„SZKOŁA I PRZEDSZKOLE PRZYJAZNE ŻYWIENIU I AKTYWNOŚCI

„SZKOŁA I PRZEDSZKOLE PRZYJAZNE ŻYWIENIU
I AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ"
Problem nadwagi i otyłości
Polska pod względem nasilenia otyłości u dzieci i młodzieży znalazła się w przełomowym
momencie, istnieje bowiem szansa na zatrzymanie tej światowej epidemii i uniknięcia drogi,
jaką przeszły inne kraje, w których – jak wynika z danych Światowej Organizacji Zdrowia –
odsetek dzieci otyłych dochodzi do 20%. W Polsce tempo narastania odsetka takich dzieci ma
istotny statystycznie trend wzrastający. Dodatkowo, liczba dzieci wykazujących stan
przedotyłościowy, czyli nadwagę, już dorównuje innym krajom.
Cel
Celem programu jest wdrażanie zasad prawidłowego żywienia i aktywności fizycznej u dzieci
i młodzieży poprzez kształtowanie prozdrowotnych postaw i, w konsekwencji, zapobieganie
rozwojowi nadwagi i otyłości oraz innym chorobom przewlekłym.
Adresaci programu
Program jest adresowany do przedszkoli i szkół, by zmotywować je do podjęcia na własnym
terenie działań zapobiegających rozwojowi nadwagi i otyłości wśród dzieci i młodzieży. Jest
to podstawa do rozwoju środowiska niezbędnego do promowania zasad prawidłowego
żywienia i aktywności fizycznej oraz nadzoru nad stanem odżywienia wśród dzieci i
młodzieży w wieku przedszkolnym i szkolnym.
Założenia
Program zakłada poddanie przedszkoli i szkół procesowi certyfikacji, który jest
odzwierciedleniem ich działalności na rzecz przeciwdziałania nadwadze i otyłości. Idea
programu zakłada, że w przedszkolu/szkole społeczność (pracownicy, uczniowie i rodzice)
podejmuje wspólne działania dla poprawy i utrzymania swojego zdrowia i samopoczucia
przez zmianę zachowań żywieniowych i podniesienie aktywności fizycznej. Szkoła, w której
uczeń przebywa przez wiele godzin, nie może pozostać obojętna wobec wymogów
rozwojowych i zdrowotnych dzieci lub młodzieży.
W szkole, gdzie naturalnym procesem jest nauczanie i kształtowanie postaw, istnieje szereg
możliwości wdrażania zasad prawidłowego stylu życia, m.in. poprzez: programy edukacyjne,
organizację wspólnych śniadań, zwiększanie odsetka uczniów korzystających z obiadów,
zmianę na prozdrowotne asortymentu produktów spożywczych dostępnych na jej terenie, a
także wprowadzanie różnych codziennych form aktywności fizycznej wśród uczniów.
Najbardziej skuteczne programy edukacyjne z zakresu prawidłowego żywienia i aktywności
fizycznej bazują na środowisku szkolnym, będącym centrum działań, obejmującym także
rodziny czy też lokalną społeczność. Podjęte w szkole działania wpływają na przyszłe
zdrowie i ukształtowanie prozdrowotnych nawyków całych generacji.
Nowatorskie założenia
Nowatorskim podejściem w realizacji zadania jest zaproponowanie rozwiązań systemowych
polegających na:
zmotywowaniu szkół i przedszkoli, poprzez zaproponowaną pomoc w trakcie realizacji
programu, do uzyskania certyfikatu Szkoły / Przedszkola Przyjaznej Żywieniu i
Aktywności Fizycznej,
całościowym wdrażaniu programu (udział całego środowiska szkolnego, rodziców,
społeczności lokalnej i władz samorządowych),
stałym przygotowywaniu przez IŻŻ i AWF materiałów pomocniczych dla nauczycieli,
dyrektorów szkół, organizatorów żywienia i rodziców,
monitorowaniu wdrażania programu w celu ewentualnej korekty w trakcie jego
realizacji.
Wdrażanie programu
W najbliższych 5 latach program będzie realizowany w 100 placówkach w każdym
województwie (25 przedszkoli, 25 szkół podstawowych, 25 gimnazjów i 25 szkół
ponadgimnazjalnych), a w następnych latach obejmie kolejne placówki.
Program ten jest dobrowolną inicjatywą, stwarza system spontanicznej możliwości
przyłączania przedszkola/szkoły do programu, co jest dla nich nobilitacją i realną korzyścią
(otrzymują np. specjalne materiały edukacyjne dla placówki, nauczycieli i rodziców z zakresu
żywienia i aktywności fizycznej, m.in. plakaty).
Przedszkole/szkoła, które pomyślnie wdrożą program zgodnie z opracowanymi kryteriami,
otrzymają certyfikat Szkoły / Przedszkola Przyjaznej Żywieniu i Aktywności Fizycznej.
Certyfikat
Przedszkole/szkoła ubiegające się o certyfikat mają za zadanie tworzenie na swoim terenie
środowiska sprzyjającego realizacji założeń programu zwalczania nadwagi i otyłości,
promującego prawidłowe żywienie i aktywność fizyczną. Kryteria certyfikacji są
zróżnicowane dla poszczególnych rodzajów szkół oraz przedszkoli:
CERTYFIKAT W ZAKRESIE ŻYWIENIA
Kryteria
Opis
Zapewnienie śniadań, obiadów i
podwieczorków (jeśli są
prowadzone) zgodnych z
rekomendacjami IŻŻ
Dokumentacja
Jadłospisy/posiłki zgodne z
Raport (1/rok):
rekomendacjami IŻŻ, przerwy między
posiłkami nie dłuższe niż 3–4 godz.,
10-dniowy jadłospis
dostęp do wody pitnej między
posiłkami.
Umieszczanie w widocznym miejscu
(dla rodziców) codziennego menu
Organizowanie zajęć
Podjęcie przynajmniej jednego z
Raport (1/rok):
motywujących przedszkolaki do przykładowych działań:
samodzielnych prozdrowotnych
krótki opis działań (rodzaj,
wyborów
dni warzywne i owocowe np.
ilość)
owocowe wtorki, marchewkowe
zdjęcia z przeprowadzonych
środy,
zajęć
poznawanie nowych smaków,
% przedszkolaków
wycieczki na okoliczne stragany,
uczestniczących w zajęciach
Organizacja wystaw prac
przedszkolaków promujących
zdrowe żywienie
Rozwijanie zdolności
przedszkolaków i ich wiedzy
kulinarnej zgodnej z zasadami
racjonalnego żywienia (zajęcia
praktyczne)
Edukacja rodziców
Ograniczenie wpływu reklamy
żywności i napojów na terenie
przedszkola
zabawy, konkursy, teatrzyki,
przedstawienia kukiełkowe z
wykorzystaniem warzyw i
owoców,
prace plastyczne, rebusy,
układanki
Zorganizowanie stałej wystawy prac
przedszkolaków na temat
prawidłowego żywienia – np.
„Warzywa, owoce w każdym
posiłku”, „Mleko i jego produkty na
co dzień”
Podjęcie przynajmniej jednego z
wymienionych działań:
zajęcia kulinarne, wspólne
przygotowywanie potraw,
prowadzenie ogródka, hodowla
ziół (w salach),
zajęcia ze specjalistą
Podjęcie przynajmniej jednego z
wymienionych działań:
Raport (1/rok):
zdjęcia wystaw promujących
zdrowe żywienie z opisem
miejsca i czasu ekspozycji
Raport (1/rok):
krótki opis przeprowadzonych
zajęć (rodzaj, ilość)
zdjęcia z przeprowadzonych
zajęć
% przedszkolaków
uczestniczących w zajęciach
Raport (1/rok):
krótki opis podjętych działań
organizacja pogadanek, prelekcji,
(rodzaj, ilość)
edukacja rodziców z
listy obecności rodziców
wykorzystaniem strony
internetowej przedszkola lub
innych form (np. ulotki, broszury)
Usuwanie reklamy żywności
Raport (1/rok):
niezalecanej w żywieniu dzieci (np.
reklamy słodyczy, słonych przekąsek,
informacja, czy na terenie
słodzonych napojów)
przedszkola znajduje się
reklama żywności
− informacja dotycząca
usunięcia reklamy
CERTYFIKAT W ZAKRESIE AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ
Kryteria
Opis
Dokumentacja
Organizacja imprezy sportowo- Zorganizowanie i przeprowadzenie
Raport (1/rok):
rekreacyjnej dla rodziców i
imprezy (np. Dzień Matki, Dzień
dzieci
Dziecka, piknik rodzinny – pożegnanie
sprawozdanie
lata, powitanie lata), w czasie której
zdjęcia z imprezy,
będą konkursy sportowe dla dzieci lub
dla dzieci i rodziców wg założeń
przedstawionych w materiałach
szkoleniowych dla lidera
scenariusz imprezy
% uczestniczących rodziców i
dzieci
Edukacja dzieci w zakresie
aktywności fizycznej
Realizacja treści związanych z
Raport (1/rok):
aktywnością fizyczną w oparciu o
metodę projektu (np. tematyka związana
krótki opis działań
ze spędzaniem czasu wolnego w
zdjęcia z przeprowadzonych
rodzinie, sprawność a zdrowie, znani
zajęć,
sportowcy itp.)
% dzieci uczestniczących w
zajęciach
wybrane prace dzieci
Edukacja rodziców nt. roli
aktywności ruchowej w
prawidłowym rozwoju dzieci
Podjęcie przynajmniej jednego z
przykładowych działań:
organizacja pogadanek, prelekcji,
edukacja rodziców z
wykorzystaniem strony
internetowej przedszkola lub
innych form (np. ulotki, broszury)
Raport (1/rok):
krótki opis podjętego działania
(rodzaj, ilość)
lista obecności rodziców
Przewidywane efekty programu
Najważniejsze punkty końcowe osiągnięte po okresie realizacji programu to:
zwiększenie poziomu wiedzy o roli żywienia i aktywności fizycznej wśród uczniów, ich
rodziców i personelu pracującego z uczniami na terenie szkół i przedszkoli –
zaproponowano szereg mierzalnych wskaźników tej oceny,
poprawa sposobu żywienia i poziomu aktywności fizycznej wśród uczniów,
uwidoczniony, choć być może odroczony w czasie, trend spadkowy lub przynajmniej
zahamowanie wzrostu nasilenia otyłości i nadwagi wśród dzieci i młodzieży.