Untitled

/skrót/
UZASADNIENIE
Wiesław Łoński złożył pozew przeciwko Miejsko-Gminnemu Ośrodkowi Kultury i
Sportu w Reczu o uznanie oświadczenia woli Burmistrza Recza o wypowiedzeniu umowy o
pracę z dnia l sierpnia 1995 roku za bezskuteczne, przywrócenie go do pracy na stanowisku
dyrektora Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu, zasądzenie wynagrodzenia za czas
pozostawania bez pracy.
Wyrokiem z dnia 22 listopada 2011 roku Sąd Rejonowy w Choszcznie IV Wydział Pracy
przywrócił powoda Wiesława Łońskiego do pracy na poprzednim stanowisku pracy dyrektora
jednostki, zasądził od pozwanego Miejsko Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu w Reczu na
rzecz powoda kwotę 3 307 zł i 59 groszy, nadał rygor natychmiastowej wykonalności
punktowi II wyroku w całości oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 180 złotych
tytułem zwrotu kosztów procesu.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w Szczecinie okazała się
uzasadniona jedynie w takim zakresie, w jakim doprowadziła do zmiany
zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na rzecz powoda odszkodowania za
niezgodne z prawem rozwiązanie stosunku pracy w miejsce przywrócenia go do pracy.
/-/
Sąd Odwoławczy w pełni podzielił ustalenia Sądu Rejonowego, że w niniejszym
postępowaniu brak było podstaw do uznania skuteczności wypowiedzenia powodowi umowy o
pracę z przyczyn wskazanych w wypowiedzeniu z dnia 26 maja 2011 roku tj. utraty zaufania
pracodawcy spowodowanej odmową wykonania wielokrotnych poleceń służbowych
dotyczących zaciągnięcia kredytu na realizację remontu świetlicy w Sokolińcu w ramach
programu PROW z poręczeniem gminy. Oceny prawidłowości wypowiedzenia należało
przy tym dokonać w oparciu o art. 45 k.p.
/-/
W wypowiedzeniu z dnia 26 maja 2011 roku jako przyczynę zwolnienia powoda
pracodawca wskazał odmowę wykonania wielokrotnych poleceń służbowych dotyczących
zaciągnięcia kredytu na realizacje remontu świetlicy w Sokolińcu. Z treści pozwu wynikało
przy tym, że burmistrz poprosił powoda by ten rozważył możliwość zaciągnięcia kredytu w
wysokości 500 000. 00 zł, powód zaś odmówił, argumentując to tym, iż kierowana przez
niego jednostka nie posiada zdolności kredytowej, co skutkowałoby naruszeniem przez niego
art. 36 ust. 2 ustawy o finansach publicznych. W świetle powyższego w celu oceny zasadność
wypowiedzenia powodowi umowy o pracę w analizowanym postępowaniu, należało ustalić
czy powód faktycznie naruszył swoje obowiązki pracownicze.
Na gruncie zebranego materiału dowodowego, Sąd Odwoławczy uznał, iż wskazane w
wypowiedzeniu zachowanie powoda nie stanowiło usprawiedliwionej przyczyny
wypowiedzenia mu umowy o pracę.
Jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy, w niniejszej sprawie trudno w ogóle mówić o
poleceniu służbowym. Owo polecenie było raczej sugestią, propozycją pracodawcy, a nie
władczym zarządzeniem dotyczącym pracy powoda. Tym bardziej, że Burmistrz gminy Recz
nigdy nie sformułował owej „prośby" na piśmie, a jedynie ustnie, podczas nieformalnych
rozmów mających miejsce na sesjach Rady Miejskiej.
Dalej wskazać należy, iż w rozpoznawanej sprawie powód jako dyrektor Miejsko —
Gminnego Ośrodka Kultury odpowiadał za samodzielne gospodarowanie w ramach
posiadanych środków finansowych. Środki te pochodziły z uzyskiwanych przychodów. Mając
na uwadze art. 14 ustawy z dnia 25 października 1991 roku, gmina jako organizator nie
odpowiadała za zobowiązania MGOK. Zaciągniecie kredytu inwestycyjnego w kwocie
ponad 500 000, 00 zł niewątpliwie wykraczało poza zakres opisany w art. 28 ustawy, gdyż nie
pokrywało kosztów bieżącej działalności i zobowiązań jednostki. Pomimo formalnej
możliwości zaciągnięcia tego rodzaju zobowiązania decyzja taka musiałaby być oparta o
rzeczywiste możliwości finansowe instytucji. W ocenie Sądu Okręgowego, w oparciu o
dotychczasowe źródła finansowania bez uzyskania dodatkowego wsparcia lub zabezpieczenia
gminy podjęcie jej mogłoby skutkować naruszeniem dyscypliny finansów publicznych wraz z
pełnymi konsekwencjami prawnymi, służbowymi oraz finansowymi wobec powoda. Jak
wynika z ustaleń stanu faktycznego burmistrz gminy Recz formalnie nigdy nie zapewnił o
zabezpieczeniu kredytu przez gminę w formie poręczenia lub też innego prawnego
zabezpieczenia. W stosunku do ustnych poręczeń burmistrza w zakresie zabezpieczenia
kredytu, w ocenie Sądu, powód mógł mieć uzasadnione obawy, ze względu na wcześniejsze
pochopne przyznanie dotacji, która stała się niemożliwa do zrealizowania. Umowa dotacji
celowej naruszała wprost zasadę zakazu podwójnego finansowania, czego gmina Recz przed
podpisaniem umowy z dnia 28 maja 2009 roku nie rozpoznała.
/-/
W opinii Sądu powód wykonywał obowiązki wskazane w ustawie w sposób należyty, a
podejmowane decyzje wynikały z faktycznego sposobu funkcjonowania i finansowania
Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury w Reczu oraz zaleceń Krajowej Rady Regionalnych Izb
Obrachunkowych. Pomimo błędów w zakresie przygotowania wyżej wymienionej inwestycji oraz
utraty możliwości refundacji powód wskazywał na sposób rozwiązania zaistniałych problemów
umożliwiających zakończenie remontu świetlicy w Sokolińcu. Wstrzymanie robót budowlanych w
ocenie Sądu wynikało z biernej postawy gminy, na którą powód nie miał wpływu.
Reasumując, zdaniem Sądu Odwoławczego, ustalone na gruncie zebranego w sprawie
materiału dowodowego zachowanie powoda nie powinno obiektywnie stanowić podstawy
utraty zaufania do pracownika, a w konsekwencji stanowić usprawiedliwionej przyczyny
wypowiedzenia mu umowy o pracę.
Jednocześnie Sąd Odwoławczy nie podzielił zapatrywań Sądu a quo, że brak było
przeszkód do przywrócenia powoda do pracy w Miejsko-Gminnym Ośrodku Kultury i Sportu w
Reczu.
Stosownie do treści art. 45 S - k.p.. Sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika
uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że
uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe: w takim przypadku sąd pracy
orzeka o odszkodowaniu. Ocena w ramach art. 45 §2 k.p. powinna być dokonywana z
uwzględnieniem wszystkich okoliczności, które mogłyby mieć wpływ na przyznanie
pracownikowi przez sąd pracy innego (alternatywnego), niż wybrane przez pracownika
roszczenia. Powinna uwzględniać także te okoliczności, które wystąpiły po dokonaniu
wypowiedzenia umowy o pracę (wyr. SN z 04.10.2000 r., I PKN 531/00, OSNP
2002/10/234). Okoliczności przemawiające za niemożnością lub niecelowością przywrócenia
pracownika do pracy stanowią niedookreślony otwarty katalog, do którego zgodnie z
utrwalonym już orzecznictwem i poglądami doktryny można zaliczyć np. likwidację
stanowiska pracy pracownika i brak środków utrzymania dotychczasowego stanu
zatrudnienia, poważny konflikt z przełożonym, wielokrotne nieusprawiedliwione
nieobecności pracownika i używanie alkoholu w pracy, szczególnie naganne inne zachowanie
pracownika nawet podlegającego szczególnej ochronie z tytułu pełnionej funkcji związkowej.
W oparciu o poczynione ustalenia faktyczne, wbrew stanowisku Sądu Rejonowego, Sąd
Odwoławczy przyjął, iż powód i jego pracodawca pozostawali w konflikcie, o czym dobitnie
świadczy oświadczenie Burmistrza złożone na rozprawie w dniu 28 września 2012 roku, iż nie jest
w stanie współpracować z Wiesławem Łońskim. W ocenie Sądu Okręgowego istniejący
konflikt między powodem a burmistrzem daje merytoryczna podstawę do uznania, że
przywrócenie go do pracy byłoby niecelowe. Wzajemne animozje między Wiesławem Łońskim
a Józefem Romanowskim niewątpliwie skutecznie uniemożliwiałyby prawidłowe
funkcjonowanie Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu w Reczu. W utrwalonym
orzecznictwie Sądu Najwyższego istniejący między pracownikiem a pracodawcą konflikt może
stanowić okoliczność świadczącą o niecelowości przywrócenia do pracy. W szczególności
przemawia za tym możliwość odrodzenia się sytuacji konfliktowej w zakładzie pracy ( zob.
wyrok Sądu najwyższego z dnia 10 października 2000 r., sygn. I PKN 66/00).
/-/
Zauważyć należy, że powód od dnia l sierpnia 1995 roku był zatrudniony u strony
pozwanej na stanowisku dyrektora Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury na podstawie umowy
o pracę. Zgodnie z obowiązującymi wówczas przepisami ustawy o organizowaniu i
prowadzeniu działalności kulturalnej z dnia 25 października 1991 roku w drodze powołania
nawiązywano stosunek pracy jedynie z dyrektorami narodowych i państwowych jednostek
kultury. W myśl art. 15 ust. l (obowiązującym w dacie zawarcia umowy o pracę) dyrektora
narodowej instytucji kultury powoływał Minister Kultury i Sztuki na czas określony lub
nieokreślony, po zasięgnięciu opinii właściwych ze względu na zakres działalności instytucji
stowarzyszeń twórców. Odwołanie następowało w tym samym trybie. Zgodnie zaś z ust, 3
dyrektora państwowej instytucji kultury powołuje i odwołuje organizator w trybie
określonym w ust. l i 2, po uzgodnieniu z Ministrem Kultury i Sztuki.
Z dniem 26 sierpnia 1996 roku przepis art. 15 został zmieniony przez art. l pkt 8 ustawy
z dnia 27 czerwca 1996roku(Dz.U. 1996.90.407). Znowelizowany przepis art. 15 stanowił, że
„dyrektora instytucji kultury powołuje organizator na czas określony lub nie określony, po
zasięgnięciu opinii właściwych związków zawodowych działających w tej instytucji kultury
oraz stowarzyszeń zawodowych i twórczych" oraz że „odwołanie następuje w tym samym
trybie". Znowelizowany przepis wprowadził zatem zasadę nawiązywania stosunku pracy w
drodze powołania w stosunku do wszystkich dyrektorów jednostek kultury, także tvch
niepaństwowych. Co istotne, ustawa ta nie przewidywała żadnej innej podstawy dla
zajmowania stanowiska dyrektora instytucji kultury.
/-/
Powracając na grunt rozpoznawanej sprawy wskazać należy, iż przywrócenie powoda
do pracy jest niemożliwe, albowiem w myśl ustawy z dnia 25 października 1991 roku o
organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, podstawą nawiązania stosunku pracy
z dyrektorem instytucji kulturalnej jest powołanie, co przewiduje wprost art. 15 tej ustawy,
powód zaś zatrudniony był na tym stanowisku w oparciu o umowę o pracę. Przywrócenie
powoda do pracy w istniejącym stanie faktycznym i prawnym prowadziłoby do naruszenia
zasad powoływania na stanowisko dyrektora w myśl wskazanej ustawy.
Nie można przy tym tracić z poła widzenia, że ocena, czy przywrócenie pracownika do
pracy jest niemożliwe lub niecelowe musi być dokonywana przy uwzględnieniu stanu rzeczy
istniejącego w chwili wydawania wyroku. Na rzecz takiej wykładni art 45 § 2 k.p.
przemawiają nie tylko racje językowo-logiczne, ale także konieczność ścisłej jego
interpretacji, skoro w myśl art. 45 § 2 k.p. zasadą jest wybór roszczenia przez pracownika.
Ustalenie niemożliwości lub niecelowości przywrócenia do pracy jest przy tym elementem stanu
rzeczy, który powinien być brany pod uwagę przez sąd według jego istnienia w chwili zamknięcia
rozprawy. Ocena więc, czy roszczenie pracownika o przywrócenie go do pracy powinno być
uwzględnione, zależy od tego, czy według stanu rzeczy istniejącego w chwili zamknięcia
rozprawy przywrócenie to jest niemożliwe lub niecelowe. W konsekwencji powyższej oceny i
na podstawie art. 47 k.p. zasadne było w niniejszej sprawie zasądzenie w miejsce przywrócenia
do pracy odszkodowania za naruszenie przepisów o rozwiązaniu stosunku pracy.
/-/
Zważywszy na powyższe, na mocy art. 386 § l k.p.c.. Sąd Odwoławczy zmienił zaskarżony
wyrok i zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 9.922,77 zł, oddalając powództwo w
pozostałym zakresie. Kwotę należnego powodowi odszkodowania Sąd wyliczył w oparciu o art.
471 k.D. - stosownie do którego odszkodowanie, o którym mowa w art. 45 k.p., przysługuje w
wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od
wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.
W punkcie II sentencji wyroku Sąd oddalił apelację w pozostałym zakresie, uznając że jest
ona nieuzasadniona w zakresie, w jakim pozwany kwestionował ustalenia i rozważania Sądu I
instancji, co do niezgodnego z prawem rozwiązania z powodem stosunku pracy.
O kosztach postępowania apelacyjnego (pkt III sentencji wyroku) orzeczono na
podstawie art. 98 k.p.c,, przyjmując, że powód wygrał co do zasady. Sąd Odwoławczy
częściowo podzielił zarzuty apelacyjne jedynie w zakresie niecelowości przywrócenia
powoda do pracy (uznając niezasadność tego wypowiedzenia) i zmieniając zaskarżony
wyrok w części dotyczącej zadośćuczynieniu za niezgodne z prawem rozwiązanie z nim
umowy o pracę i oddalił apelację w pozostałym zakresie. Z powyższych względów sąd
uznał, że powód wygrał niniejszą sprawę i zasądził koszty zastępstwa procesowego w
wysokości wynikającej z § 11 ust l pkt l rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28
września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez
Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z
urzędu (Dz. U. Nr 163, póz. 1349 ze zm.).