1. Czasownik​ to odmienna część mowy, oznaczająca czynność lub

 1.
Czasownik​
to odmienna czę
ść mowy, oznaczają
ca czynnoś
ć
lub stan. Odpowiada na pytania co robi?, co się z nim dzieje? Np. biega, woł
a, ś
pi. CZASOWNIK formy osobowe
wskazuje na osobę, np. spała (ona), biegał
(on), mówią
(oni/one)
​
formy nieosobowe nie moż
na okreś
lić
osoby, np. formy zakoń
czone na –no, -to: spa​
no​
, umy​
to bezokoliczniki: spa​
ć
, mówi​
​
ć
, podkra​
​
ść
, ​
imiesł
owy przymiotnikowe i przysł
ówkowe 2.
Czasowniki odmieniają się przez osoby, liczby, czasy, rodzaje, tryby, strony. 1 os. 2 os. 3 os. l. poj. (ja) jem (ty) jesz (on/ona/ono) je l. mn. (my) jemy (wy) jecie (oni/one) jedzą Czas przeszły Czas teraźniejszy Czas przyszł
y prosty Czas przyszł
y złoż
ony biegłam biegnę
pobiegnę
bę
dę
biegła Rodzaje w l. poj. Rodzaje w l.mn. mę
ski (on) szedł męskoosobowy (oni) szli ż
eń
ski (ona) szł
a niemę
skoosobowy (one) szł
y nijaki (ono) szł
o 3. Czasowniki dzielą się na: Czasowniki dokonane​
służą do informowania, że dana czynność została zakończona lub zakończy się w przyszłości, np. napisał – czynność jest ukończona, napisze – czynność będzie ukończona. Czasowniki niedokonane​
służą do informowania, że dana czynność nie została zakończona lub nie wiemy, kiedy się zakończy w przyszłości, np. pisał – nie wiadomo, czy już skończył, pisze – czynność trwa, ale nie wiadomo, czy będzie ukończona. 4.
Czasowniki w formach osobowych mogą występować w trzech trybach: ­
trybie oznajmującym​
(informującym o czynnościach, które odbywają się, lub będą się odbywać), np. mówiłam, mówi, będzie mówił; ­
trybie rozkazującym​
(wyrażającym życzenie, polecenie lub rozkaz), np. mów, mówmy, niech mówią; ­
trybie przypuszczającym​
(mówiący o czynnościach, które wymagają spełnienia jakiegoś warunku), np. mówiłaby, mówiłabyś, mówiłybyście. Bezokolicznik spać
Tryb orzekają
cy śpię Tryb przypuszczają
cy spał
abym Tryb rozkazują
cy ś
pij 5.
6.
7.
Czasownik występuje w okreś
lonych stronach, które sł
uż
ą
do wyraż
ania stosunku pomię
dzy wykonawcą
czynnoś
ci, a jej podmiotem. Wyróżniamy strony: ● czynną​
(podmiot jest wykonawcą czynnoś
ci), np. ​
Mama​
​
czesze​
Alę
. ● bierną
​
(podmiot jest przedmiotem czynnoś
ci), np. ​
Ala​
​
jest czesana​
przez mamę
. ● zwrotną
(podmiot jest odbiorcą i wykonawcą
​
czynnoś
ci), np. ​
Ala​
​
czesze się
. ​
Czasowniki przechodnie​
to takie czasowniki, które mogą
wystę
pować
w stronie czynnej i biernej, (np. śpiewa – jest ś
piewany, pisze – jest pisany) Czasowniki nieprzechodnie​
to takie czasowniki, które nie mogą
wystę
pować
w stronie biernej, (np. rdzewieć
, czuć
, iś
ć
, biegać
, krzyczeć
, spać
, leż
eć
, rozmawiać
) Cząstki ​
„-bym”, „-byś”, „-by”​
pisz: ­
łącznie z osobowymi formami czasownika, np. mówił
by, skakał
by; ­
rozdzielnie z bezokolicznikiem, np. mówić
by, skakać
by; W trybie przypuszczają
cym cząstki te są
ruchome, wię
c pisz: ­
łącznie, gdy są
za czasownikiem, np. mówił
abyś
, skakał
byś
; ­
rozdzielnie, gdy są przed czasownikiem, np. byś
mówił
a, byś
skakał
. „Nie”​
z czasownikami ZAWSZE piszemy osobno: - nie lubię, nie chcieli, nie zapytałam, nie dokoń
czył
yś
cie.