Jabłuszko pełne snu

Region Gda
ski NSZZ „Solidarno
http://www.solidarnosc.gda.pl
Jabłuszko pełne snu
Lato i jesie to w naszym klimacie czas zbioru zbó , warzyw, owoców. Zatrzymajmy si w
starym polskim sadzie pod jabłoni , na której rosn : papierówki lub kosztele czy renety. Czy
czujecie Pa stwo ten cudowny zapach; czasami zaostrzaj cy apetyt, a czasami nakłaniaj cy do
refleksji?
Chwytamy dojrzałe, soczyste jabłko w dło i my limy o podobie stwach mi dzy rodzicami i
dzie mi, bo przecie „Niedaleko pada jabłko od jabłoni lub „Jakie jabłko, taka skórka, jaka
matka, taka córka , albo czujemy, e trzymamy atrybut władzy królewskiej, bo złote jabłko z
krzy em ‒ symbolizuj ce sfer kosmiczn , wiat i kul ziemsk ‒ u ywane jest przy
koronacjach obok berła i korony.
Czego symbolem bywa jabłko?
Symbolika jabłka w Europie jest bardzo bogata. Od kiedy jabłonki zadomowiły si na naszym
kontynencie (przybywaj c z Azji), ich owoce stały si m.in. symbolem zdrowia, urodzaju, ycia,
płodno ci, miło ci, wiosny, dostatku, długowieczno ci, nie miertelno ci.
Od najdawniejszych czasów na ró nych kontynentach ‒ nie tylko w Europie ‒ jabłko
wywoływało liczne skojarzenia; równie i negatywne, cho by: niezgody, np. w mitologii greckiej
‒ Parys przekazał złote jabłko z napisem „dla najpi kniejszej bogini Afrodycie, bo obiecała mu
za on pi kn Helen , któr on pó niej uprowadził, powoduj c tym rozpocz cie wojny
troja skiej.
Symbolika jabłka wyst
puje równie
w mitologii rzymskiej, celtyckiej, nordyckiej, indyjskiej.
W tradycji chrze cija skiej jabłko jest symbolem zła, chocia w Biblii nie wyst puje nazwa
owocu; wiadomo tylko, e Adam i Ewa zjedli owoc z drzewa poznania. Prawdopodobnie
uto samianie „zła z „jabłkiem wynika z tego, e w j zyku łaci skim słowa: „zło i „jabłko s
identyczne.
Sk
dwj
zyku polskim mamy wyraz
jabłko?
Słowo jabłko pojawia si w polszczy nie ju w XV w. na oznaczenie owocu jabłoni, a w
dialektach równie samego drzewa. Z czasem nazw t okre lano rozmaite owoce o kulistych
kształtach, a tak e grdyk („jabłko Adama ), rzepk w kolanie czy renic oka (np. w
kaszubszczy nieo n jabko
).
Wyraz „jabłko ma rodowód praindoeuropejski ‒ pochodzi od *āblǔ
, („wilgotny, soczysty ), który
na gruncie prasłowia skim został rozszerzony o przyrostek*-ko-. W ten sposób pojawiła si
posta *abluko, a pó niej forma z prejotacj („j przed nagłosow samogłosk „a*jabluko.
)
Od
tej formy wywodzi si dzisiejszejabłko.
Przy okazji
1/2
Region Gda
ski NSZZ „Solidarno
http://www.solidarnosc.gda.pl
n W renesansowej Europie nazwano jabłkami tak e inne owoce ‒ wówczas egzotyczne:pomo
d oro, czyli „złote jabłko , to po włosku pomidor, francuskie „jabłko ziemne (pomme de terre) to
nazwa ziemniaków, a w niemieckim „jabłko chi skie Apfelsine)
(
oznacza pomara cz .
n Według legendy, Isaac Newton odkrył prawo grawitacji, gdy spadło mu jabłko na głow
.
n W Stanach Zjednoczonych okr gła szarlotka jest potocznym symbolem całej Ameryki, aBig
Apple (wielkie jabłko) potocznie oznacza Nowy Jork.
Jabłko w sztuce
Jabłka i dawniej, i obecnie inspirowały artystów: malarzy, rze biarzy, pisarzy, poetów.
Najcz
ciej jabłko stanowi bardziej lub mniej istotny detal w utworze, jak w ba ni ‒ braci Grimm
‒ o nie ce, która dostała od macochy zatrute jabłko, ale zdarza si tak e, e pojawia si w
tytule, np. sztuki teatralnej „Jabłko Verna Thiessena, współczesnego kanadyjskiego
dramaturga (wystawianej równie na polskich scenach) lub w tytule popularnej niegdy piosenki
piewanej przez Mieczysława Wojnickiego: „Jabłuszko, jabłuszko, jabłuszko pełne snu.
Barbara Ellwart
2/2
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)