Czy w stajni Augiasza są konie trojańskie, czyli mitologia

Scenariusz zajęć z języka polskiego w klasie V szkoły podstawowej
Opracowała Alina Klimaszewska, nauczycielka języka polskiego w Szkole
Podstawowej nr 4 w Kostrzynie nad Odrą
Temat: Czy w stajni Augiasza są konie trojańskie, czyli mitologia w naszym
języku
Cele zajęć:
Po lekcji uczeń powinien:
Zapamiętać (znać):
• wybrane związki frazeologiczne wywodzące się z mitologii,
• wydarzenia i postacie mityczne, od których pochodzą frazeologizmy
poznawane na lekcji,
• poprawną pisownię nowych słów (m.in. Tantal, Amor, trojański, achillesowy).
Rozumieć:
• znaczenie frazeologizmów poznanych na lekcji,
• znaczenie dobrej organizacji wspólnej pracy, efektywnego współdziałania
w zespole oraz potrzebę szacunku dla pracy swojej i innych.
Umieć:
• czytać cicho i głośno ze zrozumieniem,
• pracować z tekstem przez zwrócenie uwagi na wybrane informacje,
• korzystać ze słownika języka polskiego w celu wyszukania konkretnych
informacji,
• zastosować w zdaniach poznane związki frazeologiczne,
• współdziałać w grupie tak, aby wspólnie osiągnąć zamierzony cel.
Metody:
• praca z tekstem,
• poszukująca (dyskusja w zespole),
• podająca (relacja, sprawozdanie z efektów własnej pracy),
• praktycznego działania.
Formy pracy:
• praca w grupach,
• praca indywidualna.
Środki dydaktyczne:
• Słowniki języka polskiego,
• teksty wyjaśniające pochodzenie frazeologizmów (przygotowane przez
nauczyciela),
• koperty z zadaniami dla grup,
• ilustracje dotyczące mitycznych wydarzeń bądź bohaterów.
Przebieg zajęć
1. Przywitanie i sprawdzenie obecności.
2. Przypomnienie wiadomości z poprzednich zajęć oraz podanie
tematu i celu lekcji.
3. Podział klasy na grupy; każda grupa dostaje w kopercie zadania
przygotowane przez nauczyciela oraz materiały do wykonania
zadań.
Zadania dla I grupy:
Wasza grupa ma za zadanie wyjaśnić znaczenie następujących frazeologizmów:
1. koń trojański
2. syzyfowa praca
3. pięta achillesowa
Wyjaśnienia znaczenia pierwszego związku frazeologicznego poszukajcie
w słowniku języka polskiego, następnie dobierzcie odpowiedni tekst, którego treść
tłumaczy, skąd wzięło się to powiedzenie.
Znaczeń pozostałych związków frazeologicznych szukajcie wśród fragmentów
znajdujących się wewnątrz koperty. Dopasujcie do nich również teksty dotyczące
wydarzenia lub postaci, od których wywodzą się te frazeologizmy.
Po wykonaniu tego zadania przyklejcie odpowiednie fragmenty na kartkę tak, aby
tworzyły logiczną całość.
Następnie niech lider Waszej grupy podejdzie do pierwszej ławki i wybierze
ilustrację do jednego z przedstawianych przez Was związków frazeologicznych.
Życzę efektywnej współpracy!
Każda grupa wyjaśnia inne frazeologizmy:
Grupa 2 nić Ariadny, dojść po nitce do kłębka, wpaść w objęcia Morfeusza,
Grupa 3 puszka Pandory, olimpijski spokój, męki Tantala,
Grupa 4 miecz Damoklesa, stajnia Augiasza,
Grupa 5 ugodzony strzałą Amora, paniczny strach, jabłko niezgody.
4. Prezentacja wyników pracy poszczególnych grup.
5. Wykonanie ćwiczeń utrwalających.
6. Zadanie domowe
Uzupełnij podany tekst poznanymi dziś na lekcji związkami
frazeologicznymi.
Mama stwierdziła, że mój pokój przypomina ……………………….………… i powinienem
w końcu posprzątać. Czasem wydaje mi się, że nauka angielskich słówek to
………………………………………………..…, pomimo starań ciągle dostaję słabe oceny.
Skoki w dal to moja ……………………………………., muszę jeszcze wiele ćwiczyć, by
dorównać kolegom. Michał od kilku dni nie może oderwać wzroku od Kaśki, w
zeszycie
rysuje
serduszka
–
pewnie
………………………………………………………………………..
Po powrocie z treningu czułem się zmęczony, więc szybko położyłem się
i ………………….
• syzyfowa praca
praca ciężka i bezcelowa, nie dająca żadnych wyników
Król Koryntu, Syzyf, początkowo był ulubieńcem bogów. Za swoje niewłaściwe zachowanie wobec nich
został jednak po śmierci ukarany. Kazano mu wnieść wielki kamień na bardzo wysoką i stromą górę.
Gdy był już bliski celu, skała wyślizgnęła mu się z rąk i spadła z powrotem na dół. I tak dzieje się
zawsze, Syzyf wciąż musi rozpoczynać pracę na nowo.
• koń trojański
coś wprowadzone podstępnie, co ma za zadanie działać na szkodę, a w ostatecznym celu ma dokonać
zniszczenia
W dziesiątym roku wojny pod Troją Grecy pozostawili pod murami niezdobytego miasta wielkiego,
drewnianego konia, a sami udali, że wracają do Grecji. Ucieszeni darem Trojanie wprowadzili konia, z
którego nocą wyszli ukryci tam greccy wojownicy. Dzięki temu podstępowi udało im się opanować
Troję.
• dojść po nitce do kłębka
wykryć coś, wyjaśnić przez kolejne poznawanie wiążących się ze sobą szczegółów
Tezeusz, aby zabić Minotaura, musiał wejść do labiryntu, z którego dotąd nikomu nie udało się
wydostać. Królewna Ariadna dała mu kłębek nici, aby mógł trafić z powrotem do wyjścia idąc wzdłuż
rozwiniętej w czasie wędrówki po korytarzach nitki.
• wpaść w objęcia Morfeusza
zapaść w sen
Morfeusz - bóg dobrego snu
• ugodzony, trafiony strzałą Amora
zakochany
W mitologii rzymskiej występuje uskrzydlony chłopiec z łukiem, Amor, bożek miłości. Ten, w kogo trafi
strzała przez niego wypuszczona, natychmiast się zakochuje.
• pięta achillesowa
czyjaś słaba strona, dziedzina, w której ktoś nie jest najlepszy
Bohatera greckiej opowieści, Achillesa, matka po urodzeniu wykąpała w wodzie dającej
nieśmiertelność. Trzymała go jednak za piętę i zadanie ciosu w to jedyne miejsce na ciele młodzieńca
mogło spowodować jego śmierć. Zginął podczas walki, ugodzony strzałą właśnie w piętę.
• olimpijski spokój
spokój niewzruszony, niczym niezachwiany
Na wzgórzu Olimp mieszkają najważniejsi bogowie greccy – doskonali, majestatyczni, spokojni,
wyniośli.
• paniczny strach
strach niepohamowany, nie dający się opanować
Istota na wpół zwierzęca, z nogami i rogami kozła – tak wyglądał bożek pasterzy Pan. Zwykle
spokojny wielbiciel gry na fujarce, wpadał w wielką złość, gdy ktoś mu przeszkodził w wypoczynku.
Wszyscy – ludzie i zwierzęta – bali się go wówczas bardzo.
• męki Tantala
dotkliwe cierpienie fizyczne lub moralne, tortury, katusze, umęczenie
Za zbrodniczy czyn – zabicie własnego syna – bogowie strącili króla Tantala do podziemi i ukarali.
Postawili go w sadzawce, nad którą rośnie owocowe drzewo. Tantal czuje głód i pragnienie, lecz gdy
sięga po jabłko, gałąź odchyla się; gdy chce napić się wody, ona gdzieś znika. Nad winowajcą wisi też
skała, która ciągle chwieje się, jakby miała na niego upaść.
• miecz Damoklesa
stale grożące komuś niebezpieczeństwo
Gdy kiedyś Damokles z zazdrością mówił, że król ma szczęśliwe życie, władca kazał mu siedzieć
podczas uczty pod mieczem zawieszonym na końskim włosie.
• jabłko niezgody
przyczyna, powód jakiegoś konfliktu, sporu
Złote jabłko z napisem „dla najpiękniejszej”, rzuciła bogini niezgody, Eris, między boginie na weselu
Peleusa i Tetydy. Wywołała o nie spór między Herą, Ateną i Afrodytą, który rozstrzygnął Parys na
korzyść Afrodyty.
• stajnia Augiasza
nagromadzony od dawna bałagan, nieład; zaniedbana sprawa
Król Augiasz miał najbogatsze w świecie trzody i stada, ale trzymał je w stajniach nie sprzątanych od
lat. Herakles obiecał oczyścić stajnie Augiasza w ciągu jednego dnia. A jak tego dokonał? Skierował do
stajni bieg dwóch rzek, które je wymyły.
• puszka Pandory
źródło nieszczęść, zła, kłopotów; wszelkie nieszczęścia
Zeus dał Pandorze szczelnie zamkniętą puszkę z nakazem, by jej nie otwierała. Ciekawska Pandora
zlekceważyła słowa boga. Z otwartej puszki na świat wyleciały wszystkie ludzkie nieszczęścia.
• nić Ariadny
wyjście z trudnej sytuacji, droga ratunku
Tezeusz, aby zabić Minotaura, musiał wejść do labiryntu, z którego dotąd nikomu nie udało się
wydostać. Królewna Ariadna dała mu kłębek nici, aby mógł trafić z powrotem do wyjścia idąc wzdłuż
rozwiniętej w czasie wędrówki po korytarzach nitki.
Ilustracje, wykorzystane podczas lekcji, znalazłam w Internecie.
Alina Klimaszewska