uzasadnienie_do_ustawy (Rozmiar pliku: 167.87 KB)

uzasadnienie_do_ustawy (Rozmiar pliku: 167.87 KB)

Uzasadnienie
Projekt ustawy o zmianie ustawy - Przepisy wprowadzające ustawą o Krajowym Rejestrze
Sądowym ma na celu uregulowanie sytuacji prawnej spółek prawa handlowego wpisanych w
dawnych rejestrach handlowych, które nie dopełniły obowiązku złożenia (do dnia 31 grudnia 2003
r.), wniosku o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego, wynikającego z art. 7 w zw. z art. 8 ust. l
nowelizowanej ustawy. W aktualnym stanie prawnym istnieją spółki zawiązane przed II wojną
światową, wpisane w rejestrze handlowym, które od kilkudziesięciu lat nie prowadzą
działalności gospodarczej. Wpisy w rejestrach sądowych dotyczące tych spółek są nieaktualne,
bowiem niejednokrotnie kadencja organów tych spółek dawno minęła, a ich członkowie nie żyją (w
odniesieniu do spółek kapitałowych), wszyscy wpisani do tego rejestru wspólnicy zmarli (w
przypadku spółek osobowych), zaś spółka nie prowadzi wskazanej w rejestrze działalności
gospodarczej. Taki stan pozostaje w zupełnej sprzeczności z wartościami o fundamentalnym
znaczeniu dla funkcjonowania życia gospodarczego, takimi jak pewność i bezpieczeństwo obrotu
gospodarczego, zaufanie do prawa oraz ewidencyjnej i informacyjnej roli sądów rejestrowych.
Zarówno w rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 czerwca 1934 r. Kodeks
Handlowy (Dz. U. z 1934 r. Nr 57, póz. 502), jak również w ustawie z dnia 20 sierpnia 1997 r. o
Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. z 2007 r., Nr 168, póz. 1186, tekst jednolity), dla
zapewnienia prawdziwości danych zawartych w rejestrze, jak również ich zupełności, zawarto
zasadę domniemania prawdziwości wpisów w rejestrze. Doniosłe znaczenie tej zasady wynika z
faktu, iż ma ona na celu zapewnienie uczestnikom obrotu gospodarczego odpowiedniego
poziomu bezpieczeństwa i ochrony. W aktualnym stanie prawnym, w odniesieniu do wpisów w
dawnych rejestrach handlowych, domniemanie prawdziwości wpisów nie ma zastosowania.
Konieczne jest zatem wprowadzenie proponowanego w niniejszym projekcie terminu, po upływie
którego wpisy w rejestrach handlowych utracą moc prawną.
Proponowane zmiany legislacyjne zmierzają również do wyeliminowania nieprawidłowości
związanych z procesem tzw. „reaktywacji" spółek prawa handlowego, poprzez wnikliwe
monitorowanie przerejestrowań tych spółek z dotychczasowego rejestru handlowego do
Krajowego Rejestru Sądowego oraz zwiększenie uprawnień kontrolnych sądów rejestrowych,
między innymi w kierunku badania prawidłowości zwoływania walnych zgromadzeń akcjonariuszy
bądź wspólników oraz powoływania składów osobowych organów tych spółek, dokonywania
ustaleń, czy nie nastąpiło umorzenie lub utrata mocy udziałów albo akcji, z których wnioskodawcy
wywodzą swoje prawo do przerejestrowania spółki do Krajowego
Rejestru
Sądowego
(w
stosunku do spółek kapitałowych) oraz badania okoliczności nabycia udziałów (w stosunku do
spółek osobowych).
Wprowadzenie proponowanych rozwiązań ma istotne znaczenie ze względu na fakt, iż ww.
podmioty niejednokrotnie przeprowadzają proces „reaktywacji", rozumianej jako zjawisko
przejawiające się w swoistym „odżywaniu" przedwojennych spółek handlowych, często z
naruszeniem
przepisów
prawa,
wyłącznie
w
celu
wystąpienia
z
roszczeniami
odszkodowawczymi bądź restytucyjnymi z tytułu przejęcia na własność Państwa ich majątku na
podstawie ustaw i dekretów wydanych bezpośrednio po II Wojnie Światowej (w latach 19451947), nie zaś w celu prowadzenia działalności gospodarczej. Taka praktyka stanowi poważne
zagrożenie dla interesów majątkowych Skarbu Państwa.
W kontekście powyższych uwag zasadnym wydaje się wprowadzenie następujących zmian.
W art. 9 ust. 2 wprowadza się termin /31 grudnia 2011 r./, po upływie którego tracą moc
dotychczasowe wpisy w rejestrach handlowych. Proponowana zmiana pozwoli na uregulowanie
sytuacji spółek wpisanych w tych rejestrach z poszanowaniem konstytucyjnego prawa własności,
praw konieczności i proporcjonalności, a także przepisów Europejskiej Konwencji Praw
Człowieka. Wyznaczenie stosunkowo długiego okresu na dopełnienie obowiązku złożenia
wniosku o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego, pozwoli na dokonanie tych czynności wszystkim
tym podmiotom, które w wyniku braku należytej staranności, pomimo znacznego upływu czasu
od chwili wejścia w życie nowelizowanej ustawy oraz ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym
(Dz. U z 2007 Nr 168, póz. 1186), nie uporządkowały swojej sytuacji prawnej i nie wypełniły
ciążących na nich obowiązków rejestrowych. Należy również wskazać, iż zgodnie z pierwotnym
brzmieniem art. 9 ust. l nowelizowanej ustawy, wpisy w rejestrze handlowym miały zachowywać
moc prawną tylko do upływu okresu, w którym należało złożyć wniosek o wpis do KRS, tj. 31
grudnia 2003 r. Nowelizacją z dnia 30 listopada 2000 r. (Dz. U. Nr 114, póz. 1194) zmieniono
treść tego przepisu i zgodnie z aktualnym brzmieniem wpisy w rejestrze handlowym, w
przypadku niewpisania ich do KRS, zachowują moc prawną bezterminowo. Należy przy tym
podnieść, iż pomimo podejmowanych działań, nie udało się ustalić z jakiego powodu przewidziane
w art. 9 ust. 2 ograniczenie czasowe zostało zniesione i kto wystąpił z propozycją nowelizacji
ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym, w tym zakresie.
Przedmiotem badań były nawet stenogramy z posiedzeń Sejmu RP, jednak omawianych kwestii
nie udało się stwierdzić.
Nałożenie na podmioty wpisane do rejestru handlowego obowiązku wpisu do KRS, przy
jednoczesnym braku sankcji w przypadku jego niedopełnienia, doprowadziło do sytuacji, w której
podmioty te nie wywiązują się z nałożonych na mocy powszechnie obowiązujących przepisów
prawa obowiązków rejestrowych. Zatem, proponowana zmiana pozwoli uporządkowanie sytuacji
prawnej tych podmiotów, a w konsekwencji pozytywnie wpłynie na pewność obrotu gospodarczego i
prawnego na terytorium RP.
Zasadnym wydaje się, by ograniczenie czasowe wskazane w art. 9 ust. 2 zastosować
również w art. 9 ust. 3. Co do zasady już sama utrata mocy dotychczasowych wpisów powinna
czynić bezprzedmiotowym dalsze stosowanie dawnych przepisów, w zakresie odpisów,
wyciągów i zaświadczeń oraz skutków prawnych wpisów. Rozwiązanie to wydaje się jednak
niezbędne w celu uchylenia wątpliwości odnośnie do zasięgu czasowego obowiązywania
przepisów uchylonych ustawą o Krajowym Rejestrze Sądowym.
Dodanie art. 9b - 9d po art. 9a, wynika z konieczności skłonienia sądów rejestrowych do
wzmożonej kontroli prawidłowości procesu „reaktywacji" spółek oraz wprowadzenia
mechanizmów, umożliwiających podjęcie przez prokuratora działań, mających na celu
przeciwdziałanie nieprawidłowościom związanym z próbami bezpodstawnej reaktywacji, tych
spółek handlowych wpisanych do rejestru handlowego, które nie prowadzą działalności
gospodarczej i nie przerejestrowały się do KRS.
Zgodnie z proponowanym brzmieniem art. 9b ust. l w stosunku do spółek prawa
handlowego wpisanych do rejestrów handlowych, które złożyły wniosek o wpis do KRS,
rozszerzona została kompetencja sądów rejestrowych. Obejmuje ona m. in. badanie prawidłowości
zwołania walnego zgromadzenia akcjonariuszy i zgromadzenia wspólników, powołania składów
osobowych organów tych spółek, a także badanie czy akcjonariusze, którzy podjęli stosowne
uchwały reaktywujące organy „dawnych" spółek spełnili wymogi rejestracji i umarzania
niektórych dokumentów na okaziciela emitowanych przed dniem l września 1948 r. (Dz. U. z 1947
r., Nr 22, póz. 88, tekst jednolity Dz. U. z 1948 r., Nr 28, póz. 190 z dalszymi zmianami), Instrukcji
nr l Ministra Skarbu, Sprawiedliwości i Spraw Zagranicznych w sprawie wykonania dekretu z
dnia 3 lutego 1947 r. o rejestracji i umarzaniu niektórych dokumentów na okaziciela emitowanych
przed dniem l września 1939 r. („Monitor Polski" z 1947 r. Nr 137, póz. 849) oraz Instrukcji nr
2 Ministrów Skarbu, sprawiedliwości i Spraw Zagranicznych oraz Przemysłu i Handlu z dnia 9
września 1948 r. w sprawie wykonywania dekretu z dnia 3 lutego 1947 r. o rejestracji i umarzaniu
niektórych dokumentów na okaziciela emitowanych przed dniem l września 1939 r. („Monitor
Polski" z 1948 r. Nr 71, póz. 607) - w stosunku do spółek kapitałowych oraz okoliczności
nabycia udziałów - w odniesieniu do spółek osobowych. Ponadto, zgodnie z proponowanym
brzmieniem art. 9b ust. 2 o złożeniu wniosku przez takie podmioty sąd rejestrowy jest
obowiązany zawiadomić prokuratora, celem zapewnienia mu możliwości realizacji obowiązku
wstąpienia do postępowania rejestrowego oraz skorzystania z projektowanych w niniejszych
założeniach uprawnień. Należy przy tym wskazać, iż zasadne jest uregulowanie w przepisach
przejściowych obowiązku zawiadomienia prokuratora o wnioskach o wpis do Krajowego
Rejestru Sądowego, złożonych przez podmioty wpisane w dotychczasowym rejestrze, przed
dniem wejścia w życie ustawy, co ma umożliwić realizację kompetencji tego organu,
przewidzianych w art. 9c oraz 9d.
Dodany art. 9c przewiduje upoważnienie prokuratora do wytoczenia przeciwko kapitałowej
spółce prawa handlowego, wpisanej do rejestru handlowego, co do której złożono wniosek o wpis do
Krajowego Rejestru Sądowego, powództwa o uchylenie uchwały wspólników lub akcjonariuszy,
w przypadku gdy jest ona sprzeczna z umową spółki lub statutem bądź dobrymi obyczajami i
godzi w interesy spółki lub ma na celu pokrzywdzenie wspólnika, akcjonariusza bądź osoby
trzeciej. Prawo to może być realizowane w terminie trzech lat od dnia powzięcia uchwały, z tym
zastrzeżeniem, że w przepisach przejściowych należy uregulować, iż wskazany termin nie może
upłynąć przed upływem roku od dnia wejścia w życie ustawy. Wskazać należy także, iż wyłączone
zostało stosowanie przepisu art. 55 Kpc, bowiem prokurator nie będzie w tym postępowaniu
działał na rzecz określonych osób.
Natomiast, zgodnie z projektowanym brzmieniem art. 9d prokurator będzie również
uprawniony do wytoczenia przeciwko takiej spółce powództwa o stwierdzenie nieważności
uchwały walnego zgromadzenia w przypadku, gdy jest ona sprzeczna z prawem. Jedną z
przesłanek zastosowania wskazanego przepisu może stanowić, wynikający z niedopełnienia
obowiązków w zakresie rejestracji i umarzania akcji, brak uprawnień akcjonariuszy do
zwołania walnego zgromadzenia akcjonariuszy i podjęcia uchwały. Analogicznie jak w
projektowanej regulacji art. 9c wyłączono stosowanie art. 55 Kpc.
Wskazane zmiany legislacyjne zmierzają do wyeliminowania nieprawidłowości w
procesie „reaktywacji" spółek prawa handlowego poprzez wprowadzenie instrumentów
prawnych, umożliwiających sądową kontrolę prawidłowości uchwał podejmowanych przez
wspólników i organy tych spółek, zarówno pod względem ich zgodności z prawem, umową
(statutem) spółki, dobrymi obyczajami, jak również interesem wspólników/akcjonariuszy, a
nawet osób trzecich i w konsekwencji - wyeliminowanie wadliwych uchwał z obrotu
prawnego. Działania takie pozwolą na stworzenie warunków, w których niemożliwe, a
przynajmniej znacznie utrudnione, będzie wykorzystywanie „dawnych" spółek handlowych do
skutecznego występowania z różnego rodzaju roszczeniami wobec Skarbu Państwa.
Proponowane w art. 9c i 9d uprawnienia prokuratora, mające na celu wyeliminownie
występujących w praktyce nieprawidłowości w procesie reaktywacji spółek są szczególnie istotne
ze względu na fakt, iż w aktualnym stanie prawnym krąg podmiotów legitymowanych do
wystąpienia na podstawie art. 249 i 252 Ksh (w stosunku do spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością) oraz art. 422 i 425 Ksh (w stosunku do spółki akcyjnej) z powództwem o
uchylenie uchwały zgromadzenia wspólników lub walnego zgromadzenia akcjonariuszy jest ściśle
określony. W konsekwencji, znacznie utrudnione jest inicjowanie działań kontrolnych, co do
prawidłowości czynności podejmowanych przez wspólników/akcjonariuszy w procesie „reaktywacji"
spółki.
W przepisach przejściowych proponuje się wprowadzenie regulacji dotyczącej postępowań
zakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy. W stosunku do podmiotów uprzednio
wpisanych do rejestrów handlowych, które zostały wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego
postępowanie rejestrowe wznawia się na wniosek prokuratora. Regulacja ta umożliwia kontrolę
post factum, poprzez zastosowanie procedur kontrolnych również w stosunku do podmiotów już
wpisanych do KRS, co do których zachodzą istotne wątpliwości w związku z prawidłowością ich
„reaktywacji". W aktualnym stanie prawnym takie podmioty mogą w świetle prawa prowadzić
działalność i dochodzić od Skarbu Państwa nienależnych im, de facto odszkodowań. Z ww.
wnioskiem prokurator nie może wystąpić po upływie 10 lat od dnia wpisu spółki do KRS, z tym
zastrzeżeniem, że zgodnie z proponowanymi przepisami przejściowymi, termin ten nie może
upłynąć przed upływem dwóch lat od dnia wejścia w życie ustawy. W przypadku wszczęcia
postępowania w tym trybie sąd rejestrowy, analogicznie do unormowania z art. 9b ust. l pkt l i 2, w
stosunku do kapitałowych spółek prawa handlowego oraz spółek osobowych, będzie obowiązany
do wnikłiwej kontroli wskazanych w tych przepisach okoliczności.
Należy przy tym zaznaczyć, iż „właściwość" prokuratury, w związku z art. 9c i art. 9d, będzie
ustalana na zasadach, jak w przypadku działań prokuratora podejmowanych na podstawie części
I tytułu II Kpc.
Na podstawie art. 7 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym w związku z art. 13 § 2 Kpc,
do działań prokuratora zastosowanie znajdą przepisy części I tytułu II Kpc.
Projektowana ustawa nie wywołuje skutków finansowych dla budżetu państwa, w
zakresie
wykraczającym
poza
finansowanie
bieżącej
działalności
jednostek
sądu
prokuratury. Ocena przewidywanych skutków społeczno-gospodarczych regulacji
- projektowana ustawa nie wpływa na sektor finansów publicznych,
projektowana ustawa nie wpływa także na rynek pracy i konkurencyjność gospodarki
oraz przedsiębiorczość,
projektowana ustawa nie wywiera skutków dla sytuacji rozwoju regionalnego
i