docHistoria klasa III
download 
Reklamacja Transkrypt
Historia klasa III
Plan wynikowy – kl. 3 P – poziom podstawowy PP – poziom ponadpodstawowy Dział programu Tematy lekcji Główne zagadnienia 1. Lekcja wprowadzająca. • Co będziemy robić na lekcjach historii w klasie trzeciej? • Zakres rzeczowy i chronologiczny materiału historii w klasie trzeciej. • Charakterystyka podręcznika i zeszytu ćwiczeń. • Kryteria oceniania wypowiedzi ustnych, testów pisemnych, zadań domowych oraz pracy na lekcji (praca ze źródłami, udział w dyskusji, praca w zespole, gromadzenie i wykorzystywanie informacji). Cele lekcji w ujęciu operacyjnym Uczeń pamięta, zna Uczeń rozumie Uczeń potrafi • zakres treści nauczania w klasie trzeciej (P) • materiały, z których będzie korzystał na lekcji (P) • za co i jak będzie oceniany (P) • w jaki sposób wykorzystywać podręcznik i zeszyt ćwiczeń w pracy na lekcji i w domu (P) • w jaki sposób może uzyskać oceny z historii (P) • w jaki sposób może rozszerzać i uzupełniać wiedzę historyczną (PP) • omówić ogólnie okresy historyczne poznane w klasie drugiej (P) • wskazać najważniejsze daty i pojęcia z klasy drugiej (P) • wskazać zakres nauczania w klasie trzeciej (P) • posługiwać się wszystkimi elementami podręcznika (P) • odnaleźć potrzebne informacje uzupełniające w literaturze naukowej i popularnonaukowej (PP) • korzystać z ćwiczeń źródłowych i zeszytu ćwiczeń (P) 1 Dział programu Tematy lekcji Główne zagadnienia Cele lekcji w ujęciu operacyjnym Uczeń pamięta, zna Uczeń rozumie Uczeń potrafi 2. Społeczeństwo i dwór w przededniu rewolucji. • Stany, ich pozycja i aspiracje. • Ambicje polityczne burżuazji. • Kryzys moralny. • Przyczyny wybuchu rewolucji. • postacie i dokonania: Ludwika XVI, Marii Antoniny, Emanuela Sieyesa (P) • sytuację społeczną, polityczną i gospodarczą we Francji przed wybuchem rewolucji (P) • strukturę społeczeństwa francuskiego (trzy stany) (P) • pojęcia: stan pierwszy, stan drugi, stan trzeci, burżuazja, kryzys moralny (P) • różnice między stanami we Francji i w Polsce (PP) • sytuację gospodarczą Francji w przededniu rewolucji (P) • przyczyny wybuchu rewolucji (P) • odnajdywać w źródłach uzasadnienie dążeń stanu trzeciego do udziału w rządzeniu państwem (PP) • określić pozycję poszczególnych stanów w społeczeństwie francuskim (P) • wskazać przyczyny niezadowolenia stanu trzeciego z jego pozycji w państwie (P) • wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P) 3. Wybuch rewolucji. • Zwołanie Stanów Generalnych. • Zgromadzenie Narodowe. • Zburzenie Bastylii. • Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela. • Szturm na Wersal. • postacie i dokonania: Ludwika XVI, Jana Pawła Marata (P) • daty: 5 V 1789 r. (otwarcie obrad Stanów Generalnych), 20 VI 1789 r. (przysięga na sali do gry w piłkę), 14 VII 1789 r. (zajęcie Bastylii), 26 VIII 1789 r. (Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela), 1790 r. (konstytucja cywilna kleru), 1791 r. (konstytucja) (P) • pojęcia i nazwy: Stany Generalne, Zgromadzenie Narodowe, Konstytuanta, Bastylia, Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela, sankiuloci, rewolucja, cenzus majątkowy, asygnaty, departamenty, konstytucja cywilna kleru, konstytucja (P) • symboliczne znaczenie zburzenia • charakteryzować prawa człowieka i obywatela na podstawie tekstu Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela (P) • dostrzec analogię Deklaracji Praw z tekstem Deklaracji Niepodległości Stanów Zjednoczonych (PP) • wskazać, w jaki sposób konstytucja ograniczała rolę króla (P) I. Rewolucja francuska nazwana wielką. 2 Dział programu Tematy lekcji Główne zagadnienia • Kluby. 4. Przewrót. • Legislatywa. • Wojna z Austrią i Prusami. • Masakry wrześniowe. • Ścięcie króla. • Reakcje państw Europy na wydarzenia we Francji. Cele lekcji w ujęciu operacyjnym Uczeń pamięta, zna Uczeń rozumie • drogę od Stanów Generalnych do Konstytuanty (P) • zasady Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela oraz konstytucji) (P) Bastylii (PP) • znaczenie Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela w określeniu praw człowieka (P) • rolę klubów w życiu politycznym Francji podczas rewolucji (PP) • skutki przyjęcia konstytucji cywilnej kleru (PP) • zmiany, które wprowadzała konstytucja w systemie władzy (P) • wskazać skutki wprowadzenia asygnat dla gospodarki francuskiej (PP) • wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P) • daty: 1791 r. (Zgromadzenie Prawodawcze), kwiecień 1792 r. (wypowiedzenie wojny Austrii), wrzesień 1792 r. (masakry w Paryżu), 21 stycznia 1793 r. (ścięcie Ludwika XVI) (P) • postacie i zdarzenia, które wpłynęły na ogłoszenie Francji republiką (PP) • francuskie symbole narodowe (P) • okoliczności powstania Marsylianki (PP) • reakcję państw europejskich na ścięcie króla i królowej – córki cesarza Austrii (P) • pojęcia i nazwy: Legislatywa, prawica, lewica, Marsylianka, monarchia konstytucyjna, republika, Konwent, koalicja (P) • skąd wzięły się pojęcia ,,prawica’’ i ,,lewica’’ (PP) • w jaki sposób doszło do obalenia i ścięcia króla oraz wprowadzenia republiki (P) • dlaczego państwa europejskie były wrogie rewolucji (P) • charakteryzować zmiany ustrojowe we Francji w pierwszej fazie rewolucji (P) • scharakteryzować ustrój monarchii konstytucyjnej (P) • porównać monarchię konstytucyjną z republiką (PP) • ocenić wyrok na króla wydany przez Konwent i jego uzasadnienie (PP) • ocenić na podstawie źródeł rewolucyjne metody zmian ustrojowych (PP) • wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P) 3 Uczeń potrafi Dział programu Tematy lekcji Główne zagadnienia 5. Terror i kontrrewolucja. • Powstanie w Wandei. • Dyktatura jakobinów. • Rewolucyjne metody władzy. • Dechrystianizacja Francji. • Przewrót 9 thermidora. • Rządy Dyrektoriatu. • Bilans rewolucji. Cele lekcji w ujęciu operacyjnym Uczeń pamięta, zna Uczeń rozumie Uczeń potrafi • postacie i dokonania: Jakuba Cathelineau, Maurycego d’Elbée, Maksymiliana Robespierre’a, Jerzego Dantona (P) • daty: marzec 1793 r. (wybuch powstania w Wandei), kwiecień 1793 r. (utworzenie Komitetu Ocalenia Publicznego), 9 thermidora (27 lipca) 1794 r. (upadek Robespierre’a) (P) • postawy ludzkie, które ujawniły się w warunkach terroru rewolucyjnego (PP) • rewolucyjne metody zwalczania przeciwników politycznych (P) • pojęcia i nazwy: Wandea, kolumny piekielne, kontrrewolucja, rojaliści, dyktatura jakobinów, terror, zamach stanu, Trybunał Ludowy, ,,wrogowie ludu”, przewrót 9 thermidora, Dyrektoriat, ,,rewolucyjny porządek” (P) • przyczyny klęski powstań rojalistów przeciw rewolucji (PP) • istotę rządów terroru (P) • przyczyny upadku jakobinów (PP) • rządy Dyrektoriatu jako kolejny etap rewolucji (P) • skutki rewolucji dla Francji i Europy (P) • ocenić jakobińskie normy sprawiedliwości (PP) • opracować kalendarium przebiegu rewolucji (P) • synchronizować wydarzenia we Francji i w Polsce, wydobywać analogie i różnice (PP) • wyjaśnić zwrot: rewolucja pożera własne dzieci (PP) • opracować biogramy najważniejszych dla rewolucji osób (PP) • wymienić hasła, które upowszechniła rewolucja francuska: wolność, równość, braterstwo, prawa człowieka, suwerenność narodu, równość wobec prawa (P) • sporządzić bilans rewolucji (P) • wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P) 6. Lekcja powtórzeniowa: Francja przeorana przez rewolucję. 7. Praca klasowa. 4 Dział programu Tematy lekcji Główne zagadnienia Cele lekcji w ujęciu operacyjnym Uczeń pamięta, zna Uczeń rozumie Uczeń potrafi 8. Republika – cesarstwem. • Szczeble kariery Bonapartego. • Zamach stanu w 1799 r. • Dyktatura wojskowa Bonapartego. • Reformy administracyjne i prawne. • Koronacja cesarska Napoleona. • daty: 1796–1797 (kampania włoska Bonapartego), 1798 r. (wyprawa do Egiptu), 18 brumaire’a (9 listopada) 1799 r. (zamach stanu Napoleona), 1804 r. (Kodeks Napoleona, koronacja cesarska) (P) • drogę Napoleona do władzy (P) • przebieg przemian ustrojowych we Francji (1799–1804) (P) • jak było zorganizowane cesarstwo napoleońskie (P) • pojęcia: zamach stanu 18 brumaire’a, konsulat, plebiscyt, Kodeks cywilny Napoleona, bonapartyzm (P) • przyczyny sukcesów Napoleona i zdobycia przez niego władzy (PP) • rolę Napoleona w kształtowaniu się nowożytnego państwa francuskiego (PP) • wpływ wojen napoleońskich na rozszerzanie się haseł rewolucji francuskiej, idei wolnościowych i kodeksu praw (P) 9. Przewaga Francji w Europie. • Koalicje przeciwko Francji. • Zwycięskie bitwy. • Blokada kontynentalna Anglii. • Szczyt potęgi Napoleona. • daty: 1805 r. (bitwy pod Austerlitz i Trafalgarem), 1806 r. (bitwy pod Jeną i Auerstädt, utworzenie Związku Reńskiego, ogłoszenie blokady kontynentalnej Anglii), 1809 r. (bitwa pod Wagram) (P) • nabytki terytorialne Francji (P) • nowe twory polityczne zależne od Francji i charakter ich zależności (PP) • pojęcia i nazwy: bitwa trzech cesarzy, Związek Reński, cenzura, policja, blokada kontynentalna (P) • przyczyny, dla których państwa europejskie walczyły z napoleońską Francją (P) • cele polityki Napoleona i przyczyny toczonych przez niego wojen (PP) • odtworzyć drogę Napoleona do władzy (P) • opracować biografię Napoleona (PP) • scharakteryzować wydarzenia, które umożliwiły mu drogę na szczyty władzy (P) • ocenić znaczenie koronacji cesarskiej Napoleona (PP) • wyjaśnić, dlaczego Napoleon przybrał tytuł cesarza Francuzów, a nie cesarza Francji (PP) • wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P) • opracować kalendarium wojen napoleońskich z zaznaczeniem numerów koalicji i miejsc decydujących bitew (PP) • wskazywać mapie miejsca bitew (P) • przedstawić zmiany polityczne na mapie Europy w okresie napoleońskim (P) • opisać przebieg jednej z bitew II. Pod znakiem Napoleona. 5 Dział programu Tematy lekcji Główne zagadnienia 10., 11. Sprawa polska w okresie napoleońskim. A. • Walka Polaków o niepodległość. • Legiony Polskie. • Mazurek Dąbrowskiego. • Koniec Legionów – San Domingo. • Kampania 1806–1807 na ziemiach polskich. • Pokój w Tylży. B. • Konstytucja Księstwa Warszawskiego. • Bitwa pod Raszynem. • Walki w Hiszpanii u boku Napoleona. • Wyprawa na Moskwę. Cele lekcji w ujęciu operacyjnym Uczeń pamięta, zna Uczeń rozumie Uczeń potrafi napoleońskich (PP) • wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P) • postacie i dokonania: ks. Adama • pojęcia i nazwy: Legiony Polskie, • wskazać przyczyny tragicznego losu Czartoryskiego, Jana Henryka hymn narodowy, Księstwo żołnierzy Legionów Polskich (P) Dąbrowskiego, Józefa Wybickiego, Warszawskie, sumy bajońskie (P) • ocenić znaczenie Legionów dla ks. Józefa Poniatowskiego (P) • różne postawy Polaków wobec braku sprawy polskiej (P) • daty: 1797 r. (powstanie Legionów niepodległości i różne sposoby • zinterpretować tekst hymnu Polskich), 1807 r. (powstanie działania (P) narodowego (P) Księstwa Warszawskiego), 1808 r. • skutki pokoju w Tylży (P) • wymienić i wskazać na mapie (szarża w wąwozie Somosierra), 1809 r. • przyczyny, dla których Polacy ziemie, z których utworzono Księstwo (bitwa pod Raszynem), 1812 r. walczyli u boku Napoleona (P) Warszawskie (P) (wyprawa na Rosję) (P) • przyczyny odbudowy przez • analizować na mapie zmiany • miejsca bitew i fronty walk (P) Napoleona zaledwie namiastki terytorialne na ziemiach polskich w • tekst Mazurka Dąbrowskiego (P) państwa polskiego (PP) dobie Księstwa Warszawskiego (PP) • ocenić politykę Napoleona wobec Polski (PP) • wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P) 6 Dział programu Tematy lekcji Główne zagadnienia 12. Upadek Napoleona. • Wyprawa na Rosję – odwrót. • Bitwa pod Lipskiem. • „Sto dni”. • Bitwa pod Waterloo. • Zesłanie i śmierć na Wyspie Św. Heleny. • Biała i czarna legenda Napoleona. Cele lekcji w ujęciu operacyjnym Uczeń pamięta, zna Uczeń rozumie Uczeń potrafi • daty: 1812 r. (wyprawa na Rosję, bitwa pod Borodino, zajęcie Moskwy), 1813 r. (bitwa pod Lipskiem), 1814 r. (abdykacja Napoleona, zesłanie na Elbę), 1815 r. (,,sto dni’’, bitwa pod Waterloo), 1821 r. (śmierć Napoleona) (P) • cele wyprawy na Rosję (P) • przyczyny ostatecznej klęski Napoleona (PP) • pojęcia i nazwy: Wielka Armia, „bitwa narodów”, „sto dni”, Waterloo (P) • przyczyny porażki wizji Europy Napoleona (PP) • źródła białej i czarnej legendy napoleońskiej (PP) • wpływ Napoleona na dzieje Francji, Europy, świata (PP) • wskazywać na mapie miejsca bitew, wydarzeń (P) • ocenić postawę żołnierzy polskich wobec Napoleona (w tym ks. Jozefa Poniatowskiego) (PP) • ocenić Napoleona Bonaparte jako władcę, wodza i polityka, odnieść się do jego legendy (PP) • wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P) • postacie i dokonania: ks. Adama Czartoryskiego, Karola Maurycego de Talleyranda, Klemensa Metternicha (P) • daty: 1815 r. (kongres wiedeński, Święte Przymierze) (P) • pojęcia i nazwy: legitymizm, restauracja, zasada równowagi sił, Święte Przymierze, autonomia (P) • czym kierowały się główne państwa ustanawiające porządek porewolucyjny (PP) • analizować na mapie zmiany terytorialne ustalone na kongresie (P) • ocenić skuteczność zasad legitymizmu i równowagi sił (PP) • wskazać, dlaczego przedstawiciel Francji, która przegrała wojnę, miał 13. Lekcja powtórzeniowa: Europa w okresie napoleońskim. 14. Praca klasowa. III. Półwiecze romantyków. 15. Kongres Wiedeński. • Uczestnicy obrad Kongresu. • Zasady budowy nowego ładu 7 Dział programu Tematy lekcji Główne zagadnienia europejskiego. • Decyzje Kongresu. • Święte Przymierze. Cele lekcji w ujęciu operacyjnym Uczeń pamięta, zna Uczeń rozumie • nazwy głównych państw ustalających nowy ład międzynarodowy (P) • decyzje terytorialne i polityczne (P) • charakter obrad kongresu (P) • cele Świętego Przymierza (P) • przyczyny utworzenia konstytucyjnego Królestwa Polskiego (PP) 16. Walka porządku ze zmianą. • Nowe ideologie: konserwatyzm, liberalizm, demokracja. • Nowe grupy społeczne: robotnicy, właściciele kapitału, drobnomieszczaństwo, inteligencja. • postacie i dokonania: Józefa de Maistre’a, Ludwika de Bonalda, Rene de Chateaubrianda, Edmunda Burke’a, Beniamina Constanta (P) • obrońców dawnego porządku i zwolenników zmian (P) 17. Stulecie wielkiego przemysłu. • Wiek pary i elektryczności. • Robotnicy i kapitaliści. • postacie i dokonania: Henryka Bessemera, Aleksandra Volty, Samuela Morse’a, Ludwika J. Daguerre’a, Ignacego Łukaszewicza, Jerzego Stephensona (P) • daty: 1807 r. (parostatek), 1827 r. Uczeń potrafi jeden z decydujących głosów na kongresie (PP) • ocenić, czy wszystkie państwa uczestniczące w kongresie były traktowane równorzędnie (PP) • wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P) • porównywać poglądy • pojęcia: ancien regime, konserwatystów i liberałów (PP) restauracja, konserwatyzm, liberalizm, liberałowie, sojusz • scharakteryzować ideologię ołtarza z tronem, ultramontanizm, konserwatywną i liberalną (P) tradycjonalizm (P) • wskazywać zalety i zagrożenia • przyczyny konfliktów społecznych i demokracji (PP) narodowościowych po kongresie • wyjaśnić wyrażenie: sojusz ołtarza wiedeńskim (P) z tronem (P) • formy walki starego porządku ze • ocenić skuteczność stosowania zmianą (P) zasady restauracji (PP) • rolę konserwatyzmu i liberalizmu • wykonać w zeszycie ćwiczeń jako głównych ideologii zadania z odpowiedniego rozdziału nowożytnych (PP) (P) • pojęcia i nazwy: fabryka, rynek • określić zmiany w środowisku pracy, koks, gruszka Bessemera, geograficzno-przyrodniczym spółki z ograniczoną wynikające z procesu industrializacji odpowiedzialnością, obligacje, (P) weksel, kapitał, kredyt, papiery • ocenić skutki wprowadzenia wartościowe, giełda, makler, elektryczności i maszyny parowej (PP) 8 Dział programu Tematy lekcji Główne zagadnienia • Rozwój banków i giełd. • Państwa przodujące w rozwoju ekonomicznym. 18. Robotnicy i kapitaliści. • Warunki życia i pracy robotników. • Walka o poprawę ich położenia. • Związki zawodowe. • Początki ustawodawstwa chroniącego robotników. • Kształtowanie się Cele lekcji w ujęciu operacyjnym Uczeń pamięta, zna Uczeń rozumie Uczeń potrafi (telegraf), 1829 r. (lokomotywa), 1834 r. (żniwiarka), 1840 r. (nawozy sztuczne), 1853 r. (lampa naftowa) (P) • najważniejsze wynalazki i dziedziny ich zastosowania (P) • kraje najbardziej uprzemysłowione (P) industrializacja, urbanizacja, klasyczna ekonomia liberalna, wartość dodatkowa (P) • na czym polegała rewolucja przemysłowa i jaki miała wpływ na zmiany w gospodarce europejskiej (P) • wpływ wynalazków na zwiększenie wydajności pracy (PP) • przyczyny nierównomiernego rozwoju ekonomicznego państw (P) • konsekwencje rywalizacji gospodarczej między państwami uprzemysłowionymi (PP) • charakteryzować przyczyny i skutki industrializacji i urbanizacji (PP) • wskazać skutki wynalezienia kolei żelaznej dla gospodarki światowej (P) • analizować zestawienia statystyczne i wykorzystywać je do analizy przemian gospodarczych (PP) • wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P) • społeczne skutki urbanizacji i industrializacji (P) • warunki pracy w fabrykach (P) • formy i przejawy ruchu robotniczego (P) • przyczyny powstawania związków zawodowych i robotniczych partii politycznych (P) • pojęcia: robotnicy wielkoprzemysłowi, kapitaliści, kwestia społeczna, czartyzm, związek zawodowy, proletariat, ustawodawstwo pracy, siła robocza, klasa średnia (P) • przyczyny wystąpień robotników i walki o poprawę ich położenia (P) • społeczne skutki pracy dzieci w fabrykach (PP) • znaczenie upowszechnienia oświaty, prasy, literatury wśród • scharakteryzować zmianę położenia poszczególnych grup społecznych w wyniku rewolucji przemysłowej (P) • opisać dzień powszedni robotnika wielkoprzemysłowego w XIX w. (P) • porównać życie i warunki pracy i płacy oraz ochronę zdrowia robotników w XIX w. i współcześnie (PP) • opisać dziewiętnastowieczną fabrykę i jej otoczenie na podstawie ikonografii (PP) 9 Dział programu Tematy lekcji Główne zagadnienia społeczeństwa przemysłowego. 19. Ideały i osiągnięcia romantyzmu. • Literatura. • Muzyka. • Malarstwo. • Nauka. 20. Europa niespokojna: spiski i rewolucje. • Dekabryści. • Rewolucja lipcowa we Francji. Cele lekcji w ujęciu operacyjnym Uczeń pamięta, zna Uczeń rozumie niższych warstw społecznych (PP) • postacie i dokonania: W. Scotta, J. Byrona, E.A. Poe’go, J.W. Goethego, F. Schillera, W. Hugo, F.R. de Chateaubrianda, A. Puszkina, M. Lermontowa, F. Schuberta, F. Chopina, F. MendelssohnaBartoldy’ego, E. Delacroix, W. Turnera, F. Goyi, E. Gibbona, L. von Ranke, J. Micheleta, J.Ch. Lamarcka, K. Darwina, K.F. Gaussa, P.S. Laplace’a, A.M. Ampere’a, J.S. Ohma (P) • tytuły i tematykę utworów najważniejszych romantyków (P) • dziedziny nauki rozwijające się w XIX w. (P) • daty: 1825 r. (powstanie dekabrystów), 1829 r. (uznanie niepodległości Grecji), 1830 r. (rewolucja lipcowa we Francji, powstanie w Belgii) (P) • nazwy państw, które uzyskały • pojęcia: romantyzm, językoznawstwo, nauki ścisłe (P) • wpływ wydarzeń historycznych na postawę romantyków (PP) • przejawy i formy buntu romantycznego (P) • na czym polegał romantyzm w muzyce i malarstwie (P) • pojęcia i nazwy: lud, wolność ludów, karbonaryzm, Młoda Europa, dekabryści, rewolucja lipcowa, mesjanizm, naród (P) • związek między ideami romantyzmu a rozwojem ruchów 10 Uczeń potrafi • opisać wygląd wielkiego miasta przemysłowego w XIX w. (PP) • wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P) • charakteryzować przyczyny i obiekt buntu romantyków (P) • interpretować utwory romantyczne (PP) • dostrzegać oblicza postawy romantycznej w czasach współczesnych (PP) • analizować i oceniać malarstwo romantyczne (PP) • wyjaśnić współczesne znaczenie pojęcia romantyczny (P) • wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P) • scharakteryzować czynniki rozsadzające ład wiedeński (PP) • wskazywać na mapie kraje ogarnięte ruchami rewolucyjnymi i narodowymi oraz skutki tych ruchów (P) Dział programu Tematy lekcji Główne zagadnienia • Ruchy polityczne narodów bez państw. • Reakcja Świętego Przymierza. • Niepodległość Grecji. Cele lekcji w ujęciu operacyjnym niepodległość, oraz krajów ogarniętych ruchem spiskowym i rewolucyjnym (P) narodowych (PP) • przyczyny powstań, walk niepodległościowych i rewolucji w poszczególnych krajach (P) • powody, dla których walka Greków o niepodległość zakończyła się powodzeniem (PP) 21. Polskie królestwo z królem-carem. • Polityka rosyjska w Królestwie. • Łamanie konstytucji. • Opozycja legalna. • Konspiracje. • Gospodarka, oświata i kultura. • postacie i dokonania: Aleksandra I, Mikołaja Nowosilcowa, w.ks. Konstantego, Stanisława Staszica, Franciszka Ksawerego DruckiegoLubeckiego (P) • organy władzy w Królestwie i ich uprawnienia (P) • organizacje opozycji legalnej i nielegalnej (P) • pojęcia i nazwy: autonomia, konstytucja, ziemie zabrane, Królestwo Polskie, kaliszanie, opozycja legalna, tajne organizacje, konspiracja, konserwatorium, klasycy, Zagłębie Dąbrowskie, okręg staropolski (P) • przyczyny rozbieżności między obietnicami autonomii i swobodami zagwarantowanymi w konstytucji a polityką władz carskich (PP) • wpływ porządku ustalonego na kongresie wiedeńskim na sytuację wewnętrzną w Królestwie (P) • osiągnięcia lat pokongresowych w dziedzinie gospodarki, oświaty i Uczeń pamięta, zna Uczeń rozumie 11 Uczeń potrafi • odróżnić reakcję władz i społeczeństw europejskich na politykę Świętego Przymierza (PP)) • wyjaśnić, dlaczego mówimy o przebudzeniu narodów europejskich w 1. połowie XIX w. (P) • scharakteryzować różne rodzaje ruchów rewolucyjnych (PP) • wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P) • charakteryzować ustrój Królestwa Polskiego (P) • określać, na czym polegała autonomia Królestwa i jakie były jej gwarancje (P) • ocenić, na ile Królestwo było suwerenne (PP) • wskazać na mapie ośrodki przemysłowe oraz ośrodki nauki i kultury (P) • porównać obszar Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego (PP) • ustalić, do kogo należała w latach 1807–1830 miejscowość rodzinna ucznia (PP) Dział programu Tematy lekcji Główne zagadnienia Cele lekcji w ujęciu operacyjnym Uczeń pamięta, zna Uczeń rozumie Uczeń potrafi kultury (ze szczególnym uwzględnieniem polityki gospodarczej księcia Ksawerego Druckiego-Lubeckiego) (P) • wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P) • pojęcia i nazwy: sprzysiężenie w Szkole Podchorążych, powstanie, Noc Listopadowa, detronizacja, konfiskata, stan wojenny, zesłanie, rusyfikacja, Statut Organiczny (P) • przyczyny oddania kierownictwa powstaniem w ręce polityków konserwatywnych niewierzących w sukces (P) • różnice między sytuacją w Królestwie Polskim i na ziemiach zabranych (PP) • przyczyny i skutki powstania (P) • opowiedzieć przebieg Nocy Listopadowej (P) • ocenić postawę przywódców powstania (P) • wskazać na mapie miejsca walk powstańczych (P) • analizować plan bitwy pod Olszynką Grochowską, odtworzyć jej przebieg (PP) • wskazać różnicę w stosunku rządów i ludów Europy wobec powstania (PP) • zinterpretować treść Warszawianki, 22. Lekcja powtórzeniowa: Pierwsze dziesięciolecia porządku wiedeńskiego. 23. Praca klasowa. IV. Przełom wieku XIX. 24. Powstanie listopadowe. • Zaostrzenie polityki carskiej. • Sprzysiężenie w Szkole Podchorążych. • Noc listopadowa. • Dyktatura Chłopickiego. • Wojna z Rosją 1831 r. • Klęska i upadek powstania. • Represje. • postacie i dokonania: Mikołaja I, Piotra Wysockiego, Józefa Chłopickiego, ks. Adama Czartoryskiego, Jana Skrzyneckiego (P) • daty: 29 XI 1830 r. (wybuch powstania), X 1830 r. (uznanie powstania za narodowe), I 1831 r. (detronizacja Mikołaja I), 1831 r. (wojna z Rosją, upadek powstania) (P) • postacie przywódców i wodzów powstania (P) 12 Dział programu Tematy lekcji Główne zagadnienia 25. Wielka Emigracja. • Kraje, do których emigrowali uczestnicy powstania. • Życie polityczne na emigracji. • Główne ugrupowania i ich programy. • Wkład emigracji w kulturę polską i rozwój życia narodowego. Cele lekcji w ujęciu operacyjnym Uczeń pamięta, zna Uczeń rozumie Uczeń potrafi • bitwy powstańcze (P) • rejony walk partyzanckich (P) • represje władz carskich wobec społeczeństwa polskiego po upadku powstania (P) • zmianę w sytuacji Królestwa Polskiego po powstaniu (P) wskazać w jej tekście odniesienia do rewolucji lipcowej (PP) • ocenić szanse zwycięstwa powstania (PP) • analizować przyczyny klęski (P) • wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P) • postacie i dokonania: Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Cypriana Kamila Norwida, Joachima Lelewela, Fryderyka Chopina, Ignacego Domeyki, Pawła Edmunda Strzeleckiego, ks. Adama Czartoryskiego (P) • główne ośrodki emigracji (P) • nazwy głównych ugrupowań i ich program (P) • pojęcia i nazwy: emigracja, Wielka Emigracja, Hotel Lambert, Towarzystwo Demokratyczne Polskie, Gromady Ludu Polskiego, emisariusze (P) • różnicę między koncepcjami politycznymi i drogą do niepodległości Gromad Ludu Polskiego, Towarzystwa Demokratycznego Polskiego i Hotelu Lambert (P) • dziedzictwo artystyczne i ideowe Wielkiej Emigracji, jej wpływ na losy narodu w epoce popowstaniowej (PP) • analizować i porównywać emigracyjne koncepcje walki o wolną Polskę (P) • rozumieć tragizm losu emigranta politycznego (PP) • wskazywać dzieła powstałe na emigracji (muzyka Chopina, poezja Mickiewicza i Słowackiego itp.), określić ich związek z losami narodu (P) • analizować i oceniać programy polityczne ugrupowań emigracyjnych, wizje Polski, jej granic i ustroju (PP) • wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P) 13 Dział programu Tematy lekcji Główne zagadnienia 26. Polacy w zaborze pruskim i austriackim. Cele lekcji w ujęciu operacyjnym Uczeń pamięta, zna • postacie i dokonania: Tytusa Działyńskiego, Edwarda Raczyńskiego, Hipolita Cegielskiego, Karola Marcinkowskiego, • Ziemie zaboru Dezyderego Chłapowskiego, pruskiego. Krzysztofa Celestyna Mrongowiusza, • Sytuacja w Wielkim Józefa Lompy, Edwarda Księstwie Poznańskim. Dembowskiego, Jakuba Szeli (P) • Rzeczpospolita • daty: 1846 r. (powstanie Krakowska. krakowskie, rabacja) (P) • Powstanie krakowskie i • przykłady działań społecznych i rabacja galicyjska. gospodarczych, które wchodziły w • Likwidacja zakres pracy organicznej w zaborze Rzeczypospolitej pruskim (P) Krakowskiej i jej skutki. • przyczyny rabacji galicyjskiej (P) 27. Wiosna Ludów. • Rewolucja lutowa i powstanie czerwcowe we Francji. • daty: II 1848 r. (rewolucja lutowa), III 1848 r. (rewolucja w Wiedniu, powstanie na Węgrzech), IV 1848 r. (bitwa pod Miłosławiem), VI 1848 r. Uczeń rozumie Uczeń potrafi • pojęcia i nazwy: Wielkie Księstwo Poznańskie, autonomia, praca organiczna, praca u podstaw, Bazar, uwłaszczenie, germanizacja, Rzeczpospolita Krakowska, wolne miasto, Galicja, Ossolineum, rabacja (P) • różnice w statusie politycznym Wielkiego Księstwa Poznańskiego i pozostałych ziem zaboru pruskiego (PP) • sytuacja polityczna i prawna w Galicji (P) • skutki uwłaszczenia chłopów w zaborze pruskim i austriackim dla gospodarki i życia narodowego (P) • przyczyny różnic w tempie rozwoju cywilizacyjnego w obu zaborach (PP) • rolę „Bazaru” jako ośrodka życia polskiego w zaborze pruskim (P) • skutki powstania krakowskiego i rabacji galicyjskiej (P) • porównać sytuację polityczną, społeczną, ekonomiczną i kulturalną Polaków w trzech zaborach, wskazać przyczyny różnic (P) • ocenić rolę rabacji galicyjskiej w klęsce powstania krakowskiego (P) • wyjaśnić, dlaczego działalność Polaków w zaborze pruskim skupiała się głównie na pracy organicznej (P) • wskazywać, dlaczego powstanie krakowskie można nazwać rewolucją (PP) • podać przykłady pracy organicznej i pracy u podstaw (P) • wskazać znaczenie uwłaszczenia chłopów dla życia gospodarczego i narodowego w zaborze pruskim (PP) • charakteryzować politykę germanizacyjną władz pruskich (P) • wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P) • pojęcia i nazwy: Wiosna Ludów, rewolucja lutowa, Republika Rzymska, parlament frankfurcki (P) • przyczyny wystąpień • wyjaśnić sens określenia Wiosna Ludów dla wydarzeń z lat 1848–1949 i przyczyny takiego nazwania tych wydarzeń (PP) 14 Dział programu Tematy lekcji Główne zagadnienia • Rewolucja w monarchii habsburskiej • Próby zjednoczenia Niemiec i Włoch. • Powstania narodowe i ruchy narodowowyzwoleńcze. • Wiosna Ludów na ziemiach polskich. • Udział Polaków w wydarzeniach Wiosny Ludów. 28., 29. Powstanie styczniowe. A. • Biali i Czerwoni. • Rewolucja moralna. • Reformy A. Wielopolskiego. Cele lekcji w ujęciu operacyjnym Uczeń pamięta, zna Uczeń rozumie (parlament frankfurcki) (P) • kraje, w których doszło do powstań i rewolucji (P) • cele wystąpień w okresie Wiosny Ludów (P) • sposoby walki o cele (P) rewolucyjnych i niepodległościowych w latach 1848–1949 (P) • związek wydarzeń na ziemiach polskich w 1848 r. z wydarzeniami w innych krajach Europy (PP) • trwałe i przejściowe skutki Wiosny Ludów dla poszczególnych państw i narodów (PP) • rolę Wiosny Ludów w procesie ,,przebudzenia’’ narodów europejskich (P) • przyczyny niepowodzenia próby zjednoczenia Niemiec (P) • hasło za naszą i waszą wolność (P) • wskazywać na mapie miejsca wystąpień rewolucyjnych i niepodległościowych (P) • opracować zestawienie chronologiczne wydarzeń Wiosny Ludów (P) • ocenić udział Polaków w wystąpieniach Wiosny Ludów i jego znaczenie dla sprawy polskiej (P) • odszukiwać w wydarzeniach lat 1848–1949 korzenie współczesnych problemów z mniejszościami narodowymi (PP) • wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P) • postacie i dokonania: Andrzeja Zamoyskiego, Aleksandra Wielopolskiego, Romualda Traugutta, abpa Zygmunta Felińskiego (P) • daty: 1857 r. (powstanie Towarzystwa Rolniczego), 1861 r. (manifestacje patriotyczne), 22 I 1863 r. (wybuch powstania), 5 VIII 1864 r. • pojęcia i nazwy: Biali, Czerwoni, rewolucja moralna, branka, Rząd Narodowy, państwo podziemne, partyzantka, wojna regularna, dyktatura, rusyfikacja (P) • przyczyny odrodzenia się nastrojów patriotycznych i dążeń niepodległościowych (P) • różnice w poglądach na powstanie • charakteryzować różne postawy Polaków wobec polityki zaborców (P) 15 Uczeń potrafi • oceniać reformy Aleksandra Wielopolskiego i przyczyny niepowodzenia jego polityki (PP) • oceniać program Białych i Czerwonych (P) Dział programu Tematy lekcji Główne zagadnienia B. • Branka. • Wybuch powstania • Charakter walk. • Dyktatura R. Traugutta. • Upadek powstania. • Represje popowstaniowe – rusyfikacja. Cele lekcji w ujęciu operacyjnym Uczeń pamięta, zna (powieszenie Traugutta na stokach Cytadeli) (P) • nazwy ugrupowań politycznych przed wybuchem powstania styczniowego i ich programy (P) • charakter walk powstańczych (P) • okoliczności uwłaszczenia chłopów w zaborze rosyjskim (P) Uczeń rozumie między Białymi i Czerwonymi (PP) • przyczyny wybuchu powstania (P) • cele walki sformułowane w Manifeście Rządu Narodowego (P) • przyczyny partyzanckiego charakteru walk (P) • działalność Rządu Narodowego i jego rolę (P) • rolę Romualda Traugutta w przedłużeniu trwania powstania (P) • przyczyny klęski powstania (P) • skutki powstania (P) Uczeń potrafi • wskazywać na mapie rejony walk powstańczych i miejsca głównych bitew (P) • dostrzegać podobieństwa i różnice między powstaniem styczniowym a listopadowym (PP) • analizować malarstwo historyczne oraz teksty pieśni patriotycznych związanych z powstaniem (PP) • wskazywać związek między przedpowstaniową rewolucją moralną a siłą i długością trwania walk powstańczych (PP) • wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P) 30. Lekcja powtórzeniowa: Między powstaniem listopadowym a styczniowym. 31. Praca klasowa. 16 Dział programu Tematy lekcji Główne zagadnienia Cele lekcji w ujęciu operacyjnym Uczeń pamięta, zna Uczeń rozumie Uczeń potrafi • postacie i dokonania: Napoleona III, Ottona von Bismarcka, Kamila di Cavoura, Józefa Mazziniego, Józefa Garibaldiego, Wiktora Emanuela, Piusa IX, królowej Wiktorii, Abrahama Lincolna (P) • daty: 1852 r. (II Cesarstwo), 1854– 1856 r. (wojna krymska), 1861–1865 (wojna secesyjna), 1864 r. (zjednoczenie Włoch), 1870 r. (wojna francusko-pruska), 1871 r. (zjednoczenie Niemiec) (P) • sposób zjednoczenia Niemiec i Włoch (P) • kraje wchodzące w skład zjednoczonych Włoch i Niemiec (P) • zasięg imperium brytyjskiego (P) • przyczyny i skutki wojny secesyjnej (P) • pojęcia i nazwy: doktryna Monroego, cezaryzm, II Cesarstwo, II Rzesza, więzień Watykanu, era wiktoriańska, Dziki Zachód, wojna secesyjna, abolicjonizm, segregacja rasowa, secesja, koncentracja, monopol (P) • przyczyny odrodzenia się dążeń zjednoczeniowych w Niemczech i we Włoszech (P) • różnice między oddolnym i odgórnym sposobem jednoczenia państwa (PP) • drogę Prus do przywództwa w Związku Niemieckim (PP) • skutki zjednoczenia Niemiec i Włoch dla zmiany sytuacji międzynarodowej w Europie i na świecie (P) • skutki wojny krymskiej (P) • przyczyny osiągnięcia przez Amerykę pozycji mocarstwowej (P) • okoliczności secesji Południa (P) • skutki wojny secesyjnej (P) • wyjaśnić słowa Ottona von Bismarcka: Nie przemówienia i nie rezolucje będą rozstrzygały o wielkich zagadnieniach naszych czasów, lecz krew i żelazo w odniesieniu do zjednoczenia Niemiec (PP) • wskazać różnice między Związkiem Niemieckim i Cesarstwem Niemieckim (PP) • scharakteryzować politykę Bismarcka i ocenić jej skutki (P) • analizować zmiany na mapie politycznej świata spowodowane procesami zjednoczeniowymi i zasiedlaniem nowych terenów (P) • wyjaśnić, jakie skutki dla Państwa Kościelnego przyniosło zjednoczenie Włoch (P) • scharakteryzować przyczyny osiągnięcia pozycji mocarstwa przez Stany Zjednoczone, Japonię i Niemcy (PP) • wskazywać na mapie kierunki ekspansji Stanów Zjednoczonych (P) • wskazać rolę wojny secesyjnej w V. Koniec wieku. 32., 33. Świat w 2. połowie XIX w. A. • II cesarstwo we Francji. • Zjednoczenie Niemiec. • Zjednoczenie Włoch przez Piemont. • Wojna krymska. • Anglia w epoce wiktoriańskiej. B. • Kolonizacja Dzikiego Zachodu. • Różnice między Północą i Południem. • Problem niewolnictwa. • Wojna secesyjna. • Rozwój i ekspansja Stanów Zjednoczonych po wojnie. • Wzrost siły i 17 Dział programu Tematy lekcji Główne zagadnienia znaczenia Japonii, sytuacja w Chinach. • Koncentracja kapitału i rozwój monopoli. 34. Ekspansja kolonialna. • Przyczyny i charakter XIX-wiecznego kolonializmu. • Posiadłości głównych państw kolonialnych. • Rywalizacja mocarstw. • Kolonializm amerykański. • Wojna rosyjskojapońska. Cele lekcji w ujęciu operacyjnym Uczeń pamięta, zna Uczeń rozumie Uczeń potrafi dziejach Stanów Zjednoczonych i świata (PP) • wskazać okoliczności, w których papież Pius IX ogłosił się więźniem Watykanu (PP) • scharakteryzować różne rodzaje monopoli (PP) • wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiednich rozdziałów (P) • daty: 1904–1906 (wojna rosyjsko• pojęcia: kolonia, kolonializm, • analizować mapę świata w 2. japońska) (P) metropolia, protektorat, dominium, połowie XIX w. (P) strefa wpływów (P) • główne państwa kolonizujące i ich • wskazywać na mapie kierunki imperia (P) • wpływ polityki kolonializmu na ekspansji kolonialnej głównych wzrost napięcia międzynarodowego (P) państw i ich kolonie (P) • obszary rywalizacji mocarstw (P) • oceniać walory kolonizowanych • konflikty kolonialne i ich skutki (P) • przyczyny i skutki rywalizacji obszarów pod względem położenia • kształtowanie się nowego układu sił mocarstw w Chinach (P) geograficznego, topografii i bogactw w świecie w wyniku kolonializmu (P) • różnice między różnymi rodzajami naturalnych (P) stref podporządkowanych (PP) • skutki reform przeprowadzonych w • wskazywać współczesne państwa na terenach dawnych kolonii (PP) Japonii (P) • porównywać nazwy dawnych • następstwa polityki kolonialnej dla kolonii z nazwami państw obecnie krajów podbitych i metropolii (P) istniejącymi na tych obszarach (PP) • charakteryzować metody podporządkowania sobie państw i terytoriów przez kraje europejskie (P) • z czego wynikał i na czym polegał proces koncentracji (P) • dlaczego państwa i właściciele kapitału dążyli do pozycji monopolistycznej (PP) 18 Dział programu Tematy lekcji Główne zagadnienia 35., 36. Nowe warunki życia tworzą nowe społeczeństwo. A. • Postęp medyczny. • Odkrycia i wynalazki. • Przyrost ludności. • Zmiana warunków życia. B. • Procesy społeczne. • Kultura masowa. • Rozwój prasy. • Demokratyzacja obyczajów. Cele lekcji w ujęciu operacyjnym Uczeń pamięta, zna Uczeń rozumie Uczeń potrafi • dostrzegać skutki kolonializmu we współczesnym świecie (PP) • wskazywać dobre i złe strony kolonializmu dla obszarów kolonizowanych (P) • wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P) • • postacie i dokonania: A. Bella, G. • pojęcia i nazwy: turystyka, • wymienić najważniejsze odkrycia i Marconiego, T. Edisona, braci migracja, atomizacja, inteligencja, wynalazki, ocenić ich wpływ na Wright, braci Lumière, P. de alfabetyzacja, kultura masowa, warunki życia codziennego (P) Coubertina (P) agencja informacyjna, emancypacja, • ocenić znaczenie otwarcia Kanału kino, społeczeństwo przemysłowe, (P) Sueskiego i Kanału Panamskiego dla • daty: 1869 r. (otwarcie Kanału fonograf, kinematograf, sufrażystki Sueskiego), 1876 r. (wynalezienie światowego handlu, transportu i (PP) telefonu), 1877 r. (fonograf), 1879 r. komunikacji (PP) (żarówka), 1895 r. (kinematograf), • wpływ odkryć i wynalazków na • ocenić skutki atomizacji 1896 r. (pierwsze nowożytne Igrzyska przeobrażenia cywilizacyjne i życie społeczeństw (PP) Olimpijskie), 1903 r. (pierwszy lot codzienne (P) • scharakteryzować znaczenie samolotem), 1914 r. (Kanał • zmiany w położeniu i sytuacji warstwy inteligencji w życiu Panamski) (P) kobiet pod koniec XIX w. (P) społecznym, politycznym, • najważniejsze odkrycia i wynalazki • wpływ wzrostu liczby ludności na kulturalnym i gospodarczym (PP) (P) procesy społeczno-ekonomiczne i • opisać zmiany w modzie (P) • zmiany w życiu codziennym ludzi kulturowe w końcu XIX w. (PP) • analizować skutki alfabetyzacji, w końcu XIX w. (P) • skutki upowszechnienia się kultury wprowadzenia obowiązku szkolnego • kierunki przemieszczeń ludności w masowej (PP) oraz powszechnej służby wojskowej końcu XIX w. (P) (P) 19 Dział programu Tematy lekcji Główne zagadnienia • Nowa moda. 37. Nowe prądy umysłowe. • Pozytywizm. • Nacjonalizm. • Socjalizm utopijny i naukowy • Katolicka nauka społeczna. Cele lekcji w ujęciu operacyjnym Uczeń pamięta, zna Uczeń rozumie • nowe formy spędzania wolnego czasu (P) • postacie i dokonania: Augusta Comte’a, Charlesa Maurrasa, Karola Marksa, Fryderyka Engelsa, Piusa IX, Leona XIII (P) • daty: 1848 r. (Manifest komunistyczny), 1891 r. (encyklika Rerum novarum) (P) • nazwy nowych ideologii (P) • programy i metody osiągania celów twórców nowych kierunków (P) • współczesny kształt i zasięg tych ideologii (PP) • pojęcia i nazwy: pozytywizm, postęp, światopogląd naukowy, nacjonalizm, interes narodowy, państwo narodowe, socjalizm utopijny, socjalizm naukowy, marksizm, proletariat, walka klas, komunizm, Międzynarodówka, socjaldemokracja, reformizm, katolicka nauka społeczna, chrześcijańska demokracja (P), scjentyzm, Syllabus (PP) • przyczyny narodzin nacjonalizmów w różnych krajach (P) • różnice między różnymi odłamami socjalizmu (P) • rewolucyjny charakter marksizmu (PP) • współczesne znaczenie pojęć: nacjonalizm, komunizm, chrześcijańska demokracja (PP) 20 Uczeń potrafi • wskazać skutki demokratyzacji obyczajów (PP) • ocenić walkę kobiet o emancypację (P) • wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P) • ocenić koncepcję ojczyzny i narodu w ideologii nacjonalistycznej (PP) • charakteryzować i oceniać poglądy różnych nurtów politycznych (P) • wskazywać, na czym polegała istota programu pozytywistów (P) • wyjaśnić znaczenie hasła proletariusze wszystkich krajów łączcie się (PP) • wskazywać różne znaczenia pojęcia nacjonalizm w XIX w. i obecnie (PP) • charakteryzować reakcję Kościoła na nowe prądy ideowe (P) • uzasadniać własne poglądy polityczne (PP) • wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P) Dział programu Tematy lekcji Główne zagadnienia 38. Sytuacja na ziemiach polskich po powstaniu styczniowym. • Walka z polskością w zaborze pruskim. • Kulturkampf. • Pozytywiści warszawscy. • Galicja w dobie autonomii. • Przemiany społeczne i gospodarcze na ziemiach polskich. 39. Nowoczesne ruchy polityczne na ziemiach polskich. Cele lekcji w ujęciu operacyjnym Uczeń pamięta, zna Uczeń rozumie Uczeń potrafi • postacie i dokonania: Ottona von Bismarcka, Michała Drzymały, dzieci polskich z Wrześni, Aleksandra Świętochowskiego, Bolesława Prusa (P) • daty: 1886 r. (powołanie Komisji Kolonizacyjnej), 1894 r. (powstanie Hakaty), 1901 r. (strajk we Wrześni) (P) • przykłady germanizacji i rusyfikacji oraz walki z nimi (P) • kierunki emigracji zarobkowej (P) • warunki życia codziennego w trzech zaborach (P) • nazwy i położenie głównych ośrodków przemysłowych na ziemiach polskich (P) • pojęcia i nazwy: wóz Drzymały, dzieci wrzesińskie, Komisja Kolonizacyjna, Hakata, Kulturkampf, rugi pruskie, Kraj Nadwiślański, pozytywizm warszawski, autonomia Galicji, proletariat, inteligencja (P), noc Apuchtinowska, spółdzielnie kredytowe (PP) • konieczność walki Polaków w obronie wiary, mowy i ziemi oraz formy oporu (P) • przyczyny dysproporcji w rozwoju ziem polskich w poszczególnych zaborach (PP) • okoliczności i sposób przeprowadzenia uwłaszczenia chłopów w trzech zaborach (P) • postawy duchowieństwa polskiego wobec zaborców (P) • rolę Galicji jako głównego ośrodka kultury i nauki polskiej (PP) • przemiany społeczno-gospodarcze w trzech zaborach w końcu XIX w. (P) • pojęcia i nazwy: socjalizm niepodległościowy, internacjonalizm, ruch wszechpolski, endecja, • dostrzegać podobieństwa i różnice w polityce germanizacji i rusyfikacji (PP) • scharakteryzować polski opór (z pominięciem walki zbrojnej) przeciw polityce germanizacji i rusyfikacji (P) • interpretować tekst Roty (PP) • porównać polityczną, gospodarczą i kulturalną sytuację Polaków w trzech zaborach (P) • ustalić korzenie swojej rodziny, z jakiego zaboru się wywodzi (PP) • wyciągać wnioski z różnicy sytuacji gospodarczej w trzech zaborach (PP) • wskazywać na mapie ośrodki przemysłu na ziemiach polskich (P) • wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P) • postacie i dokonania: Józefa Piłsudskiego, Róży Luksemburg, Romana Dmowskiego (P) 21 • analizować założenia programowe polskich partii socjalistycznych, narodowych i ludowych (P) Dział programu Tematy lekcji Główne zagadnienia • Dwa odłamy socjalizmu. • Obóz narodowy. • Ruch ludowy. • Ruch syjonistyczny. 40., 41. Kultura przełomu wieków. A. Nauka i literatura • Nowe prądy filozoficzne. • Naturalizm, symbolizm. • Modernizm, dekadentyzm. • Literatura francuska, Cele lekcji w ujęciu operacyjnym Uczeń pamięta, zna Uczeń rozumie Uczeń potrafi • daty: 1892 r. (powstanie PPS), 1894 r. (powstanie SDKPiL) 1887 r. (powstanie Ligi Polskiej), 1895 r. (powstanie Stronnictwa Ludowego) (P) • nazwy partii politycznych wywodzących się z poszczególnych nurtów (P) • obszary i sfery dominacji socjalizmu niepodległościowego, rewolucyjnego, ruchu ludowego i nacjonalistycznego (PP) narodowcy, ruch ludowy, jidysz, ruch syjonistyczny (P) • genezę polskich nowożytnych ruchów politycznych (P) • związek przemian społecznogospodarczych na ziemiach polskich z narodzinami nowoczesnych ruchów politycznych (PP) • związek narodzin ruchów politycznych na ziemiach polskich z narodzinami podobnych ruchów w krajach europejskich (PP) • różnice między odłamami ruchu socjalistycznego (P) • wskazać, które elementy programowe polskich partii politycznych XIX w. stały się trwałym składnikiem naszej współczesności (PP) • porównać stosunek poszczególnych partii politycznych do niepodległości i przemian społecznych (PP) • napisać odezwę zachęcającą do wstępowania do jednej z partii politycznych (PP) • wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P) • postacie i dokonania: H. Bergsona, F. Nietzschego, Z. Freuda, E. Zoli, J. Verne’a, M. Prousta, K. Dickensa, J. Conrada, R. Kiplinga, G.K. Chestertona, G.B. Shawa, T. Manna, R.M. Rilkego, L. Tołstoja, F. Dostojewskiego, C. Moneta, E. Degasa, A. Renoira, C. Pisarro, P. Cezanne’a, V. van Gogha, H. Matisse’a, P. Picassa, A. Gaudiego (P) • pojęcia: psychoanaliza, realizm, naturalizm, symbolizm, dekadentyzm, eklektyzm, modernizm, impresjonizm, fowizm, kubizm, funkcjonalizm, secesja, art nouveau (P) • powody odejścia od realizmu i naturalizmu w końcu XIX w. i pojawienia się nowych prądów (PP) • rolę impresjonizmu w dokonaniu przełomu w malarstwie (PP) • wpływ idei i prądów filozoficznych • wskazywać główne nurty w literaturze i sztuce przełomu XIX i XX w. (P) • charakteryzować nowe prądy artystyczne i intelektualne (P) • rozpoznać na ilustracjach obrazy realistyczne, impresjonistyczne, fowistyczne, kubistyczne; dzieła funkcjonalizmu i secesji (P) • wyjaśnić sens hasła sztuka dla sztuki (PP) 22 Dział programu Tematy lekcji Główne zagadnienia angielska, niemiecka i rosyjska. B. Malarstwo i architektura. • Impresjonizm, fowizm, kubizm. • Funkcjonalizm. • Secesja. 42. Kultura ratuje naród. • Rola kultury jako czynnika jednoczącego naród polski w XIX w. • Malarstwo Grottgera i Matejki. • Rola ,,Trylogii”. • Dyskusja nad przyczynami upadku Polski. • Rodzina twierdzą polskości. • Zasługi Kościoła dla utrzymania polskości. • Światowe osiągnięcia Cele lekcji w ujęciu operacyjnym Uczeń pamięta, zna Uczeń rozumie Uczeń potrafi • dzieła literackie i malarskie realistyczne i symboliczne (P) • przykłady funkcjonalizmu i sztuki secesyjnej (P) na sztukę przełomu wieków (PP) • wpływ poglądów Fryderyka Nietzschego na systemy totalitarne i ideologie głoszące przemoc (PP) • wyjaśnić symbolikę obrazów J. Malczewskiego Melancholia, Hamlet Polski i ich związek z dziejami Polski (PP) • rozpoznawać style architektoniczne budynków w swoim mieście i regionie (PP) • wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P) • postacie i dokonania: Artura Grottgera, Jana Matejki, Henryka Sienkiewicza, Bolesława Prusa, Elizy Orzeszkowej, Marii Konopnickiej, Ignacego Paderewskiego, Karola Olszewskiego i Zygmunta Wróblewskiego, Marii CurieSkłodowskiej (P) • nazwy, siedziby i zakres działania: Akademii Umiejętności w Krakowie, Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu, Kasy im. Mianowskiego i „latającego uniwersytetu” w Warszawie (P) • pojęcia i nazwy: Teka Stańczyka, stańczycy, Ossolineum, Polska Akademia Umiejętności, latający uniwersytet (P) • wpływ malarstwa i literatury na podtrzymywanie świadomości narodowej Polaków w XIX w. (P) • rolę rodziny i zasługi Kościoła w kultywowaniu polskości (P) • znaczenie inicjatyw prywatnych i społecznych dla powstania polskich instytucji kulturalnych i naukowych (P) • fakt, że narodowa twórczość Polaków w XIX w. koncentrowała się wokół wątków patriotycznych, • wyjaśnić, dlaczego w okresie niewoli i walki z polskością naród polski nie tylko nie zatracił swej kultury, ale wniósł twórczy i znaczący wkład do kultury i nauki światowej (P) • rozpoznawać na ilustracjach dzieła J. Matejki i A. Grottgera i wskazywać ich związek z dziejami narodu (PP) • ocenić poglądy różnych szkół historycznych na przyczyny upadku Polski (PP) • wskazać znaczenie odkryć M. Skłodowskiej-Curie dla nauki światowej (PP) • oceniać postawy twórców, którzy 23 Dział programu Tematy lekcji Główne zagadnienia polskich artystów i uczonych. 43. Z kim mają trzymać Polacy? • Stosunek do rewolucji 1905–1907 na ziemiach polskich. • Orientacja endecji. • Orientacja niepodległościowa. • Postawa lewicy rewolucyjnej. • Organizacje paramilitarne. Cele lekcji w ujęciu operacyjnym Uczeń pamięta, zna Uczeń rozumie budziła nadzieję i przypominała o obowiązkach (PP) • postacie i dokonania: Romana Dmowskiego, Józefa Piłsudskiego, Michała Bobrzyńskiego, Róży Luksemburg (P) • skutki rewolucji 1905–1907 na ziemiach polskich (PP) • poglądy i działania orientacji politycznych w przededniu wojny (P) • nazwy organizacji paramilitarnych w zaborze austriackim (P) Uczeń potrafi swój talent ofiarowali narodowi (P) • wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P) • pojęcia i nazwy: orientacja • scharakteryzować poglądy polskich prorosyjska, orientacja proaustriacka, orientacji politycznych (P) Organizacja Bojowa PPS, Polska • zestawić argumenty zwolenników Macierz Szkolna, Drużyny Strzeleckie, orientacji na Rosję i na Austro-Węgry Drużyny Bartoszowe, Towarzystwo (PP) Gimnastyczne ,,Sokół’’, skauting, • rozumieć, że wojna między harcerstwo, organizacja zaborcami stanowiła szansę na paramilitarna (P) odzyskanie przez Polskę • powody istnienia różnych orientacji niepodległości (P) politycznych Polaków w przededniu • dostrzegać tragizm Polaków wojny (P) będących obywatelami państw • przyczyny, dla których SDKPiL zaborczych w obliczu wojny (PP) sprzeciwiała się walce o • wskazać, dlaczego Dmowski niepodległość (P) opowiedział się przeciwko udziałowi • różnice między stanowiskiem R. w rewolucji (PP) Dmowskiego i J. Piłsudskiego w • napisać apel o wstępowanie lub sprawie dróg do niepodległości (PP) niewstępowanie do polskich • przyczyny wrogości między endecją organizacji paramilitarnych (PP) i socjalistami (PP) • ustalić, czyimi poddanymi byli jego przodkowie w momencie wybuchu wojny (PP) • wskazać, kto i w jakich okolicznościach tworzył organizacje 24 Dział programu Tematy lekcji Główne zagadnienia Cele lekcji w ujęciu operacyjnym Uczeń pamięta, zna Uczeń rozumie Uczeń potrafi paramilitarne (P) • wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P) 44. Lekcja powtórzeniowa: Rozwój cywilizacji przemysłowej i kultury z Wielką Wojną na horyzoncie. 45. Praca klasowa. VI. Wielka Wojna i nasza niepodległość. 46. Wybuch wojny. • Sytuacja polityczna na świecie w przededniu wojny. • Trójprzymierze i Trójporozumienie. • Zamach w Sarajewie. • Pierwszy rok wojny. • daty: 1879 r. (sojusz Niemiec i Austro-Węgier), 1904 r. (entente cordiale), 28 VI 1914 r. (zamach w Sarajewie), VIII 1914 r. (bitwa pod Tannenbergiem), IX 1914 r. (bitwa nad Marną) (P) • nazwy bloków politycznowojskowych (P) • przyczyny wybuchu I wojny światowej (P) • państwa uczestniczące w wojnie (P) • pojęcia i nazwy: Trójprzymierze, państwa centralne, Trójporozumienie, Ententa, wojna błyskawiczna, wojna pozycyjna, wojna manewrowa (P) • cele wojenne walczących stron (P) • sens określenia ,,państwa centralne” (P) • powody załamania się niemieckiej koncepcji wojny błyskawicznej i szukania rozstrzygnięcia na froncie wschodnim (PP) 25 • wskazać, które państwa tworzyły Ententę, a które należały do bloku państw centralnych (P) • wskazać na mapie główne państwa walczące, rejony konfliktu i tereny walk (P) • określić znaczenie bitwy nad Marną dla dalszego przebiegu wojny (PP) • wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P) Dział programu Tematy lekcji Główne zagadnienia 47. Przebieg działań wojennych. • Wojna pozycyjna. • Nowe środki bojowe. • Przystąpienie Stanów Zjednoczonych do wojny. • Rewolucja lutowa w Rosji. • Przewrót bolszewicki. • Pokój brzeski. • Klęska Niemiec i Austro-Węgier. Cele lekcji w ujęciu operacyjnym Uczeń pamięta, zna • daty: 1915–1916 (ludobójstwo Ormian), 1916 r. (bitwa pod Verdun), 1917 r. (przystąpienie Stanów Zjednoczonych do wojny, rewolucja lutowa, przewrót bolszewicki), III 1918 r. (pokój brzeski), 11 XI 1918 r. (kapitulacja Niemiec) (P) • najważniejsze bitwy I wojny (P) • nowe technologie i środki walki (P) • ustrój Rosji po rewolucji lutowej i październikowej (P) Uczeń rozumie • przyczyny klęski rosyjskiej pod Tannenbergiem (PP) • pojęcia: wojna totalna, wojna pozycyjna, środki walki, broń masowego rażenia, broń chemiczna, rewolucja lutowa, bolszewicy, rady delegatów, dwuwładza, przewrót bolszewicki, dyktatura proletariatu (P) • imperialny i totalny charakter wojny (P) • przyczyny różnic w sposobie prowadzenia wojny na froncie wschodnim i zachodnim (PP) • wpływ użycia nowych środków walki na charakter wojny (P) • drogę Rosji od rewolucji lutowej do przewrotu bolszewickiego (P) • zagrożenie zwycięstwa państw Ententy przez traktat brzeski (PP) • znaczenie przyłączenia się Stanów Zjednoczonych do wojny (P) • przyczyny klęski Niemiec i AustroWęgier (P) 26 Uczeń potrafi • wskazywać na mapie miejsca bitew (P) • opracować chronologię wydarzeń w czasie I wojny światowej (P) • wyjaśnić, na czym polegała transformacja ustrojowa w Rosji (PP) • na podstawie tekstu źródłowego opisać życie codzienne żołnierzy w okopach (PP) • określać charakter wojny totalnej (P) • wyjaśnić wewnętrzne i międzynarodowe konsekwencje dekretów władzy sowieckiej i sytuacji wewnętrznej państw centralnych (PP) • analizować skutki użycia broni masowego rażenia (P) • sporządzić notatkę na temat śladów wojny w regionie jego zamieszkania ilustrowaną dokumentacją fotograficzną (PP) • wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P) Dział programu Tematy lekcji Główne zagadnienia 48. Sprawa polska w czasie I wojny światowej. • Próby zjednania Polaków przez państwa zaborcze. • Akt 5 listopada. • Walka dyplomatyczna o przywrócenie Polski. • Polski czyn zbrojny. 49. Polonia Restituta (Polska Odrodzona). • Upadek zaborców – klęska Niemiec i Austro-Węgier, rewolucja w Rosji. • Przejmowanie władzy przez Polaków w trzech zaborach. Cele lekcji w ujęciu operacyjnym Uczeń pamięta, zna Uczeń rozumie • postacie i dokonania: Romana Dmowskiego, Ignacego Paderewskiego, Woodrowa Wilsona, Józefa Piłsudskiego, Józefa Hallera, Józefa Dowbór-Muśnickiego (P) • daty: 1914 r. (utworzenie Legionów Polskich), 5 XI 1916 r. (akt 5 listopada), 1917 r. (Komitet Narodowy Polski w Paryżu, 14 punktów Wilsona) (P) • najważniejsze wydarzenia dla sprawy polskiej w czasie I wojny (P) • próby zjednania Polaków przez zaborców (P) • rejony walk i miejsca bitew oddziałów polskich (P) • pojęcia i nazwy: odezwa, akt 5 listopada, Rada Regencyjna, Komitet Narodowy Polski, 14 punktów Wilsona, Legiony Polskie, Polska Siła Zbrojna, armia Hallera (P) • rzeczywiste, a nie deklarowane intencje zaborców wobec sprawy polskiej (P) • przyczyny umiędzynarodowienia sprawy polskiej (PP) • różne płaszczyzny walki o niepodległość Polski (P) • znaczenie aktu 5 listopada dla umiędzynarodowienia sprawy polskiej (PP) • znaczenie Rady Regencyjnej dla odbudowania państwowości polskiej (PP) • postacie i dokonania: Wincentego • pojęcia i nazwy: niepodległość, Witosa, Ignacego Daszyńskiego, Polska Komisja Likwidacyjna, Romana Dmowskiego, Józefa Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Piłsudskiego (P) Polskiej, Naczelna Rada Ludowa (P) • daty: 1918 r. (powstanie Naczelnej • wpływ sytuacji międzynarodowej Rady Ludowej, Polskiej Komisji na odzyskanie niepodległości (P) Likwidacyjnej, rządu lubelskiego), 11 • znaczenie postawy Polaków XI 1918 r. (przekazanie Piłsudskiemu zarówno podczas zaborów władzy nad wojskiem przez Radę (powstania, konspiracje), jak i w 27 Uczeń potrafi • wskazywać na mapie miejsca walk polskich oddziałów wojskowych (P) • scharakteryzować zmianę stanowisk państw europejskich wobec sprawy polskiej (P) • wskazywać związek wydarzeń na frontach wojny z wydarzeniami na ziemiach polskich (PP) • charakteryzować ewolucję sprawy polskiej w czasie trwania wojny i jej wykorzystanie przez Polaków (PP) • zinterpretować pieśń legionową My pierwsza brygada (PP) • wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P) • ocenić wysiłek Polaków w walce o niepodległość (P) • opisać sylwetki wybitnych Polaków, którzy przyczynili się do odzyskania niepodległości (P) • scharakteryzować przyczyny odzyskania przez Polskę niepodległości (P) • wymienić pierwsze ośrodki Dział programu Tematy lekcji Główne zagadnienia • Pierwsze ośrodki państwowości. Cele lekcji w ujęciu operacyjnym Uczeń pamięta, zna Regencyjną) (P) • pierwsze ośrodki państwowości polskiej (P) • czynniki składające się na odzyskanie niepodległości przez Polskę (P) Uczeń rozumie czasie I wojny światowej (walka dyplomatyczna i zbrojna) (P) • splot wydarzeń, które doprowadziły do odzyskania przez Polskę niepodległości (P) 50. Lekcja powtórzeniowa: A jednak Polska! 51. Praca klasowa. 28 Uczeń potrafi państwowości polskiej (P) • ustalić chronologię wydarzeń listopadowych na ziemiach polskich (PP) • wskazać symboliczną datę odzyskania niepodległości (P) • wykonać w zeszycie ćwiczeń zadania z odpowiedniego rozdziału (P)
