УДК 616.711-007.5 OCENA WPŁYWU WYBRANYCH ZABIEGÓW

YOUNG SPORT SCIENCE
OF UKRAINE. 2011. V.3. P. 325-328
МОЛОДА СПОРТИВНА НАУКА
УКРАЇНИ. 2011. Т.3. С. 325-328
УДК 616.711-007.5
OCENA WPŁYWU WYBRANYCH ZABIEGÓW FIZJOTERAPEUTYCZNYCH
NA WYNIKI LECZENIA CHOROBY ZWYRODNIENIOWEJ STAWU KOLANOWEGO
Paweł JAŹWA1,2, Grzegorz TROJAN1,2, Małgorzata JAŹWA2, Anna ROJEK1
1
Z Wydziału Medycznego, Instytutu Fizjoterapii Uniwersytetu Rzeszowskiego,
2
Z Gabinetu Fizjoterapii Ars Medica s.c. w Kraczkowej, POLSKA
OЦІНЮВАННЯ ВПЛИВУ ВИБРАНИХ ФІЗІОТЕРАПЕВТИЧНИХ ПРОЦЕДУР НА РЕЗУЛЬТАТИ ЛІКУВАННЯ ДЕГЕНЕРАТИВНОЇ ХВОРОБИ КОЛІННОГО СУГЛОБУ. Павел ЯЗВА1,2, Гжегож ТРОЯН1,2, Малгожата ЯЗВА2, Анна РОЙЕК1.1 Інститут фізіотерапії Жешівського
університету,2 Кабинет фізіотерапії в Крачковей, ПОЛЬЩА
Анотація. У лікуванні, метою якого є полегшення стану пацієнтів з дегенеративною хворобою колінного суглоба використовуються фізичні вправи, фізіотерапевтичні процедури, а також розвантаження
суглоба за допомогою палиці або милиць. Мета цієї роботи – оцінити ефективність вибраних фізіотерапевтичних процедур, що використовуються в лікуванні пацієнтів із дегенеративними змінами колінного суглобу.
Досліджування охопило 50 пацієнтів, у яких була діагностована дегенеративна хвороба колінного
суглобу. Дослідження проводилося двічі: перед серією із десяти процедур та після двох тижнів. Оцінювання результатів лікування виконано на основі шкали VAS, можливості виконання основних дій щоденного життя оцінювалися за шкалою Катца, досліджувалася також амплітуда рухів у суглобах.
Аналіз отриманих результатів виявив поліпшення стану пацієнтів зокрема зменшення відчуття болю, поліпшення виконування основних дій щоденного життя, а також функціональне покращення колінного суглоба, збільшилася також амплітуда у суглобі.
Ключові слова: дегенеративна хвороба колінного суглобу, лікування, що поліпшує стан пацієнта.
Wstęp. Choroba zwyrodnieniowa stawów zasługuje na szczególną uwagę, gdyż jest powszechna u osób w wieku średnim i starszym, oraz u osób otyłych. Jest to choroba polegająca na przedwczesnym zużyciu się i zwyrodnieniu tkanek tworzących staw. Nazywa się nią zmiany chorobowe
oraz zespół zjawisk, które powodują upośledzenie funkcji ruchowej stawów i ból przy wykonywaniu
ruchu [1, 2, 6].
Choroba zwyrodnieniowa kolana (gonarthrosis, gonartroza) stwierdzana jest u ok. 5% populacji i pod względem częstości występowania znajduje się na trzecim miejscu po zmianach zwyrodnieniowych kręgosłupa i stawów biodrowych [2, 3, 4, 5, 6].
W leczeniu gonartrozy stosuje się zabiegi fizjoterapeutyczne: ćwiczenia fizyczne, zabiegi fizykoterapeutyczne, odciążenie stawu za pomocą laski, kul oraz leki przeciwbólowe, niesteroidowe leki
przeciwzapalne, iniekcje dostawowe steroidów czy miejscowo podawane pochodne kwasu hialuronowego. W stanach zaawansowanych leczeniem z wyboru jest endoprotezoplastyka stawu kolanowego. Wskazaniami do leczenia operacyjnego są silne i uporczywe dolegliwości bólowe występujące nawet w spoczynku i w nocy, rozległa destrukcja struktur stawowych oraz wyczerpanie innych
metod leczenia zachowawczego [7,8,9].
Celem niniejszej pracy była ocena skuteczności wybranych zabiegów fizjoterapeutycznych
stosowanych w leczeniu pacjentów z zmianami zwyrodnieniowymi stawu kolanowego.
Materiał i Metody. W badaniu uczestniczyło 50 pacjentów w wieku od 50 do 60 lat, średnio
56,7 u których stwierdzono chorobę zwyrodnieniową stawu kolanowego (goartroza). Badaniu poddano 38 kobiet oraz 12 mężczyzn. Chorzy leczeni byli w gabinecie fizjoterapii Ars Media w Kraczkowej, z powodu dolegliwości bólowych spowodowanych zmianami zwyrodnieniowymi stawu
kolanowego. Wszyscy pacjenci usprawniani byli wedle jednego programu rehabilitacji. Stosowano
zabiegi z kinezyterapii: ćwiczenia czynne w odciążeniu stawu kolanowego, czas trwania ćwiczeń
wynosił 20 min, ćwiczenia izometryczne mięśnia czworogłowego uda oraz zabiegom z fizykoterapii:
jonoforeza z lekiem Diclac – Żel, natężenie prądu 0,05 mA/cm2 czas trwania zabiegu wynosił 20
min, ultradźwięki, w których dawka średnia wynosiła 0,8 W/ cm2, a czas zabiegu wynosił 5 min.
Jednakowe parametry zabiegu miały na celu obiektywizację uzyskanych wyników.
© Jaźwa P., Trojan G., Jaźwa M., Rojek A., 2011
326
Paweł JAŹWA, Grzegorz TROJAN,
Małgorzata JAŹWA, Anna ROJEK
Zabiegi były wykonywane raz dziennie przez 2 tygodnie od poniedziałku do piątku. Badanie
przeprowadzono dwukrotnie, pierwsze przed drugie po 10 zabiegach.
Ocenie poddano natężenie bólu, w tym celu wykorzystano skalę VAS[14]. W badaniu wykorzystano, również skalę oceny podstawowych czynności życia codziennego Katz’a[12], oraz wskaźnik oceny funkcjonalnej stawów kończyn dolnych WOMAC (Western Ontario and McMaster Universities Osteoarthritis Index)[10,11]. Zmierzono również zakres ruch w stawie kolanowym według
standardów SFTR[13].
Wyniki. Wyniki natężenia bólu mierzone skalą VAS przedstawiają się następująco. Spośród
50 przebadanych osób przed serią zabiegów średnia wartość odczuwalnego bólu wynosiła 6,28, natomiast po 5,06. Wynika z tego, iż intensywność bólu po zleconych zabiegach uległa zmniejszeniu.
Analiza wyników skali Katz’a przeprowadzonej wśród pacjentów pokazuje poprawę w wykonywaniu podstawowych czynności dnia codziennego. Wyniki przedstawiają się następująco. Przed zabiegami 37 osób kąpało się samodzielnie po zabiegach liczba wzrosła do 43, samodzielne ubieranie
przed serią deklarowało 34 pacjentów po 40, samodzielne korzystać z toalety przed zabiegami mogło
41 chorych po 44, samodzielne wstawanie z łóżka i przemieszczanie się na fotel deklarowało przed
zabiegami mogło 26 osób po 28. Wszyscy pacjenci zarówno przed zabiegami jak i po samodzielnie
jedli oraz kontrolowali wydalanie stolca i moczu (tabela1).
Тabela 1
Skala ADL
Czynność
Kąpanie się
Ubieranie się
Wstawanie z łóżka
Samodzielne korzystanie z toalety
Samodzielne jedzenie
Kontrolowane wydalanie moczu i stolca
Pierwsze badanie
37
34
26
41
50
50
Drugie badanie
43
40
28
44
50
50
Również wyniki skali WOMAC pokazują poprawę „kondycji” stawów po serii zabiegów.
Podczas pierwszego badania pacjenci uzyskali średni 70,16pkt po zabiegach 75,78pkt. Zakres ruchu
zwiększył się ze średnio 86 stopni do 95 stopni podczas badania kontrolnego (tabela 2).
Tabela 2
Wyniki badania VAS, WOMAC, Zakresu ruchu
VAS
WOMAC
Zakres zgięcia stawu kolanowego
Pierwsze badanie
6,28
70,16
86
Drugie badanie
5,06,
75,78
95
Omówienie wyników i dyskusja. Choroba zwyrodnieniowa stawów jest powszechną chorobą
upośledzającą sprawność. Nie ma jednego standardowego protokołu postępowania u pacjentów ze
zmianami zwyrodnieniowymi stawu kolanowego. Postępowanie powinno być indywidualnie dobrane do pacjenta oraz zależne od wielu czynników taki jak stadium choroby, masa ciała czy przeciwwskazania.[8, 9, 15]
Autorzy zgodni są co do zasadności stosowania w leczeniu ćwiczeń które zwiększają elastyczność i siłę stawu oraz usprawniają jego biomechanikę. Nie bez znaczenia jest również fakt dodatkowych korzyści tj. redukcji masy ciała oraz wzrost wydolności aerobowej. Wskazuje się również fizykoterapię jako integralną część programu leczenia gonartrozy, podkreślając jednak, brak dobrze zaplanowanych badań które byłyby w stanie rozstrzygnąć kwestię jej skuteczności [7, 15, 16].
Woldańska-Okońska i wsp. ocenili skuteczność jonoforezy. Badaniem objęto dwie grupy chorych z gonartrozą; 10 osobom aplikowano preparat Zeel® P w jonoforezie z bieguna ujemnego, raz
dziennie przez dziesięć dni z przerwą na sobotę i niedzielę, 20 osobom podawano ten sam lek w
iniekcjach dostawowych Oceny dokonano w trakcie leczenia oraz 30 dni po jego ukończeniu. Otrzy-
Ocena wpływu wybranych zabiegów fizjoterapeutycznych…
327
mano wysoce istotną statystycznie różnicę punktów w obu skalach po seriach zabiegów u chorych w
obu grupach. Porównanie statystyczne obu badanych grup dowodzi jednakowej skuteczności terapeutycznej obu zastosowanych metod leczenia. Jonoforeza z preparatem Zeel® P jest bezpieczną i
długotrwale skuteczną metodą leczenia, możliwą do szerokiego stosowania [17].
Fransen i wsp. po przebadaniu 126 pacjentów z gonartrozą poddanych zabiegom fizykalnym
stwierdzili znamienne zmniejszenie bólu i poprawę sprawności fizycznej [8].
Analiza zgromadzonych wyników badań wykazała poprawą stanu pacjentów w zakresie
zmniejszenia dolegliwości bólowych, poprawę w zakresie wykonywania podstawowych czynności
dnia codziennego oraz poprawę funkcjonalną stawu kolanowego, zwiększeniu uległ również zakres
ruchu w stawie.
Wnioski.
1. W badanej grupie stwierdzono poprawę badanych parametrów.
2. Zasadne jest stosowanie zabiegów z zakresu kinezyterapii i fizykoterapii u pacjentów z
chorobą zwyrodnieniową stawów kolanowych.
Piśmiennictwo
1. Birnesser H. Stawy wolne od bólu / Birnesser H., Peters M. – Wroclaw : MAK, 2008.
2. Bochenek A. Aatomia człowieka / Bochenek A., Reichel M. – Warszawa : PZWL, 2003. –
T. 1. – 599 s.
3. Wpływ przedoperacyjnej deformacji stawu kolanowego na wyniki alloplastyki całkowitej z
użyciem endoprotezy PFC / Dutka J., Sosin P., Ciszewski A., Sorysz T. // Ortopedia traumatologia i
rehabilitacja. – 2004. – Nr. 6(3). – S. 201-210.
4. Laskin R. S. Total knee replacement with PCL retention rheumatoid arthritis: problems and
complications / Laskin R. S., O’Flynn H. M // Clin. Orthop. – 1997. – P. 24-28.
5. Miyasaka K. C. 10- to 20-year followup of total knee arthroplasty for valgus deformities /
Miyasaka K. C., Ranawat C. S., Mullaji A. – Clin. Orthop. – 1997. – Nr. 345. – P. 29-37
6. Widuchowski J. Kolano – endoprotezoplastyka – całkowita wymiana stawu / Widuchowski J. – Katowice, Sport&Med, 2001.
7. Polisson R. Nowe metody leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów / Polisson R. –
Medycyna po dyplomie. – 2003. – Vol. 12. – S. 141-151.
8. Fransen M. Physical therapy is effective for patients with osteoarthritis of the knee: a randomized controlled clinical trial / Fransen M., Crosbie J., Edmonds J. – Rheumatol, 2001. – Nr. 28. –
P. 156.
9. Zlin H. Indikation und Ergebnisse nach operativem Totalersats des Kniegelenkes aus chirurgis-ortopedischer Sicht / Zlin H., Hoffman M. // Op Jurnal. – 1995. – Vol. 2. – P. 171-174.
10. Evaluation of a German version of WOMAC / Stucki G., Meier D., Stucki S. [et al] //
Rheumatol. – 1996. – Vol. 55 (1). – P. 40-49.
11. www.womac.org
12. Refining a case mix measure for nursing homes: Resource Utilization Groups (RUG-III) /
Fries B. E., Schneider D. P., Foley W. J. [et al] // Medical Care. – 1994. – Vol. 32(7). – P. 668-685.
13. Zembaty A. Kinezyterapia / Zembaty A. – Kraków. – Kasper, 2002.
14. The Pain Visual Analog Scale: Is It Linear or Nonlinear? / Myles P., Troedel S., Boquest M. // Anesth Analg. – 1999. – Vol. 89. – P. 1517–1520.
15. Morehead K. Choroba zwyrodnieniowa stawów / Morehead K. // Medycyna po dyplomie.
– 2004. – Vol. 13. S. 84-91.
16. Chamberlain M. Physiotherapy in osteoarthrosis of the knees: a controlled trial of hospital
versus home exercises / Chamberlain M., Care G., Harfield B. // Int Rehabil Med. – 1999. – Vol.
42(3). P. 397-405.
17. Woldańska-Okońska M. Porównanie skuteczności preparatu Zeel® P zastosowanego w iniekcjach dostawowych i w jonoforezie u chorych ze zmianami zwyrodnieniowymi stawów kolanowych / Woldańska-Okońska M., Krukowska J., Czernicki J. // Balneologia Polska. – 2008. – Vol. L,
2. – S. 110-115.
328
Paweł JAŹWA, Grzegorz TROJAN,
Małgorzata JAŹWA, Anna ROJEK
OCENA WPŁYWU WYBRANYCH ZABIEGÓW FIZJOTERAPEUTYCZNYCH
NA WYNIKI LECZENIA CHOROBY ZWYRODNIENIOWEJ STAWU KOLANOWEGO
Paweł JAŹWA1,2, Grzegorz TROJAN1,2, Małgorzata JAŹWA2, Anna ROJEK1
1
Z Wydziału Medycznego, Instytutu Fizjoterapii Uniwersytetu Rzeszowskiego,
2
Z Gabinetu Fizjoterapii Ars Medica s.c. w Kraczkowej, POLSKA
Streszczenie. Wstęp: W leczeniu usprawniającym choroby zwyrodnieniowej stawów kolanowych stosuje się ćwiczenia fizyczne, zabiegi fizykoterapeutyczne oraz odciążenie stawu za pomocą
laski lub kul. Celem niniejszej pracy była ocena skuteczności wybranych zabiegów fizjoterapeutycznych stosowanych w leczeniu pacjentów z zmianami zwyrodnieniowymi stawu kolanowego.
Materiał i metody: Badaniem objęto 50 pacjentów, u których stwierdzono chorobę zwyrodnieniową stawu kolanowego. Badanie przeprowadzono dwukrotnie. Pierwsze przed serią dziesięciu zabiegów, drugie po dwóch tygodniach. Ocenę wyników funkcji pacjentów dokonano na podstawie
skali WOMAC, intensywność bólu badano skalą VAS, możliwości wykonywania podstawowych
czynności życia codziennego oceniono skalą Katz’a, zbadano również zakres ruchu w stawie.
Wyniki: Analiza zgromadzonych wyników badań wykazała poprawą stanu pacjentów w zakresie zmniejszenia dolegliwości bólowych, poprawę w zakresie wykonywania podstawowych czynności dnia codziennego oraz poprawę funkcjonalną stawu kolanowego, zwiększeniu uległ również
zakres ruchu w stawie.
Słowa kluczowe: choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego, leczenie usprawniające
EVALUATION OF EFFECTS OF SELECTED PHYSIOTHERAPY TREATMENTS
ON THE RESULTS OF THE TREATMENT OF OSTEOARTHRITIS
Paul YAZVA1,2 , Grzegorz TROYAN1,2, Malgorzata YAZVA 2, Anna ROYEK 1
1 Institute of Physical Therapy University of Rzeszow
2 Cabinet physiotherapy Ars Medytsa s.ts. in Krachkovey
Annotation. Facilitating treatment of osteoarthritis includes physical exercises, physiotherapy
and support of the joint by means of a walking stick or crutches. The aim of the thesis was to assess
the effectiveness of selected physiotherapy used in the treatment of patients with osteoarthritis
Materials and methods: The study included 50 patients who were diagnosed with osteoarthritis.
The study was conducted twice. The first study was carried out before a series of 10 treatments, the
second study was after two weeks. Evaluation of the function results of patients was carried out on
the basis of the WOMAC scale, pain intensity was obtained with the VAS scale, whereas the ability
to perform basic everyday activities was evaluated with the Katz scale. The range of joint movement
was also examined.
Results: Analysis of the collected treatment results showed an improvement in the patients’
condition, reducing pain intensity, an improvement in performing everyday activities as well as a
functional improvement of the knee joint. The range of the joint movement has also improved.
Key words: osteoarthritis, facilitating treatment.