O prawach człowieka

Izabela Grabowska
Joanna Jakubowska - Mróz
Zespół Szkół Sportowych - Sportowe Gimnazjum nr 9
w Tychach
SCENARIUSZ LEKCJI WYCHOWAWCZEJ W GIMNAZJUM
Temat: O prawach człowieka.
Czas realizacji: 2 godziny lekcyjne.
Zamierzone osiągnięcia ucznia:
Uczeń:
¾ dostrzega konieczność zagwarantowania szeregu praw każdemu obywatelowi danego
państwa;
¾ potrafi sformułować ważne dla siebie prawa człowieka;
¾ nadaje hierarchię sformułowanym prawom człowieka;
¾ określa obowiązki na podstawie zapisanych praw człowieka;
¾ zna podstawowe postanowienia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka;
¾ wyraża i uzasadnia swoje zdanie na dany temat;
¾ doskonali umiejętność pracy w grupie;
¾ przyjmuje odpowiedzialność składając swój podpis.
Metody:
¾ elementy wykładu;
¾ pogadanka;
¾ metoda „śnieżnej kuli”;
¾ dyskusja;
¾ zajęcia techniczne;
¾ drabina priorytetów.
Formy pracy:
¾ praca indywidualna;
¾ praca w grupach.
1
Materiały:
¾ arkusze papieru pakowego;
¾ małe kartki dla uczniów;
¾ kolorowe flamastry;
¾ magnesy;
¾ nożyczki, klej;
¾ kserokopie materiałów dla ucznia – Załącznik nr 1 (postanowienia Europejskiej
Konwencji Ochrony Praw Człowieka i Podstawowych Wolności);
¾ materiały dla ucznia – Załącznik nr 2 (zobowiązanie do przestrzegania i stosowania
wypracowanej na zajęciach listy praw i obowiązków człowieka);
¾ kserokopia karty ewaluacyjnej dla każdego ucznia (Materiały dla nauczyciela Załącznik nr 4).
Uwagi:
Cykl lekcji dotyczących praw człowieka warto przeprowadzić między 4.XI. - Rocznica
podpisania Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, a 10.XII. – Dzień Praw Człowieka,
obchodzony w rocznicę proklamowania Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.
Przebieg pierwszej godziny lekcyjnej:
Wprowadzenie:
1. Sprawy organizacyjno – porządkowe.
2. Zapoznanie uczniów z celami lekcji.
3. Wprowadzenie do tematu lekcji – nauczyciel krótko przybliża uczniom problematykę
Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (Materiały dla nauczyciela - Załącznik nr 1).
Część właściwa:
4. Podział klasy na 5 osobowe grupy.
5. Przypomnienie zasad pracy w grupie (Materiały dla nauczyciela - Załącznik nr 2).
6. Odczytanie przez nauczyciela tekstu pt. „Kraj Twojej wyobraźni” wprowadzającego do
ćwiczeń (Materiały dla nauczyciela - Załącznik nr 3).
7. Wykonanie przez uczniów w grupach ćwiczenia pierwszego:
¾ uczniowie każdej grupy wymyślają i zapisują nazwę i symbol własnego kraju
(godło lub flagę) na arkuszu papieru pakowego,
2
¾ każdy uczeń sporządza na kartce listę 3 praw, które jego zdaniem powinny być
zagwarantowane mieszkańcom nowoodkrytego kraju,
¾ uczniowie w grupach wymieniają miedzy sobą listy 3 proponowanych praw i
wspólnie uzgadniają listę 10 ich zdaniem najważniejszych, a następnie
zapisują wybrane prawa na arkuszu papieru pakowego,
¾ grupy prezentują listy przed całą klasą mocując swoje arkusze na tablicy za
pomocą magnesów.
8. Na podstawie zaprezentowanych wyników prac poszczególnych grup uczniowie
sporządzają klasową listę 10 najważniejszych praw.
9. Dyskusja ukierunkowana przez nauczyciela zadającego pytania uczniom:
• które z wypisanych praw są najważniejsze?
• czy listę należy uzupełnić o dodatkowe prawa, które nie zostały dotąd wymienione?
• czy zapisane prawa mają charakter uniwersalny?
Podsumowanie:
10. Ustalenie końcowej listy praw.
11. Zadanie domowe: Liderzy grup przygotowują na następne zajęcia kartę pracy dla swojej
grupy zawierającą końcową listę praw.
Przebieg drugiej godziny lekcyjnej:
Wprowadzenie:
1. Sprawy organizacyjno – porządkowe.
2. Przypomnienie opracowanej na poprzednich zajęciach klasowej listy praw człowieka.
Część właściwa:
3. Podział klasy na grupy – jak na poprzednich zajęciach.
4. Przypomnienie zasad pracy w grupie (Materiały dla nauczyciela - Załącznik nr 2).
5. Uświadomienie uczniom niepodzielności zapisanych praw (sformułowanego prawa
nie dzieli się na części, każde z zapisanych praw należy traktować jako całość) oraz tego,
że ich znaczenie może być postrzegane różnie przez różnych ludzi.
6. Wykonanie przez uczniów w grupach ćwiczenia drugiego:
¾ uczniowie tną na paski przygotowane przez liderów grup listy praw człowieka,
3
¾ uczniowie układają i przyklejają paski papieru z zapisanymi prawami
zaczynając od, ich zdaniem, najważniejszego i tworząc w ten sposób
„drabinkę” wg. hierarchii,
¾ liderzy grup przedstawiają na forum klasy wyniki pracy i uzasadniają wybraną
kolejność.
7. Wykonanie przez uczniów w grupach ćwiczenia trzeciego:
¾ uczniowie otrzymują uproszczoną wersję postanowień Europejskiej Konwencji
Praw Człowieka (Materiały dla ucznia – Załącznik nr 1),
¾ uczniowie porównują postanowienia Europejskiej Konwencji Praw Człowieka
z listą praw opracowaną w klasie,
¾ liderzy grup przedstawiają na forum klasy wnioski wynikające z porównania.
8. Uzupełnienie w toku dyskusji klasowej listy praw o ewentualne, istotne braki.
9. Uświadomienie uczniom istniejącego związku między prawami i obowiązkami człowieka,
np. prawo do życia nakłada na nas obowiązek poszanowania życia innych ludzi
10. Wykonanie przez uczniów w grupach ćwiczenia czwartego:
¾ na podstawie klasowej listy praw uczniowie opracowują listę obowiązków
człowieka,
¾ liderzy grup przedstawiają na forum klasy efekty swojej pracy.
Podsumowanie:
11. Uczniowie zobowiązują się własnym podpisem do przestrzegania i stosowania
wypracowanej na zajęciach listy praw i obowiązków człowieka (Materiały dla ucznia –
Załącznik nr 2).
12. Uczniowie wyrażają swoją opinię na temat zajęć.
(Materiały dla nauczyciela - Załącznik nr 4)
Bibliografia:
1. Publikacja Wydziału Public Relations
Dyrekcja Komunikacji i Badań Rady Europy
Autor: Mark Taylor, specjalista do spraw szkoleń i konsultant
Tłumaczenie: Izabella Głowacka
Drukarnia KART, lipiec 2001.
4
Materiały dla nauczyciela - Załącznik nr 1.
WPROWADZENIE DO EUROPEJSKIEJ KONWENCJI PRAW CZŁOWIEKA
Podstawowe prawa człowieka można znaleźć w większości dominujących religii
i prądów filozoficznych świata. Praw człowieka nie można nabyć, otrzymać za jakieś zasługi
czy odziedziczyć. Mówi się o nich, że są „niezbywalne”, co oznacza, że nikt nikomu nie ma
prawa ich odebrać pod żadnym pozorem. Są one nieodłącznymi prawami wszystkich ludzi
niezależnie od ich rasy, koloru skóry, płci, języka, wyznawanej religii, przekonań
politycznych, pochodzenia społecznego, stanu majątkowego, miejsca urodzenia, narodowości
czy statusu określonego w inny sposób.
Prawa człowieka mają szczególne znaczenie w relacji państwo - jednostka.
Umożliwiają one kontrolę i normowanie sposobu sprawowania władzy przez państwo w
stosunku do obywateli, przyznawanie swobód obywatelskich, a także zobowiązanie państwa
do zaspokajania podstawowych potrzeb obywateli. Prawa te zostały szczegółowo opisane w
dokumentach międzynarodowych uzgodnionych przez państwa i wyznaczających standardy
praw człowieka. Najbardziej znanym z nich jest Powszechna Deklaracja Praw Człowieka,
przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych w 1948 roku.
Określone w niej zasady mają wielki wpływ na to co dzieje się na świecie, chociaż Deklaracja
ta nie ma mocy obowiązującej.
Czerpiąc inspirację z Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, Rada Europy
opracowała Konwencję Ochrony Praw Człowieka i Podstawowych Wolności i w 1950 roku
przedstawiła ją do podpisania swoim 14 wówczas państwom członkowskim. Był to pierwszy
traktat międzynarodowy dotyczący praw człowieka, przewidujący określone procedury
służące ich ochronie. Do chwili obecnej tekst Konwencji był kilkakrotnie nowelizowany i
uzupełniany ze względu na zmieniające się okoliczności i potrzeby.
5
Materiały dla nauczyciela - Załącznik nr 2.
ZASADY PRACY W GRUPIE
1. Pracuj aktywnie! Bądź źródłem pomysłów i twórczej inwencji.
2. Masz prawo do wyrażania własnego zdania na podejmowany temat.
3. Bądź otwarty i szczery w wyrażaniu swoich poglądów.
4. Bądź odpowiedzialny za końcowy efekt pracy grupy. Pamiętaj, że wspólny wysiłek
ułatwia rozwiązywanie problemów.
5. Akceptuj odmienne zdanie kolegów, nie oceniaj.
6. Mów tylko w swoim imieniu.
Materiały dla nauczyciela - Załącznik nr 3.
„KRAJ TWOJEJ WYOBRAŹNI”
Wyobraźcie sobie, że odkryliście właśnie nieznany nikomu kraj, w którym nikt dotąd nie
mieszkał. Nie obowiązują w nim żadne prawa i żadne przepisy. Ty i inni członkowie twojej
grupy macie się osiedlić na tej nowej ziemi. Nikt z was nie wie, jaki będzie jego status i rola
w tym kraju.
Materiały dla nauczyciela - Załącznik nr 4.
Oceń w skali od 1 do 6 (zaznacz kółkiem odpowiednią cyfrę):
1. W jakim stopniu podobała Ci się forma zajęć?
1
2
3
4
5
6
2. W jakim stopniu temat zajęć był dla Ciebie interesujący?
1
2
3
4
5
6
4
5
6
3. Jak oceniasz pracę swojej grupy?
1
2
3
6
Materiały dla ucznia - Załącznik nr 1.
W największym skrócie, postanowienia Europejskiej Konwencji Ochrony Praw
Człowieka i Podstawowych Wolności
Gwarantują:
•
prawo do życia;
•
prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego;
•
prawo do rzetelnego procesu sądowego w sprawach cywilnych i karnych;
•
prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego;
•
prawo do wolnych wyborów oraz do głosowania i kandydowania w wyborach;
•
wolność myśli, sumienia i wyznania oraz wolność wyrażania opinii;
•
wolność zgromadzeń i stowarzyszania się;
•
prawo do zawarcia małżeństwa;
•
prawo do skutecznego środka odwoławczego;
•
prawo do posiadania własności oraz korzystania z niej bez przeszkód;
•
prawo do nauki;
•
prawo do swobodnego poruszania się;
•
prawo do odszkodowania za niesłuszne skazanie;
Wprowadzają zakaz:
•
tortur i traktowania lub karania kogokolwiek w sposób nieludzki lub poniżający;
•
niewolnictwa oraz pracy przymusowej;
•
karania bez podstawy prawnej;
•
stosowania kary śmierci;
•
dyskryminacji w korzystaniu z praw i wolności w zagwarantowanych w Konwencji;
•
dyskryminacji ze względu na kolor skóry, płeć, język, przekonania polityczne, wyznanie
lub pochodzenie;
•
wydalania z kraju obywateli danego państwa lub zakazywania im wstępu na terytorium
tego państwa;
•
wydalania z kraju grup cudzoziemców.
7
Materiały dla ucznia - Załącznik nr 2.
ZOBOWIĄZUJĘ SIĘ
DO PRZESTRZEGANIA I STOSOWANIA W PRAKTYCE
WYPRACOWANEJ NA ZAJĘCIACH LISTY
PRAW I OBOWIĄZKÓW CZŁOWIEKA:
(podpisy uczestników zajęć)
8