„Wpływ ryzyka strategicznego na wartość firmy dla akcjonariuszy (na

„Wpływ ryzyka strategicznego na wartość firmy dla akcjonariuszy (na

Autoreferat rozprawy doktorskiej
Magdalena Wereda-Kolasińska
„Wpływ ryzyka strategicznego na wartość firmy dla akcjonariuszy
(na przykładzie sektora bankowego w latach 2008-2009)
Praca Doktorska napisana pod kierunkiem
Prof. dr hab. Krzysztofa Opolskiego
1. Obszar rozprawy
Zmiany zachodzące w środowisku zewnętrznym i wewnętrznym firny stanowią cechę
charakterystyczną nowoczesnych gospodarek. Źródło owych zmian to złożenie efektów
działań różnych ryzyk. Tym samym, przedsiębiorstwa w kwestii podejmowania
jakichkolwiek decyzji niezależnie od kierunku działania są zmuszone do zauważenia i wzięcia
pod baczną uwagę ryzyk dokonujących modyfikacji bliższego i dalszego otoczenia.
Ryzyka istotnie wpływają na każdą decyzję, bowiem już sama decyzja o wyborze
konkretnego rodzaju (typu) strategii stanowi obszar występowania ryzyk. Następnie, ryzyka
pojawiają się niejednokrotnie w procesie budowania koncepcji oraz realizacji obranej
strategii, powodując przyśpieszenie lub też opóźnienia w generowaniu efektów strategii.
Ryzyka mogą również doprowadzić do zmiany kierunków i rezultatów strategii. Tym samym,
na strategię w kontekście zarówno jej wyboru, jak i samej implementacji, w każdym
momencie mają wpływ ryzyka występujące w środowisku zewnętrznym, jak i wewnętrznym.
Organizacje egzystują, by realizować cele, jakie są przed nimi stawiane przez
akcjonariuszy, którzy stanowią najważniejszych interesariuszy każdej firmy. Każdy z
inwestorów decydując się na odłożenie w czasie konsumpcji i tym samym inwestycję w dane
przedsiębiorstwo oczekuje wzrostu wartości firmy. Jest to jednocześnie główny cel strategii,
według której podąża organizacja.
1 Zatem biorąc pod uwagę, iż turbulentne środowisko zewnętrze i wewnętrzne ulegające zmianom w błyskawicznym tempie, pełne niepewności oraz różnorakich ryzyk,
których natężenie nieustannie wzrasta - wpływa na wybór strategiczny, koncepcję oraz
realizację strategii przez firmę, to ono również przekłada się na sytuację akcjonariusza
inwestującego własne środki w dany podmiot. Od wybranej strategii zależy przecież stopa
zwrotu z inwestycji, jakiej oczekuje akcjonariusz. Czyli, to właśnie ryzyka występujące w
bezpośrednim i pośrednim otoczeniu podmiotu determinują poziom wartości osiąganej przez
akcjonariusza.
Jednym z najistotniejszych ryzyk, które oddziaływuje na firmę jest tzw. ryzyko
strategiczne, czyli nieintencjonalny rezultat intencjonalnego działania skoncentrowanego
na osiągnięcie celów strategicznych w ramach wyboru koncepcji, implementacji lub
modyfikacji strategii przez firmę w długim okresie czasu, stanowiący rezultat dystansu i
luk pomiędzy szansami a zagrożeniami, silnymi a słabymi stronami firmy.
Praca została w całości poświęcona kwestii ryzyka strategicznego na przykładzie
sektora bankowego w latach 2008-2009. Waga podjętego tematu wynika z braku dostrzegania
przez instytucje niebezpieczeństw, jakie niesie ryzyko strategiczne oraz przede wszystkim
niskiej świadomości samego pojęcia i siły ryzyka strategicznego w świecie biznesu, jak
również wielu niejasności kryjących się w samym pojęciu ryzyka strategicznego.
Podjęcie wysiłku zbadania podejścia banków do ryzyka strategicznego w latach 20082009 wynika bezpośrednio z faktu, iż banki to szczególne instytucje, które pełnią bardzo
istotną rolę w systemie finansowym i co ważniejsze są specyficznymi podmiotami, które ze
względu na to, że klienci powierzają im swoje pieniądze powinny stanowić wzorce do
naśladowania w obszarze opanowywania najważniejszych ryzyk. Nie bez znaczenia pozostaje
także kryzys finansowy, który rozpoczął się właśnie od sektora bankowego.
1. Cel
Cel niniejszej pracy to identyfikacja ryzyka strategicznego, jego wielkości, siły
oddziaływania na organizację oraz sprawdzenie jak firmy radzą sobie z ryzykiem
strategicznym, czyli udowodnienie, iż te banki, które mają wdrożone systemy zarządzania
ryzykiem strategicznym prezentują wyższą wartość dla akcjonariuszy.
2 Główna hipoteza to: posiadanie przez organizację systemu zarządzania ryzykiem
strategicznym wpływa na podwyższenie wartości dla akcjonariusza. Weryfikacja hipotezy
polega na sprawdzeniu czy firmy, które mają wdrożone systemy zarządzania ryzykiem
strategicznym i ów obszar mają pod kontrolą, charakteryzują się wyższą wartością dla
akcjonariuszy.
Wartość dla akcjonariusza może być odzwierciedlona w postaci wielu mierników.
Najbardziej popularnymi i najlepszymi w opinii autorki pracy są: EPS, ROE i ROA. A zatem
wykorzystanie tychże mierników umożliwiło weryfikację hipotez pomocniczych, które
przedstawiają się następująco:
 Posiadanie przez firmę systemu zarządzania ryzykiem strategicznym jest pozytywnie
skorelowane z wartością dla akcjonariuszy wyrażoną przez EPS (Earning per Share Zysk na akcję).
 Posiadanie przez firmę systemu zarządzania ryzykiem strategicznym jest pozytywnie
skorelowane z wartością dla akcjonariuszy wyrażoną przez ROA (Return on the
Assets).
 Posiadanie przez firmę systemu zarządzania ryzykiem strategicznym jest pozytywnie
skorelowane z wartością dla akcjonariuszy wyrażoną przez ROE (Return on the
Equity).
2. Metoda
Metoda weryfikacji podejścia polskich banków do kwestii ryzyka strategicznego
składa się po pierwsze z ankiety przeprowadzonej wśród kadry zarządzającej polskich
banków. Badany okres obejmuje lata kryzysu, czyli 2008-2009. Warto podkreślić, iż ankieta
została skierowana aż do 54 banków krajowych według informacji zamieszczonej przez
Komisję Nadzoru Finansowego na dzień 8 stycznia 2009 roku.
Ankieta składała się z pięciu części: „Informacje ogólne”, „Istota ryzyka”, „Polityka
zarządzania ryzykiem”, „Zarządzanie ryzykiem strategicznym” oraz „Podejście do strategii”.
W sumie, ankietowani zostali poproszeni o udzielenie odpowiedzi na 30 pytań łącznie. Na
podstawie uzyskanych odpowiedzi powstał ranking firm w sektorze bankowym w zależności
od stopnia opanowania ryzyka strategicznego (czyli faktu posiadania systemu zarządzania
ryzykiem strategicznym). Im wyższe miejsce w rankingu osiągnięte przez firmę, tym bardziej
skuteczny system zarządzania ryzykiem strategicznym.
3 Badanie statystyczne zależności pomiędzy poziomem zarządzania ryzykiem
strategicznym (czyli faktem posiadania lub też nie systemu radzenia sobie z ryzykiem
strategicznym) a wartością dla akcjonariuszy wyrażoną poprzez wskaźniki: EPS, ROE i ROA
zaczerpniętych ze sprawozdań finansowych na 31 grudnia 2008 roku, 31 marca 2009 roku, 30
czerwca 2009 roku i 30 września 2009 roku umożliwiło ostateczną weryfikację wszystkich
hipotez mówiących o istotnej relacji faktu posiadania przez bank systemu zarządzania
ryzykiem strategicznym z wartością dla akcjonariuszy.
3. Wyniki
Biorąc zatem pod uwagę zarówno wyniki przeprowadzonej ankiety, jak również
wartości wskaźników wybranych przez autorkę jako mierników wartości dla akcjonariuszy,
czyli w konsekwencji przeprowadzone badanie statystyczne i zakładając dodatkowo, iż jeśli
co najmniej dwukrotnie w analizowanych okresach kwartalnych została odrzucona hipoteza o
statystycznej nieistotności badanych zależności, należy stwierdzić, iż:
 W odniesieniu do hipotezy pierwszej – należy odrzucić hipotezę o nieistotności relacji
zmiennej wynik zarządzania ryzykiem strategicznym względem zmiennej wartość dla
akcjonariusza wyrażonej przez EPS. Tym samym należy stwierdzić, iż istnieje pozytywna
zależność pomiędzy faktem posiadania systemu zarządzania ryzykiem strategicznym a
wartością dla akcjonariusza wyrażoną poprzez wskaźnik EPS.
 W odniesieniu do hipotezy drugiej należy odrzucić hipotezę o nieistotności relacji zmiennej
obrazującej poziom zarządzania ryzykiem strategicznym na zmienną wartość dla
akcjonariusza odzwierciedloną przez ROA. Występuje zatem statystycznie istotna
pozytywna
relacja
pomiędzy
faktem
posiadania
systemu
zarządzania
ryzykiem
strategicznym a wartością dla akcjonariusza wyrażoną poprzez ROA.
 W odniesieniu do hipotezy trzeciej, brak jest podstaw do odrzucenia hipotezy o nieistotności
zależności zmiennej wynik ankiety dotyczącej zarządzania ryzykiem strategicznym wobec
wskaźnika wartości dla akcjonariusza wyrażonej przez ROE. Czyli brak jest statystycznie
istotnej pozytywnej zależności pomiędzy faktem posiadania systemu zarządzania ryzykiem
strategicznym a wartością akcjonariusza wyrażoną poprzez ROE.
Uwzględniając powyższe, posiadanie systemu zarządzania ryzykiem strategicznym wpływa na
podwyższenie wartości dla akcjonariusza. Zatem, z całą pewnością można stwierdzić, iż ryzyko
strategiczne wpływa na wartość dla akcjonariusza.
4 4. Wnioski
Kadra zarządzająca powinna zdawać sobie sprawę z tego, iż tylko kompleksowy
system zarządzania ryzykiem strategicznym łączący strategię z ryzykami, pomoże ustrzec
organizację przed druzgocącą klęskę. Jedynie implementacja systemu zarządzania ryzykiem
strategicznym w całej firmie umożliwi efektywne i stałe wypełnianie zadań wpisanych w
ramy strategii podmiotu. Co więcej, da szansę na ciągłe modyfikowanie i dostosowanie
działań strategicznych do zmian zachodzących w otoczeniu i wnętrzu firmy. W celu
zapewnienia oraz tworzenia długookresowej wartości dla akcjonariuszy należy wypracować
wyraźny punkt obserwacyjny wpływu ryzyk strategicznych na obraną przez nią strategią oraz
miejsc ich ujawniania się.
Rozpoznanie ryzyk strategicznych i przygotowanie firmy na ich działanie to obecnie
za mało, by stać się konkurencyjnym podmiotem. Należy umieć dokonywać konwersji
pojawiających się ryzyk w dalekosiężne możliwości. Tylko oderwanie się od tendencyjnego
myślenia o ryzyku jako o zagrożeniu daje możliwość na wykorzystanie siły drzemiącej w
ryzyku oraz pro aktywną postawę wobec obecnej wartości oraz ujawnienia dotychczas
nieujawnionych szans na nową trajektorię wzrostu.
W szczególności sektor bankowy, który stał się w gruncie rzeczy zarzewiem i
przyczyną bieżących problemów gospodarki światowej, może czerpać z niniejszej pracy
pomysł na odzyskanie zaufania zarówno klientów, jak i przede wszystkim akcjonariuszy. Być
może banki w wyniku implementacji systemu zarządzania ryzykiem strategicznym zdołają
odbudować zaufanie klientów oraz akcjonariuszy, bo przecież jak udowodniła niniejsza praca,
ryzyko strategicznie istotnie wpływa na wartość dla akcjonariusza.
5 Bibliografia
Adamska A., „Ryzyko w działalności przedsiębiorstwa – podstawowe zagadnienia”, Ryzyko w działalności przedsiębiorstwa – wybrane aspekty, red.
A. Firla, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, 2009.
Ahmada F., Bakarb A. Abu, Hamdanc A., “Extracting Interesting Financial Indicators Through Rough Set Approach”, International Journal of
Computer Science and Network Security, VOL.9 No.9, 2009.
Amar R., „6 zasad efektywnego prognozowania”, Harvard Business Review”, II.2008.
Asher A., Gale A., “Strategic Risk Management: Mapping the commanding heights and hazards”, 2007.
Basel Committee on Banking Supervision “International Convergence of Capital Measurement and Capital Standards – A Revised Framework”,
XI.2005.
Basel Committee on Banking Supervision. Basel II, International convergence of capital measurement and capital standards: A revised framework –
comprehensive version, http://www.bis.or/publ/bcbs128.html
Beasley M. S., Frigo M. L., “Strategic Risk Management: Creating and Protecting Value”, 2007.
Bekefi T., Jenkins B., Kytle B., „Social Risk as Strategic Risk”, A Working Paper of Corporate Social Responsibility Initiative no 30, XII.2007.
Bernstein P. L., „Risk as a History of Ideas”, Financial Analysis Journal, 1995, Nr 1.
Black A., Wright P., Bachman J. E., “W poszukiwaniu wartości dla akcjonariuszy. Kształtowanie wyników działalności spółek”, Dom Wydawniczy
ABC, Warszawa 2000.
Bławat F., „Analiza ekonomiczna”, Politechnika Gdańska 1999.
Boulton R. E. S., Libert B. D., Samek S. M., “Odczytując kod wartości. Jak firmy tworzą wartość w nowej gospodarce”, Warszawa 2001.
Bower J. L., Gilbert C. G., “How Managers’ everyday Decisions Create – or Destroy – Your Company’s Strategy”, Harvard Business Review,
II.2007.
Breene R. T. S., Nunes P. F., Shill W. E., “Dyrektor ds. Strategii”, Harvard Business Review, I.2008.
Brink G. J., “Strategic Risk: Can it be measured?”, 2006.
Bruch H., Ghosal S., „Wystrzegaj się zapracowanych managerów”, Harvard Business Review, IV.2003.
Brummel A., MacGillivray G. , “Scenario Planning – A tool for navigating Strategic Risk”, s.1.
Buehler K., Freeman A., Hulme R., “Owning the Right Risks”, Harvard Business Review, X.2008.
Buehler K., Frejman A., Hulme R., „Nowy arsenał środków do zarządzania ryzykiem“, Harvard Business Review, I.2009.
Burnes B., „Managing change. A strategic Approach to Organizational Dynamice”, Pitman Publishing 1996.
Capiga M., Ogrodnik H., “Ryzyko w działalności przedsiębiorstwa, banku i zakładu ubezpieczeń”, Katowice 2007.
Caputa W., Szwajca D., “Finanse we współczesnych procesach kreowania wartości”, Warszawa 2008.
Caruso D., “Przełomowe idee na rok 2005”, Harvard Business Review, III.2005.
Charan R., “Conquering the Culture of Indecision”, Harvard Business Review, IV.2001.
Ching Ward R. H., Enterprise Risk Management: Laying a Broader Framework for Health Care Risk Management,
http://catalogimages.wiley.com/images/db/pdf/0787967971.01.pdf.
Coase R. H., „The Nature of the Firm”, Economica, vol. 4 (16).
Copeland T., Koller T., Murrin J., “Wycena: mierzenie i kształtowanie wartości firm”, WIG Press, Warszawa 1997.
Courtney H., Kirkland J., Viguerie P., “Strategia w warunkach niepewności”, Harvard Business Review, IX.2009.
Day G. S., Harvard Business Review, III.2006.
Desender K. A., “The Influence of Board Composition on Enterprise Risk Management Implementation”, V.2007.
Diacon S. R., Carter R. L., „Success In Insurance”, John Murray Ltd, London 1988.
Dorman J., „The Background of Institutional Economics”, Institutional Economics: Veblen, Commons, and Mitchell Reconsidered.
Downton S., “e-business Strategic Risk Management”.
Doz Y. L., Kosonen M., „Nowy układ na szczycie”, Harvard Business Review, II.2009.
Einhorn H. J., Hogarth R. M. , „Decision making: Going Forward in Reverse“, Harvard Business Review, I-II.1987.
Eisenhardt K. M., Brown S. L., “Narzucanie tempa: jak konkurować na rynkach, które nie chcą stać w miejscu”, Harvard Business Review, I.2006.
Ellis J., Williams D., “Corporate Strategy and Financial Analysis”, Pitman Publishing, London 1993.
Errath W., Grunbichler A., “ Enterprise Risk Management – A View from the Insurance Industry, VII.2007.
Filipczak J., “Zarządzanie strategiczne”, Warszawa 2002.
Friedrich R., Moneta J., Owiesek D. F., “Gry wojenne: planowanie w warunkach dużej niepewności”, Harvard Business Review, III.2007.
Fuld L., “Bądźcie gotowi”, Harvard Business Review, VI.2005.
6 Funston R., “Avoiding the Value Killers”, Treasury and Risk Management, IV.2004.
Gadiesh O., Gilbert J. L., “Jak sprawić, aby strategia firmy przełożyła się na działania pierwszej linii”, Harvard Business Review, VI.2006.
Gates S., “Incorporating Strategic Risk into Enterprise Risk Management”, 2006.
Gates S., Hexter E., „The Strategic Benefits of Managing Risk”, Conference Board Research Report, VI.2005.
Gavetti G., Rivkin J.W., “Twórz strategię w odpowiedni sposób we właściwym czasie”, Harvard Business Review, XI.2008.
Gierasymienko S., „Ocena statystyczna finansowej stabilizacji firmy”, Finansowanie działalności przedsiębiorstw, Praca zbiorowa pod redakcją J.
Stachurskiej
Gierszewska G., „Strategie przedsiębiorstw w dobie globalizacji”, Wyższa Szkoła Handlu i Prawa w Warszawie im. Łazarskiego, 2003.
Giliński B., Szczepankowski P., „Zarys zarządzania strategicznego”, Wyższa Szkoła Zarządzania i Marketingu, Warszawa 1995.
Gluck W. F., Jauch L. R., „Business Policy and Strategic Management”, 4th ed. McGraw
Gołębiowski G., Tłaczała A., „Analiza finansowa w teorii i praktyce”, Difin, Warszawa 2009.
Gołębiowski G., Szczepanowski P., „Analiza wartości przedsiębiorstwa”, Difin, Warszawa 2007.
Górnik J., „Ryzyko tak, ale pod kontrolą”, Harvard Business Review, IV.2006.
Grzybowski W., Zaleśkiewicz T., „Racjonalność decyzji”, PWE, Warszawa 2001.
Hamel G.,Valikangas L., „W poszukiwaniu zdolności strategicznej regeneracji”, Harvard Business Review, XI.2003.
Hannagan T. A., „Capital – Based Proftability Measure”, Bank Accounting and Finance, 2007.
Hardt Ł., “Ekonomia kosztów transakcyjnych – geneza i kierunki rozwoju”, Warszawa 2009.
Harvard Business Review, VII-VIII.2006.
Hertz D. B., Thomas H., „ Decision and Risk Analysis in a New Product and Facilities Planning Problem”, Sloan Management Review, 24, 2, 1983.
Holton G. A., „Defining Risk”, Financial Analyst Journal, 2004, Vol. 60, No. 6.
Iwanek T., „Wartość i jej szacowanie”, Wrocław 2003.
Jaki A., “Wycena przedsiębiorstwa. Pomiar i ocena wartości”, Zakamycze 2000.
Jakubowski R., „Teoria ryzyka. Stosunek do ryzyka a zachowania ludzkie”, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, nr 777, Wrocław
1977.
Jansen M. C., Meckling W. H., “Theory of the Firm: Managerial Behaviour, Agency Costs and Ownership Structure”, Journal of Financial Economics
1976, nr 4.
Jeremy W., Harvard Business Review, XI.2008.
Klimcza K. M., „Ryzyko w teorii ekonomii”, Master of Business Administration, 6/2008.
Koch R., „Jak opracować i wprowadzić w życie najskuteczniejszą strategię: przewodnik”, Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu, 1995.
Kokoszczyński R., Pietrzak B., “Bankowość Centralna od A do Z”, 2007, Warszawa.
Krawiec F., „Strategiczne myślenie w firmie”, Difin, Warszawa 2009.
Kotter J. P., „What leaders really do”, Harvard Business Review, VI. 2005.
Lewandowski D., “Ryzyko operacyjne w działalności banków – nowe wyzwania, pilna konieczność zarządzania”, Bank i Kredyt 2001, nr 5.
Lees G., „Ignore Strategic Risk at your Peril”, Accountants Today, VIII.2008.
Linowska A., „Znaczenie czynników niematerialnych w kształtowaniu wartości współczesnej firmy”, Zarządzanie wartością firmy, red.: E. Orechwa
Łuczak M., „Strategia w działaniu przedsiębiorstwa”, Warszawa 2003.
Łukaszewicz A., „Rozwój społeczno-gospodarczy”. Studia o strategii i planowaniu”, Warszawa 1979.
Łukaszewicz A., „Teorie wzrostu ekonomicznego a współczesny kapitalizm”, Warszawa 1962.
Machała R., „Praktyczne zarządzanie finansami firmy”, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2004.
Mały Słownik Języka polskiego”, red.: S. Skorupka, H. Anderska, Z. Łempicka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1989.
Mango D., Enterprise Risk Analysis, “An Introduction to Insurer Strategic Risk. Topic: Risk Management of an Insurance Enterprise”, 2007.
Mankins M. C., Steele R., “Przestań planować, zacznij decydować”, Harvard Business Review, VII/VIII.2007.
Manktelow J., The Ansoff Matrix Understanding the risks of different options (Also known as the Product/Market Expansion Grid,),
http://www.mindtools.com/pages/article/newTMC_90.htm
Marcinkowska M., „Niematerialne źródła wartości przedsiębiorstwa”, Współczesne źródła wartości przedsiębiorstwa, Praca zbiorowa pod red. B.
Dobiegały
May G. H., “Scenario Planning”, Futures Skills, III.2006.
7 Maziol S., „Risk Management: Protect and Maximize Shareholder Value”, An Oracle Governance, Risk, and Compliance WhitePaper, 2009.
Michalski M., “Zarządzanie przez wartość. Firma z perspektywy interesów właścicielskich”, Warszawa 2001.
Miller K., Bromiley P., “Strategic Risk and Corporate Performance: An Analysis of Alternative Risk Measures”, Academy of Management Journal,
1990.
Miller W. D., „Commercial bank valuation”, John & Sons, Inc., 1995.
Montgomery C.A., „Liderzy firm muszą znów zająć się strategią", Harvard Business Review, VII-VIII.2008.
Nahotko S., „Ryzyko ekonomiczne w działalności gospodarczej”, Biblioteka Menedżera i Służby Pracowniczej, Bydgoszcz 2001.
Nash L., Stevenson H. , „Success that lasts”, Harvard Business Review, IV. 2006.
Nelson G. L., Martin K. L., Powers E., “The Secrets to Successful Strategy Execution”, Harvard Business Review, VI.2008.
Newman W. H., Logan J. P., Hegarty W. H., “Strategy, A Multi-Level, Integrative Approach”, South Western Publishing Co. Cincinnati, OH 1989.
Nieżurawski L., Owczarek-Szpakowska G., „Zarządzanie strategiczne przedsiębiorstwem”, Włocławek 2005.
Opolski K., Waśniewski K., Wereda M., „Audyt strategiczny jako szansa na poprawę pozycji rynkowej firmy”, Warszawa 2008.
Ohnae K., „Companyism and Do more better”, Harvard Business Review, I-II.1989.
Penc J., “Strategiczny system zarządzania”, Agencja Wydawnicza PLACET, Warszawa 2001.
Pielech A., Skowroński R., „Czy twojej firmie grozi kryzys?”, Harvard Business Review, IX.2004.
Pierścionek Z., „Strategie rozwoju firmy”, PWN, Warszawa 1997.
Pietrzak B., Polański Z., Woźniak B., „System finansowy w Polsce”, t. 1., Warszawa, 2008.
Pietrzak B., „Finanse”, Szkoła Główna Handlowa, Kolegium Zarządzania i Finansów, Warszawa, 2005.
Pogodina W. W., “Kształtowanie strategii firmy”, Zarządzanie strategiczne w badaniach teoretycznych u w praktyce, A. Kaleta, K. Roszkiewicz,
Wyd. A. E. im. O. Langego we Wrocławiu, nr 137, 2006.
Porter M. E., “Czym jest strategia?”, Harvard Business Review, VII/VIII.2005.
Porter M. E., „Competetive Advantage: Creating and Sustaining Superior Performance”, The Free Press, New York 1985.
Porter M.E., “Strategic Finance”, Harvard Business Review, V.2007.
Proszowska A., „Merchandising jako źródło wartości firmy”, Zarządzanie wartością firmy, red.: E. Orechwa.
Raff D. M. G., “Risk Management in an Age of Change”, 01-18, The Wharton School.
Rafe B., „Planning in uncertainty: Scenario Planning – a tool for actuaries”, www.actuaries.asn.au/IIA/upload/public/horizonpres031027_syd.pdf
Rappaport A., “Ten Ways to Create Shareholder Value”, Harvard Business Review, IX.2006.
Rapaport A., “Wartość dla akcjonariuszy – poradnik menadżera i inwestora”, WIG Press, Warszawa 1999.
Richter E., „Thinking Ahead”, Harvard Business Review, XI-XII.1957.
Rigby D., Bilodeau B., „Jak mądrze wybrać narzędzie zarządzania”, Harvard Business Review, III.2008.
Romanowska M., „Planowanie strategiczne”, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, 2009 Warszawa.
Rowe W. A., „Anatomy of Risk”, New York.
Rutkowski A., „Zarządzanie finansami”, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2007.
Sinha T., ING Commercial America Chair, ITAM, University of Nottingham, “Strategic Expansion for Insurance Companies: Quantitative Methods
using Real Options”, 2002.
Shoemaker P. J. H., „Scenario Planning: a Tool for Strategic Thinking”, SloanManagement Review, 36, 2, 1995.
Skov N. A., „Finanse i Zarządzanie. Amerykańskie propozycje dla polskich firm prywatnych”, Agencja Wydawnicza, Placet, Warszawa 1991.
Staniek Z., „Uwarunkowania i wyznaczniki efektywności systemu instytucjonalnego”, Szkice we współczesnej teorii ekonomicznej, praca zbiorowa
pod red. W. Pacho, SGH w Warszawie 2005.
Slywotzky A. F., Drzik J., „Ryzyko strategiczne – najgroźniejsze, choć niedocenione”, Harvard Business Review, VII-VIII.2005.
Slywotzky A. F., Drzik J., “Countering the Biggest Risk of All”, Harvard Business Review, IV.2005.
Stabryła A., „Zarządzanie strategiczne w teorii i praktyce firmy”, PWN, Warszawa
Stroiński E., „Ubezpieczenia na życie”, Wydawnictwo LAM, Warszawa 1996.
Szablewski A., “Maksymalizacja wartości a społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa. W: Wycena i zarządzanie wartością firmy”, Red. A.
Szablewski i R. Tuziemek, Politext, Warszawa 2004.
Szczepaniak J., “Ocena przedsiębiorstwa na podstawie sprawozdań finansowych”, EKORNO, Łódź 1992.
Świątek I., „Zarządzanie poprzez wartości – szansa czy konieczność dla współczesnych organizacji?”, Koncepcje i metody zarządzania
strategicznego, Praca zbiorowa pod redakcją M. Romanowskiej i P. Wachowiaka, SGH w Warszawie, 2006.
Thompson A. A., Strickland A. J., “Strategic Management”, 10th ed. Irwin/McGraw
8 Tuczko J., “Zrozumieć finance firmy”, Difin, Warszawa 2000.
Turner J. H., „Socjologia. Koncepcje i ich zastosowanie”, Zysk i Socjologia. Koncepcje i ich zastosowanie”, Zysk i S-ka, Poznań 1998.
Walińska E., Urbanek P., „Wartość bilansowa przedsiębiorstwa – miara tylko księgowa czy nośnik wartości dla inwestora”, Zarządzanie wartością
przedsiębiorstwa a alokacja kapitału, Praca zbiorowa pod red. J. Bielińskiego, Warszawa 2004.
Ward R. H. Ching, Enterprise Risk Management: Laying a Broader Framework for Health Care Risk Management,
http://catalogimages.wiley.com/images/db/pdf/0787967971.01.pdf.
Wesley J., Alba J. W., “Biznes a wiara w sukces: niebezpieczne związki”, Harvard Business Review, X.2003.
Wilkin J., „Jaki kapitalizm, jaka Polska”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.
Williams Jr. C. A., Smith M. L., Young P. C., “Zarządzanie ryzykiem a ubezpieczenia”, PWN, Warszawa 2002.
„Analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie”, Praca zbiorowa pod red. M. Jerzemowskiej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
„Analiza finansowa w zarządzaniu współczesnym przedsiębiorstwem”, Praca zbiorowa pod red. M. Walczaka, Difin , Warszawa 2007.
“Management of Risk. A Strategic Overview “, HM Treasury, 2001.
“Strategic Risk Management Survey”, KPMG, 2005.
“Strategic Risk Management: guidelines”, Department of the premier and cabinet and Queensland Treasury, XII.2007.
“Strategic Risk Management Survey. A Survey of Contemporary Strategic Risk Management Practices in Australia and New Zealand. Advisory”,
2005 KPMG.
“Strategic Uncertainty: A New Risk Management Paradigm for CFOs”, Deloitte Youche Tohmatsu, 2007.
„6 zasad efektywnego prognozowania”, Harvard Business Review, II.2008.
„Management of Risk. A strategic Overview”, HM Treasury, 2001.
„Strategic Business Risk 2008. The Top 10 risks for business”, Ernst&Young, 2008.
The Strategic Audit, www.carpedium.com.
„Trojan Horses of Decline. Study on Strategic Risk Management”, Roland Berger.
„Wartość przedsiębiorstwa inwestującego”, Praca zbiorowa pod red. H. Henzel.
"Zarządzanie ryzykiem, czyli czy rzeczywiście znam swoją firmę”, Harvard Business Review, IV.2005.
http://cfo.cxo.pl/artykuly/54648/Nowa.Umowa.Kapitalowa.czy.zaskoczy.przedsiebiorstwa.html
http://www.finanse.egospodarka.pl/53375,Wyplacalnosc-bankow-I-kw-2010-r,1,48,1.html
http://www.slideshare.net/press123/bazylea-iii
http://www.rp.pl/artykul/67572,454279.html
http://www.knf.gov.pl/Images/Rekomendacja_T_tcm75-18443.pdf
http://www.thinkdsi.com/services/consulting_srm.asp
http://www.businessdictionary.com/definition/return-on-assets-ROA.html
http://www.risk.net/public/showPage.html?page=468529
http://www.csu.edu.au/division/plandev/risk_manage/docs/csu_risk_assessment_sept_07.doc
http//www.bankersonline.com/tools/riskmtgstrategicrisk.doc.
http//www.pwc.com/extweb/service.nsf/docid/OAECB9B478B389D780256DBF0048D212
http://www.risk.net/public/showPage.html?page=468529
www.oscpa.com/student/glossary.asp
http://www.inwestor.edu.pl/hedging.htm
http//www.fractal-consulting.com/performance-management.html
http://www.inwestor.edu.pl/merytoryka/analiza_wskaznikowa.html
http://econtrolling.infor.pl/index.php?act=mprasa&sub=article&id=68238
http://www.risk.net/public/showPage.html?page=468529
http://www.nanotech-now.com/columns/?article=162
http//www.ffiec.gov.ffiecinfobase/booklets/retail/retail_03a.html
http://slownik.cire.pl/?id-707
9