Zanim przyjedzie pogotowie. Podręcznik do kursu pierwszej pomocy

Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu
niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą
kserograficzną, fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym,
magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji.
Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi
bądź towarowymi ich właścicieli.
Autorzy oraz Wydawca dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje
były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich
wykorzystanie, ani za związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych
lub autorskich. Autorzy oraz Wydawca nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności
za jakiekolwiek szkody bądź uszczerbek na zdrowiu wynikłe z wykorzystania informacji
zawartych w książce.
Redakcja: Przemysław Gancarczyk
Ilustracje i projekt okładki: Agata Pabian
ISBN 978-83-935557-0-3
© 2012 Magdalena Fiszer
Magdalena Fiszer
ul. Chudoby 3/11
44-100 Gliwice
www.ratownictwopraktyczne.pl
e-mail: [email protected]
Printed in Poland
Spis treci
Wprowadzenie ................................................................. 5
Podstawy prawne ............................................................. 5
Najwaniejsze zasady pierwszej pomocy ................................ 8
Resuscytacja kreniowo-oddechowa .................................... 9
Defibrylacja zautomatyzowana (AED) ...................................15
Resuscytacja dzieci ..........................................................17
Zadawienie ...................................................................20
Pozycja bezpieczna (boczna ustalona) ..................................23
Omdlenie ......................................................................24
Zawa minia sercowego ....................................................26
Udar mózgu ...................................................................27
Cukrzyca .......................................................................29
Drgawki ........................................................................31
Rany i amputacje ............................................................33
Zamania, zwichnicia, skrcenia .........................................38
Oparzenia ......................................................................40
Poraenie prdem elektrycznym .........................................42
Skróty stosowane w ratownictwie ........................................44
10
Zanim przyjedzie pogotowie. Podrcznik do kursu pierwszej pomocy
le, wezwij kogoś do pomocy, krzycząc głośno:
„Ratunku”, „Pali się!” (okrzyk „ratunku” nie
zawsze kojarzony jest z udzieleniem pierwszej pomocy; niektórzy ludzie odczuwają lęk
przed angażowaniem się w nieznaną sytuację, a „pali się” wzbudza ciekawość). W czasie udzielania pomocy będzie potrzebny ktoś,
kto wezwie pogotowie, przyniesie apteczkę
lub inne niezbędne wyposażenie, pomoże
zabezpieczyć miejsce zdarzenia lub będzie
wykonywał podstawowe zabiegi ratujące
ludzkie życie. Jeśli Twoim działaniom przyglądają się inni, poproś o pomoc, zwracając
się konkretnie do jednej, wybranej przez
Ciebie osoby.
Algorytm 1. Resuscytacja krążeniowo-oddechowa
u osób dorosłych na podstawie wytycznych
Europejskiej i Polskiej Rady Resuscytacji 2010
Sprawd, czy moesz nawiza
kontakt z poszkodowanym
Potrząśnij delikatnie poszkodowanym za
barki, jednocześnie zadając pytanie: „Halo,
proszę Pana, czy Pan mnie słyszy? Czy coś
się stało? Chciałbym/chciałabym Panu pomóc!”. Reakcją może być nawiązanie rzeczowej rozmowy — wówczas zapytaj o to, czy
potrzebna jest Twoja pomoc, czy napotkana
osoba na coś choruje, czy bierze jakieś leki.
Popro skutecznie o pomoc
ewentualnych wiadków zdarzenia
Gdy reakcja poszkodowanego polega na wydaniu pojedynczych dźwięków, wykonaniu
gestów, grymasów lub nie pojawia się w ogó-
Warunkiem koniecznym do tego, by człowiek mógł żyć, jest zachowanie prawidłowych
parametrów oddechowo-krążeniowych. Dorosła osoba oddycha w spoczynku od 12 do
18 razy na minutę, ale by proces ten mógł
przebiegać bez zakłóceń, nieprzytomny człowiek musi mieć udrożnione drogi oddechowe, by powietrze bez zbędnych przeszkód,
Resuscytacja kreniowo-oddechowa
w postaci zapadającego się języka lub miękkich części podniebienia, mogło swobodnie
przepływać w obie strony.
Udronij drogi oddechowe
W celu udrożnienia dróg oddechowych połóż jedną rękę na czole, a drugą unieś żuchwę
(brodę) ku górze tak, by głowa wyraźnie
odgięła się ku tyłowi. Następnie przystąp do
sprawdzenia obecności oddechu poprzez
zbliżenie twarzy do jamy ustnej poszkodowanego w taki sposób, byś mógł jednocześnie obserwować jego klatkę piersiową.
Sprawd, czy poszkodowany oddycha
Stuprocentowym dowodem na to, że człowiek oddycha, jest obecność wydechu, który
podczas trwającej przez około 10 sekund
kontroli powinien pojawić się 2 do 3 razy.
Towarzyszy mu ruch klatki piersiowej, szmer
wypływającego z ust lub nosa powietrza
i połączone z nim uczucie ciepła na policzku.
Jeżeli poszkodowany oddycha, a jego stan
nie wynika z doznania ciężkiego urazu i obrażeń ciała, ułóż go w pozycji bezpiecznej
w sposób przedstawiony dalej.
11
Istnieje pewna trudność z oceną prawidłowego oddechu, gdyż około 40% osób z zatrzymaniem krążenia w pierwszych sekundach po ustaniu pracy serca wykonuje pojedyncze westchnienia a nawet gesty — możesz
więc mieć wątpliwości, czy poszkodowany
oddycha.
Wezwij pogotowie ratunkowe
i rozpocznij uciskanie klatki piersiowej
Jeśli oddech nie występuje lub gdy widzisz,
że jest nieregularny, uznaj to za objaw zatrzymania krążenia i przejdź do następnego
kroku, którym jest wezwanie pogotowia ratunkowego i natychmiastowe rozpoczęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej od uciskania klatki piersiowej.
20
Zanim przyjedzie pogotowie. Podrcznik do kursu pierwszej pomocy
Następnie, oraz w sytuacji, gdy od początku nie jest możliwy wydolny kaszel:
„
stań za ratowanym, poleć mu, by pochylił się do przodu — stojąc lekko z boku, możesz przytrzymać go, wkładając
jedną rękę pod jego pachę i umieszczając ją na klatce piersiowej;
„
„
wykonaj 5 energicznych uderzeń dłonią w okolicę międzyłopatkową, zwiększając stopniowo siłę uderzeń;
jeżeli nie przyniesie to oczekiwanego
efektu, stań za poszkodowanym i obejmij go ramionami w taki sposób, by
Twoja pięść znajdowała się w okolicy
jego nadbrzusza (między pępkiem a dolną częścią mostka), pochyl ratowanego
do przodu i wykonaj 5 uciśnięć poprzez
silne pociągnięcie swej pięści do siebie
i ku górze;
Algorytm 4. Postępowanie w zadławieniu u osób dorosłych
Zadawienie
„
powtarzaj cykle uderzeń w okolicę międzyłopatkową i uciśnięcia nadbrzusza
naprzemiennie do momentu usunięcia
ciała obcego lub utraty świadomości
przez osobę zadławioną;
„
gdy poszkodowany straci przytomność,
ułóż go bezpiecznie na ziemi, natychmiast wezwij pogotowie i przystąp do resuscytacji krążeniowo-oddechowej, zaczynając od wykonania 30 uciśnięć
klatki piersiowej. Po każdej serii — przed
wykonaniem wdechów — sprawdź, czy
w jamie ustnej nie pojawił się przedmiot,
który doprowadził do zatrzymania oddechu.
Gdy istnieje duża dysproporcja we wzroście
między ratownikiem a ratowanym na niekorzyść ratownika, poszkodowanego można
posadzić na krześle lub polecić mu, by złapał
się stołu lub innego przedmiotu, umożliwiając tym samym zastosowanie odpowiedniej
techniki.
Małe dzieci przy wykonywaniu powyższych
czynności można przełożyć przez kolano
(siedząc na krześle lub klęcząc) — ważne jest,
21
by ratownik był w stanie wydolnie trzymać
tułów ratowanego, chroniąc jego ciało przed
ewentualnym upadkiem.
Postępowanie w przypadku zadławienia
u niemowląt (dzieci do pierwszego roku życia) wymaga pewnych modyfikacji:
„
malca z ciałem obcym w drogach oddechowych ułóż na ręce lub kolanach
w taki sposób, by głowa skierowana
była w dół;
„
wykonaj (podobnie jak w przypadku
osoby dorosłej) serię 5 uderzeń w okolicę
międzyłopatkową;
„
następnie, gdy brak jest pożądanego
efektu, obróć dziecko i połóż je na plecach — także z głową umieszczoną
poniżej poziomu tułowia — ułatwia to
przemieszczanie się ciała obcego do ust;
40
Zanim przyjedzie pogotowie. Podrcznik do kursu pierwszej pomocy
Dokonaj unieruchomienia dwóch stawów
ssiadujcych z miejscem zamania
Gdy podejrzewasz złamanie, dokonaj unieruchomienia kończyny w taki sposób, by
obejmowało ono dwa sąsiadujące z miejscem
złamania stawy (np. w przypadku kości
łokciowej, leżącej w przedramieniu, będzie to
staw łokciowy i nadgarstek), w pozycji zbliżonej do fizjologicznej (normalnej).
Zwichnity staw stabilizuj
za pomoc unieruchomienia
dwóch koci ssiadujcych ze stawem
Gdy uraz obejmuje staw (zwichnięcie), staraj
się stabilizować dwie sąsiadujące z tym
stawem kości (np. gdy uraz dotyczy stawu
łokciowego, unieruchomienie powinno obejmować kość ramienną i łokciową, czyli ramię
i przedramię) — pozycja zależy od doznań
bólowych i zakresu możliwego do wykonania
ruchu: będzie albo zbliżona do fizjologicznej,
albo zastana, dając poczucie maksymalnego
komfortu ratowanemu.
Pozycją zbliżoną do fizjologicznej w zakresie
kończyny górnej jest ręka ułożona pod
kątem prostym w stawie łokciowym, jednocześnie przywiedziona do klatki piersiowej
— jest to optymalne ułożenie w przypadku podejrzenia urazu obojczyka, ramienia,
przedramienia, nadgarstka, kości śródręcza
i paliczków stanowiących elementy kostne
Algorytm 11. Postępowanie w przypadku
złamania lub zwichnięcia kończyn
Oparzenia
palców. Odpowiednio w zaopatrywaniu
kończyny dolnej jest to noga wyprostowana z lekkim zgięciem w stawie kolanowym.
Unieruchomienie takie najłatwiej uzyskać
przez przywiedzenie kończyny zdrowej
do chorej i związanie ich obu razem za
pomocą dwóch — trzech chust trójkątnych
lub innych materiałów opatrunkowych.
41
zmniejszającego ból. Szczególnie istotne wydaje się to w sytuacji, gdy sam będziesz transportował potrzebującą pomocy osobę do
szpitala lub poradni ortopedycznej, bowiem
większość urazów i obrażeń kończyn górnych, a czasami także dolnych, nie stanowi
powodu do zadysponowania zespołu ratownictwa medycznego na miejsce zdarzenia.
Oparzenia
Gdybyś wykorzystywał do unieruchomienia
kończyn jakąś szynę, pamiętaj, by profilować
ją na zdrowej kończynie poszkodowanej
osoby, jeżeli oczywiście nie doszło do uszkodzenia ich obu. Taka technika nie przysparza
bólu i zapobiega potencjalnym powikłaniom.
Uwzględniając zakres pierwszej pomocy
i możliwość stosowania leków sprzedawanych bez recepty, rozważ podanie środka
Oparzenie może nastąpić na skutek zadziałania wysokiej temperatury (promieniowanie, dotknięcie gorącego przedmiotu, płomień, wrzątek, para wodna, prąd elektryczny) lub w konsekwencji zetknięcia się
z substancją chemiczną. Ciężkość oparzenia
zależy do dwóch parametrów: rozległości
i głębokości. By ułatwić określanie powierzchni oparzenia, umownie dokonano podziału
ludzkiego ciała na 11 płaszczyzn dziewięcioprocentowych:
„
Głowa — 9%
„
Klatka piersiowa — 9%
„
Brzuch — 9%
„
Plecy — 2×9%
„
Kończyny górne (każda po 9%)
„
Kończyny dolne (każda — 9% przód
i 9% tył).
Można również założyć, że płaszczyzna dłoni
dorosłej osoby poszkodowanej w odniesieniu do powierzchni całości skóry wynosi 1%
(algorytm 12).