Summary - Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych

Summary - Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych

Uniwersytet Warszawski
Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych
Keerthi Sampath Kumar
Unia Europejska i rozwiązywanie konfliktów: studium przypadku Demokratycznej
Republiki Konga (2003-2015)
Streszczenie
rozprawy doktorskiej
Promotor: Prof. dr hab. Ryszard Zięba
Warszawa, Czerwiec 2016
Tło:
Polityka Unii Europejskiej wobec Afryki nigdy nie była rozpatrywana z punktu
widzenia Europejskiej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, ale raczej wynikała
z „połączenia niespójnych interesów narodowych oraz w dużej mierze wiązała się
z europejską chęcią odgrywania większej roli na arenie światowej”. W wyniku tego,
można zaobserwować, że historia polityki bezpieczeństwa prowadzonej przez Unię
Europejską w Afryce jest „z jednej strony zdominowana przez interesy byłych
mocarstw kolonialnych, z drugiej zaś charakteryzują ją różne, często wzajemnie
sprzeczne cele”.
Pokój i bezpieczeństwa, które obejmują również kwestie związane z reagowaniem
kryzysowym, były zawsze stałym elementem partnerstwa Afryki i Unii Europejskiej,
jak również związków łączących poszczególne państwa z państwami afrykańskimi od
momentu uzyskiwania przez nie niepodległości. Historia europejskiej polityki
bezpieczeństwa wobec Afryki jest ściślej związana ze zmianami pozycji narodowych,
aniżeli rozwojem samej instytucji. Zatem, Afryka stała się nie tylko „laboratorium,
gdzie konkurujące koncepcje były testowane, ale również teatrem dla narodowych
polityk”. Obecnie, polityka unijna w Afryce coraz częściej podejmuje takie kwestie
jak demokratyzacja, rozwiązywanie konfliktów i ich prewencja. To ponowne
polityczne zainteresowanie kontynentem afrykańskim bazuje na bliskich relacjach
historycznych, łączących Unię Europejską i Afrykę.
Do
najnowszych
i
najważniejszych
dokumentów,
które
wyznaczają
ramy
europejskiego zaangażowania w zakresie bezpieczeństwa i pokoju w Afryce należą:
Układ z Kotonu (2000), Europejska Strategia Bezpieczeństwa (2003) oraz dokument,
potwierdzający strategiczne partnerstwo EU and Africa: Towards a Strategic
Partnership (2005).
W latach 90. polityka unijna względem Afryki skupiała się wyłącznie na rozwoju
społecznym i gospodarczym. Już na początku XXI wieku polityka ta stała się bardziej
złożona i kompleksowa, gdzie obok wciąż istotnych kwestii ekonomicznych
i społecznych, również bezpieczeństwo zaczęło odgrywać coraz większą rolę.
Spowodowało to również zmianę w unijnym podejściu do zapobieganiu konfliktom
oraz sposobach ich rozwiązywania w Afryce – działania zaczęły obejmować szereg
kwestii i mieściły się w zakresie od organizacji wyborów do adopcji zrównoważonego
i kompleksowego podejścia w celu wspierania dobrego zarządzania, rozwoju
gospodarczego oraz rządów prawa. Był to ten sam moment, kiedy UE starała się
odgrywać rolę globalnego aktora w sferze bezpieczeństwa w ramach systemu
multilateralnego.
Jest
to
szczególnie
widoczne
w
Europejskiej
Strategii
Bezpieczeństwa (2003), która stanowi ważny punkt na drodze budowy unijnej
„kultury bezpieczeństwa” oraz wsparciu, jakie zaczęła oferować Organizacji Narodów
Zjednoczonych. Przy czym misja w Demokratycznej Republice Konga miała
wspomagać proces tworzenia własnego wizerunku, ale również zapewnić sobie
kontrolę i autonomię w procesie podejmowania decyzji w trakcie trwania samej
operacji. Zwiększone zaangażowanie Unii w Afryce wiąże się z motywacją państwczłonków, by włączyć się w przeprowadzanie misji wojskowych, które nie są
postrzegane wyłącznie jako próba uzyskania statusu globalnego mocarstwa, ale
również mogą być interpretowane przez pryzmat „klasycznej walki o władzę w celu
zrównoważenia Stanów Zjednoczonych Ameryki”. Tym samym Afryka stała się
„laboratorium” dla UE, by mogła ona wypracować własną „zdolność autonomicznego
działania” oraz „wiarygodnych sił zbrojnych” bez ingerencji NATO lub Stanów
Zjednoczonych.
Drugie co do wielkości państwo w Afryce jest jednocześnie najbardziej
niebezpiecznym miejscem na świecie –
Demokratyczna Republika Kongo
doświadczyła jednego z najstraszniejszych konfliktów ostatnich lat – I i II wojna
domowa w Kongu (w latach 1996-1997 oraz 1998-2003). Unia Europejska była
aktywnym graczem w DRK od wczesnych lat 2000, odgrywając jednocześnie istotną
rolę w procesie odbudowy. Aktywność ta była widoczna przy wykorzystaniu
pierwszych dwóch filarów, to jest Wspólnot oraz Wspólnej Polityki Zagranicznej
i Bezpieczeństwa (WPZiB). DRK stało się „testem efektywności działań unijnych oraz
przyszłego rozwoju w Afryce”.
Misje w DRK pełnione w ramach Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony
(EPBiO), obecnie określanej jako Wspólna Polityka Bezpieczeństwa i Obrony, są
najbardziej widocznym elementem zaangażowania polityki WPZiB nie tylko
w państwie, ale również w regionie. Zaangażowanie UE w regionie dotyczy szerokiej
ramy działań, takich jak pomoc humanitarna i rozwojowa, wsparcia dyplomatycznego
i technicznego, ale również dwóch operacji wojskowych – operacji ARTEMIS (2003)
oraz EUFOR RF Kongo (2006). EUSEC RD Kongo (od 2005) i EUPOL DR Kinshasa
(2005 - 2007), której nazwę zmieniono i funkcjonuje ona jako EUPOL RD Kongo
(2007-2014) to dwie misje cywilne UE w tym państwie. Oprócz zaangażowania
unijnego, dodatkowo również kilka państw członkowskich zdecydowało sie podjąć
współpracę bilateralną z DRK, zaś najbardziej widoczne jest działanie prowadzone
wspólnie z Francją, Belgią, Wielką Brytanią oraz Holandią. Komisja Europejska
zdecydowała się ponownie otworzyć swoją delegaturę w Kinshasie w 2002 roku. Pełni
ona ważna funkcję koordynującą różne działania podejmowane przez UE. Przede
wszystkim odpowiada za prowadzenie inicjatyw, projektów i akcji finansowanych
przez Komisję Europejską.
Przegląd ważnej literatury:
Niektóre ważne pozycje w zakresie rozwiązywania konfliktów zostały napisane przez
badaczy takich jak John W. Burton, William I. Zartman, Peter Wallensteen, Oliver
Ramsbotham, Tom Woodhouse i stanowią niezbędną literaturę, która pozwoliła
zdefiniować zagadnienie rozwiązywania konfliktów oraz zrozumieć rolę, jaką w tym
procesie pełni Unia Europejska. Równie istotne są dokumenty oficjalne UE, które
pozwalają prześledzić historię zaangażowania organizacji w konflikty oraz zrozumieć
podejście Unii Europejskiej do zagadnienia rozwiązywania ich.
Część literatury dotyczącej Demokratycznej Republiki Konga stanowią pozycję
napisane przez Afrykańczyków, którzy niezwykle dokładnie i metodologicznie badali
to państwo przez wiele lat, zaś ich badania były uzupełnione wyjazdami terenowymi
oraz poznaniem lokalnej społeczności. Niezbędną literaturą, która pozwala zrozumieć
skomplikowaną sieć konfliktów w DRK, stanowią pozycje autorstwa Jasona K.
Stearnsa, Emizeta Françoisa Kisangani, Gérarda Pruniera i innych. Równie istotne
okazały się raporty publikowane przez takie organizacje jak International Crisis
Group (ICG)
lub project Usalama prowadzony przez Rift Valley Institute, które
pomagały zrozumieć przyczyny sytuacji w Kongo oraz okazały się przydatne dla
odtworzenia historii konfliktów w tym państwie.
Kluczową kwestią dla procesu rozwiązywania kryzysu w Kongo jest analiza tragicznej
sytuacji wschodniej części tego państwa. Jednocześnie jest to region, który nie
otrzymał do tej pory wystarczającej uwagi. Literatura na ten temat jest niezwykle
ograniczona, natomiast znaczącą część pozycji analizuję te kwestie z różnych
perspektyw. Analiza autorstwa Séverine Autesserrea zaatytułowana The Trouble with
the Congo okazała się niezbędna, by zanegować twierdzenie, że Kongo jest państwem
w okresie pokonfliktowym. Chociaż Autesserrea nie poddawał dokładnej analizie roli
Unii Europejskiej w DRK, stawiała ona tezę, że międzynarodowi aktorzy często nie są
w stanie zapobiegać lokalnym przyczynom przemocy.
Powstało wiele artykułów i książek takich badaczy jak Arnouta Justaerta, Hansa
Hoebeke, Bjorna Olava Knutsena, Ryszarda Zięby, Justyny Zając, którzy poddają
krytycznej analizie misje unijne w Kongo. Badacze ci częściej skłaniali się jednak ku
określaniu Unii Europejskiej jako potęgi normatywnej lub cywilnej. Tylko niektórzy
z nich decydują się analizować zaangażowanie Unii w tym państwie, wykorzystując
perspektywy realistyczną bądź alternatywną. Pytania takie jak: co? kiedy? gdzie? jak?
w znacznej mierze zostały podjęte w tych artykułach. Brakuje jednak takich pozycji,
które podejmą zagadnienie przyczyn, dla których UE aktywnie angażowała się
w Kongo na początku XX wieku, ale nie była w stanie skuteczne działać w 2008.
Brakuje również pozycji, które odpowiedzą na pytanie dlaczego UE nie była w stanie
zapewnić bezpieczeństwa w DRK w przeszłości? Niektóre z tych luk zostały
podniesione w artykułach Adriena Jahiera, Catherine Gegouta oraz innych badaczy,
analizujących rolę UE w DRK z perspektywy realizmu. Literatura ta wspiera podejście
realistyczne zaprezentowane w tej pracy.
Raporty przygotowane przez Rubena de Koninga oraz Resource Watch okazały się
ważnymi dokumentami dla analizy konfliktów surowcowych oraz równie istotne dla
zrozumienia
roli
UE
w
ograniczeniu
handlu
nielegalnymi
surowcami.
W rozwiązywaniu konfliktów często pomija się rolę, jaką odegrać może diaspora
w celu przywrócenia pokoju. Jak na razie wiedza na ten temat jest niezwykle uboga,
zaś zarówno aspekty pozytywne, jak i negatywne nie zostały dokładnie
przeanalizowane. Mimo to prace Judith Vorrath i Abdullah A. Mohamouda mogą
służyć za punkt wyjścia do dalszych badań w zakresie roli diaspor.
Definicja, przesłanki, zakres:
Głównym celem tej rozprawy jest analiza zaangażowania Unii Europejskiej
w Demokratycznej Republice Konga oraz ocena jej roli w procesie rozwiązywania
konfliktu. Rozprawa ta jest studium przypadku Demokratycznej Republiki Konga
w okresie gdy UE była aktywnie zaangażowana w rozwiązywanie konfliktu od
wczesnych lat 2000. Demokratyczna Republika Konga wyróżnia się sposród innych
państw, w których UE również była zaangażowana w taki sam proces, ponieważ DRK
jest pierwszym państwem, do którego Unia zdecydowała się wysłać misję wojskową
bez wsparcia ze strony NATO lub Stanów Zjednocznych Ameryki, co stanowi
o wyjątkowości przypadku DRK. Praca ta analizuje różne misje wojskowe i cywilne
zorganizowane przez UE w tym państwie. Zdolności UE do reagowania kryzysowego
oraz koordynacji służb cywilnych i wojskowych zostaną poddane analizie w dalszej
części pracy. Umożliwi to odpowiedź na pytanie, czy UE może efektywnie
gwarantować bezpieczeństwo innych podmiotów, w tym przypadku jest to DRK.
W analizie użyta zostanie perspektywa realistyczna, by zrozumieć rolę UE i znaleźć
odpowiedź na pytania: jakie są motywy i intencje, którymi kierują unijną interwencją
w Demokratycznej Republice Konga?
Badanie zaangażowania UE w DRK nie może być oddzielone od wyróżnienia
współpracy Unii Europejskiej i Organizacji Narodów Zjednoczonych za znaczący
czynnik w rozwiązywaniu konfliktu. Obok wyjaśnienia misji unijnych w DRK
prowadzonych w ramach EPBiO/WPZiB oraz współpracy z ONZ, która trwała ponad
dekadę i kontynuowana była nawet w 2015 roku, rozprawa ta podejmie również
kwestie braku odpowiedzi UE na prośbę ONZ o podjęcie misji wojskowej w 2008
roku. Te ramy czasowe są niezbędnym czynnikiem, by zrozumieć rolę UE w DRK
i stanowią jednocześnie punkt zwrotny we współpracy pomiędzy UE a ONZ, zaś
jednocześnie spowodowały wystąpienie szeregu wątpliwości nie tylko co to unijnego
zobowiązania wobec Konga, ale również jej kompetencji i efektywności
w zapewnieniu bezpieczeństwa na kontynencie afrykańskim. Rozprawa poddaje
również w wątpliwość zachodnią/ europejską perspektywą uznania DRK za państwo
w okresie pokonfliktowym, co stanowi jedną z przyczyn, dla których UE nie podjęła
adekwatnych działań, by zapobiec zbliżającemu się kryzysowi we wschodnim Kongo.
Analiza bada również zjawisko konfliktów surowcowych, które pozostaje wyzwaniem
nie tylko dla DRK, ale również dla całego regionu Wielkich Jezior, oraz które nie
zostało do tej pory odpowiednio rozwiązane.
Rozprawa podsumowuje również rolę UE i jej działania w DRK, jakie były do tej pory
prowadzone, uwzględniając przy tym możliwości i ograniczenia, wynikające
z konstrukcji
misji
w
ramach
EPBiO/WPZiB
oraz
innych
instrumentów,
wykorzystywanych w DRK. Poddano również ocenie rolę UE jako aktora
bezpieczeństwa w DRK oraz w szerzej perspektywie całego kontynentu. Sekcja
końcowa
analizuje
również
możliwość
aktywnego
zaangażowania
diaspor,
przebywających w Europie, które mogłyby być włączone w proces rozwiązywania
konlfiktów we własnych państwach.
Taka ocena roli UE w Demokratycznej Republice Konga daje możliwość uzupełnienia
luk, które istnieją we współczesnej literaturze. Przyjmując perspektywę realizmu
politycznego w trakcie analizy roli UE w tym państwie, możliwą jest pełniejsza ocena
dążenia UE ku mocarstwowości oraz jej roli jako aktora bezpieczeństwa. Rozprawa
dotyka również kwestii, związanych z mocnymi stronami i ograniczeniami w zakresie
reagowania kryzysowego oraz jej możliwości współpracy z innymi organizacjami
celem rozwiązania konfliktu. Chociaż istnieje bogata literatura, analizującą rolę UE
w DRK, brak jest dokładnych badań nad motywami, jakimi kierowała UE zanim
zaangażowała się w tę sytuację konfliktową. Istniejąca literatura nie wyjaśnia również
w stopniu zadawalającym takich kwestii jak: brak działania UE w trakcie kryzysu z
2008 roku oraz działań, podjętych w celu ograniczenie nielegalnego handlu
surowcami, co jest głównym czynnikiem, utrudniającym wysiłki podejmowane, by
zapewnić pokój w DRK. Pomijana jest również rola diaspory, jaką mogłaby ona
odgrywać w procesie rozwiązywania konfliktu. Celem tej rozprawy jest podjęcie tych
luk,
występujących
w
literaturze.
W
ten
sposób,
poprzez
systematyczne
i kompleksowe badanie istniejących pozycji, zarówno pierwotnych jak i wtórnych,
rozprawa pragnie ukazać dynamikę roli UE w sytuacjach konfliktowych, takich jak na
przykład Demokratyczna Republika Konga.
Pytania badawcze i hipoteza:
Rozszerzając wcześniej wspomniane wątpliwości, ta sekcja ukazuję pytania na jakie
niniejsza rozprawa pragnie odpowiedzieć. Poniżej wymienione zostały główne kwestie
podjęte w trakcie badań.
•
Dlaczego UE zdecydowała się interweniować w Demokratycznej Republice
Kongo? W jaki sposób interwencja uzupełnia starania UE o bycie uznanym za
globalną potęgę?
•
Jaki był charakter zaangażowania Unii w DRK i jak efektywne okazała się jej
działania w przekazywaniu własnych zdolności reagowania kryzysowego?
•
Jakie są podstawy współpracy UE i ONZ w DRK oraz w jaki sposób to
partnerstwo umacnia rolę Unii w tym państwie?
•
Dlaczego Unia zawahała się i nie wysłała dodatkowej misji wojskowej do
DRK w 2008 roku oraz jak ta decyzja wpłynęła na partnerstwo z ONZ
i zobowiązanie do rozwiązania kryzysu?
•
Jak określanie Konga mianem państwa w okresie pokonfliktowym wpływa na
rolę UE w tym państwie?
•
Jakie środki w celu ograniczenia nielegalnego handlu surowcami zostały do tej
pory podjęte przez UE?
•
Jakie są zalety oraz ograniczenie zaangażowania UE w DRK oraz czy Unia jest
w stanie zagwarantować bezpieczeństwo w trakcie sytuacji konfliktowej, jaka
miała miejsce w DRK?
•
Jak przypadek DRK ukazuje potencjał militarny UE czy pozostanie on karłem
w porównaniu do potęg wojskowych, takich jak Stany Zjednoczone?
Hipoteza:
•
Plany ramowe dotyczące prawa oraz zarządzania Unii Europejskiej oraz jej
zdolność generowania inicjatyw pokojowych dostarcza kontekstu dla procesu
rozwiązywania problemów.
•
Unijne podejście do DRK jako państwa w fazie pokonfliktowej uniemożliwia
odpowiednie adresowanie problemów lokalnych, takich jak konflikty o ziemię,
surowce oraz władzę tradycyjną i administracyjną.
Metody badawcze:
Niniejsza dysertacja zwraca się przede wszystkim ku realizmowi politycznemu,
ponieważ istotne jest określenie motywów UE, jakie stały za jej interwencją w DRK
oraz jednocześnie krytycznie ocenić samą interwencję w świetle dążeń UE, by stać się
światową potęgą. Tym samym adaptacja teorii realizmu politycznego umożliwi
rozprawie użycie metody dedukcji. W rozprawie użyta zostanie metoda studium
jednego przypadku, która umożliwia dogłębną i szczegółową analizę pojedynczego
wydarzenia, jakim w tym przypadku jest sytuacja w DRK. Metoda ta umożliwi
również przyjęcie pozycji silnie wspierającej lub krytykującej teorię realizmu
politycznego. Jest ona również przydatna w zapewnieniu historycznego wyjaśnienia
danego przypadku oraz pozwoli zbadać mechanizmy przyczynowe. Mimo to, metoda
ta jest krytykowana za brak reprezentacyjności, z kolei wyniki badań mogą
uniemożliwić wyprowadzenie ogólnych wniosków. Pomimo ograniczeń, metoda
analizy jednego przypadku jest najbardziej odpowiednią w przypadku analizy sytuacji
Demokratycznej Republiki Konga, które to państwo okazało się być pierwszym
przypadkiem, kiedy Unia Europejska zaangażowała się militarnie bez wsparcia NATO
lub Stanów Zjednoczonych. Metoda ta umożliwi również podjęcie kompleksowej
i holistycznej analizy roli UE w zakresie rozwiązywania konfliktu w DRK.
W celu oceny roli UE w Demokratycznej Republice Konga, rozprawa opierać się
będzie na źródłach pierwotnych dostępnych na oficjalnych stronach internetowych
takich instytucji jak: Komisja Europejska, Europejska Służba Działań Zewnętrznych,
Rada Bezpieczeństwa ONZ i innych. Oprócz tego, w rozprawie wzięto również pod
uwagę źródła wtórne, w tym artykuły w takich czasopismach jak: International
Peacekeeping, European Security, The Round Table, raporty EUISS, raporty ICG oraz
inne ksiązki i publikacje.
Struktura rozdziałów:
Rozdział I: Wprowadzenia
Rozdział ten ukazuje tło rozprawy doktorskiej. Ukazuje on opinie oraz identyfikuje
luki w dotychczasowej literaturze. Wyjaśnia on również cel rozprawy oraz pytania
badawcze, na której stara się odpowiedzieć. Rozdział ten określa teorie i metody
badawcze zastosowane w celu odpowiedzi na pytania badawcze.
Rozdział II: Definicja rozwiązywania konfliktów oraz podejścia UE
W tym rozdziale zdefiniowane zostaną takie pojęcia jak rozwiązywanie konfliktów
oraz reagowanie kryzysowe. Zawierać on będzie również definicje stosowane przez
Unię Europejską. Ukaże on również ewolucję procesu rozwiązywania problemów
i reagowania kryzysowego w historii Unii Europejskiej. Rozdział podkreśli znaczenie
kluczowych dokumentów, które kształtowały i doprowadziły do ewolucji zdolności
reagowania na sytuacje konfliktowe UE.
Rozdział III: Mapa konfliktu w Demokratycznej Republice Konga
Rozdział ten zawiera tło oraz różne aspekty konfliktu w Demokratycznej Republice
Konga. Będzie badać złożoną naturę konlfiktów, wywoływane zarówno przez
czynniki wewnętrzne jak i zewnętrzne. Rozdział ten ukazuje pierwszą i drugą wojnę
domową w Kongo, w których udział brało dziewięć państw afrykańskich. Poddaje
również analizie różne wzorce lokalnej i regionalnej przemocy, która nie została
powstrzymana. Dodatkowo ukazane zostaną różne wewnętrzne rebalie oraz rola
czynników zewnętrznych, które doprowadziły do zaostrzenia samego konlfiktu. By
zrozumieć rolę UE w DRK oraz jej odpowiedż na sam konlfikt, rozdział ten zawiera
niezbędną wiedzę na temat historii całego konlfiktu, ale również pomaga zrozumieć
naturę takich konfliktów.
Rozdział IV: Kryzys we Wschodnim Kongo oraz konflikt surowcowy
Kontynuując przebieg historii, ukazany we wcześniejszym rozdziale, ten rozdział
skupi się na nieustającej przemocy, jaka występuje we wschodnich prowincjach DRK.
Określi
on
historię
konfliktów
we
Wschodnim
Kongo,
ze
szczególnym
uwzględnieniem prowincji: Północnego i Południowego Kivu oraz Ituri, gdzie
znajdują się zasoby surowców oraz które jest miejscem starć grup rebelianckich,
walczących o kontrolę nad zasobami. Odrębny podrozdział dotyczyć będzie kwestii
nielegalnego handlu tymi surowcami, co jest przyczyną dalszych kryzysów we
wschodnim regionie oraz rozprzestrzenia się na go poziom regionalny i narodowy.
Rozdział V: Zaangażowanie UE w Demokratycznej Republice Konga oraz misje
EPBiO/WPZiB
Rozdział ten rozpoczyna się od przeglądu zaangażowania UE w DRK. Następnie, nie
tylko porządkuje chronologicznie wojskowe operacje EPBiO/WPZiB, operację
ARTEMIS oraz EUFOR RD Kongo, ale również poddaje je analizie krytycznej.
Rozdział ten nie mógł powstać bez opisu współpracy UE i ONZ. Pierwsza część
rozdziału opisuje cywilne misje w DRK, takie jak EUSEC RD Kongo, EUPOL
Kinshasa oraz EUPOL RD Kongo. Rozdział ten skupia się na uruchomieniu tych
trzech misji w Kongo, ich programu oraz poddaje je krytycznej analizie.
Rozdział VI: Wnioski
W ostatnim rozdziale podsumowane zostaną wysiłki UE, których celem było
rozwiązanie konfliktu w Kongo przy jednoczesnym określeniu ich zalet oraz słabości
w zakresie reagowania kryzysowego, które pojawiły się w DRK. W rozdziale tym
wysunięto argument, że zaangażowanie UE w DRK (misje i inicjatywy w ramach
EPBiO/WPZiB) oraz określanie go jako państwa w fazie pokonfliktowej, jest
ryzykowne nie tylko ze względu na brak adekwatnych działań, ale również odrzuca
istnienie rosnącej przestępczości we wschodnich regionach państwa. W rozdziale
przedstawiono również argumenty pokazujące, że DRK było testem dla UE możliwości partnerstwa z innymi organizacjami, takimi jak ONZ oraz dodatkowo
ukazuje słabości takiej współpracy. Co więcej, rozdział ten analizuje konieczność
podjęcia działań przez UE, których celem byłoby zapobieganie nielegalnemu
tranzytowi surowców wywnętrz samego państwa, ale również do sąsiednich państw,
co jedynie zaognia konflikt. Rozdział ten bada również możliwości pozytywnego
zaangażowania diaspory kongijskiej przez UE, co mogłoby zaprowadzić pokój
w samym
państwie.
Ostatecznie,
rozdział
analizuje
rolę
UE
jako
aktora
bezpieczeństwa w DRK i kończy się realistyczną krytyką roli UE w tym państwie.
Główne wnioski:
•
Unijne misje w ramach WPBiO w Kongo są narzędziem projekcji siły UE
w Afryce oraz równoważą Stany Zjednoczone i NATO. Zaangażowanie UE
w DRK jest nie tylko podyktowane względami humanitarnymi, ale również ma
pokazywać wpływ na rozwój sytuacji oraz budować wizerunek globalnego
aktora w zakresie pokoju i bezpieczeństwa.
•
Czynnikiem, który osłabia spójność polityki unijnej w Afryce jest brak
łącznika pomiędzy unijnymi wartościami i interesami. UE ma problem
z wyborem pomiędzy realizmem politycznym a idealizmem, co uwidacznia
z jednej strony zainteresowanie interesemai komercyjnymi, a z drugiej zaś
celami rozwojowymi.
•
Ujęcie Konga jako państwa w fazie pokonfliktowej jest obarczone błędem.
Określenie
to
było
decydujące
w
wyborze
instrumentów,
które
międzynarodowi aktorzy będą implementować, które z kolei nie są
dopasowane do sytuacji tego państwa.
•
UE nie była skuteczna w procesie przywracania pokoju w DRK. Wysiłki
i zaangażowanie Unii w sam proces było połowiczne i krótkotrwałe.
•
UE używa „inteligentnych narzędzi”, by zrozumieć dynamikę działań na
szczeblu narodowym, ale nie bierze pod uwagę problemów lokalnych z jakimi
mierzy się DRK.
•
UE przygotowała niezbędne narzędzia oraz metodologie i strategie niezależnie
od uwarunkowań danego państwa. W rezultacie strategie okazują się
niewłaściwe, niewystarczające i niespójne.
•
Kryzys 2008 roku jest punktem zwrotnym w ramach partnerstwa EU i ONZ,
ponieważ pokazuje ograniczenia samego związku. Kryzys ten okazał się
nieudanym testem dla modelu współpracy obu organizacji
•
Diaspory są źródłem niezagospodarowanego potencjału i istnieje wiele
podejść, które mogłyby umożliwić zaangażowanie ich w inicjatywy pokojowe.
Zrozumienie roli kongijskiej diaspory w UE i jej roli w procesie
rozwiązywania kryzysu w DRK jest koniczne. Dodatkowo może to otworzyć
nowe ścieżki w wysiłkach, których celem jest rozwiązywanie konfliktów, nie
tylko w kontekście Kongo, ale w każdej innej sytuacji, gdy UE może
angażować się w proces pokojowym.
Nie można zaprzeczyć, że UE odgrywa widoczną rolę w DRK, a sama jej obecność
trwa już ponad dwie dekady. Unie Europejska oraz pojedyncze państwa członkowskie
były największymi graczami w DRK. UE jest stale obecna w państwie od 2003 roku,
wysłała dwie operacje wojskowe oraz trzy misje cywilne, a obok stałego wsparcia
w formie pomocy rozwojowej i humanitarnej, angażuje się także w przeprowadzenie
wyborów, zapewnianie praworządności i inne. Misje w DRK pełnione w ramach
EPBiO/WPZiB obejmowały szeroki zakres możliwości, które postrzegane są jako
krok naprzód ku umacnianiu partnerstwa UE i Afryki. Mimo to obecność UE jest
raczej symboliczna z wyjątkiem kilku sukcesów. Ogólna rekajca UE na konflikt
w DRK pozostawia miejsce na poprawę. Poza kwestiami organizacyjnymi, takimi jak
brak koordynacji, brak zaufania między różnych departamentami, czy niespójna
strategia, z którymi UE musi się mierzyć, również same działania podejmowane na
miejscu są utrudniane ze względu brak zrozumienia i wiedzy na temat przyczyn
samego konfliktu. Tym samym powoduje to, że pojawia się pytanie o zobowiązanie,
jakie UE wzięła na siebie w momencie podjęcia decyzji o zaangażowaniu.