Modyfikacja programu nauczania języka polskiego dla II etapu

Modyfikacja programu nauczania języka polskiego dla II etapu

Modyfikacja programu nauczania języka polskiego
dla II etapu edukacyjnego (klasy 4 - 6)
sześcioletniej szkoły podstawowej dla ucznia
z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim
Autor: Marzenna Iwanowska
Szkoła Podstawowa nr 10 z Oddziałami Integracyjnymi
im. Olimpijczyków Polskich w Suwałkach
WSTĘP
Często zdarza się tak, że rodzice dziecka zakwalifikowanego do kształcenia
specjalnego w szkole podstawowej dla dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu
lekkim nie wyrażają zgody na umieszczenie go w tej placówce. W związku z tym taki
uczeń uczęszcza do masowej szkoły. Dlatego też program ten został stworzony ze
względu na zaistniałą potrzebę. Obejmuje nauczanie języka polskiego dla drugiego
etapu edukacyjnego (dla klas IV - VI szkoły podstawowej ).
Pod względem rozwoju fizycznego pisze H. Borzyszkowska: „Jednostki
upośledzone w stopniu lekkim na ogół nie różnią się pod względem wyglądu
zewnętrznego i rozwoju fizycznego od swoich rówieśników normalnych”. Częściej
jednak mogą tu występować zaburzenia rozwoju takie jak: wady wymowy, słuchu,
także wady postawy.
Z. Sękowska uważa, że „Najbardziej typowym objawem upośledzenia
w stopniu lekkim jest odchylenie od normy w rozwoju umysłowym, a w szczególności
w funkcji spostrzegania, myślenia, pamięci, orientacji społecznej, uczeniu się”.
W procesie edukacji uczniowie ci wymagają dużej pomocy nauczyciela.
Ponieważ poziom intelektualny dziecka upośledzonego w stopniu lekkim
i poziom rozwoju jego funkcji poznawczych jest znacznie obniżony, uczeń wymaga
zmodyfikowanego, przystosowanego do jego potrzeb i możliwości programu pracy.
W danej klasie realizuje się program nauczania „Słowa jak klucze II”, więc
należy realizować go również w stosunku do wyżej wymienionego ucznia. Jednak
został on zmodyfikowany i dostosowany do
możliwości dziecka i jego potrzeb
edukacyjnych.
Cele edukacyjne niniejszego programu są oparte na obowiązującej „Podstawie
programowej” języka polskiego MEN. „Podstawa programowa” jest taka sama
zarówno dla nauczania w szkole masowaj, jak i specjalnej.
Cele edukacyjne dotyczą następujących obszarów:
♦ słuchania i mówienia
♦ czytania tekstów słownych i odczytywania innych tekstów kultury
2
♦ pisania
♦ nauki o języku
Nadrzędnym celem programu jest kształcenie praktycznych umiejętności
wsparte potrzebną wiedzą w zakresie kształcenia językowego i kulturalno-literackiego.
Program zakłada przyswojenie wiedzy koniecznej i potrzebnej. Treści kształcenia
podporządkowane
są
wyrabianiu
kluczowych
umiejętności
polonistycznych.
Szczególny nacisk w pracy z uczniem kładzie się na wyrabianie sprawności
komunikacyjnych ucznia, rozwijanie umiejętności czytania, doskonalenie umiejętności
posługiwania się pisaną odmianą języka. Sprawności językowe rozwija się na
wszystkich lekcjach języka polskiego, korelując kształcenie języka z kształceniem
literackim i kulturalnym. Zwraca się uwagę na proste przykłady, odtwórcze działania
ucznia, stosowanie poznanej wiedzy w sytuacjach typowych, nieskomplikowanych.
Za niezbędne uważa się przygotowanie ucznia do prawidłowego funkcjonowania
w świecie rzeczywistym. Wdraża się go do samodzielności w myśleniu i działaniu,
przygotowuje do odgrywania określonych ról społecznych.
Zestaw lektur zgodny jest z programem „Słowa jak klucze II”. W przypadku
utworów obszernych uczeń poznaje ich fragmenty.
Zdecydowanie jest to trudna praca, wymagająca opracowania programu pod
innym kątem. Przedmiotowy system oceniania również musiał być dostosowany do
możliwości ucznia. W planie wynikowym nauczania języka polskiego umieszczono
wymagania edukacyjne dla tegoż ucznia.
Zapewne jest to program, który może być realizowany wielokrotnie. Bardzo
często zdarza się tak, że do masowych szkół uczęszczają dzieci z lekkim
upośledzeniem umysłowym. Każdy nauczyciel powinien zindywidualizować proces
nauczania
takiego dziecka, objąć je szczególną troską i mieć na uwadze jego
specyficzne potrzeby.
3
UMIEJĘTNOŚCI
Treści
kształcenia
Słuchanie
i mówienie
Wypowiedź
jednozdaniowa
UCZEŃ POWINIEN:
KLASA 4
-
-
-
-
-
-
słuchać z
uwagą;
rozumieć
polecenia i
precyzyjnie
je
wykonywać;
reagować na
cudzą
wypowiedź
stosownie do
okoliczności
udzielać
dokładnej
odpowiedzi
na pytania;
głośno,
wyraźnie
przedstawić
się;
budować
wypowiedze
nia
pojedyncze i
złożone ,
wyrażające
odpowiednią
intencję;
mówić z
odpowiednią
intonacją;
KLASA 5
-
-
-
-
-
-
słuchać z
uwagą;
udzielać
dokładnej
odpowiedzi na
proste
pytania;
głośno,
wyraźnie i
zdecydowanie
przedstawić
się;
rozumieć
polecenie i
precyzyjnie je
wykonać;
budować
wypowiedzeni
a pojedyncze i
złożone,
wyrażające
określoną
intencję;
reagować na
cudzą
wypowiedź
stosownie do
okoliczności;
mówić z
odpowiednią
intonacją;
komunikować
się z
otoczeniem w
różnych
sytuacjach
mówienia;
KLASA 6
-
budować
wypowiedzi
jednozdaniowe
w sytuacjach
oficjalnych;
Wypowiedź
wielozdaniowa
Informacja
Rozmowa
-
stosować
słowne
przejawy
słuchania
aktywnego,
np.
wyrażanie
niezgody;
- zadawać
pytania w
celu
uzyskania
precyzyjnej
informacji;
- precyzyjnie
udzielać
informacji;
- słuchać z
uwagą
wypowiedzi
rozmówcy i
właściwie na nie
reagować;
wykazywać
zainteresowanie
rozmową;
-
stosować
słowne
przejawy
słuchania
aktywnego,
np. wyrażanie
niezgody;
- zadawać
pytania w celu
uzyskania
precyzyjnej
informacji;
- precyzyjnie
udzielać
informacji
-
-
Opowiadanie
-
-
słuchać w
skupieniu,
koncentrować się na
treści
wypowiedzi;
opowiedzieć
przebieg
wydarzeń
(odtwórczo);
-
-
słuchać z
uwagą
wypowiedzi
rozmówcy i
właściwie na
nie reagować;
wykazywać
zainteresowanie rozmową;
prowadzić
rozmowę
telefoniczną,
stosować
formuły
grzecznościo
we, wyrazy,
wyrażenia i
zwroty
podtrzymując
e kontakt z
rozmówcą;
zadawać
pytania na
temat
wysłuchanych
treści;
mówić na
temat;
eliminować
powtórzenia
stosować
synonimy,
zwłaszcza
czasownika
być;
-
-
-
stosować
słowne
przejawy
słuchania
aktywnego, np.
wyrażanie
niezgody;
zadawać
pytania w celu
uzyskania
precyzyjnej
informacji;
precyzyjnie
udzielać
informacji;
-
uczestniczyć w
rozmowie na
określony temat,
stosować
wyrażenia i
zwroty
podtrzymujące
rozmowę;
-
budować
zdania,
zachowując
poprawny szyk
wyrazów;
opowiadać
przebieg
wydarzeń wg
planu;
budować
spójne
opowiadanie
na wskazany
temat;
-
-
5
Opis
-
-
słuchać z
zainteresowa
-niem w celu
rozpoznania
przedmiotu
lub osoby;
opisywać
przedmioty,
postacie,
używając
przymiotnik
ów
określających barwę,
kształt,
wielkość,
wygląd
( dobrać
spośród
podanych);
-
budować
spójną
wypowiedź;
-
-
posługiwać
się
rzeczownikami i
przymiotnikami
nazywającymi
i
określającymi
kształt,
wielkość,
barwę;
używać
wyrażeń
wskazujących
na stosunki
przestrzenne;
stosować
wyrazy
oceniające;
dobierać
słownictwo
charakterystyczne dla opisu
postaci;
posługiwać się
wyrazami
nazywającymi
zalety i wady;
posługiwać się
wyrazami
oceniajacymi
postać;
-
-
-
Opis postaci
-
Charakteryzowanie
postaci
-
-
-
krótko opisać
postać;
-
słuchając,
zwracać uwagę
na ocenę
postaci;
wykorzystywać w
wypowiedzi
wyrazy
nazywające
cechy
charakteru,
usposobienia,
umysłowości;
unikać
powtórzeń;
krótko
scharakteryzować postać;
słuchać opinii
krytycznie i
kulturalnie;
szanować
zdanie
innych;
-
Dyskusja
-
-
słuchać z
uwagą
wypowiedzi
kolegów;
przestrzegać
zasady
kulturalnej
rozmowy;
-
-
słuchać z
uwagą
wypowiedzi
kolegów;
próbować
uzasadnić
własne
zdanie;
posługiwać się
odpowiednimi
formami osoby
i czasu
czasowników;
odtwarzać z
pamięci
elementy
rzeczywistości,
wykorzystując
słownictwo
charakterystyc
zne dla opisu;
-
6
-
Wygłaszanie
tekstów z pamięci
-
wysłuchać
recytacji
kolegów;
poprawnie
artykułować
głoski;
wygłosić z
pamięci
krótki tekst;
przestrzegać
zasady
kulturalnej
rozmowy;
wygłosić z
pamięci krótki
tekst;
- uwydatnić
sens
wygłaszanego
tekstu;
- poprawnie
artykułować
głoski;
-
używać
zwrotów
pozwalających
na nawiązanie
kontaktu z
rozmówcą;
-
wygłosić z
pamięci krótki
tekst;
poprawić
interpretację
głosową tekstu
(po
wysłuchaniu
uwag);
włączyć się w
tok
inscenizacji i
wygłosić z
pamięci swoją
kwestię,
zwracając
uwagę na
poprawność
artykulacyjną;
-
-
-
Czytanie
tekstów
słownych
i odczytywanie
innych tekstów
kultury
Czytanie głośne
-
czytać
głośno,
poprawnie,
wyraźnie;
-
poprawnie i
wyraźnie
czytać głośno
utwory
literatury
dziecięcej z
odpowiednim
zaznaczeniem
akcentów
emocjonalnych;
-
doskonalić
technikę
czytania;
Czytanie ciche
-
czytać cicho
ze zrozumieniem;
ćwiczyć
czytanie
ciche jako
przygotowanie do
czytania
-
czytać cicho
ze
zrozumieniem
określić
elementy
świata
przedstawione
go w
legendzie,
-
wyszukiwać w
książkach
określonych
treści;
wskazać
elementy
świata
przedstawionego w utworze
-
-
-
7
-
micie,
opowiadaniu;
głośnego;
poznawać
układ
książki i
zasady
higieny
czytania;
-
-
-
Czytanie z
podziałem na role
-
Odczytywanie
różnych tekstów
kultury
Teatr, film
-
czytać z
podziałem
na role;
odróżniać
tekst narracji
od partii
dialogowych
-
wypowiadać
swoje zdanie
na temat
obejrzanego
przedstawie
nia, filmu;
-
-
Radio, telewizja
-
starać się
świadomie
korzystać z
audycji
radiowych i
telewizyjnych;
-
czytać z
podziałem na
role;
odróżniać
tekst narracji
od partii
dialogowych;
-
rozumieć treść
widowiska
teatralnego;
wskazywać
elementy
scenografii,
charakteryzacji;
rozumieć treść
filmu;
-
świadomie
słuchać
audycji
radiowych i
oglądać
programy
telewizyjne;
-
-
-
-
epickim;
próbować
określić
motywację
postępowania
bohatera;
wyróżniać
postać
mówiącą w
różnych
gatunkach i
rodzajach
liter.;
rozpoznawać
gatunki
epickie: baśń,
powieść,
opowiadanie;
wskazać
postać
mówiącą;
czytać z
podziałem na
role;
odróżniać tekst
narracji od
partii
dialogowych;
używać
słownictwa
związanego z
filmem i
teatrem;
oceniać
obejrzany film,
sztukę
teatralną;
świadomie
słuchać
audycji
radiowych i
oglądać
programy
telewizyjne;
dokonywać
wyboru
programów
telewizyjnych;
8
Czasopisma
-
-
czytać
czasopisma
dla dzieci;
-
przeglądać
czasopisma i
zwracać
uwagę na
układ treści;
wskazywać
ciekawe
działy,
uzasadniać
swój wybór;
-
-
-
czytać
czasopisma dla
dzieci i
młodzieży;
oceniać i
uzasadniać
swój wybór;
Wydawnictwa
informacyjne
-
posługiwać
się
słownikiem
ortograficznym pod
kierunkiem
nauczyciela;
-
sięgać po
różne rodzaje
wydawnictw
encyklopedycznych dla
dzieci;
korzystać z
różych
wydawnictw
encyklopedycznych dla dzieci;
Instrukcje
-
poprawnie
odczytać
instrukcje i
wykonać
polecenia w
nich
zawarte;
-
poprawnie
czytać
instrukcje i
stosować się
do jej zaleceń;
-
objaśniać
zasady
użytkowania...
Komiksy
-
-
ocenić czytany
komiks;
-
poznawać
komiksy o
różnej
tematyce i
sposobie
rysowania;
odczytywać
rebusy;
-
Szarady, rebusy
poznawać
komiksy o
różnej
tematyce i
sposobie
rysowania;
przy pomocy
nauczyciela
odczytywać
proste
rebusy,
krzyżówki,
zagadki;
-
próbować
rozwiązywać
rebusy,
łamigłówki o
różnym
stopniu
trudności;
-
-
Reklama
Pisanie
Estetyka pisma
-
starać się
pisać
czytelnie i
starannie;
-
pisać czytelnie i
starannie;
dbać o właściwy
kształt liter, ich
połączenie,
odległość między
wyrazami;
-
krytycznie
odbierać różne
rodzaje reklam;
pisać czytelnie i
starannie;
dbać o właściwy
kształt liter, ich
połączenie,
odległość między
wyrazami;
9
Poprawność zapisu
-
a)
b)
c)
d)
e)
stosować
zasady
ortograficzne i pisać
poprawnie;
wyrazy z ó,
rz,wymiennymi i
niewymiennymi,
rz po
spółgłoskach
wielkie
litery w
imionach,
nazwiskach,
nazwach
krajów,
miast;
wyrazy z ą,
ę;
oznaczenia
miękkości
spółgłosek;
-
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
i)
j)
Graficzna
organizacja
wypowiedzi
pisemnej
-
Wypowiedź
jednozdaniowa
-
dzielić
wyrazy na
sylaby przy
przenoszeniu;
-
redagować
wypowiedzi
-
-
stosować
zasady
ortografii i
pisać
poprawnie:
wyrazy z ó,
rz, h, chwymiennymi i
niewymiennymi,
rz po
spółgłoskach i
wyjątki od tej
zasady
wielkie litery
w nazwach
części świata,
krajów i ich
mieszkańców,
miast, w
tytułach
utworów
liter.,
zakończenia
bezokolicznika,
zakończenia
form czasu
przeszłego,
wyrazy z ą, ę,
on, om, en,
em,
–ę, -em, -ą, om w
końcówkach
fleksyjnych,
oznaczenia
miękkości
spółgłosek,
przyimki z
rzeczownikami,
nie z
poznanymi
częściami
mowy;
stosować i
wyodrębniać
akapity;
przenieść
wyraz;
-
doskonalić
stosowanie
poznanych
zasad
ortografii;
-
komponować
wypowiedź
pisemną wg
planu;
redagować
wypowiedzi
-
budować
wypowiedze10
-
Wypowiedź
wielozdaniowa
-
jednozdanio
we zgodnie
z intencją;
zamykać
myśl w
obrębie
zdania;
przy pomocy
nauczyciela
redagować
spójne
wypowiedzi
wielozdaniowe;
-
-
-
Informacja
-
zredagować
krótką
informację
zgodnie z
sytuacją;
-
jednozdaniowe zgodnie z
intencją;
redagować
wypowiedź
jednozdaniową, kierowaną
do
określonego
adresata;
redagować
krótkie spójne
wypowiedzi
wielozdaniowe;
zredagować
plan ramowy;
zredagować
wypowiedź,
rozwijając
punkty planu;
zredagować
krótką
informację
zgodnie z
sytuacją;
-
-
nia pojedyncze
oznajmujące,
pytające,
rozkazujące;
redagować
spójne
wypowiedzi
wielozdaniowe
zredagować
plan ramowy;
zredagować
wypowiedź,
rozwijając
punkty planu;
-
zredagować
krótką
informację
zgodnie z
sytuacją;
-
zapisać
rozmowę, np. z
kolegą;
Dialog
Plan
-
ułożyć
chronologicznie podane
punkty
planu;
-
przy pomocy
nauczyciela
redagować
plan ramowy
tekstu
literackiego;
-
redagować
plan ramowy
tekstu
literackiego;
Opowiadanie
-
redagować
opowiadanie
odtwórcze
na podstawie
planu;
-
redagować
opowiadanie
odtwórcze;
-
doskonalić
umiejętność
redagowanie
opowiadania
odtwórczego;
posłużyć się
odpowiednimi
formami osoby
i czasu
czasowników;
-
Opis
-
próbować
zredagować
krótki opis
-
redagować
krótki opis;
stosować
-
redagować
krótki opis;
posługiwać się
11
przymiotniki
jako
określenia
rzeczowników
przedmiotu,
postaci
-
-
określeniami;
wykorzystywać
słownictwo
oceniające;
redagować
krótki opis
postaci;
stosować
wyrazy
oceniające
postać;
-
redagować
opis postaci,
próbując ją
ocenić;
właściwie
rozmieścić i
zapisać adresy
nadawcy i
odbiorcy;
zredagować
krótki list
wyrażający
określone
intencje;
pisać
rzeczowniki
własne wielką
literą;
-
doskonalić
redagowanie
listu;
poprawnie
zapisać zwroty
do adresata;
redagować
zaproszenie;
poprawnie
zapisać
zwroty
grzecznościowe;
redagować
życzenia
świąteczne,
imieninowe;
-
poprawnie
redagować
zaproszenie;
-
poprawnie
redagować
życzenia
świąteczne,
imieninowe;
Ogłoszenie
-
redagować
ogłoszenie;
Pisma użytkowe
(pocztowe)
-
zredagować
telegram
zgodnie z
intencją;
Charakteryzowanie
postaci (próba)
-
List
-
uzupełnić
list
brakującymi
elementami;
-
-
-
Zaproszenie
-
Życzenia
-
-
12
Nauka o języku
Składnia i
fleksja
-
Wypowiedzenie
pojedyncze
-
rozpoznać w
tekście i
budować
wypowiedzenia:
oznajmujące, pytające,
rozkazujące;
stosować
właściwe
znaki
interpunkcyjne na końcu
wypowiedzenia;
-
-
dostosować
formy
określeń do
wyrazów
określanych;
dostrzegać
związki
między
wyrazami;
Wypowiedzenia
złożone
-
-
-
budować
wypowiedzenia złożone,
stosując
odpowiednie
spójniki i
zaimki
pełniące
funkcję
wskaźników
zespolenia (na
prostych
przykładach);
-
rozróżniać
formy czasu
teraźniejszego,
przeszłego,
przyszłego
oraz
poprawnie je
stosować w
wypowiedziach ustnych
i pisemnych;
tworzyć
poprawne
formy czasu
przeszłego i
stosować je w
wypowiedziach
Części mowy
odmienne
Czasownik
-
rozpoznawać
czasowniki;
używać w
wypowiedziach
poprawnych
form
czasowników;
-
-
określać i
tworzyć osoby
i liczby
czasownika;
używać w
wypowiedziach
poprawnych
form
czasowników;
-
Rzeczownik
-
wskazać
rzeczowniki
w tekście;
-
stosować w
wypowiedziach
budować
zdania z
zachowaniem
odpowiedniego
szyku
wyrazów;
rozwijać
zdania,
używając
określeń do
podmiotu w
odpowiednich
formach
fleksyjnych;
-
dobrać
odpowiednie
formy
13
-
Przymiotnik
-
uzupełnić
wypowiedze
nie właściwą
formą
rzeczownika
wskazać
przymiotnik
w tekście;
dopasować
przymiotnik
do
określanego
rzeczownika
-
-
odpowiednie
formy
rzeczowników
używać
właściwych
końcówek;
poprawnie
wymawiać
końcówki
rzeczowników
w różnych
przypadkach;
stosować
przymiotniki
do określania
rzeczownika;
-
-
-
posługiwać się
liczebnikiem
jako
określeniem
rzeczownika
(na prostych
przykładach);
- określać
czasownik
różnymi
przysłówkami;
- tworzyć
przysłówki od
przymiotników
-
posługiwać się
w wypowiedziach
przysłówkami
jako
określeniami
czasowników;
-
-
poprawnie
posługiwać się
w wypowiedziach
wyrażeniami
przyimkowymi
(na prostych
przykładach);
Części mowy
nieodmienne
Przyimek
-
dobrać
przysłówki
do
czasownika;
stosować w
wypowiedzi
poprawne
formy
przymiotników
stosować
przymiotniki
oceniające;
-
Liczebnik
Przysłówek
rzeczownika;
stosować
właściwe
formy
rzeczowników
w tekście;
-
tworzyć
poprawne
wyrażenia
przyimkowe
(na prostych
przykładach);
poprawnie
zapisywać
wyrażenia
przyimkowe
(na prostych
przykładach);
14
-
Fonetyka
-
-
-
znać alfabet,
nazywać
litery;
rozróżniać
głoskę i
literę;
poprawnie
dzielić
wyraz na
sylaby;
prawidłowo
wymawiać
samogłoski
nosowe w
wygłosie;
znać sposób
zapisu
spółgłosek
miękkich.
-
-
właściwie
używać znaku
przeniesienia
wyrazu;
oznaczać w
piśmie
miękkość
spółgłosek;
-
-
dostrzegać
różnice między
wymową a
zapisem:
samogłosek
nosowych,
spółgłosek
dźwięcznych i
bezdźwięcznych;
prawidłowo
oznaczać w
piśmie
miękkość
spółgłosek.
Oczekiwane osiągnięcia ucznia po ukończeniu drugiego
etapu edukacyjnego
Słuchanie i mówienie
Wypowiedź jednozdaniowa
•
precyzyjne formułowanie pytań
•
udzielanie wyczerpujących odpowiedzi i informacji z odpowiednią intonacją
•
uważne słuchanie
•
właściwe reagowanie na wypowiedzi innych osób
Wypowiedź wielozdaniowa
informacja
•
dokładne formułowanie informacji, przepisów i instrukcji
rozmowa
•
rozmowa z osobami z najbliższego otoczenia
•
koncentrowanie się na coraz dłuższych wypowiedziach rozmówcy
•
wykazywanie zrozumienia intencji wypowiedzi innych osób
•
wykazywanie zainteresowania rozmową
15
dyskusja
•
formułowanie własnego zdania
•
próba uzasadnienia własnego zdania po wysłuchaniu wypowiedzi kolegi
•
przestrzeganie zasad kulturalnej dyskusji
opowiadanie
•
opowiadanie według planu
•
opowiadanie odtwórcze
•
słuchanie z zainteresowaniem
opis
•
opis przedmiotu
•
opis postaci literackiej i rzeczywistej
streszczenie
•
próba streszczenia fabularnego utworu literackiego
wygłaszanie tekstów z pamięci
•
wygłaszanie z pamięci wierszy i fragmentów prozy wskazanych przez nauczyciela
•
wygłaszanie z pamięci krótkich ról w inscenizacjach szkolnych
Czytanie tekstów słownych i odczytywanie innych tekstów
kultury
Czytanie głośne
•
czytanie poprawne, wyraźne z uwzględnieniem znaków przestankowych, akcentów
logicznych, właściwego tempa
•
czytanie z podziałem na role
•
odróżnianie tekstu narracji od partii dialogowych
Czytanie ciche
•
świadome korzystanie z książki jako źródła wiedzy
•
zaznaczanie ważnych treści
Czytanie ze zrozumieniem
•
dosłowne rozumienie tekstu (przy pomocy nauczyciela)
•
dostrzeganie ogólnego sensu utworu (przy pomocy nauczyciela)
Rodzaje i gatunki literackie
•
baśń, legenda, mit, powieść
16
Świat przedstawiony w utworach literackich
•
fikcja prawdopodobna i fantastyczna
•
zwrotka, rym, refren, narrator, podmiot liryczny
Czytanie i odczytywanie różnych tekstów kultury
teatr, film
•
kulturalne uczestniczenie w przedstawieniach teatralnych i filmowych
•
gra aktorów, obraz w filmie, dźwięk
•
utwór literacki i jego adaptacja filmowa
radio, telewizja
•
próby świadomego korzystania z audycji radiowych i telewizyjnych
czasopisma
•
informacje o czasopiśmie
•
informacje o przeczytanym artykule (krótkim)
wydawnictwa (znaki) informacyjne
•
znaki drogowe
•
znaki informacyjne, ostrzegawcze
•
umiejetnośc korzystania ze słownika ortograficznego, encyklopedii dla dzieci
instrukcje
•
odczytywanie prostej instrukcji
komiksy
•
powiązanie obrazka z „dymkiem”
•
opowiedzenie treści komiksu
łamigłówki
•
rozwiązywanie prostych łamigłówek, rebusów, krzyżówek
reklama
•
krytyczny odbiór reklam
Pisanie
plan
•
próba redagowania planu ramowego
dialog
•
próba redagowania dialogu
opowiadanie
17
•
redagowanie opowiadania odtwórczego na podstawie planu
streszczenie
•
próba redagowania krótkiego streszczenia wątków utworu fabularnego
opis
•
próba redagowania opisu przedmiotu
•
próba redagowania opisu postaci rzeczywistej i literackiej z uwzględnieniem cech
charakteru
list
•
redagowanie listu do najbliższych zgodnie z intencją nadawcy
pisma użytkowe
•
redagowanie prostego przepisu na ...
•
poprawne odczytanie i objaśnienie prostej instrukcji
•
redagowanie ogłoszenia, zaproszenia, życzeń
•
redagowanie telegramu
Nauka o języku
Składnia i fleksja
wypowiedzenie pojedyncze
•
wskazywanie podmiotu i orzeczenia (z pomocą nauczyciela)
•
rozwijanie zdania, używając określeń do podmiotu i orzeczenia
•
rozpoznawanie i budowanie wypowiedzeń oznajmujących, pytających,
rozkazujących
•
dostrzeganie związku między wyrazami w zdaniu pojedynczym rozwiniętym
•
rozpoznawanie zdań i równoważników zdania
wypowiedzenie złożone
•
budowanie wypowiedzeń złożonych, łącząc zdania składowe odpowiednimi
spójnikami i zaimkami pełniącymi funkcję wskaźników zespolenia (na prostych
przykładach)
•
dostrzeganie orzeczenia jako wyznacznika wypowiedzenia składowego
Części mowy odmienne:
czasownik
•
rozpoznawanie czasowników w tekście
18
•
określanie osoby i liczby
•
rozróżnianie i poprawne stosowanie form czasu teraźniejszego, przyszłego i
przeszłego
rzeczownik
•
rozpoznawanie rzeczowników w tekście
•
stosowanie w zdaniu odpowiednich form rzeczowników
•
określanie rodzaju i liczby
przymiotnik
•
rozpoznawanie przymiotników w tekście
•
stosowanie przymiotników do określania rzeczowników
liczebnik
•
posługiwanie się poprawnymi formami liczebników (na prostych przykładach)
Części mowy nieodmienne:
przysłówek
•
próba określania czasowników przysłówkami
•
próba tworzenia przysłówków od przymiotników
przyimek
•
tworzenie poprawnych wyrażeń przyimkowych
•
poprawna pisownia wyrażeń przyimkowych (na prostych przykładach)
spójnik
•
wykorzystywanie odpowiednich spójników jako wskaźników stosunków między
wyrazami w zdaniu i między zdaniami w wypowiedzeniu
Słowotwórstwo i słownictwo
•
dobieranie słów o znaczeniu przeciwnym z przeczeniem „nie” (przymiotniki,
przysłówki)
•
dobieranie wyrazów bliskoznacznych
Fonetyka
•
znajomość alfabetu
•
rozróżnianie głoski i litery
•
rozróżnianie samogłoski i spółgłoski
•
poprawne dzielenie wyrazów na sylaby
•
poprawne akcentowanie wyrazów
19
Ortografia
•
przestrzeganie podstawowych reguł ortograficznych:
a) wyrazy z ó, rz, h, ch
b) rz po spółgłoskach
c) wielkie litery w nazwach częsci świata, krajów i ich mieszkańców, nazwach miast,
w tytułach utworów literackich
d) wyrazy z ą, ę, on, om, en, em
e) –ę, -em, -ą, -om w końcówkach fleksyjnych
f) oznaczenia miękkości spółgłosek
g) przyimki z rzeczownikami (na prostych przykładach)
h) nie z poznanymi częściami mowy
PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
W pracy z uczniem szczególny nacisk kładzie się na kształcenie sprawności
komunikowania się w aspekcie praktycznym – w sytuacjach codziennych. Wykorzystuje się
różnorodne metody i techniki nauczania dostosowane do indywidualnych potrzeb,
możliwości, umiejętności i zainteresowań ucznia, które umożliwiają mu osiągnięcie
umiejętności kluczowych, przewidzianych w „Podstawie programowej”.
Jadwiga Krzyżewska, autorka książki pt. „Aktywizujące metody i techniki
w edukacji”, twierdzi, że najskuteczniejszym sposobem uczenia się jest uczenie się przez
doświadczenie. Dlatego też, aby umożliwić uczniowi uczenie się w działaniu, tworzy się jak
najwięcej sytuacji bogatych w przeżycia, które angażują jego aktywność. Takich
doświadczeń i sytuacji edukacyjnych dostarcza stosowanie aktywizujących metod i technik
nauczania, między innymi:
♦ przekładu intersemiotycznego
♦ gier dydaktycznych
♦ dramy
♦ burzy mózgów
♦ map mentalnych
Uczeń uczestniczy również w pracy grupowej, gdzie ma możliwość współpracy
z rówieśnikami. W tak stworzonych warunkach ma szansę na mówienie, słuchanie,
dyskutowanie.
20
Dobiera się te metody, które aktywizują i motywują ucznia oraz dają możliwość
praktycznego zastosowania zdobytej wiedzy. Ważne jest, aby wszystkie jego działania były
związane z sytuacjami znanymi mu z otaczającej rzeczywistości. Ćwiczenia w mówieniu
i słuchaniu powinny być zaplanowane tak, aby ich tematyka była bliska dziecku.
Ponieważ kształcenie czytania jest podstawowym zadaniem zreformowanej szkoły
i ta umiejętność decyduje o sukcesach ucznia nie tylko na lekcjach języka polskiego, dużo
czasu poświęca się na ćwiczenie techniki czytania głośnego oraz czytanie ciche ze
zrozumieniem na poziomie semantycznym. Na lekcjach języka polskiego uczeń
systematycznie przy pomocy nauczyciela korzysta ze słowników .
W doskonaleniu pisania znajdują się odtwórcze, proste ćwiczenia redakcyjne
i kompozycyjne. Stosuje się również wiele ćwiczeń słownikowych, gramatycznostylistycznych. Szczególny nacisk kładzie się na doskonalenie przy każdej okazji
podstawowych zasad ortografii.
Nauka o języku powinna mieć wartość użyteczną dla rozwijania umiejętności
mówienia, pisania i czytania. Dlatego też w niniejszym programie ma ona charakter jak
najbardziej praktyczny. Teoretyczna wiedza
przekazywana jest w stopniu koniecznym i podstawowym. Pracę z uczniem planuje się tak,
aby korelować kształcenie językowe i literacko-kulturowe. Do kształcenia sprawności
językowych wykorzystuje się zadania w formie prostych zagadek, rebusów, krzyżówek,
gier dydaktycznych.
Indywidualizując pracę z uczniem, należy przygotowywać mu karty pracy, zestawy
ćwiczeń i prac domowych. Uczeń powinien siedzieć w pierwszej ławce, dzięki czemu
możliwa jest stała obserwacja jego działania i pomoc w sytuacjach, w których sobie nie
radzi.
SPOSÓB OCENIANIA
Ponieważ podczas całego procesu dydaktyczno-wychowawczego sprawdzanie
i ocenianie powinno służyć wspieraniu szkolnej kariery ucznia i motywowanie go,
prowadzone jest systematycznie. Przy ocenie ucznia można posłużyć się oceną cyfrową
w skali 1 - 6, oceną opisową oraz oceną ustną (np. pochwałą, zachęceniem do dalszej
pracy). Zawsze powinna być ona jawna dla ucznia i powinna zawierać opis jego osiągnięć,
jak też uwagi krytyczne wskazujące na niedociągnięcia. W ten sposób mobilizuje się ucznia
i zachęca go do dalszej pracy. Podczas uzupełniania braków w wiadomościach
i umiejętnościach podkreśla się jego nawet najdrobniejsze sukcesy.
21
Podstawą do sprawdzania umiejętności językowych i redakcyjnych oraz nawyków
ortograficznych są krótkie wypracowania domowe, rozwiązywanie zadań i ćwiczeń,
odpowiedzi na pytania, prace klasowe, testy, sprawdziany ortograficzne. Wypracowanie
ucznia zawsze opatrzone jest recenzją, uzasadniającą ocenę, opisującą jego osiągnięcia oraz
informującą o tym, co jest do poprawienia.
Ocenie podlegają również ustne wypowiedzi ucznia. Oceniając je, zwraca się uwagę
na poprawność językową, słownictwo, logikę wypowiedzi.
Należy zachęcać ucznia do zabrania głosu na forum klasy tylko wówczas, gdy wiadomo,
iż sprosta temu zadaniu. Motywowanie go do pracy sprawia, że dziecko nie odczuwa swej
inności.
Ponadto ocenia się także technikę czytania (wcześniej przygotowanego tekstu) oraz
sposoby wygłaszania krótkich tekstów z pamięci.
Uczeń powinien mieć wiele możliwości poprawy oceny, powinien dostrzegać
celowość swojej pracy i jej efekty. Należy pamiętać też o stworzeniu życzliwej atmosfery,
która zapewni mu poczucie bezpieczeństwa.
Przy wystawianiu oceny bierze się pod uwagę umiejętności ucznia, wiedzę, a przede
wszystkim możliwości, wysiłek włożony w pracę i zaangażowanie.
Na początku roku szkolnego informuje się ucznia o tym, co i w jaki sposób podlega
ocenie.
22