PODOKAZUJ W SZKOLE. Scenariusze studenckich lekcji języka

Transkrypt

PODOKAZUJ W SZKOLE
SCENARIUSZE STUDENCKICH LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO
DLA SZKOŁY PODSTAWOWEJ, ZE WSKAZÓWKAMI METODYCZNYMI
NIE TYLKO DLA PRAKTYKANTÓW
pod redakcją
Małgorzaty Frąckiewicz i Marzeny Szyłak
z komentarzami Katarzyny Szostak - Król
Projekt strony tytułowej cyklu: Katarzyna Kwiatkowska
Białystok 2013
Spis treści
Słowo wstępne
Wprowadzenie
Konspekty
Anna Kropiewnicka, Powtórzenie zasad pisowni z „ż” i „rz”, kl. 4
Małgorzata Wojtowicz, Pisownia „ó” wymiennego, kl. 4
Dorota Zacharzewska, Przymiotnik … Cóż to za twór? Podstawowe wiadomości
o przymiotniku, kl. 4
Anna Krassowska, Bracia Grimm – co o nich wiemy? kl. 4
Anna Kropiewnicka, Razem z poetą układamy zasady korzystania z telewizora, kl. 4
Dorota Zacharzewska, Nie przypadkiem wiedzieć trzeba – odmiana przymiotnika przez
przypadki, kl. 5
Aneta Orłowska, Kto wygra mitologiczny turniej? kl. 5
Małgorzata Wojtowicz, Odkrywamy fascynujący świat barw. Omówienie obrazu
„Słoneczniki” Vincenta van Gogha, kl. 5
Małgorzata Wojtowicz, Żyrafa, kangur, hipopotam – ortograficzny zwierzyniec.
Powtarzamy zasady pisowni, kl. 6
Małgorzata Wojtowicz, W obronie ojczystego języka – „Rota” Marii Konopnickiej, kl. 6
Katarzyna Porowska, Kim jest pirat i czym się zajmuje? Analiza i interpretacja wiersza
„Czarny okręt”, kl. 6
Katarzyna Porowska, Jakie prawdy o nas samych ukazuje Tadeusz Różewicz w „Liście
do ludożerców”? kl. 6
Katarzyna Grajewska, Natchnienie poetyckie – niezbędne poecie? kl. 6
Szymon Trusewicz, Kto zawinił? Kto przeprosi? Kto wybaczy? Wiersz Kazimiery
Iłłakowiczówny „Kain i Abel”, kl. 6
Dorota Zacharzewska, Rafał Żuk, Każdy z nas może być detektywem – „Tajemnica
szyfru Marabuta" Macieja Wojtyszki, kl. 6
Katarzyna Jacewicz, Czy każda książka otwiera wrota do „Fantazjany”? kl. 6
Katarzyna Grajewska, „Od węzełka do komputerka”, kl. 6
Joanna Groszkowska, „Sieć na człowieka”, kl. 6
Literatura dla pilnych
Słowo wstępne
Podokazuj w szkole… to hasło z plakatu, wymyślone przez studentkę filologii polskiej
Justynę Gumowską, „reklamującego” specjalizację nauczycielską. Odzwierciedla ono walory
niniejszej publikacji – pomocy dydaktycznej, będącej w zamyśle próbą ocalenia utrwalonych
w konspektach i z powodzeniem przeprowadzonych przez studentów - pierwszych w ich
życiu - lekcji języka polskiego, których scenariusze mogą posłużyć innym przygotowującym
się do zawodu. Zajęcia przeprowadzone na ich podstawie to wyraz młodzieńczych pasji,
emocji, niezwykłego potencjału intelektualnego i wrażliwości studentów Instytutu Filologii
Polskiej Uniwersytetu w Białymstoku, realizujących program specjalizacji nauczycielskiej w
zakresie nauczania języka polskiego.
Niniejszy zbiór przykładowych konspektów, jako inicjatywa wydawnicza
uniwersyteckich metodyczek przedmiotowych IFP UwB, został opracowany i ma służyć
upowszechnieniu jednej z cenniejszych, kształcących aktywność studentów specjalizacji
nauczycielskiej świadomych walorów weryfikacji własnej wiedzy w czasie praktyk
dydaktycznych. Jej celem jest również stworzenie im okazji do pierwszych publikacji,
będących wyróżnieniem za zaangażowanie, solidność, pilność i podjęty dobrowolnie trud
samokształcenia i nauczania innych. Można ją postrzegać jako przejaw kontynuacji dobrej
tradycji uniwersyteckiej służącej kształceniu nauczycieli dla polskiej szkoły i ich
promowaniu.
Dostępna za pośrednictwem Internetu część I cyklu Podokazuj w…, publikacji
metodycznej dla szkoły podstawowej ukazuje się także w formie książkowej jako pomoc dla
studentów i nauczycieli pracujących w gimnazjum i w szkole ponadgimnazjalnej. Mamy
nadzieję, że zainicjuje ona serię mającą na celu także upowszechnianie twórczych działań
studentów i promocję specjalizacji nauczycielskiej. Studenckie scenariusze lekcji polskiego
zostały udostępnione zainteresowanym z przekonaniem, że publikacja tego typu, obudowana
refleksjami i uwagami nauczycieli metodyków oraz polonistów, wieloletnich praktyków i
opiekunów studenckich praktyk, stanie się źródłem inspiracji dla kolejnych studentów
wybierających specjalizację nauczycielską. Ponadto wskaże pozytywne wzorce i skuteczną
realizację zamierzonych efektów uniwersyteckiego kształcenia przyszłych polonistów.
Formuła prezentowanej publikacji pozwala zabrać głos nauczycielom akademickim i
nauczycielom szkolnym, ale przede wszystkim adeptom sztuki kształcenia - studentom,
którym wspólne są problemy kształcenia polonistycznego, nie tylko na poziomie szkolnictwa
podstawowego, gimnazjalnego i ponadgimnazjalnego, ale także kształcenia na poziomie
akademickim.
Studentom – praktykantom i czynnym polonistom udostępniamy zatem za
pośrednictwem internetowego źródła pierwszą z trzech części Podokazuj w szkole…,
zawierającą materiał metodyczny dla szkoły podstawowej: wprowadzenie autorstwa
metodyczki przedmiotowej IFP UwB, polonisty i historyka z wieloletnim stażem - Marzeny
Szyłak i studenckie scenariusze lekcji polskiego z komentarzami naszej absolwentki,
językoznawcy polonistycznego, nauczycielki szkoły podstawowej dr Katarzyny Szostak Król. Najbardziej obszerną część stanowią tu przykładowe konspekty lekcji opracowanych i
przeprowadzonych przez studentów w czasie praktyk. Są to interesujące propozycje lekcji,
które już miały swoją „premierę”. Na końcu tego interesującego materiału pomocniczego
znajduje się wykaz Literatury dla pilnych jako źródło inspiracji, merytorycznego wsparcia i
kształcącej lektury, która zawsze winna towarzyszyć poloniście.
Chcemy przekonać nauczycieli języka polskiego do tego, że nigdy nie jest zbyt późno,
by czasem wspólnie lub osobno podokazywać w szkole, zwłaszcza w podstawówce, miejscu,
w którym nauczyciel to kreator, inicjator, doradca, a niejednokrotnie powiernik, aktywnie
kształtujący przestrzeń uczenia się. Warto o tym pamiętać, by kształcić i kształtować młode
pokolenie wiernych mowie ojczystej Polaków, wrażliwych na piękno języka polskiego i
świadomych wartości danego słowa.
Małgorzata Frąckiewicz
Marzena Szyłak
Wprowadzenie
Pierwszy kontakt studentów z zawodem nauczyciela polonisty, jakim są praktyki w
szkole podstawowej, to nie lada wyzwanie i zapewne dla niektórych z nich jedno z
trudniejszych doświadczeń na tym etapie życia. Przede wszystkim ze względu na konieczność
zmierzenia się z zupełnie nową sytuacją, w której występują nie jako słuchacz czy uczeń, ale
jako osoba prowadząca zajęcia. Młodych adeptów zawodu nauczycielskiego dręczy wiele
obaw i wątpliwości. Niektóre – z pozoru - mogą wydawać się błahe, jak chociażby właściwa
organizacja czasu i dopasowanie się do czterdziestopięciominutowego systemu nauczania czy
też opanowanie umiejętności posługiwania się językiem dostosowanym do wieku uczniów i
formułowanie zrozumiałych dla nich pytań. Jednak trudności te, zazwyczaj dość szybko
pokonywane, nie przeszkadzają studentom w okazywaniu dzieciom życzliwości, zrozumienia
i nawiązaniu z nimi dobrego kontaktu. Młodzi praktykanci patrzą na uczniów ze szczególną
wrażliwością, która pozwala im dostrzec ich problemy z opanowaniem wiedzy i umiejętności
polonistycznych. Chętnie też odchodzą od tradycyjnego spojrzenia na kształcenie, szukają
nowych i niebanalnych pomysłów na lekcje, stosując przede wszystkim metody aktywizujące,
zwłaszcza w postaci zabaw i gier dydaktycznych, a także quizów i konkursów. Równie często
na swoich zajęciach wykorzystują Internet i tablicę interaktywną.
Poniższe scenariusze to efekt pracy studentów, ich pierwsze lekcje prezentowane
przed grupą w czasie praktyk „śródrocznych” lub realizowane podczas praktyk ciągłych.
Zbiór otwiera pięć scenariuszy zajęć, które zostały przeprowadzone w czwartej klasie szkoły
podstawowej. Pierwsze dwa są poświęcone kształceniu ortografii. Anna Kropiewnicka na
swojej lekcji Powtórzenie zasad pisowni z „ż” i „rz” poprzez zabawę w formie kalamburów,
którą uatrakcyjnia rzutami piłeczką, utrwala znajomość zasad ortograficznych oraz kształci
poprawność pisowni wyrazów z „ż” i „rz”. Natomiast Małgorzata Wojtowicz na swoich
zajęciach ćwiczy pisownię „ó” wymiennego przy wykorzystaniu tablicy interaktywnej i
podręcznika interaktywnego. Przymiotnik… Cóż to za twór? Podstawowe wiadomości o
przymiotniku to temat lekcji Doroty Zacharzewskiej, która przy wykorzystaniu misia i zabaw
dydaktycznych (np. „wąż przymiotników”) w atrakcyjny dla uczniów sposób wprowadza
pojęcie przymiotnika. Kolejna lekcja na temat: Co wiemy o braciach Grimm? Anny
Krassowskiej to zajęcia prowadzone metodą quizu oraz zabawy dydaktycznej „kółko i
krzyżyk”. Grupę lekcji w klasie czwartej zamyka konspekt Anny Kropiewnickiej Razem z
poetą układamy zasady korzystania z telewizora, gdzie wiersz Stanisława Grochowiaka pt.
Telewizor staje się podstawą do refleksji uczniów nad rolą telewizji, wyobraźni i książek w
ich życiu. W trakcie zajęć wykorzystano również Internet.
Zbiór scenariuszy dla klasy piątej otwiera lekcja przygotowana przez Dorotę
Zacharzewską Nie przypadkiem wiedzieć trzeba - odmiana przymiotnika przez przypadki.
Autorka scenariusza wykazuje się niezwykłą pomysłowością i umiejętnością przekształcania
z pozoru zwykłych ćwiczeń gramatycznych w niezwykłą zabawę. Wykorzystuje przy tym
laptop, kolorowe piłeczki i przygotowaną przez siebie kartę pracy. Aneta Orłowska na swojej
lekcji Kto wygra mitologiczny turniej? stawia na pracę zespołową w duchu zdrowej
rywalizacji przez uczestnictwo w konkursie mitologicznym. Warto dodać, że poszczególne
zadania są zróżnicowane i nawiązują do znanych zabaw tj. „wisielec”, „zgadnij, kim jestem”
czy „kółko i krzyżyk”. Małgorzata Wojtowicz, autorka scenariusza Odkrywamy fascynujący
świat barw. Omówienie obrazu „Słoneczniki” Vincenta van Gogha , zapoznaje uczniów z
życiorysem i twórczością znanego malarza w oparciu o pracę z albumami i encyklopedią.
Lekcje dla klas szóstych otwiera scenariusz Małgorzaty Wojtowicz, Żyrafa, kangur,
hipopotam, czyli ortograficzny zwierzyniec. Powtarzamy zasady pisowni. Zajęcia te są
przykładem niezwykłej pomysłowości autorki, która zwierzęta wymienione w temacie
uczyniła swego rodzaju przewodnikami po temacie. Każde z nich, odpowiedzialne za inne
zagadnienie ortograficzne, zadaje pytania i zagadki ze swojej dziedziny. Warto podkreślić, że
scenariusz został opatrzony bogatym zestawem załączników w postaci obrazków i obszernej
karty pracy. Małgorzata Wojtowicz jest autorką scenariusza kolejnej lekcji W obronie
ojczystego języka – „Rota” Marii Konopnickiej, na której zapoznaje uczniów z jednym z
najważniejszych utworów polskiej literatury, a zajęcia uatrakcyjnia chociażby poprzez
wprowadzenie nietypowego zapisu notatki w formie piramidy czy ćwiczenia z mapą.
Podsumowanie wiadomości przeprowadza w formie zabawy „kółko i krzyżyk”. Kim jest pirat
i czym się zajmuje? Analiza i interpretacja wiersza „Czarny okręt” to temat lekcji Katarzyny
Porowskiej. Rozważania nad piractwem w dosłownym i przenośnym sensie oparte zostały na
szczegółowej karcie pracy, a świetnym pomysłem na podsumowanie okazuje się popularna
gra „w statki”, odpowiednio dostosowana do potrzeb lekcji. Katarzyna Porowska jest też
autorką kolejnego scenariusza Jakie prawdy o nas samych ukazuje Tadeusz Różewicz w
„Liście do ludożerców”?, gdzie stara się z jednej strony pokazać negatywne, a z drugiej
budować pozytywne wzorce zachowań społecznych. Ciekawym rozwiązaniem jest np. pisanie
przez uczniów listów do ludożerców, gdyż w trakcie tego ćwiczenia dzieci nie tylko kształcą
ważną umiejętność w zakresie formułowania wypowiedzi pisemnej, ale również mogą
uświadomić sobie konsekwencje postawy „ludożercy” oraz wczuć się w rolę jego ofiary.
Natchnienie poetyckie – niezbędne poecie? to zajęcia przeprowadzone przez Katarzynę
Grajewską, na których refleksje na temat procesu tworzenia poezji, snute w oparciu o wiersz
Tristana Tzary, stają się punktem wyjściowym do poznania starożytnych źródeł natchnień
poetyckich, czyli historii Pegaza i muz. Ciekawym pomysłem Katarzyny Grajewskiej na
przedstawienie historii skrzydlatego konia jest ukazanie jej za pomocą obrazów, a nie słowa
pisanego. Na uwagę zasługują wyjątkowo bogate załączniki. Szymon Trusewicz na swojej
lekcji Kto zawinił? Kto przeprosi? Kto wybaczy? Wiersz Kazimiery Iłłakowiczówny „Kain i
Abel”, omawiając ważki temat ludzkich zachowań i emocji, posiłkuje się metodą drzewa
decyzyjnego i mapy myśli. Dorota Zacharzewska i Rafał Żuk to autorzy scenariusza Każdy z
nas może być detektywem - „Tajemnica szyfru Marabuta" Macieja Wojtyszki. Ich lekcję
wyróżnia bogactwo rekwizytów i zastosowanie ciekawego chwytu polegającego na
wprowadzeniu zagadki detektywistycznej, której rozwiązanie przez zadawanie pytań
pomocniczych stopniowo jest przybliżane w trakcie całych zajęć. W ten sposób lekcja
omawiająca tekst o detektywie sama przypomina zagadkę kryminalną. Katarzyna Jacewicz na
swojej lekcji Czy każda książka otwiera wrota do „Fantazjany”?, opartej na fragmencie
powieści Michaela Ende pt. Nie kończąca się historia, centralnym punktem rozważań czyni
książkę i to w bardzo szerokim ujęciu. Począwszy od treści, poprzez wygląd, a skończywszy
na jej roli w otwieraniu drogi do krainy wyobraźni, czyli wymienionej w temacie
„Fantazjany”. Katarzyna Grajewska swoje zajęcia „Od węzełka do komputerka” poświęciła
zagadnieniu roli pisma i książki w dziejach ludzkości. Lekcja została przeprowadzona w
szkolnej bibliotece, co umożliwiło uczniom korzystanie ze wszystkich dostępnych tam
zbiorów. Poza tym uczniowie mieli okazję nie tylko zobaczyć przykłady różnego rodzaju
pisma, ale również je zastosować w praktyce, na przykład przez wykonanie malowidła
naskalnego czy zapisanie tabliczki pismem klinowym. Lekcja Joanny Groszkowskiej „Sieć na
człowieka” podejmuje ważny temat roli Internetu w życiu młodych ludzi oraz uczy mądrego i
odpowiedzialnego korzystania z tego - jakże ważnego – środka przekazu informacji i
komunikacji. Na uwagę zasługuje zabawa symulacyjna, która przy wykorzystaniu kłębka
włóczki w namacalny sposób uwidacznia uczniom „internetową sieć” oplątującą człowieka.
Jak widać z tego krótkiego rysu, owe przeprowadzone pierwszy raz w życiu lekcje
mogą być nie tylko udane i niezwykle ciekawe, ale również inspirujące – nawet dla
doświadczonych nauczycieli. Ich mocną stroną jest przede wszystkim niebanalność i świeże
spojrzenie, a także harmonijne połączenie tradycji i nowoczesności.
Marzena Szyłak
STUDENCKIE SCENARIUSZE
LEKCJI JĘZYKA POLSKIEGO
Osoba prowadząca: Anna Kropiewnicka
Klasa: IV; Czas przeznaczony na realizację zajęć: 45 minut
Temat: Powtórzenie zasad pisowni z „ż” i „rz”
I. Cele:
a) ogólne:
- utrwalenie zasad ortograficznych dotyczących pisowni „rz”, „ż;
- uczeń ma świadomość tego, jak ważna jest znajomość zasad poprawnej
pisowni;
b) szczegółowe:
- uczeń zna podstawowe zasady ortograficzne pisowni „rz”, „ż”;
- uczeń wyjaśnia pisownię wyrazów z „ż”, i „rz” wymiennymi;
- uczeń poprawnie zapisuje wyrazy z trudnościami ortograficznymi;
- uczeń potrafi znaleźć potrzebne mu informacje w słowniku ortograficznym;
II. Metody:
- pogadanka;
- gra dydaktyczna (kalambury z piłeczką);
- metoda ćwiczeń praktycznych.
III. Formy pracy:
- praca indywidualna;
- praca zbiorowa.
IV. Środki dydaktyczne:
- karteczki z wierszykami utrwalającymi zasady pisowni „ż” i „rz” (załącznik nr 1);
- karta pracy w formie wykreślanki (załącznik nr 2);
- kartki z hasłami do gry w kalambury (załącznik nr 3);
- słownik ortograficzny;
- piłeczka (najlepiej piankowa lub inna miękka).
V. Przebieg lekcji:
1. Wprowadzenie:
- zapisanie tematu lekcji
- zapoznanie uczniów z celami lekcji
Nauczyciel informuje uczniów o tym, jakie umiejętności będą ćwiczyć oraz w
jakim celu będą to robić.
2. Część właściwa:
a) Pogadanka na temat pisowni” rz” i „ż”:
- Kiedy piszemy „rz”, a kiedy „ż”?
/”Rz” piszemy wtedy, gdy wymienia się na „r”, a „ż” wtedy, gdy wymienia
się na „g”, „s”, „h”, „z”, „ź”, „dź”./
- Czy znacie jakieś wyjątki w pisowni „rz/ż”?
Uczniowie podają wyrazy typu: kształt, pszczoła, pszenica...
b) Uczniowie otrzymują karteczki z wierszykami utrwalającymi zasady pisowni „ż” i
„rz” (załącznik nr 1).
W rymowance pierwsze litery wyrazów stanowią spółgłoski, po których należy pisać "rz".
Babcia dała Gosi piękne bratki,
bo jej wnuczka chciała takie kwiatki.
W rymowance pierwsze litery wyrazów
to te, na które wymienia się "ż".
Mnemotechniki („sztuczki pamięciowe”) to
różne sposoby usprawniające pamięć.
Zastosowana w nauczaniu ortografii
rymowanka jest doskonałą techniką
ułatwiającą przyswajanie wiedzy przy
wykorzystaniu skojarzeń.
Grześ dziś hałasuje, źle się zachowuje.
Źródło: www.maximus.edu.pl
c) Praca z kartą pracy (załącznik nr 2)
Uczniowie znajdują w wykreślance 12 wyrazów z „rz”. Klasyfikują znalezione wyrazy do
dwóch grup: wyrazy z „rz” niewymiennym i wymiennym. Do wyrazów z „rz” wymiennym
dopisują wyrazy wyjaśniające pisownię podanych przykładów oraz określają wymienność
liter.
W wykreślance ukryto 12 wyrazów z „rz”. Znajdź wszystkie wyrazy. Następnie wpisz je
w odpowiednie miejsce. Do wyrazów z „rz” wymiennym dopisz pokrewne wyrazy z „r”.
A
J
B
I
O
K
R
S
T
Y
R
Ó
I
A
R
D
S
O
K
V
W
T
Z
E
M
R
I
W
H
R
T
A
O
J
E
I
U
Z
T
O
A
Z
J
I
R
Ć
M
T
M
Ę
D
R
Z
E
C
W
Z
A
I
Ś
T
B
L
Z
O
Ń
U
R
Y
H
O
P
H
I
A
E
Ś
Ł
I
Z
Ć
W
S
I
T
N
J
C
B
R
W
Ą
J
A
Ł
E
J
A
U
A
M
Z
O
D
W
U
O
R
I
Ś
O
Ź
H
E
L
E
K
A
R
Z
R
Z
E
C
Z
P
K
Ś
M
J
P
E
S
K
Ó
R
Z
A
N
Y
Ć
H
O
J
WWW.NAUKADLADZIECI.NET
WYRAZY Z „RZ” NIEWYMIENNYM
WYRAZY Z „RZ” WYMIENNYM
WYRAZY Z „R”
.............. jarzębina...............
.................korzeń................
...............rzemiosło..............
...................rzepa.................
...................rząd..................
...................rzecz.................
..........pierze............
...........mędrzec.......
...............lekarz.......
...........tworzyć........
............dworzec......
.........skórzany.........
..........pióro.........
...........mądry......
.........lekarka.......
..........twórca.......
........dworcowy...
............skóra........
d) Uczniowie rozszyfrowują, jakie słowa zostały zapisane szyfrem (załącznik nr 3). Następnie
wymyślają i zapisują zdania z każdym z rozszyfrowanych słów.
Rozszyfruj kod i zapisz obok powstałe wyrazy. Ułóż zdanie z każdym rozszyfrowanym
wyrazem.
1
2
A
zmro
bra
B
Ry
mro
C
żę
za
D
roz
że
E
ka
rze
3
4
ra
wo
O
Zo
prze
ny
wy
u
bro
la
Źródło: www.kolorowanki.joe.pl
E3 + E1 = ...........rzeka.....................
A4 + C1 = ..............wożę.................
D4 + E3 = ...............żebro................
B3 + A2 + C1 = ........obrażę.............
D2 + E4 + B4 = ..........żelazo.............
D3 + A4 + C1 = .........wywożę..........
e) Uczniowie dopisują do podanych wyrazów z „ż” wyrazy pokrewne, które wyjaśniają i
uzasadniają ich pisownię (załącznik nr 4).
Do podanych wyrazów dopisz odpowiednie inne wyrazy, w których „ż” wymienia się na
inną literę. Zaznacz te litery dowolnym kolorem.
książka, bo .....księga.........
drużyna, bo ..........druh...........
wożę, bo .........wozić........
śnieżyca, bo ......śnieg........
pieniążek, bo ........pieniądz.....
bliżej, bo ........blisko.........
księża, bo .......ksiądz..........
niżej, bo .............nisko.............
dróżka, bo ......droga........
f) Sprawdzenie poprawności wykonania zadań z karty pracy.
Uczniowie odczytują odpowiedzi, nauczyciel weryfikuje ich poprawność, poprawia
ewentualne błędy.
g) Gra
dydakt
yczna
–
kalam
bury.
Praca nad kształtowaniem umiejętności poprawnego pisania
powinna zawsze przebiegać według następującego planu:
1. zapoznanie uczniów z nowym materiałem ortograficznym;
2. utrwalanie tego materiału drogą różnorodnych ćwiczeń, przy
najwyższej aktywności uczniów;
3. sprawdzenie stopnia opanowania danego materiału;
4. ćwiczenia poprawkowe dla tych uczniów, którzy jeszcze nie
opanowali przewidzianego materiału.
Zaletą gier dydaktycznych w
nauczaniu ortografii jest to,
że włączają do nauki ruch,
emocje, pamięć. Jest to tzw.
nauczanie holistyczne.
Z klasy wyłonione zostają osoby chętne, które losują karteczki z hasłami i prezentują je przed
kolegami za pomocą słów i gestów. Pozostali uczniowie mają za zadanie odgadnąć o jakie
słowo chodzi. Następnie dziecko, które zgadło o jakie słowo chodzi dostaje piłeczkę, rzucą ją
osobie, która poprawnie zapisuje słowo na tablicy. Jeśli nie wie jak poprawnie zapisać dany
wyraz, rzuca piłeczkę innej osobie, która mu w tym pomaga. Nauczyciel czuwa nad
przebiegiem gry, przejmuje piłeczkę po poprawnym napisaniu wyrazu na tablicy, poprawia
ewentualne błędy.
Wyrazy – hasła do gry:
strażak, taksówkarz, żołnierz, rzeźbiarz, nietoperz, żółw, jaskółka, górnik, łyżwiarz, jeż,
Po zakończeniu uczniowie przepisują do zeszytów poprawnie zapisane na tablicy hasła.
3. Podsumowanie:
Nauczyciel zadaje pytania podsumowujące:
 Przypomnijcie, jakie znamy zasady pisowni „ż”?
Uczniowie wymieniają przypomniane w czasie lekcji zasady pisowni „ż”
wymiennego.
 Jakie znamy zasady pisowni „rz”?
Uczniowie podają powtórzone w czasie lekcji zasady pisowni „rz”.
4. Praca domowa:
Nauczyciel zadaje pracę domową:
Napisz 4 zdania z użyciem wyrazów, które wystąpiły w czasie gry w kalambury.
Załącznik nr 1
W rymowance pierwsze litery wyrazów stanowią spółgłoski, po których należy pisać "rz".
Babcia dała Gosi piękne bratki,
bo jej wnuczka chciała takie kwiatki.
W rymowance pierwsze litery wyrazów to te, na które wymienia się "ż".
Grześ dziś hałasuje, źle się zachowuje.
Załącznik nr 2
W wykreślance ukryto 12 wyrazów z „rz”. Znajdź wszystkie wyrazy. Następnie wpisz je
w odpowiednie miejsce. Do wyrazów z „rz” wymiennym dopisz pokrewne wyrazy z „r”.
A
J
B
I
A
J
B
I
O
K
R
S
T
Y
R
Ó
I
A
R
D
S
O
K
V
W
T
Z
E
M
R
I
W
H
R
T
A
O
J
E
I
U
Z
T
O
A
Z
J
I
R
Ć
M
T
M
Ę
D
R
Z
E
C
W
Z
A
I
Ś
T
B
L
Z
O
Ń
U
R
Y
H
O
P
H
I
A
E
Ś
Ł
I
Z
Ć
W
S
I
T
N
J
C
B
R
W
Ą
J
A
Ł
E
J
A
U
A
M
Z
O
D
W
U
O
R
I
Ś
O
Ź
H
E
L
E
K
A
R
Z
R
Z
E
C
Z
P
K
Ś
M
J
P
E
S
K
Ó
R
Z
A
N
Y
Ć
H
O
J
www.naukadladzieci.pl
wyrazy z „rz”
niewymiennym
wyrazy z „rz” wymiennym
wyrazy z „r”
Załącznik nr 3
Rozszyfruj kod
wyrazem.
A
1
zmro
2
bra
3
ra
4
wo
i zapisz obok powstałe wyrazy. Ułóż zdanie z każdym rozszyfrowanym
B
ry
mro
o
zo
C
żę
za
prze
ny
D
roz
że
wy
u
E
ka
rze
bro
la
E2 + E1 = ........................................
A4 + C1 = ........................................
D4 + E3 = ........................................
B3 + A2 + C1 = ...............................
D2 + E4 + B4 = ...............................
D3 + A4 + C1 = ...............................
Załącznik nr 4
Do podanych wyrazów dopisz odpowiednie inne wyrazy, w których „ż” wymienia się na
inną literę. Zaznacz te litery dowolnym kolorem.
książka, bo ........................
wożę, bo ..........................
pieniążek, bo ...................
księża, bo ........................
dróżka, bo ........................
drużyna, bo ......................
śnieżyca, bo .....................
bliżej, bo ..........................
niżej, bo ...........................
Imię i nazwisko prowadzącej: Małgorzata Wojtowicz
Klasa: IV; Czas przeznaczony na realizację zajęć: 45 min.
Temat: Pisownia ó wymiennego.
I. Cele lekcji:
1. Cele ogólne:
- kształcenie umiejętności poprawnej pisowni wyrazów z ó wymiennym;
- kształcenie umiejętności posługiwania się komputerem i wykorzystywania nowinek
technologicznych w procesie uczenia się.
2. Cele szczegółowe:
- uczeń zna zasady pisowni ó wymiennego;
- uczeń potrafi uzasadnić pisownię wyrazów z ó wymiennym;
- uczeń wykonuje ćwiczenia interaktywne utrwalające zasady pisowni ó wymiennego
przy użyciu myszy komputerowej i klawiatury;
- uczeń zapisuje odpowiedzi na tablicy interaktywnej;
II. Metody: praca z komputerem i tablicą interaktywną.
III. Formy pracy: indywidualna; zbiorowa.
- rzutnik;
- laptop;
- tablica interaktywna;
- interaktywny podręcznik dla nauczycieli z Gdańskiego Wydawnictwa Oświatowego
(ze strony internetowej www.gwo.pl).
Multimedia prawidłowo wykorzystywane w praktyce
szkolnej, a w szczególności na „lekcjach ortograficznych”
stwarzają wiele nowych możliwości dla rozwoju myślenia
twórczego uczniów. Można je uznać za niezwykle cenne,
nowoczesne środki dydaktyczne na miarę naszych czasów.
V. Sugerowany przebieg lekcji:
ETAPY
LEKCJI
CZYNNOŚCI
NAUCZYCIELA
CZYNNOŚCI
UCZNIÓW
CZAS
W
P
R
O
W
A
D
Z
E
N
I
- Nauczyciel wita się z klasą, sprawdza
obecność i pracę domową;
- Uczniowie słuchają.
5 min.
- Uczniowie zapisują
temat w zeszytach.
3 min.
1 min.
- Nauczyciel poleca uczniom
zanotowanie tematu lekcji.
Temat: Pisownia ó wymiennego.
- Nauczyciel informuje uczniów, że
dzisiaj będą mieli możliwość
wykorzystania komputera do nauki.
Poznają więc nowy sposób pracy na
E
lekcji.
W
Ł
A
Ś
C
I
W
A
- Nauczyciel wyświetla na tablicy
interaktywnej (za pomocą rzutnika)
ćwiczenia z interaktywnego
podręcznika dla nauczycieli. Wyjaśnia
uczniom, jak można wykonywać
ćwiczenia, po czym prosi pojedyncze
osoby o podchodzenie i wykonywanie
zadań.
- Nauczyciel prosi uczniów o
zanotowanie w zeszytach, kiedy
stosujemy zasady pisowni ó
wymiennego, na co się ono wymienia i
przykładów do tej reguły. Notatkę
zapisuje na tablicy interaktywnej.
- Nauczyciel prosi pojedyncze osoby o
podchodzenie do tablicy i zapisywanie
wyrazów na tablicy interaktywnej.
PODSUMO
WANIE
- Nauczyciel zadaje pracę domową.
Narysuj trzy rzeczy, w których nazwach
zawarte jest ó wymienne.
C
Z
Ę
Ś
Ć
- Uczniowie słuchają
objaśnień nauczyciela,
potem podchodzą
pojedynczo do laptopa i
wykonują, polecenia ze
str. 43-44 z podręcznika.
25 min.
- Uczniowie zapisują w
zeszytach notatkę z lekcji.
5 min.
- Uczniowie zapisują na
tablicy interaktywnej
wyrazy.
5 min.
- Uczniowie zapisują
treść pracy domowej.
1 min.
Osoba prowadząca: Dorota Zacharzewska
Temat: Przymiotnik… Cóż to za twór? Podstawowe wiadomości o przymiotniku.
I. Cele lekcji:
1. Cele ogólne:
- wprowadzenie wiadomości o przymiotniku,
- kształtowanie umiejętności posługiwania się tą częścią mowy,
- rozwijanie umiejętności zgodnej zabawy w grupie.
Uczeń:
- opisuje zabawkę,
- uzupełnia tekst z lukami wymagający wprowadzenia przymiotników,
- odszukuje i zaznacza przymiotniki w tekście,
- tworzy przymiotniki określające rzeczowniki,
- przekształca rzeczowniki w przymiotniki,
- tworzy przymiotniki rozpoczynające się na określoną literę.
II. Metody:
(wg Kruszewskiego)
- słowne,
- oglądowe,
- gier dydaktycznych,
- praktyczne.
III. Formy:
- indywidualna jednolita,
- zespołowa,
- zbiorowa.
- miś, papierowe sygnalizatory, ilustracja, karta pracy.
V. Przebieg zajęć
1. Wprowadzenie:
Powitanie (przedstawienie się). Zapisanie tematu na tablicy. Następnie nauczycielka
prezentuje misia i prosi uczniów, aby mu się przyjrzeli i go opisali. Uczniowie po kolei
formułują jedno zdanie na temat wyglądu maskotki.
2. Część właściwa:
a) Wprowadzenie definicji przymiotnika.
Zdobywanie wiedzy z
teorii języka powinno
odbywać się w toku
samodzielnej pracy ucznia.
Nauczycielka, odwołując się do poprzedniego ćwiczenia, przedstawia definicję przymiotnika i
określa jego funkcję w zdaniu. Uczniowie otrzymują wydrukowane definicje, które wklejają
w domu do zeszytów (załącznik nr 1).
Wiedza ucznia o języku musi być
funkcjonalna, dlatego definicja
gramatyczna powinna być rezultatem
wcześniejszych obserwacji i
spostrzeżeń ucznia.
b) „Zimowe atrakcje” (opis ilustracji).
Nauczycielka prezentuje ilustrację (załącznik nr 2). Uczniowie krótko opisują, co ona
przedstawia. Następnie nauczycielka rozdaje uczniom teksty z lukami, które należy
uzupełnić przymiotnikami, aby otrzymać szczegółowy opis obrazka. Uczniowie
wykonują zadanie, po czym głośno odczytują wyniki pracy.
c) „Gdzie schował się przymiotnik?” – odszukiwanie przymiotników w tekście
(załącznik nr 3). Uczniowie otrzymują krótki tekst. Jeden z uczniów odczytuje go
głośno. Ich zadanie polega na odszukaniu i podkreśleniu przymiotników. Wyniki pracy
są sprawdzane na forum klasy, a teksty wklejane do zeszytów.
d) „Im więcej, tym lepiej” (tworzenie przymiotników określających rzeczowniki).
Nauczycielka prosi o zapisanie w zeszycie rzeczowników (śnieg, kwiat, zeszyt, lew,
oczy) oraz utworzenie od nich jak największej liczby przymiotników je określających.
Po wykonaniu zadania następuje głośne sprawdzenie i wyłonienie osoby, której udało
się utworzyć najwięcej przymiotników.
3. Podsumowanie:
e) „Przekształcamy rzeczowniki” – tworzenie przymiotników od rzeczowników.
Nauczycielka prosi o zapisanie w zeszycie rzeczowników: mędrzec, głód, wiatr,
śniadanie, mleko, gwiazda, malina, las. Zadaniem uczniów jest utworzenie
przymiotników od podanych rzeczowników. Po wykonaniu zadania – sprawdzenie.
f) „Wąż przymiotników” (zabawa słowna).
Uczniowie po kolei wymieniają przymiotniki zaczynające się na wskazaną przez
nauczyciela literę. Wyrazy nie mogą się powtarzać. Zadanie wykonywane jest parami.
Brak wyrazu skutkuje zakończeniem zabawy przez daną parę. Wygrywają ci uczniowie,
którzy najdłużej pozostaną w grze. Utrata kolejki, a tym samym zakończenie zabawy
sygnalizowane jest stratą papierowych znaczników otrzymanych przed jej
rozpoczęciem.
Bez wprowadzania różnorodnych
praktycznych ćwiczeń nie
nauczymy naszych uczniów
poprawnie posługiwać się
ojczystym językiem.
Załącznik nr 1
Przymiotnik to odmienna część mowy. Określa cechy osób, rzeczy, zwierząt, roślin, zjawisk.
Przymiotniki odpowiadają na pytania: jaki? jaka? jakie? który? która? które? czyj? czyja?
czyje? Na przykład: groźny (pies), radosna (dziewczynka), soczyste (owoce).
Załącznik nr 2
Załącznik nr 3
Dwoje ...................... dzieci ........................ bawi się na .......................... ..łące. W oddali
widać …………………………… drzewa. Mimo .............................. pory roku dzieci bawią
się wyśmienicie. Są .................................. .. i .............................. .. . Mróz im niestraszny, gdyż
mają na sobie ........................ .. ubrania. Z nieba sypie się ............................... ..śnieg.
Załącznik nr 4
Pewnego pięknego dnia Marysia i jej młodsza siostra Agatka wybrały się na długi spacer do
pobliskiego lasu. Spacerowały wolnym krokiem, rozmawiając wesoło i nucąc znane piosenki.
Pod ogromnym drzewem znalazły dorodne borowiki. Ucieszyły się bardzo i czym prędzej
zerwały je z myślą o zbliżającym się obiedzie. Mama z radością przyrządziła dziewczynkom
smaczną zupę grzybową. Rodzina najadła się do syta, po czym wróciła do swoich
codziennych obowiązków.
Osoba prowadząca: Anna Krassowska
Temat: Co wiemy o braciach Grimm?
l. Cele zajęć:
1. Cele ogólne:
- uczeń poszerza wiadomości na temat twórczości braci Grimm;
- uczeń poznaje ciekawostki z życia znanych braci.
- uczeń wymienia imiona braci Grimm;
- uczeń podaje wiek, w którym żyli i tworzyli Grimmowie;
- uczeń wymienia najważniejsze baśnie braci Grimm;
- uczeń odpowiada na pytania nauczyciela, dotyczące ciekawostek z życia braci
Grimm.
II. Metody pracy:
- dyskusja;
- pogadanka;
- burza mózgów;
- „kółko-krzyżyk";
- quiz.
III. Formy pracy:
- zbiorowa;
- indywidualna.
IV. Stosowane środki dydaktyczne:
- biograﬁa braci Grimm (załącznik nr 1);
- gra ,,kółko-krzyżyk";
- zestaw pytań (quiz).
V. Przebieg lekcji:
Wprowadzenie:
1. Przywitanie uczniów.
2. Uświadomienie uczniom celów lekcji: poznanie życia i twórczości słynnych
bajkopisarzy – braci Grimm.
3. Wprowadzenie w tematykę zajęć poprzez zadanie pytania: Co wiecie o braciach
Grimm?
Uczniowie odpowiadają. Oczekiwane odpowiedzi:
- są pisarzami,
- są autorami ,,Baśni Braci Grimm",
- są bardzo znani,
- ich baśnie były tłumaczone na wiele języków.
Część właściwa:
1. Zapisanie tematu lekcji. Rozdanie kartek z informacjami o braciach Grimm
(załącznik nr 1)
Na podstawie wstępnej dyskusji pogadanki oraz przeczytanych informacji uczniowie
odpowiadają na pytania nauczyciela (quiz).
1. Podaj imiona słynnych braci.
2. Jaki tytuł nosi ich wspólne,
najbardziej znane dzieło?
3. Najwybitniejszym ich dziełem
był... ?
4. Na jakiej podstawie bracia
opracowali baśnie?
5. Co było głównym celem tworzenia baśni?
6. Jakie przesłanie niosą ze sobą ich baśnie?
Umiejętności poszukiwania,
porządkowania i wykorzystywania
informacji są bardzo ważne w
procesie nauczania i uczenia się.
Poprawne odpowiedzi:
1. Wilhelm i Jacob Ludwig
2. „Baśnie Braci Grimm"
3. „Słownik niemiecki"
4. Bracia opracowali baśnie na podstawie badań mitów, podań, opowieści ludowych.
5. Głównym celem było odtworzenie najstarszego wzorca motywów baśniowych.
6. Prawo moralne- dobro zwycięża zło.
2. Na podstawie wstępnej dyskusji i quizu uczniowie przy pomocy nauczyciela redagują
notatkę, którą wpisują do zeszytu.
Notatka
Dwaj rodzeni bracia, pisarze i uczeni niemieccy Wilhelm Karl i Jacob Ludwig Karl,
dużą część swoich dzieł publikowali wspólnie. Są autorami ,,Baśni Braci Grimm". Obaj
bracia byli członkami Akademii Nauk w Berlinie i językoznawcami ze znacznym
dorobkiem. Najwybitniejszym ich dziełem był ,,Słownik niemiecki". Dzieło to
kontynuowane było przez następne pokolenia uczonych niemieckich.
Jednak najbardziej znanym ich osiągnięciem jest zebranie i opublikowanie baśni, które
opracowali na podstawie wieloletnich badań podań, mitów, opowieści ludowych. Ich
baśnie stały się klasyką, którą tłumaczono na wiele języków. Bracia Grimm zmierzali
do odtworzenia najstarszego wzorca motywów baśniowych, stąd charakterystyczne dla
opowieści okrucieństwo. W świecie tych baśni panowało żelazne prawo moralne- dobro
zwycięża zło.
Ćwiczenie umiejętności korzystania z informacji i
posługiwania się nimi jest niekiedy ważniejsze niż
opanowywanie dzięki niej danego fragmentu wiedzy,
bo samodzielność poznawcza to przecież jeden z
głównych celów kształcenia
Podsumowanie:
Zabawa „Kółko-krzyżyk” . Nauczyciel rysuje na tablicy dziewięć pól wg podanego
niżej wzoru. Zasady zabawy: nauczyciel dzieli klasę na dwie grupy – „kółka” i
„krzyżyki”. Grupa wskazuje pole oznaczone cyfrą lub symbolem i odpowiada na ukryte
pod nim pytanie. Na zastanowienie się ma 20 sekund. Za każdą poprawną odpowiedź
uzyskuje prawo do postawienia na polu swego znaku ( kółka lub krzyżyka). Wygrywa ta
grupa, która w pionie, poziomie lub po skosie zaznaczy trzy leżące obok siebie pola.
1
7
5
2
3
6
4
?

Pytania:
1. Na jakim banknocie widniały podobizny braci Grimm?
Podobizny braci widniały na tysiącmarkowym banknocie.
2. Syn Wilhelma, Herman, był... ?
Herman był pisarzem.
3. Kim był trzeci brat znanych braci Grimm?
Trzeci brat braci Grimm był malarzem.
4. Gdzie odkryto pierwsze wydanie „Słownika niemieckiego"?
Pierwsze wydanie „Słownika niemieckiego” odkryto w Bibliotece Jagiellońskiej.
5. W którym roku odkryto to pierwsze wydanie słownika?
Odkryto je w 2006 roku.
6. lle utworów zawiera lista spisanych baśni przez braci Grimm?
Lista zawiera ponad 200 utworów.
7. Pytanie gratisowe (grupa może postawić swój znak na polu bez udzielania odpowiedzi).
?. Co studiowali bracia Grimm?
Bracia Grimm studiowali prawo.
. Podaj jedną postać z baśni braci Grimm.
Sugerowane odpowiedzi: Czerwony Kapturek, Królewna Śnieżka, Pani Zamieć itp.
Praca domowa
Zapisanie w zeszytach polecenia.
Wymień
pięciu
bohaterów
baśni
braci
z nich po dwa charakteryzujące go przymiotniki.
Grimm.
Dopisz
do
każdego
Załącznik nr 1
Bracia Grimm – dwaj rodzeni bracia, pisarze i uczeni niemieccy Wilhelm Karl Grimm
(1786-1859) i Jacob Ludwig Karl Grimm (1785-1863), którzy dużą część swoich dzieł
publikowali wspólnie. Autorzy Baśni braci Grimm.
Obaj bracia byli członkami Akademii Nauk w Berlinie i uczonymi (językoznawcami), o
znacznym dorobku. Najwybitniejszym ich dziełem naukowym był Słownik niemiecki
(Deutches Wörterbuch), którego publikację rozpoczęli w 1852 roku. Dzieło to kontynuowane
było przez następne pokolenia uczonych niemieckich, a jego ostatni tom ukazał się w 1961
roku.
Najbardziej znanym ich osiągnięciem jest zebranie i opublikowanie baśni, które opracowali
na podstawie wieloletnich badań podań, mitów i opowieści ludowych. Baśnie braci Grimm
stały się klasyką, przetłumaczoną na wiele języków. Bracia Grimm zmierzali w nich do
odtworzenia najstarszego wzorca motywów baśniowych, stąd charakterystyczne dla
opowieści okrucieństwo. Różniło ich to od łagodniejszego ujęcia tych tematów przez
francuskiego bajkopisarza Charles'a Perraulta. Niemniej w świecie tych baśni panowało
żelazne prawo moralne – dobro i przezorność zwyciężają niegodziwość.
Ciekawostki
 Podobizny braci Grimm widniały na tysiącmarkowym banknocie.
 Wilhelm Grimm miał syna Hermana (1828-1901), który był znanym pisarzem
niemieckim.
 Wilhelm i Jacob mieli też trzeciego brata – malarza Ludwiga Grimma.
 W styczniu 2006 roku w Bibliotece Jagiellońskiej odkryto pierwsze wydanie Słownika
niemieckiego autorstwa braci Grimm. Słownik braci Grimm opatrzony jest
odręcznymi poprawkami Jakuba i Wilhelma.
Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Bracia_Grimm
Osoba prowadząca: Anna Kropiewnicka
Klasa: IV; Czas przewidziany na realizację zajęć: 45 minut
Temat: Razem z poetą układamy zasady korzystania z telewizora.
I. Cele:
1. Cele ogólne:
- rozwijanie umiejętności analizy i interpretacji wiersza;
- nauka rozsądnego korzystania z telewizji;
- uczeń potrafi określić własnymi słowami o czym jest wiersz;
- uczeń potrafi wymienić rady dla telewidzów, które zawarte są w wierszu;
- uczeń potrafi wyjaśnić, czym jest wyobraźnia i określić do czego może być
potrzebna;
- uczeń potrafi wytłumaczyć, dlaczego wyobraźnia jest lepsza od telewizji;
- uczeń potrafi sformułować zasady mądrego korzystania z telewizji;
- uczeń potrafi posługiwać się równoważnikami zdań.
II. Metody:
- pogadanka;
- metoda oglądowa;
- metoda impresyjno-eksponująca.
III. Formy pracy:
- praca indywidualna;
- praca zbiorowa.
- wiersz S. Grochowiaka Telewizor;
- programy telewizyjne (gazetki);
- wydruki obrazów przedstawiających fantastyczne obrazy;
- ksero jednej strony z programu telewizyjnego;
- fragment animacji Fantastyczne latające książki pana Morrisa Lessmore (dostępny
w Internecie http://www.youtube.com/watch?v=FqxJ7n1ztEI).
V. Przebieg lekcji:
Wprowadzenie:
a) Pogadanka na temat korzystania z telewizji przez uczniów :
- Jak często oglądacie telewizję?
Uczniowie odpowiadają, ile godzin dziennie spędzają przed telewizorem.
- Czy korzystacie z programów telewizyjnych?
/Tak./ lub /Nie./
- Do czego mogą służyć programy telewizyjne?
/Programy telewizyjne pomagają wybrać, które programy chcemy oglądać./
- Zaznaczcie na otrzymanych kserokopiach, jakie programy oglądaliście
wczoraj, następnie policzcie, ile minut (lub godzin) spędziliście na oglądaniu
telewizji.
b) Nauczyciel zapoznaje uczniów z celami lekcji.
Część właściwa
a) Uczniowie po cichu czytają wiersz Grochowiaka.
b) Pogadanka:
- Co znaczy słowo „rozważnie”?
/Rozsądnie, mądrze, z głową,.../
Uczeń głośno odczytuje I strofę, po czym klasa ją interpretuje:
- O czym jest pierwsza strofa?
/Pierwsza strofa jest o tym, że trzeba umieć korzystać z telewizora. Jest też
mowa o tym, że mamy w sobie coś lepszego niż telewizor – wyobraźnię./
- Czym jest WYOBRAŹNIA?
/Wyobraźnia to taki własny ekran telewizora,
możemy sobie zobaczyć coś, co chcemy, a inni tego
nie widzą./
- Jak inaczej możemy określić wyobraźnię?
Czytanie i interpretowanie poezji to
/Fantazja./
trudne zadanie stojące przed
- Czego oczekuje poeta od odbiorcy?
współczesnym uczniem. Warto
/Poeta chce, żeby człowiek docenił swoją
przekonać go jednak do podjęcia
wyobraźnię, bo jest lepsza od telewizora./
dialogu z poetą i jego tekstem.
- Jak rozumiecie sformułowanie: „I ją to właśnie
uczyń czarodziejką zwykłych rzeczy”?
/To znaczy, że jeśli zechcemy możemy za pomocą wyobraźni zaczarować
zwykłe rzeczy./
- Gdzie występowały czarodziejki?
/W baśniach, bajkach, legendach./
- Czym są „zwykłe rzeczy”? Możecie podać przykłady zwykłych rzeczy?
/Zwykłe rzeczy to takie, które widzimy na co dzień i z nich korzystamy. +
przykłady/
Uczeń odczytuje II strofę, po czym pozostałe dzieci ją interpretują:
- Dlaczego mamy korzystać z wyobraźni, w jakim celu?
/Żeby rozwijać wyobraźnię, stać się mądrzejszym./
- Dlaczego wyobraźnia jest lepsza od telewizora? Czy na pewno tak jest?
/Wyobraźnia jest lepsza od telewizora, bo nie ma ograniczeń./
- W jakich czynnościach, zawodach wyobraźnia jest bardzo potrzebna?
(pokazanie obrazów jako wskazówki)
/Wyobraźnia przydaje się: architektom, malarzom, poetom, pisarzom,
czytelnikom książek, reżyserom filmów, itp./
Uczeń odczytuje III strofę, po czym klasa ją interpretuje:
- Co poeta chciał nam przekazać w III strofie?
/Żebyśmy
nie
zwracali uwagi na
Przechodzenie od warstwy analizy do warstwy
wyśmiewających
interpretacji utworu może na początku sprawiać
nas ludzi i nie
uczniom problem. Nauczyciel powinien pełnić rolę
przestawali
przewodnika na trudnej drodze kształcenia
umiejętności interpretowania różnych tekstów
marzyć./
kultury.
c) Nauczyciel dyktuje polecenie, które uczniowie zapisują w zeszycie i samodzielnie
wykonują:
1.
Jakie rady daje nam poeta?
(uczniowie odpowiadają na podstawie tego, co mówili wcześniej)
2.
Zredaguj zasady mądrego korzystania z telewizora.
(minimalnie cztery punkty zapisane równoważnikami zdań lub czasownikami
w 2. osobie trybu rozkazującego)
d) Uczniowie w parach układają zasady korzystania z zasobów telewizji, korzystając
z równoważników zdań.
1)
2)
3)
4)
5)
Nie oglądaj telewizji dłużej niż godzinę dziennie.
Starannie dobieraj programy, które chcesz obejrzeć.
Oglądaj programy dostosowane do twojego wieku.
Zachowaj odpowiednią odległość od telewizora.
Nie oglądaj telewizora, gdy wokół jest ciemno. Zapal światło.
e) Uczniowie odczytują ułożone przez siebie zasady.
f) Uczniowie oglądają fragment filmu Fantastyczne latające książki pana Morrisa
Lessmore, które mają zainspirować ich do przemyśleń o magii książek oraz
potędze wyobraźni
Podsumowanie
 Dlaczego wyobraźnia jest tak ważna?
/Wyobraźnia pozwala nam widzieć rzeczywistość lepszą, ciekawszą./
 Jak możemy ją rozwijać?
/Czytając książki, pisząc opowiadania, marząc./
 Co bardziej rozwija wyobraźnię: telewizja czy poezja (literatura)?
/Uczniowie odpowiadają zgodnie z własnymi poglądami./
Praca domowa
Napisz, jakie programy w telewizji są wartościowe. Dlaczego warto je oglądać? Co
bardziej rozwija wyobraźnię: telewizja czy książki?
Osoba prowadząca: Dorota Zacharzewska
Klasa: V; Czas przeznaczony na realizację zajęć: 45 minut
Temat: Nie przypadkiem wiedzieć trzeba – odmiana przymiotnika przez przypadki.
I. Cele lekcji:
1. Cele ogólne:
- utrwalenie podstawowych wiadomości o przymiotniku,
- kształtowanie umiejętności gramatycznej odmiany wybranej części mowy,
- wzbogacanie słownictwa,
- rozwijanie umiejętności zgodnej zabawy w grupie.
Uczeń:
- odpowiada na pytania dotyczące przymiotnika,
- wymienia pytania przypadków,
- odmienia przymiotniki przez przypadki,
- odszukuje przymiotniki w tekście i określa ich przypadek,
- zaznacza przymiotniki w odpowiednim przypadku wśród wyrazów w wykreślance.
II. Metody:
(wg Okonia)
- gier dydaktycznych,
- metody ćwiczebne.
III. Formy:
- indywidualna jednolita,
- zespołowa zróżnicowana,
- zbiorowa.
- laptop, rzutnik, naklejki, karty pracy, kolorowe piłeczki.
V. Przebieg zajęć
Wprowadzenie:
Powitanie. Zapisanie tematu na tablicy.
1.„Mistrz pamięci” (przypomnienie podstawowych wiadomości o przymiotniku).
Podział klasy na 3 grupy (czerwoni, żółci, niebiescy). Każda grupa wybiera spośród
siebie lidera. Nauczycielka przy pomocy rzutnika wyświetla ponumerowane kartoniki.
Grupy wybierają numer kartonika, pod którym kryje się pytanie. Za każdą poprawnie
udzieloną odpowiedź uczniowie otrzymują kolorowe piłeczki. Ta grupa, która
zdobędzie ich najwięcej – wygrywa, a jej uczestnicy otrzymują nagrody – naklejki.
Pytania:
- Co to jest przymiotnik?
- Na jakie pytanie odpowiada przymiotnik? (aby
otrzymać punkt należy wymienić wszystkie)
- Jaką część mowy określa przymiotnik?
- Co określa przymiotnik?
- Podaj przykłady przymiotników (4).
Niedocenianą jeszcze w szkole
- Czy przymiotnik jest odmienną częścią mowy?
formą pracy z uczniami jest praca
Udowodnij na przykładach.
w grupach. Rozwija ona
- Utwórz przymiotnik od rzeczownika – śnieg.
umiejętność współpracy i
wzmacnia motywację.
Wskaż na trudność ortograficzną w tym
przymiotniku i wyjaśnij pisownię.
- Dokończ powiedzenie, używając przymiotnika:
Ten się śmieje, kto się śmieje…
- Podaj 5 przymiotników, za pomocą których mógłbyś określić pogodę za oknem.
2. „Cóż za przypadek”( przypomnienie pytań przypadków).
Nauczycielka określa zasady gry. Na jej sygnał (klaśnięcie w dłonie) zaczyna w myśli
wymienianie kolejno nazw przypadków. Wskazani wcześniej uczniowie zatrzymują
„odliczanie” hasłem STOP. Wtedy nauczycielka mówi głośno nazwę przypadka, na
którym się zatrzymała, a uczeń wymienia pytania, na jakie ten przypadek odpowiada.
Na koniec jedna osoba podsumowuje grę – wymienia głośno wszystkie przypadki (w
odpowiedniej kolejności) i ich pytania.
3.„Ćwiczenia czynią mistrza” (odmiana przymiotników przez przypadki).
Na początku nauczycielka zapisuje na tablicy skróty nazw przypadków w liczbie
pojedynczej i mnogiej oraz podaje przymiotnik: ładny. Wspólne odmienianie wyrazu
przez przypadki i zapisywanie na tablicy przez wskazanego ucznia. Następnie
nauczycielka rozdaje karty pracy (załącznik nr 1) z analogicznym zadaniem do
samodzielnego wykonania przez uczniów. Po skończonej pracy – wspólne sprawdzenie.
W domu karty należy wkleić pod tematem w ramach notatki.
4. „Gdzie sie podziały?”
–
odszukiwanie
W kształceniu językowym nie można zapomnieć o
przymiotników
w
uczniu, który powinien być podmiotem wszelkich
tekście i określanie, w
działań dydaktycznych. Dzięki ćwiczeniom
gramatycznym
ma on rozwijać swoje kompetencje
jakim są przypadku.
językowe,
tzn.
coraz
sprawniej i poprawniej mówić
Uczniowie otrzymują
oraz pisać.
krótki tekst (załącznik
nr 2). Jeden z uczniów
odczytuje go głośno.
Zadanie polega na odszukaniu, podkreśleniu przymiotników i określeniu w jakim
przypadku występują. Zadanie jest sprawdzane na forum klasy, a teksty wklejane do
zeszytów.
Podsumowanie:
5. „Odkrywcy” (wyszukiwanie przymiotników w określonym przypadku).
Uczniowie otrzymują kartę pracy (załącznik nr 3), na której znajdują się różne
przymiotniki. Ich zadaniem jest odszukanie tych, które występują w formie dopełniacza
i celownika.
Głośne odczytanie wyników.
Załącznik nr 1
Odmień podane przymiotniki przez przypadki: domowy, różowe.
Liczba pojedyncza
M…………………………………...
D. …………………………………..
C. …………………………………...
B. ………………………………….
N. ……………………………………
Msc. …………………………………
W. ……………………………………
Liczba mnoga
M. …………………………………….
D. ……………………………………..
C. ……………………………………...
B. ………………………………………
N. ………………………………………
Msc. ……………………………………
W. ………………………………………
Załącznik nr 2
Kasia dostała w prezencie urodzinowym ślicznego misia. Miał kolorową kokardę i książkę w
swoich pluszowych łapkach. Uradowana dziewczynka grzecznie podziękowała kochanym
rodzicom i czule się do nich przytuliła. Uśmiech na rozpromienionej twarzy Kasi był
niezbitym dowodem na to, że prezent okazał się jak najbardziej udany.
Załącznik nr 3
A
N
I
E
B
I
E
S
K
I
E
G
O
P
D
Y
U
V
I
W
K
D
R
U
N
M
P
O
R
U
K
Z
A
G
P
Y
U
C
S
R
P
S
E
B
L
O
Ł
U
L
R
C
Ż
Y
F
O
D
W
L
S
A
E
Y
L
T
H
R
E
T
R
B
N
A
Z
S
G
U
C
R
E
T
G
J
Y
U
I
D
A
C
O
R
J
H
G
T
H
H
W
R
A
Y
R
T
G
S
U
E
O
R
O
K
A
Y
N
M
Y
R
A
D
A
B
A
E
P
O
J
M
Y
D
I
F
N
Y
U
D
Y
W
E
M
Ą
C
W
A
I
P
A
C
H
N
Ą
C
E
J
C
U
S
P
I
Ę
K
N
E
M
U
P
H
H
Y
Y
D
L
N
M
B
Z
I
E
L
O
N
Y
M
T
F
K
A
E
T
R
T
E
A
Y
A
S
D
R
Osoba prowadząca: Aneta Orłowska
Klasa: V; Czas przeznaczony na realizację zajęć: 45minut
Temat: Kto wygra mitologiczny turniej?
I. Cele lekcji:
1. Cel ogólny:
- powtórzenie wiadomości z mitologii.
- uczeń odpowiada na pytania zawarte w quizie na podstawie posiadanej wiedzy
na temat mitów i mitologii;
- uczeń współpracuje ze swoją drużyną.
II. Metody:
- gry dydaktyczne (wisielec, kółko i krzyżyk, rozsypanka wyrazowa, kto pierwszy,
ten lepszy, kim jestem?)
III. Formy pracy:
- grupowa;
- indywidualna.
- zestaw pytań przygotowanych przez nauczyciela (zał.1);
- zasady gry (zał. 2);
- kartki do nanoszenia odpowiedzi w rundzie trzeciej (zał. 3);
- pula pytań do rundy czwartej ( zał. 4);
- pula pytań do gry „kółko i krzyżyk” (zał. 5).
V. Przebieg lekcji:
1. Nauczyciel zapoznaje uczniów z celami lekcji.
2. Prowadzący
zajęcia
rozdaje
każdemu uczniowi zestaw pytań z mitologii.
Uczniowie mają indywidualnie opracowywać
Integracja międzyprzedmiotowa to hasło
podane zagadnienia w wyznaczonym czasie – 20
ostatniej reformy edukacyjnej. Na tego
minut. (zestaw pytań znajduje się w załączniku nr
typu lekcjach warto o tym pamiętać i dać
1.)
uczniom przestrzeń do korelacji wiedzy
3. Podczas
samodzielnej
pracy
polonistycznej i historycznej.
uczniów, nauczyciel przygotowuje tablicę do
przeprowadzenia quizu – rysuje na niej lub
wiesza w formie wcześniej przygotowanych plansz:
a) tabelę wyników
Ateny
Sparta
Kreta
Runda I
Runda II
Runda III
Runda IV
Runda V
Punkty dodatkowe
b) grę wisielec (na hasło „mitologia” – osiem liter) _ _ _ _ _ _ _ _ _
c) tabelę z symbolami do gry „kółko i krzyżyk”.
4. Po upływie wyznaczonych 20 minut, nauczyciel prosi uczniów o zaprzestanie
sporządzania notatek i zamknięcie zeszytów i pomocy naukowych, z których
dotychczas korzystali przy opracowywaniu pytań.
5. Następuje podział klasy na trzy drużyny. Podział dokonany jest za pomocą
odliczania
do
trzech.
„Jedynki”
zostają
przydzielone do grupy o
nazwie Ateny, „dwójki” do
Celem tej lekcji jest utrwalenie wcześniej
Sparty, „trójki” natomiast
nabytych wiadomości i umiejętności.
tworzą grupę Kreta.
Zadaniem nauczyciela jest na tyle
6. Nauczyciel
przekazuje
zaktywizować uczniów, aby powtórzyli
materiał. Dzięki zastosowanej metodzie
każdej grupie zasady gry
aktywizującej typu quiz mitologiczny na
na kartkach (załącznik nr
pewno się to uda.
3.)
7. Grupy po zameldowaniu
nauczycielowi gotowości,
przystępują do gry.
8. Rozpoczęcie quizu:
- nauczyciel na bieżąco zapisuje zbierane przez drużyny punkty; nie uznaje się
odpowiedzi udzielonej poza kolejką i bez podniesienia ręki przez osobę
wyznaczoną przez drużynę;
- nauczyciel przed każdą rundą krótko wyjaśnia jej zasady.
a) Runda pierwsza: „wisielec”
Każda z grup po kolei podaje proponowaną literę; jeśli znajduje się ona w haśle „mitologia”,
nauczyciel zapisuje ją we właściwym miejscu na planszy. W przeciwnym razie nauczyciel
umieszcza zbędną literę poza wyznaczonym polem, rysując element szubienicy. Ta grupa
zdobędzie punkt, która będzie w stanie podać hasło i je wyjaśnić. Nie przewiduje się punktu
za samo odgadnięcie hasła
* pytanie dodatkowe po rundzie pierwszej: Co to jest mit? (punkt zdobywa ta drużyna, która
jako pierwsza podniesie rękę i udzieli poprawnej odpowiedzi)
b) Runda druga : „kim jestem”.
Każda z drużyn wskazuje swojego reprezentanta, wybranego na potrzeby tej rundy. Jego
zadaniem będzie odgadnąć, w jaką postać się wciela. Reprezentant siada w wyznaczonym
miejscu, naprzeciwko swojej drużyny. Drużyna natomiast dostaje od nauczyciela imię postaci,
w którą aktualnie wciela się reprezentant. Za pomocą pytań, wymagających od grupy
odpowiedzi „tak” lub „nie”, reprezentant ma za zadanie odgadnąć przypisaną sobie postać.
Czas na zadawanie pytań: 90 sekund; 15 sekund na namysł i odpowiedź.
* zadanie dodatkowe po rundzie drugiej: Wymień chociaż dwie cechy, które odróżniały bogów
od ludzi (punkt zdobywa ta drużyna, która jako pierwsza podniesie rękę i udzieli poprawnej
odpowiedzi)
Postacie:
Ateny: Dedal, Orfeusz
Kreta: Ariadna, Parys
Troja: Tezeusz, Minotaur
c) Runda trzecia: Rozsypanka wyrazowa
Zadaniem drużyn będzie połączenie fraz związków frazeologicznych i wyjaśnienie ich
znaczeń. Drużyny mają na to 3 minuty, po czym kartki z odpowiedziami zostaną zebrane i w
zależności od poprawności odpowiedzi, zostaną przydzielone im punkty (maksymalnie 6 pkt
za każdą odpowiedź). Karta pracy znajduje się w załączniku nr 2.
*pytanie dodatkowe po rundzie trzeciej: Co to jest związek frazeologiczny? (punkt zdobywa ta
drużyna, która jako pierwsza podniesie rękę i udzieli poprawnej odpowiedzi)
d) Runda czwarta: zabawa „kto pierwszy, ten lepszy”
Nauczyciel posiada pulę pięciu pytań (załącznik nr 4). Pytania zadawane są przez niego po
kolei. Odpowiedzi na poszczególne pytania udziela ta drużyna, która zgłosiła się jako
pierwsza poprzez podniesienie ręki. Punkty przyznawane są każdorazowo za udzielenie
dobrej odpowiedzi.
e) Runda piąta: „kółko i krzyżyk”
Grupa, która zdobyła do tej pory najwięcej punktów, jako pierwsza wybiera sobie symbol z
tabelki znajdującej się na tablicy. Pod każdym symbolem kryją się pytania o zróżnicowanej
„wadze” punktowej. Nauczyciel informuje grupę o tym, ile może uzyskać punktów za
udzielenie poprawnej odpowiedzi i zadaje odpowiednie dla wybranego symbolu pytanie.
Zestaw pytań do poszczególnych symboli znajduje się w załączniku nr 5.
* pytanie dodatkowe, rozstrzygające: Co to jest wieniec laurowy?
9. Nauczyciel podsumowuje punktację i nagradza grupę, która zdobyła najwięcej punktów
oceną bardzo dobrą.
10. Zakończenie zajęć
Załącznik nr 1
Co to jest związek frazeologiczny?
Co to jest mit?
Kim byli: Minotaur, Dedal, Orfeusz, Ariadna, Parys, Tezeusz?
Co to jest mitologia?
Wyjaśnij dlaczego:
a) wybuchła Wojna Trojańska,
b) Orfeusz zszedł do Hadesu,
c) Dedal skonstruował skrzydła,
d) Prometeusz jest nazywany obrońcą ludzi?
6. Podaj znaczenie związków frazeologicznych:
a) Stajnia Augiasza
b) Pięta Achillesa
c) Syzyfowa praca
d) Nić Ariadny
e) Koń trojański
f) Ikarowe loty
7. Kim byli cyklopi i w którym z mitów była o nich mowa?
8. Co to jest Olimp?
9. Wyjaśnij mitologiczne znaczenie wyrazów: Ambrozja, Tartar, Pegaz, Labirynt.
10. Jakie marzenia ludzi związane są z mitem o Ikarze?
11. Wymień dwa wyrazy zaczerpnięte z mitologii, ale które dziś mają już inne znaczenie.
12. Kim był Herakles (Herkules)? Wymień jego prace.
13. Wymień bogów greckich wraz z dziedzinami życia, którymi się opiekowali.
1.
2.
3.
4.
5.
Załącznik nr 2
Nazwa drużyny : …………………………………………………..
LOTY// AUGIASZA///
SYZYFOWA//NIĆ//
IKAROWE//
ACHILLESA// KOŃ// PIĘTA// STAJNIA// TROJAŃSKI
1.
2.
3.
4.
5.
6.
ARIADNY//PRACA//
……………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………
Załącznik nr 3
Zasady gry
1. Wybierzcie spośród siebie lidera grupy, który podnosząc rękę będzie wyrażał
gotowość waszej drużyny do udzielenia odpowiedzi.
2. Słuchajcie uważnie pytań, które zadaje wam nauczyciel i odpowiadajcie tylko wtedy,
gdy zostaniecie do tego upoważnieni. Gdy udzielicie odpowiedzi na pytanie
kierowane do przeciwników, ani wy, ani oni nie dostaną punktu.
3. Celem zabawy jest przypomnienie najważniejszych wiadomości z mitologii, dlatego
zadbajcie, by wasze odpowiedzi były jednoznaczne i przemyślane. Odpowiedzi
niepełne mogą zostać nieuznane przez nauczyciela.
4. Każda z pięciu rund ma przewidziane tzw. pytanie dodatkowe, dzięki któremu
możecie zdobyć dodatkowy punkt.
5. Jeśli drużyna przeciwna nie odpowie na zadane jej pytanie, wy możecie to zrobić,
zgłaszając się poprzez podniesienie ręki.
6. W rundzie „kto pierwszy ten lepszy” zaczekajcie aż nauczyciel skończy czytać
pytanie. Jeśli zgłosicie się w trakcie jego odczytywania, zostanie ono przerwane i
będziecie musieli odpowiedzieć bez znajomości treści całego pytania.
7. Pamiętajcie, że zdrowa rywalizacja polega na czerpaniu radości z gry!
Życzę powodzenia i udanej zabawy!
Załącznik nr 4
Zakres tematyczny pytań i różnorodność
poleceń zależy od inwencji nauczyciela.
Dzięki zastosowaniu technik pracy o
charakterze otwartym polonista na pewno
utrzyma wysoką mobilizację uczniów do
nauki.
Wyjaśnij dlaczego:
1. Wybuchła wojna trojańska?
2. Orfeusz zszedł do Hadesu?
3. Dedal skonstruował skrzydła?
4. Prometeusz jest nazywany obrońcą
ludzi?
Pytanie dodatkowe: Kim są cyklopi i gdzie
była o nich mowa?
Załącznik nr 5
Kółko: Kim był Herakles (Herkules)? Wymień trzy spośród jego 12 prac. (3p.)
Strzałka: wyjaśnij mitologiczne znaczenie nazw (czym w mitologii był): Pegaz, Labirynt
(2p.)
błyskawica: wymień dwa wyrazy zaczerpnięte z mitologii, ale które już dziś mają inne
znaczenie (2p.)
uśmiech: jakie marzenia człowieka związane są z mitem o Ikarze? (1p.)
serduszko: Zeus był królem Olimpu, Apollo opiekował się sztuką a inni bogowie? Wymień
ich wraz z dziedzinami, których byli opiekunami. ( max 3 p., 0,5 za każdą odpowiedź)
krzyżyk: wyjaśnij mitologiczne znaczenie nazw (czym w mitologii był): Tartar, Ambrozja
(2p.)
Klasa: V; Czas przeznaczony na realizację zajęć: 45 min.
Temat: Odkrywamy fascynujący świat barw. Omówienie obrazu „Słoneczniki” Vincenta
van Gogha.
I. Cele lekcji:
1. Cele ogólne:
- kształcenie umiejętności odczytywania i rozumienie treści obrazu;
- uczeń tworzy skojarzenia wywołane obrazem, określa własne odczucia i nastrój
wywoływane nieregularnymi kształtami kwiatów i kolorystyką obrazu „Słoneczniki”
Vincenta van Gogha;
- uczeń uzupełnia tekst o informacje, które słyszy podczas czytania nauczyciela;
- uczeń zna życiorys Vincenta van Gogha;
- uczeń znajduje w encyklopedii termin reprodukcja;
- uczeń wie, czym jest reprodukcja.
II. Metody:
- burza mózgów;
- obserwacji;
- metody ćwiczebne (praca z podręcznikiem).
III. Formy pracy:
- zbiorowa;
- indywidualna;
- praca w grupach.
- obrazek przedstawiający słoneczniki (załącznik nr 1);
- tekst życiorysu Vincenta van Gogha (z lukami do uzupełnienia) – (załącznik nr 2);
- podręcznik „Między nami” GWO;
- albumy z losami i twórczością Vincenta van Gogha (J. Anderson, Życie i twórczość.
Vincent van Gogh, Muza SA, Warszawa 1995,1997 oraz B. Bernard, Świadectwa sztuki.
Van Gogh, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1992);
- encyklopedia.
„Czytanie” sztuki to zaniedbana dziedzina dzisiejszej edukacji
polonistycznej. Pomimo tego, iż liczne reprodukcje znanych
obrazów upiększają najnowsze podręczniki, to pełnią one
często funkcję tylko oryginalnej szaty graficznej. Sztuki
”czytania” obrazu trzeba ucznia nauczyć, wykształcić chęć
obcowania z malarskim przekazem, która zaowocuje w
przyszłości umiejętnością odczytywania znaczenia i sensu
zapisanego w dziele plastycznym.
V. SUGEROWANY PRZEBIEG LEKCJI
ETAPY
LEKCJI
W
P
R
O
W
A
D
Z
E
N
I
E
C
Z
Ę
Ś
Ć
W
Ł
A
Ś
C
I
W
A
CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA
CZYNNOŚCI UCZNIÓW
CZAS
obecność i pracę domową.
- Uczniowie słuchają,
zgłaszają się do przeczytania
pracy domowej.
5 min.
- Nauczyciel podaje dzieciom temat
lekcji: Odkrywamy fascynujący świat
barw. Omówienie obrazu „Słoneczniki”
Vincenta van Gogha. Rozdaje obrazki z
kwiatami, poleca dopisać obok nich (w
zeszycie) skojarzenia (przymiotniki) z
ciepłem i zimnem.
- Nauczyciel rozdaje uczniom tekst do
uzupełnienia, czyta go, potem pyta
pojedynczych uczniów, co wstawili w
puste miejsca. Pyta też o wyróżnione w
tekście słowo: *Czy wiecie, co to jest
reprodukcja? Podaje jednemu z dzieci
encyklopedię i poleca odnalezienie tego
słowa oraz przeczytanie innym jego
znaczenia. Potem poleca dzieciom
zanotowanie terminu. Pokazuje im także
albumy z obrazami van Gogha.
- Nauczyciel poleca otworzenie
podręcznika na str. 18. Poleca uważne
przyjrzenie się obrazowi, zwracając
uwagę na barwy, których użył autor do
namalowania kwiatów.
- Nauczyciel pyta o odczucia, jakie
towarzyszą uczniom, kiedy patrzą na
obraz, jakie odczucia dają poszczególne
jego elementy, jaki nastrój wywołuje
patrzenie na obraz. Z czym się ten obraz
kojarzy?
- Uczniowie zapisują w
zeszytach temat lekcji, a pod
nim zostawiają miejsce na
wklejenie obrazka kwiatów.
Podpisują je skojarzeniami z
ciepłem i zimnem.
4 min.
- Uczniowie słuchają
nauczyciela, śledzą tekst i
uzupełniają luki, potem
czytają swoje odpowiedzi,
zastanawiają się nad
znaczeniem słowa
reprodukcja. Jedna osoba
znajduje w encyklopedii
znaczenie słowa. Wszyscy
zapisują w zeszytach
definicję.
8 min.
- Uczniowie wykonują
polecenie.
4 min.
- Uczniowie odpowiadają na
pytania. Wyrażają swoją
opinię.
11
min.
- Nauczyciel czyta tekst z ćw. 2/19 z
podręcznika. Prosi jedną osobę, aby
czytała objaśnienia.
- Uczniowie słuchają, jedna
osoba czyta objaśnienia.
5 min.
- Nauczyciel pyta uczniów, co w swoim
dziele chciał przekazać Vincent van
Gogh.
- Uczniowie odpowiadają.
4 min.
PODSUMOWANIE
- Jeżeli zostanie trochę czasu,
nauczyciel poleca dzieciom narysować
to, co zapamiętały z dzisiejszej lekcji
[przekład intersemiotyczny].
ilustracje.
4 min.
Załącznik 1
Źródło: www.fotoforum.gazeta.pl
Załącznik 2
Vincent van Gogh żył w latach 1853-1890. Był malarzem holenderskim, ale mieszkał w
różnych krajach. Pierwszy obraz namalował w wieku 27 lat. W ciągu następnych 10 lat
swojego życia namalował jeszcze ponad 800 obrazów. Malował obrazy z życia prostych
ludzi, martwą naturę, pejzaże, autoportrety. Nie doceniano jego twórczości. Za jego życia
został sprzedany tylko 1 obraz. Artysta popełnił samobójstwo w wieku 37 lat. Obecnie jest
uznawany za jednego z największych malarzy na świecie. Jego obrazy znajdują się w
najsłynniejszych muzeach na świecie m.in. w Holandii czy we Francji. Artysta namalował 11
obrazów słoneczników. Jedna z reprodukcji obrazu "Słoneczniki" znajduje się w waszym
podręczniku. [wersja nauczyciela]
Vincent van Gogh żył w latach ….-1890. Był malarzem holenderskim, ale mieszkał w
różnych krajach. Pierwszy obraz namalował w wieku 27 lat. W ciągu następnych … lat
swojego życia namalował jeszcze ponad 800 obrazów. Malował obrazy z życia prostych
ludzi, martwą naturę, ………, autoportrety. Nie doceniano jego twórczości. Za jego życia
został sprzedany tylko 1 obraz. Artysta popełnił …………… w wieku 37 lat. Obecnie jest
uznawany za jednego z największych malarzy na świecie. Jego obrazy znajdują się w
najsłynniejszych muzeach na świecie m.in. w Holandii czy we ………. Artysta namalował 11
obrazów …………….. Jedna z reprodukcji obrazu "Słoneczniki" znajduje się w waszym
podręczniku. [wersja ucznia]
Osoba prowadząca: Małgorzata Wojtowicz
Klasa: VI; Czas przeznaczony na realizację zajęć: 45 min.
Temat: Żyrafa, kangur, hipopotam, czyli ortograficzny zwierzyniec. Powtarzamy zasady
pisowni.
I. Cele lekcji:
1. Cele ogólne:
- kształcenie umiejętności i nawyku poprawnej pisowni;
- przypomnienie podstawowych zasad ortograficznych – pisowni wyrazów z ó, u,
rz, ż, ch, h i połączeń z cząstką nie.
2.Cele szczegółowe:
- uczeń poprawnie dzieli wyrazy na sylaby;
- uczeń potrafi wyjaśnić, odwołując się do podstawowych zasad ortograficznych,
dlaczego dany wyraz pisze się z ó, u, rz, ż, ch, h, czy z cząstką nie;
- uczeń zna wyjątki od podstawowych reguł ortograficznych;
- uczeń potrafi wskazać czasowniki oraz określić ich cechy gramatyczne;
- uczeń potrafi utworzyć przysłówki od przymiotników i zapisać je z cząstką nie;
- uczeń potrafi ułożyć wyrazy w kolejności alfabetycznej.
II. Metody:
kalambury;
rebus;
praca z tekstem (wyszukiwanie potrzebnych zasad ortograficznych);
pogadanka.
III. Formy pracy:
zbiorowa;
indywidualna;
w grupach.
- rysunki zwierząt: żyrafy, kangura, hipopotama, sowy (załącznik nr 1);
- rebus (załącznik nr 2);
- karty z ćwiczeniami (załączniki nr 3, 4, 5, 6);
- karty z zasadami ortograficznymi (załącznik nr 7);
- magnesy;
- kartki A4 (22 szt.);
- karteczki z nazwami zwierząt do uzupełnienia i ułożenia w porządku alfabetycznym
(załącznik nr 8).
SUGEROWANY PRZEBIEG LEKCJI:
ETAPY
LEKCJI
CZYNNOŚCI UCZNIA
- Nauczyciel przedstawia się i wita z klasą.
CZAS
30 s.
- Nauczyciel pyta: *Czy byliście w zoo? Czy
- Uczniowie odpowiadają
wam się tam podobało? *Czy lubicie zwierzęta? na pytania. Wyrażają swoje 1 min.
* Czy lubicie zagadki ze zwierzętami?
zdanie na ten temat
(negatywne lub
pozytywne).
WPR
OWA
DZEN
IE
- Nauczyciel prosi o zgłoszenie się trzech
Uczniowie zgłaszają się.
ochotników i wybiera ich do odegrania ról trzech
Ochotnicy – wybrańcy
zwierzątek. Podaje każdemu z dzieci karteczkę z przedstawiają klasie swoje
nazwą zwierzątka.
zwierzątko. Pozostali
uczniowie zgadują.
- Nauczyciel zapisuje na tablicy nazwy
zwierzątek i przyczepia magnesami
przedstawiające je rysunki. Nauczyciel dokonuje
przy tym krótkiej charakterystyki zwierzątek,
które towarzyszyć będą lekcji. Są to: Hipopotam
Michał, Kangur Ósemek, Żyrafa Marzycielka.
3 min.
- Nauczyciel mówi: *Teraz zobaczymy, czego
chcą nas nauczyć, a właściwie, co powtórzyć
nasi nowi przyjaciele. Rozdaje dzieciom tabelkę
(załącznik 1) i poleca wykonanie zadania –
rebusu. Rozdaje również pozostałe karty pracy
oraz karty z zasadami pisowni.
1 min.
30 s.
zadanie. Otrzymują hasło:
ORTOGRAFIA
1 min.
- Nauczyciel mówi:* Na dzisiejszej lekcji
powtórzymy razem ze zwierzątkami niektóre
znane wam zasady tej nauki. Zapiszmy teraz
temat lekcji. Nauczyciel pisze na tablicy temat
lekcji: Żyrafa, kangur, hipopotam, czyli
ortograficzny zwierzyniec. Powtarzamy
zasady pisowni.
- Uczniowie zapisują temat
lekcji do zeszytu.
- Nauczyciel wskazuje dwie osoby do
przeczytania zasad ortograficznych pisowni
wyrazów z „ó” i „u”.
- Wskazani uczniowie
czytają tekst i przykłady.
Pozostali słuchają w
skupieniu.
1 min.
- Nauczyciel prosi o wykonanie 1 ćwiczenia
Kangurka Ósemka. Potem następuję
sprawdzenie.
Nauczyciel rysuje w tym czasie na tablicy
planszę do gry w kółko i krzyżyk.
1.5min.
ćwiczenie. Zgłaszają się do
sprawdzenia.
- Nauczyciel wskazuje dwie osoby do
przeczytania zasad ortograficznych pisowni
wyrazów z „rz” i „ż”.
Potem zaleca wykonanie pierwszego ćwiczenia
Żyrafy Marzycielki.
- Wskazani uczniowie
czytają tekst i przykłady.
Pozostali słuchają w
skupieniu. Potem wykonują 2.5min.
ćwiczenie. Następnie
następuje korekta.
2.5min.
- Nauczyciel wskazuje dwie osoby do odczytania
7 min.
zasad ortograficznych dotyczących pisowni
Potem wykonują ćwiczenie.
wyrazów z „ch” i „h”. Nauczyciel poleca
Następuje sprawdzenie.
wykonanie pierwszego zadania Hipopotama
Michała.
- Nauczyciel mówi: *A teraz zobaczymy, jaką
zabawę lubią nasi nowi znajomi. Widzicie na
tablicy znaną Wam z pewnością planszę do gry w
kółko i krzyżyk z drobnymi nowościami.
Ósemek i Marzycielka bardzo lubią tę zabawę.
Podzielę Was teraz na dwa zespoły. Kangurka i
Żyrafy. Zespół Żyrafy będzie krzyżykiem, a
Kangurka kółkiem.
CZĘŚ
Ć
WŁAŚ
CIWA
- Uczniowie biorą czynny 2.5min.
udział w grze.
Nauczyciel dokonuje podziału klasy na dwie
części. Wyjaśnia reguły zabawy. Zabawa.
- Nauczyciel mówi * A teraz coś specjalnego.
Ostatni, spóźniony gość. SOWA
MĄDRALIŃSKA. Mówiąc to, przyczepia na
tablicy wizerunek Sowy. Potem dodaje: * Sowa
jest bardzo zajęta, gdyż dba o poziom wiedzy
ogólnej Zwierzyńca, z którego pochodzą nasi
przyjaciele. Znalazła dla nas czas, aby
przypomnieć jeszcze pisownię cząstki nie.
Przeczytajcie w ciszy podane informacje.
Potem czytają.
- Nauczyciel poleca wykonanie ćwiczeń Sowy o
nr 2, 3, 7.
polecenia. Po ukończeniu
następuje sprawdzenie.
6 min.
-Uczniowie zaznaczają i
10 min.
PODS
UMO
WANI
E
- Nauczyciel sprawdza grupową pracę dzieci.
Nagradza grupę, która zrobiła zadanie szybko i
bezbłędnie.
-Rozdaje dzieciom kartki. W grupach rysują
poszczególne części Zwierzyńca. Nauczyciel
pyta na zakończenie: *Co zrobiliśmy na
dzisiejszej lekcji? Co pomogły nam dzisiaj
powtórzyć Zwierzątka?
-Dzieci rysują, a potem
5 min.
odpowiadają na pytanie, że
powtórzyły zasady
ortografii.
-Nauczyciel żegna dzieci.
Załącznik nr 1
Hipopotam Michał
Żyrafa Marzycielka
Sowa Mądralińska
Kangur Ósemek
Źródło: żyrafa, sowa i kangur: www.office.microsoft.com; hipopotam: www.pl.123rf.com
Aby uczeń przestał kojarzyć sobie lekcje ortografii z trudną i
bezcelową pracą, nauczyciel powinien stosować nowoczesne
techniki uczenia się oparte na skojarzeniach i
spostrzegawczości. W tym scenariuszu uczeń kojarzy sobie
wyrazy z trudnością ortograficzną z postacią – przewodnikiem
po danej regule ortograficznej.
Załącznik nr 2
Wyraz-zwierzątko
Sylaby, które bierzemy pod Co zrobić z literami z sylab?
uwagę
III i IV
± _! _ → ± !-r →o
II
_ ± _ +a
III
_! _ !-i
Legenda:
±-usunięcie danej litery
!-wstawienie jakiejś litery
→o zamiana litery
+a- wstawienie dodatkowej litery na końcu
Załącznik nr 3
Ćwiczenia Kangurka Ósemka na pisownię wyrazów z „ó”, „u”
Ćwiczenie 1.
Wpisz w luki ó lub u. Uzasadnij swój wybór.
mieszkańc...w p...rp...ra
Maz...rk...wna mal...szek
bab...leńka dw...r
zas...wka imp...ls
szn...r pł...tno
...kraina ...wdzie
Ćwiczenie 2.
Znajdź w podanym tekście wyrazy z „ó” i „u”. Podkreśl je i uzasadnij pisownię, co
najmniej pięciu z nich.
Przez pewien czas Kangurek Ósemek zawsze nosił ze sobą długą laskę, aby móc wesprzeć się
na niej, gdy będzie zmęczony podróżą. Wędrówka była bowiem nieodłącznym elementem
jego życia. „Lubię chodzić”-mówił. Dlaczego teraz, kiedy towarzyszy nam przy
rozwiązywaniu zadań, nie ma ze sobą tego, zdawałoby się tak zbawiennego, przedmiotu?
Okazał się on mu niepotrzebny. Ponadto przyniósł tylko zmartwienie. Pewnego popołudnia,
kiedy Ósemek szedł do swojego przyjaciela, aby udawać hydraulika, którego ten akurat
potrzebował (dodajmy, że Kangurek zrobił to za namową przyjaciółki Żyrafy Marzycielki)
zaczepił laskę o gałązki krzewów, przewrócił się i skręcił nóżkę. Wyobraźcie sobie, jakie to
musiało być straszne? Kangurek tak bardzo lubił chodzić, a tutaj taka przygoda! To
spowodowało, że musiał potem leżeć w łóżku aż przez sześć tygodni
Załącznik nr 4
Ćwiczenia Żyrafy Marzycielki na pisownię wyrazów z „ż” i „rz”
Ćwiczenie 1.
Wpisz w luki ż lub rz. Uzasadnij swój wybór. Uwaga! Możliwe, że w którymś z wyrazów
żadna z tych liter nie będzie mogła być wstawiona.
...eźbia... ...egla...
b..eg du...y
dwo...anin b...ask
d...emać śnie...ny
zmie...ch dró...ka
...urawina mro...ony
pieka... buk...pan
p...ygoda ...uczek
ró...a gó...ysty
Ćwiczenie 2.
Znajdź w podanym tekście wyrazy z „rz” i „ż”. Podkreśl je i uzasadnij pisownię, co
Żyrafa Marzycielka chyba w końcu uwierzyła w to, że nie jest niezastąpiona. Zawsze kiedy
przyjaciele planowali jakąś podróż, Żyrafa musiała stać na ich czele i wszystko
przygotowywać. Uważała, że tylko ona potrafi wszystko najlepiej zrobić. „Przecież to
niemożliwe, żebyście dali sobie radę beze mnie”- mawiała. Aż pewnego dnia przyjaciele nie
wytrzymali dłużej. Powiedzieli jej w kulturalnej rozmowie, że nie chcą, aby nimi rządziła.
Poprosili, by trochę się uspokoiła w planowaniu wszystkiego za wszystkich. To była smutna
lekcja. Żyrafa przyjęła ją jednak w pokorze. Może już nasza Marzycielka przestanie
wszystkimi kierować? To byłoby miłe. Zwłaszcza z punktu widzenia Kangurka i Hipopotama.
Załącznik nr 5
Ćwiczenia Hipopotama Michała na pisownię wyrazów z „ch” i „h”
Ćwiczenie 1.
Wpisz w luki ch lub h. Uzasadnij swój wybór.
...ejnał ...orał
t...órz ...ory
me...aniczny s...ować
...ydraulik ...onor
ru... ...odowla
wę... du...
...arcerz ...uragan
malu... przy...odzi
cmenta... dru....
Ćwiczenie 2.
Znajdź w podanym tekście wyrazy z „ch” i „h”. Podkreśl je i uzasadnij pisownię, co
Hipcio Michał chodził nerwowo w tę i z powrotem. Co mu się stało? Otóż pewien hydraulik,
który miał naprawić Hipciowi kran wciąż nie przybywał, chociaż od umówionej godziny
minęło już pół godziny. Chlupocząca w wiadrze woda nie dawała naszemu Michałowi
spokoju. „Coraz jej więcej i więcej”- myślał. - A jego jak nie ma, tak nie ma. Chyba trzeba
było poprosić Żyrafę. Ona nie działa tak chaotycznie, jak ja. Jej na pewno by posłuchał ten
mechanik. Ale nie! Ja wolę sam wszystko robić, no i proszę bardzo, co wyszło... Jeszcze ta
rozmowa telefoniczna. Kto to widział, żeby takie ważne rzeczy załatwiać przez telefon!”
Nagle usłyszał hejnał-sygnał dzwonka przy drzwiach. Poderwał się szybko z zamiarem
wybuchnięcia i skarcenia opieszałego i spóźnialskiego pracownika, lecz gdy otworzył,
zawahał się. Zobaczył za drzwiami swojego druha Kangura z gipsem na nodze. „Na honor
Żyrafy, co Ci się stało?”- wykrzyknął przerażony. Zaprosił przyjaciela do środka, a następnie
wysłuchał opowieści o wypadku Kangurka, który okazał się być hydraulikiem, na którego
czekał Michał. Gdy Kangur skończył mówić, Michał rzekł: „Jak żyję, nie słyszałem o takiej
historii. Wszyscy mogą hulać, ile chcą i nic im się nie dzieje, a ty tylko idąc skręciłeś nogę!
To dlatego, że podszywałeś się za hydraulika”. Kangurek przeprosił przyjaciela za żart, ale
naprawił też kran i obaj byli zadowoleni (no prawie: Kangurkowi bardzo przeszkadzała
skręcona nóżka).
Załącznik nr 6
Ćwiczenia specjalne od SOWY MĄDRALIŃSKIEJ z pisownią cząstki nie.
Ćwiczenie 1
Przeczytaj podany tekst. Wypisz wyróżnione wyrazy. Jakie to części mowy? Określ ich
formy. Jak piszemy z tymi częściami mowy nie?
Nie miał nic przeciwko temu.
- Wcale nie muszę mu mówić. Myślę, że nie przyjadą przed nami. Zresztą, gdyby nawet tak
zrobili to oznaczałoby, że nie pomogli mamie, a tego nikt by nie chciał.
- Tak. Na pewno nie będą wcześniej. Zresztą: nie mówić to nie mówić. Nie ma problemu.
Ćwiczenie 2
Napisz podane wyrazy z cząstką nie.
.... cierpliwość, .... pójdziesz, .... posłuszeństwo, .... chęć, ….ciepło, .... deptać, ...zgoda,
....grzeczny, .... dobra, .... wiecie, .... kupimy, .... prawda, .... zarobię, .... przyjaciel, ….miło
Ćwiczenie 3
Podkreśl w podanych zdaniach rzeczowniki z nie. W jakich znaczeniach zostały one użyte w
zdaniach? Kiedy nie z rzeczownikami można pisać rozdzielnie?
To nie wrażliwość na muzykę, lecz chęć zwrócenia na siebie uwagi.
Powiedziano mu, że każde nieposłuszeństwo będzie surowo karane.
Ujrzał nagle w mroku nie przyjaciela, którego oczekiwał, lecz obcego człowieka.
Dlaczego narażasz siebie na tak wielkie niebezpieczeństwo?
Nie chciałam cię zranić, czułam tylko niepokój o ciebie.
Ćwiczenie 4
Do podanych przymiotników dopisz ich przeciwieństwa z cząstką nie. Następnie utwórz od
nich przysłówki z cząstką nie.
Wzór: przyjemny - nieprzyjemny – nieprzyjemnie
poprawny
gościnny
wspaniały
dobry
dokładny
miły
zadowalający
Uczeń zapamiętuje poprawną pisownię trudnych wyrazów w
sposób łatwy i przyjemny dzięki wykorzystaniu na lekcjach
ortograficznych metod i technik angażujących jego naturalne
zdolności do uczenia się: zmysły i emocje oraz siłę skojarzeń i
moc obrazu.
Ćwiczenie 5
Z podanych zdań wypisz przysłówki. Od jakich części mowy zostały one utworzone?
Niełatwo poradzić sobie z tym zadaniem.
Siostra gotuje niesmacznie.
Dzieci zachowywały się niegrzecznie.
Tę pracę napisał nieciekawie.
Ćwiczenie 6
Do podanych wyrazów dobierz z ramki rzeczowniki o podobnym znaczeniu.
wrógzłotrwogazaskoczenieuchybienierozgardiaszwrogośćbezsenssamowolanieprzyjaciel, niedorzeczność, niegodziwość, nieposłuszeństwo, niespodzianka, nietakt, niepokój,
nieład, nienawiść
Załącznik nr 7
Pisownia wyrazów z „ó” i „u”
„Ó” piszemy wtedy, kiedy wymienia się ono na o lub e w innych formach danego wyrazu lub
w wyrazach pokrewnych, np. naród-narody, przyjaciółka-przyjaciel.
„Ó” piszemy w końcówce dopełniacza l. mn. r. męskiego, np. butów, chrabąszczów.
„Ó” piszemy w zakończeniach rzeczowników: -ów, -ówna, -ówka, np. Rzeszów,
Stolarzówna, kryjówka.
WYJĄTEK stanowią wyrazy: skuwka, okuwka, odkuwka, zasuwka
„Ó” piszemy w kilkudziesięciu wyrazach mimo braku wymiany na o lub e, np. król, góra,
jaskółka, kłótnia, krótki. Pisownię tych wyrazów należy zapamiętać.
„Ó” na początku wyrazów występuje rzadko: ów, ówczesny, ówdzie, ósemka.
„U” piszemy w większości polskich wyrazów, np. uzdolniony, chudy, szczupły
Mimo wymiany na o piszemy u w zakończeniach rzeczowników: -un, -unek, -unka,np.
opiekun, opiekunka, ratunek oraz w zakończeniach czasowników: -uję, -ujesz, -uje, np.
haftuję, haftujesz, haftuje.
„U” piszemy także w innych zakończeniach, np. -uch, -ucha, -ulo, -ulka, -ula, itp.
(przykłady: leniuch, kostucha, matulo, babulka, matula)
Pisownia wyrazów z „rz” i „ż”
„Rz” piszemy wtedy, kiedy w innych formach danego wyrazu lub w wyrazach pokrewnych
wymienia się ono na r, np. starzec- starca, wzorzysta-wzór,
a także w zakończeniach rzeczowników osobowych: -arz, -erz, np. stolarz.
„Rz” piszemy po spółgłoskach: b,p,d,t,g,k,ch,j,w, np. brzeg, naprzód, drzewo, trzeba,
grzęda, krzyk, chrzan, spojrzenie, wrzątek
WYJĄTEK stanowią takie wyrazy jak: pszczoła, pszenica, kształt, bukszpan, Pszczyna,
gżegżółka, a także stopień wyższy i najwyższy przymiotników, np. lepszy, najprostszy.
„Rz” piszemy w kilkudziesięciu wyrazach mimo braku wymiany na r. Ich pisownię należy
zapamiętać, np. burza, korzyść, rząd, rzadki.
„Ż” piszemy wtedy, kiedy wymienia się ono w wyrazach pokrewnych lub w innych formach
danego wyrazu na: g,dz,h,z,ź,s, np. dróżka-droga, mosiężny-mosiądz, drużyna-druh, każękazać, wożę-woźnica, bliżej-blisko.
„Ż” piszemy także na końcu niektórych wyrazów, głównie pochodzenia francuskiego, np.
bandaż, garaż, szantaż, witraż, w zapożyczeniach po literze n, np. branża, oranżada, rewanż
oraz na końcu wielu polskich wyrazów, np. stróż, nóż, oręż, grabież.
Pisownia wyrazów z „h” i „ch”
Jeżeli w którymś wyrazie występuje h, to w wyrazach pokrewnych także piszemy h, np.
bohater, bohaterski, bohaterstwo.
H piszemy w wyrazach, w których wymienia się na g, ż, z, dz, np. wahać się - waga, druh –
drużyna, błahy – błazen, wataha – watadze.
Ch piszemy, jeśli w innych formach wymienia się na sz, np. sucho-susza, uciecha-uciesze,
mucha-musze.
Ch piszemy zawsze po s, np. schody, schować.
Ch piszemy na końcu wyrazów, np. gmach, ruch.
WYJĄTEK: druh
Pisownia wyrazów z cząstką nie
Nie piszemy rozdzielnie przed wszystkimi formami osoby, liczby i czasu czasowników, a
także imiesłowami przymiotnikowymi, np.nie pracuję, nie pracujesz, nie pracuje, nie
pracujecie, nie pracują, nie będziemy pracować, nie będę pracowała, nie pracowałem, nie
czekając, nie zrobiwszy, nie mówiąc.
Nie piszemy także rozdzielnie przed czasownikami w formie bezokolicznika, np. nie
pracować, nie żałować, nie narzekać, nie hamować.
Nie z rzeczownikami piszemy łącznie, np. niepowodzenie, nieśmiałość, nieostrożność.
Ale uwaga: nie piszemy rozdzielnie przed rzeczownikami, kiedy chcemy zaznaczyć wyraźne
lub domyślne przeciwstawienie, np. Nie obawa przed karą, lecz przemyślana decyzja skłoniła
Jurka do pozostania w domu.
Nie z przymiotnikami i przysłówkami odprzymiotnikowymi w stopniu równym piszemy
łącznie, np. niemiły, niegrzeczna, nierzadki, niemiło, niegrzecznie, nierzadko.
Ale uwaga: w stopniu wyższym i najwyższym przymiotniki i przysłówki odprzymiotnikowe
piszemy rozdzielnie, np. nie większy, nie lepiej, nie najchętniej, nie najdłuższy.
Załącznik nr 8
......łw
ż...br
...yrafa
mr...wka
wr...bel
...aba
kang...r
kacz...szka
kr...lik
nosoro...ec
...ipopotam
...iena
...rabąszcz...w
p...czoła
je...
przepi...rka
wilk...w
kog...t
b...br
jast...ąb
Zasady ortograficzne oraz ćwiczenia zostały opracowane na podstawie:
Wielki słownik ortograficzny PWN z zasadami pisowni i interpunkcji, red. nauk. oraz oprac.
zasad pisowni i interpunkcji Edward Polański, Warszawa 2011.
Janina Wójcik, Język polski. Gramatyka i ortografia. Podręcznik dla klasy czwartej szkoły
podstawowej, WSiP 1997.
Klasa: VI; Czas przeznaczony na realizację zajęć: 45 min.
Temat: W obronie ojczystego języka – „Rota” Marii Konopnickiej.
I. Cele lekcji:
1. Cele ogólne:
- kształtowanie świadomości historycznej i postawy patriotycznej;
- zapoznanie uczniów z jednym z hymnów narodowych;
- kształtowanie umiejętności czytania ze zrozumieniem.
- uczeń wysłuchuje pieśni w postawie stojącej, ze świadomością powagi i wagi utworu;
- uczeń czyta na poziomie semantycznym (posługuje się cytatem);
- uczeń czyta na poziomie krytyczno - twórczym;
- uczeń zna tekst „Roty”, rozumie jej przesłanie, wie, w jakich okolicznościach powstał
ten hymn (zna kontekst historyczny zaborów, w szczególności germanizacji);
- uczeń wymienia metody germanizacji oraz sposoby walki z nią.
II. Metody:
- metody ćwiczebne (praca z tekstem hymnu);
- pogadanka;
- prezentacje krótkich referatów;
- wysłuchanie nagrania pieśni.
III. Formy pracy:
- zbiorowa;
- jednostkowa;
- w parach.
Jako nauczyciele języka polskiego mamy wiele możliwości
kształtowania postawy patriotycznej uczniów. Realizowaniu
tego celu sprzyja literatura piękna, która ma wielką siłę
oddziaływania na uczucie i emocje uczniów.
- podręcznik (A. Łuczak,
A. Murdzek, Między
nami kl.6);
- tekst „Roty”( załącznik nr 1);
- Rota, [w:] Pieśni patriotyczne, [CD-ROM], Warszawa 2006;
- notatka o Marii Konopnickiej - tekst z lukami (załącznik nr 2);
- mapa historyczna z okresu zaborów (ksero z W. Chybowski, Historia. Zeszyt do ćwiczeń na
mapach konturowych, Wyd. Demart, Warszawa 2000);
- karta pracy – piramida (załącznik nr 3);
- pytania podsumowujące na zakończenie lekcji do zabawy w kółko i krzyżyk (załącznik nr
4).
V. Przebieg lekcji:
ETAPY
LEKCJI
CZYNNOŚCI
UCZNIÓW
CZAS
Wartość informacji
zaprezentowanych przez ucznia w
formie referatu jest bardzo duża. Aby
przygotować referat, uczeń znalazł i
wyselekcjonował informacje, a
potem przezwyciężył tremę i
przedstawił efekt swojej pracy na
forum klasy.
WPRO
WADZ
ENIE
obecność, prosi dwie osoby, które wykonały
dodatkową pracę domową o przedstawienie
przygotowanych referatów; uzupełnia
wypowiedzi uczniów o kontekst historyczny
zaborów i walki Polaków z germanizacją.
Przedstawia mapę historyczną.
- Uczniowie
prezentują
przygotowane
informacje.
- Nauczyciel poleca uczniom zanotowanie
tematu lekcji w zeszytach.
- Uczniowie
Temat: W obronie ojczystego języka – „Rota”
wykonują polecenie
Marii Konopnickiej.
nauczyciela.
Potem prosi uczniów o powstanie i w postawie
na baczność wysłuchanie pieśni.
15min.
5 min.
CZĘŚ
Ć
WŁAŚ
CIWA
- Nauczyciel rozdaje dzieciom tekst hymnu.
Pyta o znaczenie tytułu. Potem wręcza
dzieciom kartki z notatką o autorce, czyta tekst
i prosi o wstawienie brakujących wyrazów w
luki.
- Uczniowie
odpowiadają na
pytanie
nauczyciela,
uzupełniają też
tekst z lukami.
5 min.
- Nauczyciel poleca wykonanie karty pracy
(piramida) – praca w parach.
- Uczniowie
wypełniają
piramidę.
5 min.
- Nauczyciel sprawdza wykonanie polecenia.
- Dzieci czytają
odpowiedzi;
5 min.
- Nauczyciel wspólnie z dziećmi uzupełnia
tabelę z podręcznika (ćw. 2/13).
- Uczniowie ustnie
wykonują polecenie
nauczyciela, potem
zanotowują wnioski
w zeszytach.
6 min.
Głównym zadaniem nauki tekstów
na pamięć jest wyrabianie pamięci
językowej, logicznej i
mechanicznej.
Poprzez naukę tekstów na pamięć
rozwijamy również umiejętność
koncentracji i skupienia uwagi.
- Uczniowie
zanotowują treść
pracy domowej.
1 min.
- Nauczyciel zadaje dzieciom pracę domową
(ćw. 3/13) oraz nauczenie się na pamięć
„Roty” (na za tydzień – 25.09.2012).
PODS
UMO
WANI
E
- Kółko i krzyżyk – podsumowanie. Pytania
podsumowujące (załącznik 4)
Załącznik nr 1
ROTA
Nie rzucim ziemi, skąd nasz ród,
Nie damy pogrześć mowy!
Polski my naród, polski lud,
Królewski szczep piastowy,
Nie damy by nas zniemczył wróg...
Tak nam dopomóż Bóg!
Do krwi ostatniej kropli z żył
Bronić będziemy Ducha,
Aż się rozpadnie w proch i pył
Krzyżacka zawierucha.
Twierdzą nam będzie każdy próg...
Nie będzie Niemiec pluł nam w twarz,
Ni dzieci nam germanił.
Orężny wstanie hufiec nas,
- Uczniowie biorą
udział w zabawie.
3 min.
Duch będzie nam hetmanił,
Pójdziem, gdy zabrzmi złoty róg...
Nie damy miana Polski zgnieść,
Nie pójdziem żywo w trumnę,
Na Polski imię, na jej cześć
Podnosim czoła dumne:
Odzyska ziemię dziadów wnuk,
Załącznik nr 2
Maria Konopnicka, ur. 1842 roku w Suwałkach w rodzinie prawniczej. W latach 1855-1856
uczyła się na pensji sakramentek w Warszawie. W 1862 roku wyszła za ziemianina Jarosława
Konopnickiego i osiadła z nim w Bronowie pod Łęczycą. Lękając się aresztowania Jarosława,
który był związany z powstańcami, wyjechała z mężem za granicę. W 1864 roku po utracie
zrujnowanego Bronowa Konopnicki objął w dzierżawę folwarczek Gusin i przeniósł się tam z
rodziną. W 1870 roku został wydrukowany pierwszy wiersz Konopnickiej. W 1877 roku
Maria opuściła męża i przeniosła się z szóstką dzieci do Warszawy. Na lata 90. przypada
dojrzała twórczość poetki oraz jej podróże po Europie. Konopnicka angażowała się m.in. w
protest przeciwko akcji germanizacyjnej w zaborze pruskim. W 1903 roku z okazji
dwudziestopięciolecia pracy literackiej otrzymała w darze od społeczeństwa dworek w
Żarnowcu koło Krosna - ale nie spędziła w nim dużo czasu, gdyż dużo podróżowała. W latach
1905 - 1907 organizowała po upadku rewolucji pomoc dla uwięzionych i ich rodzin. W 1910
roku umarła we Lwowie. [wersja nauczyciela]
Maria Konopnicka, ur. 1842 roku w ……………. w rodzinie prawniczej. W latach 18551856 uczyła się na pensji sakramentek w Warszawie. W 1862 roku wyszła za ziemianina
……………………………. i osiadła z nim w Bronowie pod Łęczycą. Lękając się
aresztowania Jarosława, który był związany z powstańcami, wyjechała z mężem za granicę.
W 1864 roku po utracie zrujnowanego Bronowa Konopnicki objął w dzierżawę folwarczek
Gusin i przeniósł się tam z rodziną. W …….roku został wydrukowany pierwszy wiersz
Konopnickiej. W 1877 roku Maria opuściła męża i przeniosła się z szóstką dzieci do
Warszawy. Na lata 90. przypada ……………… poetki oraz jej podróże po Europie.
Konopnicka angażowała się m.in. w protest przeciwko akcji ……………..w zaborze pruskim.
W 1903 roku z okazji dwudziestopięciolecia pracy literackiej otrzymała w darze od
społeczeństwa dworek w ……….koło Krosna - ale nie spędziła w nim dużo czasu, gdyż dużo
podróżowała. W latach 1905 - 1907 organizowała po upadku rewolucji pomoc dla
uwięzionych i ich rodzin. W …… roku umarła we Lwowie. [wersja ucznia]
Załącznik 4
Pytania podsumowujące:
1. Co oznacza tytuł hymnu, który dzisiaj poznaliście?
2. Kto jest podmiotem lirycznym „Roty”?
3. W obronie czego wystąpiła autorka tworząc ten tekst?
4. Jak nazywamy działanie Niemiec podejmowane w okresie zaborów, mające na celu
zniszczenie kultury i języka polskiego?
5. Kiedy po raz pierwszy publicznie wykonano tekst „Roty”? Jakiemu wydarzeniu to
towarzyszyło?
6. Wymieńcie przynajmniej dwa przykłady walki z germanizacją.
7. Podajcie przynajmniej dwie wartości, do których odwołała się autorka w tekście?
8. W jakim mieście miał miejsce bunt dzieci przeciwko zakazowi używania języka
polskiego na lekcjach religii?
Podajcie sposoby germanizacji (przynajmniej dwa).
Załącznik 3
Znaczenie tytułu
Geneza utworu
Podmiot liryczny
Nastrój wiersza i cel wypowiedzi poetyckiej
Imię i nazwisko prowadzącej: Katarzyna Porowska
Klasa: VI; Czas przeznaczony na realizację zajęć: 45 minut
Temat: Kim jest pirat i czym się zajmuje? Analiza i interpretacja wiersza
„Czarny okręt”.
I.
Cele lekcji:
 Cele ogólne:
- rozwijanie umiejętności pracy ze słownikiem.
 Cele szczegółowe:
- uczeń potrafi odpowiedzieć na pytanie zawarte w temacie;
- uczeń potrafi odnaleźć w słowniku wyrażenia: „kostucha”, „łup”,
„korsarz”, „szakal”, „pirat” i dokonać ich wyjaśnienia własnymi słowami;
- uczeń potrafi podać dosłowne i przenośne znaczenie wyrazu pirat;
- uczeń potrafi podać przykłady piractwa i wartościować, że są one złe i
niezgodne z prawem.
Uczniowie poznają piękno polskiego języka, przyswajając
sobie odpowiednie słownictwo, ucząc się stosować poznane wyrazy
we właściwych językowi polskiemu wyrażeniach i zwrotach.
Systematycznie stosowane na lekcjach ćwiczenia słownikowe
wpływają na wzbogacenie i usprawnianie języka dziecka.
II.
Metody:
- burza mózgów;
- praca z wierszem;
- praca ze słownikiem i innymi źródłami.
III.
Formy pracy:
- indywidualna;
- w parach;
- w grupach.
IV.
Środki dydaktyczne:
- obrazki kojarzące się z piratami (załącznik nr 1);
- wiersz „Czarny okręt” (załącznik nr 2);
- karta pracy (załącznik nr 4);
- plansza do gry w statki (załącznik nr 5);
- kolorowanka (załącznik nr 6);
- „Słownik języka polskiego” lub ksero stron ze słownika i encyklopedii
zawierających wyjaśnienie trudnych pojęć zawartych w wierszu: kostucha,
łup, korsarz, szakal, pirat, piractwo (załącznik nr 7).
Ćwiczenia słownikowe musza być ściśle powiązane z
tematem lekcji. Nie powinny mieć charakteru teoretycznego.
Cała ich wartość będzie polegała na tym, jak je wykorzystamy
w praktyce językowej.
V.
PRZEBIEG LEKCJI
1. WPROWADZENIE
CZYNNOŚCI UCZNIA
CZAS
30s.
- Uczniowie odpowiadają co widzą na
obrazkach.
3min.
- Uczniowie odpowiadają, że rzeczy te
kojarzą im się z piratem
1min.
- Nauczyciel pyta uczniów: „Kto to jest
pirat?”
- Uczniowie odpowiadają: osoba na
morzu, osoba, która jest na statku,
szuka skarbu…
1min.
- Nauczyciel pyta uczniów: „Czym się
zajmuje pirat?”
- Uczniowie odpowiadają: zbiera łupy,
niszczy, kradnie skarb, porywa …
1min.
- Nauczyciel pokazuje klasie krateczki z
obrazkami: papugi, skarbu, mapy, czapki
pirackiej, bomby, kompasu i statku
(załącznik nr 1). Prosi uczniów o podanie
nazw tych atrybutów.
- Nauczyciel pyta uczniów, z czym kojarzą
się im te rzeczy.
- Nauczyciel zapisuje na tablicy temat lekcji:
Kim jest pirat i czym się zajmuje? Analiza i
interpretacja wiersza „Czarny okręt”.
2. CZĘŚĆ
WŁAŚCIWA
- Uczniowie wpisują temat lekcji do
zeszytu.
1min.
CZYNNOŚCI UCZNIA
CZAS
- Nauczyciel czyta wzorcowo
„Czarny okręt” (załącznik nr 2).
wiersz
1min.
- Nauczyciel prosi uczniów o przeczytanie - Uczniowie sami czytają wiersz w 1min.
wiersza w ciszy. W tym czasie rozdaje karty ciszy.
pracy (załącznik nr 4).
- Nauczyciel prosi uczniów o wyjaśnienie
pojęć z wiersza na podstawie ksero słownika
języka polskiego: kostucha, łup, korsarz,
szakal (załącznik nr 3).
Nauczyciel prosi uczniów o głośne
przeczytanie odpowiedzi.
- Uczniowie szukają wyjaśnień z 3 min.
podanych stron ksero i uzupełniają
ćwiczenie 1. w karcie pracy.
Uczniowie
czytają
zapisane 1min.
odpowiedzi: „Kostucha” – postać
śmierci wyobrażona jako kościotrup z
kosą, „łup” – zdobycz pochodząca z
grabieży, „korsarz” - rozbójnik
morski, dawniej uzbrojony statek
który zajmował się niszczeniem
innych
statków,
„szakale”
–
drapieżnicy.
- Nauczyciel pyta uczniów, czy okręt - Uczniowie odpowiadają: „Okręt 30s.
piratów jest bezpieczny?
piratów jest niebezpieczny, ponieważ
niszczy inne statku, kradnie skarb i
robi krzywdę osobom napotkanym”.
- Nauczyciel pyta uczniów, co może stać się - Uczniowie zapisują w kartach pracy: 1min.
z osobą, która spotka na swej drodze pirata? „Osobę, którą spotka pirat może
dopaść śmierć”.
- Nauczyciel
dosłownego i
wyrazu pirat.
prosi o wyjaśnienie - Uczniowie na podstawie ksero stron 1min.
przenośnego znaczenia ze słownika wyjaśniają dosłowne i
przenośne znaczenie wyrazu „pirat”.
- Nauczyciel prosi o głośne przeczytanie Uczniowie
czytają
odpowiedzi.
odpowiedzi, które zapisali.
głośno 30s.
- Nauczyciel pyta uczniów, czy pirat jest - Uczniowie odpowiadają, że pirat nie 1min.
osobą godną podziwu.
jest osobą godną podziwu, ponieważ
wszystko zdobywa za pomocą siły i
niszczenia. Porywa statki i kradnie
skarby. Nie jest dobrym kapitanem
statku.
- Nauczyciel prosi uczniów o wyjaśnienie - Uczniowie
pojęcia „piractwo” na podstawie ksero stron „piractwo”.
ze słownika.
wyjaśniają
pojęcie 1min.
3 . CZĘŚĆ
PODSUMOWUJĄCA
CZYNNOŚCI UCZNIA
CZAS
- Nauczyciel rysuje na tablicy planszę, na
górze zaznacza pola A, B, C, D, E, po lewej
stronie zaznacza pola: 1,2,3,4,5.
- Nauczyciel tłumaczy zasady gry: „Zabawa
Bardzo dobry pomysł na
podsumowanie
zdobytych
polega na grze w statku. Uczniowie dzielą
wiadomości,
angażujący
się na grupy. Każda grupa wybiera swojego
każdego
ucznia
i
wprowadzający
element
lidera. Lider będzie podawał pola, które
rywalizacji, bardzo lubiany
chcą odkryć, np. 2A, 4E. Gdy grupa trafi na
przez dzieci.
krzyżyk, otrzymuje pytanie podsumowujące
dzisiejszą lekcję, gdy odpowie prawidłowo,
gra dalej i ma możliwość trafianie
Uczniowie grają w „statki”.
następnych pól.
- Nauczyciel rozdaje jednej osobie dwie
kartki z napisami: „zaczyna moja grupa” lub
„zaczynają przeciwnicy”. Uczeń losuje i
zaczyna się gra.
15min
Załącznik nr 1
www.pl.123rf.com
www.pixmac.pl
www.alejka.pl
www.pixmac.pl
www.zigzap-bajki.pinger.pl www.kolorowankidladzieci.org
www.kolorowankidladzieci.org
Załącznik nr 2
Czarny okręt
(Pieśń ze Śpiewnika żeglarskiego)
Czarny okręt, na nim śmierci znaki
Trupia czaszka, dwa piszczele w skos
Na pokładzie same zabijaki,
Brudne szaty, stargany ich włos.
Komu taki widok się ukaże,
Ten z kostuchą pewny zawarł ślub.
Przebóg !Bladną twarze!
Biada! To korsarze!
To szakale węszą łup.
To okręt krwawej braci,
To okręt goryczy i łez.
Hej, szaleńcze, zejdź mu z drogi!
Bo gdy dopadnie,
Wędrówki twej kres.
Załącznik nr 3
DEFINICJE SŁOWNIKOWE
► pirat
1. korsarz morski;
2. osoba pobierająca profity z tytułu nieautoryzowanej sprzedaży cudzej własności
intelektualnej;
3. osoba w sposób notorycznie łamiąca ustalony porządek prawny (np. pirat drogowy).
► łup
1.zdobycz (wojenna albo pochodząca z grabieży)
2.trofeum myśliwskie
3.okrzyk naśladujący uderzenie
► kostucha
potocznie: postać śmierci wyobrażana jako kościotrup z kosą
► korsarz
kaper;
1. rozbójnik morski, pirat;
2. uzbrojony, prywatny statek handlowy, upoważniony do walki ze statkami wrogiego
państwa
dawniej: prywatny uzbrojony statek, który zajmował się podczas wojny niszczeniem
nieprzyjacielskich statków handlowych
► szakal
1. drapieżnik z rodziny psów mniejszy od lisa
2. człowiek żerujący na cudzym nieszczęściu
Źródło: www.sjp.pl, Internetowy słownik języka polskiego
Załącznik nr 4
KARTA PRACY
Temat: Kim jest pirat i czym się zajmuje? Analiza i interpretacja wiersza „Czarny okręt”.
 Wyjaśnij pojęcia z wiersza „Czarny okręt”.
a) Kostucha -………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………..
b) Łup - ………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………..
c) Korsarze - ………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………..
d) Szakale - …………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………
 Czy okręt piratów jest bezpieczny? Odpowiedź uzasadnij.
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
 Na podstawie wiersza odpowiedz, co może stać się z osobą, która na swej drodze
spotka pirata?
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
 Na podstawie słownika języka polskiego wyjaśnij dosłowne i przenośne znaczenie
wyrazu pirat:
Dosłowne
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
Przenośne
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
 Czy pirat jest osobą godną podziwu ? Odpowiedź uzasadnij.
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
 Co to jest piractwo? Odpowiedz na podstawie słownika języka polskiego.
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
 Podaj przykłady piractwa:
 ………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………..
 ………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………..


………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
 Wspólnie z kolegą z ławki wymień cechy, jakimi powinien odznaczać się dobry
kapitan statku?
 ……………………………………………………………………………………..
 ……………………………………………………………………………………
 ………………………………………………………………………………………
 ………………………………………………………………………………………
Źródło: www.pl.123rf.com
Załącznik nr 5
GRA DYDAKTYCZNA „STATKI”
A
1
B
C
X
X
D
2
E
X
3
X
4
X
5
X
1B – Los szczęścia ( uczestnik gry nie dostaje pytania, gra dalej)
1C – Opisz wygląd pirata.
2E – Wyjaśnij przenośne znaczenie wyrazu pirat.
3E – Jak wygląda flaga piratów?
3A – Wyjaśnij dosłowne znaczenie wyrazu pirat.
4A – Co to jest kostucha?
5A – Podaj inne określenia pirata z wiersza.
5D – Co to jest piractwo?
5E – Podaj 2 przykłady piractwa.
X
X
X
Osoba prowadząca: Katarzyna Porowska
Temat: Jakie prawdy o nas samych ukazuje Tadeusz Różewicz w „Liście do
ludożerców”?
I. Cele lekcji:
1. Cele ogólne:
- kształcenie umiejętności odczytania przesłania zawartego w utworze literackim.
2. Szczegółowe:
- uczeń potrafi wyjaśnić, kim jest ludożerca w wyobrażeniu poety;
- uczeń potrafi odczytać główne prawdy zawarte w wierszu;
- uczeń pojmuje konieczność kulturalnego zachowania w społeczeństwie;
- uczeń potrafi zinterpretować przesłanie autora do czytelników;
- uczeń potrafi odpowiedzieć na pytanie zawarte w temacie.
II. Metody:
- burza mózgów;
- praca z tekstem;
- praca ze słownikiem ( lub ksero strony z definicją ludożerstwa).
III. Formy pracy:
- indywidualna;
- w parach;
- w grupach.
- wiersz Tadeusza Różewicza pt. „List do ludożerców‫پ‬h (załącznik nr 1);
- karteczki z pytaniami do analizy i interpretacji wiersza (załącznik nr 2);
- ksero kartki ze słownikowym wyjaśnieniem wyrazu „ludożerca‫پ‬h (załącznik nr 3);
- kartki do napisania listu.
V. Przebieg lekcji:
1. CZĘŚĆ ORGANIZACYJNA
- Nauczyciel wita się z klasą.
- Nauczyciel sprawdza obecność i zapisuje temat:
Jakie prawdy o nas samych ukazuje Tadeusz
Różewicz w „Liście do ludożerców” ?
CZYNNOŚCI UCZNIA
CZAS
2min.
2. CZĘŚĆ WPROWADZAJĄCA
CZYNNOŚCI UCZNIA
CZAS
- Nauczyciel pyta uczniów, kim jest ludożerca.
- Uczniowie odpowiadają, że ludożerca to osoba,
która je innych ludzi, która spożywa ciało ludzkie,
mięso, inaczej kanibal.
- Uczniowie w parach odnajdują definicję ze
słownika i czytają: spożywanie ciała ludzkiego lub
jego części, zazwyczaj istniejących wśród innych
ludów.
1min.
- Nauczyciel rozdaje uczniom ksero kartek z
wyjaśnieniem wyrazu ludożerca i prosi o odczytanie
definicji ludożerstwa.
1min.
1min.
1min.
- Nauczyciel prosi uczniów o zapisanie tematu lekcji
do zeszytu.
- Nauczyciel dyktuje definicję ludożerstwa.
- Uczniowie zapisują temat lekcji do zeszytu.
- Uczniowie zapisują definicję ludożerstwa do
zeszytu.
3. CZĘŚĆ WŁAŚCIWA
CZYNNOŚCI UCZNIA
CZAS
- Nauczyciel prosi uczniów o odczytanie wiersza
Tadeusza Różewicza „List do ludożerców”.
- Nauczyciel czyta wzorcowo wiersz.
- Nauczyciel prosi uczniów o przeczytanie ponownie
wiersza w ciszy.
- Nauczyciel rozdaje uczniom karteczki z pytaniami
do analizy i interpretacji wiersza.
- Nauczyciel pyta uczniów, kim jest adresat listu
Różewicza?
1min.
1min.
- Uczniowie czytają wiersz w ciszy.
1min.
- Uczniowie odpowiadają, że adresatem listu jest
ludożerca. Autor zwrócił się bezpośrednio do
odbiorcy, nazywając go „ludożercą”, ponieważ
chciał zwróci jego uwagę na przedstawioną sytuację
i
zmusza
go
do
przyjęcia
poglądów
reprezentowanych przez nadawcę.
2min.
- Nauczyciel pyta uczniów czy Różewicz jest
ludożercą? Czy utożsamia się z ludożercami?
- Uczniowie odpowiadają, że poeta utożsamia się z
ludożercami, aby wzmocnić siłę przekonywania.
Używa sformułowań takich jak: „nie zjadajmy się”.
2min.
- Nauczyciel pyta uczniów czy w wierszu występują
wyrazy lub zwroty nacechowane negatywne. Prosi o
podanie kilku.
- Uczniowie odpowiadają: W utworze występują
wyrazy i zwroty nazywające zło, nacechowane
negatywnie np. "nie patrzcie wilkiem", "ludożercy",
"nie depczcie".
- Nauczyciel prosi uczniów, aby dokonali ich
interpretacji.
- Uczniowie interpretują zwroty: Zwroty, których
używa autor nie są przypadkowo usytuowane.
Takich wyrażeń używa, aby pokazać czytelnikom
ile jest zła i krzywd na świecie, pogardy dla innych
ludzi i braku szacunku.
- Uczniowie odpowiadają: Nadawca wymienia
niepochlebne zachowania społeczeństwa np. "nie
depczcie słabszych", "nie patrzcie wilkiem".
Podkreśla niedostrzeganie potrzeb innych,
zamykania się na ich problemy, cierpienie i ból.
- Nauczyciel prosi uczniów o wypisanie
niepochlebnego zachowania społeczeństwa.
- Nauczyciel pyta uczniów, jak autor zachęca ludzi do
zmiany swojego postępowania?
- Nauczyciel pyta uczniów jakie prawdy o nas
samych ukazuje Tadeusz Różewicz?
- Nauczyciel pyta uczniów jakie przesłanie niesie
„List do ludożerców”
- Nauczyciel pyta uczniów jak należy się
- Uczniowie odpowiadają: Autor zachęca ludzi do
zmiany swego postępowania wyrażeniami jak:
"posuńcie się trochę / ustąpcie".
- Uczniowie odpowiadają: Poeta nazywa ludzi
„ludożercami”, nie chodziło mu jednak o ludożercę
w dosłownym znaczeniu tego słowa. "Ludożerca" to
zapatrzony w siebie, obojętny człowiek, który
zatracił hierarchię wartości i wszelkie nadzieje na
lepsze jutro, dlatego dba i troszczy się tylko o
siebie, do celu dąży nie zwracając uwagi na innych.
Krótko mówiąc "ludożercy" to ludzie samolubni,
egoiści.
- Uczniowie odpowiadają: Wiersz jest poważny,
żartobliwy ton wiersza nie pasuje do tematyki.
Niemniej jednak może w ten sposób społeczeństwo
łatwiej zrozumie rozterki autora. Utwór jest apelem
do narodu polskiego. W ostatniej zwrotce dwa
wyrazy pisane są wielką literą : "Dobrze" i "
Naprawdę". Pod tymi wyrazami poeta ukrył prawdy
moralne, którymi powinni kierować się ludzie.
Powinni oni pamiętać, iż zawsze trzeba czynić
dobro oraz, że ono zawsze zwycięża nad złem, a
także, iż prawda jest równie ważna. Jest ona
swoistego rodzaju dobrem.
- Uczniowie odpowiadają: należy szanować innych
ludzi, mówić prawdę, nie krzywdzić, być dobrym,
pomagać potrzebującym.
2min.
2min.
2min.
2 min.
2min.
2 min.
2min.
Na odbiór dzieła literackiego składają się wstępne rozpoznanie, analiza i
interpretacja. Umiejętność wartościowania dzieła literackiego to ostatni,
najtrudniejszy etap. Chodzi tu bowiem o prywatny proces rozumienia
przesłania utworu przez każdego ucznia.
Na tym etapie nauki nauczyciel powinien umiejętnie pokierować
procesem dochodzenia ucznia do prawd i wartości zawartych w tekście,
pozostawiając mu jednocześnie przestrzeń do wyrażania własnych
opinii i przemyśleń.
4. CZĘŚĆ POPODSUMOWUJĄCA
CZYNNOŚĆ NAUCZYCIELA
CZYNNOŚCI UCZNIÓW
CZAS
- Nauczyciel prosi uczniów o odliczenie do czterech i
rozdaje karteczki z poleceniem dla każdej grupy
(załącznik nr 4) oraz przygotowane wcześniej kartki
( załącznik nr 5) i prosi o wykonanie zadania
polegającego na napisaniu listów: I grupa – do
ludzi, którzy nie mówią dzień dobry starszym
osobom, II grupa – nie ustępują miejsc siedzących
starszym, III grupa – nie chcą pomagać rodzicom, IV
grupa – biją i krzywdzą słabszych.
- Uczniowie odliczają do czterech. Dzielą się na
grupki. Każda grupka pisze swój list do
ludożerców.
13 min.
- Nauczyciel prosi o odczytanie listów.
Ćwiczenia
redakcyjne
wykonywane w mniejszych
grupach dają szansę wszystkim
uczniom na wypowiedzenie i
zapisanie własnego zdania.
- Uczniowie odczytują swoje listy.
Załącznik nr 1
Tadeusz Różewicz
List do ludożerców
Kochani ludożercy
nie patrzcie wilkiem
na człowieka
który pyta o wolne miejsce
w przedziale kolejowym
zrozumcie
inni ludzie też mają
dwie nogi i siedzenie
kochani ludożercy
poczekajcie chwilę
5
m
i
n
.
nie depczcie słabszych
nie zgrzytajcie zębami
zrozumcie
ludzi jest dużo będzie jeszcze
więcej więc posuńcie się trochę
ustąpcie
kochani ludożercy
nie wykupujcie wszystkich
świec sznurowadeł i makaronu
nie mówcie odwróceni tyłem:
ja mnie mój moje
mój żołądek mój włos
mój odcisk moje spodnie
moja żona moje dzieci
moje zdanie
Kochani ludożercy
Nie zjadajmy się Dobrze
bo nie zmartwychwstaniemy
Naprawdę
Załącznik nr 2
1. Kim jest ludożerca? Odpowiedzi udziel na podstawie słownika języka polskiego.
2. Kto jest adresatem listu Różewicza?
3. Czy Różewicz jest ludożercą? Czy utożsamia się ludożercami? Odpowiedź uzasadnij.
4. Czy w wierszu występują wyrazy lub zwrotny nacechowane negatywnie? Jeśli tak, wypisz kilka.
5. Dokonaj interpretacji wskazanych przez Ciebie wyrazów lub zwrotów nacechowanych negatywnie.
6. Na podstawie wiersza wypisz przykłady niepochlebnych zachowań społeczeństwa.
7. Jak autor zachęca ludzi do zmiany swojego postępowania?
8. Jakie prawdy o nas samych ukazuje Tadeusz Różewicz?
9. Jakie przesłanie niesie „List do ludożerców”?
10. Jak należy się zachowywać, aby nie być ludożercą?
Załącznik nr 3
► ludożerca
człowiek, zwykle członek pierwotnego plemienia, jedzący ludzkie mięso;
synonimy: kanibal, ludojad, antropofag
przenośnie: człowiek okrutny, zdolny do zbrodni, krwiożerczy;
potocznie: człowiek jedzący drugiego człowieka
źródło: Internetowy słownik języka polskiego, www.sjp.pl
Ludożerstwo, antropofagia, spożywanie ciała ludzkiego lub jego części. Zwyczaj istniejący wśród wielu ludów,
zwłaszcza w Ameryce Południowej i Środkowej , Australii , na wyspach Oceanii oraz w Afryce .
Sporadycznie poświadczane jeszcze w 2. poł. XX w. (np. na pograniczu Peru, Ekwadoru i Kolumbii).
Ludożerstwo miało najczęściej charakter rytualny, związany z wierzeniami danego ludu i podlegający określonym
regułom ceremonialnym (wybór części ciała, sposób jej przyrządzania, uczestnicy uroczystości).
Źródło: Encyklopedia PWN:
Załącznik nr 4
Grupa I
Waszym zadaniem jest napisanie listu do ludzi, którzy nie mówią dzień dobry starszym osobom.
Grupa II
Waszym zadaniem jest napisanie listu do osób, które nie ustępują miejsc siedzących starszym.
Grupa III
Waszym zadaniem jest napisanie listu do osób, które nie chcą pomaga
rodzicom.
Grupa I V
Waszym zadaniem jest napisanie listu do ludzi, którzy biją i krzywdzą słabszych.
Załącznik nr 5
Osoba prowadząca zajęcia: Katarzyna Grajewska
Temat: Natchnienie poetyckie – niezbędne poecie?
I. Cele ogólne:
- kształtowanie umiejętności kreatywnego myślenia
- zapoznanie z elementami mitologii i kultury antycznej
II. Cele szczegółowe:
Uczeń:
- zna symbolikę Pegaza;
- potrafi wymienić dziewięć Muz;
- potrafi wymienić przynajmniej cztery dziedziny jakim patronują Muzy;
- zna atrybuty Muz;
- wyjaśnia, iż znane mu wiersze nie powstały w sposób wskazany przez Tristana Tzarę;
- potrafi ułożyć wiersz według instrukcji z wiersza Tristana Tzary.
III. Metody:
- opowiadanie;
- objaśnienie;
- dyskusja;
- burza mózgów;
- praca z podręcznikiem.
IV. Formy pracy:
- zbiorowa;
- grupowa.
V. Środki dydaktyczne:
- teks wiersza (bez tytułu) Tristana Tzary ( podręcznik: H. Dobrowolska, Jutro pójdę w świat
kl. 6);
- zbiory słówek przygotowane do ułożenia własnego wiersza (przypadkowe słowa wycięte z
gazety włożone do kopert);
- rysunki służące do przedstawienia historii Pegaza;
- ilustracje z atrybutami dziewięciu Muz.
VI. Przebieg lekcji:
(Przed lekcją nauczyciel umieszcza na zakrytej części tablicy przy pomocy magnesów
ilustracje obrazujące historię Pegaza).
Obraz silnie oddziałuje na
wyobraźnię dziecka. Warto
więc
wzbogacać
lekcje
literackie
obrazami
nawiązującymi do tematów
podejmowanych w utworach.
1. Zapisanie na tablicy tematu.
2. Zapytanie do klasy: jakie są ich skojarzenia ze słowem „poeta”.
- zapisywanie na tablicy propozycji uczniów w postaci „mapy myśli:
(ok. 1 min.)
(ok. 3 min.)
Mapa myśli to metoda wizualna wykorzystująca rysunek, schemat,
nadająca się do wykorzystania w trakcie realizacji nowych
zagadnień.
Angażuje ona wszystkich uczniów oraz ćwiczy
umiejętność jasnego i zwięzłego wypowiadania się.
3. Dwukrotne odczytanie wiersza Tristana Tzary:
- cicha lektura,
- głośne odczytanie przez nauczyciela.
(ok. 5 min.)
4. Rozdanie zestawów słówek do pracy w grupach dwuosobowych:
(ok. 10 min.)
- tłumaczenie zasad pracy: uczniowie losują słowa z kopert i układają je w kolejności
wylosowania ( w ten
sposób uczniowie
wykonują polecenie z
omawianego wiersza)
Bardzo ważnym elementem procesu edukacyjnego jest
stworzenie warunków do uczenia się od innych. Praca w
zespołach pozwala uczniom uczyć się od siebie
nawzajem. Dodatkowo rozwija w nich umiejętność
uważnego słuchania oraz zadawania pytań i udzielania
odpowiedzi.
- odczytanie przykładowych dzieł
- Pytania:
a. Czy według uczniów w taki sposób zostały stworzone znane im wiersze? (Nie.)
b. Dlaczego zostały pisane w inny sposób? I w jaki? (Poeta przelewa na papier swoje myśli,
uczucia. Jego dzieła są zaplanowane. Nie pozostawia wolnej ręki przypadkom.)
c. Rozdanie notatki z wcześniej wyciągniętymi wnioskami i odczytanie jej przez jednego z
uczniów:
Poeta przelewa na papier swoje myśli, uczucia i doświadczenia. Jego dzieła są zaplanowane.
Nie poddaje się przypadkom.
5. Zapytanie uczniów o to, co wiedzą na temat Pegaza.
(ok. 10 min.)
- Gra w odkrywanie historii Pegaza: Zamieszczone na tablicy rysunki przedstawiają historię
powstania i życia Pegaza (załącznik nr 1).
- Zadaniem uczniów jest uzupełnienie notatki (załącznik nr 4) przy pomocy nauczyciela oraz
rysunków zamieszczonych na tablicy:
(kto?)Meduza
była skrzydlatym potworem mającym postać kobiety o
(jakich?)wężowych włosach i groźnych pazurach. Jej spojrzenie zamieniało w kamień
wszystkie żywe istoty. Za radą bogów (kto?) Perseusz zasłonił się błyszczącą tarczą, w której
odbiło się spojrzenie (kogo?) Meduzy i (co zrobił?) uciął jej głowę. Tak narodził się (kto?)
Pegaz, niezwykły biały koń potrafiący (co robić?) fruwać. Przebywał (gdzie?) na Olimpie i
przemierzał przestworza w służbie (kogo?) Zeusa. Uderzeniem swego kopyta w skałę na
górze Muz, (ilu?) dziewięciu opiekunek (czego?) sztuki i nauki, wydobył źródło, dające
poetom (co?) natchnienie. Po śmierci Zeus przeniósł go na nieboskłon, tworząc (co?)
gwiazdozbiór Pegaza.
6. Zapoznanie uczniów z dziewięcioma Muzami:
(ok. 15 min.)
- zaprezentowanie muz w postaci grafu do uzupełnienia (załącznik nr 3). Taki sam graf
rysujemy i uzupełniamy na tablicy ( ewentualnie można wcześniej przygotować planszę).
- Po uzupełnieniu grafu dopasowujemy do każdej muzy fotografię przedstawiającą przypisany
jej atrybut ( załącznik nr 2 )
7. Gdyby wystarczyło czasu:
- próba ułożenia tematu do omawianego wiersza Tristana Tzary (np. Przepis na oryginalny
wiersz, Każdy może być poetą, Jak robić nie należy, Przypadek – twórca sztuki)
Załącznik nr 1
Źródło:www.tapeta-pegaz-gwiazdy-niebieski.na-telefon.org
Źródło: www.primus.com.pl
Źródło:www.mrdfourth90.com
Źródło:
www.pl.narnia.wikia.com
Źródło: www.greckiemity.bloog.pl
Źródło: www.kusadasi.tv
Załącznik nr 2
Aulos
Źródło: www.mlahans.de
Cyrkiel
Kula ziemska
Źródło: www.deutsch.yoyo.pl
Źródło: www.rad-max.pl
Źródło: www.mtvk.pl
Kitara
Źródło: www.grecjamoichmarzen.bloog.onet.pl
Zwój papirusu
Źródło: www.kuriatyk-ley.pl
Tabliczka i rylec
Źródło: www.antyki.skarbykultury.pl
Plektron
Źródło: www.sklep.all4m.com
Załącznik nr 3
(kto?)……….. była skrzydlatym potworem mającym postać kobiety o (jakich?)
…………………… włosach i groźnych pazurach. Jej spojrzenie zamieniało w
kamień wszystkie żywe istoty. Za radą bogów (kto?) ………………. zasłonił się
błyszczącą tarczą, w której odbiło się spojrzenie (kogo?) …………….. i (co
zrobił?) …………………….
Tak narodził się (kto?) ………….., niezwykły biały koń potrafiący (co robić?)
……………... Przebywał (gdzie?) …………………. i przemierzał przestworza w
służbie (kogo?) …………... Uderzeniem swego kopyta w skałę na górze Muz,
(ilu?) ……………. opiekunek (czego?) ………… i ……………, wydobył źródło,
dające poetom (co?) ……………………..
Po śmierci Zeus przeniósł go na nieboskłon, tworząc (co?) ………………………..
Pegaza.
Załącznik nr 4
Osoba prowadząca: Szymon Trusewicz
Temat: Kto zawinił? Kto przeprosi? Kto wybaczy? Wiersz Kazimiery Iłłakowiczówny
„Kain i Abel”.
I. Cele:
1.Cel ogólny:
- analiza wiersza „Kain i Abel” K. Iłłakowiczówny w kontekście ocen moralnych.
Uczeń:
- zna historię Kaina i Abla;
- określa podmiot liryczny i uzasadnia wypowiedź;
- potrafi sformułować właściwą ocenę moralną.
II. Metody:
- pogadanka;
- dyskusja;
- drzewko decyzyjne;
- mapy mentalne;
- ćwiczenia praktyczne.
III. Formy pracy:
- zbiorowa;
- jednostkowa;
- grupowa (pary).
- tekst wiersza „Kain i Abel” K. Iłłakowiczówny (podręcznik: H. Dobrowolska, Jutro pójdę w
świat kl. 6)
- kartki z drzewem decyzyjnym.
V. Przebieg lekcji.
Wprowadzenie:
a) Mapy narysowane na tablicy uczniowie uzupełniają minką „:-)” i „:-(„.
Oryginalny pomysł, który na pewno spodoba się uczniom,
którzy jako użytkownicy Internetu, często używają
emotikonów do wyrażania nastroju, uczuć, które towarzyszą
im w danym momencie.
b) Pytanie o życiowe skojarzenia z tymi słowami.
Rozwinięcie:
- Zapisanie tematu.
- Historia Kaina i Abla. Uczniowie opowiadają, bądź opowiada nauczyciel.
- Przeczytanie wiersza (po cichu i na głos).
- Rozdanie nieuzupełnionych koniczynek (załącznik nr 1). Zadawanie pytań umieszczonych
na płatkach koniczynki i zapisywanie wniosków.
- Drzewko decyzyjne (załącznik nr 2) – co by było, gdyby Kain wybrał inaczej?
Praca w parach. Ustna ocena obu dróg.
Sposób wizualizacji w postaci drzewka decyzyjnego został
wykorzystany dla lepszej organizacji i prezentacji uczniowskich
argumentów. Dzięki niej uczeń dodatkowo usystematyzował sobie
wiedzę na temat elementów procesu podejmowania decyzji:
zdefiniowanie problemu, znalezienie różnych rozwiązań, określenie
pozytywnych i negatywnych skutków decyzji, podejmowanie
decyzji. To ważna wiedza na tym etapie edukacyjnym.
Podsumowanie
Uczniowie uzupełniają na tablicy i w zeszytach mapy myśli, które są podsumowaniem
omawianych postaw - słabej i mocnej. Słabi są ci, którzy w naszych czasach prezentowani są
jako silni. Używają siły, są egoistyczni, nie pracują nad sobą. Ludzi silni potrafią wyrzec się
czegoś dla bliźniego, opanować się, podzielić się sobą i zmienić się. W ten sposób świat może
zmierzać we właściwym kierunku.
Załącznik nr 1
Kto mówi?
Jak mówi?
Jak jest teraz?
Kto jest słaby?
Źródło: www.ofice.mirosoft.com.pl
Załącznik nr 2
Źródło: www.lo.zary.pl
Osoby prowadzące: Dorota Zacharzewska, Rafał Żuk
Klasa: VI ; Czas zajęć przeznaczony na realizację zajęć: 45 minut
Temat: Każdy z nas może być detektywem - „Tajemnica szyfru Marabuta" Macieja
Wojtyszki.
I. Cele lekcji:
1.Cele ogólne:
- doskonalenie techniki czytania;
- kształtowanie umiejętności formułowania wypowiedzi ustnej i pisemnej;
- rozwijanie wrażliwości artystycznej.
2.Cele operacyjne:
Uczeń:
- wymienia znane gatunki filmów;
- dopasowuje gatunek filmu do odpowiadającej mu muzyki oraz uzasadnia swój wybór;
- czyta fragment utworu Macieja Wojtyszki pt. „Tajemnica szyfru Marabuta";
- odpowiada na pytania dotyczące treści utworu;
- dobiera logo do tytułu utworu oraz uzasadnia swój wybór;
- tworzy własne zakończenie fragmentu utworu omawianego na lekcji;
- formułuje wypowiedź pisemną dotyczącą możliwości przeznaczenia zagadkowego klucza.
II. Metody:
- heureza;
- praca z książką;
- burza mózgów;
- dyskusja.
III. Formy:
- indywidualna zróżnicowana;
- zbiorowa;
- zespołowa zróżnicowana.
- fragment utworu Macieja Wojtyszki pt. „Tajemnica szyfru Marabuta" ( podręcznik: H.
Dobrowolska, Jutro pójdę w świat kl. 6);
- karta pracy ( załącznik nr 1);
- tajemnicza skrzynka, klucz;
- ilustracje z proponowanymi logo (załącznik nr 3);
- ścieżki dźwiękowe, laptop, głośniki;
- metalowy dzwonek.
V. Przebieg zajęć:
Wprowadzenie:
- Powitanie (przedstawienie się). Zapisanie tematu na tablicy.
- Zadanie w ramach wprowadzenia do tematyki zajęć:
Jakie znacie gatunki filmów? (film akcji, animowany, dokumentalny, fantasy, horror, western,
thriller, historyczny, katastroficzny, komediowy, kryminalny, przygodowy, obyczajowy,
przyrodniczy, psychologiczny).
Wypisujemy na tablicy propozycje uczniów.
- Odtwarzanie ścieżek dźwiękowych (film komediowy, animowany, przyrodniczy, western,
horror).
Zadanie dla uczniów:
Posłuchajcie uważnie ścieżek dźwiękowych i zastanówcie się, w jakich rodzajach filmów
możecie je spotkać? Podpowiedź dotyczącą gatunków filmów macie na tablicy (zaznaczamy
w pętelki pięć gatunków filmowych, których dotyczyć będą prezentowane utwory).
Przyporządkujcie utwór do gatunku filmu. Po każdym z nich prosimy o zgłaszanie
proponowanych odpowiedzi poprzez podniesienie ręki.
Zadaniem nauczyciela polonisty jest przygotowanie ucznia do odbioru różnych
tekstów kultury. Stąd obecność na lekcjach filmu - specyficznego tekstu kultury.
Kształtowanie umiejętności świadomego i refleksyjnego odbioru filmu to wciąż
zadanie do wykonania. Być może przeszkodą do upowszechnienie edukacji
filmowej jest zbyt mała liczba godzin, jaką dysponuje polonista, dlatego warto
wprowadzać elementy edukacji filmowej przy realizacji tematów literackich,
wzbogacając twórczy odbiór dzieła literackiego tą lubianą przez uczniów gałęzią
sztuki.
- Głośne czytanie przez dzieci utworu Macieja Wojtyszki pt. „Tajemnica szyfru Marabuta"
(podręcznik str. 180-181).
Jak powstają filmy? Gdzie jest ich źródło? Skąd pomysł na film ? Czy wiecie? (z książek).
Tak, a więc teraz przeczytamy sobie fragment utworu Macieja Wojtyszki pt. ,, Tajemnica
szyfru Marabuta". (dzieci czytają tekst fragmentami).
Po przeczytaniu: „Tajemnica szyfru Marabuta" ma też formę filmu animowanego, który
możecie odnaleźć za pomocą wyszukiwarki internetowej.
- Analiza treści utworu (karta pracy nr 1 – załącznik nr 1).
Uczniowie wykonują zadanie samodzielnie, po czym prezentują wyniki pracy na forum klasy.
Prowadzący wspólnie z uczniami sprawdzają poprawność odpowiedzi.
Pytamy dzieci jaki to rodzaj powieści (kryminał). Jaka jest istota kryminału? (odkryć
tajemnicę, kto odkrywa tę tajemnicę? - detektyw). My też dziś będziemy detektywami.
Wprowadzamy skrzynkę. Zadaniem dzieci jest określenie jej zawartości na podstawie
podpowiedzi uzyskanych dzięki rozwiązanym zagadkom ( załącznik nr 2). Zagadki
wprowadzane są co 5 minut ( w czasie trwania całej lekcji) í sygnalizowane za pomocą
dzwonka.
- Dobieranie logo do treści utworu „Tajemnica szyfru Marabuta" - praca pisemna.
Czy wiecie czym jest logo? I w jakim celu się je tworzy? Podajcie jakieś przykładowe logo,
które znacie. Spójrzcie jeszcze raz na tytuł utworu. Macie przed sobą (przyczepione na
tablicy) ilustracje, z których wybierzcie jedno najbardziej waszym zdaniem odpowiednie do
pełnienia funkcji logo (symbolu) omawianego tekstu. Swój wybór uzasadnijcie pisemnie w
zeszycie (4 - 6zdań). Wybrane prace za chwilę przeczytamy głośno.
- na tablicy wieszamy ilustracje przedstawiające: kufer, okulary, kapelusz, płaszcz, lupa
(załącznik nr 3).
- Tworzenie własnego zakończenia omawianego tekstu.
Przypomnijcie raz jeszcze jak zakończyła się historia w przytoczonym fragmencie utworu
(wskazana osoba wypowiada się na forum klasy). Za chwilę każda para (tak jak siedzicie w
ławce) wylosuje karteczkę z pewną informacją. Waszym zadaniem będzie ułożyć własne
zakończenie (kilka, maksymalnie sześć zdań) z wykorzystaniem tej informacji. Konsultować
się możecie tylko w parach. Macie na to 5 min. Ustalcie, które z was zaprezentuje wyniki
pracy.
Pomysły
zapiszcie w zeszytach.
Za chwilę wskazane
przez
nas
osoby
Ćwiczenia redakcyjne typu „Ułóż własne
przeczytają
je
na
zakończenie…”, „Jak potoczyły się dalsze losy
forum klasy.
bohaterów …” bardzo podobają się uczniom i
służą rozwijaniu ich wyobraźni.
Podsumowanie:
- Rozwiązanie tajemnicy ukrytej w skrzynce. Wypowiedzi uczniów będące odpowiedzią na
pytanie: Do czego może to być klucz?
Bawiąc, uczyć – to sprawdzona teoria
pedagogiczna potwierdzająca
skuteczność
wykorzystania
elementów
zabawy
jako
wprowadzenia do rozumienia tekstu literackiego.
- Zadanie sprawdzające:
Na podstawie dzisiejszej lekcji odpowiedzcie na pytanie: Kim jest detektyw? Słuchajcie
wypowiedzi kolegów/koleżanek, uzupełniajcie je tak, aby się nie powtarzały.
Załącznik nr 1
Karta pracy
Na podstawie utworu Macieja Wojtyszki pt. „Tajemnica szyfru Marabuta" określ:
a) czas akcji:
......................................................................................................................................................
b) miejsce akcji:
......................................................................................................................................................
c) bohaterów:
......................................................................................................................................................
d) wydarzenie, jakie miało miejsce w analizowanym fragmencie (od 2 do 4 zdań)
......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................... .
Załącznik nr 2
Zagadki:
1. Jak nazywa się najsłynniejszy w historii literatury i kina detektyw?
2. Podaj filmowe imię i nazwisko głównego bohatera serii światowej sławy filmów
szpiegowskich, w którego rolę wcielili się m.in.: Sean Connery, Roger Moore, Timothy
Dalton, Pierce Brosnan.
3. Przyrząd optyczny służący do bezpośredniej obserwacji drobnych przedmiotów.
4. Wymień 4 charakterystyczne elementy garderoby detektywa.
5. Popularna nazwa schronienia przygotowanego do długotrwałego ukrywania żołnierzy.
Wskazówki:
1. Jest to przedmiot codziennego użytku.
2. Tworzywo, z którego najczęściej jest wykonywany to metal.
3. Bez większych problemów mieści się w dłoni dorosłego człowieka.
4. Jest atrybutem św. Piotra.
5. Brakuje go włamywaczowi, który używa łomu.
Wyrazy do zadania 6.
słoń, kosmita, samochód, plaża, wyspa, balon, wulkan, czarodziej, list, piramida, książka,
radio
Załącznik nr 3
Źródło: www.kolorujmy.pl
Źródło: www.pl.freepik.com
Źródło: www.midisegnit.it
Osoba prowadząca: Katarzyna Jacewicz
Temat: Czy każda książka otwiera wrota do „Fantazjany”?
I. Cele lekcji:
1. Cele ogólne:
- doskonalenia umiejętności pracy z tekstem;
- rozwijanie zainteresowań czytelniczych.
Zadaniem nauczyciela polonisty jest odzyskać
młodego czytelnika dla literatury, przywrócić
uczniom przyjemność z czytania, zmotywować do
sięgnięcia po lekturę.
- uczeń potrafi wskazać
elementy świata
przedstawionego ukazanego w
podanym tekście;
- uczeń na podstawie podanego
fragmentu potrafi wyjaśnić
znaczenie ,,Fantazjany";
- uczeń potrafi podać kilka cech książki, która mogłaby prowadzić do „Fantazjany";
- uczeń potrafi podać przykład przeczytane] książki, która pobudza wyobraźnię;
-uczeń po przeczytaniu informacji zawartych w słowniku, potrafi własnymi słowami
wyjaśnić pojęcia i podać ich funkcję: manuskrypt, iluminacja książki, miniatura, bordiura,
inicjał;
- uczeń umie wyrazić zdanie (negatywne bądź pozytywne) na temat ozdabiania książek;
- uczeń potrafi zilustrować wymarzoną okładkę książki, którą już czytał lub sam wymyśla
tytuł i aranżację okładki.
II. Metody:
- burza mózgów;
- praca z tekstem;
- praca ze słownikiem;
- przekład intersemiotyczny.
III. Formy pracy:
- indywidualna;
- w parach;
- w grupach.
- fragment „Nie kończącej się historii" zamieszczony w podręczniku na stronie 140 ( H.
Dobrowolska, Jutro pójdę w świat, kl. 6);
- Słownik wyrazów obcych ( po jednym na ławkę);
- 6 kartek A3;
- karteczki z cechami książki przygotowane przez nauczyciela (6 kompletów);
- karty pracy do projektu okładki książki (tyle ilu jest uczniów).
V. Przebieg lekcji:
ETAPY
LEKCJI
W
P
R
O
W
A
D
Z
E
N
I
E
CZYNNOŚCI UCZNIA
CZAS
30s.
- Nauczyciel zapisuje na tablicy temat lekcji.
1 min.
- Uczniowie zapisują temat w zeszycie.
- Pytania nauczyciela:
Z czym kojarzy się wam słowo
„Fantazjana”?
Jak według was wygląda „Fantazjana”?
- Nauczyciel podaje cele lekcji: na
dzisiejszych zajęciach dowiemy się co to jest
„Fantazjana” i odpowiemy na pytanie
zawarte w temacie.
1 min.
- Odpowiedzi uczniów: z fantazją,
wyobraźnią, marzeniami, przygodą, snem
…
30 s.
C
Z
Ę
Ś
Ć
- Nauczyciel prosi uczniów, aby przeczytali
tekst w ciszy. W tym samym czasie rozdaje
karty pracy (załącznik nr 1 ).
W
Ł
A
Ś
C
I
W
A
Przypomnijcie, jakie elementy tworzą świat
przedstawiony?
Ilu bohaterów występuje w tym utworze?
- Uczniowie czytają w ciszy.
8 min.
- Pytania i polecenia nauczyciela:
Jak się nazywają i kim są?
- Odpowiedzi uczniów:
Narrator, bohaterowie, czas i miejsce akcji,
wydarzenia.
Uczniowie odpowiadają i zapisują w karcie
pracy:
1 min.
Bastian – zdenerwowany chłopiec, który
musi poddać ukradzioną książkę. Pan
Koreander – starszy człowiek, który jest
właścicielem antykwariatu.
Gdzie ma miejsce akcja utworu?
W antykwariacie, przed antykwariatem.
Czy możemy określić czas akcji na
podstawie tego fragmentu? Nakierowanie
uczniów na początek tekstu.
Czas nie jest dokładnie określony, ale
wiadomo, że pada śnieg. Może to być późna
jesień lub zima.
30 s.
1 min.
Proszę o chronologiczne wypisanie
wydarzeń pokazanych w tym fragmencie.
Po przeczytaniu tekstu już możemy
odpowiedzieć, czym jest „Fantazjana”. Czy
potrafimy ją opisać?
pracy:
1.Bastian przychodzi do antykwariatu, by
wytłumaczyć, że zgubił skradzioną
wcześniej książkę.
2. Pan Koreander mówi chłopcu, że nie
mógł ukraść książki, bo każdy ma do niej
dostęp.
3. Bastian pyta pana Koreandra czy też był
w „Fantazjanie”.
4.Pan Koreander potwierdza i jednocześnie
mówi, że do „Fantazjany” można dotrze
na różne sposoby, nie tylko przez książkę.
2 min.
pracy:
„Fantazjana” jest wyobraźnią, krainą
wyobraźni, fantazją, do której można
przenieść się na różne sposoby.
1 min.
Czy czytaliście już takie książki, które
przeniosły was do „Fantazjany”? Podajcie
ich tytuły.
Czy przy wyborze książki znaczenie ma
sama treść utworu, czy także okładka
książki? Czy czasami przechadzając się
między półkami zwracacie uwagę na
ciekawą okładkę, która zachęca do
wypożyczenia książki i jej przeczytania?
Znamy wiele sposobów na ozdabianie
książki. Chcę zaprezentować wam kilka z
nich, ale wcześniej musicie poznać pojęcia je
określające.
Uczniowie podają propozycje książek, które
prowadzą do krainy wyobraźni.
Uczniowie odpowiadają:
przy wyborze książki ma znaczenie i treść i
okładka.
Często kierujemy się wyglądem okładki.
Ciekawa okładka zachęca do przeczytania
książki.
1 min.
1 min.
P
O
D
S
U
M
O
W
A
N
I
E
Nauczyciel pyta: czego dowiedzieliśmy się
na dzisiejszej lekcji?
Nauczyciel pyta: Czy w takim razie
potrafimy odpowiedzieć na pytanie, czy
każda książka otwiera nam wrota do
„Fantazjany”?
Uczniowie odpowiadają: dowiedzieliśmy
się, co to jest „Fantazjana”., poznaliśmy
różne sposoby ozdabiania książki.
Uczniowie odpowiadają: Są książki, które
prowadzą do „Fantazjany” poprzez samą
swoją treść. Są książki, które przy pomocy
pięknych zdobień potrafią pobudzi
wyobraźnię.
1 min.
2 min.
Praca domowa:
Narysuj wymarzoną okładkę książki, którą
już czytałeś lub sam wymyśl tytuł książki i
wykonaj aranżację okładki oraz pierwszej
strony (ćwiczenie VI w karcie pracy).
Dyskusja na temat czytanych książek, prezentacja ulubionych
lektur - to dobry sposób „zarażania” uczniów nieczytających
bakcylem czytelnictwa. Uczniowie najszybciej zarażą się pasją
czytania, jeśli damy im szansę opowiedzieć o ich przygodzie z
lekturą. Szkoła musi współcześnie przejąć funkcję rozbudzania
potrzeb i fascynacji czytelniczych.
Załącznik nr 1
Czy każda książka otwiera wrota do „Fantaziany"?
I. W zaznaczone miejsca wpisz brakujące litery tak, aby powstały nazwy elementów
świata przedstawionego . Następnie wypisz elementy świata przedstawionego z
fragmentu „Nie kończącej się historii".
N _ r _ _ _ _ r:
B_ _ _ _ e _ _ _ _ e:
__________________________________________________
1. __________________________________________________
2. ________________________________________________
M__j___
_ _ c_ _: ___________________________________________________
C_ _s
_k_ _ _ :
___________________________________________________
II. Napisz w punktach przebieg wydarzeń przedstawiony w czytanym fragmencie.
1. _________________________________________________________________________
2. ________________________________________________________________________
3.__________________________________________________________________________
4. ________________________________________________________________________
III. Napisz co oznacza ,,Fantazjana” według Pana Koreandera:
__________________________________________________________________________
IV. Wyjaśnij własnymi słowami podane pojęcia:
1. Manuskrypt:
__________________________________________________________________________
2. Iluminacja książki:
___________________________________________________________________________
3. Inicjał:
___________________________________________________________________________
4. Miniatura:
___________________________________________________________________________
5. Bordiura:
___________________________________________________________________________
V. Połącz podane pojęcia z zilustrowanymi przykładami.
1.
manuskrypt
Źródło: www.audios.nec.gov.pl
2.
inicjał
Źródło: www.it.wikipedia.org
3.
Źródło: www.pl.wikipedia.org
bordiura
4.
iluminacja
Źródło: www.pl.wikipedia.org
5.
miniatura
Źródło:www.pl.wikipedia.org
Załącznik nr 2
Załącznik nr 3
WYGLĄD
TREŚĆ
Źródło: www.pl.123rf.com
Osoba prowadząca zajęcia: Katarzyna Grajewska
Zajęcia odbyły się w czytelni biblioteki szkolnej przy bezpośrednim dostępie uczniów do
księgozbioru.
Temat: „Od węzełka do komputerka”.
I. Cele lekcji
1.Cele ogólne:
- zapoznanie się z dziejami pisma, książki i
przekazów medialnych oraz ich znaczeniem
dla cywilizacji i kultury;
- kształtowanie umiejętności kreatywnego
myślenia.
Zamiana klasy lekcyjnej na bibliotekę
szkolną jest doskonałym pomysłem.
Wprowadza
element
zaskoczenia,
uświadamia dzieciom, że biblioteka to nie
tylko półki z książkami, ale też miejsce
nauki i zabawy.
Uczeń:
- prezentuje twórczość własną;
- rysuje pismo z różnych epok;
- zna rodzaje pisma i kolejność ich powstania;
- potrafi opowiedzieć dzieje książki.
II. Metody:
- opowiadanie, objaśnienie;
- dyskusja, burza mózgów;
-ćwiczeń praktycznych.
III. Formy pracy:
- zbiorowa;
- jednostkowa;
- grupowa.
- dokumenty i ilustracje przedstawiające różne rodzaje pisma;
- wybrane książki do okazania elementów strony tytułowej;
- tabliczki z plasteliny (np. kartka z bloku technicznego pokryta cienką warstwą plasteliny);
- arkusze papieru;
- mazaki, patyki do pisania, kredki.
V. Przebieg lekcji:(45 min.)
1.Pogadanka: Każdy z was nauczył się pisać bez trudu. A jak ludzie przed tysiącami lat uczyli
się pisać? Jak myślicie do czego służy nam pismo?
Podsumowując odpowiedzi doszliśmy do wniosku, że pismo służy do komunikowania się, czyli
do przesyłania i utrwalania wiadomości.
Na wiele lat przed powstaniem pisma człowiek starał się komunikować w różny sposób.
Jakie to mogły być sposoby?
Znaki wzrokowe: sygnały przesyłane za pomocą rozpalanych ogni na wzgórzach w nocy lub
znaków wzniecanych dymów w ciągu dnia,
Znaki słuchowe: sygnały wygrywane na rogach zwierzęcych, trąbach, odgłosy bębnów (tzw.
tam – tamy),
Znaki pamięciowe: nacięte karby na kiju oznaczały np. ilość zebranych snopków zboża,
usypane kopczyki kamieni wyznaczały terytorium plemienia i przestrzegały inne ludy przed
wstępem na oznakowany teren, skomplikowanym sposobem było węzełkowe pismo Inków
peruwiańskich zwane kipu, składało się ono ze sznura poprzecznego, u którego zwisały różnej
długości i koloru sznurki ze skręconej wełny. Co oznaczały poszczególne kolory? Czarny –
zło, śmierć. Biały – pokój. Żółty – złoto. Czerwony – wojnę, niebezpieczeństwo. Niebieski –
wodę, niebo. Zielony – spokój, ukojenie, przyrodę.
Te środki porozumiewania się, są używane i obecnie. A w jaki sposób i gdzie?
Są to np. znaki drogowe, sygnalizacja świetlna i dźwiękowa w ruchu drogowym, kolejowym,
morskim i lotniczym.
Ważnym elementem kształtowania kompetencji
komunikacyjnych jest uświadomienie uczniom, że
istnieje komunikacja werbalna i niewerbalna. W
procesie porozumiewania się równie ważne są
znaki werbalne i pozawerbalne.
2. Podział klasy na sześć grup. Uczniowie otrzymują instrukcje pracy w grupach, teksty
opisujące dzieje pisma i książki oraz zadania do wykonania (załącznik nr 1).
Grupy pracują nad zadaniami – nauczyciel odpowiada na pytania, udziela tylko niezbędnej
pomocy. Nie narzuca własnego zdania, nie ogranicza inwencji uczniów.
3. Przedstawienie efektów pracy uczniów wraz z podaniem informacji na temat dziejów
pisma oraz ocena pracy grupowej.
Po zakończeniu pracy grupowej nie można
zapomnieć o ocenie efektów pracy uczniów
w zespole (niekoniecznie wyrażonej w
stopniu). Bez tego elementu praca w
grupach na kolejnych zajęciach może
przebiegać w atmosferze mniejszej
mobilizacji.
4. Zaprezentowanie uczniom dziejów
książki. Rozmowa na temat ich
ulubionych
książek.
Pokazanie
uczniom z jakich elementów składa
się książka.(tytuł, autor…)
Załącznik nr 1
Grupa I
Na arkuszu papieru, wcielając się w postać człowieka pierwotnego, narysujcie scenę z
prehistorycznego polowania. Przygotujcie krótką wypowiedź na temat pierwszych malowideł
naskalnych. Na wykonanie zadania macie 10 minut.
Pismo obrazkowe (piktograﬁczne) - pierwsze obrazki malowane bądź ryte na skałach
pojawiły się już ok 20 000 lat temu - jako opowieść o codziennych czynnościach, np.
polowanie, wyprawy wojenne. Obrazki w jaskiniach odnajdywane są w wielu miejscach na
świecie. W Europie najsłynniejsze są malowidła w jaskiniach Altamina w Hiszpanii i Lascaux
we Francji.
Grupa II
Zapiszcie tabliczkę pismem klinowym. Przygotujcie krótką wypowiedź na temat pisma
klinowego. Na wykonanie zadania macie 10 minut.
Pismo klinowe -uważane za najstarsze na świecie wynalezione zostało przez Sumerów lud
zamieszkujący Mezopotamii, państwo między rzekami Tygrysem a Eufratem ok. 4000 lat
p.n.e. Jego nazwa wywodzi się od znaków zapisywanych na mokrej, glinianej tabliczce za
pomocą zaostrzonej trzciny (rylca). Pismo to miało około 8000 znaków.
Grupa III
Na arkuszu papieru zapiszcie hieroglify. Przygotujcie krótką wypowiedź na temat pisma
hieroglificznego. Na wykonanie zadania macie 10 minut.
Hieroglify - tzn. święte znaki narodziły się w starożytnym Egipcie już 3000 l. p.n.e.
Umieszczano je głównie na świątyniach i grobowcach. Pisano również na papirusie , który
wyrabiano z łodyg rośliny rosnącej nad Nilem.
Grupa IV
Na arkuszu papieru zapiszcie słowa lub litery z alfabetu greckiego i łacińskiego. Przygotujcie
krótką wypowiedź na temat pisma alfabetycznego. Na wykonanie zadania macie 10 minut.
Pisma alfabetyczne - jak doskonale wiecie współcześnie posługujemy się alfabetem, a więc
systemem, w którym jeden znak oznacza jedną głoskę, a nie tak jak w jak we wszystkich
poprzednich rodzajach pism, gdzie jeden znak oznaczał cały wyraz. W piśmie alfabetycznym
potrzeba o wiele mniej znaków do zapisywania słów. Dla porównania, np. wyrazowe pismo
chińskie (2000 l. p.n.e.) posiada przeszło 50 000 znaków, a np. alfabet w języku polskim 34 litery.
Ten prosty system pisma stworzyli Fenicjanie – lud żeglarzy i kupców wędrujący po
portach Morza Śródziemnego ok. 2000 l. p.n.e. Od Fenicjan alfabet przejęli Grecy i
Rzymianie. Alfabet rzymski stał się podstawą do zapisu większości języków europejskich.
Grupa V
Zaprojektuj stronę ręcznie przepisywanego kodeksu średniowiecznego z wyróżnionym
inicjałem dowolnej litery ozdobionym, np. motywem roślinnym. Przygotujcie krótką
wypowiedź na temat dziejów książki rękopiśmiennej. Na wykonanie zadania macie 10 minut.
Książka rękopiśmienna (manuskrypt, kodeks) – powstała na pergaminie czyli cienko
wyprawionej skórze owcy, kozy lub cielęcia. Mnich, zwany kopistą, pracował w swojej celi
lub bibliotece, maczając gęsie pióro w inkauście (atramencie)przepisywał tekst ( np. Biblię)
przez cały rok pracując codziennie wiele godzin.
Pergamin wyparł papirus, gdyż można go było składać oraz zszywać i tak powstała książka.
Książki pisano wyłącznie po łacinie. Był to przeważnie olbrzymi, bardzo ciężki tom w
oprawie z drewna, obciągnięty skórą z miedzianymi narożnikami. Na kosztowniejsze oprawy
we wspaniałych księgach przeznaczonych dla królów i książąt używano aksamitów, srebra,
złota i drogich kamieni. Księgi były bardzo pięknie ilustrowane, a każdy rozdział zaczynał się
bogato zdobionym inicjałem. Książka była wtedy przedmiotem bardzo cennym i rzadkim, w
bibliotekach przymocowywano je do stołów, by nikt nie mógł ich ukraść.
Grupa VI
Zaprojektuj stronę drukowanego kodeksu średniowiecznego z wyróżnionym inicjałem
dowolnej litery ozdobionym, np. motywem roślinnym. Przygotujcie krótką wypowiedź na
temat dziejów książki drukowanej. Na wykonanie zadania macie 10 minut.
Książka drukowana. W XIII stuleciu pojawił się w Europie papier, który wynaleźli
Chińczycy przed 2000 lat. Za wynalazcę druku uważa się Jana Gutenberga, Niemca z
Moguncji, który ok. 1450 roku wynalazł ruchomą czcionkę, czyli zestaw pojedynczych liter
na klockach, które można było zestawiać w słowa, wiersze i strony. Zbudował też prasę, która
dociskała arkusz papieru do wypukłych czcionek pokrytych farbą i tekst odbijał się na
papierze. Pierwsza książka drukowana ukazała się w l. 1454-1455 i była to Biblia licząca
1282 strony. Książki drukowane w latach 1450-1500 nazwano inkunabułami.
W Polsce pierwszy zakład drukarski działał w Krakowie już w latach 1473-1474.
Osoba prowadząca: Joanna Groszkowska
Temat: Sieć na człowieka.
I. Cele lekcji:
1. Cel ogólny:
- kształtowanie postaw świadomego i odpowiedzialnego korzystania z Internetu.
Uczeń potrafi:
- wyjaśnić pojęcie sieci internetowej;
- wymienić korzyści płynące z Internetu;
- wymienić zagrożenia płynące z sieci
komputerowej;
- wypowiadać się na forum klasy.
Dzięki Internetowi edukacja uzyskała
nowy wymiar. Edukacja medialna,
czyli wychowanie uczniów do
krytycznego odbioru i wykorzystania
mediów to jeden z priorytetów
edukacji polonistycznej.
II. Metody i techniki:
- pogadanka;
- dyskusja;
- burza mózgów;
- zabawa symulacyjna;
- kosz i walizka.
III. Formy pracy:
- zbiorowa;
- indywidualna.
- obrazki przedstawiające zjawiska występujące w sieci internetowej (załącznik nr 1),
- włóczka,
- plansze z narysowanym koszem i walizką przygotowane przez nauczyciela bądź narysowane
na tablicy;
- karteczki z wymienionymi pozytywnymi oraz negatywnymi cechami Internetu (załącznik nr
2).
V. Przebieg lekcji:
Część wstępna
1.Burza mózgów: Nauczyciel pyta dzieci o ich skojarzenia ze słowem SIEĆ. Wszystkie
pomysły zapisuje na tablicy.
Pogadanka wprowadzająca mająca na celu ukazanie, że jeden z rodzajów sieci, jaką jest
sieć internetowa, ma zarówno dobre jak i złe strony. Pytania kierowane do uczniów:
Jak często korzystasz z Internetu?
Jakie portale najchętniej odwiedzasz?
Czy wyobrażasz sobie życie bez Internetu?
Czy uważasz, że Internet może wpływać negatywnie na człowieka?
Zapisanie tematu lekcji na tablicy.
Część właściwa
1. Zabawa symulacyjna - tworzenie sieci. Nauczyciel rozdaje uczniom karteczki z napisami
obrazującymi niektóre zjawiska występujące w Internecie (załącznik nr 1). Następnie daje
klasie włóczkę, mówiąc, iż będą tworzyć sieć. Zabawę rozpoczyna ochotnik lub osoba
wskazana przez nauczyciela. Rozpoczynający pokazuje swoją kartkę z napisem całej klasie,
mówi z czym się mu kojarzy i rzuca włóczkę do wybranej osoby, która jako następna
prezentuje swoją kartkę. W ten sposób powstaje sieć. Zabawa trwa dopóki wszystkie osoby
zaprezentują swój obrazek.
Należy pamiętać, że po zakończeniu
zabawy symulacyjnej, uczniowie
wychodzą z odgrywanych ról i
przystępują do rozmowy na temat
powstałych w trakcie inscenizacji
sytuacji.
Dyskusja: Nauczyciel pyta uczniów o
skojarzenia, jakie nasuwały się im w trakcie
zabawy.
Czy te doświadczenie odwzorowuje działanie
sieci internetowej?
Czy zawarte zostały najważniejsze zjawiska zachodzące w Internecie?
Z jakimi zjawiskami wy macie najczęściej kontakt?
2. Kosz i walizka. Nauczyciel wiesza na tablicy dwie plansze. Na jednej z nich znajduje się
narysowany kosz, a na drugiej walizka. Dzieci losują karteczki z wypisanymi zaletami oraz
zagrożeniami związanymi z Internetem. Następnie odczytują wylosowane cechy i
przyporządkowują je do kosza bądź walizki. Do kosza wrzucają rzeczy niepotrzebne lub
będące zagrożeniem dla człowieka, do walizki zaś te, które uważają za przydatne,
wartościowe. W podobnej formie, czyli „kosza i walizeczki”, uczniowie zapisują notatkę w
zeszytach.
Metoda aktywizująca Kosz i walizka
może być także stosowana w celu
podsumowania zajęć, stanowiąc dla
ucznia moment autorefleksji:
to, co zabierasz ze sobą z lekcji włóż
do walizki; to, co uważasz za
niepotrzebne wrzuć do kosza.
Podsumowanie:
Nauczyciel zadaje pytanie: Jakie wnioski możemy wyciągnąć na temat korzystania z
Internetu?
Spodziewana odpowiedź: Sieć internetowa niesie z sobą zarówno wiele korzyści jak i wiele
zagrożeń. Jest dobrodziejstwem cywilizacji, ale także pułapką na nieprzygotowanego do
korzystania z niej człowieka. To, co z niej czerpiemy i jak wpływa ona na nasze życie w dużej
mierze zależy od nas samych.
Załącznik nr 1
- komunikatory
Gadu – Gadu
- portale służące poznawaniu ludzi
Badoo
- portale służące tworzeniu własnych profili i utrzymywaniu kontaktu z innymi
facebook
- fora dyskusyjne
forum dyskusyjne
- korespondencja mailowa,
wp.pl
- informacje z całego świata
tvn24.pl
- gry interaktywne
Galaxy life
- udostępnianie muzyki, filmów, książek
youtube
- sprzedaż i zakupy przez Internet
allegro
- anonimowość
anonimowość
- rozpowszechnianie treści niecenzuralnych,
rozpowszechnianie treści niecenzuralnych
Załącznik nr 2
Korzyści i zagrożenia płynące z Internetu:
Szybki i łatwy dostęp do informacji
Szerzenie się wad postawy, szkodliwe działanie na wzrok
Możliwość podtrzymywania kontaktów z przyjaciółmi i
znajomymi
Nawiązywanie nowych znajomości
Korespondencja z ludźmi z całego świata
Rozwój rynku nielegalnego
Anonimowość jako sposób dla naciągaczy i oszustów
„Pożeracz czasu”
Uzależnienie od korzystania z sieci komputerowej
Brak kontaktu bezpośredniego z osobą, z którą nawiązujemy
kontakt
Dostęp do najnowszych wiadomości lokalnych; na temat tego,
co dzieje się w mieście, co warto zobaczyć, gdzie warto pójść
Możliwość dokonywania zakupów przez Internet
Przesyłanie wirusów
Możliwość komentowania i uzyskiwania opinii na temat
umieszczanych tekstów, zdjęć.
Podawanie danych kontaktowych, danych kart płatniczych
oraz kont bankowych na niesprawdzonych serwisach
internetowych.
Możliwość umieszczania niesprawdzonych i nieprawdziwych
informacji
Rozpowszechniani gier, filmów i zdjęć przedstawiających
sceny przemocy i agresji
Przewaga kontaktów wirtualnych nad kontaktami
bezpośrednimi
Przedkładanie korzystania z sieci internetowej nad czytanie
książek, wykonywanie obowiązków domowych i szkolnych.
Kontakt z licznymi błędami językowymi występującymi w
Internecie i ich upowszechnianie.
Wyszukiwanie gotowych prac pisemnych i referatów
Łamanie praw autorskich poprzez kopiowanie i używanie
tekstów, zdjęć, obrazów bez zgody ich autora.
Ignorowanie zasad pisowni językowej, reguł gramatycznych
oraz ortograficznych języka polskiego.
Przedkładanie przyjaźni „wirtualnych” nad przyjaźnie
rzeczywiste.
Internet jako worek, do którego wrzucane jest wszystko, a
więc i treści pornograficzne, satanistyczne, rasistowskie,
związane z przemocą.
Literatura dla pilnych
R.I. Arends, Uczymy się nauczać, Warszawa 1994.
S. Bortnowski, Jak zmienić polonistykę szkolną?, Warszawa 2009.
S. Bortnowski, Scenariusze półwariackie, Warszawa 2002.
A. Breaux, T. Whitaker, Jak to robią najlepsi nauczyciele?, Warszawa 2011.
E. Brudnik, a. Moszyńska, B. Owczarska, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie, Kielce 2000.
Dokąd zmierza polska szkoła?, pod red. D. Klus-Stańskiej, Warszawa 2008.
A. Dziedzic, J. Pichalska, E. Świderska, Drama na lekcjach języka polskiego, Warszawa
1992.
J. Gajda, Media w edukacji, Kraków 2008.
Grzesiak, R. Janicka-Szyszko, M. Steblecka, Edukacja medialna, Gdańsk 2005.
H. Komorowska, O programach prawie wszystko, Warszawa 1999.
T. Kosyra-Cieślak, Praca z uczniem zdolnym na lekcjach języka polskiego i zajęciach
pozalekcyjnych, Warszawa 2013.
Kruszyńska, Kultura, media i ja!, cz. 1, 2, Warszawa 2009.
A. Janus-Sitarz, Przyjemność i odpowiedzialność w lekturze, Kraków 2009.
M. Jąder, Krok… w kierunku kreatywności. Zabawy i ćwiczenia, Karków 2008.
H. Ogonowska, Telewizja w edukacji medialnej, Kraków 2009.
E. Polański, Dydaktyka ortografii i interpunkcji, Warszawa 1987.
Polonista w szkole. Podstawy kształcenia nauczyciela polonisty, pod red. A. Janus – Sitarz,
Kraków 2000.
Przygotowanie ucznia do odbioru różnych tekstów kultury , red. A. Janus – Sitarz, Kraków
2004.
M. Węglińska, Jak przygotować się do lekcji. Wybór materiałów dydaktycznych, Kraków
1998.

PODOKAZUJ W SZKOLE. Scenariusze studenckich lekcji języka

Transkrypt

Podobne dokumenty

ZAKUPY Z GŁOWĄ

scenariusz backpack - Muzeum Pamięci Sybiru

SCENARIUSZ LEKCJI DLA KLASY III

Projekt zajęć – Niezapomniana wycieczka do Włoch