Akt prawny

©Kancelaria Sejmu
s. 1/9
Opracowano na
podstawie:
t.j.
Dz. U. z 2002 r.
Nr 112, poz. 979,
z 2003 r. Nr 137,
poz. 1304 z 2009
r. Nr 6, poz. 33, z
2011 r. Nr 205,
poz. 1206, Nr
207, poz. 1230.
USTAWA
z dnia 22 marca 1989 r.
o rzemiośle
Rozdział 1
Preambuła
uchylona.
Przepisy ogólne
Art. 1. Osoby fizyczne wykonujące działalność gospodarczą na podstawie
ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. – Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr
101, poz. 1178, z 2000 r. Nr 86, poz. 958 i Nr 114, poz. 1193, z 2001 r. Nr 49, poz.
509, Nr 67, poz. 679, Nr 102, poz. 1115 i Nr 147, poz. 1643 oraz z 2002 r. Nr 1, poz.
2) mogą prowadzić tę działalność, z zachowaniem warunków określonych w
niniejszej ustawie. Działalność takich osób zaliczana jest do rzemiosła.
Art. 2. 1. Rzemiosłem jest zawodowe wykonywanie działalności gospodarczej
przez osobę fizyczną, z udziałem kwalifikowanej pracy własnej, w imieniu własnym
tej osoby i na jej rachunek, przy zatrudnieniu do 50 pracowników – zwaną dalej
rzemieślnikiem.
1a. Rzemiosłem
jest
również
zawodowe
wykonywanie
działalności
gospodarczej przez wspólników spółki cywilnej osób fizycznych, z udziałem
kwalifikowanej pracy własnej, w imieniu własnym tych wspólników i na ich
rachunek, zatrudniających do 50 pracowników.
2. (uchylony).
3. (uchylony).
4. Do rzemiosła nie zalicza się działalności: handlowej, gastronomicznej,
transportowej, usług hotelarskich, usług świadczonych w wykonywaniu wolnych
zawodów, usług leczniczych oraz działalności wytwórczej i usługowej artystów
plastyków i fotografików.
5. (uchylony).
2015-04-17
©Kancelaria Sejmu
s. 2/9
Art. 3. 1. Dowodami kwalifikacji zawodowych rzemieślnika są:
1)
dyplom lub świadectwo ukończenia wyższej lub ponadgimnazjalnej szkoły o
profilu
technicznym
bądź
artystycznym
w
zawodzie
(kierunku)
odpowiadającym dziedzinie wykonywanego rzemiosła,
2)
dyplom mistrza w zawodzie odpowiadającym danemu rodzajowi rzemiosła,
3)
świadectwo czeladnicze albo tytuł robotnika wykwalifikowanego w zawodzie
odpowiadającym danemu rodzajowi rzemiosła,
4)
zaświadczenie potwierdzające posiadanie wybranych kwalifikacji zawodowych
w zakresie zawodu odpowiadającego danemu rodzajowi rzemiosła.
2. Rzemieślnik obowiązany jest wykazać się innymi dowodami kwalifikacji
zawodowych niż określone w ust. 1, jeżeli z przepisów odrębnych ustaw wynika
obowiązek posiadania takich kwalifikacji.
3. Dyplomy mistrza i świadectwa czeladnicze mogą być wydawane przez izby
rzemieślnicze osobom, które złożyły stosowne egzaminy przed komisjami
egzaminacyjnymi izb rzemieślniczych.
3a. Podstawę przeprowadzania egzaminów w zawodach odpowiadających
danemu rodzajowi rzemiosła stanowią standardy wymagań egzaminacyjnych
ustalone przez Związek Rzemiosła Polskiego, z zastrzeżeniem ust. 3b.
3b. Podstawę przeprowadzania egzaminów w zawodach ujętych w klasyfikacji
zawodów szkolnictwa zawodowego, stanowią wymagania określone w podstawie
programowej kształcenia w zawodach.
3c. Nadzór nad działalnością komisji egzaminacyjnych izb rzemieślniczych
sprawuje Związek Rzemiosła Polskiego przez:
1)
przeprowadzanie, zgodnie z planem nadzoru, co najmniej raz w roku kontroli
działalności komisji egzaminacyjnych,
2)
rozpatrywanie nieuwzględnionych przez izbę rzemieślniczą skarg kandydatów
dotyczących prawidłowości przeprowadzenia egzaminu,
3)
analizowanie wyników egzaminów oraz formułowanie wniosków.
3d. Osoby wykonujące czynności z zakresu nadzoru mają prawo wstępu w
charakterze obserwatora na egzamin, po uprzednim powiadomieniu właściwej izby
rzemieślniczej, oraz wglądu do prowadzonej przez komisję egzaminacyjną
dokumentacji komisji.
2015-04-17
©Kancelaria Sejmu
s. 3/9
3e. Osoby, o których mowa w ust. 3d, mogą wydawać komisjom
egzaminacyjnym zalecenia wynikające z przeprowadzonych czynności nadzoru.
Komisja egzaminacyjna w ciągu 7 dni od otrzymania zaleceń może zgłosić wobec
nich zastrzeżenia do Związku Rzemiosła Polskiego. W przypadku nieuwzględnienia
zastrzeżeń przez Związek Rzemiosła Polskiego komisja egzaminacyjna jest
obowiązana powiadomić Związek Rzemiosła Polskiego o realizacji zaleceń w
terminie 30 dni.
3f. W przypadku stwierdzenia istotnych uchybień w działalności komisji
egzaminacyjnych Związek Rzemiosła Polskiego może wezwać komisję do usunięcia
uchybień w wyznaczonym terminie, a w przypadku nieusunięcia uchybień - odwołać
osoby wchodzące w skład komisji lub cały skład komisji albo unieważnić egzamin
w całości lub w części.
3g. Izba rzemieślnicza:
1)
zatwierdza zadania i pytania egzaminacyjne, opracowane na podstawie
standardów wymagań, o których mowa w ust. 3a i 3b,
2)
zatwierdza szczegółowe kryteria oceniania,
3)
dopuszcza kandydatów do egzaminów,
4)
ustala wysokość opłat za egzaminy, uwzględniając jako podstawę kwotę
przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez
wypłat nagród z zysku w czwartym kwartale roku poprzedniego ogłaszanego
przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, z tym że wysokość opłaty nie
może przekroczyć:
a)
za egzamin mistrzowski - 40% podstawy,
b)
za egzamin czeladniczy - 20% podstawy,
c)
za egzamin sprawdzający – 15% podstawy,
5)
prowadzi dokumentację komisji egzaminacyjnej, w tym ewidencję egzaminów,
6)
rozpatruje skargi kandydatów dotyczące prawidłowości przeprowadzenia
egzaminu,
7)
organizuje szkolenia dla osób wchodzących w skład komisji egzaminacyjnych
według programu ustalonego przez Związek Rzemiosła Polskiego.
3h. Izba rzemieślnicza może zwolnić w całości lub w części osobę
przystępującą do egzaminu z opłaty, o której mowa w ust. 3g pkt 4.
2015-04-17
©Kancelaria Sejmu
s. 4/9
3i. Osoby dorosłe uzyskujące i uzupełniające wiedzę i umiejętności zawodowe
w formach pozaszkolnych, określonych w odrębnych przepisach, mogą przystąpić do
egzaminu sprawdzającego wybrane kwalifikacje zawodowe w zakresie zawodu
odpowiadającego danemu rodzajowi rzemiosła.
4. Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, po zasięgnięciu opinii
Związku Rzemiosła Polskiego, określi, w drodze rozporządzenia, warunki
powoływania komisji egzaminacyjnych izb rzemieślniczych, warunki dopuszczania
do egzaminu i sposób jego przeprowadzania, wysokość wynagrodzenia członków
komisji, warunki i tryb wydawania oraz wzory świadectw czeladniczych, dyplomów
mistrzowskich, zaświadczeń o zdaniu egzaminu sprawdzającego, suplementów do
świadectw czeladniczych i dyplomów mistrzowskich (Europass), a także sposobów
wydawania duplikatów i dokonywania legalizacji dokumentów przeznaczonych do
obrotu z zagranicą oraz wysokość odpłatności za wykonywanie tych czynności.
4a. Rozporządzenie, o którym mowa w ust. 4, powinno uwzględniać w
szczególności wymagania, jakim powinny odpowiadać osoby wchodzące w skład
komisji egzaminacyjnych, zakres obowiązujących tematów egzaminacyjnych oraz
możliwość zwolnienia z części egzaminu osoby przystępującej do egzaminu.
5. Rzemieślnicy
zatrudniający
pracowników
w
celu
przygotowania
zawodowego w rzemiośle obowiązani są spełniać warunki określone odrębnymi
przepisami oraz być członkami jednej z organizacji, o których mowa w art. 7 ust. 3
pkt 1 i 3.
6. Nadzór nad
przebiegiem przygotowania zawodowego
w rzemiośle
pracowników młodocianych sprawuje izba rzemieślnicza lub z jej upoważnienia
cech, właściwe ze względu na siedzibę rzemieślnika.
Art. 3a. 1. Rzemieślnikowi posiadającemu znaczący i uznany dorobek
zawodowy w zakresie wytwarzania lub odtwarzania przedmiotów o charakterze
artystycznym lub zabytkowym, naprawy i konserwacji takich przedmiotów, naprawy
i konserwacji zabytkowych obiektów budowlanych oraz świadczenia usług
związanych z artystycznym zdobieniem obiektów budowlanych może zostać nadany
tytuł honorowy „Mistrz Rzemiosł Artystycznych”.
2. Tytuł honorowy „Mistrz Rzemiosł Artystycznych” nadaje minister właściwy
do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.
2015-04-17
©Kancelaria Sejmu
s. 5/9
3. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego
określi, w drodze rozporządzenia:
1)
tryb nadawania tytułu honorowego „Mistrz Rzemiosł Artystycznych”,
2)
podmioty uprawnione do występowania z wnioskiem o nadanie tytułu,
3)
warunki, jakie musi spełniać wniosek o nadanie tytułu,
4)
wzór dyplomu potwierdzającego nadanie tytułu
– mając na względzie wspieranie zanikających zawodów oraz promocję umiejętności
istotnych dla funkcjonowania wielu dziedzin kultury i sztuki jak również ochrony
dziedzictwa narodowego.
Rozdział 2
Podstawowe prawa i obowiązki rzemieślnika
Art. 4. 1. Rzemieślnik ma prawo:
1)
zrzeszania się w organizacjach, o których mowa w art. 7 ust. 3 pkt 1 i 3, na
zasadach określonych w ustawie,
2)
wybierać i być wybieranym do organów samorządu gospodarczego rzemiosła,
3)
korzystać z uproszczonych (zryczałtowanych) form opodatkowania oraz
zwolnień i ulg podatkowych na zasadach powszechnie obowiązujących
przedsiębiorców.
2. W przypadku śmierci rzemieślnika współmałżonek pozostający do chwili
śmierci na utrzymaniu rzemieślnika oraz małoletni zstępni mają prawo nadal
wykonywać rzemiosło w warunkach i na zasadach obowiązujących rzemieślnika.
3. Na rachunek zstępnych rzemiosło może być wykonywane przez ustawowego
opiekuna do czasu osiągnięcia przez nich pełnoletności lub ukończenia nauki w
szkołach ponadgimnazjalnych lub wyższych.
4. Uprawnienia, o których mowa w ust. 2, przysługują także pozostającym na
utrzymaniu rzemieślnika do chwili jego śmierci pełnoletnim zstępnym pobierającym
naukę w gimnazjach, szkołach ponadgimnazjalnych lub wyższych przez okres
pobierania przez nich nauki w tych szkołach.
5. W przypadkach gdy dany rodzaj rzemiosła może być wykonywany
wyłącznie
po
wykazaniu
się
przez
rzemieślnika
posiadaniem
uprawnień
zawodowych, o których mowa w art. 10 ustawy wymienionej w art. 1,
2015-04-17
©Kancelaria Sejmu
s. 6/9
współmałżonek lub zstępni, o których mowa w ust. 3 i 4, prowadzą działalność za
pośrednictwem osoby posiadającej wymagane kwalifikacje.
Art. 5. 1. Rzemieślnik jest obowiązany przestrzegać zasad etyki i godności
zawodowej.
2. Szczegółowe zasady etyki zawodowej i rzetelnego wykonywania rzemiosła
cechowego określa samorząd gospodarczy rzemiosła.
3. Przepis ust. 1 dotyczy także członków organizacji samorządu gospodarczego
rzemiosła, o których mowa w art. 7 ust. 7.
Art. 6. 1. Rzemieślnicy podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za
naruszenie zasad etyki zawodowej i rzetelnego wykonywania rzemiosła.
2. Zasady
odpowiedzialności
dyscyplinarnej
i
tryb
postępowania
dyscyplinarnego określają statuty organizacji samorządu gospodarczego rzemiosła.
Rozdział 3
Samorząd gospodarczy rzemiosła
Art. 7. 1. Tworzy się samorząd gospodarczy rzemiosła.
2. Samorząd gospodarczy rzemiosła jest niezależny w wykonywaniu swych
zadań i podlega tylko przepisom prawa.
3. Organizacjami samorządu gospodarczego rzemiosła są:
1)
cechy,
2)
(uchylony),
3)
izby rzemieślnicze,
4)
Związek Rzemiosła Polskiego,
5)
(uchylony).
4. Organizacje samorządu gospodarczego rzemiosła tworzone są z inicjatywy
członków na zasadzie dobrowolnej przynależności.
5. Do zadań samorządu gospodarczego rzemiosła należy w szczególności:
1)
promocja działalności gospodarczej i społeczno-zawodowej rzemiosła,
2)
nadzór nad organizacją i przebiegiem procesu przygotowania zawodowego w
rzemiośle,
3)
udzielanie pomocy rzemieślnikom i innym przedsiębiorcom zrzeszonym w
organizacjach samorządu gospodarczego rzemiosła,
2015-04-17
©Kancelaria Sejmu
4)
s. 7/9
reprezentowanie interesów środowiska rzemieślniczego wobec organów
administracji publicznej,
5)
uczestniczenie w realizacji zadań z zakresu oświaty i wychowania w celu
zapewnienia wykwalifikowanych kadr dla gospodarki.
6. Właściwi ministrowie zasięgają opinii Związku Rzemiosła Polskiego
odnośnie do projektów aktów prawnych dotyczących rzemiosła.
7. Za zgodą organizacji samorządu gospodarczego rzemiosła jej członkami
mogą być, na czas określony, także osoby fizyczne wykonujące działalność
gospodarczą,
niebędące
rzemieślnikami,
zatrudniające
nie
więcej
niż
50
pracowników.
Art. 8. Organizacje samorządu gospodarczego rzemiosła wymienione w art. 7
ust. 3 mają osobowość prawną.
Art. 9. 1. Cechy są organizacjami samorządu gospodarczego rzemiosła
zrzeszającymi rzemieślników według kryterium terytorialnego lub według rodzaju
działalności gospodarczej.
2. Podstawowym zadaniem cechu jest w szczególności utrwalanie więzi
środowiskowych, postaw zgodnych z zasadami etyki i godności zawodu, a także
prowadzenie na rzecz członków działalności społeczno-organizacyjnej, kulturalnej,
oświatowej i gospodarczej, a także reprezentowanie interesów członków wobec
organów administracji i sądów.
Art. 10. 1. Spółdzielnie rzemieślnicze działają na zasadach określonych w
przepisach Prawa spółdzielczego.
2. Zadaniem spółdzielni rzemieślniczych jest w szczególności organizowanie
działalności usługowej i wytwórczej rzemiosła, udzielanie pomocy członkom w
wykonywaniu ich zadań oraz prowadzenie własnej działalności gospodarczej i
społeczno-wychowawczej.
Art. 11. 1. Izby rzemieślnicze są organizacjami samorządu gospodarczego
rzemiosła
zrzeszającymi
cechy,
spółdzielnie
rzemieślnicze,
rzemieślników
nienależących do cechów, a także inne jednostki organizacyjne, jeżeli ich celem jest
wspieranie rozwoju gospodarczego rzemiosła. Izby mogą w swych statutach
przyjmować nazwy z dodatkiem wyrazów “przedsiębiorczość” lub “przedsiębiorca”
2015-04-17
©Kancelaria Sejmu
s. 8/9
użytych w odpowiednim przypadku, a także określeń zawierających wskazanie
regionu.
2. Podstawowym zadaniem izb rzemieślniczych jest pomoc w reprezentowaniu
zrzeszonych organizacji oraz rzemieślników wobec organów administracji publicznej
oraz innych organizacji i instytucji, udzielanie swym członkom pomocy
instruktażowej i doradczej oraz przeprowadzanie egzaminów kwalifikacyjnych.
Szczegółowy zakres zadań izb rzemieślniczych określają ich statuty.
3. Izby
rzemieślnicze
są
uprawnione
do
potwierdzania
egzaminów
kwalifikacyjnych świadectwami czeladniczymi i dyplomami mistrzowskimi oraz do
opatrywania ich pieczęcią z godłem Państwa.
3a. Izby rzemieślnicze są uprawnione do potwierdzania wyników egzaminów
sprawdzających zaświadczeniami o posiadaniu wybranych kwalifikacji zawodowych
w zakresie zawodu odpowiadającego danemu rodzajowi rzemiosła.
4. Ilekroć w przepisach prawa mówi się o izbie rzemieślniczej, należy przez to
rozumieć izbę rzemieślniczą, utworzoną w trybie i na zasadach określonych w
niniejszej ustawie, bez względu na nazwę przyjętą w jej statucie.
Art. 12. 1. Organizacje samorządu gospodarczego rzemiosła wymienione w art.
7 ust. 3 pkt 1-3 mogą powołać ogólnopolską reprezentację, zwaną “Związek
Rzemiosła Polskiego”.
2. W Związku Rzemiosła Polskiego mogą się zrzeszać izby rzemieślnicze, a
także cechy o zasięgu ogólnopolskim.
3. Związek Rzemiosła Polskiego może być utworzony z inicjatywy co najmniej
10 organizacji samorządu gospodarczego rzemiosła, wymienionych w art. 7 ust. 3
pkt 2 i 3, oraz cechów ogólnopolskich, które zadeklarują członkostwo w tym
związku w drodze uchwał walnych zgromadzeń.
4. Podstawowym zadaniem Związku jest zapewnienie zrzeszonym w nim
organizacjom pomocy w realizacji zadań statutowych, rozwijanie działalności
społeczno-zawodowej oraz reprezentowanie interesów rzemiosła w kraju i za
granicą.
5. Związek Rzemiosła Polskiego pełni względem spółdzielni rzemieślniczych
funkcje związku rewizyjnego, w trybie i na zasadach określonych w przepisach
Prawa spółdzielczego.
2015-04-17
©Kancelaria Sejmu
s. 9/9
Art. 13. Szczegółowe zadania organizacji samorządu gospodarczego rzemiosła,
ich ustrój, stosunki prawne członków ustalane są w statutach uchwalanych przez
zjazdy lub walne zgromadzenia tych organizacji.
Art.14. Zasady gospodarki finansowej organizacji samorządu gospodarczego
rzemiosła oraz zasady wynagradzania zatrudnionych w nich pracowników określają
walne zgromadzenia (zjazdy delegatów) tych organizacji, jeżeli inne przepisy nie
stanowią inaczej.
Rozdział 4
Przepisy przejściowe i końcowe
Art. 15. (pominięty).
Art. 16. Cechy i izby rzemieślnicze mogą być tworzone w trybie inicjatyw
założycielskich lub w drodze podziału istniejących organizacji pod warunkiem
zapewnienia samodzielności finansowej.
Art. 17. 1. Podstawą utworzenia cechu w trybie inicjatywy założycielskiej jest
uchwalenie statutu cechu odpowiadającego wymogom określonym w art. 16 przez co
najmniej 10 członków założycieli.
2. Podstawą utworzenia cechu w trybie podziału jest uchwała walnego
zgromadzenia cechu podlegającego podziałowi, powzięta w trybie określonym w
statucie, zawierająca postanowienia o zasadach podziału z uwzględnieniem podziału
składników majątkowych oraz praw i zobowiązań cechu podlegającego podziałowi.
Art. 18. Przepisy
art.
17
mają
odpowiednio
zastosowanie
do
izb
rzemieślniczych, z tym że liczba członków założycieli (cechów) wynosi co najmniej
5.
Art. 19. 1. Cechy rzemieślnicze, izby rzemieślnicze i Związek Rzemiosła
Polskiego podlegają obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego.
2. Organizacje, o których mowa w ust. 1, uzyskują osobowość prawną z chwilą
wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego.
Art. 20. (pominięty).
Art. 21. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 maja 1989 r.
2015-04-17