docZAŁĄCZNIK NR 1 - Razem dla rozwoju rzemiosła
download 
Reklamacja Transkrypt
ZAŁĄCZNIK NR 1 - Razem dla rozwoju rzemiosła
ZAŁĄCZNIK NR 1 DO DEKLARACJI UDZIAŁU W PARTNERSTWIE „RAZEM DLA ROZWOJU RZEMIOSŁA I. Charakterystyka wielkopolskiego rzemiosła Wielkopolska cechuje się nie tylko największym nasyceniem zakładami rzemieślniczymi w kraju, ale także uzasadnione jest stwierdzenie, że etos wielkopolski został historycznie ukształtowany przez wartości rzemieślnicze. Zaliczyć do nich należy kult „dobrej roboty”, oszczędność i wreszcie orientację na potrzebę posiadania „fachu w ręku”. Tym samym „cnoty rzemieślnicze” stały się nieodłącznym elementem identyfikacji regionalnej, w wyniku czego uzasadnione jest charakteryzowanie przypadku Wielkopolski jako regionalizmu ekonomicznego.1 Podobnie klasyfikuje się przypadek Północnych Włoch, gdzie elementem odróżniającym od reszty kraju jest wskaźnik rozwoju gospodarczego oraz w wymiarze społecznym etos pracy. W wymiarze praktycznym istotnym zagadnieniem jest rola rzemiosła nie tylko w regionalnej gospodarce, ale i w kształceniu zawodowym. A zatem wobec potrzeb współczesnego rynku pracy etos rzemieślniczy powinien być traktowany, jako istotny zasób regionu w zakresie dostosowania oferty edukacyjnej do potrzeb rynku pracy. Rzemiosło historycznie wywodzi się ze średniowiecznego modelu korporacji zawodowych w miastach. Współcześnie w Polsce w ramach procesów transformacji postkomunistycznej, kiedy to następowało „przyspieszone” tworzenie gospodarki wolnorynkowej,2 wiele zakładów rzemieślniczych dało początek przedsiębiorstwom działającym w większej skali. Ustawa o rzemiośle z dnia 22.03.1989 r. przyjmuje, iż rzemiosłem jest zawodowe wykonywanie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną, z udziałem kwalifikowanej pracy własnej, w imieniu własnym tej osoby i na jej rachunek, przy zatrudnieniu do 50 pracowników.3 Do rzemiosła zaliczają się także wg ustawy wspólnicy spółki cywilnej prowadzący tego rodzaju działalność gospodarczą. Zakłady rzemieślnicze funkcjonują w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw w sferze usług oraz produkcji. Wyróżnikiem działalności rzemieślniczej jest konieczność posiadania przez rzemieślnika formalnego potwierdzenia kwalifikacji zawodowych. 1 G. Gorzelak, B. Jałowiecki, Dylematy europejskie, w: P. Buczkowski, K. Bondyra, P. Śliwa (red.), Jaka Europa? Regionalizacja a integracja, Poznań 1998, s. 21. 2 Por. J. Szacki, Liberalizm po komunizmie, Kraków 1994, s. 181. 3 (Dz.U.02.112.979 j.t.) Art. 2. 1. 1 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Formalne potwierdzenia kwalifikacji mogą być wydawane osobom, które złożyły stosowne egzaminy przed komisjami egzaminacyjnymi izb rzemieślniczych. W świetle ustawy rzemieślnik prowadzący działalność gospodarczą traktowany jest jak każdy przedsiębiorca z zaznaczeniem, że ma prawo do udziału w samorządzie gospodarczym rzemiosła. 4 W praktyce zasadniczym czynnikiem wyróżniającym rzemiosło są uprawnienia do kształcenia uczniów w ramach praktycznej nauki zawodu. Ustawodawca przyznał organizacji samorządu gospodarczego rzemiosła niezależność w wykonywaniu swych zadań, takich jak: promocja działalności gospodarczej i społeczno-zawodowej rzemiosła, nadzór nad organizacją i przebiegiem procesu przygotowania zawodowego w rzemiośle, reprezentowanie interesów środowiska rzemieślniczego wobec organów administracji publicznej, uczestniczenie w realizacji zadań z zakresu oświaty i wychowania w celu zapewnienia wykwalifikowanych kadr dla gospodarki.5 Rzemieślnicy są uprawnieni do kształcenia praktycznego. Z kolei izby rzemieślnicze mają uprawnienia do przeprowadzania egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe w zakresie wskazanych ustawowo zawodów. Związek Rzemiosła Polskiego wraz z organizacjami terenowymi - 28 izbami rzemieślniczymi, 478 cechami rzemiosł oraz 186 spółdzielniami - tworzy największą i najstarszą w kraju strukturę samorządu gospodarczego. Związek Rzemiosła Polskiego reprezentuje ponad 300 tysięcy pracodawców i pracowników 6, dzięki czemu uczestniczy w pracach Trójstronnej Komisji ds. Społeczno-Gospodarczych Rządu, Związków Zawodowych i Organizacji Pracodawców. W Wielkopolsce zrzeszonych jest 7,5 tys. firm rzemieślniczych, zapewniających łącznie ponad 65 tysięcy miejsc pracy. Kwestia wizerunku środowiska rzemieślniczego przekłada się obecnie nie tylko na wybory edukacyjne młodzieży i tym samym na sytuację rynku pracy, ale także na rozwiązania instytucjonalne. W ciągu ostatnich lat wyraźnie zaznacza się bowiem w Polsce zjawisko wzrostu aspiracji edukacyjnych, które powoduje, że na rynek pracy trafia coraz więcej absolwentów z wyższym wykształceniem. Jednakże za tym pozytywnym zjawiskiem kryje się 4 Tamże Art. 4. 1. Tamże (Art. 7. 5) 6 Związek Rzemiosła Polskiego (http://www.zrp.pl/. 27.10.2012. 5 2 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego swoisty „paradoks zawyżonych aspiracji edukacyjnych”7, które nie odpowiadają realiom rynku pracy. Do atutów środowiska rzemieślniczego należy zaliczyć to, że w bardzo wielu gminach i powiatach w zarówno w Wielkopolsce, jak i w skali kraju najwięcej miejsc pracy tworzy rzemiosło – traktowane zbiorczo. Kolejnym atutem rzemiosła jest nie mająca porównania tradycja, sięgająca swoimi korzeniami Średniowiecza, obejmująca zawody, których wyroby stanowią współcześnie atrakcje turystyczne. A równocześnie liczne zakłady rzemieślnicze zaliczają się do najnowocześniejszych firm w ramach sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Rzemieślnikami mogą być, zatem właściciele salonów sprzedaży samochodów, czy działających w dużej skali zakładów przemysłu spożywczego, które spełniają współczesne wymogi sanitarne określane przez Unię Europejską. Specyfiką i zarazem problemem polskiego rzemiosła jest to, że jest zawieszone pomiędzy, w uproszczeniu to ujmując, modelem niemiecko-francuskim8, gdzie przynależność pracodawców do izb rzemieślniczych jest obligatoryjna i ich kompetencje obejmują całokształt kształcenia zawodowego, a „wolnorynkowym” modelem anglosaskim. W tym pierwszym modelu nie można zatem być „partaczem”, czyli zgodnie z historycznym znaczeniem tego słowa, funkcjonować poza strukturą samorządu gospodarczego 9. Tym samym np. w Niemczech rzemiosło jest, w odróżnieniu od rzemiosła polskiego, silnym partnerem władz państwowych i samorządowych, będąc w ramach zadań samorządu gospodarczego elementem administracji publicznej. Względna słabość instytucjonalna i zarazem wizerunkowa środowiska rzemieślniczego wynika zatem w Polsce z przyczyn zewnętrznych i wewnętrznych. Do tych pierwszych należy zaliczyć brak rozwiązań instytucjonalnych zapewniających wpływ organizacji rzemieślniczych na system kształcenia zawodowego. Do przyczyn wewnętrznych (będących do pewnego stopnia pokłosiem negatywnych stereotypów społecznych wobec kształcenia zawodowego) należy zaliczyć problemy z nowoczesnym kreowaniem wizerunku z wykorzystaniem kultury masowej i mediów. 7 K. Bondyra, M. Kołodziejczyk, System edukacyjny w Polsce wobec potrzeb rynku pracy, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, 3, 2009, s. 164. 8 K. Walkowiak, Samorząd rzemieślniczy a szkolnictwo zawodowe w Polsce, w: : K. Bondyra, J. Sikora (red.), Wielkopolskie rzemiosło między tradycją a nowoczesnością, Poznań, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, 2008, s. 27-30. 9 W Polsce obligatoryjna jest przynależność do izb rolniczych. 3 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego ZAŁĄCZNIK NR 2 DO DEKLARACJI UDZIAŁU W PARTNERSTWIE „RAZEM DLA ROZWOJU RZEMIOSŁA” USTAWA Z DNIA 22 MARCA 1989 r. O RZEMIOŚLE10 [Fragmenty. Wytłuszczenia na potrzeby Deklaracji Partnerstwa] Rozdział 1 Art. 2. 1. Rzemiosłem jest zawodowe wykonywanie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną, z udziałem kwalifikowanej pracy własnej, w imieniu własnym tej osoby i na jej rachunek, przy zatrudnieniu do 50 pracowników – zwaną dalej rzemieślnikiem. 1a. Rzemiosłem jest również zawodowe wykonywanie działalności gospodarczej przez wspólników spółki cywilnej osób fizycznych, z udziałem kwalifikowanej pracy własnej, w imieniu własnym tych wspólników i na ich rachunek, zatrudniających do 50 pracowników. […] Rozdział 3 Samorząd gospodarczy rzemiosła Art. 7. 1. Tworzy się samorząd gospodarczy rzemiosła. 2. Samorząd gospodarczy rzemiosła jest niezależny w wykonywaniu swych zadań i podlega tylko przepisom prawa. 3. Organizacjami samorządu gospodarczego rzemiosła są: 1) cechy, […] 3) izby rzemieślnicze, 4) Związek Rzemiosła Polskiego, […] 4. Organizacje samorządu gospodarczego rzemiosła tworzone są z inicjatywy członków na zasadzie dobrowolnej przynależności. 5. Do zadań samorządu gospodarczego rzemiosła należy w szczególności: 1) promocja działalności gospodarczej i społeczno-zawodowej rzemiosła, 2) nadzór nad organizacją i przebiegiem procesu przygotowania zawodowego w rzemiośle, 10 Dz.U. 1999 Nr 17 poz. 92. Opracowano na podstawie: tj. Dz. U. z 2002 r. Nr 112, poz. 979, z 2003 r. Nr 137, poz. 1304 z 2009 r. Nr 6, poz. 33, z 2011 r. Nr 205, poz. 1206, Nr 207, poz. 1230. za: http://www.zrp.pl/LinkClick.aspx?fileticket=wu2LxlfF600%3d&tabid=98&language=en-US (dostęp: 20.10.2012 r.) 4 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 3) udzielanie pomocy rzemieślnikom i innym przedsiębiorcom zrzeszonym w organizacjach samorządu gospodarczego rzemiosła, 4) reprezentowanie interesów środowiska rzemieślniczego wobec organów administracji publicznej, 5) uczestniczenie w realizacji zadań z zakresu oświaty i wychowania w celu zapewnienia wykwalifikowanych kadr dla gospodarki. 6. Właściwi ministrowie zasięgają opinii Związku Rzemiosła Polskiego odnośnie do projektów aktów prawnych dotyczących rzemiosła. 7. Za zgodą organizacji samorządu gospodarczego rzemiosła jej członkami mogą być, na czas określony, także osoby fizyczne wykonujące działalność gospodarczą, niebędące rzemieślnikami, zatrudniające nie więcej niż 50 pracowników. Art. 9. 1. Cechy są organizacjami samorządu gospodarczego rzemiosła zrzeszającymi rzemieślników według kryterium terytorialnego lub według rodzaju działalności gospodarczej. 2. Podstawowym zadaniem cechu jest w szczególności utrwalanie więzi środowiskowych, postaw zgodnych z zasadami etyki i godności zawodu, a także prowadzenie na rzecz członków działalności społeczno-organizacyjnej, kulturalnej, oświatowej i gospodarczej, a także reprezentowanie interesów członków wobec organów administracji i sądów. Art. 11. 1. Izby rzemieślnicze są organizacjami samorządu gospodarczego rzemiosła zrzeszającymi cechy, spółdzielnie rzemieślnicze, rzemieślników nienależących do cechów, a także inne jednostki organizacyjne, jeżeli ich celem jest wspieranie rozwoju gospodarczego rzemiosła. Izby mogą w swych statutach przyjmować nazwy z dodatkiem wyrazów „przedsiębiorczość” lub „przedsiębiorca” użytych w odpowiednim przypadku, a także określeń zawierających wskazanie regionu. 2. Podstawowym zadaniem izb rzemieślniczych jest pomoc w reprezentowaniu zrzeszonych organizacji oraz rzemieślników wobec organów administracji publicznej oraz innych organizacji i instytucji, udzielanie swym członkom pomocy instruktażowej i doradczej oraz przeprowadzanie egzaminów kwalifikacyjnych. Szczegółowy zakres zadań izb rzemieślniczych określają ich statuty. 3. Izby rzemieślnicze są uprawnione do potwierdzania egzaminów kwalifikacyjnych świadectwami czeladniczymi i dyplomami mistrzowskimi oraz do opatrywania ich pieczęcią z godłem Państwa. 5 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
