Karta Pracy 01 – Z wizytą w Archiwum

Opole w czasach Mieszka I
Karta pracy dla ucznia
Pracując w parach zapoznajcie się z treścią zadań, odpowiedzcie na pytania. W razie
konieczności skorzystajcie z pomocy prowadzącego zajęcia.
Zadanie 1. Zapoznajcie się z tekstem źródłowym, a następnie wspólnie wykonajcie
polecenia:
„Dagome Iudex”
Pochodzący z końca X wieku regest kopii dokumentu władcy identyfikowanego
z Mieszkiem I
Mieszko I występuje tu jako „sędzia Dagome”
Jan XV – papież w okresie od sierpnia 985
do marca 996
Krótkie streszczenie dokumentu, zwykle z
określeniem wystawcy i odbiorcy
Oda – zm. w 1023 córka Dytryka, margrabiego Marchii
Północnej, druga żona Mieszka I.
Podobnie w innym tomie z czasów papieża Jana XV Dagome, pan, i Ote, pani
i synowie ich Mieszko i Lambert […] mieli nadać świętemu Piotrowi w całości jedno
państwo, które zwie się Schinesghe z wszystkimi swymi przynależnościami w tych
granicach, jak się zaczyna od pierwszego boku wzdłuż morza [dalej] granicą Prus aż
do miejsca, które nazywa się Ruś, a granicą Rusi [dalej] ciągnąc aż do Krakowa i od
tego Krakowa aż do rzeki Odry, prosto do miejsca, które nazywa się Alemure, a od tej
Alemury aż do ziemi Milczan i od granicy Milczan prosto do Odry i stąd idąc wzdłuż
rzeki Odry aż do rzeczonego państwa Schinesghe.
(Źródło: G. Labuda, Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna: antologia
tekstów źródłowych,
Poznań 1999, s. 159–161)
Schinesghe - prawdopodobnie Gniezno
Alemure - Ołomuniec Morawski lub Morawy
a) Na znajdującej się poniżej mapie zaznaczcie przebieg granic państwa
Mieszka I („państwa Schinesghe”). Skorzystajcie z treści dokumentu.
b) Wykonując powyższe zadanie ustalcie (wybierając „Tak” lub „Nie”), czy
plemię Opolan znalazło się pod władzą księcia Mieszka I (w opisanych
w dokumencie „Dagome iudex” granicach)?
Tak
Nie
c) Przedstawcie krótkie uzasadnienie swojego wyboru:
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
Mapa 01. Ziemie polskie za panowania Mieszka I.
d) Wskażcie, jaki rodzaj źródła historycznego reprezentuje cytowany
dokument „Dagome Iudex”?
I. niepisane/materialne
II. aktowe
III. opisowe/narracyjne IV. kartograficzne
2
e) Porównajcie zaznaczony przez Was przebieg granic państwa Mieszka I
z wynikami prac innych grup. Jeżeli zauważyliście różnice, zastanówcie
się i ustalcie, z czego one mogą wynikać. Zapiszcie wspólny dla
wszystkich uczestników zajęć wniosek dotyczący przyczyn powstawania
takich różnic.
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
Zadanie 2.
Zapoznajcie się z tekstem i ilustracjami, przeanalizujcie mapę
i wykonajcie polecenia.
Zbudowany najprawdopodobniej na polecenie księcia Mieszka I opolski gród
zamieszkany był również przez dzieci, bawiące się wykonywanymi na miejscu
zabawkami. Prof. Sławomir Moździoch, badający w ostatnich latach Ostrówek,
zwykł mawiać: „pokaż mi swoje zabawki, a powiem Ci, co robią Twoi rodzice”.
Poniżej przedstawiamy rysunki łódeczek-zabawek odkrytych w pozostałościach
grodu. To znaleziska unikalne w skali Polski, chociaż przebadano już wiele
piastowskich grodów sytuowanych na wyspach.
Rys. 01. Zabawki-łódeczki znalezione
w opolskim grodzie.
Rys. 02. Drewniany konik- zabawka
(Źródło: Opole-gród, miasto, stolica regionu. Gród na Ostrówku w Opolu. Wystawa ze zbiorów: Instytut
Archeologii i Etnologii PAN oddział we Wrocławiu, Muzeum Śląska Opolskiego, oprac. B. Gediga,
E. Holc, Opole 2012, s. 40, 42 )
Jak nas „informują” zabawki, nieodłącznym rekwizytem podstawowych zajęć
opolskich grodzian były nie tylko czółna, ale także i konie.
3
Mapa 02. Sieć hydrologiczna województwa opolskiego
Mapa 02. Sieć hydrologiczna województwa opolskiego
4
Rys. 03. Rekonstrukcja grodu opolskiego.
(Źródło: W. Hołubowicz, Opole w wiekach X-XII, Katowice 1956, wkładka str. 72-73)
a) Na mapie 02 przedstawiającej hydrologiczną sieć województwa opolskiego
zaznaczcie miejsce, w którym (według Was) został zbudowany opolski gród
zrekonstruowany na rysunku 03.
b) Zastanówcie się i odpowiedzcie, czy istnieje związek pomiędzy warunkami
komunikacyjnymi, jakie istniały w okolicach Opola za czasów Mieszka I,
a rodzajem zabawek, jakie znajdują archeologowie na terenie opolskiego
grodu.
Tak
Nie
Jeśli wybraliście „Tak”, spróbujcie uzasadnić, na czym ten związek polega?
………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
5
c) Poniższe rysunki przedstawiają wały obronne. Wybierzcie właściwą nazwę
konstrukcji wałów spośród podanych poniżej i wpiszcie odpowiedni symbol
pod właściwym rysunkiem.
A. hakowa, B. skrzyniowa, C. ostrokół
............
..............
...............
(Źródło:
http://portal.strategie.net.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=1706:grodypiastowskie&catid=21:artykuly-historyczne&Itemid=110; dostęp z dnia 10.11.2016 r.)
6
Zadanie 3.
Zapoznajcie się z tekstem i ilustracjami, przeanalizujcie mapę
i wykonajcie polecenia.
Badania ostatnich lat dowodzą, że świat kultury symbolicznej Słowian był znacznie
bogatszy, aniżeli dotychczas przypuszczano, a znajdowane w grodzie przedmioty
wiążą się ze światem wierzeń i magii ludowej Opolan.
a) Pracując wspólnie zastanówcie się, który z przedstawionych poniżej
przedmiotów, znalezionych w opolskim grodzie, mógł mieć zastosowanie
w magicznych rytuałach? Zaznaczcie swój wybór na Karcie Pracy.
Następnie przedstawcie go – na polecenie nauczyciela/edukatora –
pozostałym grupom.
gliniana pisanka
drewniana maska
grzechotka
bizantyjski krzyżyk
(Źródła: Opole-gród, miasto, stolica regionu. Gród na Ostrówku w Opolu. Wystawa ze zbiorów: Instytut
Archeologii i Etnologii PAN oddział we Wrocławiu, Muzeum Śląska Opolskiego, oprac. B. Gediga, E. Holc,
Opole 2012 s.44
H. Cehak-Hołubowiczowa, Drewniane maski z grodu-miasta na Ostrówku w Opolu [w:] Archeologia Polski,
1965, T X, z. 1.)
7
b) Zastanówcie się, a następnie uzasadnijcie pisemnie swój wybór: który
z przedstawionych przedmiotów wiąże się do dnia dzisiejszego
z kultywowanymi na terenie Śląska Opolskiego zwyczajami wielkanocnymi.
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………...........................
8