Rola Inzyniera Kontraktu 1_22 MB

Transkrypt

UNIA EUROPEJSKA
FUNDUSZ SPÓJNOŚCI
EUROPEJSKI FUNDUSZ
ROZWOJU REGIONALNEGO
Komentarz pokonferencyjny:
Ministerstwa Infrastruktury,
Ministerstwa Rozwoju Regionalnego,
Stowarzyszenia Inżynierów Doradców i Rzeczoznawców,
Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad
oraz Centrum Unijnych Projektów Transportowych
Spis treści
I. Wprowadzenie
.........................................................................................
str. 4
II. Instytucja Pośrednicząca
Doświadczenia z kontroli w poprzedniej
i bieżącej perspektywie finansowej
… … … … … … … … … … … … … . . . . . . . . . . . . . . . … … . … … …… … .
str. 5
III. Centrum Unijnych Projektów Transportowych
……………… . … . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . … ……….
str. 11
................................................................... .
str. 17
Aktualny stan realizacji PO IiŚ – ostatnie zmiany
IV. Instytucja Zarządzająca
Roboty dodatkowe w kontraktach FIDIC
V. Stowarzyszenie Inżynierów Doradców i Rzeczoznawców
Polecenie Inżyniera w zarządzaniu projektami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Polecenie Zmiany i protokół konieczności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
str. 21
str. 24
VI. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad
Zarządzanie projektem inwestycyjnym w ramach PO IiŚ
na przykładzie Polecenia Zmiany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Współpraca Wykonawca – Inżynier – Zamawiający
przy wdrażaniu zmian do kontraktów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
str. 28
str. 32
VII. Centrum Unijnych Projektów Transportowych
Od Polecenia Zmiany do wniosku o płatność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ocena sposobu wydawania i weryfikacji zmian do kontraktu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
str. 38
str. 39
VIII. Kwestie zgłoszone przez Beneficjentów
...........................................
str. 41
....................................................................................
str. 44
IX. Podsumowanie
Projekt i skład:
Studio Awokado
ul. Smolna 40/320
00-375 Warszawa
tel. (22) 846 04 96
www.studioawokado.pl
Rola Inżyniera Kontraktu w prowadzeniu projektów Programu Infrastruktura i Środowisko
Komentarz pokonferencyjny: Ministerstwa Infrastruktury, Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, Stowarzyszenia Inżynierów Doradców
i Rzeczoznawców, Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad oraz Centrum Unijnych Projektów Transportowych
I. Wprowadzenie
II. Instytucja
Pośrednicząca
W dniu 18 lutego 2011 r. odbyła się konferencja pn. „Rola Inżyniera Kontraktu w prowadzeniu projektów PO IiŚ”.
Wzięło w niej udział ponad 200 zaproszonych Beneficjentów. Konferencja została zorganizowana przez Centrum
Unijnych Projektów Transportowych (CUPT) przy współpracy merytorycznej z Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych
i Autostrad, Ministerstwem Infrastruktury, Ministerstwem Rozwoju Regionalnego oraz Stowarzyszeniem Inżynierów
Doświadczenia z kontroli w poprzedniej
i bieżącej perspektywie finansowej
• kwestie związane z udzielaniem zamówień publicznych weryfikowane były także w trakcie kontroli na miejscu realizacji projektu oraz w czasie
weryfikacji wniosków o płatność składanych przez
Beneficjentów.
Doradców i Rzeczoznawców (SIDiR).
Kontrola w SPO Transport – podstawy prawne
Doświadczenia SPOT – uchybienia:
Spotkanie stanowiło kontynuację działań podejmowanych przez CUPT we współpracy z SIDiR, w związku z uwa-
• Rozporządzenie Rady (WE) nr 1260/1999 z dnia 21
• niezamieszczenie w umowie z Wykonawcą zobo-
gami i potrzebami szkoleniowymi Beneficjentów, jak również wątpliwościami dotyczącymi realizacji projektów
czerwca 1999 r. (art. 38 – każdy kraj członkowski UE
wiązania do „wyrażenia bezwarunkowej zgody na
w oparciu o warunki kontraktowe FIDIC. Celem konferencji było przedstawienie wniosków z kontroli projek-
jest odpowiedzialny za finansową kontrolę pomo-
cesję na rzecz IPZ wszelkich praw wynikających
tów PO IiŚ (zwłaszcza w zakresie zmian w kontraktach i ich kwalifikowalności), omówienie zasad stosowania wa-
cy przyznanej w ramach funduszy strukturalnych).
z ustanowionego na rzecz Beneficjenta zabezpie-
runków kontraktowych FIDIC w kontekście prawa wspólnotowego oraz prowadzenia kontraktu z perspekty-
• Rozporządzenie KE 438/2001 z dnia 2 marca 2001 r.
wy Inżyniera Kontraktu i wydanych przez niego Poleceń Zmiany. Realizacja inwestycji w skali projektów PO IiŚ wy-
• Na poziomie krajowym problematykę kontroli re-
• zbyt wygórowane wymagania ws. warunków, jakie
maga wiedzy i umiejętności zarządzania projektem oraz zarządzania koniecznymi do wprowadzenia zmiana-
gulowały m.in. rozporządzenia Ministerstwa Roz-
powinien spełnić Wykonawca w celu wzięcia
mi w stosunku do pierwotnych założeń. Praktyka realizacji dużych inwestycji budowlanych wskazuje, że kon-
woju Regionalnego, dotyczące trybu składania
udziału w postępowaniu (doświadczenia perso-
trakty zrealizowane od początku do końca bez żadnych zmian czy też modyfikacji, raczej się nie zdarzają.
oraz wzorów dokumentów obowiązujących w ra-
nelu, wymagania dotyczące uprawnień budow-
mach SPOT, trybu kontroli realizacji projektów
lanych i członkostwa w Polskiej Izbie Inżynierów
Przedmiotem spotkania były Polecenia Zmian wydawane przez Inżyniera Kontraktu w trakcie realizacji projektów
i programów współfinansowanych z funduszy UE
Budownictwa, wymagania finansowe);
transportowych. Najwięcej wątpliwości co do uznania ich kwalifikowalności wprowadziły Zalecenia nr 12, niezmier-
oraz dotyczące trybu sprawozdawczości, kontroli
nie istotne dla oceny zmian wprowadzanych do kontraktów. Dyskutowane na konferencji zmiany zostały doprecyzo-
i rozliczeń w ramach NPR.
wane w zaktualizowanych Wytycznych w zakresie kwalifikowania wydatków w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko, które obowiązują od 21 czerwca 2011 r.
czenia należytego wykonania umowy”;
• brak w ogłoszeniach o zamówieniu informacji
o dokumentach składanych przez Wykonawców
mających siedzibę lub miejsce zamieszkania poza
Rodzaje kontroli realizowane przez IPZ (Instytucja
Pośrednicząca w Zarządzaniu SPOT):
– kontrola procedur zawierania umów przez Beneficjentów (kontrole ex ante i ex post);
– kontrola projektów na miejscu realizacji (w trakcie
i na zakończenie realizacji projektu).
terytorium RP;
• opisanie warunków udziału w postępowaniu (SIWZ,
ogłoszenie) bez opisania sposobu dokonywania
oceny spełniania tych warunków;
• brak określenia w ogłoszeniu o zamówieniu wymaganych dokumentów, potwierdzających spełnienie warunków udziału w postępowaniu przez
Wykonawców;
Doświadczenia SPOT – kontrole procedur zawie-
• niespójność między zapisami SIWZ a ogłoszenia-
rania umów
mi o zamówieniu przekazywanymi do DUUE/Pre-
W ramach SPOT zrealizowano 147 projektów;
zesa UZP/zamieszczonym w miejscu publicznie do-
• IPZ SPOT w trakcie realizacji programu przeprowadziła:
stępnym w siedzibie Zamawiającego;
– 118 kontroli ex ante;
– 64 kontrole ex post;
• wprowadzanie wymogów odnośnie zawierania
konsorcjum;
• uzupełnieniem ww. kontroli było 170 kontroli
• żądanie od każdego z członków konsorcjum oświa-
ex post przeprowadzonych na zlecenie Instytucji
dczenia o spełnianiu warunków udziału w postę-
Zarządzającej SPOT (MRR);
powaniu;
5
6
• brak zamieszczenia w DUUE informacji o zmianie
• coroczne monitorowanie zachowania trwałości
terminu składania ofert;
• udzielanie zamówienia publicznego już po wyko-
ny środowiska;
• nierzetelnego prowadzenia dokumentacji lub błędów w dokumentacji;
naniu robót budowlanych, będących przedmio-
• niewłaściwego wyliczania kosztów kwalifikowalnych;
tem postępowania.
• braku pełnego udokumentowania osiągnięcia za-
przy pomocy ankiet monitorujących;
• planowe kontrole trwałości na miejscu wybranych
losowo projektów;
• doraźne kontrole na miejscu realizacji projektów.
kładanych we wniosku o dofinansowanie wskaźni-
transportu (POZR), co najmniej raz w ciągu roku
winna zostać poddana kontroli systemowej;
• każdy projekt FS powinien być skontrolowany
w czasie jego trwania co najmniej dwukrotnie;
• kontrole planowe realizowane są na podstawie rocznego sektorowego planu kontroli.
ków;
Doświadczenia SPOT – audyty KE i korekty
• niezgodności wartości poniesionych wydatków,
Fundusz Spójności – podstawy prawne kontroli
Fundusz Spójności – liczba kontroli
Audyty KE w 2006, 2007, 2008 r. stwierdziły szereg na-
związanych z realizacją projektu w kontrolowa-
• rozporządzenie Komisji (WE) nr 1386/2002 z dnia 29
ruszeń prawa wspólnotowego w zakresie zamówień
nym okresie z dokumentacją przechowywaną
lipca 2002 r. ustanawiające szczegółowe zasady
W ramach Funduszu Spójności z lat 2000-2006 za-
publicznych oraz niepełną implementację prawa UE
w IPZ SPOT;
wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1164/94
twierdzono do realizacji 38 projektów transporto-
w zakresie systemów zarządzania i kontroli pomo-
wych (w tym 23 projekty inwestycyjne oraz 15 projek-
cy przyznanej z Funduszu Spójności oraz procedu-
tów pomocy technicznej).
do polskiego porządku prawnego.
• dokonywania płatności z innego rachunku niż
wskazany w umowie o dofinansowanie;
Działania naprawcze podjęte przez stronę polską:
• nałożenie trzech autokorekt na wydatki zadeklaro-
• uchybień i nieścisłości opisów zamieszczonych
w podręcznikach procedur;
ry dokonywania korekt finansowych;
• rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego
W latach 2000-2010 projekty te zostały poddane łącz-
wane do KE za błędy leżące po „stronie państwa”
• braków w oznakowaniu i opisie faktur doty-
z dnia 27 kwietnia 2007 r. w sprawie trybu kontroli
nie 305 kontrolom, przez wszystkie uprawnione do
w łącznej wysokości ok. 359 mln zł wydatków kwa-
czących wydatków kwalifikowalnych w projektach
realizacji projektów i programów współfinansowa-
tego instytucje; Ministerstwo Infrastruktury przepro-
lifikowanych (ok. 257 mln zł z EFRR);
SPOT;
nych ze środków funduszy strukturalnych i Fundu-
wadziło 109 z tych kontroli (dane z SIMIK 04-06). Po-
szu Spójności (Dz. U. Nr 90, poz. 601 i 602);
nadto, w latach 2005-2010, MI przeprowadziło 12 kon-
• wydanie przez IZ PWW w dniu 14 marca 2008 r. tzw.
Taryfikatora;
• przeanalizowanie przez IPZ wyników wszystkich
kontroli postępowań o udzielenie zamówień publicznych – w przypadku 22 projektów wydano
• braku procedur dotyczących przechowywania dokumentacji oraz uchybień odnośnie zasad jej archiwizacji;
• niewypełniania obowiązków w zakresie informacji
i promocji;
• ogólne Wytyczne w zakresie kontroli realizacji Strategii wykorzystania Funduszu Spójności (Minister-
troli systemu zarządzania i kontroli w POZR (podmioty odpowiedzialne za realizację).
stwo Rozwoju Regionalnego, sierpień 2008 r.);
• podręcznik procedur zarządzania Funduszem Spój-
• nierealizowania zaleceń pokontrolnych.
ności dla Ministerstwa Infrastruktury (ostatnia aktu-
Fundusz Spójności – kontrole procedur udziela-
• zobowiązanie Beneficjentów w ramach zaleceń po-
W związku ze stwierdzanymi uchybieniami, do Bene-
alizacja maj 2010 r.).
nia zamówień przez POZR
kontrolnych z kontroli ex post zamówień do unika-
ficjentów wystosowane zostały zalecenia. Beneficjen-
Kontroli zamówień publicznych podlegają wszyst-
nia wskazanych naruszeń w kolejnych postępowa-
ci informowali o zrealizowaniu zaleceń lub zobowią-
kie projekty i wszystkie postępowania w ramach tych
niach.
zywali się do ich realizacji w określonych terminach
Fundusz Spójności – założenia systemu kontroli
projektów.
oraz poinformowania o tym IPZ, która monitorowała
Rodzaje kontroli:
Kontrola zamówień co do zasady jest prowadzona
wykonanie zaleceń pokontrolnych.
• kontrole systemowe (kontrole systemu zarządzania
w formie kontroli uprzedniej (ex ante), lecz dopusz-
Doświadczenia SPOT – kontrole na miejscu
i kontroli FS w podmiotach odpowiedzialnych za re-
czalne jest też kontrolowanie następcze dokumen-
IPZ SPOT przeprowadziła 247 działań kontrolnych na
alizację projektów);
tów (ex post).
ostatecznie decyzję ustalającą korektę finansową;
miejscu realizacji projektu. Stwierdzone uchybienia
Doświadczenia SPOT – kontrole trwałości projektów
• kontrole projektów (w trakcie realizacji lub ex post;
dotyczyły m.in.:
Beneficjenci są zobowiązani do zachowania trwało-
kontrole te co do zasady są przeprowadzane na
Kontrola odbywa się na czterech etapach postępowa-
• nieterminowości w przekazywaniu sprawozdań
ści projektu w okresie 5 lat od wydania decyzji o dofi-
miejscu realizacji projektów);
nia:
okresowych;
• nieprzestrzegania przepisów związanych z udzielaniem zamówień publicznych;
• uchybień odnośnie przestrzegania polityki ochro-
nansowaniu (w przypadku SPOT za termin ten uzna-
• kontrole zamówień publicznych.
no datę podpisania umowy o dofinansowanie).
• przygotowania specyfikacji istotnych warunków
zamówienia (SIWZ);
Monitorowanie trwałości projektów realizowane jest
Podstawowe zasady dotyczące systemu kontroli:
poprzez:
• każda instytucja realizująca projekt FS w sektorze
• prac komisji przetargowej (delegowanie obserwatora);
7
8
• protokołu z postępowania o udzielenie zamówie-
Fundusz Spójności – kontrole na miejscu
– w ramach kontroli ex ante;
Do najczęstszych wykrywanych błędów należały:
– w ramach kontroli ex post;
nia (otrzymywanie do wiadomości kopii protokołu);
• umowy ze zwycięskim oferentem przed jej podpisaniem.
Ponadto, kontrolowane są również zawierane aneksy do umów, a przyczyny ich zawarcia poddawane są
analizie.
• wymóg posiadania doświadczenia po uzyskaniu
polskich uprawnień budowlanych;
• żądanie posiadania potencjału technicznego (zamiast dysponowania nim);
• wymóg dysponowania sprzętem już w chwili składania ofert;
• żądanie dostarczenia dokumentów nie przewidzia-
• uchybienia dotyczące działań informacyjno-promocyjnych;
• kwestie związane z udzielaniem zamówień publicznych weryfikowane są także w trakcie kontroli
• opóźnienia w realizacji projektów / kontraktów;
na miejscu realizacji projektu oraz zgodnie z Zale-
• przychody nieuwzględnione w projekcie (kontrola
ceniami nr 12/2010 podczas weryfikacji wniosków
postrealizacyjna);
nych w katalogu zawartym w rozporządzeniu
• niewłaściwie wypełnione listy sprawdzające;
Prezesa Rady Ministrów z dnia 19 maja 2006 r.;
• nieprzestrzeganie procedur przez osoby realizują-
o płatność składanych przez Beneficjentów.
Fundusz Spójności – kontrola ex ante zamówień
• ograniczenia dotyczące podwykonawstwa;
• kontrola wszystkich etapów postępowania prze-
• wymóg dostarczenia przez wszystkich członków-
Dzięki przeprowadzanym kontrolom wielokrotnie
umów
prowadzana dla przynajmniej jednego spośród
konsorcjum oddzielnie dokumentów, które mogą
wykryto i naprawiono różnego rodzaju błędy, dzięki
Stwierdzane w trakcie kontroli uchybienia dotyczą
postępowań w ramach każdego projektu;
być dostarczone łącznie dla całego konsorcjum;
czemu uniknięto zwracania środków Funduszu Spój-
m.in.:
ności.
• wymogu dysponowania sprzętem oraz osobami
• kontrola 100% SIWZ dla wszystkich postępowań;
• IPZ poddaje kontroli wszystkie umowy, które nie
podlegają obligatoryjnej kontroli Prezesa UZP;
• podstawę prowadzenia kontroli ex ante zamówień
publicznych przez MI stanowi przygotowywany co
kwartał plan kontroli.
• wymóg posiadania niezbędnego doświadczenia
ce projekt.
przez każdego z członków konsorcjum;
PO IiŚ – uchybienia w procedurze zawierania
na etapie składania ofert (dotyczy stanu prawne-
• zmiany wprowadzane do informacji zamieszczo-
go sprzed nowelizacji ustawy Pzp z dnia 4 września
nych w ogłoszeniu bez publikacji sprostowania
Kontrola w PO IiŚ – podstawy prawne
w DUUE;
• Zgodnie z art. 70 rozporządzenia Rady (WE)
• wydłużenia terminu składania ofert bez publika-
nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r., państwo człon-
cji sprostowania ogłoszenia w DUUE (dotyczy sta-
kowskie jest odpowiedzialne za zarządzanie pro-
nu prawnego sprzed nowelizacji ustawy Pzp z dnia
gramami operacyjnymi i ich kontrolę.
4 września 2008 r.);
• błędne podstawy prawne proponowanego aneksu do umowy.
Dzięki kontroli ex ante zamówień publicznych wielo-
2008 r.);
• W odniesieniu do wdrażania PO IiŚ, głównym doku-
• ograniczenia możliwości spełnienia niektórych wa-
krotnie wykryto i wyeliminowano błędy w dokumen-
Fundusz Spójności – audyty KE i korekty
mentem określającym zasady przeprowadza-
runków uczestnictwa w przetargu przez wszyst-
tacji i nieprawidłowości w postępowaniach, mogące
Audyty KE stwierdziły szereg naruszeń prawa wspól-
nia poszczególnego rodzaju kontroli są Wytyczne
kich członków konsorcjum łącznie;
skutkować kwestionowaniem przez Komisję Europej-
notowego w zakresie zamówień publicznych.
w zakresie kontroli i realizacji Programu Operacyj-
ską ich zgodności z zasadami równej konkurencji.
nego Infrastruktura i Środowisko 2007-2013.
• ustalono z KE, że skorygowanie naruszeń zasad zamówień publicznych (w tym wynikających z nie-
Fundusz Spójności – uchybienia
pełnej transpozycji prawa europejskiego do pra-
W ramach wykrywanych błędów stwierdzono m.in.:
wa krajowego) odbędzie się poprzez korektę sys-
• zbyt wygórowane wymagania ws. warunków, jakie
temową;
• Doprecyzowaniem wytycznych są zalecenia IZ
PO IiŚ (np. 9/2010, 10/2010, 11/2010, 12/2010).
• Ww. wytyczne i zalecenia regulują m.in. zasady prowadzenia:
• opisania przedmiotu zamówienia w sposób naruszający zasady uczciwej konkurencji i równego dostępu do zamówienia (posługiwanie się znakami
towarowymi);
• braku informacji na temat przeliczania kwot (wg jakiego kursu), w przypadku, gdy wartości podane
– kontroli procedur zawierania umów;
w warunkach udziału w postępowaniu zostały wy-
– kontroli realizacji projektów na miejscu;
rażone w „walutach obcych”;
powinien spełnić Wykonawca w celu udziału w po-
• wysokość korekty systemowej wynosi 2% alokacji
stępowaniu (doświadczenia personelu, posiadania
FS przypadającej na projekty FS, które dotychczas
– kontroli wniosków Beneficjenta o płatność;
• nieprzedstawienia dowodów potwierdzających za-
przez zbyt długi okres uprawnień budowlanych,
nie otrzymały płatności końcowej;
– kontroli na zakończenie realizacji projektu.
pewnienie efektywności poniesionych wydatków
wysokości przychodów netto);
• wymaganie doświadczenia Wykonawcy w projektach współfinansowanych z funduszy UE;
• zapisy mówiące, że zatrudnieni mogą być jedynie
polscy projektanci;
• możliwe jest nakładanie korekt indywidualnych
(do 14 000 euro);
w poszczególnych projektach;
• w tego rodzaju przypadkach kwota korekty będzie
naliczana od wydatków kwalifikowalnych, faktycznie poniesionych w projekcie.
• postawienia nadmiernych warunków ekonomiczPO IiŚ – kontrola procedur zawierania umów
• kontrola procedur zawierania umów jest prowadzona przez CUPT
nych w stosunku do szacunkowej wartości zamówienia;
• rozbieżności między SIWZ a treścią ogłoszenia;
• braku przesłanek do udzielenia zamówienia w try-
9
10
bie z wolnej ręki, zlecanie na podstawie Polecenia
• niestosowania się do zasad promocji projektów;
Zmiany robót wykraczających poza zakres robót
• niestosowania się do Wytycznych IZ PO IiŚ;
ujęty w przedmiocie zamówienia;
• niepoprawnego weryfikowania wydatków przez
• wskazania terminu składania ofert krótszego od
wymogu ustawowego;
Beneficjenta oraz niewłaściwego wyliczania kosztów kwalifikowalnych;
• braku w ogłoszeniu o zamówieniu informacji doty-
• braku procedur dotyczących przechowywania do-
czącej dokumentów, jakie mają zostać złożone
kumentacji oraz uchybień odnośnie zasad jej archi-
przez Wykonawców mających miejsce zamieszka-
wizacji;
nia lub siedzibę poza terytorium RP;
• formułowania warunku doświadczenia w realizacji
III. Centrum Unijnych
Projektów Transportowych
Aktualny stan realizacji PO IiŚ – ostatnie
zmiany
niono przed koniecznością nałożenia korekty w wyniku uwzględnienia przez Beneficjentów wyników
kontroli ex ante. Odnotowujemy, że w coraz większej
liczbie postępowań nie stwierdza się żadnych naruszeń – droga do rozpoczęcia inwestycji jest już dobrze ukształtowana. Kolejnym etapem jest okres realizacji inwestycji.
I tu pojawiają się problematyczne zmiany w projek-
• jakości wykonanych produktów projektu (zrealizowanych robót);
nych). Z drugiej strony kwotę ok. 590 mln PLN uchro-
Na dzień 18.02.2011 CUPT podpisał 101 umów
cie. O tym, jak bardzo cały obszar jest wrażliwy, świad-
zamówień na terenie RP, w zamówieniach współfi-
• braku dokumentów potwierdzających poniesienie
o dofinansowanie, których wartość ogółem wynosi-
czą zalecenia Ministra Rozwoju Regionalnego wyda-
nansowanych ze środków UE lub jako strona umowy.
przez Beneficjenta wydatków oraz niezgodności
ła ok. 61 mld PLN, w tym prawie 40 mld PLN współfi-
ne w tym zakresie. Wytyczne w zakresie kontroli były
zasad księgowania wydatków z umową o dofinan-
nansowania unijnego. Do CUPT złożono prawie 300
wydane na samym początku okresu programowania,
sowanie;
wniosków o płatność, a w deklaracjach poświadczo-
po czym jeszcze w czerwcu 2010 wydano zalecenia
no 108 wniosków na kwotę ponad 10 mld złotych,
w sprawie stosowania korekt finansowych w PO IiŚ
w tym dofinansowanie unijne to 8,4 mld PLN – jest to
zmieniające nieco tabele korekt z „Taryfikatora”. Po
kwota, którą otrzymała z KE Polska w ramach PO IiŚ.
kolejnych dyskusjach i audycie Komisji Europejskiej
Doświadczenia PO IiŚ – audyt KE i korekty
Zamówienia publiczne były również przedmiotem
• możliwego nieosiągnięcia zakładanych wskaźników projektu.
kontroli audytów KE przeprowadzonych w marcu i listopadzie 2010 r. W raporcie z audytu z marca 2010 r.
W związku ze stwierdzanymi uchybieniami do Be-
CUPT przeprowadził 422 kontrole / weryfikacje w za-
Instytucja Zarządzająca musiała w niektórych miej-
zwrócono uwagę na kwestię stosowania zbyt niskich
neficjentów wystosowane zostały zalecenia. Benefi-
kresie procedur zawierania umów, w tym zakończo-
scach zaostrzyć swoje podejście do korekt finanso-
stawek korekt za stwierdzone naruszenia oraz zakwe-
cjenci informują o realizacji zaleceń lub zobowiązują
nych jest już 361, w toku – 61. Przeprowadzono też 21
wych, ale w części udało się obniżyć korekty, co zosta-
stionowano część stawek zaproponowanych przez IZ
się do ich realizacji w określonych terminach oraz po-
kontroli na miejscu realizacji projektów.
ło zawarte w Zaleceniach nr 9 z dnia 26.11.2010r. Staw-
PO IiŚ w Zaleceniach nr 7/2010.
informowania o tym IP II, która monitoruje ich wyko-
W ramach działań naprawczych, już po wstępnych
nanie.
ustaleniach audytu, IP II (CUPT) dokonała ponownej
Głównym celem kontroli CUPT jest zapobieganie
korektom i wydatkom niekwalifikowalnym tak, aby
ki korekt finansowych za naruszenia wskazane w Zaleceniach nie mogą podlegać dalszym obniżeniom.
kontrola miała charakter prewencyjny. Mimo, że część
Niemniej jednak – mimo, że za niektóre uchybie-
weryfikacji i kontroli zamówień publicznych w celu
Z przeglądu starej perspektywy finansowej zarów-
naruszeń powtarza się od SPOT-u, poprzez Fundusz
nia „Taryfikator” przewiduje większe stawki – należy
zaktualizowania stawek korekt, zgodnie z wytyczny-
no w SPOT, jak i w projektach realizowanych z Fun-
Spójności do PO IiŚ, to postępowania prowadzone
stosować stawki przedstawione w ww. Zaleceniach.
mi IZ i zaleceniami audytorów.
duszu Spójności oraz obecnego Programu Operacyj-
na bazie zmienionej ustawy o zamówieniach publicz-
W przypadku wystąpienia na kontrakcie kilku rodza-
Należy podkreślić, iż część z dotychczas stwierdzo-
nego Infrastruktura i Środowisko (przynajmniej w po-
nych, czyli po październiku 2008, mają coraz mniej
jów naruszeń, w pierwszej kolejności do rozliczenia
nych naruszeń wynika z niepełnej implementacji pra-
czątkowych etapach) wynika, że identyfikowane są te
uchybień.
korekty powinna być użyta stawka korekty błędu „in-
wa UE do polskiego porządku prawnego.
same błędy w postępowaniach przetargowych. Wie-
Kontrole CUPT w dalszym ciągu w znacznej mie-
le tych błędów wiąże się z niewłaściwym wprowadza-
rze są kontrolami ex ante, co oznacza, że pozwalają
niem robót dodatkowych.
Zamawiającemu na wdrożenie zaleceń oraz poprawę
Doświadczenia PO IiŚ – kontrole na miejscu
dokumentacji w celu uniknięcia korekty finansowej za
Stwierdzane uchybienia dotyczyły m.in. :
niewłaściwe warunki postawione w postępowaniu.
• niezgodności prowadzonych działań w projekcie
Do tej pory CUPT ustalił korekty finansowe w wyso-
z przyjętymi procedurami zarządzania i kontroli;
kości ok. 692 mln PLN – jest to kwota za stwierdzone
• uchybień lub nieścisłości w obowiązujących u Be-
naruszenia, która będzie odzyskiwana sukcesywnie
neficjenta procedurach zarządzania i kontroli;
• naruszeń prawa zamówień publicznych;
wraz z przedstawianymi wnioskami o płatność (poprzez pomniejszenie kwoty wydatków poświadczo-
dywidualnego”, a dopiero w drugiej kolejności stawka błędu „systemowego”.
11
12
Zalecenie nr 9/2010
Stawki korekt finansowych:
Przewinienie
Taryfikator KE
Wymóg posiadania przez
Wykonawców odpowiedniego sprzętu na etapie
składania oferty
10%
Stosowanie przez oferentów dyskryminujących
ograniczeń możliwości spełnienia niektórych
kryteriów wyboru łącznie
przez wszystkich członków konsorcjum
25%
Wydłużenie terminu składania ofert bez publikowania sprostowania dotyczącego ogłoszenia o zamówieniu w Dzienniku
Urzędowym UE
25%
Ograniczenie podwykonawstwa
Konieczność posiadania
wcześniejszego doświadczenia w realizacji projektów w Polsce lub wymóg, aby oferent w przeszłości realizował zamówienia współfinansowane przez UE i/lub fundusze krajowe
10%
25%
Bezpośrednie zlecenia zamówień dodatkowych
Propozycja KE po
audycie uwzględniająca wyjaśnienia strony polskiej
Uwagi
5%
jeżeli wymagania faktycznie były postawione na czas realizacji
inwestycji i Zamawiający dopuszczał dysponowanie sprzętem
niezależnie od tytułu prawnego, to kryterium nie powinno zostać ocenione jako dyskryminacyjne
5%
warunek: ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej niewspółmierne dla wielkości zamówienia lub postawiony został
minimalny próg partycypacji przynajmniej dla jednego członka konsorcjum
10%
warunek: średni roczny przychód z działalności operacyjnej wymagany przynajmniej od jednego członka konsorcjum, który
spełni w określonym % lub wykaże się odpowiednią kwotą
5%
ilość dni przedłużenia: do 10
10%
ilość dni przedłużenia: 11 i powyżej
5%
wyjątkowo akceptowalna jest sytuacja, w której podwykonawstwo jest zabronione jedynie w odniesieniu do znaczących części zamówienia, których wykonanie decyduje o jakości całego zadania
25%
gdy postępowanie przetargowe ogłoszone było po dacie wydania przez KE wytycznych COCOF (listopad 2007)
100%
jeśli postawione wymagania miały na celu wykluczenie określonych Wykonawców z udziału w postępowaniu
10%
gdy postępowanie przetargowe ogłoszone było przed datą
wydania przez KE wytycznych COCOF (listopad 2007)
od 25 do
100%
25%
na wszystkie zamówienia dodatkowe, jeżeli suma zamówień
dodatkowych nie przekraczała progu 50% zamówienia podstawowego oraz progów wynikających z dyrektyw
100%
na wszystkie zamówienia dodatkowe, których suma wartości
przekracza progi wynikające z dyrektyw lub odnoszących się
do kwoty przekraczającej 50% zamówienia podstawowego
w przypadku zamówień poniżej kwot wynikających z progów
dla stosowania procedury UE
Dyskryminujące kryteria
wyboru, uwzględniające jedynie doświadczenia
zdobyte przez oferenta
po uzyskaniu przez niego stosownych polskich
uprawnień budowlanych
lub posiadanie stosownego doświadczenia zdobytego w Polsce
25%
10%
gdy Zamawiający uzna za dopuszczalne jedynie doświadczenia
lub uprawnienia zdobyte na terenie Polski
Część robót przewidzianych w umowie podpisanej z wybranym oferentem została już wykonana przez innego Wykonawcę
25%
25%
taka sytuacja jest niezgodna z dyrektywami KE dotyczącymi
zamówień publicznych
100%
gdy ma miejsce zastosowanie procedury (bez wcześniejszego
ogłoszenia), powołujące się np. na termin zakończenia projektu
lub koniec roku budżetowego
10%
w przypadku procedury w trybie przetargu nieograniczonego, gdy doszło do nieuprawnionego skrócenia terminu składania ofert lub w przypadku przetargu ograniczonego, gdy skrócono termin składania wniosków o dopuszczenie do udziału
w postępowaniu i/lub skrócono termin składania ofert bez spełnienia przesłanek
25%
oraz umowa
pierwotna
skorygowana
o faktyczne
wartości zmiany
umowy
gdy zamówienie zostało udzielone zgodnie z procedurami zamówień publicznych i nastąpiło zmniejszenie zakresu zamówienia bez proporcjonalnego zmniejszenia wartości umowy
lub w przypadku, w którym zmiana dotyczyła wykonywania innych prac w ramach umowy
25%
gdy zamówienie zostało udzielone zgodnie z procedurami zamówień publicznych i gdy nastąpiło zmniejszenie zakresu zamówienia wraz z proporcjonalnym zmniejszeniem wartości
umowy lub w przypadku, w którym zmiana dotyczyła wykonywania innych prac w ramach umowy
Brak wystarczającego
uzasadnienia dla zastosowania procedury negocjacji bez ogłoszenia o zamówieniu lub nieuprawnione stosowanie przyspieszonych terminów
w trybach podstawowych
Zmiany warunków zamówienia po podpisaniu
umowy
od 25 do
100%
13
14
Zalecenia zawierają również zobowiązanie dla in-
W dniu 16 grudnia 2010 r. Ministerstwo Rozwoju
czasowej obligatoryjnej kontroli ex ante umożliwiono
nie wartości zamówienia, opis przedmiotu zamówie-
stytucji kontrolującej, aby w przypadku, gdy Benefi-
Regionalnego wydało Zalecenia IZ PO IiŚ nr 11/2010
kontrolę ex post zawartych aneksów, co może wpły-
nia). Przedstawiono też warunki udziału w postępo-
cjent, który uczestniczy w wydatkowaniu funduszy
w sprawie zmiany stosowania niektórych posta-
nąć na sprawniejszą realizację rozpoczętych inwesty-
waniu (wynikające z art. 22 ust. 1), warunki wyklucze-
unijnych i został poddany kontroli, nadal popełnia te
nowień Załącznika nr 3 do Wytycznych w zakresie
cji. Instytucja Zarządzająca nakazuje tymczasowe wy-
nia na podstawie art. 24 ust. 1 oraz zasady prowadze-
same błędy w kolejnych postępowaniach (realizowa-
kontroli realizacji PO IiŚ 2007-2013, ze szczególnym
łączenie z wniosków o płatność wydatków prowa-
nia postępowania (zasady zmiany ogłoszeń i SIWZ,
nych po otrzymaniu zaleceń) – można było zastoso-
uwzględnieniem zmiany formatu planu kontroli pro-
dzących do zwiększenia zakresu (pozycji) przedmiaru
przedłużanie terminu składania ofert, zasady sporzą-
wać maksymalne stawki korekt finansowych z „Taryfi-
cedur zawierania umów i sprawozdania z realizacji
robót do wykonania w stosunku do zakresu przewi-
dzania regulaminów udzielania zamówień publicz-
katora” UE lub rozważyć uznanie wydatków w całości
planu kontroli. Zalecono uproszczenie formatu pla-
dzianego w kosztorysie ofertowym. Kwestie uznania
nych) oraz zmiany na kontraktach (Polecenia Zmian,
za niekwalifikowalne.
nu kontroli procedur zawierania umów oraz sprawoz-
kwalifikowalności kontraktów na roboty, w tym moż-
aneksy, umowy dodatkowe – przykłady z przeprowa-
dania z realizacji kontroli. Istotną zmianą jest wpro-
liwości uznawania wydatków poniesionych na robo-
dzonych kontroli). Szkolenia zakończyły się warszta-
W dniu 6 grudnia 2010 r. zostały wydane Zalecenia
wadzenie obligatoryjnej kontroli zmian do umów
ty dodatkowe czy zamienne, zostały doprecyzowane
tami dla Beneficjentów, w ramach których uczestnicy
IZ PO IiŚ nr 10/2010 w sprawie wymogów kontroli na
(aneksów) przed zatwierdzeniem wniosku o płatność.
w Wytycznych w zakresie kwalifikowania wydatków
dostali błędne SIWZ-y, a ich zadaniem było znalezie-
zakończenie realizacji projektów oraz kontroli trwa-
Zgodnie z nowymi zaleceniami w trybie doraźnym
w ramach POIiŚ. Zaktualizowana wersja dokumentu
nie błędów w zakresie zastosowania przepisów usta-
łości po zakończeniu realizacji projektu. Zalecenia te
przeprowadzana jest kontrola ex post pozostałych
obowiązuje od 21 czerwca 2011 r. Jednocześnie trwa-
wy Pzp oraz poleceń zmiany – aneksów. Materiały
określają zasady prowadzenia kontroli na zakończe-
zmian w umowach nieprowadzących do zwiększenia
ją prace nad aktualizacją Wytycznych w zakresie kon-
z ww. szkoleń są zamieszczone na stronie interneto-
nie realizacji projektu, zakres kontroli przeprowadza-
wartości zamówienia podstawowego. Rodzi to pew-
troli realizacji PO IiŚ 2007-2013.
wej www.cupt.gov.pl, w zakładce „Kontrola”.
nej na dokumentach dla wszystkich projektów (kon-
ne ryzyko dla Beneficjentów, którzy przyzwyczaili
trola obligatoryjna) oraz zakres kontroli na miejscu re-
się do przesyłania aneksów do Instytucji Wdrażającej
Departament Kontroli CUPT w 2010 r. zorganizo-
Weryfikacja TER
alizacji projektu (w przypadku projektów dużych lub
w celu kontroli ex ante. Zalecenia nr 11/2012 pozwala-
wał dla Beneficjentów serię szkoleń p.t.: „Najczęściej
Wspólnie z Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych
indywidualnych kontrola CUPT na zakończenie obli-
ją Zamawiającym działać tj. zawierać aneksy, ale jed-
popełniane błędy w prowadzonych postępowaniach
i Autostrad, CUPT wypracował system uproszczeń
gatoryjnie obejmuje sprawdzenie faktycznego efektu
nocześnie ponosić ryzyko, że zmiany uznane zostaną
o udzielenie zamówienia”. W ramach szkoleń omówio-
w zakresie weryfikacji poświadczania wydatków z ty-
rzeczowego na miejscu wszystkich projektów). Jako,
za niekwalifikowalne na etapie kontroli ex post.
no czynności, jakich należy dokonać przed wszczę-
tułu robót budowlanych. W dniu 14.09.2010 r. Mini-
ciem postępowania, co jest podstawą do właściwe-
sterstwo Infrastruktury zatwierdziło Zalecenia dla Be-
go stosowania procedur zawierania umów (szacowa-
neficjentów priorytetów transportowych w zakresie pro-
że w trzech priorytetach transportowych 95% alokacji
jest zawarte w projektach dużych i indywidualnych,
Również 16 grudnia 2010 r. Ministerstwo Rozwoju Re-
prawie każdy projekt będzie musiał być skontrolowa-
gionalnego wydało Zalecenia IZ PO IiŚ nr 12/2010
ny na zakończenie na miejscu jego realizacji.
dotyczące wymogów kontroli wniosków o płatność
Zalecenia Instytucji Zarządzającej określają też me-
w odniesieniu do wydatków wynikających ze zwięk-
todykę doboru obszarów do kontroli na zakończenie
szenia wartości zamówień podstawowych albo udzie-
realizacji projektu, a także zasady przeprowadzania
lenia zamówień w trybie niekonkurencyjnym. W doku-
kontroli trwałości projektów po zakończeniu realiza-
mencie tym utrzymana została minimalna 20% wiel-
cji projektów. Należy pamiętać o tym, że w tej per-
kość próby umów typowanych do kontroli. Zgodnie
spektywie finansowej zmienił się okres trwałości, któ-
z zaleceniami kontrolą objęte będą wszystkie zamó-
ry liczony jest od momentu zakończenia realizacji
wienia udzielane w trybach niekonkurencyjnych (za-
projektu, a nie – jak to było w poprzedniej perspek-
mówienia udzielane w trybie z wolnej ręki i negocja-
tywie – od momentu podpisania umowy. Wydłuża to
cji bez ogłoszenia będą obligatoryjnie podlegały kon-
obowiązek kontroli takich projektów przez instytucje,
troli przed rozliczeniem wydatków w WoP). Wprowa-
a Beneficjentom – obowiązek przechowywania doku-
dzono też dodatkowy wymóg, aby kontrola aneksów
mentów i utrzymywania efektów pełnej realizacji da-
zwiększających wartość umów odbywała się przed
nej inwestycji.
zatwierdzeniem wniosku o płatność. Zamiast dotych-
15
16
wadzenia i dokumentowania Szczegółowych Tabel Ele-
nien zostać poddany weryfikacji przez Beneficjenta.
mentów Rozliczeniowych. Zalecenia wprowadzają
Możliwe jest też stosowanie własnych list sprawdza-
możliwość przedstawienia przez Beneficjenta do re-
jących opracowanych przez Beneficjenta pod warun-
fundacji wydatków z tytułu robót budowlanych bez
kiem, że wyczerpują one zakres weryfikacji określony
załączania do wniosku o płatność Szczegółowych Ta-
we wzorze Listy sprawdzającej, a Beneficjent uzyskał
bel Elementów Rozliczeniowych (TER). Warunkiem
zgodę CUPT na ich stosowanie.
IV. Instytucja
Zarządzająca
cji po zawarciu umowy (art. 7 ust. 1, art. 36 ust. 1
pkt 12 i 16 ustawy Pzp).
• Należy zgodzić się też z opinią Ministra Infrastruktury, iż dokonanie nieistotnych zmian projektu bu-
Roboty dodatkowe w kontraktach FIDIC
dowlanego, w przypadku, gdy tryb ich wprowadzania został przewidziany w umowie zawartej
uzyskania zgody CUPT na korzystanie z uproszczo-
Weryfikacja TER prowadzona na I poziomie musi
W znaczącej liczbie kontraktów budowlanych poja-
z Wykonawcą, nie stanowi zmiany tej umowy,
nego systemu rozliczeń jest zapewnienie przez Be-
obejmować weryfikację arytmetyczną 100% pozy-
wia się zjawisko robót dodatkowych, skutkujące wzro-
szczególnie, jeżeli nie powoduje istotnego zwięk-
neficjenta weryfikacji TER na zasadach określonych
cji TER oraz weryfikację merytoryczną, polegającą
stem wartości zamówień podstawowych. Komisja Eu-
szenia wynagrodzenia Wykonawcy oraz nie wykra-
w treści Zaleceń. Uproszczenie polega na tym, że Be-
w szczególności na kontroli danych dotyczących bie-
ropejska postrzega tę kwestię z perspektywy zamó-
cza poza zakres zamówienia podstawowego prze-
neficjent działając zgodnie z Zaleceniami, przechowu-
żącego obmiaru robót zawartych w TER z dokumenta-
wień publicznych, które są dziedziną zharmonizowa-
widzianego w projekcie budowlanym.”
je dokumenty w swojej siedzibie, nie przesyłając ich
cją obmiarową (np. Kartami Obmiaru). Minimalny za-
ną na szczeblu unijnym. Stanowisko Prezesa UZP wy-
do Instytucji Wdrażającej. CUPT sprawdza je u Bene-
kres merytoryczny weryfikacji obejmuje wszystkie po-
jaśnia, że decydujące znaczenie należy przypisywać
Zagadnienie to dotyczy głównie kontraktów
ficjenta podczas kontroli na miejscu w oparciu o wy-
zycje rozliczane w bieżącym okresie rozliczeniowym,
projektowi budowlanemu, jako najważniejszemu do-
o charakterze kosztorysowym, tworzonych w oparciu
braną próbę. Proces weryfikacji TER przez Beneficjen-
w którym nastąpiło przekroczenie. Weryfikacja TER
kumentowi:
o czerwoną książkę FIDIC. Omawiając stosunek prawa
ta powinien być realizowany na jak najwcześniejszym
prowadzona na II poziomie może dotyczyć próby po-
• „(…) projekt budowlany ma charakter nadrzędny
budowlanego do prawa zamówień publicznych, na-
etapie rozliczania wydatków za roboty budowlane.
zycji nie mniejszej niż 10% pozycji TER. Wybór pró-
nad projektem wykonawczym, a przedmiar robót
leży przywołać pogląd sformułowany przez rzeczni-
Rozwiązaniem optymalnym jest prowadzenie kontro-
by pozycji TER do kontroli powinien uwzględniać
ma na celu umożliwienie dokonania wyceny robót,
ka generalnego w sprawie C-454 Pressetext (pkt 44)
li TER przed wystawieniem PŚP / faktury, a zwłaszcza
w szczególności: pozycje przekroczeń, pozycje dotyczą-
nie zaś ich opisanie.
„(…) pole do potencjalnego konfliktu może się po-
przed dokonaniem płatności za fakturę. Weryfikacja
ce robót realizowanych na podstawie wprowadzonych
• Oznacza to, że roboty opisane w projekcie budow-
jawić pomiędzy dążeniem do zapewnienia możli-
TER może następować w terminie późniejszym, jed-
do kontraktu zmian (aneksów do kontraktu, Poleceń
lanym wchodzą w zakres zamówienia podstawo-
wie najefektywniejszej kontynuacji realizacji umowy
nak nie później niż przed przedstawieniem wydatku
Zmiany, Poleceń Inżyniera, Protokołów Konieczności)
wego, nawet jeżeli nie zostały ujęte w projekcie
z jednej strony, a wymogiem zachowania równych
we wniosku o płatność. Kontrola taka powinna odby-
oraz pozycje dotyczące robót realizowanych w związku
wykonawczym lub przedmiarze, bądź też zacho-
szans dla wszystkich obecnych i potencjalnych Wyko-
wać się na dwóch poziomach.
z uznanymi roszczeniami. Pozycje do kontroli powin-
dzą inne rozbieżności pomiędzy tymi dokumenta-
nawców z drugiej strony”. Podstawowym celem prze-
Zaprojektowanie rozwiązań szczegółowych okre-
ny być wykonane w bieżącym okresie rozliczenio-
mi a projektem budowlanym.
pisów prawa budowlanego jest wykonanie obiek-
ślających terminy, podmioty odpowiedzialne za re-
wym oraz odbywać się zgodnie z opracowaną i przy-
• W konsekwencji wykonanie robót, które zostały
tu budowlanego zgodnie z zasadami sztuki budow-
alizację procesu i jego przebieg oraz uwzględniają-
jętą przez Beneficjenta metodologią. Przeprowadzenie
przewidziane w projekcie budowlanym, nie wyma-
lanej, a zmiany w procesie budowlanym są istotnym
cych strukturę organizacyjną Beneficjenta i warun-
weryfikacji powinno być udokumentowane tak, aby
ga zawarcia z Wykonawcą aneksu do umowy pod-
elementem zarządzania kontraktem. Sprzyjają temu
ki kontraktu/umowy, należy do Beneficjenta. W przy-
możliwe było prześledzenie śladu rewizyjnego. Komi-
stawowej, ani też umowy na roboty dodatkowe.
procedury FIDIC, które zawierają procedury elastycz-
padku GDDKiA, weryfikacja TER na I poziomie reali-
sja Europejska – sprawdzając ślad rewizyjny – przecho-
Natomiast roboty nieprzewidziane w projekcie bu-
nego zarządzania prowadzonymi robotami – również
zowana jest przez Kierownika Projektu w oddziale
dzi od wniosku o płatność przekazanego przez Instytu-
dowlanym, nie mogą być uznane za roboty objęte
poprzez Inżyniera Kontraktu. Natomiast podstawo-
GDDKiA właściwym dla miejsca realizacji robót, nato-
cję Certyfikującą do KE, poprzez wnioski w danym pro-
zamówieniem podstawowym.
wym celem prawa zamówień publicznych jest ochro-
miast na II poziomie realizowana jest przez Koordy-
gramie operacyjnym i priorytecie, wnioski danej insty-
natora Projektu w centrali GDDKiA. Weryfikacja TER
tucji oraz faktury Beneficjenta.
odbywa się przy zastosowaniu Listy sprawdzającej do
• W przypadku robót, które zostały ujęte w projekcie
na uczciwej konkurencji i równego traktowania Wy-
budowlanym, ale nie zostały uwzględnione
konawców. Jakkolwiek nie wynika to z samej treści
w przedmiarze, koniecznym jest jednocześnie –
czy też interpretacji urzędowych – prawo zamówień
weryfikacji arytmetycznej i merytorycznej Tabeli Ele-
Pozytywny wynik prowadzonej przez Beneficjen-
w celu zachowania zasady przejrzystości proce-
publicznych nakłada na realizację projektów „proce-
mentów Rozliczeniowych (przeprowadzanej przez Be-
ta kontroli TER uprawnia go do złożenia – wraz z wnio-
su udzielania zamówień publicznych – zawarcie
duralny kaganiec” względem inwestorów i Zamawia-
neficjenta przed złożeniem WoP), stanowiącej załącznik
skiem o płatność – oświadczenia o zakresie i wynikach
w SIWZ zapisów określających zasady ich wyceny
jących. W orzeczeniach o zamówieniach publicznych
do Zaleceń, która określa minimalny zakres, jaki powi-
przeprowadzonej kontroli TER.
w przypadku wystąpienia konieczności ich realiza-
– w szczególności tych europejskich – podkreśla się
17
19
aspekt wspólnego rynku, konkurencji i równego trak-
v. Francja; C-496/99 Succhi di Frutta; C-454/06 Pres-
sztuką i należytą starannością), nie mógł przewi-
dziane okoliczności: negocjacje bez ogłoszenia art. 62
towania Wykonawców, natomiast bardziej marginal-
setext; C-91/08 Wall AG) wskazujących na to, że nie
dzieć na etapie udzielenia zamówienia podstawo-
ust. 1 pkt 4 Pzp oraz zamówienia z wolnej ręki art. 67
nie traktuje się interes samego Zamawiającego.
wolno dokonywać istotnych zmian a także okolicz-
wego.
ust. 1 pkt 3 i 5 Pzp. Problem polega na tym, że tylko
ności, w których taka zmiana może być uznana za
okoliczności obiektywnie nieprzewidywalne mogą
istotną. Zmiana zamówienia publicznego w czasie
Zgodnie z przepisami Pzp dotyczącymi opisu przed-
uzasadniać zastosowanie tych procedur. W tym try-
jego trwania może być uznana za istotną, jeżeli:
miotu zamówienia, rolą Zamawiającego jest opisanie
bie nie można powoływać się na błędy czy rozbież-
przedmiotu zamówienia tak, by nie zawierał błędów.
ności w dokumentacji projektowej, bo nie jest to oko-
• wprowadza warunki, które – ujęte w ramach pier-
Jeżeli danej pozycji nie ma w kosztorysie ofertowym,
liczność nieprzewidywalna.
1. projekt budowlany
wotnej procedury udzielania zamówienia – umoż-
a w trakcie realizacji zamówienia pojawiają się robo-
2. projekty wykonawcze
liwiłyby dopuszczenie innych oferentów niż tych
ty dodatkowe – oznacza to, że Zamawiający nie po-
3. przedmiar
dopuszczonych pierwotnie lub umożliwiłyby do-
dał w kosztorysie ofertowym wszystkich okoliczności
puszczenie innej oferty niż tej dopuszczonej pier-
mogących mieć wpływ na sporządzenie oferty i Wy-
wotnie,
konawcy nie mieli możliwości sporządzenia wyceny
– art. 31 dyrektywy 2004/18 wprowadza tryb dla re-
• w sposób znaczący poszerza zakres zamówienia
danej roboty. Praktyka pokazuje, że ryzyko błędów
alizacji „robót dodatkowych” (ang. additional
lub modyfikuje równowagę ekonomiczną umowy
w dokumentacji projektowej jest często przerzuca-
works) w procedurze negocjacji bez uprzedniej
Patrząc na całą kwestię od strony zamówień pu-
na korzyść usługodawcy w sposób, który nie był
ne na Wykonawcę. Nierzadko mówi się, że rolą Wyko-
publikacji ogłoszenia o zamówieniu
blicznych (co jest niezwykle istotne dla instytucji roz-
przewidziany w postanowieniach pierwotnego za-
nawcy jest odnalezienie błędów i zgłoszenie ich Za-
dzielających fundusze unijne), należy przywołać wy-
mówienia.
mawiającemu. Przedmiar służy tylko wycenie. Z dru-
Na gruncie przepisów wykonawczych do opisu
przedmiotu zamówienia na roboty należy stwierdzić
istnienie pewnej hierarchii:
Projekt budowlany przesądza o zakresie zamówienia podstawowego. Przedmiar służy jedynie do wyceny, a nie do opisu przedmiotu zamówienia.
rok ETC w sprawie C 496/99 Succhi di Frutta (pkt 118),
Pojawia się pytanie, czy dyrektywa jest implementowana prawidłowo?
– polska ustawa w art. 67 ust. 1 pkt 5 posługuje się
pojęciem „zamówień dodatkowych”
giej jednak strony, w przypadku kontraktów publicz-
gdzie sformułowano następującą tezę: „(…) jeżeli Za-
Z powyższego wynika, że w zależności od sytu-
nych na roboty budowlane, cena jest najczęściej je-
Upowszechnia się linia argumentacji, że chociaż
mawiający zmierza z pewnych powodów do zmiany
acji należy stosować różne procedury wprowadzenia
dynym kryterium oceny przy udzielaniu zamówień.
faktycznie realizowane są roboty dodatkowe, to bra-
niektórych warunków zawartych w ogłoszeniu o za-
zmiany. Jeżeli zmiana jest nieistotna, to strony mogą
Jeżeli w protokole konieczności pewne roboty są
kuje zamówienia dodatkowego, gdyż wszystko znaj-
mówieniu na etapie po wyłonieniu zwycięskiego Wy-
taką zmianę wprowadzić w formie aneksu do umowy.
stwierdzone jako niezbędne do ukończenia obiek-
duje się w projekcie budowlanym tj. w ramach zamó-
konawcy, jest on zobowiązany do wyraźnego określe-
Jeżeli natomiast nastąpiło przekroczenie progu istot-
tu, to Zamawiający musi je zaakceptować, ale powi-
wienia podstawowego. Niestety, ta właśnie prakty-
nia takiej możliwości oraz szczegółowych warunków
ności, to należy mówić o nowym zamówieniu i za-
nien też mieć prawną podstawę wynagrodzenia. Ad-
ka jest badana w tej chwili przez Komisję Europejską,
(ang. detailed rules), w ramach których zmiana będzie
stosować reżim prawa zamówień publicznych, dając
notacja Zamawiającego na protokole konieczności
choć pozostaje nadal tematem otwartym. Komisja nie
następować. Ma to na celu umożliwienie, aby wszyscy
prymat trybom konkurencyjnym. Wyjątki od trybów
o akceptacji oznacza jedynie oświadczenie woli co
pyta o zamówienia dodatkowe, tylko o roboty dodat-
Wykonawcy zainteresowani uzyskaniem zamówienia
konkurencyjnych interpretowane powinny być bar-
do zwiększenia zakresu robót do wykonania. Tryb pi-
kowe.
byli świadomi możliwości zmiany i w ten sposób mieli
dzo ściśle, a ciężar dowodu powinien spoczywać na
semny musi być zachowany, a podpis powinien zło-
równe szanse na etapie przygotowania ofert.”
Zamawiającym.
żyć przedstawiciel upoważniony do reprezentowania
Zamawiającego.
Dyrektywy unijne – a w ślad za nimi ustawa pra-
Roboty dodatkowe mogą pojawić się w dwóch
wo zamówień publicznych – stwierdza, że umowa
przypadkach:
o zamówienie publiczne może być zawarta tylko z Wy-
Przykład
Trzech Wykonawców składa ofertę,
przedmiar jest podstawą do wykonania kosztorysu
ofertowego. Wygrywa Wykonawca, z którym podpi-
Roboty dodatkowe mogą się również pojawiać na
sywana jest umowa, następnie dokonywany jest ob-
• w wyniku błędów/„rozbieżności” w dokumentacji
tle okoliczności obiektywnie nieprzewidywalnych.
miar robót faktycznie zrealizowanych. Ilości w pozy-
konawcą wybranym w trybie zamówień publicznych.
projektowej, czyli w sytuacji, gdy projekt budow-
System Pzp dopuszcza – w ramach zamówienia pod-
cjach – w ramach pierwotnego kosztorysu inwestor-
Natomiast na szczeblu europejskim – w dyrektywach
lany, projekt wykonawczy czy przedmiar nie od-
stawowego – możliwość udzielenia dotychczasowe-
skiego – mogą się zwiększyć lub zmniejszyć, i jest to
– brak jest wyraźnych postanowień co do możliwych
zwierciedlają tego samego;
mu Wykonawcy zamówień uzupełniających (art. 67
finansowane w ramach kwot warunkowych.
zmian w umowach. Istnieje natomiast wiele przykła-
• w wyniku okoliczności nieprzewidywalnych, któ-
ust. 1 pkt 6 Pzp) lub udzielenia zamówienia w trybach
Wychodząc poza ten mechanizm mamy do czy-
dów orzecznictwa w tym zakresie (np. C-337/98 KE
rych żaden Zamawiający (postępujący zgodnie ze
niekonkurencyjnych z powołaniem się na nieprzewi-
nienia z robotami dodatkowymi czyli takimi, które
20
nie zostały pierwotnie ujęte w kosztorysie i wyma-
robót dodatkowych, a co za tym idzie – maksymal-
gają dodania pozycji na podstawie Polecenia Zmia-
nej kwoty zobowiązania. Skala robót dodatkowych
ny i akceptacji Zamawiającego. Jest to obszar ryzyka
może być wprost proporcjonalna do rozbieżności
podlegający badaniu, czy zmiana jest istotna czy też
w dokumentacji projektowej. Zalecenia nr 12, a obec-
nie. Zgodnie z przepisami polskiej ustawy w zakre-
nie zaktualizowane Wytyczne w zakresie kwalifiko-
sie zmian umów tj. art. 144 ust. 1 zakazuje się istotnych
walności wydatków, są wynikiem analizy ryzyka na
zmian postanowień zawartej umowy w stosunku do tre-
poziomie Instytucji Zarządzającej PO IiŚ. Każda z in-
ści oferty, chyba że Zamawiający przewidział możliwość
stytucji w systemie zarządzania i kontroli PO IiŚ, tj.
oraz określił warunki takiej zmiany.
najpierw CUPT, potem Ministerstwo Infrastruktury,
V. Stowarzyszenie
Inżynierów Doradców
i Rzeczoznawców
Polecenie Inżyniera w zarządzaniu
projektami
potwierdzone na piśmie, choć może być wydane ustnie. Zawsze należy rozważyć wszystkie konsekwencje
takiego polecenia.
Klauzula 3.1. Obowiązki i uprawnienia Inżyniera daje
odpowiedź na pytanie: „Czy Inżynier może wydać polecenie?” Ważne jest też pytanie: „Czy Inżynier ma
pełnomocnictwa do wydawania takiego polecenia?”.
W sektorze publicznym częstym zjawiskiem jest długa lista ograniczeń dla Inżyniera.
W przypadku kosztorysowego modelu kontraktu,
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego i wreszcie Mini-
„Rządzić czy zarządzać?” – to odwieczne pytanie
kosztorys ofertowy jest podstawą wyceny danej ro-
sterstwo Finansów poświadczają, że wydatki przed-
pojawiające się w kontekście projektów. Zarządzając
boty dla wszystkich Wykonawców na równych zasa-
stawione Komisji Europejskiej poniesione są zgod-
projektami w obecnych czasach trzeba wyjść poza
Wszystkie zmiany zalecane przez Inżyniera, Wyko-
dach, a umowa określa maksymalną kwotę, jaka może
nie ze wszystkimi regułami. Ww. zalecenia i wytycz-
projekt, zastanowić się nad nowatorskimi rozwiąza-
nawca powinien wdrożyć, zakładając przy tym odpo-
być wypłacona Wykonawcy w wyniku dokonania ob-
ne stanowią upoważnienie dla Instytucji Wdrażającej
niami. Z drugiej strony nie da się funkcjonować w oto-
wiedzialność wszystkich partnerów kontraktu. Jeżeli
miaru. Spełnia to przesłanki określenia „szczegóło-
do odłożenia i nie poświadczania wydatków dotyczą-
czeniu, które nie posiada prawa czy zasad. Zasady
Inżynier zarządza projektem, nie ponosząc z tego ty-
wych warunków” w rozumieniu orzeczenia Succhi di
cych zmian, do czasu wyjaśnienia wszystkich wątpli-
są niezbędne, aby prawidłowo funkcjonować, a pra-
tułu żadnej odpowiedzialności, można spodziewać
Frutta. Jeżeli natomiast w umowie znajdzie się ogól-
wości z Komisją Europejską.
wo tj. kodeks cywilny, prawo zamówień publicznych
się oporów ze strony Wykonawcy.
Zmiany w robotach
ny zapis zobowiązujący Wykonawcę do realizacji ro-
Podkreślić należy, że Zalecenia nie wskazują, iż każ-
czy prawo kontraktowe są niezbędne, aby właściwie
W przypadku czerwonego FIDIC mowa jest
bót dodatkowych, a w trakcie realizacji kontraktu – na
de zwiększenie wartości zamówienia podstawowego
zarządzać projektami. Każdy kontrakt to zbiór praw
o „zmianie w Robotach”, a w przypadku żółtego
podstawie poleceń zmiany – będą dopisywane nowe
jest istotne, a stwierdzają jedynie konieczność indy-
określający pewien obszar, w jakim należy się poru-
FIDIC – „zmianie w Wymaganiach Zamawiającego lub
pozycje do wykonania, to przesłanki „szczegóło-
widualnej analizy zgodności z prawem. Zgodnie z li-
szać. Obszary te to m.in.: zarządzanie personelem,
Robotach”. Należy podkreślić, iż warunki kontrakto-
wych warunków” w rozumieniu orzeczenia Succhi
stami sprawdzającymi audytorów Komisji Europej-
zarządzanie jakością, zmianami, zarządzanie budże-
we są tak skonstruowane, że możliwe jest rozliczenie
di Frutta nie będą spełnione. Nawet, jeśli uda się za-
skiej dla robót dodatkowych, jedyną procedurą prze-
tem, planowanie, monitoring, zarządzanie sporami
robót (wszystkich lub części) na bazie ryczałtu. FIDIC
stosować mechanizm pozwalający na skalkulowanie
widzianą dla zamówienia z wolnej ręki jest tryb art.
i wreszcie administrowanie kontraktem. Każdy z tych
wprowadza definicję „dóbr”, które oznaczają materia-
ceny już w warunkach pierwotnego zamówienia (np.
31 dyrektywy, nakazujący wykazanie nieprzewidywal-
obszarów znajduje swoje odzwierciedlenie w kon-
ły, urządzenia, roboty tymczasowe i sprzęt Wykonaw-
poprzez odniesienie się do innych pozycji przedmia-
ności. Powoływanie się na rozbieżności w dokumenta-
trakcie FIDIC, który jest platformą umożliwiającą zarzą-
ców (w niektórych wydaniach FIDIC zostało to prze-
ru czy też cenników), to nie da się przewidzieć ilości
cji projektowej jest w tym wypadku niewystarczające.
dzanie kontraktem. Stosowanie FIDIC oznacza wdro-
tłumaczone jako – „dostawy”). Do zmian w robotach
żenie do kontraktu nowoczesnej metody zarządzania
należą też zmiany materiału, urządzeń czy robót tym-
projektami. Inne podejście stosuje się do projektów
czasowych.
komercyjnych, a inne do projektów realizowanych
w trybie zamówień publicznych.
Istnieją trzy sposoby inicjowania zmian.
1. Zmiany mogą być polecone:
Projekty komercyjne
Klauzula 3.3 FIDIC daje Inżynierowi możliwość wydawania Wykonawcy poleceń w dowolnym czasie.
– w nagłym przypadku, przed dokonaniem wcześniejszych ustaleń w odniesieniu do ich wykonalności oraz ceny,
Polecenia Inżyniera mogą dotyczyć zmiany kadry, te-
– w stosunku do robót budowlanych projektowa-
stów dodatkowych, zmian w robotach, przedłożenia
nych przez lub w imieniu Zamawiającego (czer-
dodatkowych informacji, przyśpieszenia, zmiany ko-
wony FIDIC) lub w stosunku do Wymagań Zama-
lejności robót. Każde Polecenie Zmiany musi zostać
wiającego (żółty FIDIC).
21
W sytuacjach nagłych, w których występuje zagrożenie życia lub mienia, można polecić Wykonawcy
3. Zmiany poziomu, pozycji i / lub wymiarów jakiejkolwiek części robót.
Subklauzula 13.1(f) daje Inżynierowi prawo do po-
wykraczająca poza Określenie Przedmiotu Zamówie-
lecania zmian w kolejności wykonywania robót, ale
nia wymaga zawarcia umowy o roboty dodatkowe.
wykonanie zmian w robotach czy też roboty do-
4. Pominięcia jakiejkolwiek roboty.
nie do zmiany czasu na wykonanie. Oznacza to, że In-
„Roboty dodatkowe” to takie, które nie zostały ujęte
datkowe. Jest to jedyna sytuacja, w której Inżynier
5. Wszelkich robót dodatkowych, urządzeń, materia-
żynier nie może polecić wykonania części robót lub
w Projekcie Budowlanym. Projekt Budowlany odgry-
czy inspektor nadzoru może taką robotę polecić
łów, usług koniecznych dla robót stałych wraz z to-
ich całości przed czasem przewidzianym na ukończe-
wa tu kluczową rolę, musi być solidnie przeanalizo-
wpisem do dziennika budowy.
warzyszącymi im próbami końcowymi.
nie. Można polecić przyśpieszenie czasu na ukończe-
wany i sprawdzony pod kątem tego, czy zakres pro-
nie, ale należy pamiętać, że objęte jest to:
jektu, który chcemy zrealizować, jest w nim właściwie
2. Wykonawca może przedstawić własną propozy-
6. Zmiany w kolejności i terminach wykonywania robót.
cję, która po zatwierdzeniu przez Inżyniera stanie
opisany. Zawsze należy pamiętać o zgodności projek-
się zmianą. Taka propozycja może zostać zmody-
Zmiany w rozumieniu kontraktowym niekoniecz-
fikowana przez Inżyniera, choć to Wykonawca bie-
nie muszą pociągać za sobą zmiany finansowe. Klau-
rze na siebie odpowiedzialność i musi sobie zda-
zula 12.3. Wycena daje narzędzie do przeprowadzenia
wać sprawę z konsekwencji swoich działań.
wyceny zmian. Należy rozróżnić dwa przypadki.
3. Inżynier może wnieść do Wykonawcy wniosek
o przedłożenie propozycji. Wykonawca może nie
– Subklauzulą 8.6. – w czasie na ukończenie,
tu z prawem – zgodnie z art. 58 § 1 kodeksu cywilne-
– Subklauzulą 13.2 – przed czasem na ukończenie
go Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca
i wówczas jest zmianą.
wy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten,
Podkreślić należy, że zmiany nie zawsze wiążą się
Pierwszy obejmuje 4 warunki, które muszą być
na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właści-
z robotami dodatkowymi. Tej Klauzuli nie trzeba zmie-
iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.
być zainteresowany taką zmianą – wówczas obie
spełnione jednocześnie:
niać, aby była zgodna z polskim prawem, ale trzeba ją
strony muszą dojść do porozumienia. Należy pa-
a) pomierzona ilość danego elementu zmieni się
bardzo rozsądnie stosować, żeby nie była z nim nie-
Stosowanie FIDIC wypełnia również delegację art.
miętać, że:
o więcej niż 10% w stosunku do ilości ustalonej dla
zgodna. Zdarzają się przypadki, że Zamawiający pró-
144 ust. 1 Prawo zamówień publicznych, który mówi,
– złożony wniosek pozwoli na skrócenie negocjacji
danego elementu w przedmiarze robót,
bują w warunkach szczególnych przewidzieć wszyst-
że Zamawiający powinien określić warunki zmiany.
kie możliwości, które mogą się zdarzyć na budowie.
Polecenie Inżyniera wydawane w trybie Klauzuli
i uniknięcie sporów,
– wniosek Inżyniera o przedłożenie propozycji nie
jest zmianą,
– zatwierdzenie propozycji stanowi Polecenie
Zmiany.
Zgodnie z FIDIC Wykonawca ma obowiązek wprowadzić zmiany polecone przez Inżyniera oraz wypełnić wszystkie polecenia Inżyniera w tej sprawie, chyba
że Wykonawca bezzwłocznie powiadomi Inżyniera
b) zmiana ilości pomnożona przez cenę jednostkową, ustaloną dla danego elementu, przekroczy
FIDIC wypełnia delegacje prawa zamówień publicznych określając, które zmiany i na jakich warunkach mogą być wdrożone. Zmiany te mogą dotyczyć:
1. Zmiany ilości każdego elementu objętego kontraktem (jednak nie każda zmiana ilości stanowi zmianę) – w przeszłości takie zmiany ilości w przedmiarze robót wymagały podpisania aneksu.
2. Zmiany jakości i innych cech charakterystycznych
każdego elementu robót.
13 należy traktować jako oświadczenie wiedzy, a nie
0,01% zaakceptowanej ceny kontraktowej (zaak-
W przypadku żółtego FIDIC, Zamawiający ma dużo
oświadczenie woli w imieniu Zamawiającego (chyba,
ceptowana cena kontraktowa, która została zapi-
mniejszą elastyczność. Można zmienić wymagania
że został odpowiednio do tego uprawniony). Inżynier
sana w umowie, nie ulega zmianie w trakcie reali-
Zamawiającego, ale może to spowodować duże rosz-
jest swego rodzaju ciałem doradczym, które mówi:
zacji kontraktu),
czenia ze strony Wykonawcy.
„Tak powinno być.”, a Zamawiający podejmuje decy-
c) zmiana ilości bezpośrednio zmieni jednostkowy
koszt tego elementu o więcej niż 1%,
W przypadku robót projektowanych przez Wyko-
zję – zgadza się lub nie.
nawcę niezwykle istotne jest, aby odpowiedzialność
Trzeba również brać pod uwagę, że obok uwarun-
za projekt pozostawała po stronie Wykonawcy. Za-
kowań dopuszczalności wykraczania poza określenie
mawiający jest odpowiedzialny za każde rozwiązanie
przedmiotu zamówienia (art. 140 ust. 3 Pzp) i dopusz-
projektowe narzucone Wykonawcy. Zmiany powin-
czalności zmian postanowień zawartej umowy (art.
ny być polecone w formie Zmian do Wymagań Zama-
144 ust. 1 Pzp), każda zmiana umowy wymaga for-
stawki wymaga łącznego spełnienia 3 warunków:
wiającego (PFU), które projekt Wykonawcy powinien
my pisemnej pod rygorem nieważności (art. 77 §1 k.c.
a) robota jest objęta Poleceniem Zmiany na mocy
spełniać.
w związku z art. 139 ust. 2 Pzp).
Projekty FIDIC w zamówieniach publicznych
Wpis do dziennika budowy może być podstawą wy-
d) dany element nie jest oznaczony w kontrakcie jako
„element o stałej stawce”.
o niedostępności dóbr, specjalnego sprzętu czy materiału, który trzeba zamówić.
Takie działanie jest skazane na niepowodzenie.
Drugi przypadek konieczności ustalenia nowej
Klauzuli 13,
b) dla danego elementu nie jest w kontrakcie przewidziana żadna stawka,
W przypadku projektów obejmujących zamó-
konania robót nieobjętych umową tylko wtedy, gdy
c) żadna inna stawka ani cena nie jest odpowiednia,
wienia publiczne i realizowanych na podstawie
są one niezbędne ze względu na bezpieczeństwo
gdyż dany element roboty nie ma podobnego cha-
FIDIC najczęściej pojawia się pytanie: „Kiedy Pole-
lub zabezpieczenie przed awarią, co potwierdza wy-
rakteru albo też nie jest wykonany w warunkach
cenie Zmiany wymaga umowy dodatkowej, a kiedy
rok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 1991 r. II CR
podobnych do żadnego elementu w kontrakcie.
aneksu?”. Generalna zasada mówi, że każda robota
538/90.
23
24
b) znajomości prawa:
istotnych warunków zamówienia. Należy jednak pa-
konawca jest wspólnym realizatorem umowy.
nia tylko i wyłącznie w zakresie własnych uprawnień
• ustawa Prawo zamówień publicznych
miętać, że Wykonawca może jedynie zadać pytanie –
Art. 58 § 1 k.c. – Czynność prawna sprzeczna z usta-
i pełnomocnictw. Zawsze musi przywoływać podsta-
• kodeks cywilny (zobowiązania)
jego obowiązkiem nie jest weryfikowanie dokumen-
wą, albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważ-
wę kontraktową i prawną. Warunki kontraktu (ogól-
• ustawa Prawo budowlane
tacji.
na. Zamówienie dodatkowe, które się charakteryzu-
ne i szczególne) są podstawą do działania i nie muszą
• dyrektywy i rozporządzenia Unii Europejskiej
zawierać całego wachlarza przepisów kodeksu cywil-
• kodeks postępowania cywilnego (mediacja, ugo-
Podsumowując: Inżynier może wydawać polece-
nego oraz prawa zamówień publicznych. Tendencja
da, arbitraż)
Art. 139 ust. 1 Pzp – Do umów w sprawach zamó-
je tym, że jest niemożliwe wcześniej do przewidzenia,
wień publicznych, stosuje się przepisy ustawy z dnia
często już w umowie podstawowej zostało przewi-
23 kwietnia 1964 r. – Kodeksu cywilnego, jeżeli prze-
dziane – chyba, że właściwy przepis przewiduje inny
pisy ustawy nie stanowią inaczej.
skutek, w szczególności ten, iż na miejsce tych nie-
do przepisywania tych przepisów jest niepotrzebna.
• inne przepisy związane z realizowanym projektem
Na początku kontraktu Inżynier ustala zasady wyda-
c) podstaw ekonomii (ekonomicznego myślenia)
Art. 139 ust. 2 Pzp – Umowa wymaga zachowa-
ważnych postanowień czynności prawnej wchodzą
wania poleceń.
Inwestycje współfinansowane przez Unię Europej-
nia formy pisemnej pod rygorem nieważności, co jest
odpowiednie przepisy ustawy – czyli poszczególne
Musi być on przewidywalny, a zespół powinien
ską podlegają regulacjom prawnym ustawy Prawo
przestrzegane, ale należy jeszcze pamiętać o art. 77
artykuły ustawy Pzp.
wiedzieć, czego może od niego oczekiwać. Inżynier
zamówień publicznych oraz przepisom Unii Euro-
§ 1 k.c. w związku z art. 139 ust. 1 Pzp – uzupełnienie
działając – niezgodnie z prawem – poza zakresem
pejskiej. Jest to główna przyczyna, dla której war-
lub zmiana umowy wymaga zachowania takiej for-
swoich pełnomocnictw, przyczynia się do sporów
to prowadzić je według europejskich standardów.
my, jaką ustawa lub strony przewidziały, w celu jej za-
Zasada swobody umów dotyczy wyłącznie sto-
warcia. Nie można dopuścić do jednostronnej zmiany
sunków zobowiązaniowych, które mogą być kształ-
w kontrakcie. Kiedy ma stosowne pełnomocnictwo,
Czynności jednostronne
może podpisać aneks do umowy. Wszystkie protoko-
Klauzula 1.13 FIDIC zobowiązuje uczestników
umowy. Skoro dwie strony podpisały umowę, to dwie
towane drogą umowy, w ramach autonomii oświad-
ły konieczności i Polecenia Zmiany powinny być trak-
procesu inwestycyjnego do stosowania miejscowe-
strony będą dokonywały zmian. Jednostronna zmia-
czeń woli stron, ale przy uwzględnieniu nienarusza-
towane jako oświadczenie wiedzy Inżyniera. Aby sys-
go prawa. W polskim prawie zamówień publicznych
na umowy jest sprzeczna z literą kodeksu cywilnego,
nia norm prawnych tworzących obowiązujący w Pol-
tem był transparentny, Inżynier musi ustalić zasady
pojawia się dużo ograniczeń, które muszą być zna-
do którego ustawa Prawo zamówień publicznych się
sce system prawa.
wydawania poleceń. Z drugiej strony, Kierownik Pro-
ne. Trzeba również pamiętać, że za wszelkie zmiany
odnosi. Inżynier nie jest stroną kontraktu, tylko osobą
Przyznana podmiotom szeroka kompetencja swo-
jektu ma obowiązek przedstawić swoje zasady wery-
w warunkach kontraktowych zgodnie z ustawą Pra-
zewnętrzną. Jeśli ma dokonywać w umowie jakichkol-
body umów nie obejmuje czynności jednostronnych
fikacji tego polecenia.
wo zamówień publicznych, czyli za przygotowanie
wiek zmian – musi mieć pełnomocnictwo Zamawiają-
– dowolnie kreowanych przez jedną ze stron umo-
postępowania o udzielenie zamówienia publiczne-
cego, do czego odnosi się art. 38 k.c.
wy. Swobodę zawierania umów ograniczają również
Polecenie Zmiany i protokół konieczności
go, odpowiada kierownik Zamawiającego. Niestety,
Art. 140 ust. 1 Pzp – Zakres świadczenia Wyko-
jakość dokumentacji przetargowej często pozostawia
nawcy wynikający z umowy jest tożsamy z jego zo-
W zamówieniu publicznym strony muszą określić
wiele do życzenia.
bowiązaniem zawartym w ofercie. Nie można Wyko-
wszystkie warunki, a zwłaszcza wynagrodzenie. Klau-
nawcy zmusić, żeby wykonał obowiązki w szerszym
zula 12.3 warunków kontraktowych FIDIC mówi, kie-
zakresie, niż to jest zawarte w jego ofercie.
dy można zmienić to wynagrodzenie: np. kiedy ilość
Można postawić dwie tezy:
Najistotniejsze normy prawne:
przepisy prawa publicznego.
1. W zamówieniach publicznych wszelkie Polecenia
Art. 29 ust. 1 Pzp – Przedmiot zamówienia opisu-
Art. 353 k.c. – Strony zawierające umowę mogą
robót zwiększa się lub zmniejsza o 10%, ale zmiana
Zmiany wydane Wykonawcy przez Inżyniera czy
je się w sposób jednoznaczny i wyczerpujący, za po-
ułożyć stosunek prawny według swego uznania, by-
ceny musi być oparta o konkretne warunki tej zmia-
Zamawiającego, podlegają ocenie zgodności
mocą dostatecznie dokładnych i zrozumiałych okre-
leby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwo-
ny (tu występuje zgodność z przepisami art. 144 ust.
z przepisami ustawy Prawo zamówień publicz-
śleń, uwzględniając wszystkie wymagania i okolicz-
ści (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współży-
1 Pzp). Zapis umowy „przewiduje waloryzację wyna-
nych, a tym samym osoby te nie mają uprawnień
ności mogące mieć wpływ na sporządzenie oferty.
cia społecznego. Zamówienie publiczne jest ponad
grodzenia” jest niewystarczający, konieczne są wa-
do jednostronnej zmiany kontraktu bez zgody Wy-
Często jednak przedmiot zamówienia opisywany jest
interesem prywatnym, ale Wykonawca tak musi pod-
runki waloryzacji. Właściwym jest zapis np. „…kiedy
konawcy. Niestety, w Polsce taka sytuacja często
ogólnie po to, aby umożliwić jego interpretację. Może
pisać umowę, aby realizowała ona zysk, a nie stratę.
inflacja przekroczy 7%” lub „kiedy cena stali wzrośnie
ma miejsce.
to prowadzić do przegrania sporów przez Zamawia-
Jednostronnie korzystna umowa (dla Zamawiające-
o więcej niż 40%” itp. Sam przypadek nie jest wystar-
jących.
go) może być uznana przez sąd za sprzeczną z zasa-
czającym elementem do zmiany. Należy pamiętać,
Art. 38 ust. 1 Pzp – Wykonawca może zwrócić się
dami współżycia społecznego. Wykonawca powinien
aby nie formułować zapisów wbrew przepisom bez-
do Zamawiającego o wyjaśnienie treści specyfikacji
być traktowany jak partner, jak mówi art. 354 kc. Wy-
względnie obowiązującym. Bez względu na to, czy
2. Inżynier Kontraktu to nowy zawód, w którym wymagana jest wiedza w zakresie:
a) znajomości zarządzania projektami
25
26
zastosowano ustawę Prawo zamówień publicznych
jącego w trybie art. 103 § 1 k.c., o jego potwierdze-
ty, a więc nie zachodzi konieczność modyfikacji Spe-
wie nie istnieją. Zamawiający nie współpracują z Wy-
czy kodeks cywilny, nie ma możliwości dokonywania
nie. W takich przypadkach statystyka negatywnych
cyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia. Zamawia-
konawcami. Można tego uniknąć prowadząc rozmo-
czynności jednostronnych, kreowanych przez jedną
odpowiedzi Zamawiającego na potwierdzenie pole-
jący musi wyraźnie wskazać uzasadnienie odmowy
wy, próbując wspólnie znaleźć rozwiązanie sytuacji
ze stron umowy.
cenia Inżyniera wynosi 99,99%. Dlatego należy pod-
przyjęcia zaoferowanych rozwiązań równoważnych
spornych lub zasięgając rad fachowców.
kreślić ponownie, że umowa podlega unieważnieniu
przez wskazanie, jakich wymagań równoważności
Polecenia Zmiany wydane przez Inżyniera Kon-
w części wykraczającej poza określenie przedmiotu
one nie spełniają.
traktu
zamówienia.
Wniosek: należy zawsze analizować art. 58 § 1 k.c.
Wydanie przez Inżyniera Polecenia Zmiany w try-
Art. 144 ust. 1 Pzp jest jedyną drogą do wprowa-
i sprawdzać, czy umowa nie jest sprzeczna z ustawą
bie Klauzuli 13 FIDIC jest oświadczeniem wiedzy In-
dzenia istotnej zmiany do zawartej umowy, ale tylko
Prawo zamówień publicznych, prawem budowlanym
żyniera. To Zamawiający musi podjąć decyzję doty-
wtedy, gdy Zamawiający przewidział możliwość do-
lub nie ma na celu obejścia tych ustaw.
czącą dalszych działań, czy zgadza się z Poleceniem
konania takiej zmiany w ogłoszeniu o zamówieniu
Niepowodzenia przy realizacji kontraktu mogą
Zmiany, jaką przyjmie formę czy metodę postępowa-
lub specyfikacji istotnych warunków zamówienia oraz
mieć miejsce dlatego, że dochodzi do improwizacji,
nia. Inżynier nie jest stroną kontraktu, nie jest więc
określił warunki takiej zmiany. Zmiana nie może doty-
opierania się na rutynie lub zwyczajach, które w pra-
uprawniony do zaciągania zobowiązań czy do składa-
czyć elementu wykraczającego poza opis przedmio-
nia oświadczeń woli. Może jedynie stwierdzić potrze-
tu zamówienia.
bę (chyba, że otrzyma szczególne pełnomocnictwo
upoważniające go do zawarcia tej umowy).
Zamówienie dodatkowe
Zamówienie nieobjęte przedmiotem zamówienia
Protokół konieczności
podstawowego, ale funkcjonalnie z nim związane.
Sąd Najwyższy zwraca uwagę, że protokół koniecz-
W oparciu o art. 67 ust. 1 pkt 5 Pzp dopuszcza się za-
ności podpisany przez osoby nieumocowane do re-
mówienia dodatkowe z wolnej ręki, ale nie przez roz-
prezentowania stron w obrocie prawnym, jest jedynie
szerzenie zamówienia podstawowego. W takim przy-
dokumentem dotyczącym kwestii technicznych. Nie
padku nie jest wymagane podpisanie aneksu do kon-
można mu przypisać charakteru dokumentu potwier-
traktu, a zawarcie nowej umowy po negocjacjach.
dzającego zawarcie lub zmianę umowy o roboty budowlane. Protokół konieczności może stanowić podstawę dla Zamawiającego, pozwalającą mu na podjęcie dalszych decyzji.
Zamówienie uzupełniające
Polega na powtórzeniu tych samych czynności,
które są już ujęte w zamówieniu podstawowym. Trzeba przewidzieć to zamówienie w Specyfikacji Istot-
Czynność prawna bez umocowania
nych Warunków Zamówienia i w kosztorysie inwe-
Art. 104 k.c. – jednostronna czynność prawna doko-
storskim.
nana w cudzym imieniu bez umocowania lub z przekroczeniem jego zakresu jest nieważna. Jednakże,
Roboty zamienne
gdy ten, komu zostało złożone oświadczenie woli
W przepisach ustawy Prawo zamówień publicz-
w cudzym imieniu, zgodził się na działanie bez umo-
nych takie pojęcie nie zostało zdefiniowane, nato-
cowania, stosuje się odpowiednio przepisy o zawar-
miast występuje pojęcie „rozwiązania równoważ-
ciu umowy bez umocowania.
ne”. Wykonawca ma prawo do stosowania rozwiązań
Kiedy pojawia się sytuacja wątpliwa co do ważno-
(materiałów) równoważnych. Dowodzenie tego typu
ści polecenia Inżyniera, należy wystąpić do Zamawia-
równoważności nie jest de facto zmianą w treści ofer-
27
28
VI. Generalna Dyrekcja
Dróg Krajowych i Autostrad
Zarządzanie projektem inwestycyjnym
w ramach PO IiŚ na przykładzie
Polecenia Zmiany
Wprowadzenie
datkowych w kontraktach zlecanych wg przepisów
Zapisy umowy z Wykonawcą w zakresie dopusz-
ka (”Inżynier Budownictwa” nr 10 z 2008 str. 34-35),
ustawy Prawo zamówień publicznych.
czenia dokonania zmian
Inżynier nie jest stroną kontraktu. Tam, gdzie wyma-
Umowa zawarta pomiędzy Zamawiającym i Wy-
ga się od Inżyniera działania uznaniowego, powinien
Kierownik Projektu i jego rola w zakresie wyda-
konawcą na bazie warunków kontraktowych FIDIC,
on działać bezstronnie, bez względu na status zatrud-
wania Poleceń Zmian
zgodnie z Klauzulą 13 Zmiany i korekty przewiduje
nienia. Tylko taka osoba daje gwarancję obiektywnej
możliwość wprowadzania zmian.
oceny przestrzegania postanowień kontraktu. Kie-
Kierownik Projektu (KP) to pierwszy reprezentant
Zamawiającego w stosunku do Inżyniera Kontrak-
dy Inżynier uzgadnia lub określa jakąkolwiek sprawę
tu oraz Wykonawcy. Podejmuje on działania w imie-
Każda zmiana może obejmować:
w ramach zawartego kontraktu, powinien przepro-
niu Zamawiającego, w zakresie określonym przez Wa-
• zmianę ilości każdego elementu roboty ob-
wadzić konsultacje z każdą ze stron, próbując osią-
runki Kontraktu na Roboty oraz Warunki Umowy na
jętej kontraktem (jakkolwiek taka zmiana nieko-
gnąć uzgodnienie stanowisk. Jeżeli uzgodnienie nie
Usługi. KP jest odpowiedzialny za całość zadań zwią-
niecznie stanowi zmianę),
zostanie osiągnięte, Inżynier powinien dokonać rze-
Realizując przedsięwzięcie, w którym jednym
zanych z przygotowaniem i realizacją przedsięwzię-
z działań jest wykonanie robót budowlanych, należy
cia inwestycyjnego stanowiącego projekt unijny,
mieć na względzie, że jego istotnym elementem jest
w zakresie określonym w Podręczniku Procedur.
proces zarządzania projektem.
To na KP spoczywa obowiązek weryfikacji wyda-
• zmianę jakości i innych cech charakterystycznych
elementu robót,
• zmianę poziomu, pozycji, i / lub wymiarów którejkolwiek jej części,
telnego określenia stanowiska zgodnie z kontraktem. Wszystkie działania Inżyniera, które uważa się
za działania w imieniu Zamawiającego, czyli wyłącznie na jego rzecz, są niezgodne z intencją FIDIC. In-
Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad,
wanych Poleceń Zmian oraz dopilnowania, aby war-
• pominięcie jakiejkolwiek roboty,
żynier, którego zamiarem jest działanie wyłącznie
jako Beneficjent, przyjmuje odpowiedzialność za pra-
tość projektu na skutek wprowadzonych zmian nie
• zmiany w kolejności i terminach wykonywanych ro-
w interesie Zamawiającego, ze szkodą dla Wykonaw-
widłową realizację projektu i jest zobowiązana do
przekroczyła wartości kosztorysowej ujętej w planie
opracowania, wdrożenia i stosowania procedur doty-
inwestycyjnym. W strukturach GDDKiA to Kierownik
czących zarządzania. Niedopuszczalną byłaby sytu-
Projektu zatwierdza Polecenie Zmiany wydane przez
acja, w której każdy z uczestników projektu tworzył-
Inżyniera Kontraktu. Takie działanie ogranicza ryzyko
by nowe procedury regulujące zasady zarządzania.
wydawania decyzji, które mogłyby skutkować utratą
To Inwestor, a w tym przypadku również Beneficjent
części dofinansowania.
bót,
• wprowadzenie robót dodatkowych koniecznych
dla robót stałych.
cy, musi się liczyć z odpowiedzialnością z art. 415 kodeksu cywilnego.
Przytoczone powyżej zasady postępowania Inżyniera są istotne w aspekcie ewentualnych zmian
Wykonawca nie może wprowadzić żadnych zmian
wprowadzanych na kontrakcie. Często można spo-
zanim Inżynier nie poleci lub nie zatwierdzi Zmiany.
tkać się z zarzutami ze strony Wykonawców, sugeru-
Dodatkowym narzędziem, oprócz podręcznika
Zgodnie z Warunkami Szczególnymi Kontraktu, Sub-
jących stronniczość Inżyniera w zakresie wydawania
procedur, którym posługuje się KP, jest tzw. Tabela
klauzula 3.1 Obowiązki i uprawnienia Inżyniera, sto-
zgody na wprowadzanie zmian. Opór w zakresie ak-
Standardy GDDKiA w zakresie realizacji robót bu-
Kwalifikacji Robót. Dokument ten, opracowany przez
sowanymi przez GDDKiA, Inżynier ma obowiązek
ceptacji proponowanych zmian w przeświadczeniu
dowlanych oparte są o warunki kontraktowe opraco-
centralę GDDKiA, wprowadza jednakowe dla wszyst-
uzyskać uzgodnienie Zamawiającego przed podję-
Wykonawcy wynika z faktu, że Inżynier, który pełni
wane przez FIDIC. To na Inwestorze ciąży obowiązek
kich oddziałów procedury postępowania w przypad-
ciem działań wynikających z określonych Subklauzul,
swoje obowiązki na podstawie zlecenia Zamawiające-
dostosowania ogólnych warunków kontraktowych
ku robót dodatkowych, uzupełniających lub zamien-
w tym z Subklauzuli 13.1 Prawo do zmieniania. Tym sa-
go, działa wyłącznie na jego rzecz. Powyższe stanowi-
do prawa polskiego oraz wymagań instytucji finansu-
nych. Postępowanie zgodnie z procedurami określo-
mym Polecenie Zmiany wydane przez Inżyniera Kon-
sko jest błędne, ponieważ często nie uwzględnia fak-
jących projekt, w tym również w zakresie wprowadza-
nymi w Tabeli Kwalifikacji Robót ma Kierownikowi
traktu nie może być prawnie skuteczne, jeżeli nie po-
tu, że wszelkie zmiany, jakie zamierza polecić Wyko-
nia zmian.
Projektu dać odpowiedź na pytanie, czy roboty zosta-
siada akceptacji Zamawiającego.
nawcy Inżynier czy Zamawiający, podlegają ustawie
środków unijnych, ustala mechanizmy regulujące zasady współpracy pomiędzy stronami.
Wychodząc naprzeciw wymaganiom nakładanym
ły zlecone zgodnie z przepisami ustawy Prawo zamó-
na Beneficjenta, opracowany został Podręcznik pro-
wień publicznych. Posiadanie przez Beneficjenta ta-
Rola Inżyniera Kontraktu w zakresie wydawania
cedur Beneficjenta projektów Programu Operacyjne-
kiego dokumentu w systemie zarządzania projekta-
Poleceń Zmian
go Infrastruktura i Środowisko dla GDDKiA. Jednym
mi znacznie przyśpiesza procesy decyzyjne oraz po-
Nakładając obowiązki, jak i ograniczenia na Inży-
mówień publicznych i niedopuszczalne jest wprowa-
z punktów podręcznika jest opisanie sposobu postę-
maga Inżynierowi Kontraktu w zarządzaniu kontrak-
niera, należy pamiętać o jego roli w kontrakcie. Inży-
dzanie do kontraktu takich zmian, które istotnie mo-
powania w przypadku wystąpienia: przekroczeń ilo-
tem w sposób zgodny z przepisami, a w szczególno-
nier Kontraktu jest umocowany w kontrakcie zgod-
dyfikują założenia, na jakich Wykonawcy kalkulowali
ści przedmiarowych, poleceń zmian oraz robót do-
ści z ustawą Prawo zamówień publicznych.
nie z warunkami FIDIC. Według Zbigniewa J. Bocz-
ceny do przetargu.
Prawo zamówień publicznych.
Należy pamiętać, że procedura wydawania Poleceń Zmian jest ograniczona zasadami udzielania za-
29
30
Dlatego też, zgodnie z obowiązującym w GDDKiA
wprowadzenia przez Zamawiającego zmodyfikowa-
Warunkiem Kontraktowym 3.1 Obowiązki i upoważ-
nych Rysunków.
nienia Inżyniera, Inżynier przed wydaniem Polecenia
• Zamawiający przekazuje do Inżyniera Kontraktu
Zmiany zobowiązany jest uzyskać uzgodnienie Za-
zmodyfikowane Rysunki części Robót Stałych.
i przedstawia je Zamawiającemu do zatwierdzenia.
która pozwala krok po kroku określić tryb wprowadzenia zmiany zgodnie z przepisami ustawy Prawo
Sposób procedowania podczas wprowadzania
zamówień publicznych. Proces zatwierdzania zmia-
zmiany w ramach projektu
ny to nieustanna „burza mózgów” wszystkich uczest-
mawiającego. To Zamawiający zatwierdza możliwość
• W świetle Subklauzuli 3.3, Inżynier wydaje polece-
Na początku realizacji kontraktu poprzez polecenie
ników projektu, która pomaga opracować listę doku-
wydania Polecenia Zmiany, po otrzymaniu od Inży-
nie realizacji robót zgodnie ze zmodyfikowaną do-
Inżyniera wprowadzono „Procedurę zmiany do kon-
mentów potrzebnych do uzasadnienia wprowadze-
niera wszelkich dokumentów wymaganych kontrak-
kumentacją. Zapisy tej Subklauzuli stanowią, że je-
traktu”, związaną oczywiście z Klauzulą 13 FIDIC, do
nia zmiany, zidentyfikować wszystkie ryzyka oraz ko-
tem.
żeli polecenie stanowi zmianę, to będzie miała za-
której wprowadzono pewne standardowe druki, bę-
rzyści.
stosowanie Klauzula 13.
dące wzorami do poszczególnych kroków wprowa-
Procedura ta w żaden sposób nie umniejsza roli
Inżyniera opisanej na wstępie, gdyż w dalszym cią-
• Tok postępowania w przypadku konieczności wpro-
dzania zmiany. Pierwszy z takich dokumentów to „Żą-
Problemy, które pojawiły się w trakcie realizacji
gu to Inżynier – jako bezstronny konsultant – anali-
wadzenia zmiany do kontraktu został uzgodnio-
danie propozycji zmiany”, czyli dokument, w którym
projektu
zuje sprawę, wydając swoją opinię w oparciu o zapi-
ny z Zamawiającym i wprowadzony przez Inżynie-
Inżynier zwraca się do Wykonawcy z prośbą o przed-
• Wg utartej opinii, warunki kontaktu są jedynym
sy kontraktowe i obowiązujące prawo. Ograniczenie
ra poleceniem p.t. „Procedura Zlecenia Zmian”. Po-
stawienie propozycji zmiany.
to wynika dodatkowo z opisanej wcześniej potrzeby
lecenie to zawiera wzory dokumentów:
sprawowania przez Beneficjenta bieżącej kontroli nad
– Żądanie Propozycji Zmiany,
działaniami, które mogłyby spowodować utratę dofinansowania ze środków unijnych.
dokumentem regulującym zasady prowadzenia inwestycji. Ponadto pracownicy nie mają wystarcza-
Drugi dokument to „Propozycja zmiany”, którą
jącej świadomości gdzie znajdują się granice swo-
– Propozycja Zmiany,
opracowuje Wykonawca, i w której przedstawiana
body kontraktowej wynikające z ustaw Pzp, prawo
– Polecenie Dokonania Zmiany.
jest kalkulacja, ocena wpływu na kontrakt oraz doku-
budowlane i kodeksu cywilnego.
ment kończący polecenie dokonania zmiany, czyli do-
Często w zespołach konsultanta pojawia się gru-
kument, którym Inżynier kończy procedurę zmiany.
pa bardzo doświadczonych Inżynierów z dużą wie-
• Wykonawca przedstawia Propozycję Zmiany,
Procedura wprowadzania zmian zastosowana
a właściwie propozycję wyceny zmiany wprowa-
w przypadku kontraktu „Budowa Południowej
dzonej poleceniem przez Inżyniera. Taka wycena
W prezentowanym kontrakcie druk rozpoczyna się
dzą, nierzadko natomiast charakteryzuje ich niedo-
Obwodnicy miasta Gdańska”
zgodnie z Subklauzulą 13.3 powinna być sporzą-
od stwierdzenia „niniejszym zatwierdzam polecenie
stosowanie się do obecnie obowiązującego prawa.
W początkowej fazie realizacji kontraktu, w celu
dzona w oparciu o postanowienia z Klauzuli 12.
dokonania zmiany numer…, dla prac wymienionych
Nie można im odmówić wiedzy technicznej, nato-
Subklazula 12.3 stanowi, że: „Odpowied-
w propozycji zmiany”. Zatwierdzenie to, jako ostat-
miast (bywa) zdarza się, że decyzjom przez nich
nier Kontraktu przekazał Wykonawcy uzgodnioną
nia stawka lub cena dla każdego elementu robót
ni, poświadcza swoim podpisem dyrektor oddziału
podejmowanym nie towarzyszy analiza działań
z Zamawiającym Procedurę Zlecania Zmian. Doku-
winna być taka, jaka została zatwierdzona w Kon-
GDDKiA, czyli Zamawiający. Jako wystawiający po-
w odniesieniu do obowiązujących Zamawiającego
ment ten zawiera opis procedur oraz formularze
trakcie dla danego elementu lub, jeżeli takiego nie
lecenie podpisuje się Inżynier, a jako przyjmujący –
przepisów.
wprowadzania zmian w stosunku do Projektu Bu-
ma, to ustalona dla podobnej roboty” oraz, że „każ-
przedstawiciel Wykonawcy.
dowlanego i Specyfikacji Technicznych Wykonania
da nowa stawka lub cena winna być pochodną ele-
Należy mieć na uwadze, że zgodnie z aktualnie
ką do wprowadzenia zmiany. Wśród kadry Inżynie-
i Odbioru Robót Budowlanych zgodnie z Klauzulą 13
mentów odnośnych stawek lub cen ustalonych
obowiązującymi wymogami Ministerstwa Rozwo-
ra i Wykonawcy często panuje przeświadczenie, że
Zmiany i korekty Warunków Kontraktu.
w Kontrakcie z uzasadnionymi korektami.”
ju Regionalnego, każde Polecenie Zmiany – aby mo-
zasady wiedzy technicznej są niepodważalną prze-
usprawnienia procedur zarządzania projektem, Inży-
•
• Wiedza techniczna nie może być jedyną przesłan-
Dodatkowo Wykonawca został zobowiązany do pro-
• Inżynier analizuje przedłożoną wycenę Zmiany,
gło zostać uznane za wydatek kwalifikowalny – musi
słanką do tego, aby wprowadzić zmianę. Szczegól-
wadzenia bieżącego Rejestru zmian dla pokazania ak-
w razie wątpliwości zasięga informacji u Wyko-
być podpisane przez strony umowy, a więc osoby
nie inspektor nadzoru powinien mieć świadomość,
tualnego stanu zakończonych i rozpoczętych Proce-
nawcy lub poleca wniesienie ewentualnych korekt
upoważnione do składania oświadczeń woli ze stro-
że wpis w dzienniku budowy jest jednak komuni-
dur Zmian. Rejestr zmian prowadzi niezależnie rów-
i przedstawia Zamawiającemu do uzgodnienia.
ny Wykonawcy i Zamawiającego, lub osoby przez nie
katem w rozumieniu warunków kontraktu i niesie
nież Inżynier i zamieszcza go w każdym Raporcie mie-
• Na podstawie Tabeli Kwalifikacji Robót podejmo-
upoważnione.
ze sobą określone konsekwencje (najczęściej finan-
sięcznym.
wana jest decyzja o trybie wprowadzenia danej roboty.
sowe), które musi ponieść Zamawiający.
Obowiązują również procedury dotyczące kwa-
• Protokół konieczności (polecenie Inżyniera) jest
Poniżej przedstawiony został przykładowy prze-
• Inżynier wydaje Polecenie Dokonania Zmiany,
lifikacji robót związanych ze zmianą, wprowadzone
jedynie oświadczeniem wiedzy, powinien być trak-
bieg Procedury Zmiany do kontraktu w przypadku
zgodnie z obowiązującą na kontrakcie procedurą
przez Zamawiającego, tj. Tabela Kwalifikacji Robót,
towany wyłącznie jako podstawa do sporządzenia
31
32
umowy na roboty dodatkowe lub opisania przesłanki do zmian w umowie na zamówienie podstawowe.
Współpraca Wykonawca – Inżynier –
Zamawiający przy wdrażaniu zmian do
kontraktów
Zdarzenie na budowie
Analiza sytuacji/
Wykonawca
• Pewna rozbieżność celów Zamawiającego i Wykonawcy. Celem Zamawiającego jest wykonanie ro-
Pamiętając, że rola Inżyniera jest w kontrakcie nie-
bót dokładnie według zapisów kontraktu – zgod-
zwykle istotna, należy wyposażyć go w efektywne
nie z opisem przedmiotu zamówienia i w przewi-
narzędzia do jej wykonywania. Oto, jakie zadania sta-
dzianym terminie. W interesie Wykonawcy leży
wiane są przed Inżynierem przy realizacji kontraktu:
wprowadzanie zmian obniżających koszty bądź
•
zarządzanie kontraktem;
ułatwiających realizację robót.
•
kontrola i monitoring;
• Brak świadomości, że Inżynier nie jest stroną kon-
•
inżynieria finansowa;
traktu na roboty i bez względu na fakt, że działa na
•
ocena ryzyka;
zlecenie Zamawiającego, winien działać bezstron-
•
ocena robót dodatkowych i zmian;
nie. Stronami w kontrakcie są Wykonawca i Zama-
•
interpretacja kontraktu;
wiający. Inżynier umocowany jest w kontrakcie wg
•
podejmowanie decyzji;
warunków FIDIC i działa na zlecenie Zamawiające-
•
współpraca w zakresie kwalifikacji robót.
go. Jednocześnie nie powinien działać na szkodę
Wykonawcy. Wykonawcy jednak nadal często zakła-
Inżynier powinien być „strażnikiem umowy” – po to
dają, że Inżynier to „zbrojne ramię” Zamawiającego.
został zatrudniony i wyposażony przez Zamawiające-
• Zbyt mała ilość profesjonalnej kadry na rynku pra-
go w stosowne delegacje. I choć w warunkach kon-
cy, duża liczba sporów na kontraktach pośrednio
traktu nałożono na Inżyniera pewne ograniczenia,
spowodowana niezadowalającym poziomem wie-
musi on mieć świadomość odpowiedzialności za swo-
dzy personelu i nieumiejętnością podejmowania
je działania i podjęte decyzje.
decyzji.
wowe działania zarówno Wykonawcy, jak i Inżynie-
domość, że nie tylko pełni funkcję inspektora nad-
ra, a także nadzoru autorskiego w procesie wdraża-
zoru, ale również aktywnie uczestniczy w zarzą-
nia zmian (trzeba tu podkreślić istotną rolę projektan-
dzaniu kontraktem. Decyzja podjęta przez in-
ta na etapie projektowania, jak i w czasie realizacji, ale
spektora nadzoru tylko w oparciu o zasady wie-
też jego odpowiedzialność – co należy projektantowi
dzy technicznej może skutkować powstaniem spo-
wyraźnie wskazać). Kluczowy jest tu czas, jaki upły-
ru na kontrakcie. Jest to jeden z najważniejszych
wa od momentu zidentyfikowania potrzeby wprowa-
problemów. Inspektor nadzoru powinien być oso-
dzenia zmiany.
bą uczestniczącą w zarządzaniu kontraktem, mieć
Często brakuje go na dłuższe rozważania – decy-
świadomość, że decyzja przez niego podjęta może
zje trzeba podjąć natychmiast, gdyż nie wprowadze-
być technicznie słuszna, ale może też nieść konse-
nie zmiany rodzić może poważne konsekwencje (np.
kwencje, z którymi Zamawiający nie jest w stanie
finansowe).
się uporać i które skutkują utratą środków unijnych
lub innymi sankcjami.
IK/klasyfikacja zmiany
Inne
Na/zmiana nieistotna
Na/zmiana istotna
Zamówienie dodatkowe
Opinia IK
Wniosek/Wykonawca
Wniosek/Wykonawca
Wniosek/Wykonawca
Udzielenie odrębnego
zamówienia zgodnie
z PZP
Weryfikacja wniosku
Weryfikacja wniosku
Weryfikacja wniosku
IK/Instrukcja Zmiany,
PolecenieZmiany
Sporządzenie PZ/PN
Sporządzenie PZ/PN
Sporządzenie PZ/PN
Zatwierdzenie PK/PN
przez wszystkie strony
Zatwierdzenie PK/PN
Zatwierdzenie PK/PN
IK/Instrukcja Zmiany
PolecenieZmiany
Zawarcie aneksu
do umowy na roboty
Udzielenie zam.
dodatkowego/zawarcie
umowy
PolecenieZmiany
PolecenieZmiany
Przedstawiony obok schemat obrazuje podsta-
• Każdy ekspert w zespole Inżyniera musi mieć świa-
Analiza sytuacji/
Inspektor nadzoru
Zamawiający
Przykład
Inżynier
Uzyskanie
zmiany
decyzji
ZRID/
PNB
Wykonawca
W trakcie realizacji pewnej inwestycji
w terenie zabudowy o ponad 30 cm, a w terenie nie-
okazało się, że przebieg gazociągu był w rzeczywisto-
zabudowanym ponad 50 cm musi być uznana za
ści inny, niż wskazany na mapach do celów projekto-
istotną, ponieważ narusza przepisy.
wych.
Z uwagi na to, że zmiana musiałaby być uznana za
Proces wdrażania takiej zmiany, w skrajnym przy-
istotną z punktu widzenia ustawy Prawo budowla-
padku łącznie z opracowaniem projektu i uzyskaniem
Bywa, że w wyniku braku wprowadzenia zmia-
ne, konieczne było uzyskanie zmiany pozwolenia na
niezbędnych uzgodnień pozwoleń i zezwoleń (nie
ny następuje wstrzymanie robót. Sytuacja taka może
budowę (w innym przypadku zmiana ZRID lub uzy-
wyłączając np. uzyskania odrębnej decyzji środowi-
mieć wpływ na wykonanie innych robót.
skanie zgłoszenia robót) – zmiana usytuowania sieci
skowej w przypadku sieci znajdujących się w wykazie
33
34
inwestycji mogących szkodliwie oddziaływać na śro-
A oto jak wyglądają najczęściej występujące uchy-
Projektant przewidział, że Wykonawca ma dobu-
łówkami należałoby przesunąć granicę rozbiórki starego obiektu, przy czym należałoby wykonać po stro-
dowisko lub znajdujących się na obszarach chronio-
bienia po stronie Inżyniera:
nych), trwał 8 miesięcy i okazało się, że nawet niewiel-
• niewystarczająca znajomość obowiązujących prze-
ka pod względem finansowym zmiana (o wartości ok.
pisów prawa (w tym Pzp) oraz aktualnych Wytycz-
6 000 PLN) może znacząco opóźnić lub nawet zablo-
nych dotyczących kwalifikowalności wydatków;
jekcie była osoba, która kiedyś budowała ten obiekt,
• wydawanie Poleceń Zmiany przed zakończeniem
przez co wiedziała, że w miejscu budowy są stare pod-
• „dodatkowo pojawiłby się problem wykonania pod-
pory. Z odnalezionych w archiwum wojewódzkim do-
niesienia niwelety na długości dojazdów, aby bez-
• niewłaściwa kwalifikacja zmian;
kumentów wynikało, że nie da się zbudować obiektu
piecznie mógł odbywać się ruch dwukierunkowy”;
• niekompletne lub wadliwe uzasadnienia w proto-
tj. objazdu według pierwotnych założeń. Podjęto de-
• „wbicie ścianki szczelnej w miejscu usytuowania wia-
kować inwestycję.
formalnej procedury wdrożenia zmiany;
Katalog błędów popełnianych w procesie wdrażania zmian przez wszystkie strony przedsięwzięcia
jest bardzo obszerny. Zacznijmy od Zamawiającego.
Wśród najczęstszych jego uchybień można wymienić:
kole konieczności;
może być spowodowane zmianami prawa, tempem realizacji projektów, ale też zwykłym zaniedbaniem);
Okazało się, że kierownikiem budowy na tym pro-
cyzję o zrobieniu objazdu po drugiej stronie mostu.
ków umowy, oczywiście niedopuszczalne);
• rozliczanie zmian mimo braku formalnych dokumentów sankcjonujących zmiany.
Kluczowym czynnikiem prawidłowego wdrażania
objazdowego szerokości 3,5 m, co spowodowałoby
kolizję z linią gazową wysokiego ciśnienia”;
duktu kamiennego jest ryzykowne. Również pozostawienie rozebranego przyczółka pod ruchem bez spe-
Opis proponowanej zmiany brzmiał następująco:
cjalnego zabezpieczenia stwarza niebezpieczeństwo
katastrofy. Ponadto fakt, iż część starego obiektu po-
cji”, co sugeruje ponowne negocjowanie warun-
• brak umów na nadzór autorski;
• błędy w zapisach umów na roboty;
nie lewej dodatkowy nasyp oraz fragment wiaduktu
• błędy oszacowania wartości zmiany (czasem stosuje się tu mylące sformułowanie „protokół negocja-
• błędy i braki w dokumentacji projektowej (co
dować część nasypu po stronie północnej.
Bezpośrednia przyczyna wprowadzenia zmiany:
sadowiona jest na palach wbijanych utrudnia wyko-
„pod istniejącym wiaduktem znajduje się inny wcze-
nanie pali pod nową konstrukcję. W przypadku usy-
śniej wybudowany obiekt, który posiada przyczółki ka-
tuowania nowych pali w miejscu istniejących jaka-
mienne uniemożliwiające wbicie ścianki szczelnej z gro-
kolwiek zmiana lokalizacji pali przy konieczności ma-
dzy stalowej w osi podziału”.
newrowania ścianką szczelną rozdzielającą etapy realizacji inwestycji może być niemożliwa”;
• brak decyzyjności;
zmian jest dobra współpraca wszystkich stron kon-
• brak skutecznego przepływu informacji do Inżynie-
traktu, wykonywanie swoich zadań sprawnie i z nale-
ra (odnośnie np. wytycznych i stanowiska IW/IP/IZ);
żytą starannością, co pozwala uniknąć uznawania wy-
„Wykonanie objazdu na czas budowy wiaduktu no-
jektowanego wiaduktu wg założeń Projektanta tj.
• wydłużony proces podejmowania decyzji i czas
datków za wydatki niekwalifikowalne czy nakładania
woprojektowanego daje, możliwość (bez zagrożenia ka-
prowadzenia robót w dwóch etapach, przy ruchu od-
na beneficjenta korekt finansowych.
tastrofą budowlaną) wykonania rozbiórki wszystkich
bywającym się na połowie istniejącego wiaduktu,
elementów trzech wiaduktów istniejących, kolidujących
stwarza zagrożenie katastrofą budowlaną. Koniecz-
Przykład zmiany na projekcie „Przebudowa drogi kra-
z wiaduktem nowoprojektowanym. Budowa drogi ob-
ne staje się zatem wykonanie objazdu w odmienny
jowej nr 4 Machowa – Łańcut”
jazdowej jest niezbędna ze względu na bezpieczeństwo
sposób od strony południowej z uwagi na wymóg za-
użytkowników drogi jak i personelu Wykonawcy”.
chowania dwukierunkowej ciągłości ruchu”.
przepływu dokumentów.
Z kolei najczęstsze błędy popełniane przez Wykonawcę to:
• nie zgłaszanie lub opóźnione zgłaszanie wykrytych
błędów czy braków w dokumentacji projektowej;
• zwłoka w przygotowaniu kompletnego wniosku
o zmianę;
Przedmiotem zmiany była zmiana technologii
Przesłanka wprowadzenia zmiany:
• „Należy zatem stwierdzić, iż wykonywanie nowopro-
przebudowy wiaduktu nad drogą polną w miejscowości X w zakresie budowy i rozbiórki objazdu.
W wyniku spotkania zorganizowanego na wniosek
Ustalono, iż pewne okoliczności były niemożliwe
Projekt zakładał przebudowę wiaduktu metodą
Kierownika Projektu z udziałem Projektanta, Wydzia-
do przewidzenia na etapie projektowania:
„połówkową”. Zapis części opisowej projektu budow-
łu Mostów, Wykonawcy i Inżyniera ustalono, że nie
• „w chwili projektowania Zamawiający i Projektant
lanego mówił, że „…należy zabezpieczyć objazd z wy-
jest możliwe wykonanie obiektu wg pierwotnych za-
nie posiadali informacji o rzeczywistym stanie i ilości
• przygotowanie dokumentów w sposób niezgodny
korzystaniem części istniejącego wiaduktu w ramach
łożeń, ponieważ:
obiektów znajdujących się pod korpusem drogi”;
z wytycznymi Inżyniera (rolą Inżyniera jest tu zwró-
pasa drogowego. Wykonawca Robót opracuje „projekt
• „wbicie ścianki z grodzic spowodowałoby rozsypa-
• „Projektant opracowujący dla Zamawiającego do-
cenie uwagi Wykonawcy na odpowiednie / stosow-
oznakowania i organizacji ruchu” na drodze dla budo-
nie się przyczółka, co uniemożliwi ruch czynną poło-
kumentację przebudowy wiaduktu nad drogą polną
ne przepisy prawa lub zapisy kontraktu);
wy nowego wiaduktu w dwóch etapach. Z zatwierdzo-
wą drogi”;
w miejscowości X nie dysponował dokumentacją ar-
• brak załączników do wniosku o zmianę (niekompletny wniosek);
• błędy w oszacowaniu wartości robót;
nego projektu będzie wynikał faktyczny zakres robót
• wykonywanie robót objętych zmianą bez uzgod-
dotyczący wykonania i zabezpieczenia pożądanej dro-
nień z Inżynierem.
gi objazdowej.”
• „styk etapów realizacji obiektu, który występuje na
jednym z pali, uniemożliwi jego wykonanie”;
• „zakładając wykonanie przebudowy wiaduktu po-
chiwalną obiektu z roku 1969, gdyż w zasobach archiwalnych Zamawiającego taka dokumentacja nie występowała”.
35
36
Wykonawca w sposób przypadkowy przy realizacji in-
wy Pzp. W tym znaczeniu zmiana traktowana będzie,
nego kontraktu natrafił w Archiwum Państwowym na
jako robota zamienna.”
projekt techniczny poszerzenia wiaduktu nad drogą
• robót wskazanych w zmianie nie można zlecić w ra-
ców (dotyczących czasu i kosztów) lub poniesienia
mach odrębnej umowy, ponieważ są objęte zamó-
ew. kosztów odstąpienia od umowy z winy Zama-
wieniem podstawowym;
wiającego;
polną w miejscowości Y, który w rzeczywistości do-
Na dzień sporządzania tego przykładowego opisu
• można wykazać, że roboty objęte zmianą speł-
• każda wprowadzana zmiana musi być szczegóło-
tyczył obiektu w miejscowości X. Fakt ten potwier-
wydawał się on być wystarczająco szczegółowy, ale
niają ustawowe przesłanki konkurencyjności i do-
wo przeanalizowana pod kątem zgodności z prze-
dza opinię Zamawiającego, iż Projektant dołożył na-
w świetle dzisiejszej wiedzy pewne elementy moż-
stępu do informacji, ponieważ ogłoszenie o za-
pisami prawa, a uzasadnienie jej wprowadzenia
leżytej staranności opracowując dokumentację pro-
na było opisać inaczej. Zmiana powinna być opisana
mówieniu podstawowym zawierało informację
rzetelnie opisane;
jektową, gdyż nie mógł przewidzieć istnienia doku-
w taki sposób, by była jasna i zrozumiała nawet dla
o możliwości i zasadach wprowadzenia zmian
• ustalenie wartości zmiany nie może wskazywać
mentacji dla obiektu przypisanego w zasobach archi-
osoby, która nie posiada wiedzy z zakresu danego
w ramach określonego limitu zobowiązań umow-
na wolę ponownego negocjowania cen oferto-
walnych miejscowości o innej nazwie. Projekt prze-
projektu. Dodatkowo, każdą zmianę (czy też każde
nych i przy tym założeniu kalkulowane były ceny
wych pomiędzy stronami; proponuje się w związ-
budowy powstał w oparciu o ekspertyzę istniejącego
przekroczenie przedmiaru) należy realizować mając
wszystkich robót.
ku z tym wprowadzenie sformułowania „protokołu
obiektu z roku 2004.
świadomość, że zostanie ona w przyszłości skontrolo-
Uzasadnienie wprowadzonej zmiany:
wana – tylko wtedy ewentualna kontrola nie wykaże
Podsumowując, należy stwierdzić, że:
łu z negocjacji cen”; ważnym jest zatem uzyskanie
żadnych uchybień.
• biorąc pod uwagę bardzo długi czas upływają-
na wczesnym etapie realizacji rozbicia cen jednost-
cy między opracowaniem projektów budowlanych
kowych, celem uniknięcia podejrzenia sprzeczno-
a udzieleniem zamówienia, a także zmieniające się
ści z Pzp;
„wykonanie objazdu na czas budowy wiaduktu nowoprojektowanego daje możliwość (bez zagrożenia ka-
z ustalenia cen” zamiast sformułowania „protoko-
Podsumowanie i wnioski
tastrofą budowlaną) wykonania rozbiórki wszystkich
Zważywszy na ryzyko związane z uznaniem tego
uwarunkowania prawne i przepisy techniczne oraz
• zasady i tryb wprowadzania zmian muszą być
elementów trzech wiaduktów istniejących, kolidujących
typu wydatku za niekwalifikowalny, opisana wyżej
często występujące w ostatnim okresie anomalia
w sposób czytelny i jednoznaczny ustalony pomię-
z wiaduktem nowoprojektowanym. Budowa drogi ob-
zmiana została tymczasowo (do czasu zakończenia
klimatyczne, wprowadzanie zmian w kontraktach
dzy stronami umowy – dobrze byłoby ujednolicić
jazdowej jest niezbędna ze względu na bezpieczeństwo
rozmów z Komisją Europejską) uznana za koszt nie-
jest nieuniknione;
wzory dokumentów wprowadzających zmiany do
użytkowników drogi jak i personelu Wykonawcy”
kwalifikowalny.
• forsowanie tezy, że proces wdrożenia zmiany stano-
kontraktów;
W pierwszej kolejności do rozliczenia w ramach
wi zmianę umowy lub robotę podlegającą odręb-
• konieczne jest opracowanie szczegółowych wy-
Udowodniono, że było to niemożliwe do przewi-
kosztów kwalifikowalnych przedstawiane będą wy-
nemu postępowaniu (poza przypadkami, które
tycznych w tym zakresie oraz ujednolicenie sposo-
dzenia na etapie projektowania. Projekt mógł być zre-
datki nie budzące wątpliwości co do ich kwalifikowal-
w istocie stanowią robotę dodatkową), należy
bu postępowania i interpretacji, czego dobrą zapo-
alizowany w zgodzie z pierwotnym założeniem pod-
ności.
uznać za błędne oraz mogące skutkować znacz-
wiedzią są działania podejmowane przez wszyst-
Niezależnie od powyższego staramy się wykazać,
nymi i nieuzasadnionymi stratami w wyniku ko-
kie instytucje zaangażowane w realizację PO IiŚ.
że zmiana przeprowadzona jest w sposób prawidło-
nieczności uznania roszczeń ze strony Wykonaw-
stawowym, który zakładał między innymi utrzymanie
ruchu dwukierunkowego.
Odbyło się również spotkanie z Wojewódzkim In-
wy, na co wskazują zapisy umowy pozwalające na jej
spektorem Nadzoru Budowlanego, który stwierdził
przeprowadzenie. Drugą istotną (lecz nie ostatnią)
możliwość wykonania tego objazdu na podstawie
przesłanką do uznania wydatku za kwalifikowalny jest
planu BIOZ albo jego zmiany. Ustalono, że nie docho-
jego poniesienie zgodnie z przepisami ustawy Pra-
dzi do zmiany pozwolenia na budowę, co ma miejsce
wo zamówień publicznych – służy temu opracowana
w przypadku zmian istotnych.
i stosowana w GDDKiA Tabela Kwalifikacji Robót.
Oto jak brzmiało stanowisko Inżyniera Kontraktu:
Oto pozostałe wybrane przesłanki (nie stanowiące
„Wykonanie powyższych robót jest konieczne w celu
katalogu zamkniętego), przemawiające za uznaniem
wykonania zadania zgodnie z opisem przedmiotu za-
zmiany za koszt kwalifikowalny:
mówienia w ramach realizacji inwestycji.
• wskazane w zmianie roboty nie stanowią rozszerze-
Propozycja zmiany pozostaje w zgodzie z art. 144 usta-
nia projektu;
37
38
VII. Centrum Unijnych
Projektów Transportowych
Od Polecenia Zmiany do wniosku
o płatność
ny jest procedurą właściwą dla zaistniałej sytuacji.
4. Wydatki związane z PZ/PK stanowią niewielki pro-
neficjentów priorytetów transportowych w zakresie pro-
Należy pamiętać, że w każdym przypadku niezbęd-
cent wszystkich kosztów w miesiącu rozliczeniowym.
wadzenia i dokumentowania weryfikacji Szczegółowych Tabel Elementów Rozliczeniowych, weszły w ży-
ne jest załączenie do Poleceń Zmian szczegółowego uzasadnienia formalno-prawnego, wraz z wnio-
W chwili obecnej, na skutek wprowadzenia Zale-
cie 14 września 2010 r., później zostały zmodyfikowa-
skami odnośnie zgodności Polecenia Zmian z przepi-
ceń nr 12, CUPT – jako Instytucja Wdrażająca – otrzy-
ne 14 grudnia 2010 r., chociaż po wejściu w życie Zale-
sami dotyczącymi zamówień publicznych. Zgodność
mało polecenie wstrzymania wszelkich poświadczeń
ceń nr 12 Instytucji Zarządzającej powinny zostać po-
z prawem to główny czynnik gwarantujący, że wyda-
do momentu wyjaśnienia z Komisją Europejską tych
nownie zmodyfikowane.
tek może być uznany za kwalifikowalny i poświadczo-
szczególnych poleceń zmian. Naszym zadaniem jest
ny / zrefundowany.
przekonać Komisję, że postępujemy właściwie, a po-
Na system uproszczeń kontroli i certyfikacji wydat-
niesione wydatki będzie można zrefundować.
ków związanych z PZ/PK składają się:
Działania i wysiłki Instytucji Wdrażającej skupio-
1. Listy sprawdzające do Weryfikacji arytmetycznej
ne są na tym, by tak czytać Polecenia Zmiany, aby nie
Dobre praktyki
budziły wątpliwości, a argumentacja stojąca za nimi
Osoba weryfikująca wniosek o płatność nie ma łatwe-
Do grudnia 2010 r. CUPT poświadczyło ponad
i merytorycznej Tabeli Elementów Rozliczenio-
przemawiała do wszystkich kontrolerów podczas
go zadania – musi połączyć ze sobą wiele elementów:
10 mld PLN wydatków kwalifikowalnych. Biorąc pod
wych na roboty budowlane przez Beneficjenta
kontroli każdej kolejnej instytucji – poczynając od
kontrakt, fakturę, sposób wystawienia faktury, dlate-
uwagę 8 największych projektów z sektora transpor-
(wykonanej przed złożeniem WoP) do każdego TER
polskich, a kończąc na europejskich.
go też sposób opisania i przedstawienia wydatków
tu na kwotę 6 mld PLN wydatków kwalifikowalnych,
oddzielnie.
Droga od Polecenia Zmiany do wniosku o płatność
jest niejednokrotnie kluczowy. Jeśli jest transparent-
wartość poświadczonych wydatków związanych
2. jeżeli Beneficjent stosuje własne listy sprawdzające
jest długa, kręta i wyboista. Polska ma niemal 78 mld
ny, to możliwe jest poświęcenie mniejszej ilości czasu
z wprowadzanymi zmianami (tj. robotami dodat-
to powinien podać ich tytuły i przesłać do CUPT
PLN do wykorzystania na trzy priorytety transporto-
na weryfikację, nie trzeba też angażować Beneficjen-
kowymi, uzupełniającymi, zamiennymi) wynosiła
wraz z pierwszym WoP, dla którego zastosowano
we. Dotychczas otrzymaliśmy z KE kwotę ok. 8,4 mld
tów, prosząc o dodatkowe wyjaśnienia czy o prze-
355 mln PLN, co stanowi ok. 3, 5 proc. wszystkich po-
nowy system weryfikacji dokumentacji rozlicze-
PLN, co stanowi niewiele ponad 10 proc. dostępnej
syłanie dodatkowych informacji i materiałów. Bazu-
twierdzonych wydatków.
niowej dla robót budowlanych. Wymagana jest
alokacji. Na tę kwotę składają się głównie projekty
jąc na dokumentacji, którą przesyła GDDKiA obser-
związane z budową dróg.
wujemy dobrą praktykę w postaci wystawiania od-
Polecenia Zmiany mają różne oblicza – również ta-
Doświadczenie CUPT jest tak bogate dzięki Gene-
rębnych faktur dotyczących robót zasadniczych oraz
kie, które wynikają z przekroczenia obmiaru. Przykła-
ralnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, która do-
faktur dotyczących robót budowlanych wprowadzo-
dowo: dla projektu o wartości ponad 1 790 000 000
starczyła najwięcej dokumentów i informacji. Kon-
nych Poleceniem Zmiany/Protokołem Konieczności,
PLN, we wnioskach o płatność pojawiło się 66 pole-
trakty GDDKiA realizowane są na warunkach kontrak-
co przekłada się na szybszy proces poświadczania
ceń zmian na kwotę ponad 44 000 000 PLN (2,5 proc.)
towych FIDIC i często stosowane jest prawo do zmian
wydatków.
W innym, który ma podobną kwotowo wartość, bo
Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad ko-
ponad 1 840 000 000 PLN pojawiło się 56 kwalifiko-
rzysta z uproszczeń od września 2010 r. Pozostali Be-
Zalety wystawiania odrębnych faktur:
walnych poleceń zmian na kwotę ponad 235 000 000
neficjenci mogą stosować system uproszczeń po
Co ułatwia potwierdzanie wydatków związanych
1. Możliwość szybszego poświadczania czy refunda-
PLN (ponad 12 proc.). To dwa skrajne przypadki, uka-
wcześniejszym wyrażeniu zgody przez CUPT.
z Poleceniami Zmiany? Decyzje wpływające na kwali-
cji wydatków przedstawionych we wnioskach
fikowalność zaczynają się już na placu budowy.
o płatność.
– Klauzula 13. Niestety na tym kwalifikowalność się
nie kończy, lecz dopiero zaczyna.
wcześniejsza zgoda CUPT.
3. Oświadczenie dotyczące weryfikacji szczegółowych TER.
4. Zestawienie kwalifikowalnych zmian ujętych we
wniosku o płatność.
zujące trudności w dostrzeżeniu tendencji.
We współpracy z Generalną Dyrekcją Dróg Kra-
Od sposobu, w jaki zmiana zostanie opisana oraz
2. Wydatki za roboty wprowadzone na podstawie
jowych i Autostrad został wypracowany uproszczo-
przeanalizowana przed jej wdrożeniem, zależy jej
PZ/PK wymagają sprawdzenia zarówno przez Be-
ny system poświadczania i kontroli wydatków zwią-
sukces lub porażka.
neficjenta, jak i przez CUPT.
zanych z robotami budowlanymi, wprowadzanymi
Ocena sposobu wydawania i weryfikacji
zmian do kontraktu
Podstawa wprowadzania zmian do umów.
Konieczna jest ocena przez Inżyniera Kontraktu
3. Proces sprawdzania dokumentacji wprowadzają-
na podstawie Poleceń Zmiany i Protokołów Koniecz-
Z art. 139, 144 ust. 1 ustawy Pzp oraz art. 77 k.c. wyni-
i Kierownika Projektu, czy dane Polecenie Zmiany jest
cej zmiany do kontraktu jest długotrwały i może
ności. System zbudowany jest w taki sposób, aby był
ka, że każda zmiana umowy o zamówienie publiczne
zgodne z przepisami ustawy Prawo zamówień pu-
powodować opóźnienia w poświadczaniu/refun-
bezpieczny i aby każda strona wiedziała, że spraw-
wymaga zachowania formy pisemnej.
blicznych oraz czy wydanie danego Polecenia Zmia-
dacji wydatków.
dzenie nastąpiło. Te uproszenia, tj. Zalecenia dla Be-
Treścią oferty jest m.in. zobowiązanie Wykonawcy
39
40
do wykonania zamówienia zgodnie z opisem przed-
nia wynagrodzenia” jako zmiany nieistotnej i niepod-
gólności, zapisy umów, jak również zmiany umów,
miotu zamówienia (OPZ). Audytorzy KE podczas au-
legającej art. 144 ust. 1 ustawy Pzp. Zgodnie ze sta-
oparte na warunkach FIDIC, CUPT ocenia pod kątem
dytu PO IiŚ porównywali Polecenie Zmiany z kon-
nowiskiem Instytucji Zarządzającej nie jest dopusz-
zgodności z ustawami oraz w/w wytycznymi i zale-
traktem i kosztorysem ofertowym sprawdzając, czy
czalne zwiększenie wynagrodzenia z tytułu dodania
ceniami. W chwili obecnej, wskazówki interpretacyj-
przedmiot Polecenia Zmiany był znany na etapie ofer-
nowych pozycji do przedmiaru robót, jeśli wynika to
ne wprowadzone Zaleceniami 12/2010 IZ PO IiŚ zosta-
ty bądź możliwy do przedmiarowania dla potencjal-
z likwidacji rozbieżności między projektem budow-
ły przeniesione do Wytycznych w zakresie kwalifiko-
Pomiędzy panelami dyskusyjnymi omawiano kwe-
nych uczestników biorących udział w przetargu. Kwe-
lanym lub wykonawczym a przedmiarem. Jeśli więc
wania wydatków. Zaktualizowana wersja tego doku-
stie zgłoszone przez Beneficjentów, będące często
stia związana ze zmianą kontraktu powinna więc być
pewne roboty omyłkowo nie zostały uwzględnione
mentu stanowi od 21.06.2011 r. wiążącą wykładnię dla
krytycznym spojrzeniem na poruszane podczas spo-
analizowana pod kątem wpływu zmiany na ostatecz-
w przedmiarze, to chociaż były opisane w projekcie,
CUPT podczas oceny zmian.
tkania zagadnienia.
ny wynik przetargu – czy wynik przetargu byłby od-
ich ujęcie w przedmiarze w trakcie realizacji umowy
mienny, gdyby dana zmiana została uwzględniona na
(np. poprzez Polecenie Zmiany) nie będzie objęte do-
Weryfikacja zmian przez Beneficjenta
1. Prośba do Instytucji Zarządzającej o analizę szcze-
etapie tworzenia opisu przedmiotu zamówienia lub
finansowaniem w ramach PO IiŚ. Tego typu wydat-
Zgodnie z zapisami umowy o dofinansowanie Be-
gółowości zapisów Zaleceń nr 10. Biorąc pod uwa-
przeprowadzania postępowania.
ki są, zgodnie z Wytycznymi w zakresie kwalifikowa-
neficjent zobowiązuje się do realizacji projektu zgod-
gę fakt, że zgodnie z doświadczeniem GDDKiA
nia wydatków z 21.06.2011 r., tymczasowo uznane za
nie z obowiązującymi przepisami prawa krajowego
wszystkie duże projekty kontrolowane są przy-
Dopuszczalne zwiększenie wynagrodzenia wg
niekwalifikowalne. Zgodnie ze stanowiskiem MRR, ro-
i wspólnotowego oraz do przestrzegania zasad poli-
najmniej przez 3 różne instytucje w trakcie okre-
Zaleceń 12/2010 IZ PO IiŚ
boty zamienne powinny być traktowane jako mody-
tyk wspólnotowych i wytycznych Ministra Rozwoju
su realizacji danego projektu, przeprowadzanie
Zwiększenie wynagrodzenia Wykonawcy jest moż-
fikacja zamówienia podstawowego. Każda robota za-
Regionalnego. Zadaniem Instytucji Wdrażającej jest
kolejnej drobiazgowej kontroli przez CUPT przed
liwe jedynie wtedy, gdy stanowi standardową realiza-
mienna może być kwalifikowalna po spełnieniu łącz-
sprawdzenie ww. zobowiązania. Dowody na potwier-
płatnością końcową zdecydowanie utrudni pracę
cję warunków zamówienia. Przykładem dopuszczal-
nie następujących warunków:
dzenie działania zgodnego z prawem i wytycznymi
i właściwe zaplanowanie płatności końcowej. Każ-
nego mechanizmu umownego jest:
• na roboty zamienne podpisano aneks do umowy
powinny być zebrane przez Beneficjenta. Możliwe są
dy projekt GDDKiA jest kontrolowany przez CUPT,
2 rozwiązania:
następnie przez Urząd Kontroli Skarbowej, a cza-
• klauzula waloryzacyjna, opisująca jednoznaczne
podstawy (wzory), na których dokonywana będzie
modyfikacja wynagrodzenia (np. wg wskaźnika inflacji),
• mechanizm kosztorysowy (wycena robót na podstawie obmiaru powykonawczego) – pkt 25 i 26
Zaleceń.
(nie wystarczy więc standardowe Polecenie Zmia-
sem przez Ministerstwo Infrastruktury.
ny),
Odpowiedź Instytucji Zarządzającej:
• dofinansowaniem mogą być objęte wydatki tylko
• Kierownik Projektu wyłącza wydatki dotyczące
do wysokości wartości zastąpionych robót (zwięk-
zmiany i nie przedkłada ich we wniosku o płatność,
Jeżeli Minister Infrastruktury, wspólnie z CUPT
• wyłączenie następuje na etapie Instytucji Wdraża-
i GDDKiA, wystosuje argumenty przemawiające
jącej (uznanie wydatku za niekwalifikowalny lub
za tym, że wymogi kontrolne są zbyt daleko idące
wyłączony).
i zbyt obszerne, to Instytucja Zarządzająca jest go-
szenie kosztów nie jest kwalifikowalne),
• produkt końcowy osiągnięty w wyniku wykonania
robót zamiennych jest zgodny z celem określonym
towa do rozmów w tym zakresie.
w zamówieniu podstawowym (są to więc faktyczNiedopuszczalne zwiększenie wynagrodzenia wg
VIII. Kwestie zgłoszone
przez Beneficjentów
nie roboty zamienne, a nie roboty dodatkowe).
Zaleceń 12/2010 IZ PO IiŚ
Wskazane jest więc wdrożenie przez Beneficjenta
odpowiednich procedur, mających na celu analizo-
2. Projekty realizowane w tym samym czasie zazwy-
Co do zasady, każde zwiększenie wynagrodze-
Wydatki na roboty zamienne spełniają pozostałe wa-
wanie wprowadzanych zmian pod kątem ustawy Pzp
czaj będą obarczone korektą, co wynika z faktu
nia (nawet o niewielką kwotę), nie wynikające z jed-
runki kwalifikowalności określone w Wytycznych (pkt
oraz wytycznych i zaleceń IZ PO IiŚ.
stosowania przez Beneficjentów wzorcowych do-
noznacznego mechanizmu kontraktowego, stano-
29 Zaleceń).
Dokonanie analizy przez Beneficjenta pozwala uchro-
kumentów m.in. SIWZ, które były dostosowane do
nić go przed uwzględnianiem wydatków, które nie
polskiego stanu prawnego obowiązującego w da-
mogą być poświadczone we wniosku o płatność oraz
nym czasie (przed nowelizacją ustawy Pzp). Postę-
wi istotną zmianę umowy i podlega analizie pod kątem przesłanek opisanych w art. 144 ust. 1 ustawy Pzp
Ocena zmian przez CUPT
(pkt 24 Zaleceń). Opinia Ministerstwa Rozwoju Regio-
CUPT podczas oceny zmian wprowadzanych do
przyspiesza realizację takiego wniosku. W przeciw-
powania były więc prowadzone zgodnie z obowią-
nalnego różni się więc w tym zakresie od opinii Urzę-
kontraktów przez Beneficjentów jest zobowiązany
nym przypadku, proces oceny wniosku o płatność
zującym wówczas prawem.
du Zamówień Publicznych z 26.08.2009 r., w której
stosować się do przepisów obowiązujących ustaw
wydłuża się. Ważne jest, by Beneficjenci samodzielnie
dopuszczano traktowanie „nieistotnego zwiększe-
(PZP, kc) oraz wytycznych i zaleceń IZ PO IiŚ. W szcze-
wyłączali z wniosków takie wydatki.
3. Można postawić tezę, że z wszystkich koniecz-
41
42
nych zmian, które pojawiają się na placach budów,
tomiast opis przedmiotu zamówienia decyduje
szych w Europie. Jeśli przetarg na Inżyniera Kon-
teoretyczną możliwość zastosowania innego kry-
99 proc. wynika z wad dokumentacji projektowej,
o tym, czy będzie można wprowadzać zmiany czy
traktu wygrywa firma podając bardzo niską cenę,
terium niż 100% cena.
a 1 proc. wyłącznie z okoliczności uznanych obiek-
nie, a sam kontrakt powinien być zgodny z zapisa-
to stara się, aby osoby wykonujące usługę były jak
Do wypowiedzi odniósł się przedstawiciel Instytu-
tywnie za nieprzewidywalne. Komisja Europejska
mi specyfikacji.
najtańsze. Tak długo, jak będzie stosowane kryte-
cji Zarządzającej PO IiŚ przypominając, że Minister
nawet powódź na terenach zalewowych uznaje za
5. Jeśli podstawowym opisem projektu realizowane-
rium 100% cena – taka sytuacja będzie miała miej-
Rozwoju Regionalnego wydał wytyczne pn. „Kry-
zjawisko przewidywalne, stąd usuwanie jej skut-
go zgodnie z „czerwonym” FIDIC jest projekt bu-
sce. W roku 2010 nie było ani jednego przetargu na
teria wyboru oferty najkorzystniejszej ekonomicz-
ków nie będzie – w świetle podejścia KE – możli-
dowlany i jeśli występuje możliwość realizacji po
dokumentację projektową, w którym występowa-
nie – rekomendacje dla Beneficjentów realizują-
we do zakwalifikowania jako okoliczność nieprze-
szczegółowych badaniach geologicznych, to czy
łoby jakiekolwiek inne kryterium niż cena. Oznacza
cych projekty indywidualne”, które dotyczą stoso-
widywalna. Rolą Inżyniera Kontraktu jest wyręcza-
robota, która z tego wynika (np. zmiana sposo-
to, że projektant będzie robił wszystko, aby to kry-
wania kryteriów jakościowych i podają praktyczne
nie Zamawiającego w części kompetencji.
bu odwodnienia, opisana w projekcie jako możli-
terium spełnić i wygrać przetarg.
przykłady ich stosowania. Wytyczne są opubliko-
Zamawiający nie musi mieć personelu znające-
wa, ale nieujęta w przedmiarze) jest robotą dodat-
Pracownik ma obowiązek bronić interesów
wane na stronach internetowych i mają na celu za-
go się technicznie na wszelkich wymaganiach. Je-
kową i czy w związku z tym należy zawrzeć aneks
swojej firmy, tak więc będzie realizował kontrakt jak
chęcenie Zamawiających do stosowania kryteriów
żeli Zamawiający odbiera dokumentację, a Wy-
do umowy, czy też wystarczy Polecenie Zmiany?
najmniejszym kosztem. Mamy więc do czynienia
jakościowych.
konawca weryfikuje ją dopiero na placu budowy,
Robota była więc w opisie przedmiotu zamówie-
z problemem strukturalnym i fundamentalnym.
Zawarte są tam przykładowe kryteria, które w pra-
to oczywiste jest, że będzie kilkadziesiąt poleceń
nia (projekcie budowlanym), natomiast nie było jej
Zleceniodawcy boją się zlecać projektowanie, nad-
ktyce są stosowane przez GDDKiA przy realizacji
zmiany w całym procesie budowlanym.
w przedmiarze (kosztorysie ofertowym).
zory, usługi intelektualne w inny sposób, niż stosu-
przetargów na dokumentację środowiskową. Choć
Odpowiedź CUPT:
jąc kryterium ceny.
ustawa o finansach publicznych i ustawa Prawo za-
4. Jak opisać warunki zmiany by były jednoznaczne
Zgodnie z Zaleceniami nr 12 powinien być spo-
mówień publicznych chcą uzyskać produkt o jak
i wyczerpujące, i aby nie było wątpliwości, jak zmia-
rządzony aneks i tylko wtedy te wydatki mogą być
7. Zgodnie z deklaracją jednego z Beneficjentów pró-
najlepszej jakości za jak najniższą cenę, to nie ozna-
nę powinien przedstawić Wykonawca, a jak odczy-
uznane za kwalifikowalne. Dodane pozycje zosta-
by stworzenia kryteriów oceny ofert cenowo – ja-
cza, że cena musi być jedynym stosowanym kryte-
tywać Inżynier Kontraktu? Beneficjent podał przy-
ną wyłączone z wniosku o płatność.
kościowych prawie zawsze kończyły się proble-
rium.
kład uczestnictwa w wewnętrznym zespole pro-
Odpowiedź udzielona przez przedstawiciela SIDiR:
mem określenia kryterium jakościowego wła-
jektowych dwóch osób, które uczestnicząc w nara-
Ustawodawca bardzo rygorystycznie w art. 29
śnie z powodu zapisów Prawa zamówień publicz-
8. Podczas dyskusji padło mocne stwierdzenie, że je-
dach budowy, spotkaniach z Inżynierem Kontraktu
ust.1 Pzp określił obowiązki Zamawiającego – na-
nych. Ustawa Pzp jest zbyt mocno skoncentrowa-
żeli oferta jest najtańsza, to jest zapewne najgor-
będą oceniały zmiany od strony prawnej.
leży opisać przedmiot zamówienia jasno, dokład-
na na zasadzie równego dostępu do zamówienia.
sza. Oczywiście, problem jedynego kryterium, jakie
Pytanie: Czy możliwe jest wskazanie w umowie wy-
nie, precyzyjnie, w sposób nie budzący wątpli-
Większość prób zastosowania innych kryteriów niż
w tej chwili obowiązuje tj. najniższej ceny, istnieje
mogu, aby Inżynier Kontraktu bezwzględnie każde
wości. Przywołany przykład raczej nie jest takim
cena, chociaż bardzo prostych, kończyło się na ne-
i powinien być rozwiązany w ramach modyfikacji
swoje Polecenie Zmiany uzasadniał na piśmie i two-
opisem, nie wypełnia bowiem dyspozycji art. 29
gatywnej odpowiedzi Biura Prawnego.
ustawy Pzp. Ale należy zwrócić uwagę na to, że je-
rzył uzasadnienia formalno-prawne?
ust. 1 Pzp, a konsekwencje są już dalej znane. Za-
Próba nagradzania Wykonawców za posiada-
żeli Wykonawca startujący do przetargu (czy to na
Odpowiedź udzielona przez przedstawiciela SIDiR: stanawiając się nad dopisywaniem pozycji (w przy-
nie doświadczenia w przygotowywaniu raportów
wybór Inżyniera czy na Wykonawcę robót), dobrze
padku zamówień publicznych), należy wskazać
w określonej dziedzinie, specjalności spotkała się
zapoznałby się z opisem przedmiotu zamówienia
podstawę prawną takiego dopisania.
ze sprzeciwem prawników, którzy twierdzili, że by-
oraz przeczytałby wszystkie zobowiązania, to jego
łoby to niezgodne z Pzp.
oferta być może wcale nie miałaby tak niskiej ceny.
Wymogi wiedzy prawnej solennego doradcy
Zamawiającego nie stoją w sprzeczności z zapisami warunków kontraktowych FIDIC – wręcz przeciwnie, w komentarzu do FIDIC jest mowa o tym,
6. To, że inżynierowie na budowach nie są najlepszej
Przygotowując specyfikację Zamawiający kieruje
Firmy, które za wszelką cenę chcą wygrać prze-
że Inżynier powinien być solennym doradcą Zama-
jakości wynika z faktu, że zdecydowana większość
się troską, aby zamówienie zostało przygotowane
targ, narażają zarówno siebie, jak i Zamawiającego
wiającego, co nie powinno przeszkadzać temu, aby
postępowań przetargowych ma jedno kryterium
jak najlepiej, jednak ma kłopot ze sprecyzowaniem
na ogromne problemy i sytuacje konfliktowe, gdy
w sprawach wątpliwych zajmował stanowisko bez-
wyboru oferty: 100% cena. Polska jest tu rekordzi-
kryteriów oceny dających nadzieję na wybór Wy-
Zamawiający wymusza czy też egzekwuje pracę,
stronne. Jeśli Zamawiający postawi takie wyma-
stą Europy i nie należy się dziwić, że inżynierowie
konawcy, który jest w stanie wykonać zamówienie
którą Wykonawca powinien wykonywać zgodnie
ganie, nie będzie ono sprzeczne z ustawą Pzp. Na-
na kontraktach publicznych są jednymi z najgor-
prawidłowo. Przepisy polskiego prawa dają tylko
z zapisami SIWZ.
43
44
9. Trudno oczekiwać przy kontraktach opartych na
Głównej Komisji Orzekającej w Sprawach o Naru-
nie dużej liczby środków na inwestycje transportowe.
jednym kryterium (100% cena), że Wykonawca bę-
szenie Dyscypliny Finansów Publicznych, uwolnio-
Realizując projekty infrastrukturalne w każdym przy-
dzie oferował cokolwiek więcej ponad to, co zosta-
no jednego z Zamawiających od zarzutu narusze-
padku należy pamiętać o odpowiedzialności za fi-
ło przedstawiono w ofercie – zresztą ustawodaw-
nia dyscypliny finansów publicznych dowodząc,
nanse publiczne. Podstawa prawna i jej świadomość
ca na to nie pozwala. Zawsze należy odnosić się je-
że roboty dodatkowe wymusiły zmianę wartości
w realizacji inwestycji zawsze odgrywają kluczową
dynie do tego, co Zamawiający opisał w przedmio-
zamówienia podstawowego o 0,42 proc. Drugim
rolę. Działania wszystkich instytucji zaangażowanych
cie zamówienia.
przypadkiem jest wynik kontroli Prezesa UZP, któ-
w realizację projektów skupiają się na tym, by przy-
Tymczasem na rynku dominuje tendencja, że
ry uznał, że nie przekroczono progu istotności przy
gotowana dokumentacja projektowa przemówiła do
Zamawiający próbują przenieść na Inżyniera Kon-
zmianie o 0,45 proc. wartości zamówienia podsta-
wszystkich kontrolerów podczas kontroli każdej ko-
traktu szereg obowiązków nie uwzględnionych
wowego. To pokazuje rozważane granice. W każ-
lejnej instytucji, poczynając od polskich a kończąc na
w opisie przedmiotu zamówienia. Współpraca na
dym przypadku należy pamiętać o odpowiedzial-
europejskich.
linii Inżynier – Zamawiający jest bardzo ważna.
ności za finanse publiczne. Mechanizm robót do-
W tej chwili powstał Związek Inżynierów Konsul-
datkowych dla Zamawiających korzystających
Droga realizacji projektu jest długa, kręta i wybo-
tantów i jest nadzieja, że będzie to służyło polep-
z publicznych pieniędzy jest po prostu ryzykowny.
ista, ale działając wspólnie jesteśmy w stanie tę dro-
szeniu współpracy również pod takim kątem, aby
gę wyprostować i sprawić, aby była ona bezpieczna.
spojrzeć na stronę Wykonawcy, która jest w tym
Krytyczne stanowisko uczestników konferencji prze-
Od tego, w jaki sposób „obronimy” wydatki zależy to,
momencie postawiona w takiej sytuacji, że albo
kazujemy Państwu do przemyślenia i konstruktywne-
czy przyniosą one refundację i zwrot z Komisji Euro-
przystępuje do przetargu albo nie, a warunki dyk-
go wykorzystania w zarządzaniu projektami Progra-
pejskiej.
tuje Zamawiający.
mu Infrastruktura i Środowisko.
10. W świetle stanowiska prawa unijnego i orzeczeń,
zmiana jest istotna wtedy, kiedy może zakłócić kon-
IX. Podsumowanie
kurencję. Stąd prośby audytorów o oferty i porównywania pozycji kosztorysowych w celu stwierdzenia, czy w innych ofertach to zostało uwzględnione, a zatem czy powinna wygrać inna oferta.
Zorganizowana konferencja stanowiła forum wymiany doświadczeń osób bezpośrednio zaangażowa-
To wszystko znajduje swoje źródło w lekturze
nych w realizację projektów, instytucji odpowiedzial-
prawa czy orzeczeń ETS. W tym momencie nie jest
nych za wdrażanie PO IiŚ, przedstawicieli środowiska
powiedziane i z orzeczeń ETS nie wynika, że wzrost
inżynierskiego, Zamawiających i Wykonawców. Nale-
ceny automatycznie powoduje istotność. Należy
ży podkreślić, że jest to kolejna inicjatywa CUPT, pod-
jednak zastosować te same procedury, które sto-
czas której podjęta została dyskusja z Beneficjenta-
sują kontrolerzy KE – w jaki sposób przygotować
mi programu PO IiŚ. W spotkaniu wzięli udział goście,
zmianę, aby w rozumieniu prawa unijnego nie zo-
którzy mogą pomóc w rozstrzygnięciu problemów,
stała uznana za zmianę istotną.
jakie pojawiają się podczas zatwierdzania dokumen-
Można sobie wyobrazić sytuację, w której
tów projektowych.
wzrost ceny o 10 proc. lub 20 proc. nie zostanie
Jak podkreśliła dyrektor CUPT, zadanie pogodze-
uznany za zmianę istotną, jeżeli spełni wszystkie
nia interesów wszystkich stron realizujących projekt
kryteria określone w prawie unijnym. Istotność nie
jest trudne, ale nie niemożliwe. Tylko współpraca do-
jest nigdzie zdefiniowana. Zgodnie z orzeczeniem
prowadzi nas do celu, jakim jest wydanie maksymal-
45
Wydawca:
Centrum Unijnych Projektów Transportowych
Instytucja Wdrażająca PO IiŚ
ul. Bonifraterska 17
00-203 Warszawa
tel. (22) 262 05 00
fax. (22) 262 05 01
www.cupt.gov.pl
e-mail: [email protected]
[email protected]

Rola Inzyniera Kontraktu 1_22 MB

Transkrypt

Podobne dokumenty

Inżynier Budowy ( budownictwo przemysłowe - REX-BUD

OŚWIADCZENIE w zakresie art. 24 ust. 1 pkt 2 ustawy

inżynier kontraktu

komunikat w sprawie zasad udzielania zamówień w ramach relizacji

zapytanie ofertowe

Malowanie powierzchni galeryjnych w Centrum Sztuki

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA OBIEKTU I ROBÓT BUDOWLANYCH