Internet jako „ocean informacji”

Piotr Kiercel
Internet jako „ocean informacji”
Internet jako sieć komputerowa umożliwia dostęp do nieograniczonych zasobów informacji z
dowolnej dziedziny, kontakt z innymi użytkownikami Internetu poprzez pocztę e - mail, forum,
komunikatory np.: gg, skype umożliwia kontakt w czasie rzeczywistym albo uczestnictwo w
dyskusjach na dowolny temat.
Jaki może być zatem zakres wykorzystania sieci Internet do potrzeb szkoły?
Poza zorganizowanymi formami nauczania Internet może stanowić doskonałą pomoc
w samokształceniu, rozrywce. Eksplorując zasoby sieci, można samodzielnie uzupełniać wiedzę.
Dostrzec można trzy obszerne sfery zastosowań edukacyjnych sieci Internet:
a) Internet jako źródło informacji i pomocy naukowych,
b) Internet jako techniczne medium w procesie kształcenia na odległość - wirtualna
szkoła, elearning
c) Internet jako narzędzie wspierające proces kształcenia w szkole masowej.
Na stronach internetowych znajdziemy informacje ze wszystkich dziedzin nauki i
życia codziennego. Nie oznacza to wcale, że znajdziemy akurat dokładnie to co
nam jest potrzebne. Znalezione informacje nie zawsze muszą być prawdziwe i nie
Piotr Kiercel
muszą spełniać Twoich oczekiwań. Ogromna ilość stron internetowych
spowodowała powstanie specjalistycznych narzędzi do tworzenia katalogów
tematycznych stron internetowych oraz narzędzi do przeszukiwania Internetu w
celu znalezienia i skatalogowania tych stron. Narzędzia te nazywane są
wyszukiwarkami katalogują znalezione strony i ułatwiają użytkownikom Internetu
wyszukanie
interesującej
wiadomości.
Serwery
internetowe
nazywane
wyszukiwarkami udostępniają użytkownikom narzędzie nazywane również
wyszukiwarką do samodzielnego wyszukiwania informacji. Zobacz jak wygląda
główny katalog stron i wyszukiwarka na polskim portalu:
a) interia.pl
b) wp.pl
c) onet.pl
Lista najbardziej popularnych usług internetowych:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Poczta elektroniczna (e-mail)
Przesyłanie plików (FTP File Transfer Protocol)
Interakcyjna praca na odległych komputerach (FTP, Telnet , SSH)
World Wide Web (WWW)
Grupy dyskusyjne (Usenet News)
Forum dyskusyjne
Internet Relay Chat (IRC, Chat, komunikatory Gadu-gadu, Tlen)
Wideokonferencje
Inne usługi (e-zakupy, e-bank, e-nauka, e-praca, SMS)
Budowa adresu strony (witryny) internetowej
⇒
⇒
⇒
⇒
⇒
http:// - oznacza nazwę protokołu sieciowego
www - strona jest obsługiwana przez serwer www
edusek - nazwa domeny (komputera, hosta)
org, gov, edu, com - kategoria domeny
pl, uk, de - literowy skrót kraju
Piotr Kiercel
.edu (od ang. education - edukacja) - domena instytucji oświatowych i naukowych
.gov (od ang. government - rząd) - domena agend rządowych
.mil (od ang. military - wojskowy) - domena agend wojskowych
.int (od ang. international - międzynarodowy) - domena organizacji międzynarodowych
.com (od ang. commercial - komercyjny) - domena firm komercyjnych
.org (od ang. organisation - organizacja) - domena organizacji, gł. non-profit
.net (ang. sieć) - domena firm i osób związanych z Internetem
.biz (skrót od zniekształconego, slangowego am. business - biznes) - alternatywna domena dla
firm i przedsięwzięć komercyjnych
.name (ang. - nazwisko) - domena dla osób prywatnych
.info (od ang. information - informacja) - domena dla stron informacyjnych
.mobi (ang. mobile - sieć komórkowa) - domena stron zaprojektowanych dla telefonów
komórkowych
Usługi dostępne w Internecie
Internet jest czymś więcej niż tylko grupą komputerów połączonych ze sobą za pomocą
linii telefonicznych. Najważniejszą jego cechą jest możliwość komunikowania się z
dowolnym komputerem w obrębie sieci - pozwalająca pokonać fizyczną barierę
odległości i umożliwiająca ludziom kontakt. Jeśli już postanowiłeś skorzystać z
Internetu, pojawia sie przed Tobą podstawowy problem: Jakie, tak naprawdę, są
możliwości Internetu? Wiele osób postrzega Internet jako pewną całość, w
rzeczywistości zaś jest to zbiór wielu elementów, z których każdy spełnia inne funkcje,
określamy je jako usługi internetowe. Każda z usług wymaga specyficznych narzędzi
(oprogramowania). Poniżej przedstawiamy listę najbardziej popularnych usług
internetowych:
Piotr Kiercel
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Poczta elektroniczna (e-mail)
Przesyłanie plików (FTP File Transfer Protocol)
Interakcyjna praca na odległych komputerach (FTP, Telnet , SSH)
World Wide Web (WWW)
Grupy dyskusyjne (Usenet News)
Forum dyskusyjne
Internet Relay Chat (IRC, Chat, komunikatory Gadu-gadu, Tlen)
Wideokonferencje
Inne usługi (e-zakupy, e-bank, e-nauka, e-praca, SMS)
Poczta elektroniczna
E-mail - poczta elektroniczna, umożliwiająca wysyłanie listów do innych użytkowników
Internetu posiadających konto - elektroniczną skrzynkę na listy. Oprócz listów można
przesyłać w ten sposób również pliki w różnych formatach. Niezależnie od fizycznego
położenia serwera zawierającego konto poczty elektronicznej adresata, koszt przesłania
listu nie przekracza opłaty za lokalną rozmowę telefoniczną. E-mail jest usługą bazującą
na specjalnych serwerach pocztowych, działających pod kontrolą różnych systemów
operacyjnych, posługujących się wspólnymi protokołami należącymi do grupy SMTP (ang.
Simple Mail Transfer Protocol) oraz POP3 (ang. Post Office Protocol). Listy adresujemy
według schematu: adresat@nazwa komputera adresata. Pierwszy człon to tzw.
identyfikator przyznawany przez administratora sieci przy zakładaniu konta, drugi
identyfikuje serwer odbierający korespondencję użytkownika. Symbol @ (określany
potocznie jako "małpa", czytamy jako "at") można przetłumaczyć jako "na" czyli konto
danego adresata na takim to a takim komputerze bądź w takiej to a takiej organizacji,
firmie
itp.
Poczta elektroniczna jest najbardziej podstawową usługą i dla wielu użytkowników jest
ona wręcz jedyną usługą z jakiej korzystają. Jak na ironię, w pierwszych dniach istnienia
ARPAnet-u poczta elektroniczna była uważana za nieistotny dodatek do innych możliwości
udostępnianych w sieci. Za "ojca" poczty elektronicznej uważa się Raya Tomlinsona,
twórcę pierwszego programu pocztowego na świecie z 1974 roku. Niektóre źródła podają
jednak teorię, według której ten sposób komunikacji był używany już wcześniej, a
mianowicie pod koniec lat sześćdziesiątych.
Piotr Kiercel
File Transfer Protocol
FTP - usługa umożliwiająca pobieranie plików (ang. download) ze specjalnych
komputerów, zwanych serwerami FTP, a także umieszczanie naszych plików (ang. upload)
na takich serwerach, do których mamy prawo dostępu. Wiele serwerów FTP udostępnia
bezpłatnie swe archiwa z plikami wszystkim użytkownikom. Najpopularniejsze archiwa
mają swoje mirrory, tzn. serwery, na których są skopiowane ich zasoby, aby w ten sposób
szybciej i łatwiej można było ściągać poszukiwane pliki z różnych miejsc na świecie.
Pliki są przesyłane za pomocą protokołu przesyłania plików (ang. File Transfer Protocol)
znanego od 1970 roku. Dokumenty udostępniane publicznie można otrzymać za
pośrednictwem procedury anonimowy FTP (ang. anonymous FTP), pozwalającej na
połączenie z odległym komputerem używanie zasobów zgromadzonych w katalogach,
które administrator systemu postanowił udostępnić publicznie. W archiwach FTP można
znaleźć oprogramowanie typu shareware i public domain. Programy public domain są
darmowe, zaś shareware wymagają zapłacenia autorowi za program, jesli po okresie
próbnym zdecydujemy się na dalsze ich używanie. Węzły Internetu oferujące anonimowe
FTP są to zwykłe systemy komputerowe, znajdujące się w wielu różnych miejscach i
wykonujące jednocześnie wiele różnych operacji. Chociaż udostępniają swoje zasoby
użytkownikom FTP, co oznacza, że każdy może się z nimi połączyć i ściągac stamtąd jakieś
pliki, nie zostały specjalnie zaprojektowane w celu pełnienia takich funkcji usługowych i
nie musza być "przyjazne użytkownikowi".
World Wide Web
W 1989 roku Tim Berners-Lee z CeERN-u, szwajcarskiego instytutu fizyki cząstek
elementarnych, wpadł na pomysł, który stał się podstawą World Wide Web, początkowo
pomyślanej jako środek służący wymianie materiałów naukowych z dziedziny fizyki. Chciał
on stworzyć sieć, w której informacje z dowolnego źródła były by dostępne w prosty i
logiczny sposób za pomocą jednego programu i dla każdego rodzaju komputera. Projekt
ten okazał się tak popularny, że wkrótce w celu ułatwienia korzystania z "Pajęczyny
Oplatającej Świat" powstał program Mosaic - pierwsza graficzna przeglądarka WWW.
Serwerem WWW może być dowolny podłączony do Internetu komputer, z zainstalowanym
odpowiednim oprogramowaniem, działający w oparciu o protokół HTTP (ang. HyperText
Transport Protocol). Do oglądania stron WWW potrzebna jest nam jedna z licznych
przeglądarek. Prezentacje w sieci WWW przygotowujemy w oparciu o specjalny język
opisu stron HTML (ang. HyperText Markup Language), dzięki któremu łącza do innych
dokumentów mogą być osadzone w różnych elementach strony. Szczególną cechą tego
języka jest fakt interpretowania zawartość strony przez przeglądarkę klienta, a nie przez
serwer. Dzięki temu możliwe jest przesyłanie jej w postaci tekstowej (mniejsza objętość).
Poza kolejnymi odmianami języka HTML, twórcy stron WWW korzystają obecnie między
innymi ze skryptów CGI (ang. Comon Gateway Interface), programów Javy czy skryptów
JavaScript, pozwalających na interakcyjne oglądanie stron. Możliwe stało się również
Piotr Kiercel
bezpośrednie odtwarzanie na stronie WWW osadzonych obiektów (np. plików RealAudio
czy RealVideo) za pomocą programów zwanych dodatkami (ang. plug-in) ściśle
zintegrowanych z przeglądarką.
Forum dyskusyjne
Forum dyskusyjna - miejsce, w którym użytkownicy sieci mogą wymieniać między sobą
informacje,
spostrzeżenia
i
dyskutować
na
dowolne
tematy.
Forum pełni rolę elektronicznej tablicy ogłoszeń: dowolna osoba może zostawić tam swoją
wiadomość oraz przeczytać wszystkie pozostałe. Termin najczęściej odnoszony jest do
grup dyskusyjnych oraz list dyskusyjnych, choć fora dyskusyjne mogą być również
zlokalizowane na rozszerzonych o odpowiednie oprogramowanie stronach WWW lub
punktach BBS.
Grupy dyskusyjne
Usenet, News - grupy dyskusyjne w Internecie są swoistą tablicą ogłoszeniową, na której
umieszczane są wysyłane na jej adres listy. Skierowany na adres określonej grupy e-mail dociera do
wszystkich jej subskrybentów. Osoba chcąca uczestniczyć w internetowej dyskusji, łączy się z
serwerem grup i wybiera interesujące ją grupy. Grupy dyskusyjne są podzielone na hierarchie
tematyczne, dzięki czemu łatwiej jest dotrzeć do grupy zajmującej się interesującym nas tematem
(np. comp - komputery i informatyka, sci - zagadnienia naukowe, rec - rekreacja, hobby, soc socjologia, misc - różności itp.). Ważną cechą grup dyskusyjnych jest możliwość połączenia się z
serwerem w dowolnej chwili i przeczytania informacji umieszczonych na nim przed naszym
przystąpieniem do dyskusji, oczywiście tak jak na prawdziwej tablicy ogłoszeń, informacje nie są
umieszczone "na wieczność", po pewnym czasie zostają zeń usunięte. Niektóre grupy dyskusyjne są
grupami moderowanymi tzn. wszystkie wiadomości wysyłane na taką grupę trafiają do skrzynki
pocztowej wybranego moderatora, który decyduje, czy mogą się one pojawić w grupie.
Usenet powstał w 1979 roku, dwaj studenci z Duke University w Północnej Karolinie w USA - Tom
Truscott i Jim Ellis - chcieli połączyć komputery tak, by umożliwić dyskusję między użytkownikami
Unixa rezydującymi na różnych maszynach. Kolejne lata przynosiły różne wersje oprogramowania
obsługującego dyskusje. W 1986 roku powstał pakiet NNTP (ang. Network News Transfer Protocol) i
protokół o tej samej nazwie pozwalający na korzystanie z TCP/IP do przesyłania newsów. W ten
sposób newsy wkroczyły do Internetu.
Internet Relay Chat
IRC - pogawędka w Internecie. Pogawędki na IRC toczą się na tzw. kanałach, z których każdy ma
swoją nazwę i zazwyczaj specjalizuje się w określonej tematyce. Konwersacja toczy się poprzez
wpisywanie zdań z klawiatury komputera, wypisywane teksty pojawiają się (w czasie rzeczywistym) na
ekranach komputerów wszystkich użytkowników, połączonych w tym momencie z danym kanałem
IRC. Niektórzy nazywają IRC działającym na żywo odpowiednikiem CB Radio.
IRC, poza możliwością prowadzenia publicznej pogawędki, oferuje między innymi mechanizmy
pozwalające sprawdzić kim są nasi rozmówcy, prowadzić prywatne rozmowy, a nawet przesyłać pliki.
Piotr Kiercel
Internet Relay Chat narodził się latem 1988 roku w głowie administratora fińskiego serwera
tolsun.oulu.fi - Jarkko Oikarinena. Na początku, oprócz mechanizmu do rozmów na żywo,
oprogramowanie miało być wyposażone w mechanizmy przypominające Usenet i narzędzia do obsługi
skrzynki kontaktowej BBS. Jarkko najpierw zrealizował część pozwalającą na dyskusje na żywo, którą
przetestował na administrowanym przez siebie serwerze. Już na jesieni 1988 roku IRC był obecny w
całym Internecie, w 1989 roku istniało około 40 serwerów. Tą pierwszą sieć nazwano O-net. W 1993
roku IRC został zaakceptowany jako standard internetowy przez publiczne zdefiniowanie protokołu w
dokumencie rfs-1459.
Rozmawianie w Internecie
Internetowy telefon - dzwonienie przez sieć wymaga posiadania karty dźwiękowej, słuchawek i
mikrofonu. Istniejące programy pozwalają rozmawiać z jedną osobą jak przez zwykły telefon, inne
działają podobnie jak IRC - logujemy się na serwerze i włączamy się do jakiegoś kanału. Poza
prowadzeniem rozmowy w czasie rzeczywistym, część programów umożliwia uczestnictwo w
wideokonferencjach, transfer plików w tle czy korzystanie z tablicy do rysowania.
Wideokonferencje - jest to możliwość oglądania rozmówcy podczas prowadzonej pogawędki,
niestety obecna szybkość łączy i istniejącego sprzętu powoduje, że internetowe konferencje
przypominają bardziej pokaz slajdów niż rzeczywistą transmisję wideo.