Posprzątajmy Gruzję

Transkrypt

Posprzątajmy Gruzję
dominik dobrovolski
narCenebma sazRvrebi ar ician
saqmeTa
gamocemulia 2006 w. poloneTis sagareo saqme
Ta saministros
sazRvargareTis daxmarebis programis mier dafinasebuli proeqtis
farglebSi
varSava
noemberi 2006 w.
1
saTauri: narCenebma sazRvrebi ar ician
avtori: dominik dobrovolski
sarCevi
1. narCenebi – XXI-e saukunis problema
1.1. SefuTvis narCenebi – daxasiaTeba
1.2. qaRaldi - gadamuSavebis da gamoyenebis meTodebi
1.3. mina – gadamuSavebis da gamoyenebis meTodebi
1.4. liToni - gadamuSavebis da gamoyenebis meTodebi
1.5. xelovnuri masalebi - gadamuSavebis da gamoyenebis meTodebi
2. narCenebis dasamarcxeblad
2.1. kanonmdebloba
2.2. infrastruqturis ganviTareba
2.3. ekologiuri ganaTleba
3. sazogadoebriv organizaciebTan TanamSromloba
3.1. garemos dacvis adgilobrivi problemebis gadaWra
3.2. sazogadoebrivi kampaniebis Catareba
a) kampania „msoflios dasufTaveba” poloneTi-saqarTvelo
4. fondi „Cveni dedamiwa”
5. robert Sumanis saxelobis poloneTis fondi
2
1. narCenebi – XXI-e saukunis problema
1.1. SefuTvis narCenebi – daxasiaTeba
1. Sesavali
- narCenebi – XXI-e saukunis problema
ganpirobebulia
ebulia mravali
narCenebiT meurneobis ganviTareba saqarTveloSi ganpirob
mravali
garemoebebiT, maT Sorisaa ekonomikuri mdgomareoba, moxmarebis saerTo
done, demografiuli cvlilebebi da sazogadoebis cxovrebis stili da
done. am sferoze arsebiT gavlenas axdens
axdens saerTaSoriso vaWroba,
gansakuTrebiT
ruseTTan,
aziur
qveynebTan
da
evro
kavS
kavSirTa
avSirTan.
irTan.
ganurCevlad am garemoebebis cv
cvalebadobisa, ukve Cans garkveuli
tendenciebi
tendenciebi da am bazris momavalSi ganviTarebis mimarTulebebi.
mimarTulebebi.
zemoxsenebuli SefuTvebi da gamoyenebis mere gaCenili narCenebi erTis
mxriv garemos uqmnian safrTxes, meores mxriv ki SeiZleba xelmeored iqnen
gamoyenebuli, rogorc pirveladi masalebis Semcvlelebi.
meore variantis ganxorcielebis mTavari piroba narCenebiT integrirebuli
meurneobis
SemoReba gaxlavT, gansakuTrebiT did qalaqebSi, sadac
narCenebis problema ufro da ufro aqtualuri xdeba.
narCenebiT
integrirebuli
meurneoba
gulisxmobs
adgilobrivi
mosaxleobis realobis gaTvaliswinebiT iseTi kanonis, infrastruqturis,
logistikis da saganmanaTleblo-sainformacio saSualebebis SemuSavebas da
SemoRebas, romelTa meSveobiT bunebriv garemos vicavT da amavdroulad
vinarCunebT ekonomikuri zrdis maRal dones. aseTi sistema muSaobs ukve
evrokavSiris mraval qveynebSi; poloneTi am sistemas amJamad nergavs.
am naSromSi mocemuli narCenebiT integrirebuli meurneobis ganviTarebis
safuZvlebi da magaliTebi. warmodgenilia SefuTis narCenebis mTavari
jgufebi (qaRaldi, mina, rkina, da xelovnuri masalebi) da evropaSi
gamoyenebuli maTi Segrovebis da gadamuSavebis meTodebi. agreTve
mocemulia
kanonmdeblobis
magaliTebi,
rogorc
evrokavSirSi,
ise
poloneTSi (magaliTad q. varSavis Sida wesdebebi), romlebic saqarTveloSi
didi qalaqebisTvis saregulacio kanons SeiZleba daedos safuZvlad.
es naSromi agreTve ekologiuri ganaTlebis sakiTxs, anu am procesSi
skolebis da maswavleblebis rols exeba. mocemulia konspeqtebi da
magaliTebi, romelTa gamoyeneba pirdapir SeiZleba qarTul skolebSi.
sayuradReboa
sazogadoebriv
organizaciebTan
TanamSromloba,
gansakuTrebiT saganmanaTleblo-sainformacio RonisZiebebis dros. kampania
„msoflios
dasufTaveba”
SeiZleba
warmatebiT
ganxorcieldes
saqarTveloSi. mxolod TiToeuli moqalaqis monawileobiT SesaZloa
bunebrivi garemos dacvaze, janmrTel da sufTa qalaqebze zrunva, rogorc
poloneTSi, iseve saqarTveloSi da mTeli dedamiwis zurgze.
F
3
1.1. SefuTis
SefuTis narCenebi – daxasiaTeba
daxasiaTeba
msoflioSi bolo wlebis ganmavlobaSi dafiqsirda SefuTvebis da
SefuTviTi masalebis warmoebis zrda. SefuTvisTvis gamoyenebuli masalebi
Tanamedrovea da ara mxolod uzruvnelyofen usafrTxoebas da produqtis
dacvas, aramed akmayofileben xarisxis da esTetikis standartebs.
warmoebis masiurobiT da ekologiuri normebis cvalebadobiT gamowveuli
tendenciebi am sferos ganviTarebas uwyoben xels. erTis mxriv klientebis
moTxovnebis
dakmayofilebis
mizniT
SefuTvebi
ufro
da
ufro
funqcionaluri xdeba, meores mxriv ki gamoyenebis Semdeg garemos uqmnian
safrTxes, rogorc narCenebi.
saerTaSoriso vaWrobis ganviTarebis pirobebSi upiratesoba eniWeba iaf da
msubuq SefuTvebs, romelTa xelmeored gamoyeneba SesaZlebelia. momdevno
wlebis ganmavlobaSi, rogorc Cans, qaRaldi da xelovnuri masalebi
SeinarCuneben upiratesobas.
mravalmasalian SefuTvis saSualebebs
(magaliTad, tetrapaks) bazarze Zalian myari pozicia aqvT. maTTvis
konkurenciis gaweva SeuZliaT mxolod xelovnuri masalebidan damzadebul
an sxva mravalmasalian, bunebrivi garemosTvis naklebad mavne SefuTvebs,
rogoricaa „ekolini”.
mina aris Zalian kargi masala SefuTvisTvis, gansakuTrebiT, Tu vapirebT
mis xelmeored gamoyenebas. SesaZloa am masalis gamoyenebis done ufro
gaizardos regionalur doneze da gansakuTrebiT sasmelebis sferoSi.
liTonisgan damzadebuli SefuTvebis bazari da aluminisgan damzadebuli
SefuTvebis warmoeba yovel weliwads izrdeba 1-2 %.
poloneTSi
poloneTSi narCenebis yvelaze did
did jgufs Seadgens
damzadebuli SefuTvebi
SefuTvebi (33%), maT mere modian xelovnuri
damzadebuli SefuTvebi
mravalmasaliani (16%),
SefuTvebi (27%),
(27%),
organuli (4%) da liTonis
liTonis (6%), maT Soris aluminis,
aluminis, qilebi
qilebi
qaRaldisgan
masalebisgan
minis (14%),
(14%),
(1,5%).
(1,5%).
1.2. qaRaldi
qaRaldi - gadamuSavebis da gamoyenebis meTodebi
meTodebi
qaRaldis industriaSi mas makulaturas, ekologiaSi ki – qaRaldis da
muyaos narCens eZaxian. igi erTerTi yvelaze popularuli masalaa.
qaRaldisgan
damzadebuli
wignebi,
Jurnalebi,
gazeTebi,
SefuTvebi
informaciis matareblis an produqtis damcavi funqciis Sesrulebis
Semdeg SeiZleba an nagavad gadaiqcen, an xelmeore gamosayenebel masalad.
Ees Cvenze, anu momxmareblebze, aris damokidebuli. im SemTxvevaSi, Tu
gamoyenebul qaRalds an muyaos gadavagdebT Sesabamis, misTvis gankuTvnil
urnebSi, is gaxdeba xelmeored gamosayenebeli masala, anu makulatura. Tu
am qaRalds gadavagdebT e.w. nagavSi, anu SevurevT mas sxva narCenebTan, misi
gadamuSaveba iqneba Zneli da is sabolood aRmoCndeba nagavsayrelze.
gacilebiT advilia stambaSi darCenili qaRaldis da muyaos, ar gayiduli
wignebis, gazeTebisa da Jurnalebis, did marketebSi darCenili SefuTvebis
gadamuSaveba da gamoyeneba. ufro rTulia individualuri momxmareblisgan
miRebuli narCenebis gadamuSavebis, anu „narCenebis SerCeviTi Segrovebis”
organizeba.
4
kargad
organizebul,
disciplinirebul
da
gaTviTcnobierebul
sazogadoebSi makulaturis gadamuSavebis maCvenebeli maRalia – evropaSi
pirvel adgilze arian germania da fineTi, sadac daaxlovebiT 73%
gamoyenebuli
qaRaldi
makulaturis
saxiT
gadamuSavdeba.
mTeli
evrokavSirisTvis (misi axali wevrebis garda) es maCvenebeli Seadgens 58%,
poloneTisTvis daaxloebiT 37%.
ratom gadamuSaveba?
gadamuSaveba?
qaRaldis 1 tonis gadamuSaveba ekonomias ukeTebs:
• nagavsayrelze 2,3 - 7 m3 sivrces,
• 26 500 l wyals,
• 1 476 l sawvavs,
• 4 200 kilovat eleqtroenergias.
teqnologiuri SesaZleblobebis mixedviT, gadamuSavebuli qaRaldi da
muyao makulaturis sxvadasxva qaRaldis da muyaos warmoebaSi SeiZleba
gamoviyenoT.
am
masalebis
gamoyenebis
mimarTulebebia
specialuri
SefuTvebis
da
qaRaldebis, sabeWdi da
higienuri (tualetis
da
pirsaxocebi) qaRaldebis warmoeba.
reciklingi, anu xelmeored gadamuSaveba, aris yvelaze ekonomiuri da
ekologiuri meTodi makulaturis gamoyenebisa.
qaRaldis da muyaos narCenebis utilizacia SeiZleba agreTve:
• lpobiT – gadamuSavebisTvis gamousadegari makulaturis SemTxvevaSi,
• dawviT
–
magaliTad,
kombinirebuli
SefuTvebis
SemTxvevaSi
(xelovnuri masala/qaRaldi an muyao, xelovnuri masala/qaRaldi an
muyao/alumini)
makulaturis gamoyenebis done qaRaldis da muyaos warmoebaSi asaxavs ama
Tu im qveynis gadamuSavebis maCvenebels, romelic qaRaldis da muyaos
saerTo moxmarebaSi maTi warmoebisTvis gamoyenebuli makulaturis
procents niSnavs. es maCvenebeli damokidebulia qaRaldis konkretuli
sawarmoebis
profilze
da
maT
mier
gamoyenebul
teqnologiebze.
evrokavSiris qveynebisTvis es maCvenebeli Seadgens 54%-s. es niSnavs, rom
qaRaldis
warmoebis
dros
gamoyenebuli
naxevarze
meti
masala
makulaturidan mopovebuli masalaa. ra Tqma unda, makulaturis gamoyeneba
SeuZlebelia yvelanairi qaRaldis warmoebaSi. mas ar xmaroben maRali
xarisxis TeTri qaRaldis warmoebisTvis. agreTve makulaturas ar iyeneben
wamlebis da sursaTebis SefuTvis warmoebis dros. xis ZarRvebi mudmiv
gadamuSavebas ar eqvemdebareba, radgan xelmeored gadamuSavebis procesSi
degradirebas ganicdian. amitomac qaRaldis da muyaos warmoebaSi axali
(e.w. pirveladi, anu celulozis, qimiuri da Termomeqanikuri) masalis
gamoyeneba aucilebelia.
qaRaldis da muyaos warmoebaSi gamoyenebuli iyo muyaos (55,4%), gazeTebis
da Jurnalebis (26,6%) da Sereuli qaRaldis makulatura. ufro maRali
xarisxis qaRaldis makulatura mxolod 5,1%-s Seadgenda.
qaRaldis
qaRaldis Segroveba daxarisxebiT
sanam qaRalds Sesabamis konteinerSi gadavyriT, aucilebelia misi winaswar
5
momzadeba. konteinerSi ar SeiZleba gadavyaroT qoniT an qimiuri
nivTierebebiT dasvrili, aluminiis folgiT dafaruli an faqsis qaRaldi.
SeZlebisdagvarad unda movaciloT mas rkinis Sesakravi, folgisa da
plastmasis fragmentebi, Tokebi da sxva masalebi.
qaRaldis gadamuSavebis teknologiuri procesis sakiTxebis mimoxilva:
• konteineri
makulaturis gadamuSavebis procesis pirveli etapi aris masalis
Segroveba.
es
xdeba
ZiriTadad
quCaSi
moTavsebuli
specialuri
konteinerebis an Cabarebis punqtebis meSveobiT. iq moxvedrili makulatura
sxvadasxvanairia, Seicavs rogorc gazeTis qaRalds, aseve muyaos, rkinis
Sesakravebs da sxva masalas.
• makulaturis Segrovebis punqtebi
konteinerebidan makulatura Segrovebis punqtebSi miaqvT, sadac misi
garCeva xdeba qaRaldis saxeobebis mixedviT.
Semdeg, mas aSoreben
xelovnur masalebs da laminirebul qaRalds da presaven did morebad
transportisTvis.
• makulaturis gasufTaveba
qaRaldis sawarmoSi makulaturis gasufTaveba xdeba misi daniSnulebis
mixedviT.
muyaos
warmoebisTvis
gaTvaliswinebul
makulaturas
ar
gauferadeben; gazeTis, saweri da higienuri qaRaldi gauferadebis process
gadis.
• makulaturis daqucmaceba
Semdeg etapze xorcieldeba makulaturis daqucmaceba. am dros xdeba
agreTve misi gauferadeba, anu mas sabeWd saRebavs da sxva WuWys aSoreben.
makulaturis nawils qucmacebad aqceven. qaRaldis masalis miRebis Semdeg
aTeTreben mas da daniSnulebis mixedviT amateben mas celulozis Sesabamis
procents.
• qaRaldis warmoeba
Semdeg xdeba qaRaldis didi furclebis formireba dafiqsirebis, gaTbobis
da gaSrobis gziT. Tu qaRaldi gazeTisTvisaa gankuTvnili, manqanidan
gamosvlis mere iRebs didi Sexveuli morebis formas.
• qaRaldis furclebis daWra
qaRaldis
sawyobSi.
Sekvrebi
iWreba
saWiro
formatebze,
fuTaven
da
inaxaven
1.3. mina _ gadamuSavebis da gamoyenebis
gamoyenebis meTodebi
mina idealuri masalaa sasursaTo produqtebis Sesanaxad. mina da masSi
Senaxuli produqti erTmaneTSi ar irevian, ar Sedian qimiur reaqciaSi.
amitomac masSi Senaxuli produqtebi ucvlelad inarCuneben Tavis gemosa
da surnels. minis am bunebriv Taviseburebas profesionalebi uwodeben
maRal barierianobas. es faqti aRsaniSnavia, radgan konkurentunariani
SefuTuli produqtebis umravlesoba am dadebiTi TvisebiT ar xasiaTdeba.
mina icavs masSi Senaxul produqtebs ucxo nivTierebebisgan. am mizesis
gamo
sursaTis
mwarmoeblebi,
maT
Soris
Cvil
bavSvTa
sakvebis
mwarmoeblebic, didi siamovnebiT iyeneben minis taras. minis WurWelSi
Senaxuli produqti kargad inarCunebs ara marto gemos, aramed fersac.
6
msubuqi da aramsxvrevadi
ukanaskneli wlebis ganmavlobaSi minis warmoebaSi moxda namdvili
revolucia _ qilebi da boTlebi gaxda ufro msubuqi. ukanaskneli 30 wlis
ganmavlobaSi moxerxda maTi ,,gaxdoma’’ ramdenime aTeuli procentiT.
paradoqsia, rom Tanamedrove minis SefuTvis kedlebi gaxda ufro Txeli
da Zlieri. cotam Tu icis, rom polonuri minis qarxnebi awarmoeben ludis
boTlebs, romlebis wona as gramze odnav mets Seadgens. garda amisa, ufro
Zneli gaxda maTi damsxvreva, vidre maTi gacilebiT mZime winaprebis.
SefuTvis naklebi wona ar niSnavs mxolod msubuq parks navaWrebiT.Ees
agreTve niSnavs imas, rom naklebi bunebrivi resursi ixarjeba, rogoricaa:
qviSa, bunebrivi masalebi; naklebi sawvavi ixarjeba maTi warmoebisa da
transportirebisaTvis, rac TavisTavad niSnavs atmosferos naklebad
dabinZurebas. am revoluciis garda, Tanamedrove boTlebi da qilebi asi
procentiT amarTleben yvela im dadebiT Tvisebas, romelsac tradiciulad
miaweren SefuTvis am formas.
garemosTvis megobruli
ekologebs uyvarT minis WurWeli. “ekologiuri” aris ara mxolod
mravaljeradi gamoyenebis boTlebi. ukve gamoyenebuli minis WurWeli
SeiZleba Tavisuflad xelmeored gamoviyenoT. minis qarxnebi gamoyenebuli
minis namsxvrevebs xelaxla adneben da Rebuloben axal, zustad igive
xarisxis minas. ra Tqma unda, masalad gamodgeba mxolod is mina, romelic
mopovebulia
SerCeviTi
Segrovebis
sistemis
farglebSi
arsebuli
standartebis Sesabamisad.Nufro metic, namsxvrevebma SeiZleba bunebrivi
resursis 85_90% Seadginos. aRsaniSnavia agreTve isic, rom kargi xarisxis
namsxvrevebi polonuri minis qarxnebis TvalsazrisiT Zalian Rirebuli
masalaa.
maTi
gamoyeneba
SeiZleba
agreTve
samSeneblo
masalebis
warmoebisTvis.Mminis WurWlis gadamuSaveba poloneTSi dRiTi dRe izrdeba.
ukve 2005 wels, poloneTis minis qarxnebSi warmoebuli qilebisa da
boTlebis erT meoTxedze meti namsxvrevebis saxiT ubrundeba maT.
gadamuSaveba saSualebas gvaZlevs davzogoT energia, SevamciroT narCenTa
raodenoba da atmosferos dabinZureba. kidev erTi dadebiTi argumenti aris
is, rom isini namdvilad ar warmoadgenen safrTxes garemosTvis. minis
qarxnebi praqtikulad ar awarmoeben produqtiul narCenebs. Semowmebisas
gadayrili WurWlis narCenebi ubralod axali produqciis masalad
gamoiyeneba.
naturaluri rogorc mina
minis SefuTvis warmoeba xorcieldeba mxolod umaRlesi xarisxis
bunebrivi resursebisgan. miuxedavad imisa, rom qviSa, carci da dolomitebi
sakmaris raodenobaSi moipoveba poloneTSi, minis qarxnebi cdiloben rac
SeiZleba naklebi raodenobiT gamoiyenon isini. amitomac saWiroa
gamoyenebuli minis SefuTvis Segrovebis ganviTareba, vinaidan is cvlis am
nivTierebebs minis warmoebis dros.
sasargebloa, radgan minaSia
7
minis WurWelSi Senaxuli produqtebi rom ar gafuWdes, ar aris saWiro
konservantebis gamoyeneba. sakmarisia mxolod pasterizacia - sasursaTo
nawarmis Senaxvis jansaRi da bunebrivi meTodi.
ara mxolod sakvebisTvis
minis WurWeli agreTve saukeTeso ,,seifia~ parfiumeriis, kosmetikisa da
wamlebisTvis. iseTi Zlieri qimiuri xsnarebisTvisac ki, romlebic mJavas
Seicaven, mina erTerTi yvelaze ufro usafrTxo WurWelia.
mina exlac modaSia
aRmosavleT evropis macxovreblebi didi siamovnebiT yiduloben minis
WurWelSi Senaxul produqtebs. Amis mizezi SeiZleba iyos is faqti, rom
SefuTvis mrewvelobis sxva dargebi didi xania ,,zomaven~ maT TavianTi
axal-axali arCevaniT. poloneTSi minis WurWlisa saSualo wliuri
,,moxmareba~ erT sulze daaxlovebiT 25 kg-s Seadgens. ,,Zveli kavSiris~
qveynebis mosaxleoba gacilebiT met minis WurWels iyenebs. belgiaSi erT
sulze weliwadSi 31 kg minis WurWeli modis, germaniaSi - 38,4 kg,
safrangeTSi 51,8 kg. qveynebi, romlebsac erT sulze minis produqcia
poloneTze
naklebi
aqvT,
gamonakliss
warmoadgenen.
(ix.
www.glasaktuell.de).
gamWvirvaloba, anu araferi dasamali
Tu gaviTvaliswinebiT momxmarebelTa da sakvebis mwarmoebelTa azrs,
maRali xarisxis minis WurWels kidev erTi dadebiTi mxare aqvs. Tvalis
erTi Sevleba maRaziis daxlebze sakmarisia imisaTvis, rom SevamowmoT, Tu
ra aris minis WurWelSi moTavsebuli.
usafrTxo da naturaluri
minis WurWeli usafrxToa CvenTvis da Cveni garemosTvis. Senaxvis
pirobebisa ganurCevlad, maTgan aranairi niviTereba ar gamoiyofa. mina xom
bunebrivi resursebis narevia.
maRali xarisxis mina
minis WurWels aqvs dadebiTi mxareebi, rogorc momxmareblisTvis, aseve
brendis
mflobelTaTvisac.
aRmosavleT
evropaSi
sayovelTaod
aRiarebulia, rom mocemuli produqtis minis WurWelSi moTavseba zrdis
mis xarisxs klientis TvalSi da exmareba mocemuli markis imijis SeqmnaSi.
minis WurWels SeiZleba hqondes sxvadasxva forma - es damokidebulia
mxolod dizaineris fantaziaze.
amitomac ar aris gasakviri is, rom britanuli minis qarxnebi reklamas
ukeTeben TavianT produqts Semdegi lozungiT: ,,mina - 4000 welze meti
Seudarebelia~.
minis WurWelTa gadamuSaveba
8
minis Semadgenlobis momzadeba
zustad awonili da erTmaneTSi areuli masala warmoadgens e.w. minis
Semadgenlobas. qarxanaTa umetesoba, sadac mimdinareobs misi warmoeba, is
warmoadgens narCenTa narevs. Zalian mniSvnelovani produqts warmoadgens
minis namsxvrevebi. man SeiZleba bunebrivi resursis 80%-ic ki Secvalos.
minis WurWlis SerCeviTi Segroveba
minis SesarCevad gankuTvnilia ori konteineri - TeTri ufero da mwvane
feradi minis WurWlisTvis. isini saWiroa, radgan ferebis mixedviT
SerCeuli minis WurWlis gadamuSaveba, anu maTi axal qilebad da boTlebad
qceva, gacilebiT advilia. orive konteinerSi vyriT upirveles yovlisa
kvebis produqtebis minis WurWels. ar aris rekomendirebuli maTSi sarkis,
fanjris minis namsxvrevebis, manqanis minis namsxvrevebis, samxedro minebis,
Wiqebis, aryis patara Wiqebis, brolis Wiqebis, cecxlgamZle WurWlis,
eleqtronaTurebis, kineskopebis, faifurisa da qaSanuris nakeTobebis,
diskebis, sxvadasxva keramikuli nakeTobebis, qoTnebis, wamlis minis
WurWlis da sameurneo minis (jamebis, minis TefSebis da a.S.) Cayra. minis
sxva saxeobebi (vidre qilebi da boTlebi) gansxvavdebian qimiuri
SemadgenlobiT. isini dnebian ufro maRal temperaturaSi, vidre minis
WurWlis namxsvrevebi, amitomac maT ar adnoben qarxnebSi, sadac
xorcildeba SerCeviTi Segrovebis Sedegad miRebuli namsxvrevebiT
gadamuSaveba. es ki niSnavs, rom minis WurWlis konteinerebSi maTi Cayra
iseT dabinZurebas warmoadgens, rogorc liTonis nawilebi.
standarti N1
SerCeviT Segrovebis Sedegad gamoyenebuli minis WurWlis konteineri
standarti gansazRvravs, ra moTxovnebs unda akmayofilebdes konteineri,
romelic gankuTvnilia minis SefuTvis SerCeviTi SegrovebisTvis.
mTavari moTxovnebi
• konteinerebi, gankuTvnili minis SefuTvis namsxvrevebis SerCeviTi
SegrovebisTvis
(qilebi, boTlebi) or ferSi
9
•
•
o ufero mina
o feradi mina (Sereuli ferebis mixedviT - yavisferi da mwvane)
konteinerebi, gankuTvnili Ria manqaniT daclisTvis HDS amweTi.
erT an orkameriani konteineri 1,5 m3-idan 2,5 m3-mde tevadobiT.
aRniSvnis meTodebi
• erTi sistemis konteinerebi unda iyvnen erTi da igive tipis. maT unda
hqondeT miTiTebuli administratoris logo, operatoris misamarTi
da sakontaqto telefoni.
• konteinerze naTlad unda iyos miTiTebuli, romeli tipis produqtis
(minis WurWeli) da romeli tipis minisTvisaa (ufero, gamWvirvale an
feradi) gankuTvnili.
o ufero (gamWvirvale) minisTvis gankuTvnili konteineri an misi
nawili unda iyos TeTri feris.
o feradi (mwvane) minisTvis gankuTvnili konteineri an misi nawili
unda iyos mwvane feris.
• konteinerze miTiTebuli unda iyos informacia imis Sesaxeb, Tu ra
tipis narCenis Cayra ar SeiZleba masSi. informacias unda warmodgeli
iyos piqtogramis saxiT.
standarti 2
minis namsxvrevebi - Segrovili minis namsxvevebis Senaxva
standarti gansazRvravs minimalur moTxovnebs, romlebic unda Sesruldes
SerCeviT Segrovebuli minis SefuTvis namsxvrevebis Senaxvisas.
ZiriTadi moTxovnebi
1. daniSnulebiT gamoyenebamde, mina unda inaxebodes sawyobebSi damagrebul
Zirze, romelic advili misadgomia satransporto saSualebebisTvis
(satvirTo manqanebi misabmeliT).
2. SesaZlebelia sawyobebis gadatixrebis Secvla xis morCebiT.
3. Senaxvis adgilisadmi moTxovnebi:
• ori saxeobis minis erTmaneTSi arevis SesaZleblobis gamoricxva;
• arCevis dros minis gabinZurebis SesaZleblobis gamoricxva;
• produqtis
CatvirTvis
da
gantvirTvisas
produqtis
xarisxis
SenarCunebis SesaZlebloba.
4. Senaxvis adgils unda hqondes saswori, romelis meSveobiT SeiZleba
miRebuli produqtis (mina konteinerebidan), iseve rogorc saboloo
produqtis awonva.
momsaxureba
1. Segrovebis punqtSi moTavsebuli mina upirveles yovlisa unda
gaiwmindos didi zomis nagvisgan (xelovnuri masala, qaRaldi, keramika,
fanjris mina, xe, liTonis qila da a.S.).
2. sawyobidan minis wamoRebisas, aucilebelia Zirze 5-10 sm-ian fenis
datoveba, raTa ar moxdes masTan Ziris namsxvrevebis Sereva.
3. zamTris periodSi minisaTvis gankuTvnil yuTebs unda hqondeT
10
Tovlisgan damcavi saxuravebi, romelic xels Seuwyobs produqtis Cayras
da amorebas.
standarti N3
minis namsxvrevebi - warmoebis xerxi
1. konteinerebis da maTi kompleqtebis lokalizacia
2. minis konteinerebi unda moTavsdnen momxmareblisTvis advilad
misawvdom
adgilas.
momxmareblebs
agreTve
unda
hqondeT
SesaZlebloba, Cayaron Tavisi narCenebi sxva konteinerebSi.
3. konteinerebi gamagrebul Zirze unda idgnen da Seqmnan rogorc
Tavisi, aseve saerTo garemos esTetikuri saxe.
4. specializebuli manqana ise unda miudges am konteinerebs, rom ar
moxdes garSemo infrastruqturis dazianeba (gazoni, balaxis safari,
bordiuri, gadasasvleli da a.S.).
5. konteineris gadmotvirTva usafrTxo unda iyos, rogorc adgilze
myofi sxva pirebis, aseve momsaxure personalisTvisac (energokabelis,
satelefono xazebis, xeebisa da saxuravebis dauzianeblad).
1. konteinerebisa da maTi Semadgenlobis momsaxurebis wesebi
2. ar SeiZleba konteineris bolomde Sevseba, rom masSi ver moTavsdes
gamoyenebuli minis SefuTva.
3. konteineris optimaluri Sevseba Seadgens misi moculobis 2/3-s.
4. konteineris dacla an gasufTaveba usafrTxo unda iyos aremareSi
myof xalxisa da momsaxureTaTvis.
5. yoveli daclis Semdeg gadamuSavbis midamoebi unda gasufTavdes.
6. specialuri manqana unda zrunavdes sakuTar gamoyurebaze. misi
moqmedeba gadmotvirTvisas unda Seesabamebodes mis funqciebs, masze
unda motavsebuli iyos informacia imis Sesaxeb, Tu ra procesebs
gadis Segrovili mina. Sesagrovebeli mowyobilobebi yovelTvis
sufTa unda iyos, raTa narCenebs ar hqondeT nagvis saxe, aramed
meored gamosayenebeli Zvirfasi masalis forma.
7. saWiroa ganisazRvros konteinerebis dasufTavebis dro, rom
yovelTvis esTeturad gamoiyurebodnen. es samuSaoebi SesaZlebelia
konteineris daclisas Sesruldes, magram aucilebeli ar aris. patara
dazianebac ki umal unda iqnes aRdgenili. xangrZlivi eqspluataciis
Semdeg,
konteineri
eqvemdebareba
regeneracias,
gansakuTrebuli
SemTxvevebSi ki, likvidacias da gamarTuli konteinerebiT Secvlas.
8. dauSvebelia, Tundac droebiT, konteinerebis waReba da carieli
adgilebis datoveba. SesakeTeblad waRebuli konteineris nacvlad
unda daidgas misi kargad gamarTuli da esTeturi Semcvleli.
9. dauSvebelia Segrovili masalis daclisas misi sxva narCenebTan
Sereva.
standarti N4
minis namsxvrevebi – xarisxobrivi Tvisebebi meored gamoyenebamde
standarti gansazRvravs minimalur moTxovnebs SerCeviTi
Sedegad miRebuli gamoyenebuli minis namsxvrevebisTvis.
Segrovebis
1. zogadi moTxovnebi
11
minis SefuTva SerCeviTi Segrovebis konteinerSi ar unda daimsxvres.
dasaSvebia garkveuli nawilis damsxvreva im SemTxvevaSi, Tu namsxvrevis
sisqe ar aRemateba 350kg/1m3.
1. segregacia ferebis mixedviT
minis SefuTvis namsxvrevebi feris mixedviT iyofeba or jgufad:
a) ufero
b) feradi
1. dabinZureba
dasaSvebia minis namsxvrevTa Semdegi saxis dabinZureba:
a) masSi SefuTuli produqtebis narCenebi;
b) gadmosxmuli siTxe (WurWlis garecxvis gareSe);
g) produqti mudmivad arCeuli ,,kovziT’’ (WurWlis garecxvis gareSe);
d) etiketi, mimagrebuli saketebis, saxelurebis narCenebi da a.S.;
e) qaRaldisa da xelovnuri masalebis SefuTvis narCenebis daWuWyianebis
minimaluri done
dabinZurebis Semdegi saxeebi dauSvebelia da ar SeiZleba misi Cayra nagvis
yuTSi:
a) keramika, faifuri, riyis qva, miwa, qva, liToni;
b)
brtyeli
miniT,
minis
energoizolatorebiT,
samSeneblo
miniT,
kineslopis minebiT da a.S.
standarti #5
minis namsxvrevebi _ gamooyenebisTvis momzadebis xarisxobrivi parametrebi
standarti
gansazRvravs
minimalur
xarisxobriv
moTxovnebs
namsxvrevTaTvis, romelic momzadebulia minis kompleqsSi gamosayeneblad.
1. dasaSvebia Semdegi dabinZureba namsxvrevebis SemcvelobaSi:
•
•
•
•
•
•
•
qva, keramika, faifuri
magnituri liTonebi
aramagnituri liTonebi
organuli nivTiereba
xelovnuri nivTierebebi
tenianoba
marcvlis sidide
1. gansazRvravs Semdeg
calkeul jgufebSi:
saWiro
< 50g/t
5g/t
5g/t
500 g/t
< 100 g/t
3%
> 5 sm_ 0/<0,5 sm-maks. 5%
Semadgenlobas
feradi
namsxvrevebis
•
feri: mwvane namsxvrevebi
mwvane:
> 85%
ufero: < 15%
narinjisferi: < 5%
•
feri: narinjisferi namsxvrevebi
narinjisferi: > 82%
mwvane: < 10%
ufero: < 8%
12
•
feri: ufero namsxvrevebi
•
feri: Sereuli namsxvrevebi
ufero: > 98%
mwvane: < 1%
narinjisferi: < 1%
moTxovna ar aris
1.4. liToni – Segrovebis da gadamuSavebis
gadamuSavebis meTodebi
meTodebi
miuxedavaT imisa, rom carieli aluminis qilebi Seadgenen mxolod 1,5%-s
narCenebis mTel masaSi, isini warmoadgenen yvelaze Zvirfas masalas
danarCen
narCenebSi.
amitom,
maTi
Segrovebis
organizebisa
da
gadamuSavebisTvis ekonomikuri da ekologiuri pirobebis mTeli rigi
arsebobs.
gamoyenebul aluminis qilebs didi fasi aqvT. maTi saerTo Rirebuleba
poloneTSi 2006 wels 80 milion amerikul dolars Seadgenda (londonis
aluminis birJis mixedviT, 99,7% aluminisTvis).
aluminis qilebis cxovrebis cikli
cikli
carieli qilebis xelmeored gamoyeneba axali qilebis warmoebaSi
ekonomikuri
da
ekologiuri
TvalsazrisiT
yvelaze
optimaluri
gamosavalia. amitomac maTi warmoebis dawyebis dRidan 60-ian wlebSi aSS-Si,
da dRes ukve mTel msoflioSi, cdiloben, rom aluminis qilebis
cxovrebis cikli Caiketos. sruli ciklis idea asaxulia naxatze 3.
momxmarebeli (consumer) - dabruneba (return) - daxarisxeba (sorting) –
liTonis warmoeba (metal production) – firfitebis warmoeba (coil
production) – SefuTvebis warmoeba (packaging production) - Sevseba
(filling) – sacalo vaWroba (retail trade).
aluminis qilebis
qilebis cxovrebis cikli
cikli
13
SefuTvis sruli cxovrebis ciklis Caketvis procesSi CarTulia e.w.
„aluminis qilis jaWvi”, romlis yvela rgols Tanabari mniSvneloba aqvs.
sawalo vaWroba,
vaWroba, momxmarebeli
momxmarebeli. msoflioSi dResdReobiT weliwadSi 220
miliardi liTonis qila moixmareba, aqidan 178 miliardi aluminis qilebia.
statistikuri amerikeli weliwadSi 400 qilas moixmars. evropaSi aluminis
qilebi ufro da ufro popularuli xdeba. maTi gayidva 33 miliardidan
(1998 w.) 41 miliardamde (2002 w.) gaizarda. evropaSi aluminis qilebis
mwarmoeblebi varaudoben, rom maTi gayidva 2007 wels 45 miliards
miaRwevs. evropaSi momxmarebelTa Soris lideroben espanelebi, romlebic
statistikis mixedviT weliwadSi 145 cal sasmliT savse aluminis qilas
yiduloben, Semdeg modian inglisi (126 cali), saberZneTi (100 cali) da
germania (90 cali). dinamiurad viTardeba ruseTis bazari, sadac bolo ori
wlis ganmavlobaSi orjer gaizarda aluminis qilebSi Camosxmuli
sasmelebis gayidva. bazris gazdrdas unda movelodoT da es, ra Tqma unda,
xelmeored gamosayenebeli aluminis ufro da ufro did raodenobas
niSnavs.
Segroveba, daxarisxeba.
daxarisxeba. Segrovebis da gadamuSavebisTvis mniSvnelovania
sistema, romlis farglebSi xorcieldeba es procesi. evrokavSiris zog
qveyanaSi, magaliTad SvedeTSi, SemoRebulia fasi erTjerad SefuTvebze,
maT Soris aluminis qilebzec. Segroveba xdeba e.w. revendingebis sistemis
farglebSi (reverse vending machines). am sistemis mixedviT Tavidanve xdeba
aluminis qilebis daxarisxeba. evropaSi arsebobs kidev sxva sistemebi,
magaliTad
SveicariaSi
aluminis
qilebs
agroveben
administraciis
organoebi, romlebic amisTvis dafinansebas iRebs specializirebuli
organizaciidan (IGORA). orive SemTxvevaSi gadamuSavebis done Zalian
maRalia, daaxlovebiT 90%. poloneTSi am masalas feradi liTonebiT
movaWre firmebi da gminebi, maT teritoriaze sisufTavis dacvis amocanis
farglebSi,
agroveben.
aluminis
qilebs
agroveben
individualuri
Semgroveblebi, rac gamowveulia am masalis maRali fasiT. poloneTSi
funqcionirebs gadamuSavebaSi specializirebuli organizaciebi, romlebic
aluminis qilebsac gadaamuSaveben. Sveicariis da poloneTis SemTxvevaSi,
qilebis daxarisxeba gadamuSavebisTvis gamosadegobis mixedviT (mxolod
aluminis qilebi) xorcieldeba, rogorc individualuri Semgroveblis mier,
ise
gadamuSavebel
qarxanaSi,
specialuri
mowyobilobebis,
eleqtromagnituri separatorebis daxmarebiT.
liTonis warmoeba (Metal Production), liTonuri firfitebis warmoeba
(Coil Production). aluminis qilebi sruliad eqvemdebareba meored
gamoyenebas. evropaSi arseboben sawarmoebi, mag. ALCAN did britaneTSi
(suraTebi
2,3
gadamuSavebuli
aluminis
warmoeba),
romlebis
specializireba aris Txelkedliani aluminis warmoeba, ubc da qilebisTvis
masaliT. aluminis warmoeba qilebidan aris 60%-iT iafi, vidre misi axali
mopoveba. es teqnologia 95%-iT amcirebs haeris da 97%-iT wylis
daWuWyianebas, agreTve amcirebs energiis gamoyenebas 95%-iT. SesaZlebelia
qilebis mravaljeradi Segroveba da gadamuSaveba masalis xarisxis
SenarCunebiT. 2002 wels qalaq koninis minis qarxanaze daiwyo muSaoba
specialurma danadgarma, romelSic xorcieldeba 4000 tonamde aluminis
gadamuSaveba weliwadSi. qveyanaSi ar arsebobs aluminis firfitebis
14
warmoeba. aseTi firfitebi Semodis poloneTSi evrokavSiris qveynebidan.
aluminis qilebis Segroveba
poloneTSi aluminis qilebis yvelaze efeqtur gzad patara, saubno
Casabarebeli punqtebi rCeba – 95%-ze meti meoradi alumini aseTi gziT
moipoveba. Segroveba aluminis qilebisTvis gankuTvnili specialuri
konteinerebis meSveobiT ekonomikurad ar aris gamarTlebuli. ufro
efeqturia Segroveba rkinis an rkinis da xelovnuri masalebis saerTo
konteinerebis meSveobiT da pirdapir moxmarebis adgilze, anu skolebSi,
maRaziebSi an masobrivi RonisZiebebis dros, rac Segrovebuli aluminis
masalis maRal xarisxsac ganapirobebs. did britaneTSi aluminis qilebis
Segrovebis popularuli meTodia qilebisTvis specialuri yuTebi da
Cabarebis moZravi punqtebi.
aluminis qila unda iyos sufTa, sxva masalebis da nivTierebebis (rkina,
xelovnuri masala, mina, miwa) gareSe. gansakuTrebiT mavnea mZime liTonebi
(magaliTad, arieli batariebisgan), romelTa arseboba aluminis qilaSi
masalas
gadamuSavebisTvis
gamousadegars
xdis.
aluminis
qilis
gasufTavebisTvis gamoiyeneba eleqtromagnituri separatorebi an ubralo
saceri. aluminis qilis maRali xarisxis miRebisTvis Segroveba xdeba an
calke, an sxva rkiniseul masalasTan erTad, romlis gamorCeva advilia.
aluminis qilis Senaxva xdeba mSral, daxurul SenobebSi.
momzadeba gasayidad. gasubTavebis mere aluminis qilas presaven 40X40X40
sm kubebad. es hidrauli presis meSveobiT xdeba. mere maT aTavseben e.w.
evropaletaze (standartuli zomis dasadebze). mTeli konstruqcia unda
iyos stabiluri da martivi. Semdgom Sekvras amagreben qamrebiT. Sekvrebis
zedapiri unda iyos brtyeli, raTa SesaZlebeli iyos maTi erTmaneTze
dadeba. poloneTSi Camotanili aluminis qilebis daxarisxeba da Sefaseba
xdeba gadamuSavebis centrebSi. ganisazRvreba TiTo kubSi sxva liTonebiT
daWuWyianebis done da masalis tenianoba. sufTa, kubebad Sekruli
aluminis qilebis momzadeba transportis xarjebs amcirebs da amgvarad
miwodebul masalas aqvs ufro maRali fasi.
1.5. xelovnuri masalebi – Segrovebisa da gadamuSavebis meTodebi.
yovelwliurad mTels msoflioSi Tvalyurs vadevnebT mrewvelobisa da
meurneobis dargebSi xelovnuri masalis narCenebis moculobis zrdas.
umetes SemTxvevaSi igi narCenad xarisxdeba da iyreba, magram misi
xangrZlivi degradaciis gamo es gamosavali xelsayreli ar aris.
situaciis gaumjobesebis imeds gvaZlevs am xelovnuri, anu sinTeTikuri
masalis
gadamuSavebis
da
xelmeored
gamoyenebis
saSualeba. amas
ekonomikuri da ekologiuri efeqti moaqvs.
xelovnuri masala Seadgens narCenebis 10%-s. aqedan 80%-s Seadgens
poliolefinebi, iseTi rogorc polieTileni an polipropileni, 12%-s polistireni da 5%-s – poliqloruli vinili. xelovnur narCenebs
ZiriTadad SefuTvis saSualebebis warmoeba iZleva, agreTve manqanebis,
15
samSeneblo da eleqtromeqanikuri masalebis warmoeba.
udides
warmatebas
miaRwia
SefuTvis
saSualebaTa
narCenebisgan
gadamuSavebis SesaZleblobam, romelic komunaluri narCenebis saerTo
wonis 35%-s Seadgens.
damuSavebisa da dayofis Sedegad narCenebi iyofeba msubuq da mZime
nawilebze. gadamuSavebis Semdeg muSavdeba aglomeratebsa da granulatebze,
romlebic xelaxlad gamoiyeneba warmoebaSi. agreTve SesaZlebelia maTi
qimiuri gadamuSaveba Zvirfasi zeTovani an gazis masalis misaRebad.
yvelaze
xSirad
SefuTvis
produqciaSi
gamoiyeneba
eTilis
politereftarani (PET). iyeneboda folgis da boTlebis damzadebaSi.
ramodenime dadebiTi daxasiaTeba aqvs: msubuqia, ar tydeba, aratoqsikuria,
iRebs sxvadasxva formebs. boTlebis warmoebisTvis amas didi mniSvneloba
aqvs. statistikur polonelze dReSi modis am masalis 3 kg. samwuxarod,
gamoyenebis Semdeg am masalisgan damzadebuli produqtebis didi
raodenoba Cveulebriv nagavSi iyreba. mxolod 15% muSavdeba xelmeored.
damuSaveba ki tradiciuli meqanikuri da qimiuri gadamuSavebis kombinacias
warmoadgens. damuSavebuli masala SeiZleba gamoiyenos SesafuTi masalisa
da boTlebis xelaxlad warmoebisTvis. politereftaranis (PET) pirvelad
gamomuSavebasTan SedarebiT, gadamuSaveba energiis 60% ekonomias iZleva.
krakovis
politeqnikur
universitetSi
boTlebis
(PET)
masobrivi
gadamuSavebis axali teqnologia SemuSavda. es teqnologiis mixedviT
xorcieldeba Termoizolaciuri firfitebis warmoeba, romelic iyeneba
Senobis gaTbobis, saxuravebisa da terasebis izolirebisa da agreTve
daRmarTebze miwis damagrebisTvis.
yovelwliurad yvela qveyavanSi aTasobiT manqana jarTSi ibareba, rac 160
aTas tonaze met sinTeTikur narCenebs gvaZlevs. TiToeul manqanaSi
xelovnuri masala Seadgens mTliani wonis 9.3%-s.
yvelaze did wonas Seadgens poliuretani, 19.5% - rac Sedis savarZlis,
saWes da manqanis salonis plastikuri elementebis warmoebaSi.
Semdegi
masala
aris
PCV
(daaxlovebiT
eleqtrogayvanilobis damcav masalaSia gamoyenebuli.
15.8%),
romelic
polipropileni iyeneba akumulatorebis kolofis, siTxeebis „WurWlisa“ da
bamperebis
warmoebisTvis.
polipropileni
moipoveba
or
etapobriv
gadamuSavebis gziT. pirvel etapze parpress exsneba metaluri nawilebi da
nawilebad iyofa. Semdeg irecxeba, ifqveba da iSroba. akumulatoris
kolofic
amgvarad
muSavdeba.
akumulatorebis
da
parpresebisgan
mopovebuli masala ireva da homogenizacias gadis. meore etapze am mcire
masalisgan keTdeba avtomanqanebis diskebi.
agreTve
iyeneba
elastomerebi,
ABS
kopolimerebi,
poliamidebi.
avtomobilebis warmoebaSi gamoyenebul xelovnur masalaSi didi wili aqvs
saburavs, romelic meorad gadamuSavebas gadis da isev yendeba. amis
alternativas Seadgens naxmari saburavebis gadamuSaveba rbil iatakad. am
procesSi gamoiyeneba wvrili gasufTavebuli rezinis fqvili, romelic
16
miiReba saburavebis dawvrilebisa da gasufTavebis Sedegad. didi xarjis
gamo, ufro mosaxerxebelia saburavis cementis RumelSi dawva. es meTodi
gamoiyeneba cementis qarxnebSi, rogorc energomomcemi masala. dadebiT
mxares ki cementis warmoebaSi warmoadgens gogirdis gamoyeneba.
am bolo dros eleqtromeqanikuri nawilebis gadamuSaveba xdeba metaluri
nawilebis axlad miRebis mizniT, mxolod sinTeTikuri masala moipoveba
xelaxlad maSin, rodesac advilia maTi demontaJi, an rodesac amas
samarTali iTxovs, mag. macivrebis daSlisas. gamoTvlilia, rom saxlebSi
arsebul teqnikaSi 560 aTas tonidan 10%-s warmoadgens xelovnuri masala,
xolo 8200 tona – polistirenisa da poliuretanisgan miRebuli nawilebi.
did nawils Seadgens eleqtrogayvaniloba – PCV, polieTileni, rezini.
mSeneblobaSi gamoiyeneba upirveles yovlisa gamoiyeneba PCV, romlisgan
keTdeba
kar_fanjara.
am
kar_fanjris
gadamuSavebisas
gamoiyeneba
remontebis narCenebisgan miRebuli misi nawilebi. exsneba SuSa da liTonis
nawilebi da axal masalasTan Serevis Semdeg iseve gamodis am produqtis
axali elementebi. sistema „Jangis farda“ icavs kar_fanjris gare fenas.
narCenebis did nawils Seadgens saxuravebisgan miRebuli masala. maTi
gadamuSaveba sam etaps Seicavs: gadaxarisxeba, Wra da gasufTaveba. Semdeg
dabal temperaturaSi ifqveba da xelaxlad gadis warmoebaSi.
xelovnuri masalebis narCenebi iyeneba rogorc biTumebis modifikatorebi.
erTerT saintereso perspeqtivad SeiZleba miviCnioT am narCenebis
gamoyeneba asfaltis warmoebaSi, gzebis
dafarvaSi, rac mis gamZleobas
aamaRlebs. aq SeiZleba gamoiyenos polistirenis narCenebi. narCenebis
Semdgom gadamuSavebis procesis momzadeba SesaZloa Catardes narCenebis
gamomuSavebis
adgilze,
rac
xarjebs
Seamcirebs.
asfaltis
masis
produqciis xarjsac Seamcirebs, Tuki sufTa polimerebs aRar gamoviyenebT.
Tanamedrove gadamuSavebis procesis ganviTareba sinTeTikuri masalebisgan
ganaviTarebs imas, rom mxolod mcire nawili gadis produqtisa da
materialur gadamuSavebas. umetesoba gadis Termo da gaziT gadamuSavebas.
amis mizezebia sinTeTikuri nawilebis sxvaoba, sxva damatebiTi elementebi
da ekonomikuri daprkolebebi. amitom saWiroa sinTeTikuri narCenebis
gadamuSavebis meTodebis teqnologiebis damuSaveba da ganviTareba.
plastikuri boTlebis (PET) gadamuSaveba
am gadamuSavebas awarmoebs torunis firma “elana”.
17
gadamuSavebis qarxana am narCenebis (PET) gadamuSavebas awarmoebs. am
narCenebSi agreTve gagvaCnia sxva saxis narCenebi: boTlis Tavsaxurebi,
saojaxo qimiis boTlebi da sxva. es narCenebi xarisxdeba da Sesabamis
firmebs egzavneba.
plastikuri boTlebi (PET) Sedis gadasamuSaveblad cexSi, rogorc
dapresili gunda. gaxsnisas boTlebi gadadian gadasarCev manqanaSi, sadac
xarisxdebian da eclebaT meqanikuri nawilebi.
Semdgomi
xazze.
daxarisxeba
xorcieldeba
polimeris
mixedviT
satransmisio
ase momzadebuli boTlebi gadadis wisqvilSi da ifqveba. vinaidan
mwarmoebeli iyenebs Zlier wisqvils, misi danebis gamocvla iSviaTad xdeba.
Semdgomi procesi – etiketebis gamomclelia, romelic etiketebs, WuWys
aclis am dawvrilebul masalas.
Semdegi procesi aris flotaciuri recxva, sadac ecleba qaRaldi, PP da
PE, Semdeg ki iSroba. ase damzadebuli masala regranulacias gadis,
romelic gamodis ekstruderidan, Semdeg ki iWreba. am procesis Sedegad
miviRebT PET-is regranulats, sxvadasxva feris da sididis – klientis
survilis mixedviT.
18
$2. rCevebi narCenebis gadamuSavebaze
2.1 iuridiuli mxare
samarTlebrivi
samarTlebrivi safuZvlebi
safuZvlebi evropaSi. 90-ian wlebis dasawyisSi narCenebis
problema evrokavSirSi Zalian garTulda, gansakuTrebiT erTjeradi
SefuTvebis gamo. maSinve zog qveyanaSi (holandia, germania, belgia)
SemoiRes iuridiuli wesdeba 94/62/EC, romelmac daaregulira es sakiTxi. am
wesdebis miRebis mTavari miznebs warmoadgenda:
1. SemfuTvis narCenebis warmoSobis Tavidan arideba;
2. mravaljer gamosayenebadi SefuTvis reklamireba;
3. SefuTvis narCenebisgan masalebis an energiis warmoeba;
4. narCenebisgan miRebuli masalis xelmeore gadamuSaveba.
zemoxsenebul gadawyvetilebaSi gansazRvrulia limitebi narCenebis yoveli
jgufisaTvis (saSualod yvela saxis SefuTvis narCenisaTvis: gamomusaveba 50%, xolo gadamuSaveba -25%). am wesdebis miTiTebebi evrokavSiris qveynebis
parlamentebis mier iyo miRebuli. amJamad qveynebis umravlesobam miaRwia
gamomuSavebisa da gadamuSavebis rekomendirebul dones. 2004 wlis 11
Tebervals gamoica axali wesdeba 2004/12/WE, romelmac Secvala wesdeba
94/62/EC SefuTvebisa da SefuTvebis narCenebis sakiTxSi.
liTonuri SefuTvebisgan (maT Soris, alumini) gamomuSavebis moculoba
Seadgens moxmarebaSi Semosuli saerTo masis 50%-s. sxva saxis SefuTvis
masalebisTvis es stadartebi Seadgens Sesabamisad: qaRaldi, muyao – 60%,
sinTeTikuri masala - 22.5%,
sadac unda ganxorcieldes materialuri
gadamuSaveba, da 15% - xis SefuTva, sadac gadamuSaveba 55-80% unda
Seadgendes.
evrokavSiris qveynebSi narCenebis gadamuSavebis meurneobis samarTlebliv
safuZvels warmoadgens wesi, romelic pasuxismgeblobas iTxovs am
meurneobis jaWvis yvela elements (anu mwarmoeblis, gadamamuSaveblisa da
momxmareblisgan).
qveynebis
umetesobaSi
Camoyalibda
organizaciebi,
romlebic mwarmoeblis individualur valdebulebebs asruleben, Tumca
maTSi wevroba savaldebulo ar aris. SesaZloa TavianTi valdebulebebis
sakuTari SesaZleblobebis daxmarebiT Sesruleba.
samarTleblivi
safuZvlebi
poloneTSi.
2001-2002
wlebis
mijnaze,
poloneTSi miiRes samarTlebrivi wesdeba, romelic aregulirebs narCenebis
gadamuSavebis process. am wesdebis Sinaarss warmoadgenda poloneTSi
narCenebiT meurneobis kanonmdeblobis evrokavSiris mier miRebuli 94/62/EC
wesdebasTan SesabamisobaSi moyvana, da amasTan iseTi sistemis SemoReba,
romelic SefuTvis produqtebis mwarmoeblebs da momxmareblebs garemos
dacvis
pasuxismgeblobas
akisrebs
da
avaldebulebs
narCenebis
gadamuSavebas.
Tanapasuxismgeblobis wesis mixedviT, yvela am „SefuTvis jaWvis“ elements
konkretuli valdebulebebi akisria. ZiriTad wesdebas warmoadgens 11 maiss
miRebuli kanoni am sferoSi moRvawe mwarmoeblebis valdebulebebis
Sesaxeb da produqciuli da agreTve depozituri gadasaxadebis Sesaxeb
(kanoni # 63 $ 639).
19
am wesdebis mixedviT mwarmoeblebs da importiorebs evalebaT:
1. SemfuTavi masalis gamomuSaveba da gadamuSaveba;
2. moTxovnebebiT gaTvaliswinebul SefuTvebis gamoyeneba;
3. SefuTvaze informaciis ganTavseba;
4. angariSgeba.
rogor xorcieldeba
xorcieldeba SefuTvis narCenebis Segroveba da gadamuSaveba?
gadamuSaveba?
qvemod mocemulia mrewvelobisa da Sromis ministris
ministris 2005 wlis 25
oqtombris wesdeba, romelic konkretul miTiTebs aZlevs narCenebis
gadamuSavebis meurneobas.
am wesdebis mizans warmoadgens SefuTvis narCenebis meurneobis evropul
standartebsa da bunebis dacvis kanonmdeblobasTan SesabamisobaSi moyvana.
wesdeba akonkretebs, Tu rogor unda Segrovdes, gadamuSavdes narcenebi,
maTi Semadgenlobis mixedviT: qaRaldi, SuSa, sinTetikuri masala, alumini,
liTonebi an Sereuli narCenebi. agreTve wesdeba ganisazRvravs rogorc
xisgan damzadebul SefuTvebis gamomuSavebis da gadamuSavebis wesebs,
agreTve Segrovebis, Senaxvisa da am miznisTvis gankuTvnili kontenerebis
pirobebs.
konteinerebi
konteinerebi misi mflobelis logotipiT
wesdebis mixedviT, sajarod moTavsebul konteinerze, romelSic grovdeba
SefuTvis narCnebi, unda moTavsebul iqnas informacia mis mflobelze.
amgvari kontenerebi, sadac grovdeba narCenebi, unda moTavsdes damagrebul
Zirze, raTa gaadvildes maTi dadgma an gadatana.
wesdebis mixedviT, SesaZlebelia Ria kontenerebis moTavseba, Tu ki maTi
tevadoba 7 m3 aRemateba. agreTve SesaZlebelia am narCenebis Segroveba
xelovnur tomrebSi, mag. „dedamiwis gasufTavebis“ aqciis dros.
SefuTvis narCenebis Senaxvisas unda mxedvelbaSi unda miRebul iqnas maTi
negatiuri gavlena bunebaze. agreTve aucilebelia xanZris sawinaaRmdego da
higienis wesebis dacva.
sasargeblo produqtebi narCenebisgan
wesdebis mixedviT, gadarCevis gaadvilebis mizniT xelovnuri masalebis da
liTonis narCnebi erT yuTSi unda moTavsdes. amiT SevamcirebT
specializirebuli narCenebis yuTebis raodenobas.
rac
Seexeba
SefuTvis
narCenebis
swor
klasfikacias
momdevno
gadamuSavebis
mizniT,
wesdeba
iTvaliswinebs
Sesabamis
procesebs
sxvadasxva tipis SefuTvis narCenebisTvis da amiT qmnis am narCenebis
utilizaciis sqemas.
rac Seexeba xisgan damzadebul SefuTvis narCenebs, wesdeba ganisazRvravs
maTi gamomuSavebis, da maT Soris, gadamuSavebis, wesebs. amavdroulad,
20
wesdeba ar ganisazRvravs maTi Segrovebis da Senaxvis wesebs, vinaidan
isini ZiraTadad miiReba iseT sawarmoebisgan, romlebic iyeneben maT
transportirebisas SefuTvisTvis. aqedan gamomdinare, maTi wili saerTo
komunalur narCenebSi mcirea.
naklebad dabinZurebuli
dabinZurebuli garemo
wesdeba avaldebulebs konteinerebis mflobelebs, konteiners daaweron
maTi swori moxmarebis wesebi, romlebic Seesabameba garemos dacvis wesebs.
wesdeba
dadebiTad
moqmedebs
garemos
mdgomareobaze.
misi
mizani
warmoadgens SefuTvis narCenebis meurneobis, kerZod maTi Segrovebis,
Senaxvis, gadamuSavebis wesebis, sistematizias.
agreTve wesdeba miznad isaxavs gadasamuSavebeli narCenebis Senaxvis
Semcirebas da maTi Segrovebis iseT meTodebis ganviTarebas, romelic
saSualebas miscems maTi gadamuSavebis an likvidaciis gaadvilebas.
erTismxriv, wesdebis SemoReba iwvevs xarjebs, romlebic dakavSirebulia
narCenebis yuTebis da maTi moTavsebis adgilebis mowyobasTan. meores mxriv
ki, mas SeiZleba hqondes dadebiTi gavlena samuSao bazarze, radgan
ganapirobebs narCenebis SerCeviTi Segrovebis dargis ganviTarebas.
agreTve wesdebas dadebiTi gavlena eqneba am sferoSi momuSave kompaniebis
koniuqturaze.
maTi
muSaobis
standartebi
miuaxlovdeba
evropul
standartebs.
qalaq varSavis sisufTavis da wesrigis dacvis wesdeba
winamdebare wesdeba aregulirebs q. varSavis teritoriaze sisufTavisa da
wesrigis dacvis detalur wesebs. wesdeba SeiZleba iyos gamoyenebuli
msgavsi wesdebebis Sesaqmnelad saqarTvelos qalaqebisTvis.
$ 1
komunaluri
wesiT.
narCenebi
saxlis
teritoriaze
unda
Segrovdes
SerCeviTi
$ 2
qalaqis municipalitetTan xelSekrulebis safuZvelze momuSave kompaniebi
SeimuSaveben komunaluri narCenebis SerCeviTi Segrovebis sistemas da
xelSekrulebebis farglebSi awarmoeben komunaluri narCenebis SerCeviT
Segrovebas sajaro adgilebSi.
$ 3
1. saxlis teritoriaze Segrovebuli komunaluri narCenebidan SerCeviT
Segrovebas eqvemdebareba:
1) nivTierebebis narCenebi:
a) qaRaldis da muyaos SefuTvis narCenebi;
b) feradi da ufero minis SefuTvis narCenebi;
g) xelovnuri masalebisgan Seqmnili SefuTvis narCenebi;
d) Sereuli masalisgan Seqmnili SefuTvis narCenebi;
e) qaRaldis da muyaos narCenebi, romlebic ar warmoadgenen
21
2.
3.
4.
5.
6.
SefuTviT masalas.
mcenareuli narCenebi
samSeneblo masalebis narCenebi
didgabaritiani narCenebi
narCenebi, romlebic safrTxes warmoadgenen
eleqtro da eleqtronuli mowyobilobebis narCenebi
2. sajaro adgilebSi SerCeviT Segrovebas eqvemdebarebian winamdebare
muxlis punqt 1-Si CamoTvlili narCenebi.
3. winamdebare muxlis punqt 1-Si CamoTvlili yvela narCeni SeiZleba
Segrovebul iqnas erTad.
$ 4
narCenebi, romlebic safrTxes warmoadgenen, garda $ 27, unda iyos
Segrovebuli da Cabarebuli kompaniasTan SeTanxmebul dros da wesebis
mixedviT.
$ 5
saremonto samuSaoebis Sedegad warmoqmnili narCenebi unda Segrovdes
samuSaoebis
mwarmoeblis
mier
winaswar
momzadebul
specialur
konteinerebsa an tomrembSi.
$ 6
1. didgabaritiani narCenebis datoveba amisTvis specialurad gankuTvnil
adgilebSi unda xdebodes narCenebis gatanamde maqsimum 24 saaTiT adre.
didgabaritiani narCenebisTvis gankuTvnili adgilebi xelmisawvdomi unda
iyos narCenebis gatanis kompaniis TanamSromlebisTvis.
2. didgabaritiani narCenebi SeiZleba Segrovili iqnas Sesabamisi kompaniis
mier am mizniT gaTvaliswinebul konteinerebSi, romlebic ganlagdebian
winaswar gansazRvrul dros araumetes 24 saaTiT da daakmayofileben
wesdebiT gaTvaliswinebul saerTo normebs.
3. didgabaritiani narCenebis Cabarebis dros gansazRvra xdeba kompaniasTan
SeTanxmebiT. es informacia unda ganTavsebul iqnas gancxadebis saxiT.
$ 7
1. talaxis, Tovlisa da yinulis Segroveba xdeba iseT adgilebSi, sadac
maTi ganTavseba xels ar uSlis adamianTa da satransporto saSualebebis
moZraobas da amavdroulad SesaZlebelia maTi gatana.
2. saxlebis piras mdebare trotuarebze Segrovili talaxi, Tovli da
yinuli unda gadaTanil iqnas quCis piras, raTa adgili mieces fexiT
mosiarulebs. talaxis, Tovlis da yinulis Segroveba ar unda xdebodes
gazonebze, xeebTan, klumbebTan, gare ganaTebis boZebsa da SuqniSnebTan.
3. sxva WuWyi unda gatanil iqnas saWiroebisamebr.
4. Tovlis, yinulis, talaxis da sxva WuWyis gadayra trotuarebidan quCis
saval nawilze akrZalulia.
22
$ 8
1. satransporto saSualebebis garecxva Ria adgilebSi daSvebulia mxolod
myar Zirze. aucilebelia WuWyiani wylis SeSveba kanaliazaciaSi an
specialur sacavsi, romlis dacla xdeba wesdebis mixedviT.
2. satransporto saSualebebis saremonto samuSaoebi Ria adgilebSi
daSvebulia im SemTxvevaSi, Tu maT Sedegad ar WuWyiandeba wyali da miwa
da es ar awuxebs mosaxleobas. gamoenebuli nawilebi da masalebi unda
utilizirebuli iqnas Sesabamisi kanonis mixedviT.
$ 9
Ria adgilebSi, sadac ar aris mWidro dasaxleba, da sasoflo-sameurneo
teritoriebze daSvebulia mcenareuli narCenebis dawva im pirobiT, Tu es
ar awuxebs aremareSi mcxovreb mosaxleobas.
$ 10
saxlis Sida wesebis SemuSavebis dros, sasurvelia, saxlis mepatronem
gaiTvaliswinos winamdebare wesdebis moTxovnebi da amis Sesaxeb
informacia miawodos mosaxleobas gancxadebis saxiT.
sacxovrebeli saxlebis teritoriaze da quCebSi
quCebSi moTavsebuli komunaluri
narCenebis Sesagrovebeli mowyobilobebi, maTi ganTavsebis da movlis
wesebi
§ 11
1. Tu vivaraudebT, rom erTi macxovrebeli kviraSi saSualod 0,05 m3 nagavs
yris, nagvis yuTebis moculoba unda iyos 0,05 - 5 m3, konteinerebis ki 3,5 36 m3.
nagvis
yuTebi
da
konteinerebi
saxlis
yvela
macxovreblisTvis
xelmisawvdomi unda iyos.
§ 12
1. teritoriaze, romelze mdebareobs maRalsarTuliani saxli an saxlebi
da sadac 20-ze meti adamiani cxovrobs, unda moTavsdes minimum 1,1 m3
moculobis nagvis yuTi. im SemTxvevaSi, Tu is ufro pataraa, nagvis gatana
ufro xSirad unda ganxorcieldes.
2. saxlis teritoriaze unda moTavsdes komunaluri nagvis yuTebis
sakmarisi raodenoba:
1 meored gamosayenebeli masalebisTvis;
2 sxva narCenebisTvis, romlebic segregacias ar eqvemdebarebian.
§ 13
1. narCenebis daxarisxebis da masalebis meored miRebis mizniT, unda
moTavsdes wesdebiT gaTvaliswinebuli saerTo Tvisebebis mqone da
qvemoCamoTvlil ferebSi Sesrulebuli nagvis yuTebi:
1) lurji – qaRaldis da muyaos narCenebisTvis;
2) TeTri – ufero minis narCenebisTvis,
3) mwvane – feradi minis narCenebisTvis,
4) yviTeli – liTonis, xelovnuri nawarmoebis da mravalmasaliani
23
narCenebisTvis,
5) wiTeli – sxvadasxva gadasamuSavebeli masalebis narCenebisTvis,
da
6) yavisferi – narCenebisTvis, romlebic biodegradacias ganicdian.
nagvis yuTebze unda moTavsdes warwerebi, Tu romel narCenisTvis arian
gankuTvnili da maTi mflobelis vinaoba. agreTve unda miTiTebuli iyos im
firmis saxelwodeba, logotipi, telefoni da misamarTi, romelsac
yuTebisgan nagvis gatana evaleba.
2. gadasamuSavebeli narCenebis Sesagrovebeli yuTebi daculi unda iyos
amindis negatiuri zegavlenisgan.
3. yuTebi myar Zirze unda moTavsdes, raTa advili iyos maTi gadaadgileba.
§ 14
1 komunaluri
narCenebis
yuTebi
da
konteinerebi
hermetuli
da
cecxlgamZle unda iyos.
2 yuTebs da konteinerebs iseTi forma unda hqondeT, romelic gaadvilebs
maT movlas da amave dros maTSi moTavsebuli nagavi ar gadmoiyreva
qaris, wvimis da sxva garemoebebis Sedegad. yuTebi daculi unda iyos
cxovelebisgan.
3 yuTebsa da konteinerebSi ar SeiZleba Semdegi nivTebis gadayra: Tovlis,
yinulis, cxeli ferflis, totebis, samSeneblo da sxva nagavis, romlis
moculoba didia an safrTxes qmnis.
§ 15
1. yvela sacxovrebeli saxlis teritoriaze an teritoriaze, sadac ewevian
komerciul saqmianobas, aucilebelia ganTavsebuli iyos minimum erTi
saerTo komunaluri nagvis yuTi.
2. kerZo saxlebis an adgilis naklebobis SemTxvevaSi, daSvebulia
plastikuri tomrebis gamoyeneba, romelTa moculoba 60-dan 120
litramdea; unda iyos daculi maTi ferebiT gansxvaveba, romelic
miTiTebulia § 15.
3. daSvebulia sxvadasxva gadasamuSavebeli narCenebis Sesagroveblad
mravalkameriani yuTebis gamoyeneba. unda iyos daculi maTi ferebiT
gansxvaveba, romelic miTiTebulia § 15.
§ 16
1. komunaluri narCenebis Sesagrovebel mowyobilobebs, maT Soris
sacxovrebeli saxlebis bunkerebs, saxlis mepatrone uvlis da Sesabamis
teqnikur, higienur da sanitarul mdgomareobaSi inaxavs.
2. kvartalSi erTxel unda xdebodes yuTebis da konteinerebis dezinfeqcia
ise,
rom
dezinfeqciiis
adgili
sadezinfeqcio
saSualebebiT
ar
daWuWyiandes.
3. konteinerebis da yuTebis adgili sufTa da movlili unda iyos. yoveli
nagvis gatanis mere xdeba am adgilis gasufTaveba.
24
§ 17
1 yuTebi da konteinerebi komunaluri narCenebis SemgroveblisTvis
xelmisawvdom adgilas unda moTavsdes.
2 yuTebi da konteinerebi saxlis teritoriis farglebSi unda moTavsdes
myar, swor Zirze, sadac ar grovdeba wyali, talaxi da sxva WuWyi.
konteinerebis
moTavseba
saxlis
teritoriis
farglebSi
3 Tu
SeuZlebelia, unda arsebobdes gzis an sxva saxlis teritoriis
mflobelis Tanxmoba maT moTavsebaze.
4 firma, romelsac narCenebis gatana evaleba, unda uzruvneyofili iyos
saSualebiT,
gansazRvrul
dros
mivides
yuTebis
ganlagebis
teritoriaze da gaitanos nagavi ise, rom adamianebs, Senobebs da
manqanebs ziani ar miayenos.
5 punqt 4-Si gaTvaliswinebuli pirobebis Secvla firmasTan SeTanxmebiT
xdeba.
6 yuTebi da konteinerebi ar SeiZleba moTavsdes quCis sakomunikacio
nawilSi, rogoricaa trasa, trotuari, avtosadgomi da gazoni.
§ 18
1 gzebze da teritoriebze, sadac ganTavsebulia sajaro daniSnulebis
obieqtebi, maT Soris ubnis gzebze, unda moTavsdes cecxlgamZle urnebi,
romelTa moculoba 0,020 m3 - 0,080 m3 Seadgens.
2 urnebi
unda
moTavsdes
quCebis
gadasasvlelebTan,
transportis
gaCerebebTan da iq, sadac moZraobs bevri fexiT mosiarule adamiani.
3 urnebs iseTi forma unda hqondeT, rom maTSi moTavsebuli nagavi ar
gadmoiyaros gareT qaris, wvimis da sxva garemoebebis Sedegad.
sajaro da kerZo teritoriebidan Txevadi narCenebis gat
gatanis wesi da
sixSire
§ 19
1 komunaluri da Txevadi narCenbis gatana mxolod Sesabamis firmas
SeuZlia.
2 firmasTan dadebul xelSekrulebaSi (xelSkrulebebSi) teritoriidan
yvela saxis narCenis gatana unda iyos gaTvaliswinebuli, maT Soris:
narCenebi, romlebic segregacias ar eqvemdebarebian,
dgadasamuSavebeli narCenebi,
mcenareuli narCenebi,
didgabaritiani narCenebi,
saremonto narCenebi,
narCenebi, romlebic safrTxes warmoadgenen,
eleqtronuli da eleqtromowyobilobebis narCenebi.
agreTve xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli unda iyos segregacias ar
qvemdebare narCenebis gatanis sixSire da wesi, danarCenebis ki – saWiroebis
mixedviT.
3. narCenebis gatana unda xdebodes iseTi sixSiriT, rom Tavidan airidos
yuTebisa da konteinerebis gadavseba, agreTve uzrunvel iyos mimdebare
teritoriis sisufTave, magram aranakleb:
1. or kviraSi erTxel kerZo saxlebidan;
2. kviraSi erTxel mravalojaxian dasaxlebidan (korpusi).
25
4. didgabaritiani samSeneblo masalebis da teqnikis narCenebis gatana unda
xdebodes sistematurad winaswar gancxadebuli ganrigis mixedviT, romelic
SeTanxmebulia kompaniasTan, an saWiroebisamebr.
5. sakanalizacio wylis sacavebis dacla unda ganxorcieldes iseTi
sixSiriT, rom Tavidan airidos maTi gadavseba. saxlis mepatrone xels
awers xelSekrulebas kompaniasTan sakanalizacio wylis sacavebis daclis
da narCenebis gatanis Taobaze.
$ 20
saxlis mepatrone valdebulia minimum ori wlis ganmavlobaSi Seinaxos
komunaluri narCenebis da sakanalizacio wylebis gatanaze gadaxdili
Tanxebis qviTrebi.
$ 21
quCis urnebidan narCenebis gatana unda xdebodes maTi Sevsebis mixedviT,
magram aranakleb erTxel kviraSi Semodgoma-zamTris periodSi da orjer
kviraSi gazafxuli-zafxulis periodSi.
nagavsayrelze Segrovebuli biodegradacias
narCenebis maqsimaluri daSvebuli moculoba
qvemdebare
komunaluri
$ 22
1. nagavsayrelze Segrovebuli biodegradacias qvemdebare komunaluri
narCenebis maqsimaluri daSvebuli moculoba Seadgens:
1. 2007 wels – 1995 wels miRebuli biodegradacias qvemdebare
narCenebis 90% (woniT), rac Seadgens biodegradacias qvemdebare
narCenebis mTliani moculobis 70% (woniT).
2. 2008 wels – 1995 wels miRebuli biodegradacias qvemdebare
narCenebis 79% (woniT), rac Seadgens biodegradacias qvemdebare
narCenebis mTliani moculobis 60% (woniT).
3. 2009 wels – 1995 wels miRebuli biodegradacias qvemdebare
narCenebis 74% (woniT), rac Seadgens biodegradacias qvemdebare
narCenebis mTliani moculobis 56% (woniT).
4. 2010 wels – 1995 wels miRebuli biodegradacias qvemdebare
narCenebis 68% (woniT), rac Seadgens biodegradacias qvemdebare
narCenebis mTliani moculobis 50% (woniT).
5. 2011 wels – 1995 wels miRebuli biodegradacias qvemdebare
narCenebis 63% (woniT), rac Seadgens biodegradacias qvemdebare
narCenebis mTliani moculobis 47% (woniT).
2. nagavsayrelze Segrovebuli biodegradacias qvemdebare komunaluri
narCenebis maqsimaluri daSvebuli moculoba ganisazRvreba narCenebiT
meurneobis gegmis mixedviT. mis safuZvels warmoadgens 2007-2011 wlebisTvis
gaTvaliswinebuli maqsimluri done da komaniis wili momsaxurebis bazarze
wina wels.
3. imisaTvis, rom ganvsazRroT komaniis wili momsaxurebis bazarze, unda
gavamravloT mocemul welSi kompaniis mier gatanili narCenebis saerTo
moculoba qalaq varSavidan gatanili narCenebis saerTo moculobaze.
26
narCenebiT meurneobis
meurneobis gegmidan gamomdinare sxva moTxovnebi
moTxovnebi
$ 23
1. sasurvelia, saxlis teritoriaze Segrovebuli mcenareuli narCenebis
bunebriv sasuqad gadaqceva, garemos usafrTxoebis gaTvaliswinebiT.
2. qalaqis gamwvanebul teritoriebis movlis procesSi Segrovebuli
mcenareuli narCenebi unda gagzavnil iqnas bunebrivi sasuqebis damzadebis
sferoSi momuSevare sawarmoebSi.
3. daSvebulia mcenareuli narCenebis dawva, Tu ki isini arian daavadebuli.
$ 24
narCenebi, romlebic safrTxes warmoadgenen, grovdebian Semdegi wesis
mixedviT:
1) vadagasuli wamlebi – afTiakebSi, specialuri Segrovebis
punqtebSi;
2) daclili elementebi – Segrovebis specialur adgilebSi;
3) daclili akumulatorebi – savaWro centrebsa da manqanebis servispunqtebSi;
4) sxva narCenebi, romlebic safrTxes warmoadgenen – Segrovebis
specialur punqtebSi.
Sinauri cxovelebis patronebis movaleobebi
$ 25
1. Sinauri cxovelebis patronebi pasuxs ageben TavianTi cxovelebis
saqcielze.
2. Sinauri cxovelebis patronebi valdebulni arian uzrunvelyon
adamianebis da sxva cxovelTa usafrTxoeba da agreTve daicvan sajaro
adgilebis sisufTave.
$ 26
1. Sinauri cxovelebis patronebs evalebaT maTi mudmivi da efeqturi
zedamxedveloba.
2. agresiuli da garemosTvis safrTxis Semqmneli cxovelebis gareT gayvana
xdeba mxolod zrdasruli adamianis mier. aucilebelia aseT cxovelze
uwyveti kontroli.
3. sacxovrebel binaSi obobebis, mwerebis, qvewarmavlebis, reptiliebis,
frinvelebisa da sxva egzotikuri cxovelebis gaCereba daSvebulia im
SemTxvevaSi, Tu ki maT gareT gasvlis saSualeba ar aqvT.
4. egzotikuri cxovelebis gareT gayvana xdeba TokiT an galiaSi.
5. sajaro adgilebSi ZaRlebis gayvana xdeba TokiT, agresiuli ZaRlebis ki
- alikapSi.
6. ZaRli SeiZleba Tavisuflad gaSvebuli iyos saxlis teritoriaze, Tu ki
es ar awuxebs mezoblebs da sxva pirebs da Tu saxlis teritoria
SemoRobilia. amasTan, advilad SesamCnev adgilas unda ganTavsebul iqnas
gamafrTxilebeli abra.
7. adgilebSi, sadac xalxi iSviaTad moZraobs, daSvebulia ZaRlis
Tavisuflad gaSveba, garda agresiuli jiSis ZaRlebis.
8.
ZaRlis
Tavisuflad
gaSveba
SeiZleba
amisTvis
specialurad
27
gaTvaliswinebul adgilebSi.
9. ar SeiZleba ZaRlebis da sxva Sinauri cxovelebis Semoyvana:
savaWro, kvebis da sxva obieqtebSi, Tu arsebobs Sesabamisi
gamafrTxilebeli niSani.
sabavSvo moednebze.
10. punqt 9-Si CamoTvlili SezRudvebi ar vrceldeba usinaTlo da sxva
SezRuduli SesaZleblobebis mqone adamianTa gamyol ZaRlebze.
11. ar SeiZleba ZaRlis an sxva cxovelis gaCereba mitovebul adgilebSi.
$ 27
1. ar SeiZleba mtredebis Senaxva mravalojaxian sacxovrebel adgilebSi.
2. daSvebulia mtredebis Senaxva, Tu es ar warmoadgens Semwuxebel
faqtors mosaxleobisTvis da Tu ar abinZureben garemos.
$ 28
ZaRlebis, katebis da sxva cxovelebis patronebi valdebulni arian iqonion
veterinaruli samsaxuris mier gacemuli moqmedi cnoba acrebis Sesaxeb.
$ 29
Sinauri cxovelebis patronebs evalebaT gaasufTavon maTi cxovelebis mier
dabinZurebuli garemo. narCenebi unda moTavsebul iqnas amisTvis
gankuTvnil urnebsa da konteinerebSi. es moTxovna ar vrceldeba usinaTlo
da sxva SezRuduli SesaZleblobebis mqone adamianTa gamyol ZaRlebze.
$ 30
Sinauri cxovelebis transportirebisas, patronebi
daicvan sisufTave da usafrTxoebis zomebi.
valdebulni
arian
$ 31
1. sajaro teritoriaze myof ZaRlebs yelsabamze unda hqondeT specialuri
identifikatori, romlis meSveobiT SeiZleba maTi patronis vinaobis
dadgena.
2. sajaro teritoriaze myofi upatrono cxoveli Cabardeba upatrono
cxovelTa TavSesafarSi, egzotikuri cxovelebi ki – zooparkSi.
3. saSinao cxovelebis dasaflaveba SeiZleba mxolod amisTvis gankuTvnil
adgilebSi.
sasoflosasoflo-sameurneo daniSnulebis cxovelTa Senaxvis wesebi
$ 32
1. TxaTa, bewviani cxovelebis, Sinauri frinvelis Senaxva arasasoflosameurneo teritoriaze SeiZleba mxolod daxurul sivrceSi, raTa ar
mieceT saSualeba gavidnen gzaze da sxva sajaro teritoriebze. sasoflosameurneo daniSnulebis cxovelebis Senaxva ar unda awuxebdes saxlis sxva
macxovreblebs da aramareSi mcxovreb adamianebs. agreTve unda daculi
iyos sanitaruli standartebi.
2. cxenebis, msxvilfexa saqonlis, irmebis, Rorebis, cxvrebis da fuTkrebis
Senaxva arasasoflo-sameurneo teritorebze SeiZleba im SemTxvevaSi, Tu
maTi
Senaxvis
adgili
aranakleb
1000
m
daSorebulia
qalaqis
dasaxlebisgan.
3. punqt 2-Si miTiTebuli SezRudva ar vrceldeba dasvenebis adgilebSi da
28
sajaro samsaxurSi momuSave cxenebze.
$ 33
cxovelebis Senaxva arasasoflo-sameurneo teritoriebze akrZalulia:
1. sam an met sarTulian Senobebis dasaxlebis teritoriaze;
2. mravalojaxian SenobebSi;
3. Tu kerZo teritoria 500 m2-ze naklebia.
$ 34
sarekreacio da satransporto cxovelebis patronebs evalebaT maTi
narCenis gatana maTi gaCerebis adgilebidan, Tu ki isini warmoadgenen gzebs
da sajaro adgilebs.
aucilebel deratizacias qvemdebare teritoriebi da misi Sesrulebis
vadebi
$ 38
1. aucilebel deratizacias eqvemdebareba:
mWidro dasaxlebuli teritoriebi;
sasoflo-sameurneo produqtebis gadamuSvebis da Senaxvis sawyobebi
da sxva nagebobebi
2.
punqt
1-Si
CamoTvlili
obieqtebis
deratizacia
xorcieldeba
yovelwliurad dekembris TveSi, Tu ki maTze iyo SemCneuli virTxa. sxva
sajaro teritoriebze es procesi xorcieldeba saWiroebisamebr.
29
2.2. infrastruqturis ganviTareba
narCenebiT meurneobis infrastruqturis erTerT yvelaze mniSvnelovan
elements warmoadgens SerCeviTi Segrovebis konteinerebi an tomrebi.
konteinerebi
raze unda gavamaxviloT yuradReba SerCeviTi Segrovebis konteinerebis
gamoyenebis dros?
esTetikuri mxare – originaluri konstruqcia da Tanamedrove dizaini
aZlevs konteinerebs esTeturad gamoiyurebas. es saSualebas gvaZlevs, isini
ganvaTavsoT
sajaro
adgilebSi,
mWidrod
dasaxlebul
ubneSi,
avtosadgomebze, parkebsa da sxva adgilebSi, sadac arsebobs fexiT
mosiaruleTa moZraoba.
gamZleoba – Zlieri da myare konstruqcia, maRali xarisxis polietileni
da damzadebis Tanamedrove teqnologia ganapirobebs maT gamZleobas,
meqanikur
dazianebisa
da
cudi
amindisgan
daculobas.
rkinis
konteinerebisgan gansxvavebiT, plastmasis konteinerebi msubuqia da ar
Jangdeba. advilia mis zedapiridan saRebavebis da webos gawmenda. ar
cvlian fers mzis xangrZlivi moqmedebis Sedegad.
universaluroba – polietilenis meqanikuri da qimiuri gamZleoba gvaZlevs
saSualebas gamoviyenoT igi sxvadasxva gadasamuSavebeli narCenebis
Sesagroveblad.
adgilis ekonomia – konteinerebi SeiZleba moTavsdes Tundac Zalian
patara adgilas. maTi mcire sigane (1.2 m) saSualebas gvaZlevs movTavsoT
isini trotuarebzec ki. didi moculoba da patara gabaritebi
ganapiroben
maT
gamoyenebas
im
adgilebSi,
sadac
tradiciuli
konteinerebis moTavseba SeuZlebelia.
ferebiT gansxvaveba – mzaddeba sxvadasxva feris konteinerebi, imis
mixedviT ra saxis narCenebisTvis aris gankuTvnili. konteinerebze
agreTve SesaZlebelia qalaqis emblemis an kompaniis dasaxelebis
ganTavseba.
usafrTxoeba da higiena – arsebobs Zalian mcire Sesazlebloba imisTvis,
rom liTonis da minis narCenebi gadmoiyreba gareT, rac amcirebs
safrTxes dones momxmarebelTaTvis. konteinerebs gaaCniaT higienis
licenzia saxelmwifo higienis samsaxurisgan da saxanZro inJinerTa da
teqnikosTa kavSiris dadebiTi daskvna.
advili dacla – amgvari konteinerebis dacla xorcieldeba standartuli
orkauWiani amwevis meqanizmis meSveobiT. daclisas, konteineri advilad
ukan Tavsdeba.
teqnikuri daxmareba – klientis nebismier SekiTxvaze pasuxs aZlevs
konteinerebis gayidvis jgufi.
garantia* - narCenebis SerCeviTi SegrovebisTvis gamoyenebul konteinerebs
unda hqondes minimaluri 5-wliani garantia.
kargi konteinerebis magalitebi:
Minileader
da
Euroleader-is
konteinerebi
–
iyo
specialurad
Euroleader
damzadebuli optimaluri SerCeviTi SegrovebisTvis. maTi forma da
funqcionaluroba aris mravalwliani cdebis da bazris kvlevis Sedegi.
aqvT orsarqveliani Ziri, romelic ar aZlevs saSUalebas mesame pirs,
gaxsnas igi. konteineris stabiluri formis gamo Znelia misi gadmoyiraveba.
30
xvreli gankuTvnilia sxvadasxva tipis da zomis narCenebisTvis, maT Soris
didi boTlebisTvis (5 litramde). rogorc wesi, MINILEADER-is konteinerebs
aqvT 2 xvreli da 2 aRwera (grafikuli). EUROLEADER-is konteinerebs ki aqvT
4 xvreli da 4 aRwera.
EUROLEADER-is konteinerebma moipova prestiJuli jildo wlis nawarmis
kategoriaSi 1999 wlis bruniT formirebis teqnikis dargSi moRvawe
firmebis kavSiris sagazafxulo konferenciaze barselonaSi.
MinibankMinibank-is konteinerebi arian Seqmnili viwro adgilebSi ganTavsebisTvis.
isini mWidrod ekvrebian erTmaneTs da qmnian kompaqtur konstruqcias. maTi
konstruqcia da ganlageba saSualebas aZlevs sisufTavis dacvas maTi
ganTavsebis mimdebare teritoriaze. rogorc wesi, MiniBank-is gaaCniaT 4
xvreli da 2 grafikuli aRwera.
TIDYTOPTIDYTOP-is Tavsaxurebis da Can CollectorCollector-is konteinerebis gamoyenebis
mizezebi
Can
Collector-is
konteinerebi
–
msubuqi, transportirebisa
da
Collector
gasufTavebisTvis advili. SeiZleba maTi gamoyeneba plastikur tomrebTan
erTad. Tavsaxurs xvrelis garda SeiZleba hqondes saketi. idealuria
aluminis qilebis, SuSis an plastikuri boTlebis da areTve vadagasuli
wamlebis da daclili elementebis Sesagroveblad.
31
TIDYTOPTIDYTOP-is damcavi yuTebi aris saukeTeso saSualeba 205-litriani
standartuli liTonis kasri gadaqceul iqnas esTetur konteinerad
narCenebis SerCeviTi SegrovebisTvis.
–
–
–
ornawiliani konstruqcia, mosaxsneli zeda nawiliT
Ziri SeiZleba iyos damagrebuli miwaze
gankuTvnilia 205-litrian standartul kasrebisTvis
damzadebulia
umaRlesi
xarisxis
uv-gasxivebis
gamZle
polietilenisgan
gamZlea cudi amindis pirobebSi, rac saSualeas aZlevs grZelvadian
gamoyenebas
ar esaWiroebian damatebiT movlas
aqvT esTetiuri dizaini da ergonomiuli forma
SeiZleba iyos sxvadasxva ferebis
SesaZlebelia maTze grafikuli gamosaxulebis ganTavseba, mag.
kompaniis logotipi
xvreli Seizleba iyos mrgvali an oTxkuTxedi
konteinerebze damatebiTi informaciis miRebisTvis dagvikavSirdiT: Titan
Eko Sp. z o.o., ul. Topolowa 5, 62-090 Rokietnica k/Poznania, POLAND Tel.:
(0048) 61 814 44 00, Fax: (0048) 61 814 54 99
E-mail: [email protected], www.titan-eko.com
tomrebi
raze unda gavamaxviloT yuradReba
tomrebis gamoyenebis dros?
narCenebis
SerCeviTi
Segrovebis
tomrebi unda mzaddebodes gamoyenebul folgisgan da eqvemdebarebodes
xelaxal gamoyenebas.
32
poloneTSi narCenebis
warwerebis nimuSebi:
SerCeviTi
SegrovebisTvis
gamoyenebul
tomrebze
33
34
35
2.3. ekologiuri ganaTleba
bunebasTann harmoniulad
imisaTvis rom sazogadoebam SeZlos samyaros bunebasTa
keTldReoba,, saWiroa
cxovreba, razec damokidebulia maTi arseboba da keTldReoba
axali eTika, romelic exeba ara marto
marto xalxs, aramed mTel bunebas.
ekologiuri
ganaTlebis
davalebaa
axali
eTikis
Sesamamisi
damokidebulebis mxardaWera da gaZliereba.
Ggaremos dacvis msoflio strategia
ekologiuri
ganaTleba
mniSvnelovan
rols
TamaSobs
Tanamedrove
samyaroSi. virCevT ra cxovrebis gansazRvrul stils, Cveni konkretuli
gziT
gavlenas
vaxdenT
garemoze,
romelSic
vcxovrobTxSirad
gauazreblad. zogierTi Cveni saqcieli gavlenas axdens sruliad ucxo
adamianebze da Zalian Soreul adgilebzec ki; iseT zians ayenebs, romlis
gamosworeba momaval Taobebs mouwevT.
maswavleblebi, sazogadoebrivi organizaciebi, TviTmmarTvelobebi, media
gadamwyvet rols TamaSoben ekologiuri Segnebis amaRlebaSi., romlis
mimarTuleba da farglebi Cveni drois gamoZaxilad iqca. es cxadia bevri
adamianisTvis, imaTTvis, visac ganaTlebasTan kavSiri aqvs da imaTTvisac,
visac aranairi kavSiri ara aqvs. ekologiuri ganaTleba saqarTveloSi aseve
mniSvnelovania bavSvebis aRrdisas.
saqarTvelos
ekologiur
perspeqtividan:
situacias
SeiZleba
SevxedoT
drois
warsuli
saqarTvelo
aTaswliani
kulturuli
memkvidreobis
mqone
qveyanaa,
umSvenieresi peizaJebiTa da mravalferovani bunebiT. Qqveynis bevr regionSi
cxovelebi TiTqmis mSvid pirobebSi cxovroben.
awmyo
vakvirdebiT
sacxovrebeli
pirobebis
swraf
gauaresebas
bunebrivi
pirobebis
swraf
gauaresebasTan
erTad,
gansakuTrebiT
narCenebTan
dakavSirebuli problemebi iCenen Tavs.
momavali
bunebrivi
garemo
SeuZlebelia
SenarCundes
sazogadoebis
aqtiuri
monawileobis gareSe. TiToeulma moxelem,GJurnalistma, mascavlebelma,
menejerma, muSakma, fermerma da mSobelma unda gaiazros garemos
problemebis mniSvneloba. poloneTisa da aRmosavleT evripis sxva qveynebis
gamocdileba, aseve proekologiuri TviTSegnebis Camoyalibeba bavSvebsa da
mozardebSi Zalian mniSvnelovania. Mmxolod am Segnebis wyalobiT
darwmundeba sazogadoeba, rom dabalansebuli ganviTareba (ekologiuri
ganviTareba bunebis uflebaTa pativiscemiT) saqarTvelos, poloneTisa da
sxva qveyneis ganviTarebis erTaderTi gzaa.
ekologiuri ganaTleba mravalferovans gaxdis skolebSi muSaobas da xels
Seuwyobs mniSvnelovan, didaqtikur warmatebebs, radgan:
36
•
•
•
•
qmnis sxvadasxva sagnebis swavlebis gaZlierebis did SesaZleblobebs;
exmareba moswavleebs ganaviTaron TavianTi unarebi, romelic
SeiZleba ar gaxdes uceb SesamCnevi;
iwvevs garemoTi dainteresebas Yyvela moswavleSi, miuxedavad maTi
sxvagvari miswrafebisa da niWisa;
SeiZleba gaxdes dasabami jgufebis, sazogadoebisa da erebis
gaerTianebisac ki.
Mmaswavleblis roli
imisaTvis, rom gavigoT maswavleblis roli ekologiur ganaTlebaSi, unda
davukvirdeT momdevno or SekiTxvaze gacemul pasuxebs.
unda ainteresebdes Tu ara maswavlebels
maswavlebels ekologiuri ganaTleba?
diax. unda ainteresebdes TiToeuls. bevri sagani da unari, romelTac
maswavleblebi
maswavleblebi skolaSi aswavlian,
aswavlian, dakavSirebulia garemos
garemos Sesaxeb
mdidar
codnasTan.
proekologiuri
safuZvlebis
Camoyalibeba
aucilebelia usafrTxo da jansaRi momavlis uzru
uzrunvelsayofad CvenTvis
da Cveni garemocvisTvis.
magaliTebi, romelic garemos dacvas Seexeba da romliTac SeiZleba
dakavdes yvela, visac bunebis dacva ainteresebs da aseve moswavleebic:
• trotuarebisa da saqalaqo parkebis Seqmna da maTi dacva;
• wylisa da eleqtroenergiis ekonomiurad moxmareba;
• naxSirbadis, navTobisa da gazis SezRuduli raodenobiT wva;
• sazogadoebrivi transportiT xSiri sargebloba;
• gonivruli sayidlebi;
• nayidi fuTebis raodenobis SezRudva, rac TavisTavad gamoiwvevs
fuTebisagan warmoebuli narCenebis raodenobis Semcirebas;
• usargeblo nivTebisa da aseve biologiuri narCenebis yoveldRiuri
segregacia da maTi gadamuSavebisTvis gankuTvneba;
• xmauris SezRudva.
TiToeuli maswavlebeli TviTon unda iyos dainteresebuli ekologiuri
ganaTlebiT?
diax.Yyvela sagani, romelsac maswavleblebi aswavlian, garkveulwilad
Seicavs ekologiuri ganaTlebis sakiTxebs.
ra aris ekologiuri ganaTleba?
ganaTleba?
ekologiuri ganaTlebis ZiriTadi miznebi:
•
•
•
codnis miRebis SesaZleblobis Seqmna, RirebulebaTa sistemis
gaTviTcnobiereba, aseve valdebulebaTa safuZvlebis miReba, romelic
aucilebelia garemos dacvis saqmianobaSi;
moswavleebSi garemos Seswavlisa da analizisadmi interesis aRZvra
sxvadasxva
perspeqtiviT:
fizikuri,
geografiuli,
biologiuri,
sociologiuri, ekonomikuri, politikuri, teqnologiuri, istoriuli,
estetikuri da sulieri;
moswavleebSi garemosTan dakavSirebuli Temebisadmi interesis
aRZvra, maTi mowodeba aqtiurad, Segnebulad miiRon monawileoba
37
•
garemos problemebis gadaWraSi;
axalgazrdebisaTvis praqtikuli codnis gamoyenebis SesaZlebloba,
romelic maT saSualebas miscems aqtiurad imoqmedon garemos
dacvasTan dakavSirebul sakiTxebze
da gaavrcelon dedamiwis
simdidris gonivrulad gamoyenebis xerxebi, rac asaxvas hpovebs maTi
cxovrebis stilze da amave dros koleqtiuri, sapasuxismgeblo
gadawyvetilebis miRebis Tanamonawileobazec.
ekologiuri ganaTleba aris mcire doziT moswavleebisaTvis Teoriuli
codnis miwodeba, xolo didi zegavleniT praqtikuli unarebis gaRrmaveba,
romelic saWiroa codis misaRebad da maTi konkretul situciaSi
gamosayeneblad. is dakavSirebulia yvelaferTan, rac Cvens garSemoa da
unda moxdes misi aRqma mTlianobaSi. ekologiuri ganaTleba moicavs 7
ZiriTad areals: Segneba, codna, gageba, daintereseba, pasuxismgebloba,
moqmedeba, cvlileba.
ekologiuri ganaTlebis magaliTi skolaSi
Segneba
bolo xanebSi Cvens skolaSi ar aris wyali. sainteresoa ratom?
codna
poloneTis im raionSi, romelSic vcxovrobT, saSualo wliuri naleqebis
moculoba Seadgens 475mm. es naklebia, vidre evropis umravles qveyanaSi.
Yyovelwliurad poloneTSi 15km3 wyali gamoiyeneba, romlis mxolod 15%-ia
sasmeli
wyali,
danarCeni
85%
gamoiyeneba
mrewvelobisa
da
miwaTmoqmedebisTvis.
gageba
geografiis maswavleblebma
maswavleblebma mogvitanes gazeTidan amonaWeri, romlidanac
Cans,
Cans, rom gasul wels naleqebis moculoba naklebi iyo, vidre Cveulebriv,
gamoenebul
ebul
xolo wina wlis yinvebis gamo Zalian didi raodenobiT wyali gamoen
iqna saxlebis gasaTbobad. axla ki mesmis, ratom Semogvaklda wyali
bolo xanebSi.
daintereseba
Cvens qalaqSi sul ufro da ufro meti xalxi Camodis sacxovreblad. Ees
niSnavs, rom ma
macxovreblebs ufro meti wyali sWirdebaT. iqmneba aseve
axali samuSao adgilebi, romlebic aseve wyals gamoiyeneben. Sedegad
Cvens qalaqSi ar aris sakmarisi
sakmarisi raodenobis wyali. ra SegviZlia
gavakeToT?
gavakeToT? wylis rezervuarebis aSeneba kargi azria, magram aman ar unda
daamaxinjos qalaqis xedi, ar unda SeuSalos xeli satyeo an sazRvao
ekonomikas
da
ar
unda
gaauaresos
wylis
xarisxi.
biologiis
maswavlebela gviCvena rukaze
rukaze wylis sacavebis miaxloebiTi mdebareoba.
maTi umetesoba dacul adgilebSi an maT mezoblad moxvda.
pasuxismgebloba
ra sakvirvelia, unda vifiqriT wylis gamoyenebis Semcirebis xerxebze.
Ggaremos
dacvis
ganyofilebam
adgilobriv
TviTmarTvelobaSi
SemogvTavaze,
rom
migvewera
werili
Sesabamisi
organoeb
rom
organoebisaTvis
xelisuflebaSi SekiTxviT, saidan modis wylis adgilobrivi maragi da vin
38
aris misi momxmarebeli. sazogadoebasTan urTierTobis gakveTilze
SevadgineT Sesabamisi anketa wylis
wylis gamoyenebasTan dakavSirebiT. viyav
viyaviT
gancvifrebulebi,
gancvifrebulebi, roca misi sisruleSi moyvanis Semdeg gavigeT, rom Cvens
nacnobebs, romlebic qalaqgareT cxovroben wyalsadeni saerTo ara aqvT.
moqmedeba
adgilobrivi
mmarTveloba
daTanxmda,
skolaSi
wylis
sazomi
daTanxmda,
dagvemontaJebina, romlis wyalobiTac wylis gamoyenebas gavakontrolebT.
es iqneba erTerTi
erTerTi wamyvani proeqti! maTematikis maswavlebelma gadawyvita
mkvlevarTa
Sedegebi
gamoeyenebina
Tavis
leqciebze.
monacemebze
dayrdnobiT ki davxazavT cxrils, romelic skolis ga
gancxadebis dafaze
gamoikvreba.
cvlilebebi
proeqtis efeqti
efeqti iyo skolis samoqmedo gegma. Cveni mizani iyo wylis
gamoyenebis
Semcireba.
amas
mivaRwieT
sxvadasxva
moqmedebebis
Semcireba.
sxvadasxva
wyalobiT,Mmag.
wyalobiT,Mmag. sapirfareSoebSi damatebiTi mowyobilebis dayenebiT,
gadmodenisas rom naklebi raodenobis
raodenobis wyali daixarjos, sarecxi
mowyobilobis gamocvla onkanebSi, aseve sainformacio da saswavlo
aqciebis Catareba moswavleebsa da maswavleblebs Soris, Tu rogor unda
movixmaroT wyali ekonomiurad da avkrZaloT skolis baRsa da gazonebSi
wylis gaSveba, gansakuTrebiT Ramis saaTebSi. wylis moxmareba skolaSi
skolaSi
20%_iT Semcirda. Cemma ojaxma da ekologiurma jgufma igive gaakeTa.
aseTi martivi moqmedebebiT mTels msoflioSi, didi finansuri gasavlis
gareSe, poloneTs SeuZlia Tavis
Tavisi wylis maragi gazardos ramo
ramodenime
modenime
Semcirebis
rebis Sesaxeb
procentiT weliwadSi. Cveni proeqti wylis maragis Semci
praqtikaSi advili gasatarebeli aRmoCnda. adgil
adgilobrivi mmarTeloba
iyenebs mas magaliTadAsxva skolebSi da TavianT ganyofilebebSi. Cvenze
daweres aseve adgilobriv presaSi.
leqciebis kursi ekonomikuri narCenebis sakiTxze.
mizani:
mivuTiToT moswavleebs, ramdenad mniSvnelovan problemas warmoadgenen
narCenebi. bavSvebma unda gaacnobieron sakuTari narCenebis Semcirebis
aucilebloba da gaecnon maTi xelaxali gamoyenebis SesaZleblobebs.
bavSvebs unda vuCvenoT, rogor gaarTvan Tavis narCenebTan dakavSirebul
problemebs da gavacnoT sazogadoebis sxva wevrebis roli am sferoSi.
Tematika
pirveli leqcia - patara danagvianebuli qalaqi.
meore leqcia - rogor SevamciroT sakuTari nagvis raodenoba?
mesame da meoTxe leqciebi - nagvis problemis gadaWra adgilobriv
macxovreblebSi.
Sejameba
narCenebi yoveldRiur cxovrebaSi gvxvdeba. yvela Cvengani aris narCenebis
mwarmoebeli. soflad odiTganve icodnen narCenebis fasi. cxovelebis,
39
samzareulosa da baRisagan miRebuli narCenebi damuSavebisa da dalpobis
Semdeg warmoadgenen ekologiur sasuqs ekonomikaSi. qalaqSi narCenebi
problemas warmoadgenen, vinaidan isini Tagvebisa da virTxebisaTvis
SesaniSnavi saWmelia. sagrZnoblad imata am cxovelebis ricxvma, es ki
epidemiuri da antisanitaruli safrTxis wyaroa. am mizeziT xalxma daiwyo
nagvis gadayra qalaqgareT. droTa ganmavlobaSi aramarto gaizarda
narCenebis raodenoba, aseve Seicvala maTi Semadgenloba. bevri maTgani
uvargisia dakompestirebisaTvis. gaCnda janrTelobisTvis saSiSi narCenebi,
romlebic Seicaven toqsikur nivTierebebs, romlebic sabrTxes uqmnian
adamianis janmrTelobasa da sicocxles. amgvarad, vargisi narCenebis
warmoeba aris adgilobrivi mosaxleobis didi da ZviradRirebuli amocana.
narCenebis Tema Zalzed mniSvnelovania skolebSi gansaxilvelad, rameTu
garemosTan dakavSirebul problemas warmoadgens, romelic yovel Cvengans
exeba. E
leqcia eTmoba patara
optimisturad mTavrdeba.
danagvianebuli
qalaqis
istorias,
romelic
imisaTvis, rom moswavleebma gaigon qalaqis dabinZurebis mizezebi, maT
yuradRebiT unda
gadaxedon sakuTari nagvis yuTis Semadgenlobas. ra
saxis nagavs yrian da romeli maTgani gamodgeba xelaxali gamoyenebisTvis.
amiT isini TavianT wvlils Seitanen dabinZurebasTan brZolaSi, romelic
upirveles yovlisa danagvianebis Semcirebas isaxavs miznad, Semdgom ki
saTanado segregacias saWiroebs.
moswavleebi Tavis uSualo gavlenas garemoze afiqsireben meore leqciis
mosmenisas. magaliTad; mocemulia maRazia, sadac klienti meryeobs, rogori
produqti iyidos: erTjeradi SefuTviT, Tu mravaljeradi.
mesame da meoTxe leqciebSi yuradReba gamaxvilebulia sazogadoebis
rolze narCenebis problemebis gadaWraSi. am leqciebis ganmavlobaSi
moswavleebi
ecnobian
sawyis
gansxvavebebs,
romlebic
arseboben
sazogadoebis wevrebs Soris.
Tematuri blokisa da programis calkeul nawilebs Soris kavSiri
sagnebi:
sazogadoebrivi cxovrebis codna:
• rogor funqcionirebs sazogadoeba?
• demokratiuli samarTali.
• Cemi adgili sazogadoebaSi.
• moqalaqis uflebebi da movaleobebi.
• adamianis,
sawarmos,
qveynis
movaleoba
dakavSirebiT.
garemos
dacvasTan
geografia:
• bunebrivi garemos gardaqmna adamianis zemoqmedebiT.
40
•
garemosa da civilizaciis faqtorebi,
gavlena aqvT adamianis janmrTelobaze.
romlebsac
arasasurveli
polonuri
polonuri (qarTuli
(qarTuli) ena
diskusia demokratiul saxelmwifoSi cxovrebasTan dakavSirebiT
demokratiuli xasiaTis amsaxveli magaliTebi literaturaSi.
–
pirveli leqcia.. patara danagvianebuli qalaqi
mizani:
gaacnobieron moscavleebma narCenebis problema garemoSi.
Tematika:
• konkretuli qalaqis istoria.
• sakuTari nagvis yuTis Semadgenlobis gadasinjva.
Sejameba:
moswavleebi gamogonil danagvianebul qalaqis istoriaze dayrdnobiT
akeTeben daskvnas, raoden mnoSvnelovania narCenebis problema. isini
Txzaven
ambavs
dabinZurebul
qalaqze,
romelic
dafuZnebulia
maswavleblis mier miTiTebul faqtebze (dabinZurebis Sedegad xmeba xeebi,
iwamleba wyali, Cndeba adamianisa da cxovelisTvis saSiSi mravali
daavadeba, ziandeba buneba).
amis mere, moswavleebi axarisxeben narCenebs TavianTi nagvis
Semdegnairad: organuli naSTebi, furclebi, mina, metali,
mineralebi.
yuTidan
ZonZebi,
amgvarad isini acnobiereben TavianT rols narCenebis mopovebasa da
xelaxali gamoyenebis saqmeSi, swavloben, Tu rogor daicvan garemo
yoveldRiurad umartivesi meTodebis gamoyenebiT.
ganrigi:
• moswavleebi kiTxuloben danagvianebul qalaqze istorias, avrcoben
mas. maT eZlevaT ramodenime kiTxva: ratom gaxmnen xeebi qalaqSi? aris
Tu ara Seni sacxovreblis garSemo raime tye? Tu Segxvedria iq
nagavsayreli?
ratom
avadmyofoben
dabinZurabuli
qalaqis
macxovreblebi? dabinZurebul qalaqze Txzulebis wakiTxvis Semdeg
Catardeba diskusia am Temaze.
• Semdgom moswavleebs evalebaT moaTavson TavianT nagvis yuTSi
arsebuli nivTebi folgaze da gadaarCion isini xelaxali gamoyenebis
principiT. maT dausvamen aseTi saxis kiTxvebs: ras yri nagvis yuTSi?
nagavs gadayris win arCev Tu ara? ra xdeba maTi nagavsayrelSi
gadayrisas? ratom ar SeiZleba gamoyenebuli batariebis da
naTurebis, vadagasuli wamlebis gadayra, an naxmari zeTis nagavSi
gadaRvra (magaliTad, manqanis zeTis)? gaqvT Tu ara saxlSi
komposteri? vin da rogor gaakeTa is? rogor SevamciroT nagvis
raodenoba? moswavleebi, amis mere, iwyeben nagvis daxarisxebas imis
da mixedviT Tu risgan arian isini damzadebulebi. maT ekiTxebian
41
romeli narCenis gamoyeneba SeiZleba xelaxla? ra unda gakeTdes rom
SesaZlebeli gaxdes maTi Semdgomi gamoyeneba?
•
•
aucilebeli damxmare saSualebebi:
CanTa an yuTi, romelSic moswvleebi Cayrian nagavs. higienis
TvalsazrisiT jobs moswavleebma ar gamoiyenon saWmlisa da
tualetis nivTebis narCenebi.
folgis didi naWeri da rezinis xelTaTmanebi.
meore leqcia. rogor SevamciroT sakuTari nagvis raodenoba?
mizani:
moswavleebma
dainaxon
momxmarebelTa
moqmedebis
gavlena
raodenobaze, gaecnon danagvianebis Tavidan acilebis meTodebs.
nagvis
Tematika:
• rogori SefuTviT viyidoT produqti maRaziaSi?
• narCenebi Sens irgvliv.
• sami gza danagvianebis Tavidan asacileblad.
Sejameba:
moswavleebi gadawyveten, rogori SefuTviT iyidon produqti maRaziaSi,
raTa Seamciron nagvis raodenoba. ecnobian aseve danagvianebis Tavidan
acilebis sam saSualebas, swavloben gadarCeuli nagavi rogori unda iyos,
rom gamoyenebul iqnes xelaxla.
ganrigi:
• moswavleebi acnobiereben, rom sworad SerCeuli produqtis yidviT
amcireben sakuTari nagvis raodenobas. am mizniT akeTeben sayidlebs
„maRaziaSi”, am dros yuradReba unda iyos gamaxvilebuli imaze, rom
nayidi produqtis gamoyenebis Semdeg, nagvis raodenoba iyos
maqsimalurad mcire. arCeven sxvadasxva SefuTvebs da gamoaqvT
daskvnebi.
• ukvirdebian ra mouvaT gadayril narCenebs.
• saxelmZRvaneloSi waikiTxaven, Tu rogor unda iqnes Tavidan
acilebuli danagvianeba da rogor unda moeqcnen gansakuTrebuli
saxis narCenebs: unda daiwvas isini, Tu piriqiT SeZleba maTi
Semdgomi gamoyeneba.
leqciis xangrZlivoba 45-90 wuTi
aucilebeli damxmare saSualebebi:
• sayidlebis sia
• „maRazia” (saklaso oTaxSi mowyobili),
gansxvavebuli SefuTviT.
sadac
iqneba
produqtebi
dasasruli:
saskolo narCenebis Semcireba unda iyos samagaliTo moswavleTaTvis, raTa
yuradRebiT moekidnon danagvianebis Temas.
42
danarTi:
saskolo narCenebis moculobis Semcireba aris narCenebis sakiTxis mimarT
seriozuli midgomis magaliTi. mis miRweva SeiZleba sxvadasxva gziT:
1 gaakeTe skolis narCenebis sruli sia. maswavlebelTan erTad
ganixile, rogor SeiZleba narCenebis moculobis Semcireba. Camowere
winadadebebi davalebis formiT da waradgine moswavleebs. Seamowme,
rom yvela daicvas axali wesebi.
2 ukeTesi iqneba, Tu CarTav moswavleebs axali wesebis SedgenaSi. maT
SeuZliaT daadginon yvela is adgili skolaSi, sadac iwarmoeba
narCenebi, da mere SeTavazon maTi moculobis Semcirebis gzebi.
Seamowme, rogor sruldeba davaleba da mcirdeba Tu ara narCenebis
moculoba.
nagvis
dasalpebeli
mowyobilobis
dayeneba
skolasTan.
amiT
TvalsaCinoT vanaxebT moswavleebs, rogor udgeba narCenebs buneba.
lekcia 3
nagvis problemis gadawyveta adgilobriv sazogadoebaSi
mizani:
moswavleebi ecnobian adgilobrivi sazogadoebis
nagvis problemis gadawyvetis sakiTxSi
sxvadasxva
jgufebs
Tematika
1 Aadgilobrivi sazogadoebis sxvadasxva jgufebis monawileoba nagvis
problemis gadawyvetis sakiTxSi.
Sinaarsi
moswavleebi ecnobian narCenebis Tavidan mocilebis sxvadasxva meTodebs
maTi adgilobrivi sazogadoebis mier. moipoveben infornacias nagvis
momaragebis adgilobriv politikaze. arkveven Tu ra SeiZleba gaakeTon
adgilobrivma
sazogadoebam,
rom
SesaZlebeli
gaxados
narCenebis
xelmeored gamoyeneba da Tu vin aris pasuxismgebeli am narCenebis
mogrovebaze.
mesame leqciis msvleloba:
moswavleebis jgufebad dayofa:
jgufi 1 – adgilobrivi mosaxleoba, romelTac surT narCenebis
problemebis mogvareba;
jgufi 2 – bunebis damcveli aqtivistebi, romelTac ar surT rom
tyeebi nagviandebodes;
jgufi
3
–
pirebi
romlebic
narCenebis
ekonomikaze
arian
pasuxismgebelni;
jgufi 4 – adgilobrivi mTavrobis warmomadgenlebi;
jgufi 5 – garemo pirobebis damcveli aqtivistebi romelTac surT
narCenebis problemebis mogvareba maTi mogrovebiT da dawviT;
jgufi 6 – adgilobrivi industriis warmomadgenlebi;
jgufi 7 – merebi, romlebic TavianTi warmomadgenlebis meSveobiT
awyoben diskusiebs, akontroleben gamosvlebis dros da akvirdebian
gadawyvetilebebis Ziebas (es funqcia SeiZleba maswavlebelmac SeiTavsos)
moswavleebi
emzadebian
jgufebSi
rolebis
SesrulebisTvis.
TiToeuli
43
jgufi TavianT davalebaze muSaobs.
sruli dro 45 wuTi
saWiro daxmareba:
informacia nagvis problemis gadawyvetasTan dakavSirebiT adgilobriv
sazogadoebaSi, arsebul problemebsa da momavlis gegmebis Sesaxeb.
meoTxe leqciis msveloba:
ToToeuli jgufi warmoadgens Tavis pozicias drois garkveul monakveTSi
leqcia mimdinareobs Semdegi gegmis mixedviT:
meris misalmeba (1 wuTi)
adgilobrivi mosaxleobis pozicia (3 wuTi)
bunebis damcveli aqtivistebis pozicia (3 wuTi)
narCenebis ekonomikaze pasuxismgebeli pirebis pozicia (3 wuTi)
adgilobrivi mTavrobis pozicia (3 wuTi)
garemo pirobebis damcveli aqtivistebis pozicia (3 wuTi)
adgilobrivi industriis warmomadgenlebis pozicia (3 wuTi)
diskusia SemoTavazebebze (15 wuTi)
meris daskvnebi (5 wuTi)
movaleobebis dayofa (5 wuTi)
Sexvedris dasasruli
sruli dro 45 wuTi
aucilebeli damxmare saSualebebi:
diskusiisTvis darbazis momzadeba
diskusiis dRis wesrigis momzadeba realur drosTan mimarTebaSi da misi
sajarod gamokvra
danarTi:
sxvadasxva plastmasis nivTebis Seswavla, risgan aris damzadebuli yuTebi,
erTjeradi sasmeli boTlebi. rodesac plastmasi iqceva narCenad, saWiroa
vicodeT Tu risgan aris is damzadebuli, anu saxifaToa Tu ara.
arsebobs sxvadasxva saxis plastmasebi:
plastmasis SesafuTi CanTebi (PE)
erTjeradi sasmeli boTlebi
Wiqebi da langarebi (PS)
plastmasis boTlebi, saTlebi da fanjris rafebi (PCV)
sxva SesafuTi saSualebebi (PP)
yvelaze saxifaToa PCV produqti, radgan maTi damuSavebis dros
warmoiqmneba toqsikuri nivTierebebi. PS saxifaToa rogorc produqti da
aseve rTuli dasamuSavebelia. PE, PET, PP eqvemdebarebian biodegradacias.
narCenebis SerCeviTi Segrovebis saskolo konteinerebi
ekologiuri ganaTlebis efeqturi procesis warmarTvisTvis saWiroa
Teoriuli codna SeTavsdes yoveldRiur praqtikas. saukeTeso gamosavali
iqneba skolebis aRWurva narCenebis SerCeviTi Segrovebis saskolo
konteinerebiT.
44
poloneTSi skolebi xSir SemTxvevaSi aRWurvilia 4EKO tipis konteinerebiT.
agebuleba: igi Sedgeba liTonis glinis oTxi damoukidebeli elementisgan.
dafarulia sxvadasxva gadasayreli narCenebis safariT. igi aris feradi da
aseve SesaZlebelia masze warwerebis da simboloebis dawera an daxatva.
Aaseve SesaZlebelia raklamis ganTavseba, romelsac naxavs Zalian bevri
adamiani mravali wlis ganmavlobaSi. sisufTavis SesanarCuneblad aris
advili da usafrTxo.
eqspluatacia:
eqspluatacia: nagvis yuTis dacarieleba ar moiTxovs HDS gadasaadgilebel
saSualebas. dazianebis SemTxvevaSi sakmarisia oTxi nawilidan mxolod
erTis gamocvla. nawilebis dacarieleba Tavisuflad SeuZlia erT adamians
da amisTvis mxolod sami wuTia saWiro. nagvis yuTi ikavebs imden adgils
ramdensac erTi tradiciuli konteineri.
ganaTleba: kompleqsi aseve saSualebas aZlevs moswavleebs yoveldRe
miiRon ekologiuri ganaTleba. Ggayiduli produqtebiT Semosuli saxsrebi
Seavsebs skolis biujets. im skolebTaTvis, romlebic aRWurvilni iqnebian
msgavsi konteinerebiT, fondi „Cveni dedamiwa” Cautarebs treningebs
narCenebis SerCeviTi Segrovebisa da garemos dacvis Temaze.
Rirebuleba: kompleqsi igivea, rac oTxi tradiciuli nagvis yuTi da Rirs
imdenive, rac erTi. misi SeZena SeiZleba dafinansdes garemos dacvis da
gadamuSavebis organizaciebis mier, agreTve adgilobrivi donorebis mier.
45
3. sazogadoebriv organizaciebTan TanamSromloba
3.1. garemos dacvis adgilobrivi problemebis gadaWra
fondi „Cveni dedamiwa” 1994 wlidan sazogadoebasa da skolebs mouwodebs
msoflio dasufTavebis procesSi monawileobisaken. zogierT adgilebSi
garemos dacvis aqcia yovelwliur movlenad iqca. warmodgenili fondi
TviTmmarTvelobebs sTavazobs saWiro models aqtualuri ekologiuri
ganaTlebis adgilobrivi programebis Camosayalibeblad.
„sufTa sazogadoeba” TviTmmarTvelobebis damxmare programaa SerCeviTi
Segrovebisa da ekologiuri ganaTlebis sferoSi. programas 1999 wlidan
xelmZRvanelobs fondi „Cveni dedamiwa” da misi gamocdileba poloneTis
daaxlovebiT 70-ma TviTmmarTvelobam gamoiyena. 2000 wels programam
moipova „oqros foTlis” jildo garemos dacvis saministrosgan.
aRniSnuli programis farglebSi ganxorcielebuli sanimuSo proeqti aris
„sufTa garemo – yoveldRiuri komforti”, romelic ganxorcielda
krapkovicaSi (opolskis regionSi) da konstantin-ieJiorniaSi (mazoveckas
regionSi)
firma Metsä Tissue, higienuri xelsaxocebisa da tualetis
qaRaldis firmebis (Mola da Lamba) xelSewyobiT.
programa „sufTa garemo – yoveldRiuri komforti” xorcieldeba
dolnoSlonskis ekoganviTarebis fondTan erTad, romelic pasuxs agebs
„krapkovicis” proeqtze. adgilobriv biznesTan TanamSromlobis wyalobiT,
aseve
konstantin-ieJiornasa
da
krapkovicas
sazogadoebriv
TviTmmarTvelobasTan
TanamSromlobis,
mediisa
da
arasamTavrobo
organizaciebis
wyalobiT
moxerxda
efeqturi
saganmanaTleblo
instrumentis Seqmna, romlis meSveobiTac
1000 macxovrebeli
orive
Qqalaqidan CarTulia garemos dacvis saqmeSi. pragramas „sufTa garemo –
yoveldRiuri
komforti”
ZiriTadad
sazogadoebis
axalgazrda
warmomadgenlebi xelmZRvaneloben. programis farglebSi ganxorcielda
aseve konkursebi da mTel sazogadoebasTan dakavSirebuli saqmianoba,Mmag.
fotografiis sazogadoebrivi konkursi, konkursi presaSi.
meore magaliTi, romelic yuradRebas ipyrobs, aris programa „sufTa
volomini”. aRniSnuli programa iTvaliswinebs SefuTvis narCenebis
SerCeviT Segrovebas volominSi (programis mizania narCenebis Segrovebis
gegmaSi arsebuli davalebebis ganxorcieleba volominis sazogadoebaSi)
TviToeuli sazogadoebis narCenebis Segrovebis ekonomikis programa
miemarTeba qveynis narCenebis Segrovebis ekonomikis gegmisken da kavSiris
ufleba
gansazRvravs
konkretul
davalebas
sazogadoebis
mier
gansaxorcieleblad.
programa „sufTa volomini” sazogadoebis momdevno Canafiqria, rogorc
samoqmedo saSualeba davalebebis Sesasruleblad.
„sufTa soxaCevi” aris programa „sufTa sazogadoebis” momdevno idea.
sazogadoeba moemzada referendumisaTvis, raTa mmarTvelobas narCenebiT
meurneobiT
xelmZRvaneloba daevalos. sazogadoebis dasarwmuneblad
SerCeviT
SeegrovebaSi
monawileobaze
da
msgavsi
problemebis
46
gadasaWrelad,
fondma
Caatara
saganmanaTleblo-sainformacio
aqcia
sazogadoebisaTvis, aseve daexmara RonisZieba „vxsniT sufTa soxaCevs”-is
ganxorcielebaSi. Catarda aseve treningebi adgilobrivi ekologiuri
ganaTlebis animatorebisaTvis da q. soxaCevma daiwyo programis „sufTa
sazogadoeba”-s ganxorcieleba.
fondma aseve ganaxorciela treningebi da swavleba TviTmmarTvelobis
warmomadgenlebisaTvis, sazogadoebrivi organiizaciebisa da poloneTis
yvela macxovreblebisaTvis.Aamis magaliTia Catarebuli treiningebi bJeg
dolinSi. sazogadoebam, romelic wlebis ganmavlobaSi ebrZvis „garemos
veluri dabinZurebis” problemas, mogvmarTa TxovniT am problemebis
gadaWrisaTvis. am SemTxvevaSi ki problemis gadamWrelad gaxda programa
„sufTa
sazogadoeba”.
TviTmmarTvelobasTan
urTierTTanamSromlobis
Sedegad Catarda treningebi Temaze, rogor ganvaxorcieloT programa da
rogor vmarToT igi efeqturad. treningis Sedegi iyo programis proeqti,
romelic momzadda organizaciebisa da erTeulebis warmomadgenlebis mier.
mas aqvs gadamwyveti mniSvneloba programis ganxorcielebaSi.Pprograma
„sufTa bJeg dolni” ganxorcielda sazogadoebrivi mmarTvelobis mier.
imedi gvaqvs, rom „garemos veluri dabinZurebis” problema sabolood
aRmoifxvreba sazogadoebrivi suraTidan.
zemoT CamoTvlili magaliTebidan Cans, rom programa „sufTa sazogadoeba”m SeiZleba miiRos mravali saxe. rogorc wesi, yovelTvis gaTvlilia
saWiro adgilobrivi garemos dacvis moTxovnilebebze da narCenebiT
meurneobaze.
programis mizani
bevri adgilobrivi ekologiuri problemis gadaWra – rogoricaa, „garemos
veluri dabinZureba” – SeiZleba macxovreblebis aqtiuri monawileobiT.
mxolod nagvis dasufTaveba ar aris sakmarisi, upirveles yovlisa saWiroa
Tavidan aviciloT Semdgomi dabinZureba, da amisaTvis mxolod jarima ar
kmara. es aseve exeba narCenebis SerCeviT Segrovebas, romelSic warmatebis
miRweva damokidebulia TviToeuli macxovreblis monawileobaze. Znelia
moiZebnos saSualebani da xalxi mudmivi saganmanaTleblo programis
Casatareblad narCenebis Segrovebis Temaze. dResdreisobiT saSualo
skolebSi aris ramdenime potenciuri emisari, romelsac xeli miuwvdeba
qalaqis TiTqmis yvela ojaxze. Pprograma „sufTa sazogadoeba” uCvenebs
aseve, Tu rogor unda moxdes am potencialis sazogadoebisaTvis
gamoyeneba.
proeqtis amocanaa ara marto imis Cveneba, Tu rogor moveqceT (mag.
narCenebs), aramed aseve qalaqis mosaxleobis gaaqtiureba, mouwodos
mosaxleobas bunebrivi garemos dacvisaTvis TanamSromlobisaken.
proeqti isea Sedgenili, rom ukeTesad pasuxobdes adgilobrivi garemos
dacvis
moTxovnilebebs. aRniSnuli Tematika ar ganisazRvreba mxolod narCenebis
aRmoCeniT, romelsac ar SeuZlia sxva ekologiuri sakiTxebis gadaWra.
programis
yovelTvis
efeqturad
ganxorcielebisaTvis
Seiqmna
ganxorcielebisaTvis
TviTmmarTvelobis,
biznesis,
adgilobrivi
mediis,
saganmanaTleblo
47
erTeulebisa da sxva organizaciebis koalicia.
koalicia.
programis amTviseblebi
programa „sufTa sazogadoeba” gansazRvruli aris mocemuli sazogadoebis
yoveli wevrisaTvis. am programis mTavari gamomyenebeli mainc bavSvebi da
skolis axalgazrdobaa. programa isea Sedgenili, rom masSi warmodgenili
Sinaarsi misawvdomi iyos mosaxleobis umravlesobisaTvis.
programis ganxorcielebis saSualebani
1 treiningebi
da
vizitebi
uSualod
programaSi
warmodgenili
problematikis adgilas.
- maswavleblebisa da aRmzrdelebisaTvis
- TviTmmarTvelobisa da sazogado TanamSromlebisaTvis
- treningebi skolis moswavleTaTvis
1 xelSemwyobi kampania
- xelSewyoba adgilobriv mediaSi
- presaSi konferenciebi
- RonisZiebebi da sxv.
1 skolebSi ganxorcielebuli ekologiuri ganaTlebis programa.
2 realizaciis sxva saSualebebi
- eqskursiebi
programis SeTanxmeba ekologiuri ganaTlebis sxva aqciebTan
daxmareba da didaqtikuri masalebi
fondi „Cveni dedamiwa” flobs mdidar biblioTekas. programisaTvis
momzadebulia:
programis informaciuli masala mediisaTvis, adgilobrivi organizaciis
warmomadgenlebisa da garemosaTvis.
informaciuli masala programisa da mis ekologiur miznebze skolis
direqorTaTvis, maswavleblebisa da monawileTaTvis
ekologiuri ganaTebis leqciebis konspeqtebi meToduri komentarebiT
maswavlebelTaTvis.
treiningis
msvlelobisas
gamoyenebuli
daxmareba
da
konkursis
saqmianobis momzadeba
programidan gamomdinare sargebeli
sazogadoeba
ekologiuri ganaTlebis programa, romelic aseve aswavlis narCenebis
Segrovebas, xels Seuwyobs gminis narCenebiT meurneobis gegmaSi dasaxuli
miznebis miRwevas. adgili, sadac ganxorcieldeba programa, aRiqmeba
rogorc adgili, sadac xorcieldeba kargad dagegmili, adgilobriv
sazogadoebasTan, mediasa da biznesTan dakavSirebuli ekologiuri
ganaTlebis programa bunebrivi garemos dacvaze. damatebiTi sargebeli
qalaqisaTvias
moaqvs
organizebul
swavlebas
mmarTvelobebisaTvis.
programis wyalobiT xorcieldeba aseve:
- macxovrebelTa sakuTar garemocvaze pasuxismgeblobis grZnobis gazrda
- saerTo miznis irgvliv sazogadoebis gaerTianeba
- macxovrebelTa aqtiuroba (sazogado energiis gaTavisufleba), aseve
samoqalaqo sazogadoebis mSenebloba
skolebi
48
ekologiuri
ganaTlebis
programa
qmnis
„narCenebi
gareT”
da
skolaTaSorisi
urTierTobis
gaRrmavebisa
momdevno
SesaZleblobas
skolebisaTvis. maswavleblebi axali gamocdilebis wyalobiT miiReben
axal
kvalifikacias.
es
aseve
SesaniSnavi
SesaZlebloba
iqneba
saganmanaTleblo
dawesebulebebisTvis,
monawileoba
miiRon
arastandartul, saintereso saganmanaTleblo priogramaSi. Tu axali Tema
sainteresod iqneba warmodgenili, moswavleebi ufro metad gamoiCenen
sakuTar iniciativas.
fondi „Cveni dedamiwa”
fondi „Cveni dedamiwa” axorcielebs momdevno saganmanaTleblo programas
kanoniT dadgenili miznis gansaxorcieleblad da es faqti gamoyenebuli
iqneba sakuTar xelSemwyob saqmianobebSi.
Rirebuleba
erTwliani programis ganxorcielebis Rirebuleba moicavs xarjebs,
romlebic dakavSirebulia:
• marTvasTan-dagegmarebasTan, organizaciasTan, motivaciasTan, masalis
Rirebul kontrolTan
• sakuTari saxeliT garantiis uzrunvelyofa
dafinansebis SesaZlebloba:
sazogadoeba – sazogado garemos dacvis fondi
administraciuli erTeuli – administraciuli erTeulis garemos dacvis
fondi
fondi
“Cveni
dedamiwis”
wvlili
–
programis
organizeba
da
koordinireba (organizaciuli Sexvedrebi, mogzauroba, zedamxedveloba
ZiriTadi saqmianobis ganxorcielebaze, saofise xarjebi da sxva)
narCenebiT meurneobis kompania
sxva finansuri wyaro – biznesi, fondebi
xarjebi damokidebulia programis periodze: mimdinareobis xangrZlivobaze,
programaSi
monawile
erTeulebis
raodenobaze,
saganmanaTleblo
erTeulebis raodenobaze da moswavleebis, aseve saSualebebis gamoyenebaze.
3.2 sazogadoebrivi kampaniis gatareba
a) kampania “msof
msoflios dasuf
dasufTaveba”
Taveba” poloneTi_saqarTveloK
“msoflios dasufTaveba” aris didi saerTaSoriso aqcia, romelsac
SeuerTda 130 qveyanaze meti mTeli msofliodan. aqcia wamoiwyo avstrielma
mezRvaurma ian kiernanma 1993 wels. dResdReobiT “Clean Up The World”_Si
monawileobas iRebs 40 mln-ze meti moxalise, romelTac gaaCniaT saerTo
mizani – garemos degradaciis procesis Tavidan arideba. am degradaciis
faqtoria Cveni miwis ganadgureba da dabinZureba.
poloneTSi msoflios dasufTavebisKidea 1994 wels Caisaxa avstriaSi
mcxovrebi maria stanislavska_meiStoviCis wyalobiT. masSi monawileoba
milionze metma adamianma miiRo.
msoflios dasufTavebisKaqciaSi monawileobis miRebis garda Cven gvinda:
_ SevagrovoT xalxi mTel msofliodan garemos dacvis ideis garSemo,
49
nagvis problemis gaTvaliswinebiT.
• mediis,
mrewvelobis
da
adgilobrivi
xelisuflebis
yuradReba
miviqcioT nagvianobis problemaze, mis gadamuSavebaze da aseve mis
regularul Segrovebaze.
• meti informacia dasufTavebaze, avstriaSi Cvens saqmianobasa da imaze,
Tu ra xdeba msoflioSi, ixilavT saitze: www.cleanuptheworld.org
msof
msoflios dasuf
dasufTavebaKar aris ertjeradi da erTdRiani aqcia. man unda
dagvexmaros iseTi qcevebisa da poziciis gamomuSavebaSi, romelic Cveni
cxovrebis stili gaxdeba
gaxdeba.
ba.
dasufTavbis organizeba sakmaod advilia: mTavaria mxolod raRacis
gakeTebis survilis qona, gaemzado ramisTvis . . . da gaakeTo es! saWiroa
gamoiyeno ukve Semowmebuli xerxebi. qvemoT mocemulia organizatorTaTvis
saWiro instruqcia:
organizaciuli komiteti
imisaTvis, rom CamovayaliboT da sworad ganvaxorcieloT Cveni aqcia, unda
davniSnoT sazogadoebrivi organizaciuli komiteti, romlis movaleobebia:
• gadawyvetilebebis miReba aqciis „msoflios dasufTaveba” poloneTSiL
gavrcelebisTvis
• moxaliseTa
mozidva
adgilobrivi
sazogadoebidan
aqciaSi
monawileobisTvis.
• kontaqtebis damyareba dasufTavebis samsaxurebTan raionebSi, aqciis
dros dagrovebuli nagvis gatanis organizaciiTvis.
• sponsorebis an servisis Semsruleblebis SerCeva
• aqciis msvlelobis zedamxedveloba
• kavSiri mediasTan
• informaciis gacema, zedamxedveloba aqciis Semdeg nagvis gatanis
procesze.
gegmebi
aqciis dagegmvisas saWiroa mxedvelobaSi miviRoT:
• argilobrivi pirobebi
• monawileebis raodenoba
• saqmis koordinatorTa raodenoba
• nagvis raodenoba, romlis nagavsayrelze gatana iqneba aucilebeli
• adgilobriv ZalauflebasTan TanamSromloba
• TanamSromloba nagvis gatanis firmebTan
• aqciis zedamxedvelebis swavleba
• monawileta registraciis meTodi
• aqciis finansuri wyaroebi
• aqciis uzrunvelyofa aucilebeli aRWurvilobasa da masalebiT misi
popularizaciisTvis
• mediasTan TanamSromloba
• aqciis dRis dawvrilebiTi programa
• aqciis dasrulebis Semdeg piknikis organizacia
• aqciis dasrulebisTvis saangariSo moxsenebis SemuSaveba.
50
adgilobriv xelisuf
xelisuflebasTan SeTanxmeba
daskvniTi RonisZieba aris adgilobrivi xelisuflebis mxardaWeris
mopoveba da gansakuTrebiT qalaqebSi da soflebSi wesrigis dacvaze
pasuxismgeblebis
povna.
aseTi
kontaqtebis
damyarebisas
mTavaria
gvaxsovdes:
• saqmis kursSi CavayenoT organizaciuli komitetis saqmianobaze
• movipovoT
specialitTa
rCeva
yvelaze
ufro
dabinZurebul
adgilebze, sadac pirvel rigSia saWiro Careva.
• grZelvadiani
saqmianobis
dagegmvisas
yuradReba
mivaqcioT
sakrebulos gegmebs nagviT meurneobis sferoSi
sad vasuf
vasufTavebT?
organizaciulma komitetma iseTi adgilebi unda SearCios, rom yvela
maTganze saqmianoba akontrolos. saWiroa yuradReba mivaqcioT mocemuli
tertoriis
dabinZurebs
dones,
dabinZurebis
saxeobas:
saWiroa
dasenianebuli teritoriebis Tavidan acileba, kargad misaval teritoriebs,
imisaTvis, rom aqciis monawileebi, avtomanqanebi da nagvis manqanebi,
saWiroebis SemTxvevaSi ki samaSvelo jgufebic uproblemoT aRwevdnen am
teritoriaze. aseve mniSvnelovania am teritoriebis daSoreba xalxmravali
dasaxlebebisgan. komitetma saWiroebis SemTxvevaSi organizeba unda
gauwios moxaliseTa gadayvanas moSorebul regionebSi da uzrunvelyos
aqcis monawileTa usafrTxoeba. ar aris sasurveli aqciis Catareba
daxurul sivrceze (mag. samxedro an privatizebul teritoriaze).
specialuri samsaxuri
aqcias siamovnebiT exmareba policia, jari, sascrafo daxmareba da
saxanZro samsaxuri. yovel am samsaxurTan saWiroa winanswar dakavSireba.
aucilebelia organizaciuli komitetis gegmebis Camoyalibeba, anu romel
teritoriazea dagegmili es aqcia da daaxloebiT ramdeni adamiani miiRebs
masSi minawileobas. aseve sasurvelia aRiniSnos, Tu ra saxis daxmarebas
moelis komiteti.
inf
informacia
saWiroa imaze zrunva, rom aqcia K”msoflios dasufTaveba _ poloneTi”L
gavrceldes skolebSi, savaWro centrebSi, kinoTeatrebSi, saxelmwifo
uwyebebsa da adgilobriv kompaniebSi. am aqciaSi monawileobisken ubiZgebs
plakatebi da broSurebi, romlebic sxvadasxva adglas aris ganlagebuli.
yvela am sareklamo masalaze unda iyos gamosaxuli “Clean Up The World”is logotipi, romlis saSualebiTac es aqcia saerTaSoriso xasiaTs iRebs.
daf
dafinansebis wyaro
msoflios
dasufTavebisKaqcia
sazogadoebrivi
aqciaa.
saWiroa
mis
popularizaciasTan da reklamasTan dakavSirebuli xarjebis gaweva (mag.
plakatebis da broSurebis dabeWdva, informacia mediaSi, monawileobis
furceli), agreTve organizaciuli komitetis samuSaoebi (satelefonosakomunikacio, transportis da a.S.). aqciis ganxorcielebisTvis saxsrebi
adgilobrivi
wyaroebidan
unda
moipovos.
Cven
girCevT
aqciis
dafinansebisTvis mimarToT sakrebulos an sazogadoebrivi dacvis fonds.
sponsorebis dadebiTi pasuxis SemTxvevaSi sasurvelia pativiscemis niSnad
51
maTi firmis niSani da saxeli moaTavsoT dabeWdil masalaze da aseve
Jurnalistebs saTanadod mivawodoT informacia.
nagvis gatana da gadamuSaveba _ SerCeviTi Segroveba
komitetma unda mimarTos nagvis gatanis da gadamuSavebis firmebs. firmebis
davaleba
iqneba
specialuri
transportis
Sevseba
nagvis
saWiro
raodenobiT, nagvis gatana aqciis adgilebidan specialur nagavsayrelebze,
sadac
aris
nagvis
gadaxarisxebis
da
sxvadasxva
nagavsayrelebze
gadanawilebis saSualeba (mag. qaRaldi, SuSa, xelovnuri masalebi da sxva).
nagavi, romelis aqciis dros grovdeba, ar SeiZleba darCes dagrovebis
adgilas aqciis dasrulebis Semdeg, radgan nagavi, romelic lpobas iwyebs,
SeiZleba arasasiamovno Sedegi gamoiwvios.
dazRveva
organizaciuli komitetis valdebulis ise Caataros aqcia, rom mis
monawileebs ubeduri SemTxvevis riski ar Seuqmnas. komitetis movaleobaSi
Sedis monawileebis xelTaTmanebiT da nagvis tomrebiT uzrunvelyofa. Tu
am sagnebiT momarageba ver moxerxda, komitets SeuZlia sTxovos aqciis
monawileebs maT moitanon es sagnebi. saWiroa usafrTxoebis wesebis
SemuSaveba,
romelsac
yoveli
monawile
unda
daemorCilos.
isini
informirebulni
unda
iyvnen
am
wesebis
Sesaxeb.
meTvalyureebi
pasuxismgebelni arian moxaliseTa gafrTxilebaze mosalodneli safrTxis
Sesaxeb. sasurvelia rom aqciis monawileebs hqondeT gamZle fexsacmeli,
ataron xelTaTmanebi (umjobesia uxeSi) da gamosadegi tansacmeli.
komitetma sakuTar Tavze unda aiRos yvela fuladi gadasaxadi, rom
Tavidan aicilos yvelanairi ubeduri SemTxveva. bavSvebi aucileblad unda
iyvnen mSoblebis an ZiZebis meTvalyureobis qveS. mSobelma aqciis
dawyebamde Tanxmoba unda gamoacxados bavSvis aqciaSi monawileobis
Sesaxeb. aqciis monawileebs ekrZalebaT mZime sagnebis aweva. unda
gvaxsovdes, rom datovebuli kasrebi an sxva konteinerebi SeiZleba
Seicavdnen toqsikur nivTierebebs. unda SemuSavdes moqmedebis gegma
yvelanairi ubeduri SemTxvevisTvis.
winaswar ganusazRvreli movlenebi
movlenebi da ubeduri SemT
SemTxvevebi
gadawyvetileba moqmedebis Sesaxeb moulodnel ubedur SemTxvevebSi
damokidebulia aqciis msvlelobis meTvalyureebze. Tu romelime monawilem
miiRo seriozuli Wriloba, aucilebelia samedicino daxmarebis gamoyeneba.
Spricebi da sxva basri sagnebi
sagnebi
aqciis monawileebma da miTumetes bavSvebma unda icodnen, rom ar SeiZleba
Spricebis da sxva basr sagnebis Sexeba. aseve ar SeiZleba gadagdebuli
samedicino sagnebis da damcavi saSualebebis xelSi aReba. gamoyenebuli
Spricebi did safrTxes warmoadgenen. nemsis wveri basria da Tavad SpricSi
SeiZleba darCenili iyos wamali an daavadebuli sisxli.
kontaqtebi adgilobriv mediasTan
aqciis warmateba mniSvnelovnad iqneba damokidebuli swraf da gamosadeg
informaciaze, iseve rogorc misi gamoyenebis meTodi mediaSi. yvelani
viciT, Tu rogori Zlieri gavlena aqvs televizias, presas da radios.
swored amitom unda SevecadoT mivawodoT informacia rogorc eronvul,
aseve adgilobriv medias. Aaq gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba gazeTTan,
52
regionalur radiosa an adgilobriv televiziasTan kontaqtebs da
TanamSromlobas. aqciis dReebSi aucilebelia Jurnalistebs SeatyobinoT
aqciis da masTan dakavSirebuli yvela movlenis Sesaxeb.
aqciis saganmanatleblo mniSvneloba da skolebis roli
garemos mdgomareobis Sesaxeb codnis miRebis nebismieri SemTxveva
sasargebloa didaqtikuri TvalsazrisiT. organizaciuli komiteti unda
daamyaros kontaqti skolebTan aqciis Catarebis regionSi da acnobos maT
samuSao gegmebi. skolebs SeiZleba SesTavazon iseT RonisZiebebSi
monawileoba, rogoricaa sportuli moednebis da ezoebis gasufTaveba,
plakatebis dizaini da ganxorcieleba, proklamaciebi, sainformacio
aqciebi, gasarTob organizaciebTan TanamSromloba (piknikebi), aqciis
kursis zedamxedveloba, saboloo moxsenebis ganxorcieleba, mediisTvis
statiebis momzadeba, popularizebuli da sainformacio muSaoba. skolebs
SeuZliaT ganaxorcielon moxseneba imis Sesaxeb, Tu ra xdeba “maT”
nagavTan dakavSirebiT, ras yrian, ra saxis nagavia skolis teritoriaze.
arsebuli masalebis koleqcia awarmoebs fonds skolisa da misi
mowyobilobisTvis.
53
4. fondi
fondi „Cveni dedamiwa”
fondi „Cveni
„Cveni dedamiwa”
dedamiwa” aris daarsda
daarsda 1994 wels mira stanislavska
stanislavskalavskameiStoviCis mier. misi mizania ganaxorcielos saxalxo sargeblianoba da
samoqalaqo da ekologiuri ganaTlebis specializeba.
1994 wlidan poloneTSi koordinirebs saerTaSoriso kompania ”msoflios
dasufTaveba”
dasufTaveba”-s, romelic iqneba saerTaSoriso moZraobis nawili, raTa
xeli Seuwyos garemos dacvas. am moZraobaSi monawileobs 40 milioni
moxalise
mTel
msofliodan. poloneTSi yovel
wels
“msoflios
dasufTaveba” da fondis sxva programebi asaqmebs daaxloebiT 2 milion
moxalises.
fondi aseve axorcielebs sxva garemos dacvis wliur programebs mTel
poloneTSi mTavrobasTan, skolebTan, organizaciebTan, biznesTan da
mediasTan TanamSromlobiT. maTgan yvelaze mTavari “sufTa sazogadoebis”
sazogadoebis”
programaa, romelic ganxorcielebulia poloneTis 80 komunaSi, “Cveni
dedamiwis skverebi”
skverebi” – ukve daarsda 100 skveri skolebisa da sabavSvo
baRebisTvis,
programa
“Pomozmy
Pomozmy
Kasztanowcom”,
Kasztanowcom
aseve
ekologiuri
ganaTlebis koaliciis farglebSi daproeqtebuli da ganxorcielebuli
ekologiuri ganaTlebis
ganaTlebis saxalxo programa – 2005-2006 wlis gamocema
“gadamuSavebis yvela feri”. agreTve am proeqtebSi Sedis “Orange
Orange Dla
Ziemi”,
romelic ganxorcielebulia PTK Centertel-Tan erTad, “sufTa
Ziemi
garemo – yoveldRiuri komforti” ganxorcielebuli Metsa Tissue-sTan
erTad,
da
“mwvane
poloneTi,
mwvane
varSava,
mwvane
bazari”
“mwvane
ganxorcielebuli Procter&Gamble-Tan erTad.
fondis partniorebs Soris arian garemos dacvis erovnuli fondi, PTK
Centertel, Vattenfall Polska AB, Clear Channel Poland, Coca Cola,
Schenker da Radisson SAS.
1994 wlidan fondis programebs finansur daxmarebas uwevs garemos
ministri, sportisa da erovnuli ganaTlebis ministri, ekonomikis
ministri, garemos dacvis erovnuli fondis prezidenti, provinciis
marSalebi
marSalebi,
rSalebi aseve avstraliis elCi.
elCi finansur daxmarebas uwevdnen da uweven
poloneTis respublikis prezidenti, seimis da senatis marSalebi,
poloneTis samxedro mTavarsardali, saxelmwifo policia da saxanZro. FNZ
-s muSaobaSi aseve monawileobs kaTolikuri eklesiis mmarTveloba
poloneTSi.
fondi aseve TanamSromlobs ekologiur organizaciebTan ukrainaSi,
belorusiaSi, ruseTsa da litvaSi da xels uwyobs „Clean Up The World”is ganviTarebas am saxelmwifoebSi. am moqmedebis koordinatorebis Soris
arian polonur-amerikuli Tavisuflebis fondi, demokratiuli ganaTlebis
fondi da batoris fondi.
saxalxo ekologiuri ganaTlebis sferoSi moRvaweobisas, “Cveni dedamiwis”
fondis damfuZnebeli da prezidenti mira stanislavska-meiStoviCi 2001
wels poloneTis respublikis prezidentis mier dajildovda polonuri
jvris ordeniT,
ordeniT xolo 2002 wels polonelma bavSvebma daajildoves
“sicilis ordeniT”
ordeniT”. aseve miiRo “polonuri ekologiis wlis adamianis”
saxeli 2004 wlis konkursSi, romelic organizebuli iyo sazogadoebrivi
54
organizaciisa da garemos dacvis erovnuli fondis mier.
1996 wels garemos saministrom fond „Cveni dedamiwis” moRvaweoba da
profesionalizmi Seafasa da daajildova sapatio “oqros foTliT”,
foTliT” 1997
wels henri fordis evropuli jildoTi,
jildoTi, 2002 wels ”Pro Publico Bono”
wodebiT moqalaqeTaTvis saukeTeso iniciativebis sferoSi, da aseve
wodebiT
“2001-2006
wlebSi
gadamuSavebis
saukeTeso
promouSenis
organizacia”.
55
5. robert Sumanis saxelobis poloneTis fondi daarsda 1991 wels, misi
erT-erTi damaarsebeli iyo tadeuS mazovecki, SemdgomSi poloneTis
pirveli arakomunisturi mTavrobis premier-ministri 1989 wlis mere. fondi
aris arapartiuli arasamTavrobo organizacia. misi mTavari mizani evropis
gaerTianebis ideis irgvliv adamianebis mobilizeba gaxlavT. fondi
axorcielebs programebs, romelTa mizania gaacnos sazogadoeba, Tu ra
SesaZleblobebi eZlevaT maT evrokavSirSi gaerTianebisas. fondi agreTve
urTierTobs bevr sazogadoebasTan evropaSi, raTa ukeT gaicnos da daicvas
saerTo demokratiuli faseulobebi.
amis garda, fondis saqminobaSi Sedis programebi, romelTa mizania
polonuri politikuri da ekonomikuri transformaciis sxvadasxva sferoSi
gamocdilebis gaziareba aRmosavleT evropis da kavkasiis qveynebTan.
winamdebare gamocema Seiqmna robert Sumanis saxelobis poloneTis fondis
mier ganxorcielebuli proeqt „davalagoT saqarTvelo - garemos dacva
did
qalaqSi”
farglebSi.
proeqtis
mizania
saqarTvelos
sajaro
moxeleebis garemos dacvis problematikasTan gacnoba, gansakuTrebiT
narCenebiT meurneobasa da ekologiuri ganaTlebis sferoSi.
robert Sumanis saxelobis poloneTis
informacia ix. www.schuman.org.pl
fondis
Sesaxeb
damaTebiTi
56

Podobne dokumenty