UCHWAŁA NR KI – 411/389/15 Kolegium Regionalnej Izby

UCHWAŁA NR KI – 411/389/15 Kolegium Regionalnej Izby

UCHWAŁA NR KI – 411/389/15
Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej
w Krakowie
z dnia 18 listopada 2015 r.
znak sprawy: KI-43-086/71/15
Kolegium Izby, działając na podstawie art. 91 ust. 1 i 5 ustawy z dnia 8 marca
1990 r. o samorządzie gminnym (t.j.: Dz. U. z 2015 r., poz. 1515) i art. 11 ust. 1 pkt 3
ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (t.j.: Dz.
U. z 2012 r., poz. 1113 z późn. zm.) oraz na zasadzie art. 61 § 1 Kodeksu
postępowania administracyjnego
postanawia
wszcząć postępowanie o stwierdzenie nieważności uchwały Nr XI/81/2015 Rady
Gminy Kozłów z dnia 29 października 2015 r. w sprawie wyrażenia zgody
na zaciągnięcie zobowiązania.
UZASADNIENIE
W dniu 9 listopada 2015 r. do Regionalnej Izby Obrachunkowej
Krakowie wpłynęła Uchwała Nr XI/81/2015 Rady Gminy Kozłów z dnia
29 października 2015 r. w sprawie wyrażenia zgody na zaciągnięcie zobowiązania.
Uchwała ta została podjęta - jak wskazano w podstawie prawnej - na podstawie
art. 18 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym
(t.j.: Dz. U. z 2015 r., poz. 1515) oraz art. 518 § 1 pkt 3 ustawy z dnia 23 kwietnia
1964 r. – Kodeks cywilny (t.j.: Dz. U. z 2014, poz. 121 z późn. zm.).
Stosownie do powołanego w podstawie prawnej badanej uchwały przepisu art.18
pkt 15 ustawy o samorządzie gminnym do wyłącznej kompetencji Rady Gminy należy
stanowienie w innych sprawach zastrzeżonych ustawami do kompetencji rady gminy.
Z kolei przepis art. 518 § 1 pkt 3 ustawy Kodeks cywilny, stanowi iż osoba
trzecia, która spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości
dokonanej zapłaty, jeżeli działa za zgodą dłużnika w celu wstąpienia w prawa
wierzyciela; zgoda dłużnika powinna być pod nieważnością wyrażona na piśmie.
W przepisie § 1 uchwały Rada Gminy wyraża zgodę na zawarcie umowy
przejęcia długu Gminy na podstawie art. 518 § 1 pkt 3 Kodeksu cywilnego przez
osobę trzecią wyłonioną w trybie przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych,
z tytułu 5 zobowiązań kredytowych zaciągniętych, z których zobowiązania główne na
dzień przejęcia długu wynosić będą łącznie 4.927.772,40 zł.
W przepisie § 2 uchwały postanowiono, że:
- spłata zobowiązania wynikającego z zawartej umowy o przejęcie długu, na które
składają się: zobowiązania główne wobec poszczególnych wierzycieli, odsetki
i prowizje nastąpi do dnia 31 grudnia 2030 r. (ust.1),
- odsetki wyliczone będą na podstawie oprocentowania WIBOR 3M + marża (ust.2),
- wielkość rat kapitałowych i odsetkowych wynikać będzie z przyjętego
harmonogramu (ust.3),
- przy przyjęciu WIBOR 3M z dnia 21 października 2015 r. tj.1,73 %, spłata rat
kapitałowych i odsetkowych nie przekroczy wymienionych w ust.4 tego przepisu
kwot rat kapitałowych i odsetkowych,
- wartość kosztów odsetkowych może wzrosnąć w wyniku wzrostu oprocentowania
wynikającego ze wzrostu stopy WIBOR 3 M (ust.5),
- prowizja nie przekroczy 0,4 % sumy przejmowanych zobowiązań, tj.
kwoty19.711,09 zł ( ust.6),
- źródłem pokrycia zobowiązań określonych w § 2 ust.1 uchwały będą dochody
własne budżetu Gminy Kozłów w latach 2016-2030 (ust.7).
W przepisie § 3 uchwały Rada Gminy postanowiła, iż zabezpieczeniem
prawidłowej realizacji zobowiązania zaciągniętego przez Gminę Kozłów
i wynikającego z umowy o przejęcie długu ma być weksel własny in blanco
z deklaracją wekslową.
Wykonanie uchwały powierzyła Wójtowi Gminy Kozłów (§ 4 uchwały)
i określiła termin jej wejścia w życie „ z dniem podjęcia” (§ 5 uchwały).
Dokonując oceny legalności ww. uchwały Kolegium Izby stwierdziło, co
następuje.
Na mocy kwestionowanej uchwały Rada Gminy wyraziła zgodę na zaciągnięcie
zobowiązania, przy czym tytuł tej uchwały nie wskazuje na zaciągnięcie jakiego typu,
rodzaju zobowiązania daje przyzwolenie.
Przywołany w podstawie prawnej przepis § 518 § 1 pkt 3 Kodeksu cywilnego
sugeruje, że Rada Gminy wyraża zgodę na dokonanie czynności subrogacji
ustawowej, o której mowa w tym przepisie. Stosownie, bowiem do treści tego przepisu
osoba trzecia, która spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości
dokonanej zapłaty, jeżeli działa za zgodą dłużnika w celu wstąpienia w prawa
wierzyciela; zgoda dłużnika powinna być pod nieważnością wyrażona na piśmie.
Z zacytowanego przepisu wynika, że warunkiem wstąpienia w prawa zaspokojonego
wierzyciela jest spłacenie tegoż wierzyciela (tu 2 banków) przez osobę trzecią.
Przepis ten ponadto zakłada, że nabycie wierzytelności przez osobę trzecią następuje
do wysokości dokonanej zapłaty. Elementem subrogacji ustawowej nie mogłaby być
zatem prowizja, o której mowa w § 2 ust. 6 uchwały oraz odsetki w kwocie wyższej od
tych które mają być zapłacone. Z przedłożonej równolegle do badania uchwały
w sprawie WPF Gminy na lata 2015-2030 wynika, iż Gmina prognozuje w tych latach
istotne zwiększenie kosztów obsługi długu, tj. o kwotę 2.213.200 zł, choć nie zakłada
zaciągania nowych kredytów i pożyczek.
Z kolei z treści § 1 uchwały wynikałoby, iż Rada Gminy wyraża zgodę na
zawarcie umowy o przejęcie długu, a więc umowy o której mowa w przepisie art. 519
§ 1 ust. 1 i ust. 2 pkt 2 ustawy Kodeks cywilny. W myśl tych przepisów, które
w podstawie prawnej uchwały nie zostały przywołane, osoba trzecia może wstąpić na
miejsce dłużnika, który zostaje z długu zwolniony. Przejęcie długu może nastąpić
przez umowę między dłużnikiem a osobą trzecią za zgodą wierzyciela; oświadczenie
wierzyciela może być złożone którejkolwiek ze stron; jest ono bezskuteczne, jeżeli
wierzyciel nie wiedział, że osoba przejmująca dług jest niewypłacalna. Przejęcie długu
jest umową na podstawie której osoba trzecia wstępuje w miejsce dłużnika, a ten
zostaje z długu zwolniony. Przejęcie długu nie powoduje zmiany treści stosunku
zobowiązaniowego, zmienia jedynie podmiot zobowiązany do świadczenia.
Przejmujący dług wstępuje we wszystkie obowiązki dotychczasowego dłużnika
wynikające z umowy lub z ustawy. Umowa przejęcia długu, co do zasady jest umową
nieodpłatną. Oznacza to, że przejmujący nie otrzymuje z tytułu przejęcia długu
żadnego wynagrodzenia. Jednakże obowiązujące przepisy nie zakazują stronom
ustalenia takiego wynagrodzenia w treści umowy. Uchwała kwestii tej jednak nie
przesądza w sposób wyraźny.
Przepisy § 2 uchwały wskazują, że zobowiązanie na zaciągnięcie, którego
przyzwala Rada Gminy, wypełnia w rzeczywistości znamiona umowy pożyczki,
o której mowa w art. 720 § 1 kodeksu cywilnego Stosownie do tego przepisu przez
umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego
określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko, co do gatunku, a biorący
zobowiązuje się przenieść tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego
samego gatunku i tej samej jakości. Na mocy postanowień § 2 uchwały świadczenie
Gminy wobec osoby trzeciej sprowadzać się ma do spłaty w 15 rocznych ratach kwoty
4.927.772,40 zł (odpowiadającej kwocie zobowiązań głównych) wraz z odsetkami
wyliczanymi na podstawie wskazanego w uchwale oprocentowania (Wibor 3 M +
bliżej nieokreślona marża), przy czym wielkość rat kapitałowych i odsetkowych
wynikać ma z przyjętego harmonogramu. Rada Gminy stanowi również o tym, iż
wartość kosztów odsetkowych może wzrosnąć w wyniku wzrostu oprocentowania
wynikającego ze wzrostu stopy WIBOR 3M. Świadczenie Gminy na rzecz osoby
trzeciej polegać ma także na zapłacie prowizji nieprzekraczającej kwoty 19.711,09 zł.
Powyższe prowadzi do wniosku, iż badana uchwała nie spełnia warunków
subrogacji ustawowej i warunków umowy o przejęcie długu. Sama nazwa umowy na
zawarcie której godzi się Rada Gminy nie przesądza jeszcze o jej charakterze,
a uprawniony organ może ustalić typ czynności prawnej zawiązywanej przez strony
(wyrok NSA w Warszawie z dnia 10 stycznia 1997 r., sygn.. akt.: III SA 1184/95)
Fakt nieodwołania się w badanej uchwale do umowy pożyczki stanowi w ocenie Kolegium Izby – próbę obejścia obowiązujących przepisów prawa,
a w szczególności ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j.: Dz.
U. z 2013 r., poz. 885 z późn. zm.).
W przedmiotowej sprawie Rada Gminy Kozłów podejmując uchwałę w sprawie
zaciągnięcia zobowiązania finansowego (de facto pożyczki), nie wykazała w budżecie
Gminy na rok 2015 przychodu z tego tytułu oraz nie przewidziała limitu zobowiązań
z tego tytułu stosownie do przepisu art. 212 ust.1 pkt 4 i 6 ustawy o finansach
publicznych. Nie jest dopuszczalne podjęcie uchwały o zaciągnięciu pożyczki, która
nie ma umocowania w uchwale budżetowej, a konkretnie w limitach planowanych do
zaciągnięcia i planowanych przychodach z tego tytułu.
Kolegium informuje, że posiedzenie, na którym przedmiotowa uchwała będzie
ponownie rozpatrywana odbędzie się w dniu 2 grudnia 2015r. o godzinie 10:10
w siedzibie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Krakowie, ul. Kraszewskiego 36.
W posiedzeniu ma prawo uczestniczyć upoważniony przedstawiciel podmiotu,
którego uchwała jest rozpatrywana.
Przewodniczący Kolegium
Janusz Kot /-/