ściągnij

ZESTAWIENIE PROBLEMATYKI ZAJĘĆ Z NAUK POMOCNICZYCH HISTORII
PROWADZONYCH NA II ROKU HISTORII ZAOCZNEJ W ROKU AKADEMICKIM
2010/2011 (kontynuacja)
dr A. Tarnas - Tomczyk
2.
3.
4.
PODRĘCZNIKI:
•
•
•
J. SZYMAŃSKI, Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2009 (lub wcześniejsze).
K. BOBOWSKI, K. BURSKI, B. TUROŃ , Encyklopedia nauk pomocniczych historii nowożytnej i
najnowszej, Wrocław 1976.
I. IHNATOWICZ, Nauki pomocnicze historii XIX i XX w., Warszawa 1990.
I IKONOGRAFIA
Zadania ikonografii jako nauki pomocniczej historii.
1.
Źródła ikonograficzne w badaniach historycznych, ich rodzaje i możliwość analizy.
2.
Struktura opisu i treści ideowe przekazów obrazowych (na wybranych przykładach).
Literatura: E. PANOFSKY, Ikonografia i ikonologia,, [w:] Studia z historii sztuki, Warszawa 1971,
s. 11-29; Z. PIECH, Jakiej ikonografii potrzebują historycy?, [w:] Dzieło sztuki : źródło
ikonograficzne, czy coś więcej?, red. M. Fabiański, Warszawa 2005, s. 19-36; M. BOGUCKA, Sztuka
w historii. Kilka refleksji historyka, [w:] Dzieło sztuki : źródło ikonograficzne, czy coś więcej?, red.
M. Fabiański, Warszawa 2005, s. 9-18; M. PASTOUREAU, Średniowieczna gra symboli, Warszawa
2006, s. 15-28 (rozdz. 1: Symbol w średniowieczu); J. C. SCHMITT, Gest w średniowiecznej Europie,
Warszawa 2006, s. 11-29 (wprowadzenie); J. GAGE, Kolor i kultura. Teoria i znaczenie koloru od
antyku do abstrakcji, Kraków 2008, s. 79-91 (Język koloru, Kolory jako symbole).
Uzupełniająco, do analizy przekazu ikonograficznego:
M. BATTISTINI, Symbole i alegorie, Warszawa 2005; S. CARR – GOMM, Słownik symboli w
sztuce, Warszawa 2001; D. FORSTNER, Świat symboliki chrześcijańskiej, Warszawa 1990; S.
KOBIELUS, Bestiarium chrześcijańskie, Warszawa 2002; W. KOPALIŃSKI, Słownik symboli,
Warszawa 2006; S. KOBIELUS, Florarium christianum. Symbolika roślin – chrześcijańska
starożytność i średniowiecze, Tyniec – Kraków 2006; M. LURKER, Słownik obrazów i symboli
biblijnych, Poznań 1989; J. MARECKI, L. ROTTER, Jak czytać wizerunki świętych. Leksykon
atrybutów i symboli hagiograficznych, Kraków 2009; B. NADOLSKI, Leksykon symboli liturgicznych,
Kraków 2010; Słownik terminologiczny sztuk pięknych, red. K. Kubalska-Sulkiewicz (i inni),
Warszawa 2007; P. RAPELLI, Symbole władzy i wielkie dynastie. Leksykon. Historia – sztuka –
ikonografia, Warszawa 2008.
Technika odczytywania nowożytnego pisma ręcznego (teksty polskie i niemieckie).
Grafologia (podstawowe zagadnienia): zakres i charakter badań; wpływ cech charakteru
piszącego, jego wieku, płci, pochodzenia i wykształcenia oraz warunków w jakich pisał na
wygląd pisma; zastosowanie grafologii w badaniach historycznych.
Badanie autentyczności pisma ręcznego (zarys).
Literatura: Encyklopedia (rozdz. Neografia);
I. IHNATOWICZ, rozdz. II.1: Pismo); J.
SŁOWIŃSKI, Dawna sztuka pisania a możliwości identyfikacyjne pisma, [w:] Kultura piśmienna
średniowiecza i czasów nowożytnych. Problemy, konteksty badawcze, red. P. Dymmel, B. Trelińska,
Lublin 1998, s. 209-219; T. WIDŁA, Metody ekspertyzy pisma, [w:] Księga pamiątkowa ku czci Prof.
Andrzeja Szwarca, Wrocław 2001, s. 245-253; B. GAWDA, Pismo a osobowość człowieka, Lublin
2000; T. WIDŁA, Grafologia – wczoraj, dziś, jutro, Toruń 2004.
Uzupełniająco do ćwiczeń w odczytywaniu tekstów rękopiśmiennych: K. BOBOWSKI, Ewolucja
pisma neogotyckiego na Śląsku od początku XVI do połowy XX wieku, Wrocław – Warszawa 1992;
K. BOBOWSKI, Skróty w piśmie neogotyckim (...), Wrocław 1994.
III GENEALOGIA (kontynuacja)
1.
2.
3.
Geneza, rodzaje, forma, identyfikacja i znaczenie nazw osobowych.
Genetyka i antropologia a genealogia.
Porządkowanie i opracowywanie danych, ocena ich wiarygodności i weryfikacja:
•
identyfikacja osób
•
ustalanie podstawowych faktów genealogicznych
•
rekonstruowanie więzów pokrewieństwa i powinowactwa
•
hipotetyczne uzupełnianie brakujących informacji
•
formularze, schematy, zestawienia
•
oprogramowanie genealogiczne
Literatura: A. SZYMCZAKOWA, Nazewnictwo stosunków rodzinnych w świetle praktyki sądów
sieradzkich w 15. wieku, [w:] Studia z dziejów państwa i prawa polskiego, t. 2, Łódź 1995, s. 92-108;
J. M. ZAWADZKI, 1000 najpopularniejszych nazwisk w Polsce, Warszawa 2002. s.10-29 (rozdz. 2), s.
33-42 (część rozdz. 3); M. GÓRNY, Uwagi o badaniu przezwisk i nazwisk staropolskich, [w:]
Genealogia. Studia i materiały historyczne, 6 (1995), s. 147-154; M. NOWACZYK, Poszukiwanie
przodków. Genealogia dla każdego, Warszawa 2005, s. 34-92 (rozdz. 2 i 3), s. 93-137 (rozdz. 4), s.
206-229 (rozdz. 7), s. 286-297 (rozdz. 9)
Uzupełniająco, do etymologii wybranych nazwisk: K. RYMUT, Nazwiska Polaków. Słownik
historyczno-etymologiczny, Kraków 1999; K. RYMUT, Słownik nazwisk współcześnie w Polsce
używanych t. 1-10, Kraków 1992-1994; Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw
osobowych, red. A. Cieślikowa, M. Malec, K. Rymut, cz. 1-6 i suplement, Kraków 1995-2000; Słownik
staropolskich nazw osobowych, t. 1-7, red. W. Taszycki, Wrocław 1965-1987.
II NEOGRAFIA
1.
Podstawowe cechy neogotyku.
IV NUMIZMATYKA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Geneza i historia pieniądza.
Ogólna charakterystyka polskich monet średniowiecznych i nowożytnych (ich cechy
zewnętrzne i wewnętrzne, gatunki, systemy monetarne).
Produkcja mennicza.
Prawo mennicze.
Obieg monety.
Pieniądz jako źródło historyczne.
Literatura: J. SZYMAŃSKI (rozdz. 13: Numizmatyka); R. KIERSNOWSKI, Wstęp do numizmatyki
polskiej wieków średnich, Warszawa 1964, rozdz. 3, 6 – 12; E. KOPICKI, Katalog podstawowych
typów monet i banknotów Polski oraz ziem historycznie z Polską związanych" t. 1-9, Warszawa 19741989; TENŻE, Ilustrowany skorowidz pieniędzy polskich i z Polską związanych, t. 1-4, Warszawa
1990-1995; S. SUCHODOLSKI, O sposobach interpretowania źródeł numizmatycznych – poglądy
na powstanie mennictwa w Polsce, w Czechach i na Węgrzech, [w:] Ad fontes. O naturze źródła
historycznego, red. S. Rosik, P. Wiszewski, Wrocław 2004, s. 123-134; B. PASZKIEWICZ,
Dokądkolwiek, byle tam, gdzie dolar jest jeszcze potęgą! Moneta przedmiotem dumy, [w:] „Causa
creandi”. O pragmatyce źródła historycznego, red. S. Rosik, P. Wiszewski, Wrocław 2005, s. 619-625.
V WYBRANE ZAGADNIENIA
WSPÓŁCZESNEGO.
1.
2.
•
•
•
•
•
•
ZE
ŹRÓDŁOZNAWSTWA
NOWOŻYTNEGO
I
Tekst literacki, pamiętniki, wspomnienia, relacje i listy jako źródła historyczne.
rodzaje i charakter źródeł narracyjnych.
konwencje literackie
fikcja literacka
wartość poznawcza treści i formy narracji
autor, czas, okoliczności i cel powstania narracji
specyfika badania autentyczności źródeł narracyjnych; weryfikacja ich wiarygodności
Literatura: J. SZYMAŃSKI (rozdz. 2. 3. 6 – cz. 1 i 2: Opisy podróży, Pamiętnikarstwo); I.
IHNATOWICZ, Nauki pomocnicze historii XIX i XX w., Warszawa 1990, rozdz. III.5 ( tekst literacki);
Z. WOJTKOWIAK, Nauki pomocnicze historii najnowszej. Źródłoznawstwo. Źródła narracyjne, cz. 1,
Pamiętnik, tekst literacki, Poznań 2001, (rozdz. IV: Memuarystyka; rozdz. V: Beletrystyka); H.
MARKIEWICZ, Główne problemy wiedzy o literaturze, Kraków 1997, (rozdz. V: Fikcja w dziele
literackim a jego zawartość poznawcza).
2. Fotografia, fonografia i film jako źródło historyczne.
•
•
•
•
charakter źródeł audiowizualnych
wartość poznawcza ich treści i formy
kontekst powstania i funkcjonowania zapisu audiowizualnego; relacja pomiędzy twórcą a
odbiorcą
specyfika badania autentyczności źródeł audiowizualnych, weryfikacja ich wiarygodności
Literatura: I. IHNATOWICZ, rozdz. II.3 (dokumentacja foto- i fonograficzna); Z. TOCZYŃSKI,
Prawda w fotografii, [w:] Nowe media w komunikacji społecznej XX wieku, red. M. Hopfinger,
Warszawa 2002; M. SZCZUROWSKI, Dokument radiowy – zagadnienia krytyki, [w:] Tekst źródła.
Krytyka. Interpretacja, red. B. Trelińska, Warszawa 2005, s. 467-474; A. HELMAN, Realizm i kreacja
w filmie, [w:] Nowe media...; M. HOPFINGER, Film i antropologia. Osiąganie dystansu wobec
audiowizualności, [w:] Nowe media...; M. BOGACKI, Film fabularny jako paradokument, [w:]
Dokument filmowy i telewizyjny, red. M. Szczurowski, Toruń 2004, s. 74-79
3.Prasa jako źródło historyczne - wprowadzenie.
•
•
•
•
•
•
•
•
krótka historia prasy
różne formy wypowiedzi dziennikarskiej
fotografia prasowa
reklama i ogłoszenia
źródła i metody informacji prasowej
cenzura
geneza i rozwój prasy polskiej
informacyjna funkcja prasy
Literatura: I. IHNATOWICZ, rozdz. III.3 (cenzura); S. DZIKI, Prasa w rozwoju historycznym, [w:]
Dziennikarstwo i świat mediów, red. Z. Bauer, E. Chudziński, Kraków 2000; Z. BAUER, Gatunki
dziennikarskie, [w:] Dziennikarstwo...; Z. BAJKA, Reklama w mediach, [w:] Dziennikarstwo...;
J. DOBOSZ, Prawo prasowe, [w:] Dziennikarstwo...; J. BRALCZYK, Manipulacja językowa, [w:]
Dziennikarstwo... .
WARUNKI ZALICZENIA:
- aktywny udział we wszystkich zajęciach (uczestnictwo w poszczególnych zajęciach jest
oceniane, przy czym brana jest pod uwagę znajomość wszystkich problemów i zagadnień
poruszanych w trakcie zajęć i zawartych w ww. literaturze, wg przedstawionego wykazu, oraz
umiejętność praktycznego wykorzystania wiedzy teoretycznej w pracy ze źródłem)
- w razie nieobecności uzgodnienie z prowadzącym sposobu uzupełnienia braków i dokonanie
tego w ustalonym z prowadzącym terminie
Ocena zaliczeniowa przedmiotu jest wynikiem ocen uzyskanych z poszczególnych wyżej
wymienionych działów n..p..h., według wyżej wymienionych kryteriów.
„Nauczać – znaczy pokazywać możliwości. Uczyć się – znaczy dawać sobie szansę” (P. Coelho) 