Barometr Rozwoju Małopolski

Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 3(103)/2011 (10.01.2011-16.01.2011)
ANALIZA TYGODNIA
IS
Wpływ funduszy europejskich na gospodarkę małopolski, część I
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego opublikowało raport prezentujący wpływ funduszy unijnych na
podstawowe kategorie makroekonomiczne, odnosi się do stanu zatrudnienia i kapitału ludzkiego,
konkurencyjności przedsiębiorstw i sfery Badania + Rozwój, infrastruktury transportowej i ochrony
środowiska, infrastruktury społecznej, a także wpływu funduszy unijnych na rozwój obszarów
wiejskich i miast. Zaprezentowano w nim liczne analizy, statystyki, porównania jak i prognozy,
które obejmują przedział czasowy od 2003 r. do 2015 r. Z uwagi na bogatą treść i liczne dane
zawarte w publikacji ministerstwa, w niniejszej analizie tygodnia zostaną zaprezentowane
wybiórcze informacje dotyczące głównie małopolski na tle Polski jak i 27 krajów UE. W pierwszej
części analizy prześledzimy makroekonomiczne skutki wdrażania funduszy unijnych na gospodarkę
naszego regionu. Sprawdzimy czy fundusze UE wpływają znacząco na wzrost PKB oraz jak
zwiększają spójność gospodarczą.
Pierwszym najbardziej wartościowym wskaźnikiem, który obrazuje wzrost gospodarczy jest
Produkt Krajowy Brutto. Szacuje się, że około połowa wzrostu wypracowanego w Polsce PKB w
2009 r. została osiągnięta dzięki funduszom unijnym z polityki spójności. W latach 2003-2009
zdecydowanie zwiększył się udział Polski w PKB całej Unii Europejskiej wzrósł on z 1,9% w 2003 r.
do 2,6% w 2009 r., licząc w euro, natomiast licząc w PPS 1 był to wzrost 3,8% do 4,6%. Pod
względem wytwarzanego PKB Polsce udało się wyprzedzić Austrię i Szwecję, i ulokować się na
ósmej pozycji w rankingu krajów UE w 2009 r. Poniżej przedstawiono wykres 1 prezentujący
realny wzrost PKB w Polsce i w krajach UE.
Wykres 1. Wzrost realny PKB w UE i w Polsce w latach 2004-2009 (rok poprzedni=100)
Źródło: „Wpływ funduszy europejskich na gospodarkę polskich regionów i konwergencję z krajami
UE” raport 2010, MRR, str. 19
Relacja PKB per capita mierzona w PPS w Polsce w stosunku do EU-27 zwiększyła się z poziomu
48,9% w 2003 r. do 60,8% w, 2009 r., zatem jest to wzrost o 11,9 pp. Pomimo znacznej poprawy
wciąż jesteśmy krajem, który pod względem PKB per capita zajmuje 23 miejsce w całej UE w
2009 r.
Rezultaty korzystania ze środków unijnych można obserwować zarówno na szczeblu krajowym, jak
i regionalnym. Rozwój gospodarczy w poszczególnych województwach latach 2004-2008 doskonale
prezentuje wskaźnik PKB per capita w PPS w relacji do średniej unijnej. Wskaźnik wzrósł średnio
o 8 pp. Wszystkie województwa zmniejszyły w tym okresie różnicę do średniej unijnej(PKB per
capita w PPS UE-27=100), patrz rysunek 1.
1
PPS (purchasing parity standard) to umowne jednostki walutowe umożliwiające prezentację określonych kategorii ekonomicznych
(głównie PKB i PKB na mieszkańca) po wyeliminowaniu różnic w sile nabywczej walut krajowych.
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 3(103)/2011 (10.01.2011-16.01.2011)
Rysunek 1. PKB per capita w PPS UE-27=100, w przekroju województw
Źródło: „Wpływ funduszy europejskich na gospodarkę polskich regionów i konwergencję z krajami
UE” raport 2010, MRR, str. 39
Liderami były woj. mazowieckie (wzrost o 13,9 pp. do 90% średniej UE), dolnośląskie (wzrost
o11,3 pp. do 61% średniej UE). Woj. małopolskie znalazło się w nieco poniżej średniej na 7
miejscu z wzrostem o 7,2 pp. do 49% średniej unijnej. Niewielką zmianę zaobserwowano w woj.
warmińsko-mazurskim wzrost tylko 3,7 pp. do 42% średniej UE.
W 2009 r. PKB per capita jedynie w woj. mazowieckim (w scenariuszu uwzględniającym fundusze
unijne) znajdował się na poziomie zbliżonym do wartości średniej dla 27-EU. Głównymi
beneficjentami środków z UE do tej pory były bogatsze województwa. Pozostałe województwa, w
szczególności te ze wschodniej części kraju, znajdowały się na ponad dwukrotnie niższym
poziomie rozwoju. W rezultacie zwiększył się dystans pomiędzy regionami bogatszymi, a
biedniejszymi. W dłuższym okresie według prognoz interwencja finansowana ze źródeł
wspólnotowych przełoży się najsilniej na rozwój Polski Wschodniej, dla której, w ujęciu per
capita, przeznaczono w horyzoncie do 2015 r. najwięcej środków. W efekcie takiej dystrybucji
dostępnych funduszy, PKB per capita w tej grupie województw osiągnie w 2015 r. poziom o ponad
4 pp. wyższy niż w scenariuszu bez funduszy polityki spójności (rysunek 2).
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 3(103)/2011 (10.01.2011-16.01.2011)
Rysunek 2. Wpływ funduszy na PKB per capita w PPS UE=100 (pp.)
Źródło: „Wpływ funduszy europejskich na gospodarkę polskich regionów i konwergencję z krajami
UE” raport 2010, MRR, str. 45
Polska w latach 2004-2015 według szacunków będzie mogła uzyskać z funduszy unijnych łącznie
80,1 mld euro. Finansowane środkami z UE nakłady infrastrukturalne oraz bezpośrednie wsparcie
przedsiębiorstw znacząco przyczyniają się do ożywienia aktywności inwestycyjnej w Polsce
prowadząc do podniesienia tempa wzrostu nakładów brutto na środki trwałe oraz zwiększenia
stopy inwestycji. Wsparcie ze źródeł wspólnotowych przełoży się corocznie na dodatkowe 4-5 pp.
wzrostu tempa nakładów brutto na środki trwałe w latach 2010-2014 oraz zwiększenie poziomu
inwestycji w 2014 r. o ponad 30% w porównaniu ze scenariuszem bez funduszy, a więc stopę
inwestycji większą o ponad 4 pp.
W ramach Narodowego Planu Rozwoju w latach 2004-2006 udzielano poszczególnym regionom
finansowe wsparcie. Licząc w kwotach per capita dane są niekorzystne dla najbiedniejszych
województw. W pięciu najbogatszych województwach Polski otrzymano średnio 1563 zł per
capita, natomiast województwa Polski Wschodniej średnio 1055 zł. W województwie małopolskim
w ramach NPR uzyskano najmniejszą kwotę w kraju to jest 879 zł na 1 mieszkańca. W okresie
2004-2015 największy strumień wsparcia zostanie skierowany do najsłabszych gospodarczo
województw Polski Wschodniej, takich jak świętokrzyskiego, podlaskiego i warmińsko-mazurskiego
(patrz rysunek 3).
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 3(103)/2011 (10.01.2011-16.01.2011)
Rysunek 3. Alokacja środków NPR 2004-2006 i NSS 2007-2013 pomiędzy województwa w
ujęciu bezwzględnym i per capita
Źródło: „Wpływ funduszy europejskich na gospodarkę polskich regionów i konwergencję z krajami
UE” raport 2010, MRR, str. 44
Fundusze unijne mają istotny wpływ na wzrost zatrudnienia. W perspektywie do 2013 r. realizacja
instrumentów NPR 2004-2006 oraz NSS 2007-2013 przyczyni się do osiągnięcia wskaźnika
zatrudnienia w populacji w wieku produkcyjnym(15-64 lat) na poziomie, około 64%, co oznacza
wartość wyższą o ok. 1,5 – 3,5 pp. niż w scenariuszu bez funduszy (wykres 2). Linie wartości
trendu obrazują trzy różne modele stąd wartości oscylują w przedziale 1,5-3,5 pp. Wartość 0 to
scenariusz bez uwzględnienia funduszy unijnych.
Wykres 2. Wpływ środków z funduszy europejskich na wskaźnik zatrudnienia
Źródło: „Wpływ funduszy europejskich na gospodarkę polskich regionów i konwergencję z krajami
UE” raport 2010, MRR, str. 28
Wpływ funduszy na stopę bezrobocia jest również statystycznie istotny, w początkowym okresie
jest on niewielki, w 2009 r. to jest 0,5-0,6 pp. Wraz z upływem kolejnych lat, aż do 2015 r.
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 3(103)/2011 (10.01.2011-16.01.2011)
redukuje stopę bezrobocia o 2,1-2,5 pp. patrz wykres 3.
Wykres 3. Wpływ środków z funduszy europejskich na stopę bezrobocia
Źródło: „Wpływ funduszy europejskich na gospodarkę polskich regionów i konwergencję z krajami
UE” raport 2010, MRR, str. 28
Tabela 1. Struktura gospodarki w przekroju sektorów ekonomicznych w %
Źródło: „Wpływ funduszy europejskich na gospodarkę polskich regionów i konwergencję z krajami
UE” raport 2010, MRR, str. 22
Analizując strukturę gospodarki w przekroju sektorów ekonomicznych w latach 2003-2009
zaobserwowano spadek udziału wartości sektora rolniczego z 4,4 % do 3,6%, przy czym odsetek
ludności pracującej w tym sektorze zmienił się z 18,% do 13,3%. Spadek ten przełożył się na
stosunkowy wzrost zatrudnienia w sektorach usługowym o 2,3 % jak i przemysłowym o 2,6%.
Udział sektora przemysłowego i usługowego w gospodarce ogółem zmienił się w nieznaczny
sposób, co można zaobserwować w powyższej tabeli 1.
W omawianych powyżej latach 2004-2009 odnotowano niewielkie oddziaływanie funduszy unijnych
na dominujący sektor usługowy, to średnio -0,25 pp. Według prognoz na podstawie modeli do 2015
r. będzie to około -0,6 do -1,1 pp. Udział sektora rolniczego nieznacznie zmalał -0,1 pp. w 2009 r.
na rzecz wzrostu sektora przemysłowego i budownictwa. Zakłada się, iż w latach 2010-2015 wpływ
funduszy unijnych na strukturę gospodarki Polski będzie narastał, w tym wpływ na wzmocnienie
sektora przemysłowego w 2015 r. wyniesie od 0,6 do 1,25 pp. patrz wykres 4. Efekt ten będzie
spowodowany w szczególności wysokimi nakładami na rozbudowę infrastruktury podstawowej, co
stymuluje popyt na usługi firm budowlanych oraz sekcji przetwórstwa przemysłowego
wspierających budownictwo.
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 3(103)/2011 (10.01.2011-16.01.2011)
Wykres 4. Wpływ środków z funduszy europejskich na strukturę sektora przemysłowego i
budownictwa
Źródło: „Wpływ funduszy europejskich na gospodarkę polskich regionów i konwergencję z krajami
UE” raport 2010, MRR, str. 29
Choć okres korzystania z funduszy unijnych nie jest jeszcze zbyt długi, to już dziś są widoczne
makroekonomiczne skutki ich wykorzystania zarówno na poziomie krajowym jak i regionalnym.
Polityka spójności ma korzystny wpływ na coraz szybszy wzrost gospodarki i poprawę wskaźników
makroekonomicznych. Zwiększył się udział Polski w całkowitym PKB Unii Europejskiej. Choć pod
względem PKB per capita w poszczególnych województwach zwiększają się różnice pomiędzy tymi
bogatszymi, a biedniejszymi. To i tak wszystkie regiony w większym lub mniejszym stopniu
odczuły pozytywne efekty wykorzystania funduszy unijnych, i doganiają regiony z pozostałych
krajów UE. Ponadto zaobserwowano pozytywny wpływ na zmiany strukturalne, jak i
produktywność. W rezultacie przemian spada bezrobocie jak i odsetek ludności pracującej w
rolnictwie. W niniejszej analizie nie zostały przedstawione bardzo ciekawe zmiany omówione w
raporcie MRR takie jak: sfery Badania + Rozwój, infrastruktury transportowej i ochrony
środowiska, infrastruktury społecznej, a także wpływu funduszy unijnych na rozwój obszarów
wiejskich i miast. Są to tematy do poruszenia w kolejnych analizach, które ukażą się w
najbliższym czasie.
Źródło:
Wpływ funduszy europejskich na gospodarkę polskich regionów i konwergencję z krajami UE
Raport 2010, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2010: tutaj
opracował: Łukasz Wiślicki
WYDARZENIA TYGODNIA
Europejska sieć współpracy miast URBACT opublikowała raport o tym
jak miasta na naszym kontynencie radzą sobie z kryzysem. Dokument
składa się z dwóch części. Pierwsza dotyczy informacji pochodzących z
kwestionariusza, które wysłano w IV kwartale 2009 r. do 190 miast
współpracujących w ramach URBACT. Druga część zawiera case studies
10 wybranych ośrodków, wśród których niestety nie ma żadnego z
Polski. Stąd też z naszego punktu widzenia bardziej interesująca jest
cześć pierwsza.
131 miast (70% zwrotu z ankiet) odpowiadało o wpływie kryzysu i
środkach walki z nim w czterech obszarach: biznes, zatrudnienie,
warunki socjalne oraz projekty i budżet miasta. 80% miast stwierdziło,
I
Kryzys w
europejskich
miastach
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 3(103)/2011 (10.01.2011-16.01.2011)
że kryzys w widocznym stopniu dotknął ich sektor biznesowy. Wśród
problemów wybijały się „wyschnięcie” źródeł dostępu do kredytów oraz
do rynków sektora prywatnego tj. budownictwo czy przemysł, również
dotkniętych przez kryzys. Także 80% procent miast odnotowało wzrost
bezrobocia. Co ciekawe wśród grup najbardziej dotkniętych
zwolnieniami
wymieniono
„relatywnie
dużą
grupę
dobrze
wykształconych mężczyzn pracujących w sektorze usług finansowych i
przemyśle samochodowym”.
Pozytywny wymiar ma natomiast wzmianka o polskich miastach, które
obok ośrodków z Niemiec i Szwecji nie zanotowały wśród
przedsiębiorców i na rynku pracy większych szkód spowodowanych
kryzysem. Jako jedną z przyczyn odporności rynków lokalnych podano
dużą liczbę małych i średnich przedsiębiorstw w dużej mierze
samofinansujących swoją działalność.
Info: tutaj
Raport: tutaj
W ubiegłym tygodniu odbyła się sesja Rady Miasta Krakowa, na której
miało miejsce I czytanie Wieloletniej Prognozy Finansowej na lata 20112032 oraz budżetu miasta na 2011 rok projektu prezydenta Krakowa.
Sesja budżetowa
Rady Miasta
Krakowa
Według tych projektów budżet miasta na przyszły rok ma wynieść 3,4
mld zł. Zwraca uwagę fakt, że na inwestycje zostanie przeznaczonych
mniej pieniędzy niż w poprzednim roku (o 75 mln zł). Przewiduje się, że
wydatki wzrosną o 5,4%, dochody o 2%. Wraz z końcem roku dług ma
wynieść 2 mld 31 mln zł.
Elementy, z których składa się budżet:
- oświata i wychowanie – 30,8%
- transport i łączność – 16,4%
- pomoc społeczna – 12%
- administracja publiczna – 7,3%
- gospodarka mieszkaniowa – 5,4%
- edukacyjna opieka wychowawcza – 5,2%
- kultura i ochrona dziedzictwa narodowego – 4,7%
- gospodarka komunalna i ochrona środowiska – 4,1%
- obsługa długu publicznego – 3,7%
Źródło: tutaj
Urząd Marszałkowski opublikował kolejny raport prezentujący stan
województwa. Dokument „Małopolska 2010” przedstawia obraz regionu
w oparciu o najbardziej aktualne dane statystyczne tj. z 2009 r.
Poprzednie dokumenty z tego cyklu dostępne są tutaj.
Z kolei Małopolskie Obserwatorium Polityki Rozwoju przedstawiło 6.
Małopolska o sobie
Barometr
Rozwoju
Małopolski
analizy i wydarzenia tygodnia
Nr 3(103)/2011 (10.01.2011-16.01.2011)
raport roczny. Raport Obserwatorium prezentuje dokonania na polu
funduszy europejskich w skali regionu, subregionów oraz powiatów, w
powiązaniu z aktualną i prognozowaną sytuacją demograficzną
województwa.
Przeprowadzony po raz 13. Ranking Szkół Ponadgimnazjalnych
„Rzeczpospolitej” i „Prespektyw” zaskoczył swoją odmiennością od
poprzednich. Przede wszystkim dlatego, że obecnie składa się on z
dwóch zestawień. Pierwsze z nich to ranking liceów ogólnokształcących,
drugi z kolei – techników. Drugą różnicą są dodatkowe kryteria, które
brano pod uwagę przy klasyfikacji szkół. Tym razem oceniono: sukcesy
szkół w olimpiadach (przedmiotowych i zawodowych), wyniki matury z
przedmiotów obowiązkowych i osobno z dodatkowych, opinię kadry
akademickiej o szkole (przebadano ok. 1,5 tys. przedstawicieli władz
wyższych uczelni publicznych i niepublicznych).
Szkoła óczy
W rankingu techników cieszą aż 3 miejsca w pierwszej dziesiątce szkół
z Małopolski: 1. miejsce uzyskało Technikum Łączności z Krakowa, 2.
Technikum w Zespole Szkół Elektryczno Mechanicznych z Nowego Sącza,
10. Technikum Chemiczne i Ochrony Środowiska z Krakowa. Wśród
małopolskich liceów w pierwszej dziesiątce uplasowało się jedynie V LO
z Krakowa (5. miejsce), kolejna szkoła (I LO) znalazło się dopiero na 15.
miejscu. GRATULUJEMY.
Źródła:
Ranking liceów, ranking techników, metodologia
W numerze 1(101)/2011 BRM podaliśmy informację, że autorem projektu statutu Miasta
Krakowa jest Pan Łukasz Słoniowski. W rzeczywistości autorami omawianego projektu są
wszyscy członkowie (byłej) specjalnej komisji, a więc również Bogusław Kośmider, Jerzy
Woźniakiewicz, Bolesław Kosior, Stanisław Maranda, Stanisław Zięba oraz Dariusz Olszówka.
Wszystkich Panów (!) przepraszamy, a Łukaszowi Słoniowskiemu dziękujemy za zwrócenie
uwagi. Jednocześnie dziękujemy Panu Bogusławowi Kośmiderowi za informację, że Rada
Miasta obecnej kadencji będzie pracowała nad nowym projektem statutu – będziemy śledzić z
żywym zainteresowaniem i zapraszamy na nasze łamy, jak zawsze otwarte dla poważnej
debaty publicznej.
opracował zespół:
Michał Dulak, Maciej Gomółka, Magdalena Jagła, Łukasz Leszczyński, Barbara Łącka, Aleksandra
Skworzec, Łukasz Drozdek, Łukasz Wiślicki, Anna Kraczka, Urszula Stasiak-Jaśkiewicz, Agata Wosik
analiza tygodnia:
Łukasz Wiślicki
opieka merytoryczna: Bożena Pietras-Goc
koordynacja: Wojciech Przybylski
Copyright by Katedra Analiz Regionalnych Klubu Jagiellońskiego
Rynek Główny 39/9, 31-013 Kraków
www.kj.org.pl ● [email protected]