Show publication content!

Transkrypt

ODLEWNICTWO WSPÓŁCZESNE
POLSKA I ŚWIAT
MODERN FOUNDRY
POLAND AND THE WORLD
2/2013
ISSN 1898-7257
BADANIE WŁAŚCIWOŚCI GIPSÓW POD KĄTEM
MOŻLIWOŚCI ICH ZASTOSOWANIA
DO WYKONYWANIA ODLEWÓW ARTYSTYCZNYCH
Informacja naukowo-techniczna
Kwartalnik naukowo-techniczny
Rocznik 6, nr 2/2013
INFORMACJA
NA
NAUKOWO-TECHNICZ-
SCIENTIFIC
INFORMATION
AND
TECHNICAL
Badanie właściwości gipsów pod kątem możliwości ich zastosowania do wykonywania odlewów artystycznych.....................5
The research on properties of gypsum
in terms of its application in artistic
castings..................................................5
INFORMACJA NAUKOWO-TECHNICZNA.......................................................10
SCIENTIFIC AND TECHNICAL INFORMATION....................................................10
Ekspresowa informacja naukowo-techniczna
z wybranych czasopism............................41
Express scientific and technical information
from selected journals.............................41
INFORMACJA PATENTOWA...............43
INFORMACJA O NORMACH................44
WYDARZENIA.................................45
PUBLIKACJE
Wydawnictwa...................................56
PATENT INFORMATION...................43
INFORMATION ON STANDARTS........44
EVENTS...........................................45
PUBLICATIONS
Publications.........................................56
Wydawca/Publisher:
INSTYTUT ODLEWNICTWA
w Krakowie
REDAKTOR NACZELNY/ EDITOR IN CHIEF:
Andrzej BALIŃSKI
ZESPÓŁ REDAKCYJNY/TEAM:
Jerzy J. SOBCZAK, Jerzy TYBULCZUK, Andrzej GAZDA, Piotr DUDEK, Joanna MADEJ,
Marta KONIECZNA, Anna SAMEK-BUGNO, Katarzyna POTĘPA
PROJEKT OKŁADKI/COVER DESIGN:
Katarzyna POTĘPA
RADA PROGRAMOWA/PROGRAM BOARD:
Zbigniew RONDUDA (Przewodniczący), Mariusz HOLTZER (Z-ca Przewodniczącego),
Tadeusz BOGACZ, Józef DAŃKO, Zbigniew GÓRNY, Adam TABOR,
Andrzej JOPKIEWICZ, Janusz MIKLASZEWSKI, Mariusz URBANOWICZ
ADRES REDAKCJI/EDITORIAL OFFICE:
„Odlewnictwo Współczesne – Polska i Świat”
30-418 Kraków, ul. Zakopiańska 73
tel. (012) 26-18-381, fax (012) 26-60-870
http://www.iod.krakow.pl
e-mail: [email protected]
WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE
ALL RIGHTS RESERVED
Żadna część czasopisma nie może być powielana
czy rozpowszechniana bez pisemnej zgody posiadacza praw autorskich.
No part of the magazine may be reproduced or distributed without the written
permission of the copyright holder.
Printed in Poland
ISSN 1898-7257
Badania i studia
Badanie właściwości gipsów pod kątem możliwości ich zastosowania do wykonywania odlewów artystycznych
The research on properties of gypsum in terms of its application in artistic castings
Jacek Krokosz, Zdzisław Żółkiewicz,
Rafał Pabiś, Ryszard Ćwiklak
Stanisław
Młodnicki,
Instytut Odlewnictwa, ul. Zakopiańska 73, 30-418 Kraków
Streszczenie
Przeprowadzono
badania
właściwości
technologicznych i użytkowych dostępnych
w handlu mieszanek gipsowych. Określono możliwości ich zastosowania do wykonywania form odlewniczych zalewanych
stopami miedzi.bWyniki badań podsumowano w postaci graficznej.
Słowa kluczowe: odlew artystyczny, forma, forma ceramiczna, gips
ABSTRACT
The study of technological and functional
properties of commercially available gypsum mixtures was performed. The possibilities of their use for the preparation of
casting molds for copper alloys were discussed. The results are summarized and
presented in the graphical form.
Key words:
artistic cast, mold ceramic form, gypsum.
Wstęp
Celem prowadzonych prac badawczych było określenie właściwości technicznych gipsu. Zalewanie ciekłego metalu do formy gipsowej związane jest
z pokonaniem wielu trudności technicznych
i technologicznych. Forma wykonana
z gipsu charakteryzuje się niską przepuszczalnością, niewystarczającą odpornością na działanie wysokich temperatur
oraz występowaniem w produktach rozkładu, gazów, pary wodnej. Gips w swojej
strukturze zawiera niezwiązaną wodę oraz
wodę związaną chemicznie. Związek chemiczny, w którym dwie cząsteczki wody
związane są z siarczanem wapnia powodują, że materiał ten pod wpływem gwałtownego działania temperatury ciekłego
metalu traci 1,5 cząsteczki wody. Wydzielona para wodna oddziaływuje na płynący
metal, z możliwością tworzenia pęcherzy
gazowych, poduszek powietrznych w formie i powoduje niepełne odwzorowanie
kształtu odlewu. Wyniki badań przedstawiono w artykule. Określono możliwości
ich zastosowania do wykonywania form
odlewniczych, dla odlewów artystycznych.
Rozeznanie dostępności materiałów
na rynku krajowym
Jak wynika z przeprowadzonego rozeznania, na rynku sprzedaży materiałów
gipsowych istnieje pewna liczba firm zajmujących się produkcją i sprzedażą mas
gipsowych dla odlewnictwa, a w szczególności do wykonywania form odlewniczych.
Najbardziej znanymi są mieszanki
gipsowe Satincast, Supercast firmy Kerr,
Giluform i Gilcast firmy BK Giulini Chemie,
5
Odlewnictwo Współczesne
Investrite angielskiej firmy Hoben Davies
Ltd., a także produkty firm rosyjskich czy
czeskich. Oprócz tego firma Norgpol oferuje odlewniczą masę Aurum do wyrobów
jubilerskich.
Z dostępnych mieszanek gipsowo-krystobalitowych badaniami objęto mieszanki Gilcast i Giluform 350 firmy BK
Giulini Chemie, Investrite firmy Hoben
Davies Ltd. oraz Silikan firmy Spofa Demtal z Czech.
Według zaleceń producentów mieszanki Gilcast i Investrite przeznaczone
są do wykonywania odlewów jubilerskich,
Giluform stanowi tworzywo do produkcji
płaskorzeźb, figur i modeli, a Silikan do
wykonywania odlewów, głównie ze stopów chromowo-kobaltowych.
Głównym składnikiem spoiw gipsowych jest gips będący półwodnym siarczanem wapnia:
CaSO4 · ½H2O
W zależności od warunków prażenia
otrzymuje się dwie odmiany gipsów półwodnych α i β.
Półwodzian β zbudowany jest z konglomeratów drobnych krystalitów, a półwodzian
α z dużych, dobrze wykształconych kryształów.
W procesie hydratacji związanej z twardnieniem gipsu:
CaSO4·½H2O + 1½H2O→CaSO4·2H2O
teoretyczny stosunek wodno-gipsowy
W/G wynosi 0,186; jednak dla uzyskania
zaczynu o dobrej do formowania konsystencji , dla odmiany
β, W/G ≅ 0,7 a dla odmiany α, W/G ≅ 0,4.
Wysokiej jakości masy z gipsami syntetycznymi obok półwodnego siarczanu
wapnia odmiany α lub β zawierają najczęściej krystobalit będący polimorficzną
odmianą kwarcu w odmianie nisko- lub
wysokotemperaturowej.
W masach gipsowo-krystobalitowych wykorzystuje się przemiany fizykochemiczne
obu składników dla wzajemnej kompensacji zmian objętościowych i eliminacji
6
pęknięć form podczas wypalania. Masy te
mogą zawierać dodatki typu fosforanów
wapnia czy magnezu i chlorku sodu, których zadaniem jest regulacja czasu wiązania, wytrzymałości, czy też zmniejszenie skurczu.
Zastosowanie w produkcji odlewów
artystycznych mas gipsowych, w porównaniu
z dotychczas stosowaną technologią form
warstwowych pozwoli na:
-- obniżenie pracochłonności wykonania
form,
-- obniżenie kosztów materiałowych,
-- zmniejszenie pracochłonności oczyszczania odlewów,
-- zmniejszenie emisji zanieczyszczeń
pochodzących ze spoiw i mas formierskich.
W badaniach mas gipsowych przewidziano określenie następujących właściwości technologicznych:
-- ciekłości, charakteryzującej dokładność odwzorowania często skomplikowanego modelu woskowego,
-- czasu wstępnego utwardzania, pozwalającego na usunięcie oprzyrządowania (obudowy),
-- wytrzymałości na ściskanie – istotnej
w każdym etapie wykonywania form,
to jest usuwania masy modelowej, suszenia, wypalania i zalewania ciekłym
metalem,
-- skurczu liniowego.
Badania właściwości technologicznych mas przeprowadzono według opracowanej w Instytucie Odlewnictwa metodyki badań mas ciekłych. Badano ciekłość,
czas utwardzania skurcz liniowy, przepuszczalność i wytrzymałość na ściskanie
po 24 godzinach od momentu wykonania
próbek oraz po ich wypaleniu w temperaturze 730°C. Parametry procesu suszenia
i wypalania próbek wykonano wg opracowanej metodyki.
Oznaczanie ciekłości wykonywano
wg normy BN-70/4024-34. Urządzenie do
badania przedstawiono na rysunku 1. Pomiar polegał na pomiarze średnicy rozpływu 1 dm3 ciekłej masy na wyskalowanej
w centymetrach palecie.
Rys. 1. Urządzenie do badania ciekłości
Czas
utwardzania
określano
wg
BN-74/4024-33 przy użyciu aparatu Vicata (rys. 2).
Rys. 2. Aparat Vicata do pomiaru czasu utwardzania
Wytrzymałość na ściskanie badano
na standardowych próbkach walcowych
φ50 x 50mm wg PN-H-11073:1983.
Przepuszczalność określano również na standardowych próbkach walcowych wg PN-H-11072:1980.
Skurcz liniowy badano na standardowych próbkach 22,5 x 22,5 x 185 mm
z odcinkiem pomiarowym 100 mm wg
PN-H-11082:1991.
Analizę sitową wg PN-H-11007:1983
wykonywano dla indywidualnych, zastosowanych w badaniach materiałów sypkich.
Przed przystąpieniem do badań właściwości technologicznych wybranych mieszanek gipsowych wykonano analizy sitowe
ich składów ziarnowych. Wyniki zamieszczono na rysunkach od 3 do 9.
Rys. 3. Analiza sitowa mieszanek gipsowych
Rys. 4. Analiza sitowa mieszanki gipsowokrystobalitowej Silikan wykonana metodą
elektromagnetyczną
Rys. 5. Wytrzymałość na ściskanie badanych
firmowych mieszanek z gipsem syntetycznym
7
Rys. 6. Przepuszczalność badanych gipsów,
próbka wilgotna oraz próbka żarzona
Dla gipsów wilgotnych = 0
Rys. 9. Ciekłość badanych gipsów
Omówienie wyników badań
Rys. 7. Skurcz liniowy badanych gipsów, próbki wilgotne niemierzalne
Rys. 8. Czas wiązania badanych gipsów
8
Analizując uzyskane wyniki, stwierdzono, że mieszanki Gilcast, Investrite
i Giluform 350 w ponad 90% zawierają
ziarna mniejsze od 0,040 mm. Pozostałe
ziarna rozkładają się na sitach od 0,056
do 0,071 mm. Świadczy to o dużym stopniu rozdrobnienia ich składników, w tym
wypełniacza krystobalitowego. Mieszanka Silikan zawiera około 19,5% ziaren
o wielkości poniżej 0,056 mm, w sumie
około 55% ziaren o wielkości poniżej 0,1
mm i resztę, która rozkłada się na sitach
od 0,1 do 0,63 mm. Świadczy to o małym
stopniu rozdrobnienia i dużej niejednorodności ziaren krystobalitu.
Analizując zamieszczone wyniki,
stwierdzono bliską zeru przepuszczalność
wszystkich mieszanek, minimalny skurcz
liniowy z wyjątkiem mieszanki Silikan,
który w jej przypadku nie przekracza jednak 1%. Ponadto zdecydowanie odbiegającą od pozostałych wysoką wytrzymałość
na ściskanie Rc zarówno w stanie wilgotnym, jak i po wyżarzeniu, w przypadku
mieszanki Giluform.
Należy zaznaczyć, że wszystkie te mieszanki przeznaczone są do jednorazowego użycia.
Wyniki badań wykorzystane zostały do opracowania i wykonania innowacyjnych mieszanek zastosowanych do wykonywania form dla odlewów artystycznych.
Podziękowanie
Publikacja powstała w oparciu
o wyniki badań wykonanych w ramach realizowanej w 2012 roku pracy statutowej
pt.: „Rozwój technologii wykonywania odlewów precyzyjnych” (zlec. 2009/00).
Literatura
-ul'trazvukovaja degazacija gipsovykh
smesej tochnom lit'e. Litejnoe Proizvodstvo, 2002, nr 10, s. 26–27.
12.Żółkiewicz Z. i in.: “Opracowanie
technologii wykonywania odlewów artystycznych z wykorzystaniem mas
gipsowych”, Praca statutowa, Instytut
Odlewnictwa, Kraków 2012 r., zlec.
2009/00.
1. Haratym R., Lewiński J., Biernacki R.,
Kowaluk T.: Anizotropia właściwości
fizycznych form ceramicznych wpływających na ekologiczne wytwarzanie
aluminiowych odlewów precyzyjnych.
Archives of Foundry Enginnering,
2012, Vol. 12, No. 1, pp. 53–56.
2. Karwiński A., Pysz S., Krokosz J.: Komputerowe projektowanie procesu wykonania odlewów dla motoryzacji przy
zastosowaniu nowej generacji ciekłych
mas ceramicznych. MOTROL, 2006, nr
8, s. 101–109.
3. Materiały firmy Kerr, BK Giulini Chemie, Hoben Davies Ltd., Norgpol, firm
rosyjskich oraz czeskich.
4. Murgas M., Belica E.: Sadrove zmezi
na baze anhydritu CaSO4. Slévárenství, 2005, Roč. 53, čis. 9, s. 407–410.
5. Norma PN-H-11073:1983 Odlewnicze
materiały formierskie – Pomiar wytrzymałości.
materiały formierskie – Pomiar przepuszczalności.
7. Norma PN-H-11082:1992 Masy modelowe dla technologii wytapianych modeli – Pomiar właściwości mechanicznych.
materiały formierskie – Piasek chromitowy.
9. Peth W.S.: Das gipsformverfahren,
sein platz in der druckgussindustrie.
Giesserei-Praxis, 1980, nr 5/6, s. 77–
80.
10.Tamazaki Y.: On the surface of copper-base alloy castings poured into plaster mold. Imono 1977, Vol. 49, No.
1, pp. 14–19.
11.Znamenskij
L.G.:
Vakuumno-
9
Informacja naukowo-techniczna
WYBÓR INFORMACJI Z CZASOPISM NAUKOWO-TECHNICZNYCH
01. ZAGADNIENIA OGÓLNE
Energia oraz efektywne jej wykorzystanie to temat główny dla przemysłu
odlewniczego.
Energie-effizienz – ein Schluesselthema
fuer die Giesserei-Industrie.
Giesserei 2011 Jg. 98, H. 4, s. 68-72.
Autor: Schumacher M.
Artykuł przedstawia działania i rozporządzenia Komisji Unii Europejskiej
„Energia 2020” dotyczące efektywnego i ekologicznego wykorzystania energii
w przemyśle odlewniczym. Krótko opisano
działania w tym zakresie na płaszczyźnie
europejskiej oraz szerzej na terenie Niemiec. Omówiono problem efektu cieplarnianego; wykorzystanie energii i znaczne ograniczenie jej zużycia w przemyśle
odlewniczym oraz wpływ tych działań na
pracę odlewni; sterowanie (regulowanie)
zużyciem energii elektrycznej i wykorzystanie systemów zarządzania jej zużyciem;
wykorzystanie energii odnawialnych.
Olbrzym w zwartej formie. Carat 400
Compact do wykonywania skomplikowanych odlewów ciśnieniowych.
Ein Rriese in kompakter Form. Carat 400
Compact fuer grosse komplexe Druckgussteile.
Giesserei-Erfahrungsaust.
7+8 s.10-12.
2011
nr
Autor: Chieco M.
Firma Handtmann Metallgusswerk
GmbH + Co. KG, zrzeszająca 2 niemieckie
odlewnie w Biberbach i Annaberg-Buchholz
oraz 1 słowacką w Koszycach, produkuje rocznie 30,000 ton odlewów ze stopów
aluminium i magnezu. Skomplikowane odlewy wysokiej jakości wykonuje się metodami odlewania ciśnieniowego, kokilowego
i metodą lost foam. Produkowane odlewy
obrabiane są za pomocą maszyn sterowanych numerycznie. W odlewniach zainstalowano łącznie 60 maszyn ciśnieniowych
zimnokomorowych o sile zwierania do
4000 t. Ostatnio zainstalowane maszyny
to Carat 400 Compact firmy Buehler. Opisano eksploatację tych maszyn i korzyści
wynikające z ich zastosowania.
Oszczędność energii i surowców poprzez konsekwentne wykorzystanie
symulacji procesów odlewniczych.
Energie- und Rohstoffeinsparung durch
konsequente Nutzung der Giessprozesssimulation.
Giesserei 2011, Jg. 98, H. 6, s. 82-88,
90-98.
Autor: Sturm J. C.
Odlewnie są „mistrzami“ w efektywnym odzysku surowców. Ponad 90%
wszystkich odlewanych elementów wykonywanych jest z zastosowaniem złomu
obiegowego. Również inne surowce, np.
materiały formierskie czy woda są wykorzystywane wielokrotnie w wydajnych
obiegach zamkniętych w odlewniach.
Mimo to, nakłady energetyczne i materiałowe w odlewniach wynoszą wciąż średnio
ponad 40% nakładów i z punktu widzenia
kosztów nakłady te są tak duże jak nakłady osobowe. Średnio zużycie energii wynosi 2000 kWh/t dobrego odlewu.
W oparciu o tę liczbę można określić łącz-
10
ne zapotrzebowanie energetyczne niemieckiego przemysłu odlewniczego na poziomie 11 miliardów kWh energii na rok. Do
tej wyliczonej wartości energii zużytej do
„czystego” przetopienia i odlania tworzyw
metalowych, trzeba dodać energie „zużytą” w układach wlewowych i zasilających
wykonywanego odlewu.
Udział ten, w zależności od zastosowanej
technologii może wynosić więcej niż 50%
całkowitego zapotrzebowania materiałowego. W tym momencie widoczna jest
przydatność symulacji procesów odlewniczych. Dzięki niej możliwe jest kształtowanie, dobór techniki odlewania i fizyczne oraz techniczne jej zoptymalizowanie
przed rozpoczęciem odlewania i wykonaniem odlewu. W ten sposób można ograniczyć zużycie energii o połowę. Poprzez
zmniejszenie zużycia materiału uzyskuje się zmniejszenie zużycia energii niezbędnej do przetopienia metalu. Symulacja przyczynia się więc do efektywności
energetycznej procesu, a tym samym
do zmniejszenia emisji CO2 dzięki skróceniu przebiegu procesu i skróceniu cykli
w przypadku produkcji seryjnej. Symulacja procesu umożliwia także optymalizację
procesu wyrównywania temperatury form
trwałych w procesie odlewania, jak i optymalne „obłożenie” płyt podmodelowych
i odpowiednią konstrukcję form wielokomorowych. W wyniku stosowania symulacji, oszczędności energetyczne uzyskuje się także przez zmniejszenie zużycia
materiałów formierskich, optymalizację
warunków wybijania odlewów i procesu
ich oczyszczania, optymalizację obróbki
odlewów surowych oraz ewentualnej ich
naprawy. Dzięki konsekwentnemu wykorzystaniu symulacji procesów odlewniczych można uzyskiwać coraz większą
efektywność energetyczną i materiałową
w odlewniach. W artykule przedstawiono
możliwości wykorzystania symulacji opisując konkretne przykłady i cytując dane
liczbowe.
Produkcja wysokiej jakości odlewów
dzięki zastosowaniu nowoczesnej
techniki pomiarowej.
Mit moderner Messtechnik schnell Qualitaet produzieren.
Giesserei 2011, Jg. 98, H. 7, s. 124128.
Autor: Drechsel T.
Odlewnia Ernst+Landerer w Balzhausen (Niemcy) produkuje szeroką
gamę odlewów kokilowych ze stopów
aluminium, między innymi na potrzeby
medyczne, dla przemysłu maszynowego,
elektroniki. Odlewnia wyposażona jest
w nowoczesne urządzenia pomiarowe
firmy Blum-Novotest GmbH, co spowodowało, że odlewnia stała się nowoczesnym centrum obróbczym. Opisano pracę
odlewni i wykorzystanie nowo zakupionych urządzeń pomiarowo-kontrolnych
Z-Nano (do kontroli wymiarów np. gwintów)
i TC52 (kontroli położenia kokili).
Zarządzanie rozruchem (produkcji)
w przemyśle dostawców samochodów – systematyczne, efektywne
i wydajne przełożenie tych mechanizmów na pracę odlewni.
Anlaufmanagement in der Automobilzulieferindustrie – systematisches, effektives und effizientes Umsetzen in Giessereiunternehmen.
Giesserei 2011, Jg. 98, H. 7, s. 146152.
Autor: Brischwein S.
Konieczność
uzgodnień
dotyczących rozruchu w odlewniach pracujących
na potrzeby motoryzacji jest ważna. To
stwierdzenie nie dotyczy jednak tylko odlewni „motoryzacyjnych”, ponieważ także
w innych odlewniach przebieg realizowanych procesów jest często niestandardowy. W takim przypadku podczas dokonywania uzgodnień należy mieć na uwadze
indywidualny dla każdej odlewni poziom
rozwoju (zawansowania automatyzacji),
jej wielkość, struktury organizacyjne.
Wymienione powyżej czynniki są decydujące dla obszaru (przestrzeni) negocjacji
i podejmowanych uzgodnień. Każdy proces produkcji ma charakter indywidualny i dostosowany jest do: istniejącego
w odlewni „know-how”, możliwości produkcyjnych odlewni oraz zapotrzebowania
11
klientów. Bez szybkiej poprawy przebiegu procesów w odlewni szereg istniejących odlewni nie podoła konkurencji i nie
przetrwa na rynku. W najbliższym czasie
różnorodność asortymentu wytwarzanych
w odlewniach odlewów będzie wzrastać
i problem uzgodnień uruchamiania produkcji (rozruchu) będzie zyskiwać na znaczeniu. Podsumowując, należy stwierdzić,
że w przyszłości odlewnie muszą obniżyć
koszty i nastawić się na dobrą produkcję
seryjną, aby sprostać wymogom klientów.
WFO Technical Forum oraz Newcast
Forum Duesseldorf 2011 – Tworzywa
odlewnicze.
WFO Technical Forum und Newcast Forum
Duesseldorf 2011 – Gusseisenwerkstoffe
Giesserei-Prax. 2011 nr 11 s.484489.
Artykuł zawiera streszczenia referatów, wygłoszonych podczas konferencji
WFO Technical Forum oraz Newcast Forum w Duesseldorfie, które odbyły się
równocześnie z GIFA w 2011 roku. Oto
tytuły niektórych: Ocena kompleksowego oddziaływania pierwiastków węglikotwórczych na powstawanie struktury
i właściwości żeliwa sferoidalnego GJS400-15; Technologia odlewania grawitacyjnego i niskociśnieniowego żeliwa;
Teoria Wedge’go przyczynkiem do wyjaśnienia powstawania grafitu Chunky
w żeliwie sferoidalnym; Nowa technologia
topienia w odlewniach żeliwa sferoidalnego; Czynniki wpływające na powstawanie mikrostruktury i udarność odlewów
grubościennych; Wpływ odchyłek właściwości struktury na wytrzymałość austenitycznego żeliwa sferoidalnego; Szybka
i opłacalna materiałowo i energooszczędna produkcja odlewów.
Metoda oceny ekologicznej wyrobów,
procesów i technologii.
Prz.Odl. 2012, T. 62, z. 7-8, s. 328336.
Autor: Fedoryszyn A., Brzeziński M.,
Zyzak P.
12
Zamieszczono informacje o inicjatywach dotyczących zrównoważonego rozwoju. Przedstawiono aktualne proekologiczne działania w kraju, Europie i na
świecie. Podkreślono, że trwały i zrównoważony rozwój wymaga prowadzenia
analizy wpływu na środowisko wyrobów,
procesów i technologii. Dotychczasowy
rozwój miał na celu przede wszystkim poprawę walorów użytkowych oraz efektywności ekonomicznej. Obecnie jest on rozumiany szerzej, gdyż oprócz elementów
technicznych i ekonomicznych rozważa
się czynniki środowiskowe. Scharakteryzowano metodykę oceny wpływu wyrobów, procesów i technologii na środowisko opartą o ocenę cyklu życia LCA (Life
Cycle Assessment). Omówiono istotę oceny rozwiązań ze względu na ich wpływ na
środowisko oraz oceny ekoefektywności.
Podano podstawy ilościowej oceny metodą LCA i omówiono zasady charakteryzowania jedną wartością ekowskaźnika 99,
z pakietu SimaPro.
02. ZASTOSOWANIE SYMULACJI KOMPUTEROWEJ
W ODLEWNICTWIE
Strategia pełnego modelowania poprzez uwzględnienie anizotropii teksturowej podczas symulacji metodą FE
procesu przeróbki plastycznej metali.
A Full-field Strategy to take Texture-induced Anisotropy into Account during FE
Simulations of Metal Forming Processes.
JOM 2011, Vol. 63, nr 11, s. 37-43.
Autor: Houtte P.V. i in.
Celem pracy było uzupełnienie istniejących programów komputerowych,
modelujących proces formowania elementów metodą przeróbki plastycznej,
poprzez uwzględnienie zjawiska anizotropii teksturowej. Zagadnienie to jest
ważne, ponieważ opis matematyczny niejednorodności przestrzennej właściwości
materiału w danym elemencie może służyć do zmniejszenia masy tego elementu,
np. zmniejszenia masy części samochodowych i w rezultacie do oszczędności ener-
gii. Współpraca wielu specjalistów: materiałoznawców, inżynierów mechaników
i programistów komputerowych doprowadziła do opracowania modelu i programu
opartego o metodę elementów skończonych (FE). Autorzy we wnioskach przewidują kontynuowanie pracy w kierunku
uwzględnienia dalszych zjawisk związanych z przeróbką plastyczną elementów
w tym również przeróbką elementów na
gorąco.
MAGMA5 – zoptymalizowana rzeczywistość. Udostępnienie drugiej wersji nowych możliwości symulacji procesu odlewania.
MAGMA5 – optimierte Realitaet. Zweite
Version der neuen Giessprozesssimulation freigegeben.
Giesserei-Erfahrungsaust. 2011, nr
7+8, s. 26-30.
Autor: Thews K.
W nowej wersji oprogramowania
MAGMA5 udostępniono szereg możliwości
symulacji procesów odlewniczych. Zaprezentowano moduły do symulacji: odlewania kokilowego, niskociśnieniowego do
form piaskowych, ciśnieniowego (zarówno
maszyny zimno- jak i gorącokomorowe).
Oprogramowanie umożliwia także zaprojektowanie procesu odlewania pod kątem
procesu sterowania i doboru parametrów
technologicznych oraz umożliwia przewidzenie występowania wtrąceń czy porowatości. Opracowano także moduł symulacji naprężeń (moduł MAGMAstress).
Nowością jest możliwość obliczania naprężeń termicznych w odlewach i formach
trwałych. Możliwa jest także analizowanie
pęknięć i odkształceń plastycznych. Moduł
MAGMAdelife umożliwia ocenę projektu
formy w aspekcie naprężeń termicznych
z uwzględnieniem wytrzymałości eksploatacyjnej form trwałych. MAGMA5 umożliwia wymianę danych obliczeniowych
z różnych programów. Nowa wersja oprogramowania MAGMA5 ułatwia projektowanie odlewów z szeregu rodzaju stopów,
ułatwia też projektowanie oprzyrządowania modelowego i projektowanie form.
Komputerowe modelowanie procesu
krzepnięcia wielkogabarytowych kalandrowych wałów.
Komp'juternoje modelirovanie processa
zatverdevanija krupnogabaritnykh kalandrovykh valov.
Processy lit'ja 2011, nr 3, s. 45-52.
Autor: Socenko O.V. i in.
Przeprowadzone komputerowe modelowanie procesu krzepnięcia kalandrowego wału w kombinowanej odlewniczej
formie (jedna część krzepnie w formie
piaskowej, druga w metalowej). Pokazano efektywność wpływu grubości ścianki
formy na rozmiary i rozmieszczenie wad
skurczu w odlewie. Rezultaty modelowania pokazują możliwość adekwatnego prognozowania rozłożenia jam skurczowych
w centralnych częściach odlewu wału, co
pozwala wpływać na warunki formowania.
System ekspertowy z bazą danych
dotyczącą wad odlewów.
Znalostni expertni system vad odlitku
„ESVOD“.
Knowledge-based expert system of casting defects.
Slevarenstvi 2011, Roc. 59, cis. 1112, s. 369-373.
Autor: Kralova Y., Elbel T.
W artykule podano wyniki badań nad
profesjonalnymi systemami ekspertowymi
i ich zastosowaniem w przemyśle odlewniczym w celu rozwiązania problemu wad.
Między innymi podano przykłady zastosowania systemów opartych na bazach wiedzy oraz bardziej profesjonalnych systemów ekspertowych z zastosowaniem sieci
neuronowych. Opisano oryginalny system
ekspercki stworzony przez autorów w celu
identyfikacji wad odlewniczych i przyczyn
ich powstawania , głównie widocznych na
powierzchni. Program o nazwie ESVOD
został wygenerowany w systemie informacyjnym Visual FoxPro i może być używany na komputerach osobistych.
13
Modelowanie obróbki cieplnej żeliwa
ausferrytycznego (ADI).
Modellierung der Waermebehandlung von
ausferritischem Gusseisen (ADI).
Giesserei-Prax. 2011, nr 11, s. 470475.
Autor: Koeser O., Jacot A., Getzlaff U.
Wykonywanie odlewów z żeliwa ADI
cechuje znaczna swoboda ich kształtowania. Ponadto odlewy z żeliwa ausferrytycznego są bardzo wytrzymałe. Przy
produkcji odlewów z żeliwa ADI należy
dobrać stop i kształt odlewu, aby podczas
obróbki cieplnej uzyskać zahartowanie na
wskroś. W przypadku odlewów odpowiedzialnych, kinetykę przemiany zbadano
za pomocą pomiarów dylatometrycznych
i wykorzystano dodatkowo możliwość symulacji za pomocą oprogramowania ProCast. Wykorzystując próby technologiczne - wyniki symulacji poddano walidacji.
W ten sposób opracowano narzędzie za
pomocą, którego już podczas opracowywania konstrukcji odlewu można przewidzieć charakter struktury po obróbce
cieplnej i dobrać odpowiedni stop.
03. OCHRONA ŚRODOWISKA
I BHP
Zmniejszenie kosztów użytkowania
filtrów dzięki efektywnej ich eksploatacji. Ochrona środowiska i wypełnienie urzędowych wytycznych poprzez
ciągłą kontrolę emisji w odlewniach.
Reduzierte Betriebskosten durch effizientes Filtermanagement. Umweltschutz und
Erfuellung behoerdlicher Auflagen durch
die kontinuierliche Ueberwachung der
Partikelemissionen in Giessereien.
Giesserei 2011, Jg. 98, H.6, s. 216219.
Autor: Bergmeier R.
Przez zastosowanie elektrodynamicznych monitorów do kontroli emisji, odlewnie mogą kontrolować pracę separatorów
filtrów i w ten sposób ograniczać emisję
a tym samym obniżać koszty eksploata-
14
cji filtrów. Dzięki sensorowej konstrukcji elektrodynamicznych monitorów do
kontroli emisji oraz niskich kosztów ich
instalacji i konserwacji możliwa jest także kontrola małych agregatów filtrujących. Zaletą tych rozwiązań jest przede
wszystkim możliwość wczesnego rozpoznania uszkodzeń filtrów a tym samym
możliwość zapobiegania nieplanowanym
przestojom. Informacje dotyczące stanu
filtrów mogą być przekazane poprzez sieć
komputerową do wielu działów przedsiębiorstwa jak: oddział produkcji, ochrona
środowiska, dział utrzymania ruchu (konserwacji).
Efektywność energetyczna w odlewniach jako podstawowy kanon realizacji koncepcji Green Foundry.
Prz.Odl. 2012, T. 62, z. 7-8, s. 314318.
Autor: Latałło-Anulewicz M., Przybylski J.
Wyjaśniono czynniki składowe dla
koncepcji tzw. "Green Foundry" - zielonej
odlewni, przyjaznej środowisku a jednocześnie spełniającej współczesne wymogi
w zakresie gospodarki energetycznej. Założeniami takiej koncepcji są: niska emisyjność, niska ilość odpadów oraz niska
energochłonność procesów produkcyjnych
w odlewni. Przedstawiono uproszczony
model analityczny i zasady oszczędności
energii, wybrane wyniki dwóch zrealizowanych projektów energetycznych oraz
zalożenia dla koncepcji "Green Foundry
2030" dyskutowanej na 69. Światowym
Kongresie Odlewnictwa w Hangzhou (Chiny).
Badania uciążliwości zapachowej odlewni precyzyjnej.
Studies of odour nuisance in investment
foundr.
Pr.IOd. Kraków 2012, T. 52, z. 3,
s. 93-101.
Autor: Faber J., Perszewska K., Żmudzińska M.
Emisja zapachów związana z działalnością różnego rodzaju instalacji przemysłowych czy obiektów jest traktowana
jako uciążliwość, a nie szkodliwość dla ludzi i środowiska. Zapach, nawet subiektywnie odczuwany jako przyjemny, przy
znacznym stężeniu i dłuższym utrzymywaniu się w powietrzu staje się dokuczliwy
i może być powodem złego samopoczucia
oraz negatywnych emocji u ludzi przebywających w pobliżu źródła jego emisji.
W zależności od stosowanej technologii
i rodzaju produkcji prowadzonej w odlewni zapachy z niej emitowane mogą być
odczuwane zarówno jako przyjemne lub
nieprzyjemne. W artykule przedstawiono
wyniki badań składu zapachów emitowanych z odlewni precyzyjnej, w której odlewy produkowane są z zastosowaniem
metody wytapianych modeli.
Strategia pracy odlewni “zero wypadków”! Czy to możliwe?
Null-Unfall-Strategie in der Giesserei!
Geht das? (Zero-Accident-Strategy in the
Foundry! Is that possible?)
Giesserei-Rund. 2011, Jg. 58, H. 5-6
s. 124-126.
Autor: Christiansen J.-U.
Artykuł dotyczy organizacji pracy
odlewni w aspekcie ograniczenia liczby
wypadków podczas realizacji produkcji.
W ostatnich latach sytuacja w obszarze
występowania wypadków w odlewni uległa istotnym zmianom. Działania kierownictwa przedsiębiorstw skierowane były
na ograniczenie wypadków z przyczyn
technicznych i udział wypadków z tytułu
awarii technicznej wynosi tylko 6%. Przyczyną większości wypadków jest nieodpowiednie zachowanie się obsługi technicznej i zła organizacja. Przyczyną takiego
stanu rzeczy jest zła informacja, nieuwaga i mała świadomość możliwości wystąpienia wypadku. Na przykładzie odlewni
opisano sposób wprowadzenia strategii
„Zero wypadków”. W celu wprowadzenia
w/w strategii konieczna jest realizacja
pewnych czynników: odpowiednie wyznaczenie celów, odpowiednia organizacja,
pełna świadomość zagrożenia, możliwo-
ści wystąpienia wypadków, w przypadku
ich wystąpienia wyciąganie konsekwencji
i szybka analiza przyczyn, przestrzeganie
zasad bezpieczeństwa.
04. WYTYCZNE PROJEKTOWANIA TECHNOLOGII
ODLEWNICZYCH
Lekka alternatywa dla ceramicznych
układów wlewowych Hollotex.
Die leichte Alternative zu keramischen
Giesssystemen Hollotex.
Giesserei 2011, Jg. 98, H. 5, s. 38-40,
42-45.
Autor: Baier A.
Japońska firma FAO Quaker Co Ltd zaprezentowała komponent do wytwarzania
układów wlewowych rurowych. W Europie stosuje je firma Foseco Foundry Division Vesuvius GmbH w Borken pod nazwą
Hollotex EG Runner. Produkt składa się
głównie z celulozy i substancji mineralnych. Trwałość i stabilność cienkich ścianek układu wlewowego uzyskuje się przez
zastosowanie włókien węglowych i spoiwa organicznego. Układ wlewowy z tego
tworzywa jest dużo lżejszy od typowego
wyrobu ceramicznego i mniej kruchy. Te
układy wlewowe stosowane są głównie
w formie profili „T” i „L”. Ze względu na
rosnące potrzeby asortyment poszerzany jest o kolejne profile C2-FH. Profile te
składają się głownie z wysoko izolujących
składników aluminiowo krzemowych ze
spoiwem organicznym, są lekkie i mogą
być stosowane z wyrobami japońskimi.
W artykule opisano zalety i zastosowanie
wyrobów Hollotex dla różnych warunków,
parametrów technologicznych.
Badania symulacyjne (z wykorzystaniem metod obliczeń numerycznych)
zalewania i krzepnięcia wybranych
odlewów stopów żelaza.
Simulation studies (using methods of numerical calculations) of pouring and solidification of selected iron alloy castings.
15
Pr.IOd. Kraków 2012, T. 52, z. 2,
s. 31-49.
Sprawdzona w praktyce technologia
cold-box.
Autor: Gwiżdż A., Pysz S., Gonera P.
Das Cold-Box-Verfahren – eine bewaehrte
Technologie.
Przedstawiono wyniki komputerowej
symulacji MAGMASoft i MAGMAIron zalewania i krzepnięcia w technologii wytwarzania odlewu ze staliwa 35GSM oraz
odlewów z żeliwa sferoidalnego GJS40015 i GJS600-3. Na podstawie założonej
technologii wyjściowej przedstawiono
wyniki tej symulacji w postaci rysunków
3D technologii odlewania, wybranych kolejnych faz krzepnięcia oraz porowatości
końcowej w analizowanej technologii. Na
podstawie tej symulacji wprowadzono
zmiany w technologii odlewania, wykonano ponownie symulację komputerową
nowej technologii, porównując rezultaty
z technologią wyjściową.
05. TECHNOLOGIA ODLEWANIA
DO FORM WYKONANYCH
Z ZASTOSOWANIEM
OGNIO-ODPORNEJ OSNOWY
ZIARNOWEJ
Alternatywne użycie mas rdzeniowych w masach bentonitowych.
Alternativni vyuziti jadrovych smesí
v bentonitove smesi. (Alternative use of
core mixtures in bentonite mixtures).
Slevarenstvi 2011, Roc. 59, cis. 9-10,
s. 309-313.
Autor: Beno J. i in.
Większość technologii wytwarzania
form opiera się na technologii formowania
na wilgotno – w przeciwieństwie do produkcji rdzeni, gdzie preferowane są inne
spoiwa, zwłaszcza organiczne żywice, np.
produkcja rdzeni metodą hot-box lub/i
cold-box. Badania wzajemnego oddziaływaniem na siebie tych spoiw może pomóc
określić wpływ obecności rdzenia na technologiczne i fizyko-chemiczne właściwości
mas formierskich oraz użycie mas rdzeniowych jako zamiennika świeżego piasku
podczas regeneracji mas.
16
Giesserei 2011, Jg. 98, H. 7, s. 114118.
Autor: Groening P.M., Strunk D.
Aby sprostać wymogom jakościowym i zaostrzonym wymogom ochrony
środowiska należy dążyć do ograniczenia
a nawet wyeliminowania stosowania spoiw organicznych. Dzięki temu możliwe
będzie zmniejszenie ilości wyziewów odlewniczych, a w związku z tym zmniejszy się liczba kosztownych urządzeń do
ich oczyszczania i dopalania. Należy więc
stosować spoiwa nieorganiczne z dodatkiem składników nieorganicznych. Spoiwa
nieorganiczne stosuje się w odlewniach
od wielu lat. Powszechne jest stosowanie
spoiw na bazie szkła wodnego a także soli
i fosfatów. Nowoczesne spoiwa są dwuskładnikowe (roztwór krzemianu i dodatek mineralny). W ten sposób uzyskano
ograniczenie emisji substancji szkodliwych Najbardziej rozpowszechnioną technologią produkcji rdzeni jest technologia
cold-box. W artykule przedstawiono porównanie dwóch wariantów technologii
cold-box organicznej i nieorganicznej.
Omówiono zalety i porównano różne techniki wytwarzania rdzeni metodą cold-box.
Omówiono „mocne” i „słabe” strony technologii cold-box.
Odpowiednie oprzyrządowanie do
produkcji rdzeni ze spoiwami nieorganicznymi.
Angepasste Maschinentechnik fuer die
Kernherstellung mit anorganischen Bindemitteln. Modulated Machine Design for
Core Production with inorganic Binder.
Giesserei-Rund. 2011, Jg. 58, H. 7-8,
s. 169-172.
Autor: Wintgens R.
Jeżeli
przy
wytwarzaniu
rdzeni
uwzględni się specyfikę nieorganicznych
mas rdzeniowych i utrzyma parametry
procesu w odpowiednio wąskich granicach, to taki sposób prowadzenia procesu
może być alternatywą nie tylko z punktu
widzenia ekologii ale i ekonomi produkcji.
Ze względu na stosowane (dotychczas)
gorące oprzyrządowanie istnieje jednak
istotne ograniczenie w postaci opłacalnej
produkcji rdzeni z mas nieorganicznych
jedynie w przypadku produkcji seryjnej.
Wysokie koszty inwestycyjne odpowiedniego oprzyrządowania dla odlewni wykonujących odlewy krótkoseryjne i jednostkowe dla tych odlewni jest nieopłacalne.
Dotychczas jedynie częściowo rozwiązano problem regeneracji, możliwości mieszania nieorganicznych mas rdzeniowych
z innymi typami mas. Należy mieć na
uwadze fakt, że wkrótce na rynku pojawią
się spoiwa, które w/w trudności związane z przeróbką mas rdzeniowych, dzięki
odpowiedniemu składowi chemicznemu
spoiwa i odpowiedniemu oprzyrządowaniu, pozwolą rozwiązać. Tym samym dzięki optymalizacji technologii odlewniczych
i odpowiedniemu oprzyrządowaniu technicznemu odlewnie przyczyniają się do
poprawy ochrony środowiska.
Opracowanie koncepcji i budowa stanowiska do termicznego rozkładu
materiałów stosowanych w odlewnictwie oraz identyfikacja związków
wydzielających się w trakcie tego
rozkładu.
Development of concept and construction
of station for thermal decomposition of
materials used in foundry and identification of compounds released during decomposition.
Pr.IMZ. 2011, T. 63, z. 2, s. 66-69.
Autor: Kubecki M., Spiewok W.
Celem pracy było opracowanie koncepcji i budowa stanowiska do termicznego rozkładu materiałów stosowanych
w odlewnictwie ze szczególnym uwzględnieniem żywic. Zaprojektowano i wykonano stanowisko, zdefiniowano parametry
prowadzenia termicznego rozkładu wybranych żywic, a także zidentyfikowano
związki powstające w trakcie tego proce-
su i przeprowadzono ich ilościową analizę.
Ustalono warunki pracy chromatografu
gazowego i spektrometru masowego.
Wpływ różnych alkoholi jako ciekłego
nośnika pokryć na właściwości wiążące wybranych mas formierskich.
Einfluss von uterschiedlichen Alkoholen
als Schlichtetraegerfluessigkeit auf die
Bindungseigenschaften an ausgewaehlten
Formstoffsystemen.
Giesserei-Prax. Special 2011, nr 9,
s. 445-450
Zastosowanie izopropanolu i etanolu albo ich mieszanin jako nośników przy
wytwarzaniu pokryć jest standardem. Zastosowanie podyktowane jest często ceną
rynkową. Do zmiany nośnika nie przywiązywano większej wagi. Ewentualne
zmiany właściwości albo wpływ nośnika
na materiał formierski pod tym kontem
często nie były uwzględniane. Aby odlewnie uczulić na występowanie tych zależności (które na pewno istnieją) przeprowadzono obszerne, szczegółowe badania
w kierunku wytrzymałości masy i jakości
odlewu. Określono i zbadano m.in. dalsze
czynniki wpływu nośnika na jakość odlewu i właściwości masy, aby pokazać związane z tym problemy w praktyce. Ocena
badań obejmowała przy tym obok mas
z żywicą furanową także technologię
PUCB. Do obu mas po oddzieleniu od modelu dodano nośnika, aby unaocznić bliżej
jego bezpośredni wpływ na właściwości
masy. W celu scharakteryzowania oddziaływania odniesiono się nie tylko do zmian
wytrzymałości ale przede wszystkim do
badań za pomocą mikroskopu elektronowego i badań „obciążonego” płynu nośnego. Wodę jako płyn nośny rozpatrywano
w trzeciej kolejności. Metanolu jako że
jest trujący nie uwzględniano. Z badań
wyciągnięto następujące wnioski: możliwe jest stosowanie różnych cieczy nośnych; spadek wytrzymałości w przypadku
stosowania wody i IPA (izopropanol) jako
nośnika jest mniejszy niż w przypadku
etanolu (zaleca się stosowanie jedynie
izopropanolu); w przypadku IPA występuje wzrost wytrzymałości po wysuszeniu,
17
odparowaniu, wypaleniu; w przypadku
etanolu ten efekt nie występuje; efekt
ten można wytłumaczyć rozpuszczaniem
się mostków wiążących; trzeba się liczyć
z wadami powierzchni; te efekty występują zarówno w przypadku masy świeżej jak
i regenerowanej.
Zastosowanie pokryć wodnych przy
formowaniu ręcznym.
Prz.Odl. 2012, T. 62, z. 7-8, s. 322326.
Autor: Seeger K.
Przedstawiono niektóre parametry,
którymi należy się kierować przy stosowaniu pokryć wodnych. Bliżej omówiono
problem suszenia pokryć i technologię
ich nanoszenia. Według autora artykułu
pokrycia wodne powinny być stosowane częściej i w coraz większym zakresie
(np. przy ręcznym formowaniu dużych
form i rdzeni). Pokrycia wodne są tańsze od pokryć alkoholowych, są niepalne
i nieszkodliwe, mają dłuższą żywotność.
Z form i rdzeni z pokryciami wodnymi
(odpowiednio nanoszonych i wystarczająco wysuszonych) uzyskuje się "zdrowe
odlewy".
Wpływ modyfikacji chemicznej rozpuszczalnego krzemianu sodu na potencjał zeta cząsteczek koloidalnych
w układzie żelujacym "rozpuszczalny
krzemian sodu - utwardzacz estrowy".
Influence of chemical modification pf the
soluble sodium silicate on the zeta potential of the colloidal particles in a "soluble
sodium silicate - ester hardener" gelling
system.
Pr.IOd Kraków 2012, T. 52, z. 3,
s. 5-30.
Autor: Baliński A.
Przedstawiono
sposób
modyfikacji chemicznej uwodnionego krzemianu
sodu za pomocą morfoaktywnych związków organicznych. Podjęto próbę określenia wpływu modyfikatorów chemicznych
18
uwodnionego krzemianu sodu na jego
właściwości fizykochemiczne i strukturalne. Opisano kinetykę zmian wartości potencjału Zeta żelującego układu "modyfikowany chemicznie uwodniony krzemian
sodu - utwardzacz estrowy".
Wysokojakościowy bentonit odlewniczy produkowany z surowca bentonitu suszonego i wyselekcjonowanych
frakcji powstających przy produkcji
sorbentów higienicznych.
High-quality foundry bentonite made
from the raw dried material and selected
fractions formed in the production of hygiene sorbents.
Pr.IOd. Kraków 2012, T. 52, z. 3,
s.63-75.
Autor: Palma A., Izdebska-Szanda I.
Artykuł przedstawia wyniki badań
laboratoryjnych i przemysłowych podjętych przy opracowaniu i wdrożeniu do
produkcji wysokojakościowego bentonitu
odlewniczego, produkowanego z surowca
suszonego i wyselekcjonowanych frakcji
powstających przy wytwarzaniu sorbentów higienicznych. Sorbenty higieniczne
to materiały stałe o znacznie rozwiniętej
powierzchni i zwiększonym pochłanianiu
niepożądanych substancji, przeznaczone dla zwierząt (tzw. higieniczne żwirki
bentonitowe). Powstające jako produkt
uboczny przy produkcji sorbentów wyselekcjonowane drobne frakcje poniżej 1
mm, początkowo zawracano powtórnie do
produkcji, ale okazało się, że te drobne
frakcje wpływają niekorzystnie na jakość
produktu. Wstępne badania wykazały, że
te wyselekcjonowane frakcje pylaste z uwagi na znaczną zawartość montmorylonitu i rozdrobnienie oraz surowiec
bentonitu suszonego, jako półprodukty
z linii wytwarzania sorbentów stanowić
mogą cenne składniki do produkcji bentonitu odlewniczego. W artykule podano
wyniki prób i badań procesów przerobu
i uszlachetniania materiałów wyjściowych w warunkach laboratoryjnych oraz
opracowaną, doświadczalną technologię
produkcji bentonitu odlewniczego z surowca suszonego i wyselekcjonowanych
drobnych frakcji uzyskiwanych przy produkcji sorbentów higienicznych. Przedstawiono także wyniki prób zastosowania
nowo opracowanych wysokojakościowych
bentonitów do wykonywania mas formierskich, form i próbnych odlewów.
06. TECHNOLOGIA
ODLEWANIA KOKILOWEGO
I NISKOCIŚNIENIOWEGO
----------------------
CIŚNIENIO WEGO
Wpływ ciśnienia prasowania na charakterystyki mikrostrukturalne stopu
AlSi7Mg.
Effect of squeeze pressure on microstructural characteristics of the AlSi7Mg alloy.
Pr.IOd. Kraków 2011, T. 51, nr 1,
s. 5-14.
Autor: Reguła T. i in.
W pracy przedstawiono wyniki badania wpływu ciśnienia zewnętrznego, wywieranego na metal w procesie prasowania w stanie ciekłym (squeeze casting),
na strukturę stopu AlSi7Mg. Otrzymane
rezultaty uzupełniono testami zwartości strukturalnej oraz badaniami twardości. Próbki do badań uzyskano na drodze odlewania badanego stopu AlSi7Mg
do formy metalowej pod zróżnicowanym
ciśnieniem, odpowiednio 0,1 (atmosferyczne), 75 i 150 MPa, wykorzystując
prasę hydrauliczną typu PHM 160c. Zaobserwowano znaczący wpływ ciśnienia na
średni rozmiar ziarna, a także na poziom
twardości próbek, co świadczy o celowości stosowania metod ciekło-fazowych
z wykorzystaniem ciśnienia zewnętrznego
w aspekcie podniesienia właściwości wytwarzanych odlewów.
Efektywne metody odlewania pod
ciśnieniem częściowo zakrzepniętych
stopów aluminium (Proces semi-solid).
Ehffektivnyj sposob lit’ja pod davleniem
chastichno zatverdevshikh splavov.
Autor: Golovachenko V.P. i in.
Pokazano rezultaty doświadczalno-przemysłowych prób nowego sposobu odlewania pod ciśnieniem odlewów
z częściowo zakrzepniętego stopu AK7.
Badano strukturę wlewka w komorze prasowania i w odlewach. W odlewach nie
ma widocznej porowatości gazowej, co
pozwala przeprowadzić obróbkę cieplna
(T5, T6). Poziom wytrzymałości odlewów
po obróbce T6 wynosił 285‒300 MPa, przy
względnym wydłużeniu 3,7‒4,0 %. Pokazano zalety nowego sposobu odlewania.
Wpływ próżni na porowatość komponentów wykonywanych metodą odlewania pod wysokim ciśnieniem.
Vliv stupne vakuovani na porovitost tlakovych odlitku.
Rate of vacuuming effect to HPDC components porosity.
s. 219-222.
Autor: Novakova I., Stverak J.
Zastosowanie próżni w odlewaniu ciśnieniowym pomaga zredukować ilość powietrza uwięzionego w komponentach HPDC.
Zatrzymane wewnątrz komponentów powietrze powoduje powstawanie porowatości, która obniża właściwości mechaniczne
produktu. Zastosowanie próżni powoduje,
że wiele czynników wpływa na końcową
jakość produktu. Szczelność całego systemu jest pierwszym z nich. Jedną z najbardziej problematycznych części całego
systemu jest szczelność zatyczki w tulei
zalewowej. Jeżeli zatyczka w tym miejscu
nie przylega ściśle, powietrze zostaje zassane do wnęki i w rezultacie jakość odbiega od założeń. W takim przypadku należy
rozpocząć odciąganie powietrza zaraz po
całkowitym wypełnieniu tulei materiałem.
Niestety ta procedura dramatycznie skraca czas całkowitego wypompowywania
powietrza z wnęki i zmniejsza efektyw-
19
ność wypompowywania powietrza. Eksperyment porównuje wyniki użycia standardowej wąskiej zatyczki ze stopu Cu firmy
Copromec przy włączeniu odciągania powietrza dla pustej i wypełnionej tulei.
PRECYZYJNEGO. PRASOWANIE
W STANIE CIEKŁYM.
ODLEWANIE W FORMACH
SKORUPOWYCH
Wytwarzanie stopów aluminium metodą prasowania w stanie ciekłym.
Lití s krystalizací pod tlakem slitin hliníku.
Aluminium alloys squeeze casting
s. 304-308.
Autor: Nova I., Novakova I., Machuta
J.
Artykuł
podsumowuje
informacje
o strukturze stopu aluminium AlCu4MgTi
podczas prasowania. Stop aluminium AlCu4MgTi przygotowany poprzez ciągłe
działanie nacisku początkowo składa się
z fazy sferoidalnej „alfa”. Analiza struktury stopu aluminium AlCu4MgTi poddanego działaniu nacisku 99 MPa wykazała
długość fazy „alfa” równą 0,17 mm. Dla
nacisku równego 141 MPa długość fazy
wynosiła 0,10 mm. Odlewy wykonane
metoda prasowania w stanie ciekłym posiadają lepszą strukturę, mniejsze ziarna
oraz bardziej jednorodną mikrostrukturę
pozbawiona mikroporowatości. Dokonano
porównania własności mechanicznych oraz
struktury odlewów (ze stopu AlCu4MgTi)
wytwarzanych
powyższą
technologią
a właściwościami odlewów wytwarzanymi
w formach piaskowych i metalowych. Metoda prasowania w stanie ciekłym oferuje
wiele możliwości produkcji lekkich komponentów o dużej objętości oraz dużej
spójności.
Badanie właściwości filtracyjnych doświadczalnych warstw ceramicznych.
Study of filtration characteristics of the
experimental ceramic layers.
20
Pr. IOd. Kraków 2012, T. 52, z. 2 ,
s. 51-62.
Autor: Żółkiewicz Z., Jankowski W.
Jednym z podstawowych parametrów decydującym o prawidłowym przebiegu procesu zgazowywania modelu
‒ z równoczesnym zapełnianiem przez
ciekły metal formy, są właściwości powłoki ceramicznej nanoszonej na model polistyrenowy. Do tych czynników zalicza się
przepuszczalność i wytrzymałość mechaniczną oraz termiczną powłoki. W artykule
przedstawiono opracowany przyrząd oraz
wyniki badań właściwości filtracyjnych
wytypowanych doświadczalnych powłok
ceramicznych nanoszonych na model polistyrenowy w procesie modeli zgazowywanych.
09. INNE TECHNOLOGIE
ODLEWANIA
Wpływ gazoimpulsowego przemieszania na zanieczyszczenia metalu
niemetalicznymi
wtrąceniami.
Vlijanije gazoimpul’snogo peremeshivanija na zagrjaznennost’ metalla nemetallicheskimi vkljuchenijami.
Autor: Baranova V.N. i in.
Badano wpływ różnych reżimów gazoimpulsowego mieszania płynnego metalu
we wlewnicy i krystalizatorze MNŁZ na zanieczyszczenia wlewków i ciągle odlewanych kęsisk niemetalicznymi wtrąceniami.
Ustalono, że optymalne reżimy mieszania
ciekłego metalu efektywnie sprzyjają regulowaniu i wykształceniu optymalnej
formy, rozmiarowi, ilości i równomiernemu rozmieszczeniu niemetalicznych wtrąceń w półfabrykatach.
Namrażanie - nowa efektywna metoda odlewania wysokojakościowych
półwyrobów.
Namorazhivanie – novyj ehffektivnyj metod lit’ja vysokokachestvennykh zagotovok.
Autor: Marukovich E.I., Bevza V.F.,
Grusha V.P.
Przedstawiono nową metodę wytwarzania wydrążonych (cylindrycznych)
pówyrobów z żeliwa. Rozpatrzono stan
cieplny krystalizatora przy cyklicznych
temperaturowych oddziaływaniach na
jego wewnętrzną powierzchnię, krzepnięcie odlewu i strukturę żeliwa w warunkach jednostronnego jednokierunkowego
odprowadzania ciepła. Porównano dane
(właściwości, charakterystyki eksploatacyjne) części otrzymanych różnymi metodami odlewania (odlewanie w formach
piaskowych, ciągłe poziome odlewanie,
ciągłe-cykliczne odlewanie z namrażaniem) jak również podano charakterystyki
techniczne oprzyrządowania odlewniczego. Opracowany proces technologiczny
m. in. zapewnia podwyższenie mechanicznych właściwości materiałów odlewu, otrzymywanie półwyrobów z żądaną
strukturą bez dopełniającej obróbki cieplnej, wysoką wydajność procesów odlewniczych, otrzymywanie zadanej długości
bez operacji przecinania w warunkach odlewania ciągłego.
10. TOPIENIE
Nowy system filtracji z komorą rotacyjną. Opracowanie systemu filtrów
Hollotex Turboprint.
Neues Filtrationssystem mit Rotationskammer. Die Entwicklung des Hollotex
Turboprint-Filtersystems.
5-6, s. 36-38, 40-41.
Autor: Hrabina D., Filip P., Janosik W.
Metoda poddania ciekłego metalu wirowaniu przed przepuszczeniem go przez
filtr otwiera nowe możliwości filtracji,
szczególnie w zastosowaniu do stopów
żelaza z węglem i niskostopowych gatunków staliwa. Efekt wirowania poprawia wydajność filtracji, jej skuteczność
i bezpieczeństwo prowadzenia procesu.
Metoda ta w większości przypadków zastosowań w porównaniu ze standardową
metodą filtracji wymaga mniej przestrzeni
do jej przeprowadzenia, ponieważ w tej
metodzie powierzchnie filtra są mniejsze.
Należy jednak zwrócić uwagę na to, że są
czynniki, które wpływają na sprawność filtracji. Każdorazowy dobór systemu filtrów
Hollotex Turboprint musi być przemyślany i zrealizowany w oparciu o posiadane
doświadczenie. Ponadto rodzaj filtra musi
być dopasowany do rodzaju metalu.
Chroniące zasoby surowcowe technologie produkcji materiałów ogniotrwałych stosowanych w żeliwiakach.
Nowe spoiwo do ceramiki ogniotrwałej stosowane w odlewniach żeliwa.
Ressourcenschonende Feuerfesttechnologien fuer den Kupolofen. Neuer Verbundwerkstoff fuer Feuerfestkeramiken zur
Anwendung in Eisengiessereien.
5-6, s. 44-46, 48. też: Giesserei 2011,
Jg. 98, H.5, s. 100-102.
Autor: Coelle D.
Artykuł dotyczy produkcji nowoczesnych materiałów (mas ceramicznych)
stosowanych na wyłożenie ogniotrwałe
obszarów żeliwiaków o nieregularnych
kształtach, a szczególnie narażonych na:
zużycie mechaniczne, działanie wysokiej
temperatury, erozję ciekłym metalem,
działanie agresywnego żużla. W ramach
projektu opracowano granulat, który
z odpowiednimi dodatkami o bardzo drobnej frakcji i frakcjami rzędu nano spełnia
w/w wymagania. W artykule wspomniano
o nowoczesnych stosowanych już masach: EKA-Cast CSC i EKA-Rammix RSC,
które były bazą do opracowania nowych
mas. W pracach nad nową masą ceramiczną chodziło o uzyskanie odpowiedniej jej trwałości i możliwość stosowania
jej z typowymi dotychczas stosowanymi.
Omówiono warunki i testy nowych mas,
a także aspekty ekonomiczno-ekologiczne
ich stosowania.
21
Ogrzewanie za pomocą pieców do topienia. Ciepło spalin z odlewni aluminium do ogrzewania wody przemysłowej.
Heizen mit dem Schmelzofen. Abgashitze
aus der Aluminiumgiesserei erwaermt
Brauchwasser..
7+8, s. 20-22, też: Giesserei 2011,
Jg. 98, H. 6, s. 194, 196.
Autor: Gassel Ch.
Artykuł dotyczy wykorzystania energii
odpadowej w odlewni stopów aluminium
Jura Guss GmbH, w której produkowane są odlewy ze stopów Al na potrzeby
motoryzacji, przemysłu maszynowego
i potrzeby medycyny. Przy realizacji produkcji dużo uwagi poświęca się ekologii,
a więc ograniczeniu emisji i wykorzystaniu
ciepła odpadowego. W odlewni Jura Guss
GmbH eksploatuje się piece firmy ZPF
therm GmbH Siegelsbach (Niemcy). Krótko przedstawiono proces topienia w tych
piecach nowoczesnej konstrukcji, gdzie
powstałe podczas topienia metalu opary (spaliny) wypuszczane są do komina
nie bezpośrednio, lecz na zasadzie przeciwprądu, poprzez by-passy i wymienniki
ciepła. Opary dłużej pozostają w piecu,
a substancje szkodliwe dopalane są
w bardzo wysokiej temperaturze. Wymienniki ciepła podgrzewają duże ilości wody,
która służy między innymi do ogrzewania
pomieszczeń i wody przemysłowej.
Wpływ próżniowo-plazmowej rafinacji na jakość odkształcalnych stopów
aluminium.
Vlijanije vakuumno-plazmennowo rafinirovanija rasplava na kachestvo deformirujemykh aljuminijevykh splavov.
Influence of Vacuum-plasma refining of
melt on quality of deformed aluminium
alloys.
Pokazano wpływ próżniowo-plazmowej obróbki ciekłego stopu na proces
odgazowywania, struktury i wytrzymałość odkształcalnych stopów aluminium,
otrzymywanych ze wsadu z różną zawartości złomu metalowego. Przedstawione
dane świadczą o tym, że po próżniowo-plazmowej rafinacji wytrzymałościowe
charakterystyki stopów aluminium z niskogatunkowego wsadu porównywalne są
z własnościami metalu otrzymywanego
z gąsek.
Jakość modyfikacji modyfikatora AlTi5B1 oraz optymalizacja rozdrabniania struktury ziarnistej w odlewach
ze stopów aluminium.
Kvalita ockovací slitiny AlTi5B1 a optimalizace ockovaní pri odlevani hlinikovych
slitin. Quality of inoculating AlTi5B1 alloys
and optimization of grain refining at casting of aluminium alloys.
Slevarenstvi 2011, Roc. 59, cis. 7-8 ,
s. 227-229.
Autor: Michna S., Naprstkova N.
Praca opiera się na ocenie jakościowej
stopu AlTi5B1 jako jednego z parametrów
zwiększających efekty modyfikacji prętem. Pokazano kilka „nieodpowiednich
struktu", które znacząco obniżały właściwości modyfikujące pręta. Na podstawie analizy EDX określono skład ilościowy
komponentów strukturalnych pręta modyfikującego. Druga część pracy poświęcona jest optymalizacji ilości modyfikatora AlTi5B1 w stopach takich jak AlSi oraz
ocena struktury kilku różnych stopów zawierających różne modyfikatory.
Technologia topienia indukcyjnego
a efektywność energetyczna.
Induktionsofentechnologie und Energieeffizienz.
Giesserei 2011, Jg. 98, H. 6, s. 158160, 162, 164-166, 168, 170.
Autor: Doetsch E.
Autor: Narivskij A. V., Najdek V. L.,
Piontkovskaja N. S.
W artykule przedstawiono historię
rozwoju topienia indukcyjnego oraz omó-
22
wiono zasadę działania pieców indukcyjnych oraz możliwości i zalety zastosowania tej metody topienia. Rozwój tej
metody topienia przypada na lata 60-te
i 80-te ubiegłego stulecia. W pierwszych
latach stosowania tej metody bazowano
na urządzeniach sieciowej częstotliwości. Od wspomnianych lat 80-tych standardem były już urządzenia (agregaty do
topienia) zasilane prądem średniej częstotliwości. Stosowano je powszechnie
w odlewniach żeliwa i metali nieżelaznych.
W urządzeniach średniej częstości mamy
do czynienia z bezpośrednią zamianą
energii elektrycznej na energię cieplną,
co poprawia sprawność realizacji procesu
topienia. Możliwe jest dokładniejsze dozowanie energii elektrycznej. Zastosowanie
energii elektrycznej do topienia poprawia
ekologię procesu. Istotnym kryterium zastosowania topienia indukcyjnego jest redukcja emisji dwutlenku węgla. W artykule opisano zasadę topienia indukcyjnego.
Omówiono czynniki techniczne decydujące
o sprawności procesu i możliwości poprawy efektywności energetycznej procesu.
Opisano poprawnie prowadzony proces
topienia indukcyjnego, dobór agregatów
do topienia, zastosowanie topienia indukcyjnego do topienia metali stopów metali
nieżelaznych oraz perspektywy rozwoju
tej techniki.
rych spalanie odbywa się nie otwartym
płomieniem, ale w wysoko porowatej ceramice, reaktorze spalania. Spalanie odbywa się bezpłomieniowo, ma charakter
objętościowy w formie żarzącej się porowatej ceramiki. Ten sposób spalania może
być wykorzystany jako jednorodne źródło ciepła lub promieniująca powierzchnia.
W artykule opisano sposób spalania
w palnikach bezpłomieniowych, opisano
przykłady przemysłowego zastosowania
takich palników np.: układy do podgrzewania kadzi, podgrzewanie rynien spustowych i zespołów filtrów, podgrzewanie
oprzyrządowania, zastosowanie w piecach
do wytrzymywania.
Analiza termodynamiczna procesu redukcji żużla z pieca zawiesionowego
za pomocą węgla dla odzysku miedzi.
Thermodynamic analysis of the reduction
process of furnace slag using carbon for
the recovery of copper.
Prz.Odl. 2012, T. 62, nr 7-8, s. 304307.
Autor: Rzadkosz S. i in.
New Standards in Gas-fired Heating of
Moulds, Ladles, Launders and Melting Furances through promeos flameless Burner
Technology.
Przeprowadzono analizę procesu odzysku miedzi z żużla z pieca zawiesinowego. Badania obejmowały symulację
procesów redukcji ciekłego żużla zawierającego tlenki miedzi za pomocą reduktora
węglowego - koksu. Obliczenia prowadzono wykorzystując komercyjne oprogramowanie FactSage. Redukcja ciekłego
żużla za pomocą węgla prowadzona była
dla temperatury: 1500K, 1600K, 1700K.
W każdym kroku obliczeniowym analizowano układ: stały węgiel - ciekły żużel
- ciekły stop Cu-Fe-Pb - gazy odlotowe.
W wyniku obliczeń uzyskano ilości i składy poszczególnych faz biorących udział
w procesie w warunkach równowagi termodynamicznej.
s. 161-163 ; zob. też: Giesserei 2011,
Jg. 98, H. 6, s. 182-184, 185.
Efektywność energetyczna procesu
topienia aluminium w gazowych tyglowych piecach odlewniczych.
Autor: Volkert J.
Prz.Odl. 2012, T. 62, z. 7-8, s. 310312.
Technologia spalania i budowa bezpłomieniowych palników – nowe
standardy w systemach grzewczych
w odlewni.
Technologie und Aufbau von promeos Porenbrennern – Neue Standards bei Beheizungssystemen in der Giesserei.
W firmie Promeos konstruowane są
i produkowane specjalne palniki, w któ-
Autor: Pachole Z.
23
W 2005 roku w jednej z polskich odlewni stopów aluminium, w trakcie modernizacji pomocniczych palników małej
mocy, z inspiracji i pod nadzorem autora artykułu wyposażono piece tyglowe
w systemy odzyskiwania ciepła spalin.
Z uwagi na wysoką temperaturę spalin,
do podgrzewania powietrza zastosowano stalowy wymiennik ciepła - rekuperator żeberkowy, odzyskując w ten sposób
średnio 24,2% energii pierwotnej. Rekuperacja i modernizacja palników pomocniczych pozwoliła w następnym 2006
roku na zwiększenie produkcji o 54% bez
zwiększenia zużycia gazu. Posługując się
postanowieniami Ustawy nr 551 z dnia
15 kwietnia 2011 roku o efektywności
energetycznej, implementującej do polskiego prawa Dyrektywę 2006/32/WE,
przeprowadzono analizę wpływu modernizacji procesów cieplnych na potencjał
efektywności energetycznej i zwiększenie
oszczędności energii pierwotnej wyrażonej w m sześciennych oraz tonach oleju
ekwiwalentnego.
11. OCZYSZCZANIE
I WYKAŃCZANIE ODLEWÓW
Pod spodem metal, powyżej ceramika. Powłoki ceramiczne poprawiają
odporność na korozję i zużycie elementów metalowych.
Pod spodem metal, powyżej ceramika.
Powłoki ceramiczne poprawiają odporność
na korozję i zużycie elementów metalowych.
7+8, s. 31-32.
Autor: Nikolay D
Stosowanie pokryć ceramicznych na
elementy metalowe jest korzystne. Nowoczesne metody nanoszenia pokryć ceramicznych na takie elementy poprawiają
ich właściwości, między innymi odporność
na korozję i zużycie. Firma Rheinbach
GmbH w Rheinbach (Niemcy) zaproponowała dwie metody nanoszenia pokryć:
natryskiwanie płomieniowe i technologię
24
„Sol-Gel”. Za pomocą technologii „Sol-Gel”
wytwarzane są powłoki tlenkowo-ceramiczne i ceramiczno organiczne o strukturze nanokrystalicznej, którą uzyskuje
się na drodze transformacji chemicznej
mokrej. Przykładem może być pokrycie
pokrywy staliwnej powłoką ceramiczną,
przez co poprawiono jej odporność na korozję. W artykule scharakteryzowano obie
wspomniane powyżej metody nakładania
pokryć ceramicznych na elementy metalowe.
Oczyszczanie elementów przy niskim
nakładzie energetycznym. Stosowanie przez firmę Geberit Mapress techniki odparowania firmy MKR przy stosowaniu kąpieli do oczyszczania.
Teilereinigung mit geringem Energieaufwand. Bei Reinigungsbaedern setzt Geberit Mapress auf Verdampfertechnik von
MKR.
7+8, s. 35-37.
Autor: Metzger T.
Przez zastosowanie techniki odparowania opracowanej przez MKR Metzger
GmbH w Monheim (Niemcy) do oczyszczania elementów prasująco-mocujących ze
stali i miedzi firma Geberit Mapress GmbH
w Langenfeld (Niemcy) uzyskała szereg
korzyści, a mianowicie mniejsza ilość odpadów a zatem mniejsze koszty związane
z ich utylizacją, mniejsze zużycie wody.
W artykule scharakteryzowano krótko
charakter produkcji firmy Geberit Mapress
GmbH i omówiono metodę oczyszczania
w kąpieli i zastosowanie techniki odparowania.
Wymywanie rdzeni po wysokim ciśnieniem – w pełni automatyczne usuwanie rdzeni z odlewów.
Mit allen Wassern gewaschen – vollautomatische Entkernung von Gusswerkstuecken.
Giesserei 2011 Jg.98 H.7 s.120,122.
Autor: Ruettgers W.
Firma Duerr Ecoclean GmbH w Monschau (Niemcy) skonstruowała nowoczesne automatyczne urządzenie do usuwania
rdzeni z odlewów za pomocą wody pod
wysokim ciśnieniem. Urządzenie to można zainstalować w różnych warunkach
odlewni, dopasować do indywidualnych
potrzeb klienta. Urządzenie umożliwia
realizowanie procesu produkcji odlewów
w sposób bardziej opłacalny, odlewy są
czyste, proces jest energooszczędny. Nie
ma konieczności dodatkowego czyszczenia odlewów. Nie ma niebezpieczeństwa
uszkodzenia powierzchni odlewów podczas usuwania rdzeni. Opisano zasadę
pracy urządzenia, którego głównym podzespołem jest układ EcoCFlex opracowany
przez firmę Duerr Ecoclean. Za pomocą
tego urządzenia można usuwać rdzenie
z odlewów o masie do 300kg.
Powłoki konwersyjne na odlewach
ciśnieniowych ze stopów magnezu. Cz.II: Opracowanie technologii
wytwarzania powłok dekoracyjno-ochronnych na odlewach ciśnieniowych ze stopów magnezu.
Conversion coatings on magnesium alloy die castings. Part II: Development of
a technology for fabrication of decorative
and protective coatings on magnesium alloy die castings.
Pr.IOd Kraków 2012, T. 52, z. 2,
s. 13-30.
Autor: Dudek P. i in.
Przedstawiono wyniki badań technologii wytwarzania powłok chromianowych
o charakterze dekoracyjno-ochronnym na
odlewach ciśnieniowych ze stopu magnezu AZ91(MgAl9Zn1). W wyniku prac
zostały dopracowane parametry obróbki
mechanicznej oraz skład kąpieli roztworów pozwalające na uzyskanie prawidłowych powłok chromianowych na wyrobach odlewanych ze stopu magnezu. Na
podstawie badań topografii powierzchni
odlewów stwierdzono, ze skład chemiczny
i fazowy w warstwie przypowierzchniowej
odlewu ma decydujący wpływ na jakość
uzyskanych powłok.
12. METALOZNAWSTWO
I OBRÓBKA CIEPLNA
Wpływ
charakterystyki
mikrostruktury
na
właściwości
mechaniczne
stopu
AlSi11Cu2(Fe).
Vpliv mikrostrukturnih znacilnosti na mehanske lastosti zlitine AlSiCu2(Fe).
Influence of microstructural characteristics on mechanical properties of
AlSiCu2(Fe) alloy.
Liv.Vestn. 2012 Rocz.59 cis.1 s.1530, bibliogr.10 poz. sum.
Autor: Brodarac Z. Z. i in.
Obecność pierwiastków stopowych
i śladowych w stopie wpływa na tworzenie
się skomplikowanych faz międzymetalicznych, które znacząco wpływają na rozwój
właściwości stopu. Stop AlSi11Cu2(Fe)
- należący do grupy stopów „eutektycznych” - wykazuje wysokie właściwości
mechaniczne i odlewnicze w stanie lanym, odpowiedzialne za jego przydatność
w produkcji odlewów wysokociśnieniowych. Ustalenie diagramu równowagi fazowej poprzez modelowanie termodynamiczne oraz jednoczesną analizę termiczną
pozwala zrozumieć proces krzepnięcia.
W mikrostrukturze stopu AlSi11Cu2(Fe)
zidentyfikowano następujące fazy: αAl,
αAl + βSi, Al5FeSi, Alx(FeMn)ySiz, Al2Cu
oraz AlxMgyCuzSiw. Zbadano powiązania pomiędzy charakterystykami składników mikrostruktury, a analizą fazową
stopu AlSi11Cu2(Fe) oraz wytrzymałością
na rozciąganie. Stop AlSi11Cu2(Fe) osiąga wysokie właściwości wytrzymałości na
rozciąganie zarówno w podstawowym jak
i zmodyfikowanym stanie lanym. Pojawia
się jedynie mała różnica w związku z procesem krzepnięcia. Zmodyfikowany stop
wykazuje lepszą lejność w tej samej temperaturze zalewania.
Charakterystyka
nanoporowatych
warstw na Ti jako perspektywicznych
podłoży dla zastosowań biomedycznych.
Inz.mat. 2011, R. 32, nr 2, s. 71-76.
25
Autor: Pisarek M., Roguska A., Andrzejczuk M.
Nanorurki (NT) tlenku tytanu o długości około 1 mikrometra i średnicy w zakresie od 40 do 110 nm wytworzono na Ti
metodą utleniania anodowego przy stałym
potencjale (10, 15, 20 i 25 V) w roztworze gliceryny i wody dejonizowanej z dodatkiem 0,86% wag. fluorku amonu. Do
scharakteryzowania samoorganizujących
się porowatych warstw na Ti oraz wpływu temperatury wygrzewania w zakresie
200—600°C na ich morfologię, strukturę
i mechaniczną stabilność wykorzystano
elektronową mikroskopię skaningową,
elektronową mikroskopię transmisyjną,
dyfrakcję rentgenowską oraz spektroskopię fotoelektronów. Na powierzchni termicznie stabilizowanych nanorurek TiO2
zaadsorbowano proteiny w celu wstępnej oceny biozgodności tak przygotowanych podłoży. Przeprowadzone badania
wykazały, iż porowate warstwy tlenkowe
uzyskiwały stabilność po wygrzewaniu
w temperaturze powyżej 400°C, a ich
struktura ulegała zmianie z amorficznej
na krystaliczną (anataz + rutyl). Tak zmodyfikowana powierzchnia Ti okazała się
obiecującym podłożem do adsorpcji protein w porównaniu z powierzchnią typowego implantu z czystego Ti.
Wiskersy cynowe: ilustrowany przewodnik mechanizmu wzrostu i morfologii.
Tin Whiskers: An Illustrated Guide to Growth Mechanisms and Morfologies.
JOM 2011 Vol.63 nr 10 s.57-60, bibliogr.12 poz. sum.
Autor: Osenbach J.W.
Konieczność zastąpienia stopu Sn-Pb
w niektórych elementach podzespołów
układów scalonych czystą cyną (wymogi
Unii Europejskiej – RoHS) spowodowało nowe problemy technologiczne – powstawanie cienkich cynowych wiskersów
(kryształów nitkowych) zarodkujących
i wzrastających ze stanu stałego w powłokach cynowych. Opracowanie przedstawia informacje na temat wiskersów
26
o dużym zróżnicowaniu morfologicznym.
Zadaniem autorów jest zainspirowanie teoretyków posiadających dodatkowe dane,
do opracowania i zbadania teorii wzrostu
tych struktur. Duża liczba odmian takich
wiskersów wykazuje niestandardową budowę, ale choć są często obserwowane, to
jednak rzadko są przedstawiane w publikacjach. Omówiono pewną liczbę mechanizmów wzrostu poszczególnych rodzajów
wiskersów. Dodatkowo pokazano wiskersy o cechach morfologicznych wskazujących na mechanizm wzrostu poprzez dyslokację śrubową. To sygnalizuje, że teorie
wzrostu wiskersów poprzez dyslokację nie
mogą być w pełni wykluczone. Pokazano
wiskersy w sąsiedztwie płaszczyzn poślizgu granic ziaren. Kwestia, czy mechanizm
przypisany nieliniowemu odkształceniu
plastycznemu mógłby pełnić znaczącą
rolę we wzroście wiskersów, pozostawiono otwartą.
Wpływ właściwości warstwy cyny na
powstawanie naprężeń, na wielkość
związków międzymetalicznych i ich
gęstość podczas tworzenia się wiskersów cynowych.
Effect of Layer Properties on Stress Evolution, Intermetallic Volume, and Density
during Tin Whisker Formation.
JOM 2011, Vol. 63, nr 10, s. 62-68.
Autor: Chason E., Jadhav N., Pei F.
Tworzenie się wiskersów cynowych
wyrastających z powłok cynowych naniesionych na miedziane podłoże w elektronice, jest zjawiskiem bardzo niebezpiecznym dla urządzeń o wysokich wymogach
niezawodności (np. w urządzeniach kosmicznych). Problem ten nasilił się po
wprowadzeniu zakazu stosowania ołowiu
jako dodatku do cyny. Powszechnie uznano, że siłą napędową procesu tworzenia
się wiskersów są naprężenia w powłoce w rezultacie powstawania związków
międzymetalicznych cyny z miedzią (Intermetallic Compound-IMC) w strefie bliskiej powierzchni rozdziału. Jednakże mechanizm tego zjawiska jest jeszcze mało
znany. Celem pracy było zbadanie wpływu właściwości warstwy cyny na ten me-
chanizm. Wykonano próby pomiaru ilości
i rodzaju powstających związków międzymetalicznych (IMC),wielkości naprężenia
w powiązaniu z tworzeniem się wiskersów
w warstwie cyny. Wpływ zmian struktury
warstwy cyny na tworzenie się wiskersów
określano poprzez modyfikację wielkości ziaren, grubości warstwy , przez różne ilości dodatku ołowiu. Badano również
morfologię i kinetykę wzrostu IMC. Wykonano odpowiednie pomiary właściwości mechanicznych Sn. Wyniki porównano
z wynikami uzyskanymi w analogicznych
badaniach materiału bez powstających
związków IMC. Wykazano, że te modyfikacje, które sprzyjają relaksacji naprężeń
w warstwie cyny, prowadzą do redukcji
zjawiska powstawania wiskersów.
Ewolucja
mikrostrukturalna
podczas przemiany perytektycznej: L +
Al6Mn(Fe)→α-Al + α-AlMnFeSi w stopach AlFeMnSi.
Microstructure evolution during peritectic
L + Al6Mn(Fe)→α-Al + α-AlMnFeSi process in AlFeMnSi alloys.
Pr.IOd. Kraków 2011, T. 51, nr 1,
s. 35-57.
Autor: Warmuzek M.
W pracy przedstawiono przebieg przemiany perytektycznej L + Al6Mn(Fe)→α-Al
+ α-AlMnFeSi. Przedstawiono zidentyfikowane, towarzyszące jej specyficzne efekty mikrostrukturalne w mikroobszarach
przekształconej fazy pierwotnej. Produkt
przemiany usytuowany w obrębie pierwotnego wydzielenia fazy Al6FeMn stanowi
mieszaninę faz α-AlFeMnSi i α-Al zbilansowaną objętościowo. Ewolucja morfologiczna fazy α-AlFeMnSi obserwowana
w badanych próbkach została odniesiona
do procesu wymiany składników między
fazami na powierzchniach międzyfazowych, które są miejscem zarodkowania
i wzrostu produktów przemiany. Zidentyfikowano kierunek i zakres strumienia
dyfuzyjnego pierwiastków wchodzących
w skład faz uczestniczących w przemianie.
Oszacowano dystrybucję metali przejściowych pomiędzy fazy międzymetaliczne
powstające w kolejnych stadiach krysta-
lizacji w zależności od współczynnika podziału i składu stopu.
Obróbka cieplna podeutektycznego stopu aluminium-krzem. Znaczne
oszczędności dzięki zmodyfikowaniu
parametrów.
Waermebehandlung von untereutektischen
Aluminium-Silicium-Legierungen.
Deutliche Einsparungen durch modifizierte Parameter.
Giesserei 2011, Jg. 98, H. 4, s. 26-33.
Autor: Dambauer G. i in.
Skład chemiczny stopu ma istotny
wpływ na właściwości wykonywanych odlewów. Zawartość magnezu ma szczególny wpływ na uzyskiwaną twardość.
Aby możliwie w jak największym stopniu
ograniczyć wpływ porowatości na uzyskiwane wyniki wytrzymałości (twardości)
należy ciekły metal odgazować, co można uzyskać ustalając niski wskaźnik gęstości. Przy ustalaniu odstępu dendrytów
istotne było czy ma to związek z długością trwania wyżarzania odprężającego czy
nie. Taka zależność istnieje w przypadku
małych odstępów dendrytów i krótkich
czasów wyżarzania. Uzyskana twardość
zależy tylko w nieznacznym stopniu od
temperatury obróbki cieplnej. Wyższe
wartości temperatury starzenia sprawiają,
że wytrzymałość jest niższa. Obszar maksimum twardości ze wzrostem temperatur
znacznie się zawęża. Obserwacje te zilustrowano na wykresach zamieszczonych
w artykule (wykresy zależności twardości
i czasu starzenia). W warunkach przemysłowych trudno jest „utrafić” w węższy
obszar twardości występujący przy większych wartościach temperatury, ponieważ
obszar ten może ulegać „przesunięciu”
na skutek lokalnych różnic prędkości nagrzewania pieca. W przypadku szerszych
obszarów twardości wpływ różnic prędkości nagrzewania pieca jest mniejszy.
Z tego można wyciągnąć wniosek, że powyżej 200oC trudniej jest kontrolować
proces starzenia. W ramach badań udało się skrócić czas wyżarzania odprężającego z 6 do 4 godzin, co pozwoliło na
27
zwiększenie wydajności obróbki cieplnej
w warunkach przemysłowych i zmniejszenie zużycia energii elektrycznej o około
500 000 kWh na rok. Uzyskano ponadto
lepsze właściwości odlewów niż w przypadku typowej obróbki cieplnej, zwiększyła się wydajność produkcji odlewów.
Mechanizm kształtowania się struktury niedendrytycznej.
O mekhanizme formirovanija nedendritnoj struktury.
Autor: Borisov A.G.
Przedstawiono stan zagadnienia na
temat kształtowania się niedendrytycznej struktury. Rozpatrzono alternatywne
mechanizmy prowadzące do rozgałęziania się rosnących struktur. Na podstawie
przeprowadzonej analizy można wyciągnąć wniosek, że nie ma obecnie jednej
teorii tłumaczącej mechanizm powstawania niedendrytycznej struktury. Jest
duża liczba hipotez, które mają nie tylko
sprzeczny ale i często przeciwstawny charakter. Oprócz tego istnieją inne możliwe
przyczyny powstawania rozgałęzionych
struktur, które w ogóle w literaturze nie
były rozpatrywane.
Analiza właściwości struktury za pomocą tomografii komputerowej.
Analyse von Gefuegemerkmalen mit Computertomographie.
Giesserei-Prax. 2011, nr 7-8, (spec.)
s. 383-386.
Autor: Salamon M. i in.
Badanie cech struktury oznacza określenie rozkładu i kształtu faz w stopie
metalowym jak i określenie ilościowych
zależności (wartości) jak na przykład odstępów między dendrytami. Na ogół badania takie dzisiaj prowadzi się wykonując analizę zgładów metalograficznych za
pomocą mikroskopu. Ta niszcząca metoda
badania umożliwia badania zgładów w obszarze dwuwymiarowym. Trójwymiarowa
analiza wymaga, czasochłonnego, obarczonego błędem wykonania szeregu zgła-
28
dów i zestawienie ich w efekcie końcowym
w obraz trójwymiarowy. Dzięki rozwojowi
technik rentgenowskich i możliwości uzyskiwania wysokich rozdzielczości można
wykrywać z dużą dokładnością drobne
wady. Dzięki promieniom rentgena i możliwości obserwacji zmian w zakresie 1 mikrometra w połączeniu z możliwością uzyskiwania dużych powiększeń i możliwości
jakie daje tomografia komputerowa można prowadzić bardzo dokładne obserwacje 3D w przestrzeniach o wielkości kilku
mm3. Występuje różny kontrast pomiędzy
składnikami struktury. Wynika on różnego
osłabienia promieni rentgena na składnikach struktury (pochłanialności promieni
przez składniki struktury). Standardowa
metoda tomografii komputerowej pozwala jedynie na ocenę jakościową i nie daje
możliwości oceny ilościowej składu stopu.
Ponieważ współczynnik osłabienia promieni rentgena zależy nie tylko od materiału, ale także od energii fotonów, tak
więc metody badawcze oparte na „wrażliwości” energetycznej jak na przykład
metoda „Dual-Energy” umożliwiają analizę ilościową. W artykule przedstawiono
podstawy analizy struktury za pomocą
tomografii komputerowej jak i aktualny
stan badań odnośnie zastosowania metody „Dual-Energy” o raz metod wysokoenergetycznych w analizie struktury metali
wspomaganej tomografią komputerową.
Nowe możliwości analizy przy wyznaczaniu
ważnych
parametrów
w różnych gatunkach żeliwa.
Neue Analysemoeglichkeiten bei der Bestimmung wichtiger mikrostruktureller
Kenngroessen in Gusseisen-Werkstoffen.
New Analysis Options when defining important Microstructural Parameters in
Cast Iron Materials.
s. 112-115.
Autor: Sonntag U.
Wykorzystując bank danych obrazów
struktur (dhs-Bilddatenbank) i opracowane specjalnie oprogramowanie do analizy obrazu (dhs Guss-Analyse) stworzono
w obszarze odlewnictwa (tworzyw odlewanych) innowacyjne oprzyrządowanie,
za pomocą którego możliwa jest (zarówno
pod kątem znormalizowania jak i metalograficzna) ocena szerokiej gamy stopów
(próbek odlewanych). Sposób wykorzystania banku struktur i stworzonego do
ich analizy oprogramowania jest prosty
w użyciu i oszczędny w czasie. Oprogramowanie do analizy obrazu ma budowę
modułową i może być dostosowywane do
indywidualnych potrzeb użytkownika, np.
do archiwizacji obrazów, ich obróbki czy
dokumentacji, a więc od momentu wykonania zdjęcia za pomocą mikroskopu
możliwe są wszystkie operacje na wykonanym zdjęciu z analizą i opisem zdjęcia
włącznie, a na wysyłce za pomocą poczty elektronicznej kończąc. Przedstawione
w artykule oprogramowanie umożliwia
obiektywną, szybką analizę badanych
struktur, którą można wykorzystać do
kontroli produkcji i sporządzania protokołów oraz kontroli jakości. Na życzenie
klienta oprogramowanie można dostosować tak, aby możliwe było jego kompleksowe wykorzystanie ze szkoleniami
włącznie.
i 450 oC, Sn-95Zn w 410 i 450 oC. Po badaniach lutowności przeprowadzono analizę strukturalną poprzecznych przekrojów
próbek metodami mikroskopii optycznej
i skaningowej mikroskopii elektronowej
w połączeniu z lokalną analizą składu chemicznego. Stwierdzono, że wzrost temperatury poprawia lutowność każdego z badanych układów Sn-xZn/Cu. W przypadku
podwyższenia temperatury procesu do
450 oC dla stopów o zawartości 90 i 95%
wag. Zn, zaobserwowano całkowitą zwilżalność Cu (wartość kąta zwilżania theta=0 stopni).
Wpływ zawartości cynku oraz temperatury na lutowność miedzi stopami
Sn-xZn (x=4,5; 90; 95% wag.
7+8, s. 4-8 ; zob. też inf. Giesserei
2011, Jg. 98, H. 6, s. 68-72, 74-78.
Effect of zinc content and temperature on
copper solderability with Sn-xZn (x=4,5;
90; 95 wt.%) alloys.
Autor: Vollrath K.
Pr.IOd. Kraków 2012, T. 52, z. 3,
s. 45-61.
Autor: Kudyba A., Siewiorek A., Sobczak N.
Celem badań było określenie wpływu temperatury oraz zawartości Zn na
lutowność podłoży Cu ciekłymi stopami
Sn-Zn o zawartości cynku 4,5; 90; 95%
wag. Badania lutowności przeprowadzono
metodą zanurzeniową (wetting balance
test) pozwalającą na pomiar siły i czasu
zwilżania oraz wyznaczenie wartości kąta
zwilżania. Badania wykonano w dwóch
różnych temperaturach dla każdego
z badanych stopów, odpowiednio dla
Sn-4,5Zn w 230 i 250 oC, Sn-90Zn w 400
13. ŻELIWO I ODLEWY
ŻELIWNE
Bardzo dobra obrabialność i dostosowany łańcuch logistyczny. Produkcja wysokociśnieniowych bloków
hydraulicznych metodą odlewania
przynosi zdcydowane korzyści.
Hervorragende Bearbeitbarkeit und abgestimmte Logistikkette. Bei Hochdruck-Hydraulikbloecken bietet Guss entscheidende Vorteile.
Firma Power Hydraulik GmbH w Sulz
(Niemcy) produkuje bloki hydrauliczne
dla przedsiębiorstw usług komunalnych,
przedsiębiorstw utylizujących odpady oraz
dla przemysłu budowlanego i maszynowego. Odlewy te wykonywane są ze stopu
Gopag C 500 F metodą odlewania ciągłego lub kokilowego. Stop ten to gatunek
żeliwa sferoidalnego, którego niektóre
właściwości mechaniczne są następujące:
granica plastyczności 385 MPa, wytrzymałość na rozciąganie 500 MPa, wydłużenie
A=19%, twardość 170 do 230 HB. Wysoki udział ferrytu w strukturze sprawia, że
żeliwo dobrze się obrabia. Odlewy bloków
hydraulicznych posiadają otwory, które
powinny być gładkie i mieć małą chropowatość. Odlewy obrabiane są w centrach
obróbczych. Parametry obróbki dobierane
29
są w oparciu o pakiety danych CAD odlewu. Łatwość obróbki wynika stąd, że
podczas jej przebiegu występuje efekt
„samosmarowania” ze względu na występowanie w strukturze grafitu. W odlewach
tych stosuje się małe naddatki na obróbkę. Zaletą tych odlewów w porównaniu
z elementami kutymi jest między innymi
to, że są lżejsze.
Badanie źródła powstawania nakłuć
w odlewach żeliwnych. Część I.
Studium vzniku bodlin v litinovych odlitcích – 1. cast. (Study of pinholes genesis in iron castings – 1st part)
Autor: Elbel T., Hampl J .
Problemowi
powstawania
nakłuć
w odlewach żeliwnych poświęcono wiele prac naukowych. Mimo to brak jest do
dnia dzisiejszego jednolitej opinii na temat źródła powstawania tych wad w odlewach. Autorzy niniejszego artykułu badali
to zjawisko w różnych gatunkach żeliwa
z grafitem przyjmującym postać płatków, sferoidów i krętków. Doświadczenia
przeprowadzano na odlewanych próbkach schodkowych formowanych w wilgotnych masach bentonitowych ze stopniowo zmieniającą się zawartością wilgoci
i dwoma rodzajami dodatków substancji
węglowych. Metal topiono w piecu indukcyjnym o pojemności 100 kg, stosując
za każdym razem wsad o takim samym
składzie. Modyfikację przeprowadzano
w kadzi po spuście z pieca. Nakłucia występowały na odlewach w postaci małych
płaskich zagłębień.
Ciągliwość na zimno żeliwa sferoidalnego przeznaczonego na odlewy do
elektrowni wiatrowych.
Kaltzaehigkeit von Gusseisen mit Kugelgraphit fuer Windenegieanalagen.
Autor: Labrecque C., Cabanne P.M.,
Muratore E.C.
30
W publikacji przedstawiono metalurgiczne wskaźniki wytwarzania ferrytycznego żeliwa sferoidalnego, które odpowiadają wymogom wytrzymałościowym, jakie
stawia się elementom i podzespołom do
elektrowni wiatrowych i mają odpowiednią ciągliwość. Zanim opisano poszczególne gatunki żeliwa GJS omówiono sposoby
pomiaru ciągliwości, a także przedstawiono w sposób kompleksowy zagadnienia
normalizacyjne z zakresu wytrzymałości.
Następnie przedstawiono podstawy badań
i specyfikacji oraz właściwości różnych
gatunków żeliwa ferrytcznego opisane
w literaturze, które uzupełniono najnowszymi badaniami własnymi w tym zakresie. Wyniki te obejmują opis procesu topienia i technologii formowania, a także
wskaźników metalurgicznych dotyczących
wytwarzania odlewów grubościennych
z żeliwa GJS w temperaturze do –40oC.
Przedyskutowano wpływ powstawania
struktury na ciągliwość w obniżonych
wartościach temperatury.
Produkcja odlewów kanalizacyjnych
na linii bezskrzynkowej z pionową linią podziału.
Prz.Odl. 2012, T. 62, z. 7-8, s. 320321.
W artykule firma DISA Industries
A/S udowadnia, że odlewy kanalizacyjne
(włazy) mogą być produkowane bardziej
efektywnie przy zastosowaniu technologii
z pionową linią podziału formy. Wykazano także, że formowanie ma pozytywny
wpływ na jakość odlewów, np. stwierdzono, że skłonność do występowania porowatości w odlewach produkowanych na
linii z pionową linią podziału jest wyraźnie niższa niż w odlewach produkowanych
technologia formy z podziałem poziomym.
Zastosowanie nowatorskiej metody
pomiaru aktywności tlenu w kontroli
procesu wytwarzania żeliwa sferoidalnego.
A novel method for the oxygen activity
measurement applied in control of the
ductile iron manufacturing process.
Pr.IOd. Kraków 2012, T. 52, z. 3,
s. 31-44.
Autor: Kuder M.
Celem pracy była ocena metody pomiaru aktywności tlenu w ciekłym żeliwie
dla prognozowania właściwości żeliwa po
zakrzepnięciu. Przeprowadzono szereg
wytopów doświadczalnych, wykonując
pomiary aktywności tlenu po roztopieniu wsadu, obróbce stopami magnezu
w zróżnicowanej ilości oraz podczas długotrwałego przetrzymywania stopu w tyglu pieca. Określono podstawowy skład
chemiczny żeliwa, postać grafitu, a w wybranych przypadkach całkowitą zawartość
gazów (O, N, H) oraz wytrzymałość i wydłużenie. Stwierdzono wpływ aktywności
tlenu na morfologię grafitu i po spełnieniu
określonych warunków techniczno-organizacyjnych, użyteczność tej metody do
kontroli i sterowania procesem wytwarzania żeliwa sferoidalnego.
Wpływ modyfikacji i zawartości węgla na odporność oraz na zużycie i
mechaniczne właściwości stopów
z układu Fe-Cr-C.
Vlijanie modificirovanija i soderzhanija
ugleroda na iznosostojkost’ i mekhanicheskie svojstva splavov sistemy Fe-Cr-C.
Autor: Gavriljuk V. P. i in.
Prowadzono badanie wpływu modyfikowania na odporność na zużycie i mechaniczne właściwości standardowych stopów Ch19GD, CzCh16M2,
CzCh28N2 i 240Ch24MG2FRJu (150Cr19MnCu, 320Cr16Mo2, 280Cr28Ni2 and
240Cr24МoMn2VBAl) systemu Fe-Cr-C
w zależności od zawartości węgla. W rezultacie prowadzonych eksperymentów
ustalone, że przy minimalnych minimalnych ilościach węgla wytrzymałość żeliwa
CzCh16M2 (320Cr16Mo2) po modyfikowaniu zwiększa się o 30%, stopu Ch19GD
(150Cr19MnCu) - o 37%, trwałość surówki CzCh28N2 (280Cr28Ni2) zmniejsza się o 12%, stopu 240Ch24MG2FRJu
(240Cr24МoMn2VBAl) - o 25%, wysięgnik progiba przy surówkach CzCh16M2
i CzCh28N2 rośnie o 30%, stopu Ch19GD
- o 40%, w stopie 240Ch24MG2FRJu
opada o 40%. Ze wzrostem ilości węgla
w stopach twardość dla żeliw CzCh16M2
i CzCh28N2 zwiększa się na 8 i 12% odpowiednio i jest stała w stopach Ch19GD
i
240Ch24MG2FRJu.
(150Cr19MnCu
i 240Cr24МoMn2VBAl).
Powstawanie perlitu i ferrytu w żeliwie sferoidalnym – symulacja i badania eksperymentalne.
Perlit- und Ferritbildung bei Gusseisen
mit Kugelgraphit – Simulation und experimentelle Untersuchung.
Giesserei-Prax. 2011, nr 7-8, (spec.)
s. 365-371 ; jest też w Trans. Amer.
Foundrym. sopc. 115 (2010), Paper
10-083.
Autor: Kuder M.
Przeprowadzono
symulację
oraz
badania doświadczalne polegające na
prześledzeniu przebiegu przemiany eutektoidalnej w produkowanych na skalę
przemysłową następujących gatunkach
żeliwa: żeliwie sferoidalnym ferrytycznym i żeliwie perlityczno-ferrytycznym
z dodatkiem miedzi. W tym celu przeprowadzono analizę termiczną jak i przeprowadzono badania ilościowe struktury
wykorzystując mikroskop skaningowy.
W procesie symulacji zastosowano niestacjonarny model dyfuzji z „wędrującą” na trójwymiarowej komórce kulistej
powierzchnią reakcji, która reprezentowała sferoid grafitu wraz z otaczającą
go metalową osnową. Zbadana podczas
prób doświadczalnych prędkość przemiany eutektoidalnej w żeliwie sferoidalnym
ferrytycznym była zgodna z wynikami
symulacji. Przemiana w żeliwie sferoidalnym z dodatkiem miedzi występowała na
skutek segregacji miedzi przy znacznym
przechłodzeniu. W celu bliższego zbadania procesów próbki poddano dodatkowemu ujednorodnieniu lub odkształceniu na
gorąco. Porównano proporcje ferrytu do
perlitu i określoną ostateczną segregację
dodatków stopowych. Na pierwszym etapie homogenizacji zwiększono zawartość
ferrytu przy malejącej zawartości miedzi
31
i magnezu. Trwająca dłużej homogenizacja pozwoliła wyeliminować segregację
krzemu, spowodowała wzrost zawartości
perlitu i wzrost twardości osnowy. Wyniki
te można wykorzystać w dalszych badaniach do prognozowania ilościowych zależności, oddziaływania i wpływu: modyfikacji, prędkości chłodzenia i składu stopu
na właściwości żeliwa sferoidalnego.
14. STALIWO I ODLEWY
STALIWNE
Badanie zużycia staliwa przeznaczonego na rdzennice.
Stahlverschleisspruefung
stenmaterialien.
fuer
Kernka-
Giesserei 2011, Jg. 98, H. 7, s. 134135, 137-138.
Autor: Holzmann A.
Firma Ebalta Kunststoff GmbH stosuje od roku 2009 nową metodę określania stopnia zużycia tworzyw sztucznych.
Nowa metoda została wykorzystana do
badania mechanizmu zużywania się tworzyw (rdzennic) w procesie wstrzeliwania
rdzeni. Do odtworzenia wnęk i podcięć
w odlewach stosuje się powszechnie rdzenie piaskowe. Poziom skomplikowania
produkowanych odlewów wzrasta, konieczne jest precyzyjne odtwarzanie konturów wewnętrznych, dlatego też rośnie
zainteresowanie tworzywami na rdzennice, w tym także tworzywami sztucznymi. Wyżej wymieniona firma opracowała
szybką próbę oceny przydatności tworzywa na rdzennice. Metoda ta opiera się na
austriackiej normie M 8126. W metodzie
tej możliwe jest ustalanie i ocena mechanizmów zużycia rdzennic i dzięki temu
można w krótkim czasie ocenić trwałość
i przydatność tworzywa na rdzennice.
W artykule omówiono mechanizmy zużywania się rdzennic, przedstawiono nową
metodę badania przydatności tworzyw na
rdzennice.
Technologia rafinacji ciekłego metalu
za pomocą filtrów ceramicznych.
The liquid steel refining technology by ceramic filter).
32
Pr.IMZ. 2011, T. 63, z. 2, s. 7-20.
Autor: Bulkowski Z. i in.
Przedstawiono wyniki szerokiego zakresu badań procesu filtracji ciekłej stali
filtrami ceramicznymi, obejmującego badania laboratoryjne, badania modelowe
i przemysłowe w warunkach konwencjonalnego (do wlewnic) i ciągłego odlewania stali. W badaniach stosowano filtry
ceramiczne wielootworowe (sitkowe) wykonane z mulitu i korundu o konstrukcji
dostosowanej do rodzaju prowadzonego
eksperymentu, których wybór uwzględniał
warunki pracy filtrów. Ocenę skuteczności
procesu filtrowania ciekłej stali w odniesieniu do stali niefiltrowanej, przeprowadzono na podstawie badań chemicznych
i metalograficznych stali, w oparciu o kryteria zmiany udziału powierzchniowego
wtrąceń niemetalicznych, zmianę liczby
wtrąceń i ich wymiaru oraz zmiany zawartości tlenu całkowitego w stali. Uzyskane
wyniki badań świadczą o dużej skuteczności metody filtrowania ciekłej stali filtrami
ceramicznymi i mogą stanowić podstawę
do opracowania nowej technologii rafinacji stali metoda filtracji.
Turboprint – układ filtrów z komorą
wirującą.
Turboprint – das Filtrationssystem mit Rotationskammer.
Giesserei 2011, Jg .98, H. 8, s. 46-51.
Autor: Hrabina D., Janosik W.
Dzięki skutecznej filtracji stopów żelaza (staliwa) wzrosło zainteresowanie
staliwem. Filtracja staliwa jest bardziej
skomplikowana niż żeliwa. Dzięki nowemu systemowi, układowi filtrów „Turboprint” z zastosowaniem komory wirującej firmy Foseco Foundry Division proces
filtracji staliwa jest bardziej efektywny.
Metoda wirowania ciekłego metalu przed
filtrem otwiera nowe możliwości filtracji,
szczególnie staliwa węglowego i niskostopowego. Efekt wirowania poprawia
wydajność procesu i jego skuteczność
i bezpieczny przebieg. Metoda ta w wielu
przypadkach zastosowania w porównaniu
ze standardowym sposobem filtracji jest
metodą wymagającą mniej przestrzeni do
realizacji procesu, ponieważ powierzchnie
filtrów są mniejsze. Poprawa sprawności
mechanicznej i jakości powierzchni odlewów uzyskana dzięki efektywnej filtracji
z zastosowaniem filtrów o strukturze
pianowej powoduje, że wyprodukowane odlewy są bardziej konkurencyjne.
W porównaniu do innych tworzyw i sposobów produkcji, jak na przykład kucie czy
spawanie odlewy mają większy udział na
rynku. Jest wiele czynników, które wpływają na wydajność filtrowania, dlatego
należy dobrać odpowiedni układ filtrów
„Turboprints” opierając się na praktyce,
doświadczeniu z konkretnej odlewni. Wydajność filtrowania zależy zarówno od rodzaju filtra jak i rodzaju metalu (staliwa).
Należy odpowiednio dobrać filtr do rodzaju filtrowanego metalu.
15. STOPY METALI
NIEŻELAZNYCH I ODLEWY
Z TYCH STOPÓW
Opracowanie nowego stopu aluminium-krzem zawierającego żelazo do
produkcji monolitycznych bloków silników wykonywanych metodą odlewania ciśnieniowego.
Entwicklung einer eisenhaltigen Aluminium-Silizium-Legierung zur Herstellung
monolithischer Motorbloecke im Druckgiessverfahren.
Giesserei-Prax. 2011, nr 5, s. 206-21.
Autor: Zak H., Zak O., Tonn B.
W poniższej pracy przedstawiono wyniki badań wpływu dodatków stopowych
i parametrów procesu odlewanego kokilowo nadeutektycznego stopu AlSiCuFe
na powstawanie struktury, właściwości
technologiczne i mechaniczne. Bazując na
wynikach przeprowadzonych badań można było wyciągnąć następujące wnioski:
wyznaczony w badaniach współczynnik
tworzenia się żużla (Sf) i jego związek
z temperaturą eksploatacji pieca umożliwiają produkcję nadeutektycznego stopu zawierającego żelazo i jego szerokie
zastosowanie w odlewaniu ciśnieniowym
i kokilowym; powstawanie niezbędnych
dla uzyskania odporności na zużycie stopów AlSiCuFe międzymetalicznych połączeń w postaci „bloków” w odpowiedniej
ilości i wielkości zawierających żelazo
można osiągnąć przez odpowiedni dobór temperatury odlewania i odpowiednie dodatki stopowe; chrom w ilości 0,3%
sprzyja wydzielaniu się cząstek w postaci
„bloków” fazy alfa-Al15(FeCr)3Si2 i redukuje jednocześnie długość niepożądanych
płytek beta-Al5FeSi; mangan w ilości 0,20,5% przy jednoczesnej zawartości 0,3%
chromu nie sprzyja powstawaniu wydzieleniom pożądanej -występującej w postaci „bloków”- fazy alfa-Al15(FeCr)3Si2,
zamiast tego dochodzi do dendrytycznego rozrostu zawierającej żelazo fazy alfa
względnie jej wydzielania się w postaci
„chińskiego pisma”; dodatek cynku w ilości od 0,5 do 1,2% i fosforu od 15 ppm
sprzyja w sposób intensywny powstawaniu długich płytek beta-Al5FeSi; przy
wzroście prędkości chłodzenia maleje
wielkość i udział powierzchniowy zarówno pierwotnych kryształów krzemu jak
i fazy alfa-Al15(FeCr)3Si2 dla stopu AlSi14Cu4MgFe1, 7CrMn; właściwości technologiczne stopu AlSi14Cu4MgFe1,7CrMn
są porównywalne z typowymi stopami
przeznaczonymi na korpusy silników AlSi17Cu4Mg i AlSi9Cu3; możliwa jest dalsza
poprawa właściwości wytrzymałościowych nowego stopu przez próby optymalizacji jak i przez odpowiednią obróbkę cieplną; uzyskane wyniki pokazują,
że możliwe jest zastąpienie trudnego do
rozpowszechnienia w odlewnictwie ciśnieniowym stopu AlSi17Cu4Mg stopem
AlSi14Cu4MgFe1,7CrMn.
Recycling wiórów aluminiowych. Za
pomocą naukowej analizy potwierdzono fakt, że brykietowanie wiórów
umożliwia zwiększenie uzysku bezpośredniego.
Recycling von Aluminiumspaenen. Wissenschaftliche Studie bestaetigt: Brikettieren von Aluminiumspaenen ermoeglicht hohe Direktausbeute.
Giesserei 2011, Jg. 98, H. 3, s. 62-63.
Autor: Klingauf P.
33
Wióry aluminiowe to cenny surowiec ich przeróbka opłaca się. Firma Ruf
GmbH + CO. KG - producent urządzeń do
brykietowania wiórów - przeprowadziła
analizę opłacalności brykietowania wiórów aluminiowych, która wykazała 99%
uzysk bezpośredni z przeróbki wiórów.
Wióry jako produkt uboczny powstają
w wyniku obróbki mechanicznej, takich
procesów jak: frezowanie, toczenie, wiercenie. Przedstawiono korzyści wynikające z przeróbki, brykietowania wiórów do
których należy zaliczyć nie tylko odzysk
metalowego surowca jakim jest aluminium, ale także substancji smarujących
i chłodzących. W artykule opisano przebieg prób i badań, których głównym celem
było określenie uzysku metalu, - badano
stop AlMg3. Omówiono proces brykietowania i przedstawiono charakterystykę
otrzymanych brykietów. Omówiono otrzymywany uzysk metalu w procesie przetapiania brykietów.
ściśle określonych wymiarów. Zainstalowano więc urządzenie do rozdrabniania
firmy [„Derwich”] GmbH, które pracuje
w sposób zintegrowany z maszyną ciśnieniową. W artykule opisano to urządzenie
i opisano jego eksploatację w praktyce.
Deformacja elementów z stopów Al
o kształcie L pod wpływem prasowania.
Deformation Behavior in the Compression
Process of L-shaped Aluminum Alloy Components.
JOM 2011, Vol. 63, nr 11, s. 58-61.
Autor: Li F. i in.
Neue Loesungen fuer die Weiterverarbeitung von Materlialresten. Spezieller
Schredder zerkleinert sperrige Zink-Druckguss-Anguesse vollautomatisch.
W celu wyjaśnienia mechanizmu płynięcia i deformacji zachodzących w czasie
procesu prasowania, wykonane zostały
próbki (wlewki) ze stopu 7075 (AlZn MgCu
1,5) o kształcie litery L o różnej wysokości, które poddawano prasowaniu na eksperymentalnym stanowisku badawczym.
Stwierdzono, że ze wzrostem wysokości
próbki, jej wewnętrzne ściany albo się
uwypuklają, albo zapadają, co pociąga za
sobą powiększanie się wypukłości na zewnętrznych ściankach próbki. Obserwuje
się również powiększanie strefy plastyczności. Wyniki przeprowadzonego eksperymentu były porównywalne z wynikami
uzyskanymi poprzez symulację komputerową.
Giesserei-Erfahrungsaust.
5-6 s.42-43,
Kucie łączników ze stopu Al o kształcie V w warunkach izotermicznych.
Nowa(e) metoda(y) przeróbki pozostałości materiału. Specjalne urządzenie automatyczne do rozdrabniania zwartych układów wlewowych
z odlewów ciśnieniowych ze stopów
cynku. Nowe rozwiązania.
2011
nr
Autor: Werner S.
Artykuł dotyczy przeróbki odpadów ze
stopów cynku w postaci zwartych układów
wlewowych z odlewów ciśnieniowych. Firma Hettich Holding GmbH + Co. oHG Kirchlengern (Niemcy) produkuje wielkoseryjnie okucia meblowe ze stopów cynku
metodą odlewania ciśnieniowego. Istotnym problemem jest utylizacja i ponowne wykorzystanie układów wlewowych.
W odlewni zainstalowano pneumatyczny transport w/w układów wlewowych.
W tym przypadku konieczne okazało się
jednak, w celu sprawnego transportu,
znaczne rozdrobnienie tych odpadów do
34
The Isothermal Forming Process of V-shaped Aluminum Alloy Joint Forgings.
JOM 2011, Vol. 63, nr 11, s. 62-65.
Autor: Li F. i in.
Stanach Zjednoczonych od lat 70tych, zwłaszcza w odniesieniu do elementów stosowanych w przemyśle lotniczym i rakietowym, od których wymaga
się lekkości, cienkościenności, precyzji wykonania, dokładności wymiarowej
i wytrzymałości. Badania procesu kucia
w warunkach izotermicznych elementów
o różnym kształcie, wykonanych ze stopu aluminium 7075, prowadzono dwuto-
rowo: doświadczalnie w laboratorium na
prasie hydraulicznej 6300 KN oraz poprzez symulację komputerową (program
DEFORM). Przeprowadzono analizę powstających odkształceń i naprężeń w zależności od obciążenia. Stwierdzono, ze
wyniki uzyskane poprzez modelowanie
teoretyczne i doświadczalne są podobne.
Wpływ parametrów procesu wytłaczania na właściwości cząstek Mg-Si
i podatność na wyciskanie wytłoczek
ze stopów Al6xxx.
Effect of Process Variables on Mg-Si Particles and Extrudability of 6xxx Series
Aluminum Extrusions.
JOM 2011, Vol. 63, nr 11, s. 66-71.
Autor: Zhu H., Couper M.J., Dahle A.K.
Cząsteczki Mg-Si są jednym z głównych składników mikrostruktury stopów
aluminium serii 6xxx stop Al-Mg-Si. Wielkość, rozkład i morfologia tych cząsteczek
mają ważny wpływ na podatność na wyciskanie pod kątem właściwości mechanicznych i jakości powierzchni wytłoczek.
W procesie produkcji wytłoczek właściwości cząsteczek Mg-Si są zależne od parametrów procesu, takich jak: obróbka
cieplna ujednoradniająca, podgrzewanie
wstępne, starzenie. Omówiono wpływ każdego z tych parametrów procesu na właściwości cząsteczek Mg-Si. Praca stanowi
link pomiędzy różnymi etapami procesu
i podatnością na wytłaczanie wytłoczek
ze stopów Al6xxx pod kątem właściwości
produktu finalnego stwarzając bazę do
optymalizacji procesu.
Wykazano, że powstawanie powłoczki
azotków znacznie poprawia właściwości
antykorozyjne stopu niezależnie od temperatury otoczenia powodującego korozję.
W temperaturze 36oC ciśnienie i temperatura azotowania wpływają pozytywnie na
właściwości antykorozyjne stopu. W temperaturze 40oC wpływ ciśnienia na ochronę antykorozyjną powierzchni stopu jest
pozytywny, natomiast temperatura jest
czynnikiem negatywnym.
Wpływ stałego pola magnetycznego
na strukturę i właściwości stopów
układu Al-Cr.
Vlijanie postajannogo magnitnogo polja
na strukturu i svojstva splavov sistemy
Al-Cr.
Autor: Dubodelov V.I. i in.
Badano strukturę aluminiowych stopów zawierających do 2% wag. chromu
krzepnących pod działaniem stałego jednorodnego pola magnetycznego (o indukcji do 1 tesli) podczas powolnego chłodzenia. Wykazano, że zmiany struktury
i morfologii zachodzące pod wpływem powyższego pola przyczyniają się do podwyższenia mikrotwardości i odporności na
zużycie stopów.
Wpływ formy odlewniczej na powierzchnię i jakość struktury odlewu
ze stopu AlZn5,5, Mg2,5, Cu1,5.
Vliv formy k odlévání na kvalitu povrchu
a strukturu slitiny AlZn5,5, Mg2,5, Cu1,5.
Odporność na korozję w 0.9% NaCl
stopu tytanu Ti-6Al-4V z powłoką
z azotków.
Influence of the casting mould on surface and struc ture qualit y of the AlZn5,5,
Mg2,5, Cu1,5 alloy.
Corrosion Resistance of the Ti-6Al-4V Titanium Alloy with Nitride Coatings in 0,9%
NaCl.
s. 216-218.
JOM 2011, Vol. 63, nr 6, s. 35-40.
Autor: Pohrelyuk I.M., Tkachuk O.V.,
Proskurnyak R.V.
Badano wpływ temperatury i ciśnienia azotowania na odporność na korozję
w 0,9% NaCl stopu tytanu Ti-6Al-4V.
Autor: Weiss V.
Głównymi zadaniami pracy badawczej
opisanej w artykule była analiza nierówności powierzchni odlewów, ocena defektów na powierzchni odlewów, ocena
mikrostruktury stopu doświadczalnego.
W centralnych oraz zewnętrznych obsza-
35
rach odlewu zostały zmierzone rozmiary porów oraz komórek dendrytycznych.
Ten eksperyment miał na celu zbadanie
wpływu formy na wielkość komórek dendrytycznych oraz ich niehomogenicznych
kryształów pod wpływem pojedynczych
dendrytów przy typowym odlewaniu grawitacyjnym stopu AlZn5,5, Mg2,5, Cu1,5.
Wpływ antymonu na właściwości stopu AlSi6Cu4.
Vplyv antimonu na vlastnosti zliatiny AlSi6Cu4. (Influence of antimony on properties of AlSi6Cu4 alloy).
s. 230-234.
Autor: Medlen D., Bolibruchová. D.
Stopy na bazie Al-Si używane są
w przemyśle motoryzacyjnym i lotniczym.
Stop AlSi6Cu4 używany jest do skomplikowanych odlewów, które muszą sprostać
wysokim wymaganiom wytrzymałościowym. Na charakterystykę wytrzymałościową mają wpływ modyfikatory: Na, Sr,
Sb. W literaturze wspomina się iż, modyfikacja AlSi6Cu4 sodem i strontem daje
negatywne efekty
występuje wtedy wzrost absorpcji gazów. Modyfikacja
AlSi6Cu4 antymonem nie została jeszcze
opisana w literaturze. W tej pracy autorzy określili wpływ antymonu na wybrane
właściwości mechaniczne (wytrzymałość
- Rm, wydłużenie – A5, twardość – HBS)
i strukturę oraz zawartość gazów w stopie
odlewniczym AlSi6Cu4.
Nowe gatunki stopów Al-Si-Mg z różną zawartością Ca oraz jego oddziaływanie na strukturę i lejność.
Nove slitinytypu Al-Si-Mg s ruznym obsahem Ca s ohledem na strukturu a zabihavost.
New type of Al-Si-Mg alloys with different
Ca contents with respect to structure and
fluidity.
s. 235-238.
Autor: Strihavkova E., Michna S.
36
Zakres stosowania aluminium oraz
stopów aluminium jest bardzo szeroki
i przyszłość stosowania stopów aluminium jest bezpośrednio związana z udoskonaleniem nowych stopów, zaczynając
od technologii produkcji i przetwarzania.
Ważnym aspektem modyfikacji stopów
aluminium jest efekt otrzymany dzięki
dodatkom Ca, który trwa dłużej w porównaniu do zastosowania sodu. Istotnym
czynnikiem przy modyfikowaniu stopów
aluminium jest to, iż działanie modyfikujące wapnia jest dłuższe niż sodu. Praca
obejmuje badania w dziedzinie wpływu
Ca w zmiennym zakresie procentowym
(od 0,1% do1% Ca) w celu wyznaczenia
optymalnej ilości dodatku, który zapewni
założone właściwości. Właściwości technologiczne (lejność, plastyczność), właściwości chemiczne (odporność na korozję)
oraz właściwości mechaniczne (twardość,
ciągliwość, wytrzymałość na pękanie oraz
rozszerzalność) zostały zbadane dla nowo
otrzymanych stopów. Przy użyciu analizy
EDX, metody czarno-białego oraz kolorowego kontrastu zbadano strukturę poszczególnych składników stopów modyfikowanych Ca.
Wtrącenia w stopach
i ocena czystości metalu
aluminium
Vmestky ve slitinach hliniku a hodnoceni
cistoty kovu.
Inclusions in alumnium alloys and evaluation of metal purity.
Autor: Roucka J.
Na wstępie omówiono czynniki wpływające na jakość stopów aluminium.
Następnie dokonano przeglądu rodzaju
wtrąceń występujących w tych stopach,
sklasyfikowano je, podano skład chemiczny, rozmiary, gęstość, temperaturę topnienia oraz przedstawiono schemat ich
tworzenia się. Na koniec opisano metody usuwania wtrąceń, sposoby pomiaru
i dokonywania oceny czystości metalu.
Problematyka wtrąceń jest ściśle związana z porowatością odlewu. Ograniczenie
zawartości wtrąceń jest jednocześnie rozwiązaniem problemu jam skurczowych.
ALSPEK* H i ALSPEK MQ: narzędzia,
które umożliwiają kontrolę czystości
ciekłych stopów na bzie aluminium
w warunkach przemysłowych.
Prz.Odl. 2012, T. 62, z. 7-8, s. 338343.
Obecnie odlewnie aluminium produkują cały szereg różnych odlewów. Z jednej strony są one coraz bardziej cienkościenne i lekkie, a z drugiej strony powinny
cechować się coraz lepszymi własnościami
wytrzymałościowymi ze względu na warunki w jakich muszą pracować. Stąd też
pojawiają się coraz to nowocześniejsze
stopy mogące podołać tym wymaganiom.
Przekłada się to też na coraz bardziej
wnikliwą kontrolę procesu przygotowania metalu w odlewni. Odlewnik zmuszony jest zwracać uwagę na wiele spraw,
z których najważniejsze to: poziom wodoru w stopie bezpośrednio przed zalaniem do formy; poziom zanieczyszczeń
znajdujących się w ciekłym stopie; mikrostruktura gotowego odlewu. Od pięciu lat
Foseco pracuje nad właściwym i optymalnym sposobem kontroli ciekłych stopów
na bazie aluminium. Efektem tej pracy
są narzędzia umożliwiające kontrolę parametrów decydujących o jakości odlewu.
16. KOMPOZYTY
Materiały
komórkowe:
innowacje
z wieloma zastosowaniami.
Porezni materialy: inovace s mnoha moznostmi vyuziti.
Cellular materials: an innovation with
many application).
Autor: Gaillard Y., Dairon J., Fleuriot
M.
Zainteresowanie spienionym metalem
wzrasta ze względu na jego coraz szersze możliwości zastosowania. Jest wiele metod produkcji, CTIF zaprezentował
technologię infiltracji traconej. Rozwój
spienionego metalu był powstrzymany ze
względu na trudności związane z produkcją oraz koszty związane z otrzymaniem
gotowego produktu. W odpowiedzi na te
potrzeby CTIF udoskonalił i opatentował
trzy procesy, dzięki którym można wyprodukować spieniony metal z naskórkiem
odlewniczym. W artykule opisano te trzy
metody i omówiono wnioski z prowadzonych prac. W rezultacie zaprezentowano
dwa przemysłowe prototypy zaprojektowane, udoskonalone oraz wyprodukowane przez CTIF.
17. SYSTEMY ZAPEWNIANIA
JAKOŚCI, STATYSTYCZNA
KONTROLA PROCESU (SPC),
CERTYFIKACJA, KONTROLA
JAKOŚCI, BADANIA
ODBIORCZE
Wpływ ponownego przetopienia oraz
filtracji na właściwości stopów aluminium.
Vplyv pretavovania a filtrácie na vlastnosti hliníkových zliatin.
Influence of remelting and filtration on
properties of aluminium alloys.
Slevarenstvi 2011 Roc.59 cis.7-8
s.223-226, bibliogr.3 poz. sum.
Autor: Bruna M., Sladek A.
Właściwości końcowe odlewów są bezpośrednio związane z jakością ciekłegometalu, z którego zostały odlane. Dlatego
też całkowite zrozumienie jakości kąpieli
metalowej ma duży wpływ na sprawdzenie i prognozowanie wymaganych właściwości odlewniczych. Istnieje wiele metod i urządzeń służących do sprawdzania
kąpieli metalowej oraz poprawy jakości
gotowego odlewu, takich jak: analiza termiczna, test RPT, metody eliminacji wtrąceń (np. filtracja) oraz symulacja komputerowa. Zaprezentowana praca zajmuje
się zastosowaniem tych metod w ocenie
procesów stopów aluminium AlSi7Mg0,3.
37
Wpływ parametrów technologicznych
na występowanie zapiaszczeń w odlewach z żeliwa z grafitem płatkowym i sferoidalnym.
Vplyv technologickych parametrov na vznik zadrobenín v liatinovych odliatkoch.
Influence of technological parameters
on sand inclusion occurrence in lamellar
graphite and spheroidal graphite iron castings.
Autor: Babic J.
Badania opisane w niniejszym artykule miały na celu przeanalizowanie dużej
ilości danych dotyczących licznych odlewów przemysłowych wykonanych z żeliwa szarego i sferoidalnego. Zastosowano
analizę Pareto dla określenia liczby odlewów z wadami. W oparciu o uzyskane wyniki analizy ustalono, jaki wpływ wywierają wybrane parametry procesu (kształt
otworu wlewowego we wlewie doprowadzającym, szybkość zalewania formy, czas
składowania form, itp.) na występowanie
wad, w tym głównie zapiaszczeń w badanych odlewach. Wyniki badań teoretycznych potwierdziły się w praktyce w niemal
wszystkich przypadkach.
Powstawanie i eliminowanie żużla
w żeliwie z grafitem sferoidalnym.
Tvorba a eliminace sekundarni strusky
u litin s kulickovym grafitem.
Formation and elimination of dross in
spheroidal graphite cast irons.
w układzie wlewowym i we wnęce formy,
filtracja ciekłego metalu, rodzaje zastosowanych filtrów oraz ich skuteczność.
Próbkę o dużej zawartości żużla zbadano
dla ustalenia właściwości mechanicznych
i porównano otrzymane wyniki z wynikami
uzyskanymi na próbce bez żużla. Przeprowadzono również badania metalograficzne. Na zakończenie podano ogólne podsumowanie zaleceń w celu zmniejszenia lub
wyeliminowania występowania wad w odlewach spowodowanych obecnością żużla.
Wżarcia i przypalenia w odlewach ze
stopów żelaza.
Penetrace – pripeceniny u odlitku ze slitin
zeleza.
Penetration – the burn on in iron alloys
castings.
Autor: Neudert A.
Dokonano ogólnego przeglądu czynników o charakterze mechanicznym, chemicznym oraz typu eksplozji i ekspansji warunkujących powstawanie wżarć
i przypaleń w odlewach ze stopów żelaza,
w tym również z uwzględnieniem wżarć
spowodowanych wytwarzającą się w procesie odlewania parą wodną. W przypadku
wżarć o charakterze eksplozyjnym zwrócono uwagę na eksplozje występujące we
wnęce formy oraz na środki podejmowane
w celu zmniejszenia występowania tych
wad.
Nowe metody wykorzystania tomografii komputerowej w badaniach
części.
Autor: Odehnal J.
Neue Wege in der Computertomographie
und der Bauteilpruefung.
Omówiono powstawanie żużla podczas odlewania żeliwa sferoidalnego
i wykonywania odlewów o nieregularnych kształtach. Masa odlewów opisanych
w artykule wahała się w granicach od 20
do 150 ton. Zbadano skład chemiczny zastosowanych modyfikatorów i sferoidyzatorów. Szczególną uwagę zwrócono na
następujące zjawiska: przepływ metalu
New Ways in Application of Computed Tomography and Testing of Components.
38
Giesserei-Rund. 2011, Jg. 58, H.5-6,
s. 98-101.
Autor: Rosc J. i in.
W ramach tego artykułu pokazano, że
kontynuując badania w dziedzinie tomo-
grafii komputerowej można poszerzyć jej
zastosowanie. W tym przypadku pokazano, że zastosowanie nowoczesnego urządzenia rentgenowskiego posiadającego
kineskop typu „mikrofocus” ze wzmacniaczem obrazu pozwala na precyzyjne, wydajne i opłacalne cenowo badanie elementów metodą tomografii komputerowej.
Wykorzystując metodę, w której wykorzystuje się kalibrowane płytki pomiarowe
posiadające symetryczne otwory w postaci półkul (Kugelkalottenplatte), można
było wykazać, że wyniki wymiarowania
realizowane w oparciu o dane pochodzące
z tomografii komputerowej są powtarzalne, a niepewność pomiaru w zależności
od stosowanego urządzenia jest relatywnie mała. Dzięki zastosowaniu dwuwymiarowych funkcji transferowych, szczególnie funkcji transferowych gradientów
gęstości i nowych funkcji transferowych
cech (parametrów) badanych części można wykryć z dużą precyzją występowanie
nieciągłości i dokonać ich oceny.
18. MASZYNY I URZĄDZENIA
Nadzór przez internet: pewna dostawa sprężonego powietrza do firmy
Chemex.
Via Internet ueberwacht: sichere Druckluft fuer Chemex.
Giesserei-Prax. 2011 nr 11 s.482483.
Firma Chemex GmbH z Delligsen
(Niemcy), produkująca układy zasilające, zleciła firmie Diehl Drucklufttechnik
GmbH w Isernhagen (Niemcy) rozplanowanie i wykonanie nowoczesnego stanowiska rozdziału sprężonego powietrza.
Zainstalowano sprężarki typu L firmy
CompAir. Sprężarki pracują wydajnie.
W razie konieczności możliwe jest zwiększenie ich wydajności. Sprężarki (sprężone powietrze) wykorzystuje się w różnych
etapach produkcji zasilaczy. W artykule
przedstawiono dane techniczne zainstalowanej sprężarki. Opisano jej konstrukcję oraz eksploatację. Sterowana jest ona
elektronicznie, jest energooszczędna.
Kontrola nieszczelności. Regularna
kontrola instalacji sprężonego powietrza pozwala obniżyć (nie tylko)
koszty energii.
Den Leckagen auf der Spur. Regelmaessige Kontrollen der Druckluftinstallationen
senken (nicht nur) die Energiekosten.
5-6, s. 4-8.
Autor: Preuss T.
Artykuł
dotyczy
ekonomicznego wykorzystania sprężonego powietrza stosowanego w różnych agregatach
stosowanych w odlewni. Prawie 30% wytworzonego sprężonego powietrza jest
tracone w wyniku nieszczelności przewodów lub niepoprawnego podłączenia czy
zastosowania złej armatury (złączek) na
drodze do użytkownika. Spadek ciśnienia sprężonego powietrza w sieci z 7 do
5 bar może spowodować spadek sprawności urządzenia nawet do 50%. Znaczny
spadek sprawności w przypadku spadku
ciśnienia sprężonego powietrza w sieci
widoczny jest w urządzeniach do szlifowania. Spadki ciśnienia sprężonego powietrza są nieuniknione, ale można je
minimalizować dobierając odpowiednie
przekroje przewodów i zmniejszając lub
eliminując ich chropowatość. W artykule
opisano sposób oszczędzania energii poprzez oszczędną, prawidłową gospodarkę
sprężonym powietrzem przez zastosowanie odpowiedniej instalacji i ustawienie
sprężarki. Omówiono zagadnienie kontroli
nieszczelności w typowych miejscach jej
występowania w instalacjach sprężonego
powietrza w odlewni.
Nowa metoda przeróbki mas formierskich opracowana dla firmy Pinter
Guss GmbH w Deggendorf – zastosowanie z powodzeniem nowoczesnego
oprzyrządowania.
Neue Formsandaufbereitung fuer Firma
Pinter Guss GmbH, Deggendorf – Innovatives Anlagenkonzept erfolgreich umgesetzt.
Giesserei-Prax. Special 2011, nr 9,
s. 441-444.
39
W firmie Pinter Guss GmbH w Deggendorf (Niemcy) przeprowadzono modernizację odlewni w szerokim zakresie. Zmodernizowano między innymi
topialnię, zakupiono nową linię forowania,
unowocześniono stację przeróbki mas.
W artykule opisano przebieg modernizacji, omówiono jej zalety, ale szczególną
uwagę poświęcono modernizacji i modułowej konstrukcji stanowiska do przeróbki
mas. Przedstawiono opis techniczny i eksploatację zmodernizowanej stacji przeróbki mas.
19. HISTORIA ODLEWNICTWA
I ODLEWY ARTYSTYCZNE
Muzeum
odlewów
artystycznych
Lauchhammer z historycznym zbiorem modeli.
Das Kunstgussmuseum Lauchhammer mit
der historischen Modellsammlung.
Giesserei-Prax. 2011, nr 7-8 (spec.),
s. 379-381.
Historyczne zbiory przejęte przez muzeum artystyczne odlewni artystycznej
Lauchhammer zawierają około 2800 sztuk
eksponatów odlewów artystycznych, modeli z gipsu i metalu. To są popiersia, plakietki, odlewy antyczne, dzieła berlińskiej
szkoły rzeźbiarzy. Zbiory, odlewy i modele
ilustrują historię odlewnictwa artystycznego, które dalej rozwijane i kultywowane
jest w muzeum Lauchhammer. Muzeum
to gromadzi także odlewy z brązu odlewane w odlewni Lauchhamer. Zbiory muzeum zostały w 2005r zgłoszone jako zbiór
zabytkowy, który podlega ochronie. Zbiór
prezentowany jest jako depozyt w zabytkowym odnowionym budynku szkoły.
Gustav Adam Krautheim – 85. rocznica śmierci założyciela pierwszej odlewni staliwa w Saksonii.
Gustav Adam Krautheim – Sachsens erstem Stahlformgiesser zum 85. Todestag.
Autor: Uhlig H.D.
40
Artykuł jest pośmiertnym wspomnieniem o Gustawie Krautheimie z okazji jego 85-tej rocznicy śmierci. Gustaw
Krautheim był założycielem odlewni staliwa w Chemnitz. Omówiono pobieżnie
zalety technologii odlewania w aspekcie
powstawania odlewni. W artykule opisano
drogę życiową założyciela odlewni i pierwsze lata jej funkcjonowania jako zakładu
przemysłowego.
Opracowanie: Aleksander Welkens, Krystyna
Bany-Kowalska, Joanna Dziaduś-Rudnicka.
Ekspresowa informacja naukowo-techniczna
z wybranych czasopism
TYTUŁ CZASOPISMA,
NUMER
WYBRANE ARTYKUŁY
AUTORZY
TYTUŁ ARTYKUŁU
JOM
Vol. 65, No. 1, January 2013
R. Barabash i in.
Microscopic deformation in individual grains in an advanced
high strength steel
Deformacje ziarna w wysoko wytrzymałych stalach
CAST METAL
& DIECASTING TIMES
January/February 2013,
Vol. 15, No. 1,
Energy efficient melting and holding crucibles for aluminium
Energooszczędne tygle do topienia I wytrzymywania
aluminium
SLÉVÁRENSTVÍ
2013, Nr 1–2
L. Hurtalova i in.
41
Microstructural study of heat treated secondary AlSi12Cu1Fe
cast alloy
Mikrostrukturalne badania wtórnego stopu AlSi12Cu1Fe
po obróbce cieplnej
TYTUŁ CZASOPISMA,
NUMER
WYBRANE ARTYKUŁY
AUTORZY
TYTUŁ ARTYKUŁU
LIVARSKI VESTNIK
2013, Vol. 60, No. 1
Analysis of the thermal conditions of die-casting tool
J. Del i in.
DIE CASTING
ENGINEER
2013, Vol. 57, Nr 2
Analiza termicznych warunków pracy oprzyrządowania
w odlewnictwie ciśnieniowym
Initial feasibility trias: Production of Zn-MMCs containing nanosized ceramic particles for improved creep resistance
S. Midson i in
Produkcja kompozytów metalowych na osnowie
Zn umacnianych ceramicznymi nanocząsteczkami
o podwyższonej odporności na pełzanie
Use of aging heat treatments to stabilize zinc casting alloys.
F.E. Goodwin
Sztuczne starzenie odlewów cynkowych w celu ich
stabilizacji
CHINA FOUNDRY
2013, Vol. 10, No. 1,
Z. Yubo i in.
Grain refinement of AZ91D alloy by intensive melt shearing
and its persistence after remelting and isothermal holding
Rozdrobnienie ziarna w stopie AZ91D poprzez intensywne
ścinanie oraz stabilność jego efektów po przetopie
i izotermicznym wytrzymywaniu
Opracowanie: Tomasz Reguła.
42
Informacja patentowa
Wykaz udzielonych przez UPRP patentów i praw ochronnych z zakresu
odlewnictwa w drugim kwartalw 2013 r.
Patenty i prawa ochronne uzyskane w 2012 roku:
1. „Urządzenie do wytwarzania materiałów
litych o wysokim stopniu rozdrobnienia
ziarna, zwłaszcza nanomateriałów”
Twórcy: Jan Tkuśnierz
Właściciel: Polska Akademia Nauk InstytuT Metalurgii i Inżynierii Materiałowej im.
Aleksandra Krupkowskiego
Patent nr 213945
2. „Układ urządzeń do przetwarzania drobnoziarnistych odpadów hutniczych”
Twórca:
Marian
Nabożny,
Zdzisław
Woźniacki, Jan Pasierb, Rudolf Kenig,
Wojciech Cholewiński, Stanisław Bobkiewicz, Janusz Pichor
Właściciel: Lucyna Maria Szumiec, Kraków
(Pl); Anna Dorota Klimek , Zdzisław Woźniacki, Jan Pasierb, Rudolf Kenig, Wojciech
Cholewiński, Stanisław Bobkiewicz, Pichor
Janusz,
Patent nr 213941
3. „Modyfikator do podeutektycznych
i okołoeutektycznych stopów Al-Si”
Twórcy: Tomasz Lipiński
Właściciel: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Patent nr 213927
4. „Masa modelowa miękka i sposób otrzymywania masy modelowej miękkiej”
Twórcy: Robak Izabela, Kubosz Grzegorz
Właściciel: Polwax Spółka Akcyjna
Patent nr 214177
5. „Sposób wytwarzania powierzchniowej
warstwy aluminiowanej na wyrobach z
magnezu i jego stopów”
Twórcy: Renata Mola
Właściciel: Politechnika Świętokrzyska
Patent nr 213955
43
6. „Sposób wytwarzania precyzyjnych wyrobów ze stopów aluminiowych”
Twórcy:
Damian
Nalewajko,
Wojda
Szymon
Właściciel: Voit Polska Sp. z o.o
Patent nr 214113
7. „Stop aluminium”
Twórcy: Jarosław Śliwakowski
Właściciel: Śliwakowski Jarosław Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe Eko-Świat
Patent nr 214175
8. „Stop cynku i sposób jego wytwarzania”
Twórcy: Janusz Stolorz, Krzysztof Stolorz,
Ludwik Kost, Jarosław Bienek, Henryk
Składaniec, Radosław Kirsz
Właściciel: Odlewnia Metali Szopienice
Sp. z o.o.
Patent nr 213991
Informacja o normach
PN-EN ISO
Polskie Normy i polskie dokumenty normalizacyjne opublikowane
od stycznia - marca 2013 r.
PN-EN 10071:2013
Analiza chemiczna materiałów żelaznych
-- Oznaczanie manganu w stalach i w żelazie -- Metoda miareczkowania elektrometrycznego; (oryg.); (gr. cen. E)
Zastępuje: PN-EN 10071:2000
PN-EN 1976:2013
Miedź i stopy miedzi -- Wyroby odlewane z miedzi nie przerobione plastycznie;
(oryg.); (gr. cen. M)
Zastępuje: PN-EN 1976:2001
PN-EN ISO 643:2013-06
Stal -- Mikrograficzne okreslanie wielkosci
ziarna
Zastępuje: PN-EN ISO 643:2005
Opublikowane od 2013-05-05 do
2013-07-05
PN-EN 16117-2:2013-05
Analiza chemiczna materiałów żelaznych
-Miedz i stopy miedzi -- Oznaczanie zawartosci miedzi -- Czesc 2: Elektrolityczne
oznaczanie miedzi w materiałach z zawartoscia miedzi wieksza niz 99,80 %
Data publikacji: 2013-05-30
Wprowadzone pozycje: EN 16117-2:2012
[IDT]
PN-EN 15616:2013-05
Miedz i stopy miedzi -- Oznaczanie zawartosci kadmu -- Metoda
44
płomieniowej atomowej spektrometrii absorpcyjnej (FAAS)
Data publikacji: 2013-05-31
Wprowadzone pozycje: EN 15616:2012
[IDT]
Opracowanie: Katarzyna Potępa
Wydarzenia
Spotkania
Wizyta przedstawicieli firm PEDMO S.A. i PROMETAL SRL ITALY
w Instytucie Odlewnictwa
Wizyta przedstawicieli
francuskich.
odlewni
W dniu 19 lutego 2013 r. w Instytucie
Odlewnictwa gościli przedstawiciele firmy
Pedmo S.A., Tychy: mgr inż. Marek Augustyn, Wiceprezes Zarządu oraz mgr inż.
Elżbieta Świtek ‒ Dyrektor oraz Pierre Angelo Colombo ‒ reprezentujący firmę PROMETAL SRL ITALY. W spotkaniu dotyczącym możliwości ewentualnej współpracy
uczestniczyli pracownicy Zakładu Technologii - dr inż. Irena Izdebska-Szanda oraz
mgr inż. Zbigniew Stefański. Moderatorem
spotkania był Dyrektor Instytutu, prof. dr
hab. inż. Jerzy J. Sobczak. Wizyta zakończyła się zwiedzaniem laboratoriów i zakładów technologicznych Instytutu.
W dniu 10 maja 2013 roku z inicjatywy Odlewniczej Izby Gospodarczej oraz
Branżowego Punktu Kontaktowego w Instytucie Odlewnictwa (Centrum Polskiego
Odlewnictwa) odbyło się spotkanie z 20
przedstawicielami odlewni francuskich.
Obecni byli prezesi i dyrektorzy
w większości małych i średnich przedsiębiorstw, a także przedstawiciele władz
CTIF (Centre des Techniques de Industrie
de la Fonderie) wraz z p. Philippe Malle Dyrektorem Zarządzającym. To pierwsza
taka swoista misja gospodarcza do Polski
francuskich odlewników. W imieniu Instytutu i ZG STOP gości przywitał Dyrektor,
prof. Jerzy J. Sobczak, który w skrócie
przedstawił zakres tematyczny głównych
kierunków działalności badawczo-naukowej Instytutu Odlewnictwa. Obecny był
dyrektor Odlewniczej Izby Gospodarczej,
kol. mgr Witold Dobosz, który dokonał
prezentacji działalności OIG.
45
Tematem spotkania i rozmów była
sytuacja branży odlewniczej we Francji, zwłaszcza w obszarze MŚP. Omówiono możliwości kontynuacji współpracy
w ramach projektów europejskich w nadchodzącej perspektywie projektowej UE
Horizon 2020. Zaproszeni goście zwiedzili
laboratoria i zakłady technologiczne Instytutu Odlewnictwa, a największym zainteresowaniem cieszyło się Centrum Badań Wysokotemperaturowych, Centrum
Szybkiego Prototypowania oraz nowo wybudowany kompleks do wytwarzania części metodą squeeze casting. Grupa gości
z Francji zwiedziła również Przedsiębiorstwo Innowacyjne Odlewnictwa Specodlew Sp. z o.o. oraz zakład Vesuvius Skawina Materiały Ogniotrwałe Sp. z o.o.
46
Wizyta przedstawicieli firmy MTI
Holland B.V.
W dniu 20 maja 2013 r. w Instytucie Odlewnictwa gościli przedstawiciele
firmy MTI Holland B.V. dr inż. Robert G.
van de Ketterij, dyrektor ds. rozwoju wiedzy, oraz dr inż. Ludwik Kowalski, specjalista metalurg. W spotkaniu dotyczącym
możliwości rozwinięcia dotychczasowej
współpracy uczestniczyli pracownicy Zakładu Stopów Żelaza - dr inż. Zenon Pirowski oraz dr inż. Adam Kowalski. Moderatorem spotkania był dyrektor Instytutu,
prof. dr hab. inż. Jerzy J. Sobczak. Wizyta
zakończyła się zwiedzaniem laboratoriów
i zakładów technologicznych Instytutu.
Wizyta studentów z Uniwersytetu
w Dreźnie.
Wizyta dyrektora ACMiN w Krakowie
W dniu 22 maja 2013 r. w Instytucie Odlewnictwa gościli studenci z Uniwersytetu Drezdeńskiego (Niemcy). Moderatorem spotkania
była prof. dr hab. inż. Natalia Sobczak. Studenci
mieli możliwość zapoznania się z działalnością
naukowo-badawczą Instytutu podczas zwiedzania laboratoriów i zakładów technologicznych,
z których największym zainteresowaniem cieszyło się Centrum Badań Wysokotemperaturowych. Spotkaniu towarzyszyła promocja
realizowanych i zakończonych projektów strukturalnych, m.in.: „Poprawa niezawodności bezołowiowych połączeń lutowanych w pakietach
elektronicznych", „Zaawansowane materiały
i technologie ich wytwarzania", „Doposażenie
infrastruktury badawczej Małopolskiego Centrum Innowacyjnych Technologii i Materiałów".
W dniu 11 czerwca 2013 r. Instytut Odlewnictwa odwiedził dyrektor nowo powstałego
Akademickiego Centrum Materiałów i Nanotechnologii w Krakowie, prof. Marek Przybylski, powołany na to stanowisko w kwietniu br.
przez Rektora AGH, prof. Tadeusza Słomkę.
Profesor M. Przybylski, specjalista w dziedzinie
fizyki ciała stałego, autor blisko 120 prac opublikowanych w czasopismach z listy filadelfijskiej,
od 2003 r. był związany z Max-Planck-Institut
für Mikrostrukturphysik w Halle, gdzie kierował
międzynarodową grupą badawczą. Profesorowi
Przybylskiemu towarzyszył dr hab. inż. Dariusz
Kata, prof. nadzw. z Wydziału Inżynierii Materiałowej i Ceramiki (WIMiC), członek Senatu
Akademii Górniczo-Hutniczej, z powodzeniem
współpracujący z Instytutem Odlewnictwa od
szeregu lat. Goście po spotkaniu z dyr. Instytutu, prof. Jerzym J. Sobczakiem, zwiedzili Zespół
Akredytowanych Laboratoriów Badawczych,
w szczególności stanowiska do badań nieniszczących metodą tomografii komputerowej, Centrum Badań Wysokotemperaturowych i Centrum
Projektowania i Prototypowania, zwłaszcza
stanowiska związane z badaniami nanomateriałów. Spotkanie, które upłynęło w znakomitej,
twórczej atmosferze, służyło rozeznaniu możliwości wspólnego prowadzenia badań i pozyskiwania środków na realizację projektów z zakresu nanomateriałów i nanotechnologii.
47
Konferencje
Konferencja Innowacje w odlewnictwie ciśnieniowym 15-17 maja
2013 r.
W dniach 15-17 maja 2013 roku
odbyła się w Janowie Lubelskim VI Konferencja Międzynarodowa poświęcona problematyce odlewnictwa ciśnieniowego pod
patronatem naukowym Instytutu Odlewnictwa. Konferencje otworzył kol. Wiesław
Walczak, wiceprezes ZG STOP. Podczas
otwarcia Kol. Tadeusz Franaszek, Prezes
ZG STOP wręczył dyplom Honorowego
Przewodniczącego Sekcji Odlewnictwa
Ciśnieniowego kol. prof. Andrzejowi Białobrzeskiemu.
Następnie zostały wygłoszone następujące referaty:
1. Wybrane aspekty odlewania ciśnieniowego - Aleksander Fajkiel, Instytut Odlewnictwa, Kraków
2. MAGMA5 skutecznym narzędziem optymalizacji konstrukcji form i detali ciśnieniowych - Ryszard Skoczylas, KOM-ODLEW sp. z o.o., Kraków
3. Wyposażenie stanowiska do wytwarzania rdzeni do form metalowych - Adam
Pietrzak, Hüttenes Albertus Polska Sp. z
o.o., Lublin.
Drugą sesję konferencji poprowadził prof. Tadeusz Pacyniak z Politechniki
Łódzkiej. Kolejno zostały zaprezentowane
referaty z zagranicy:
1. Obniżenie kosztów eksploatacji i zwiększenie wydajności maszyn do odlewania
ciśnieniowego - Francesco Sauda, COLOSIO slr, Włochy
2. Innowacyjne odlewanie ciśnieniowe
z zastosowaniem próżni - Konrad Baumgartner, FONDAREX SA, Szwajcaria
3. Nowe maszyny do odlewania ciśnieniowego z serii ECOLINE PRO - Maciej Dąbrowski, Bühler Polska sp. z o.o., Warszawa, a także referat naukowy:
4. Wykorzystanie procesu prasowania
w stanie ciekłym do wytwarzania odlewów
48
ze stopu do przeróbki plastycznej 7075 Tomasz Reguła, Instytut Odlewnictwa,
Kraków.
Trzeciej sesji przewodniczył prof.
Zbigniew Konopka z Politechniki Częstochowskiej. Kolejno zostały przedstawione
referaty:
1. VERICUT kluczem do sukcesu narzędziowni - Ryszard Skoczylas, KOM-ODLEW sp. z o.o., Kraków
2. Wpływ zawartości złomu obiegowego
we wsadzie na właściwości mechaniczne
wybranych odlewniczych stopów magnezu - Piotr Dudek, Instytut Odlewnictwa,
Kraków
3. Innowacje w odlewnictwie ciśnieniowym - Piotr Dudek, Instytut Odlewnictwa,
Kraków.
Konferencję zakończył kol. Wiesław
Walczak, dziękując wszystkim uczestnikom, prelegentom, autorom referatów
oraz sponsorom za udział w konferencji.
Konferencja zakończyła się wycieczką do odlewni Armatoora SA w Nisku.
„Badania i rozwój nowoczesnej
technologii tworzyw odlewniczych
odpornych na zmęczenie cieplne",
23-24 maja 2013 r.
W dniach 23‒24 maja 2013 r. odbyła się
w Zakopanem II konferencja pt. „Badania i rozwój nowoczesnej technologii tworzyw odlewniczych odpornych na zmęczenie cieplne", prezentująca wyniki II serii badań prowadzonych
w projekcie pod tym samym tytułem. Wykonawcą projektu realizowanego w ramach Programu
Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 20072013 jest Instytut Odlewnictwa.
Konferencję, składającą się z dwóch
sesji, otworzył dyrektor Instytutu Odlewnictwa
p. prof. dr inż. hab. Jerzy J. Sobczak, witając
serdecznie jej uczestników. Następnie zaprosił do prowadzenia I sesji p. prof. dra hab. inż.
Jerzego Guzika z Akademii Górniczo-Hutniczej
oraz p. prof. dra hab. inż. Zenona Ignaszaka
z Politechniki Poznańskiej.
I SESJĘ zainaugurował referat pt: „Sytuacja odlewnictwa światowego i krajowego z wyszczególnieniem produkcji odlewów ze stopów
żelaza", prezentowany przez prof. J.J. Sobczaka - opracowany na podstawie analizy danych
statystycznych z ankiet przekazywanych przez
krajowe odlewnie oraz analizy danych AFS
(American Foundry Society).
Następnie kierownik projektu mgr inż.
Andrzej Pytel przedstawił referat pt: „Odlewy
eksploatowane w warunkach zmęczenia cieplnego - stosowane w kraju". Zwiększenie odporności na szoki cieplne tworzyw, z których wykonane są odlewy, takie jak np.: kadzie, płyty
podkokilowe, wlewnice, kesony otworu spustowego pieca, formy szklarskie, stało się przyczynkiem opracowania projektu.
Nawiązaniem do tematyki tego referatu
było wystąpienie przedstawicieli Huty Buczek
p. mgra inż. Dariusza Jacha i p. mgr inż. Angeliki Justyniarskiej pt: „Produkcja i sterowanie
parametrami wytrzymałościowymi walców hutniczych odlewanych w Hucie Buczek Sp. z o.o.,
pracujących w warunkach zmęczenia cieplnego".
W kolejnych wystąpieniach pracownicy
Instytutu Odlewnictwa prezentowali prace prowadzone w projekcie: mgr inż. Andrzej Pytel
przedstawił referat pt: „Badania zmęczenia cieplnego żeliwa w Instytucie Odlewnictwa" (prowa-
dzone m.in. na urządzeniu zaprojektowanym
i wykonanym w ramach niniejszego projektu),
a mgr inż. Mieczysław Kuder referat pt: „Próbę oceny jakości żeliwa z różną postacią grafitu
w oparciu o pomiar aktywności tlenu w ciekłym
stopie i wybrane parametry krystalizacji".
I SESJĘ, która odbyła się 24 maja, prowadzili prof. Zenon Ignaszak i dr inż. Zenon Pirowski (Instytut Odlewnictwa).
Podczas tej sesji mgr inż. Krzysztof Jaśkowiec przedstawił pracę „Badania zmęczenia
cieplnego wybranych charakterystycznych próbek żeliwa na zaprojektowanym urządzeniu".
Następnie mgr inż. Zbigniew Stefański
zaprezentował nową ekologiczną metodę wykonywania odlewów z żeliwa sferoidyzowanego
i wermikularyzowanego w formie odlewniczej,
a inż. Stanisław Pysz wykorzystanie obliczeń
numerycznych do określenia właściwości odlewów z żeliwa w procesie ich wykonywania
i eksploatacji.
Konferencję zakończył referat „Badania
dylatometryczne żeliwa w zakresie przemian fazowych zachodzących w stanie stałym", który
w zastępstwie nieobecnego dra Andrzeja Gazdy, przedstawił kierownik projektu A. Pytel.
Konferencja zgromadziła przedstawicieli ośrodków naukowych, odlewni stopów żelaza i stopów metali nieżelaznych z całej Polski.
Uczestniczyli w niej również przedstawiciele
Stowarzyszenia Technicznego Odlewników
Polskich.
Zainteresowanie prezentowaną na konferencji tematyką znalazło odzwierciedlenie
w ożywionej dyskusji. Konferencja stworzyła niepowtarzalną okazję do wymiany doświadczeń i
nawiązania współpracy nauki z przemysłem.l
49
85-lecie profesora Zbigniewa Górnego i 65-lecie jego pracy twórczej
Konferencja ogólnopolska „Nowoczesne tendencje w odlewnictwie
w zakresie tworzyw i technologii",
13-14 czerwca 2013, Kraków
Podczas zorganizowanej w dniach 13-14
czerwca 2013 r. pod egidą Zarządu Głównego
Stowarzyszenia Odlewników Polskich i Zespołu Kompozytów Komitetu Nauk o Materiałach
Polskiej Akademii Nauk ogólnopolskiej konferencji poświęconej „Nowoczesnym tendencjom
w odlewnictwie w zakresie tworzyw i technologii", zebrani pracownicy Instytutu Odlewnictwa
oraz licznie zgromadzeni goście uczcili podwójny jubileusz prof. dra hab. inż. Zbigniewa
Górnego, doktora Honoris Causa Politechniki Poznańskiej i Akademii Górniczo-Hutniczej
w Krakowie, wieloletniego Dyrektora Instytutu
Odlewnictwa: jubileusz osiemdziesiątych piątych urodzin, a także sześćdziesięciopięciolecia
aktywnej pracy naukowej.
Sesję Jubileuszową rozpoczął Dyrektor
Instytutu Odlewnictwa, prof. dr hab. inż. Jerzy
J. Sobczak, zapraszając dostojnego Jubilata
na podium. Następnie zostało powołane Prezydium konferencji spotkania w osobach:
-- przewodniczącego Rady Naukowej Instytutu Odlewnictwa, Honorowego Przewodniczącego Komitetu Nauki o Materiałach
PAN, członka Rady Narodowego Centrum
Badań i Rozwoju, profesora honorowego
Politechniki Śląskiej, prof. dra hab. inż. Marka Hetmańczyka, zasłużonego pracownika
Instytutu Odlewnictwa,
50
--
prezesa Zarządu Głównego Stowarzyszenia Technicznego Odlewników Polskich, redaktora naczelnego czasopisma „Przegląd
Odlewnictwa - Nauka i Praktyka", mgra inż.
Tadeusza Franaszka, zasłużonego pracownika Instytutu Odlewnictwa,
-- przewodniczącego Komitetu Nauki o Materiałach PAN, przewodniczącego Rady Naukowej Instytutu Metalurgii i Inżynierii Materiałowej im. Aleksandra Krupkowskiego
PAN, członka-korespondenta PAN, prof. dra
hab. inż. Bogusława Majora.
Prof. Jerzy J. Sobczak uroczyście powitał Jubilata i Jego rodzinę, przedstawiciela
Ministerstwa Gospodarki p. naczelnika Henryka
Nastalskiego, radcę prezesa Najwyższej Izby
Kontroli p. dra Józefa Górnego, przyjaciół Pana
Profesora oraz jego wychowanków i współpracowników oraz licznie zaproszonych Gości.
Wśród przybyłych liczne było grono reprezentantów: uczelni (Politechnika Warszawska, Śląska, Częstochowska, Opolska, Rzeszowska,
Łódzka, Wrocławska, Akademia Górniczo-Hutnicza, Uniwersytet Zielonogórski, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie), Polskiej Akademii Nauk (Instytut Inżynierii
Materiałowej i Metalurgii im. Aleksandra Krupkowskiego PAN w Krakowie), instytutów naukowych (Instytut Spawalnictwa, Instytut Transportu Samochodowego) oraz przedsiębiorstw
branży odlewniczej z całego kraju (METALODLEW SA, Zakład Metalurgiczny WSK, GUSS-EX sp. z o.o., Odlewnia SILUM sp. z o.o., KPR
PRODLEW, Odlewnia Żeliwa DRAWSKI, SPECODLEW sp. z o.o., Instytut Wdrożeń i Technologii sp. z o.o.). Swoją obecnością uroczystość uświetnili m.in.: prof. dr hab. inż. Mirosław
Karbowniczek, Prorektor ds. Ogólnych AGH
oraz prof. dr hab. inż. Józef Szczepan Suchy,
Dziekan Wydziału Odlewnictwa, Prezes Honorowy Stowarzyszenia Odlewników Polskich,
Wiceprezes Naczelnej Organizacji Technicznej,
długoletni przewodniczący Rady Naukowej Instytutu Odlewnictwa, prof. dr hab. inż. Paweł
Zięba, Dyrektor Instytutu Inżynierii Materiałowej
i Metalurgii im. A. Krupkowskiego PAN w Krakowie, prof. dr hab. inż. Jerzy Kubicki z Instytutu
Inżynierii Materiałowej Zachodniopomorskiego
Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie,
dr inż. Andrzej Wojciechowski, Dyrektor Instytutu Transportu Samochodowego w Warszawie,
p. Tadeusz Bogacz, wieloletni Prezes firmy
Metalodlew SA w Krakowie oraz p. Ryszard
Szostak, Prezes GUSS-EX sp. z o.o. Obecni
również byli reprezentanci Centrum Polskiego Odlewnictwa w osobach prezesa Zarządu
Głównego Stowarzyszenia Technicznego Odlewników Polskich oraz prezesa Odlewniczej
Izby Gospodarczej.
Laudację na cześć Profesora Zbigniewa
Górnego wygłosił prof. dr hab. inż. Roman Wrona (Wydział Odlewnictwa AGH). W zakończeniu wymieniono w laudacji liczne odznaczenia,
nagrody i wyróżnienia, które otrzymał profesor
Zbigniew Górny w dowód uznania za swoją długoletnią oraz niezwykle owocną i twórczą działalność.
Przedstawiciel Ministerstwa Gospodarki
p. naczelnik Henryk Nastalski wręczył Jubilatowi, w imieniu Wicepremiera i Ministra Gospodarki p. Janusza Piechocińskiego, okolicznościowy
list gratulacyjny. Pani Grażyna Stożek, wieloletni pracownik Instytutu Odlewnictwa, wieloletnia
współpracownica p. prof. Zb. Górnego została
odznaczona Złotym Medalem za długoletnią
służbę. Następnie prof. Jerzy J. Sobczak złożył
dostojnemu Jubilatowi serdeczne życzenia jubileuszowe i wręczył w dowód uznania - w imieniu
wszystkich pracowników Instytut Odlewnictwa piękną rzeźbę Diany odlaną z brązu. Świętujący
swój jubileusz Profesor Zbigniew Górny został
poproszony o okolicznościowe wystąpienie, po
wysłuchaniu którego wielu uczestników spotkania, przyjaciół i współpracowników Profesora
wygłosiło okolicznościowe adresy, złożyło gratulacje oraz wręczyło Jubilatowi okolicznościowe upominki. Uroczystą sesję konferencji zakończył wykład zamawiany prof. J.J. Sobczaka
„Odlewane metalowe materiały kompozytowe".
Po krótkiej przerwie odbyła się pierwsza
sesja referatowa, poprowadzona przez prof.
Andrzeja Balińskiego, podczas której zostały
wygłoszone następujące referaty:
-- Porównanie mikrostruktury i właściwości
mechanicznych żeliwa sferoidalnego ausferrytycznego oraz stali poddanych dynamicznej deformacji w teście Taylora - D.
Myszka, L. Cybula, Politechnika Warszawska,
-- Korozja stali i żeliwa sferoidalnego ferrytycznego w ciekłej cynie - Z.A. Opiekun,
W.A. Orłowicz, Politechnika Rzeszowska,
-- Wpływ modyfikacji na strukturę i udarność
mosiądzu aluminiowego CuZn30Al3 R. Romankiewicz, F. Romankiewicz, Uniwersytet Zielonogórski.
Pierwszy dzień konferencji został zakończony spotkaniem uczestników w stylu garden party.
W drugim dniu konferencji odbyła się
kolejna sesja referatowa, którą poprowadził dr
inż. Artur Kudyba. Zebrani wysłuchali następujących referatów:
-- Nakładanie warstw niklowych na modele do
odlewania precyzyjnego - M. Jesiotr, M. Tarnowski, B. Kucharska, D. Myszka, T. Wierzchoń, Politechnika Warszawska,
-- Konstrukcja palety podstawowej oprzyrządowania technologicznego do obróbki cieplnej
A. Drotlew, M. Garbiak, J. Kubicki, B. Piekarski, Zachodniopomorski Uniwersytet
w Szczecinie, P. Siluk, Kabel-Technik-Polska sp. z o.o.,
-- Kompozyty odlewane na osnowie stopu Al-Si zbrojone fazami międzymetalicznymi J. Szajnar, M. Cholewa, T. Wróbel, T. Szuter, Politechnika Śląska.
Wszystkie wystąpienia zostaną opublikowane w postaci artykułów recenzowanych
w specjalnym numerze „Prac Instytutu Odlewnictwa" (5 punktów wg skali MNiSW).
Na zakończenie konferencji pt. „Nowoczesne tendencje w odlewnictwie w zakresie
tworzyw i technologii" zostały wyemitowane filmy promujące najnowocześniejsze urządzenia
w Instytucie Odlewnictwa. Dla chętnych przewidziano zwiedzanie laboratoriów Instytutu.
Konferencję zakończył prof. Jerzy J. Sobczak,
zapraszając gości do zwiedzania Instytutu.
Konferencja upłynęła w niezwykle serdecznej atmosferze, którą zaproszeni goście
długo i życzliwie komentowali w kuluarach.
Żywe zainteresowanie wywołała ciekawie i profesjonalnie wydana monografia, poświęcona
opisywanym uroczystościom.
51
52
Targi
Międzynarodowe
skie ITM 2013
Targi
Poznań-
W dniach 4‒7 czerwca 2013 roku w Poznaniu odbyły się największe w Polsce Targi
ITM 2013 zorganizowane przez Międzynarodowe Targi Poznańskie i jak corocznie nie mogło na nich zabraknąć Instytutu Odlewnictwa.
W Targach wzięło udział prawie 1000 wystawców i firm reprezentujących aż 30 krajów. Interesujące pokazy oraz ekspozycje znaleźli
w trakcie 4 dni targów nie tylko specjaliści
z branży, ale również w ostatni dzień, który był
dniem otwartym, młodzi ludzie dopiero wkraczający w świat obrabiarek, metalurgii, spawania
czy obróbki powierzchni, ze szkół oraz uczelni
o profilach zgodnych z tematyką wystaw.
W trakcie trwania targów w ramach Parku Odlewnictwa i Nauka dla Gospodarki Instytut Odlewnictwa prezentował swoją ofertę m.in.
innowacyjnych rozwiązań odlewniczych, ofertę
wydawniczą Instytutu i technologie opracowane
przez pracowników jednostki. W pierwszy dzień
targów odbyło się uroczyste otwarcie Targów
oraz gala nagród Targów ITM Polska, na której
Instytut Odlewnictwa otrzymał Złoty Medal MTP
za „Proekologiczne zaawansowane materiały
ceramiczne na bazie kordierytu do zastosowań
wysokotemperaturowych wytworzone z odpadów elektrowni węglowych". W drugim dniu
w Sali Ziemi odbyła się Gala Nagrody Gospodarczej Prezydenta RP, którą swoim udziałem
uświetnił Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej,
Bronisław Komorowski.
53
Instytut Odlewnictwa podczas Małopolskiego Festiwalu Innowacji
Instytut Odlewnictwa po raz kolejny
wziął czynny udział w Małopolskim Festiwalu
Innowacji, którego organizatorem jest Departament Rozwoju Gospodarczego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego,
przy współpracy z Departamentem Polityki Regionalnej i Departamentem Funduszy Europejskich.
W dniu 4 czerwca 2013 r. w Instytucie
Odlewnictwa został zorganizowany dzień otwarty, podczas którego zwiedzający mieli możliwość zapoznania się z prowadzoną tutaj działalnością naukowo-badawczą. Przybyłych gości
powitał dyrektor Instytutu, prof. dr hab. inż. Jerzy J. Sobczak, który w krótkim wykładzie przybliżył zainteresowanym odlewnictwo i specyfikę
zawodu odlewnika. Dopełnieniem prelekcji była
projekcja filmu autorstwa red. Wiktora Niedzickiego, pt. „Magia ciekłego metalu". Następnie
grupy zapoznały się z pracami prowadzonymi
w: Centrum Badań Wysokotemperaturowych,
Centrum Projektowania i Prototypowania, Zakładzie Stopów Metali Nieżelaznych, Zakładzie
Stopów Żelaza oraz Zespole Laboratoriów Badawczych. Goście z zainteresowaniem obejrzeli multimedialną wystawę „Odlewnictwo jest
jasne!", stanowiącą pomocne narzędzie do
prezentacji technologii odlewniczych i specyfiki
branży, metod nowoczesnych badań i innowacyjnych materiałów.
Zwiedzaniu Instytutu towarzyszyła również promocja projektów strukturalnych, m.in.:
„Poprawa niezawodności bezołowiowych połączeń lutowanych w pakietach elektronicznych",
„Zaawansowane materiały i technologie ich wytwarzania", „Doposażenie infrastruktury badawczej Małopolskiego Centrum Innowacyjnych
Technologii i Materiałów".
Natomiast 5 czerwca 2013 r. Instytut
Odlewnictwa wziął udział w Małopolskich Targach Innowacji na Małym Rynku w Krakowie,
wśród 24 wystawców - instytucji, wspierających
oraz uczestniczących w procesach wprowadzania innowacji w kraju i za granicą. Podczas
targów Instytut zaprezentował m.in. innowacyjny wynalazek „Pasywny kompozytowy pancerz
ochronny" (autorzy: Jerzy J. Sobczak, Paweł
Darłak, Piotr Długosz), który zdobył wiele nagród na krajowych i zagranicznych targach,
54
m.in. CONCOURS LEPINE 2013, BRUSSELS
INNOVA 2012, XVIII Międzynarodowe Targi
Technologii dla Odlewnictwa w Kielcach w 2012
r. oraz Dyplom od Ministra Nauki i Szkolnictwa
Wyższego. Instytut Odlewnictwa otrzymał z rąk
pani Joanny Domańskiej, p.o. zastępcy dyrektora Departamentu Rozwoju Gospodarczego
Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego, statuetkę Małopolskich Targów Innowacji 2013.
Szkolenia
„Metody badań i kryteria oceny
bentonitu. Badania i możliwości
zagospodarowania pyłów ze stacji
przerobu mas formierskich”
3 czerwca 2013 r., w Zakładzie Technologii
Instytutu Odlewnictwa odbyło się szkolenie otwarte pt. „Metody badań i kryteria
oceny bentonitu. Badania i możliwości
zagospodarowania pyłów ze stacji przerobu mas formierskich”. Zakres tematyczny obejmował następujące zagadnienia:
kryteria oceny bentonitu i odpadowych
pyłów formierskich, wymagane normy
i aparatura, możliwości zagospodarowania pyłów; badania bezpośrednie bentonitu (fizykochemiczne): oznaczanie zawartości wody, analiza ziarnowa, wskaźnik
pęcznienia, glina aktywna, węgiel błyszczący, wskaźnik pH; wykonywanie mas
syntetycznych do badań laboratoryjnych;
badania pośrednie (technologiczne) bentonitu: wilgotność masy, wytrzymałość na
ściskanie i rozciąganie na wilgotno, wytrzymałość na rozciąganie w strefie przewilżonej, przepuszczalność na wilgotno,
zagęszczalność, płynność Dieterta, osypliwość, odporność na generowanie wad
powierzchniowych, znaczenie stosunku
wodno-glinowego, straty prażenia.
przygotowania zgładów metalograficznych; obserwacje mikroskopowe zgładów
metalograficznych ‒ podstawy analizy
obrazu mikroskopowego; znormalizowane metody opisu, klasyfikacji i oceny mikrostruktury wg norm w aspekcie kontroli
jakości i warunków technicznych odbioru
odlewów.
Szkolenie prowadzili: dr inż. Małgorzata
Warmuzek, mgr inż. Łukasz Boroń.
Szkolenie prowadzili: dr inż. Irena Izdebska-Szanda, mgr inż. Aleksander Palma,
mgr inż. Zbigniew Stefański
„Analiza i interpretacja obrazów
mikroskopowych mikrostruktury
żeliwa”
24 czerwca 2013 r., w akredytowanym
Laboratorium Badań Struktury i Właściwości Instytutu Odlewnictwa, zorganizowano szkolenie otwarte pt.: „Analiza
i interpretacja obrazów mikroskopowych
mikrostruktury żeliwa”. Zakres szkolenia obejmował: techniki preparatyki próbek żeliwa do badań metalograficznych,
praktyczne aspekty wyboru i stosowania
nowoczesnych materiałów polerskich do
55
Publikacje
Wydawnictwa:
Redaktor wydania: prof. dr hab. inż. Jerzy J. Sobczak NOWOCZESNE TENDENCJE
W ODLEWNICTWIE W ZAKRESIE TWORZYW I TECHNOLOGII
Konferencja Naukowa z okazji Jubileuszu 85-lecia
urodzin i 65-lecia pracy naukowej prof. dra hab. inż.
Zbigniewa Górnego 13–14 czerwca 2013 r.
ISBN 978-83-88770-87-6
Praca zbiorowa pod red. Aleksandra Fajkla: INNOWACJE W ODLEWNICTWIE CIŚNIENIOWYM. Cz. VI
W wydawnictwie przedstawiono innowacje i wybrane
aspekty w odlewnictwie ciśnieniowym, a także tematy
dotyczące: wpływu zawartości złomu obiegowego we
wsadzie na właściwości mechaniczne wybranych odlewniczych stopów magnezu, redukcji kosztów operacyjnych i zwiększenia wydajności odlewania ciśnieniowego. Przedstawiono: VERICUT® jako klucz do sukcesu
narzędziowni, wyposażenie stanowiska do wytwarzania rdzeni do form metalowych oraz wykorzystanie
procesu prasowania w stanie ciekłym do wytwarzania odlewów ze stopu do przeróbki plastycznej 7075.-
ISBN 978-83-88770-81-4
56

Show publication content!

Transkrypt

Podobne dokumenty

INFORMACJA O PROJEKCIE

Szlifierz żeliwa (po procesie odlewania)

optymalizacja systemu produkcji w odlewni żeliwa w koluszkach