Warciańskie Ługi - Katedra Geobotaniki i Ekologii Roślin

Warciańskie Ługi - Katedra Geobotaniki i Ekologii Roślin

ARTYKUŁY
Chrońmy Przyr. Ojcz. 67 (6): 504–510, 2011
Szata roślinna projektowanego użytku ekologicznego
„Warciańskie Ługi”
Vegeta�on of the “Warciańskie Ługi” peat bog area
(Central Poland), which is worthy of protec�on
BEATA WOZIWODA1, KATARZYNA AMBROŻKIEWICZ2
Katedra Geobotaniki i Ekologii Roślin, Uniwersytet Łódzki
90–237 Łódź, ul. Banacha12/16
e-mail: [email protected]
1
93–378 Łódź, ul. Gładka 12/20
e-mail: [email protected]
2
Słowa kluczowe: torfowisko, bór bagienny, użytek ekologiczny, Ługi, Warta.
Praca prezentuje walory przyrodnicze projektowanego użytku ekologicznego „Warciańskie Ługi”,
zlokalizowanego w holoceńskiej pradolinie rzeki Warty na wysokości zbiornika retencyjnego
„Jeziorsko”. Badania szaty roślinnej prowadzono w latach 2007–2008. Na pięciohektarowym obszarze wyróżniono 13 zbiorowisk roślinnych: zbiorowiska rzęs Lemnetum trisulcae, okrężnicy bagiennej Hottonietum palustris i żabiścieku pływającego Hydrocharitetum morsus-ranae, szuwary trzcinowe Phragmitetum australis i zachylnikowo-trzcinowe Thelypteridi-Phragmitetum, zbiorowisko torfowiskowe Eriophorum vaginatum-Sphagnum fallax, łozowiska Salicetum pentandro-cinereae, cztery zbiorowiska leśne naturalne (bór sosnowy bagienny Vaccinio uliginosi-Pinetum
i bór wilgotny Molinio-Pinetum, zbiorowiska: Betula-Phragmites i Betula-Salix) oraz dwa zbiorowiska antropogeniczne – Pinus-Phragmites i Alnus glutinosa-Carex acutiformis. Odnotowano występowanie 19 gatunków roślin zagrożonych i chronionych.
Wstęp
Torfowiska należą do najbardziej zagrożonych ekosystemów mokradłowych w Polsce.
Nawet niewielkie ich fragmenty, ocalałe w silnie przekształconym antropogenicznym krajobrazie pól uprawnych i leśnych monokultur środkowej Polski, są ostojami cennych gatunków i biocenoz, zasługującymi na ochronę.
Takie refugium przyrody znajduje się w miejscowości Glinno, 3 km na wschód od rzeki
Warty (na wysokości zbiornika „Jeziorsko”).
Obejmuje ono najlepiej zachowany około pięciohektarowy fragment rozległego niegdyś tor-
504
fowiska Ługi. Obszar ten stanowi własność
Skarbu Państwa i jako część kompleksu leśnego Glinno jest zarządzany i użytkowany gospodarczo przez Leśnictwo Rożdżały przynależące
do Nadleśnictwa Poddębice RDLP w Łodzi. Na
pozostałych 100 hektarach, w wyniku przeprowadzonych w przeszłości melioracji odwadniających i intensywnego pozyskiwania torfu
przez właścicieli gruntów prywatnych, powstał
system grobli, rowów i potorfii, a szata roślinna
uległa silnym przeobrażeniom.
W niniejszym opracowaniu przedstawiono florę i roślinność najcenniejszego fragmentu Ługów.
B. Woziwoda i K. Ambrożkiewicz
Metody
Terenowe badania zróżnicowania flory
i zbiorowisk roślinnych Ługów prowadzono
w latach 2007–2008 w ramach projektu badawczego MNiSW nr N305 3125. Prezentowane
wyniki odnoszą się do południowej części dawnego torfowiska (51°43´47˝–51°43´53˝N oraz
18°42´40˝–18°42´47˝E). Obszar ten położony
jest we wschodniej części mezoregionu Kotlina
Sieradzka (Kondracki 2002).
Nazewnictwo roślin naczyniowych podano za Mirkiem i innymi (2002), mchów
za Ochyrą i innymi (2003), a wątrobowców za Szweykowskim (2006). Mszaki zostały oznaczone przez dr Monikę Staniaszek-Kik.
Klasyfikację fitocenoz oraz przynależność syntaksonomiczną gatunków przyjęto według
Matuszkiewicza (2002). W analizie zbiorowisk
leśnych uwzględniono również opracowanie
Matuszkiewicza z 2008 roku.
Szata roślinna „Warciańskich Ługów”
W dołach potorfowych z otwartą taflą wody
o powierzchni od kilku do kilkudziesięciu metrów kwadratowych i głębokości 30–150 cm
wykształcają się zbiorowiska rzęs Lemnetum
trisulcae (Kelhofer 1915) Knapp et Stoffers
1962, z rzęsą drobną Lemna minor i rzadko
notowaną na tym obszarze rzęsą trójrowkową
L. trisulca. Niewielkie skupienia tworzy okręż-
Charakterystyka szaty roślinnej
Na obszarze Ługów wykształciły się zbiorowiska wodne, szuwarowe, zaroślowe i leśne
(ryc. 1).
Płytkie na 1–1,5 m potorfia zajęte są przez
szuwar trzcinowy Phragmitetum australis (Gams
1927) Schmale 1939. W miejscach długotrwale
zabagnionych trzcinie towarzyszy zachylnik błotny Thelypteris palustris, tworząc szuwar zachylnikowo-trzcinowy Thelypteridi-Phragmitetum
Kuiper 1957. Bujne łany tej paproci porastają
również niskie groble i płytkie bagniste zagłębienia w torfie. Wśród trzcin spotkać można m.in.:
kosaćca żółtego Iris pseudacorus, jaskra wielkiego Ranunculus lingua i jaskra płomiennika
R. flammula, wiązówkę błotną Filipendula ulmaria, trzcinnika prostego Calamagrostis stricta, czyśćca błotnego Stachys palustris, komonicę błotną Lotus uliginosus, firletkę poszarpaną
Lychnis flos-cuculi i siedmiopalecznika błotnego
Comarum palustre. Rosną tu też kępy nerecznicy grzebieniastej Dryopteris cristata i wietlicy samiczej Athyrium filix-femina.
Ryc. 1. Aktualna roślinność rzeczywista projektowanego użytku ekologicznego „Warciańskie Ługi”: 1 – szuwary trzcinowe Phragmitetum australis i zachylnikowo-trzcinowe Thelypteridi-Phragmitetum; zbiorowiska: 2 – Pinus-Phragmites, 3 – Betula-Phragmites,
4 – Betula-Salix, 5 – bór sosnowy bagienny Vaccinio
uliginosi-Pinetum, 6 – bór sosnowy wilgotny MolinioPinetum, 7 – zbiorowisko Alnus glu�nosa-Carex acu�formis, 8 – łozowisko Salicetum pentandro-cinereae,
9 – zbiorowiska rzęs Lemnetum trisulcae i żabiścieku
pływającego
Hydrocharitetum
morsus-ranae,
10 – zbiorowisko okrężnicy bagiennej Ho�onietum
palustris, 11 – zbiorowisko torfowiskowe Eriophorum
vaginatum-Sphagnum fallax
Fig. 1. Vegeta�on of the area “Warciańskie Ługi”:
1 – Phragmitetum australis and ThelypteridiPhragmitetum; 2 – Pinus-Phragmites, 3 – BetulaPhragmites, 4 – Betula-Salix, 5 – Vaccinio uliginosiPinetum, 6 – Molinio-Pinetum, 7 – Alnus glu�nosaCarex acu�formis, 8 – Salicetum pentandro-cinereae,
9 – Lemnetum trisulcae and Hydrocharitetum morsusranae, 10 – Ho�onietum palustris, 11 – Eriophorum
vaginatum-Sphagnum fallax
505
Chrońmy Przyr. Ojcz. rocznik 67, zeszyt 6, 2011
nica bagienna Hottonia palustris i żabiściek pływający Hydrocharis morsus-ranae. Sporadycznie
występuje tu szalej jadowity Cicuta virosa. Przy
utrzymującym się wysokim poziomie stagnującej wody, rzęsy i żabiściek rozwijają się obficie
również w szuwarach trzcinowych.
W kompleksie przestrzennym z szuwarami występuje zbiorowisko Pinus-Phragmites.
Obejmuje ono obszar sąsiadujący od południowego zachodu z lasem gospodarczym, około 60
lat temu zmeliorowany i zalesiony sosną zwyczajną Pinus sylvestris. Obecnie w drzewostanie w domieszce notowane są brzozy: omszona Betula pubescens i zwyczajna Betula pendula oraz świerk zwyczajny Picea abies. Luźną
warstwę krzewów tworzą: kruszyna pospolita Frangula alnus, jarzębina Sorbus aucuparia i podrost brzóz. Runo zielne jest zdominowane przez trzcinę pospolitą Phragmites australis. Często notowano gatunki torfowiskowe z klasy Scheuchzerio-Caricetea nigrae: turzycę pospolitą Carex nigra, gwiazdkowatą
C. echinata, siwą C. canescens i siedmiopalecznika błotnego oraz gatunki łąkowe z klasy Molinio-Arrhenatheretea: mietlicę rozłogową Agrostis stolonifera, sit rozpierzchły Juncus
effusus i tojeść pospolitą Lysimachia vulgaris.
Obecne są też gatunki borowe: siódmaczek leśny
Trientalis europaea, borówka czarna Vaccinium
myrtillus i konwalijka dwulistna Maianthemum
bifolium. Zwartą w 80% warstwę mszystą budują głównie torfowce: kończysty Sphagnum
fallax i błotny S. palustre oraz darnie płonnika
pospolitego Polytrichum commune. Nasady pni
drzew, pniaki i kłody są siedliskiem dość zróżnicowanej gatunkowo brioflory. Występuje tu
m.in.: przyziemka lazurowa Calypogeia azurea,
widłoząb miotłowy Dicranum scoparium, borześlad zwisły Pohlia nutans, krótkosz pospolity Brachythecium rutabulum, krótkoszek aksamitny Brachytheciastrum velutinum, złotowłos strojny Polytrichastrum formosum, dwustronek jasny Plagiothecium laetum, widłoząbek włoskowy Dicranella heteromalla, bielistka
siwa Leucobryum glaucum, głowiak dwukończysty Cephalozia bicuspidata i czteroząb przezroczysty Tetraphis pellucida.
506
W sąsiednim płacie miejsce sosny w drzewostanie zajmują brzozy: brodawkowata
i omszona oraz topola osika Populus tremula.
Zbiorowisko opisano jako Betula-Phragmites.
Skupiony w kępach podszyt składa się z kruszyny, wierzb: szarej Salix cinerea i uszatej S. aurita
oraz z podrostów drzew. Runo zdominowane
jest przez trzcinę lub przez turzycę błotną Carex
acutiformis. Często notowane są: gorysz błotny
Peucedanum palustre, przytulia błotna Galium
palustre, zachylnik błotny i fiołek błotny Viola
palustris. Obecność trzęślicy modrej Molinia
caerulea, ostrożenia błotnego Cirsium palustre
i kłosówki wełnistej Holcus lanatus wzbogaca
listę notowanych na tym obszarze roślin łąkowych z klasy Molinio-Arrhenatheretea. Zwarte
runo mszyste składa się z darni czterech gatunków torfowców: kończystego, nastroszonego
Sphagnum squarrosum, frędzlowanego S. fimbriatum oraz błotnego. Pozostałe 11 gatunków
mszaków, w tym m.in. mokradłosz sercowaty
Calliergon cordifolium i dwustronek ząbkowany Plagiothecium denticulatum, osiąga niewielkie pokrycie.
Wokół szuwarów trzciny oraz na skarpach wysokich grobli wykształciły się łozowiska Salicetum pentandro-cinereae (Almq.
1929) Pass. 1961. Wierzby: szara, rzadziej uszata i sporadycznie pięciopręcikowa Salix pentandra tworzą zwarte zarośla, które stopniowo
zarastają ulegające wypłycaniu doły potorfowe
(ryc. 2). Miejsca mniej wilgotne zajmuje głównie kruszyna z niewielką domieszką wyżej wymienionych gatunków wierzb. Łozowiska towarzyszące potorfiom charakteryzuje słabo zwarte, ubogie gatunkowo runo zielne. Pomiędzy
płożącymi się w częściach nasadowych gałęziami wierzb rosną kępy zachylnika błotnego, turzycy bladej Carex pallescens, turzycy zaostrzonej C. gracilis, turzycy błotnej i śmiałka darniowego Deschampsia caespitosa oraz pędy trzciny.
Notowano też krwawnicę pospolitą Lythrum salicaria, kropidło wodne Oenanthe aquatica, gorysz błotny i tojeść bukietową Lysimachia thyrsiflora. Na brzegach dołów potorfowych rozwijają się niewielkie kępy torfowców: frędzlowanego, błotnego i nastroszonego. Mozaika darni
B. Woziwoda i K. Ambrożkiewicz
Szata roślinna „Warciańskich Ługów”
Ryc. 2. Mozaika zbiorowisk wodnych Lemnetum trisulcae, szuwarowych Thelypteridi-Phragmitetum i łozowisk
Salicetum pentandro-cinereae (27.05.2008 r., fot. B. Woziwoda)
Fig. 2. The spa�al mosaic of aqua�c communi�es Lemnetum trisulcae, rush communi�es with ferns
Thelypteridi-Pragmitetum and thickets with willows Salicetum pentandro-cinereae (27 May 2008, photo by
B. Woziwoda)
krótkosza pospolitego, mokradłoszki zaostrzonej Calliergonella cuspidata, drabika drzewkowatego Climacium dendroides, płaskomerzyka pokrewnego Plagiomnium affine i rokieta
cyprysowego Hypnum cupressiforme pokrywa
groble, płożące się gałęzie wierzb i/lub wypłycone przestrzenie pomiędzy nimi.
Zarośla kruszynowo-wierzbowe wykształciły się także w sąsiedztwie (na siedlisku) boru
bagiennego. Słabo rozwinięte runo zielne jest
tu zdominowane przez turzycę błotną. Dość
licznie reprezentowane są także inne gatunki
z klasy Scheuchzerio-Caricetea nigrae obejmującej zbiorowiska torfowisk mszysto-turzycowych: fiołek błotny, siedmiopalecznik, turzyca pospolita i bobrek trójlistkowy Menyanthes
trifoliata oraz gatunki łąkowe z klasy Molinio-Arrhenatheretea: trzęślica modra, skrzyp błotny Equisetum palustre, sit rozpierzchły i wiązówka błotna. Rzadziej notowano nerecznicę
krótkoostną Dryopteris carthusiana i zachylnik
błotny. Fitocenozę wyróżnia zwarte w 90% tor-
fowcowe runo tworzone przez torfowca frędzlowanego i nastroszonego, rzadziej – obłego
Sphagnum teres i błotnego. Dodatkowo warstwę
mszystą budują: krótkosz pospolity, krzywoszyj
rozesłany Amblystegium serpens, płaskomerzyk
falisty Plagiomnium undulatum oraz w niewielkim stopniu: borześlad zwisły, krągłolist
macierzankowy Rhizomnium punctatum i merzyk groblowy Mnium hornum. Te same gatunki notowane są w sąsiednim płacie, który różni się od łozowiska wykształconym drzewostanem brzozowo-olchowym. Zbiorowisko to opisano jako Betula-Salix.
Najcenniejsze przyrodniczo fragmenty Ługów porasta bór bagienny Vaccinio uliginosi-Pinetum Kleist 1929 (ryc. 3). Luźny drzewostan tworzony jest tu przez sosnę zwyczajną, brzozę omszoną, brzozę brodawkowatą
i świerka pospolitego. Podrosty brzóz i sosny
tworzą słabo zwarty podszyt. Na powierzchniach silnie podtopionych drzewa obumierają i nie wykształca się warstwa drzewosta-
507
Chrońmy Przyr. Ojcz. rocznik 67, zeszyt 6, 2011
Ryc. 3. Fragment boru sosnowego bagiennego Vaccinio uliginosi-Pinetum (13.06.2008 r., fot. B. Woziwoda)
Fig. 3. Bog pine forest Vaccinio uliginosi-Pinetum (13 June 2008, photo by B. Woziwoda)
nu. Te niewielkie bezdrzewne płaty nawiązują florystycznie i fizjonomicznie do mszarnego
zbiorowiska Eriophorum vaginatum-Sphagnum
fallax Hueck 1928 pro ass. z klasy Oxycocco-Sphagnetea. Dno boru pokrywa mszysty kobierzec złożony z grubych darni torfowca kończystego i torfowca błotnego, w mozaice z wyżej wzniesionymi kępami płonnika pospolitego. Wśród pozostałych 10 gatunków mszaków osiągających niewielkie pokrycie występuje m.in. próchniczek błotny Aulacomnium
palustre – gatunek wyróżniający dla zespołu
Vaccinio uliginosi-Pinetum. W runie dominują krzewinki bagna zwyczajnego Ledum palustre, borówki bagiennej (łochyni) Vaccinium
uliginosum i borówki czarnej oraz kępy wełnianek: pochwowatej Eriophorum vaginatum i wąskolistnej E. angustifolium. Po mszystym dywanie gęsto płoży się żurawina błotna
Oxycoccus palustris. Notowano też pojedyncze
okazy siedmiopalecznika błotnego. Listę cennych gatunków dopełnia rosiczka okrągłolistna
Drosera rotundifolia i modrzewnica zwyczajna Andromeda polifolia. Fragmenty sąsiadujące
od wschodu z monokulturami sosny wyróżnia
508
niższa frekwencja gatunków związanych z borem bagiennym i mniej lub bardziej obfite występowanie kęp trzęślicy modrej, co świadczy
o słabszym uwilgotnieniu gleby. Płaty te zaliczono do podzespołu trzęślicowego. Poza wyższym udziałem gatunku wyróżniającego, charakteryzuje go stała obecność gatunków szuwarowych z klasy Scheuchzerio-Caricetea nigrae: turzycy pospolitej, siwej i gwiazdkowatej
oraz dominacja płonnika pospolitego w runie
mszystym.
W miejscach łagodnych wzniesień terenu
bór bagienny przechodzi stopniowo w bór trzęślicowy Molinio-Pinetum W. Mat. et J. Mat. 1973.
Drzewostan budują tu te same co w borze bagiennym gatunki, jest on jednak bardziej zwarty i zróżnicowany warstwowo. W płatach z silniej rozwiniętym podszytem dominują: kruszyna, brzoza omszona i/lub wierzby szara i uszata. Często notowane są podrosty sosny i świerka.
Runo tworzy łan trzęślicy modrej, miejscami silnie zwarty, urozmaicony kępami borówki czarnej, wrzosu zwyczajnego Calluna vulgaris, situ
rozpierzchłego i tomki wonnej Anthoxanthum
odoratum. Sporadycznie notowano żurawinę
B. Woziwoda i K. Ambrożkiewicz
i wełniankę wąskolistną. Wśród mszaków dominuje rokietnik pospolity Pleurozium schreberi. Dostępność odpowiednich mikrosiedlisk
(pniaki, kłody w różnym stopniu rozkładu, zagłębienia) warunkuje występowanie pozostałych 9 gatunków: próchniczka obupłciowego
Aulacomnium androgynum, próchniczka błotnego, krótkosza pospolitego, krótkosza rowowego Brachythecium salebrosum, widłozęba miotłowego, płozika różnolistnego Lophocolea heterophylla, dwustronka zgiętolistnego Plagiothecium
curvifolium, borześladu zwisłego i czterozęba
przezroczystego.
Wąski pas zarośli wierzbowych oddziela
bór bagienny od olsu turzycowego Alnus glutinosa-Carex acutiformis, zajmującego rozległe, silnie zabagnione obniżenie. Zbiorowisko
ma charakter antropogeniczny – wykształciło
się w miejscu szuwaru turzycy błotnej (z klasy Phragmitetea) po posadzeniu olszy czarnej
Alnus glutinosa. Podszytu brak lub jest on bardzo słabo rozwinięty na niewielkich kępach
otaczających nasady pni olch. Sporadycznie
notowano tu brzozę omszoną, kruszynę, jarzębinę, porzeczki: czarną Ribes nigrum i zwyczajną R. rubrum oraz jeżyny Rubus sp. Runo
zielne tworzy zwarty łan turzycy błotnej z niewielkim udziałem przytulii błotnej, gorysza
błotnego, tarczycy pospolitej Scutellaria galericulata i psianki słodkogórz Solanum dulcamara. W zabagnionych obniżeniach notowano gatunki olsowe z klasy Alnetea glutinosae: zachylnik błotny i karbieniec pospolity
Lycopus europaeus oraz łąkowe z klasy Molinio-Arrhenatheretea – skrzyp błotny, rzeżuchę łąkową Cardamine pratensis, sitowie leśne Scirpus
sylvaticus, niezapominajkę błotną Myosotis palustris i tojeść pospolitą. W warstwie mszystej
stwierdzono występowanie 9 gatunków, z których jedynie krótkosz pospolity i merzyk groblowy zaznaczają swój większy udział.
Propozycja ochrony
Analizowany obszar wyróżnia znaczne zróżnicowanie i mozaikowość zbiorowisk
Szata roślinna „Warciańskich Ługów”
roślinnych oraz duża różnorodność gatunkowa flory mszaków i roślin naczyniowych.
Szczególnie cenne przyrodniczo są płaty boru
bagiennego Vaccinio uliginosi-Pinetum, gdzie
występuje 13 z 17 gatunków prawnie chronionych notowanych w Glinnie. Jest to siedlisko priorytetowe (kod 91D0-2), uwzględnione w Dyrektywie Siedliskowej Wspólnoty
Europejskiej (Herbichowa i in. 2004).
Zgodnie z rozporządzeniem o prawnej
ochronie roślin (Rozporządzenie 2004), całkowitej ochronie podlegają rosnące w Ługach:
torfowiec błotny, torfowiec frędzlowany, torfowiec obły oraz bagno zwyczajne i rosiczka
okrągłolistna. Częściowo chronione są: bielistka siwa, drabik drzewkowaty, mokradłoszka nastroszona, płonnik pospolity, próchniczek
błotny, rokietnik pospolity, torfowiec kończysty, torfowiec nastroszony, widłoząb miotłowy
oraz bobrek trójlistkowy, kruszyna pospolita
i porzeczka czarna.
Rosiczka okrągłolistna i nerecznica grzebieniasta należą do gatunków zagrożonych w skali
Polski (Zarzycki, Szeląg 2006). Regionalnie zagrożone wyginięciem są także: bagno zwyczajne, żurawina błotna i modrzewnica zwyczajna
(Jakubowska-Gabara, Kucharski 1999).
Ekstensywnie użytkowane lasy, mokradła
i łąki Glinna są także miejscem bytowania bogatej fauny. Spotykano tu m.in. rzekotkę drzewną Hyla arborea i żmiję zygzakowatą Vipera berus. Bliskie sąsiedztwo z rezerwatem ornitologicznym „Jeziorsko” sprawia, że Ługi są oazą
dla licznych gatunków ptaków. Znajdują się tu
żerowiska jeleniowatych i buchtowiska dzików.
Dla ochrony kompleksu zbiorowisk wodnych, szuwarowych, zaroślowych i leśnych oraz
dla zachowania stanowisk cennych elementów
flory (i fauny) proponuje się utworzenie użytku
ekologicznego o nazwie „Warciańskie Ługi”.
Przetrwanie grupy gatunków torfowiskowych
jest uwarunkowane zachowaniem panujących
obecnie warunków hydrologicznych. Należy
też stale ograniczać nadmierny rozwój zarośli
wierzbowo-kruszynowych i szuwarów wnikających na otwarte powierzchnie boru bagiennego.
509
Chrońmy Przyr. Ojcz. rocznik 67, zeszyt 6, 2011
PIŚMIENNICTWO
Herbichowa M., Potocka J., Kwiatkowski W. 2004.
Bory i lasy bagienne. W: Herbich J. (red.). Lasy
i bory. Poradnik ochrony siedlisk i gatunków
Natura 2000 – podręcznik metodyczny. Tom II.
Ministerstwo Środowiska, Warszawa: 171–202.
Jakubowska-Gabara J., Kucharski L. 1999. Ginące
i zagrożone gatunki flory naczyniowej zbiorowisk naturalnych i półnaturalnych Polski Środkowej. Fragm. Flor. Geobot. Pol. 6: 55–74.
Kondracki J. 2002. Geografia Polski – mezoregiony
fizycznogeograficzne. PWN, Warszawa.
Matuszkiewicz J.M. 2008. Zespoły leśne Polski.
PWN, Warszawa.
Matuszkiewicz W. 2002. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. PWN, Warszawa.
Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M.
2002. Flowering plants and pteridophytes of PoSUMMARY
land. A checklist. W. Szafer Institute fo Botany,
Polish Academy of Sciences, Kraków.
Ochyra R., Żarnowiec J., Bednarek-Ochyra H. 2003.
Census catalogue of Polish mosses. W. Szafer
Institute of Botany, Polish Academy of Sciences,
Kraków.
Rozporządzenie 2004. Rozporządzenie Ministra
Środowiska z dnia 9 lipca 2004 roku w sprawie
gatunków dziko występujących roślin objętych
ochroną. Dz. U. Nr 168, poz. 1764.
Szweykowski J. 2006. An Annotated Checklist of Polish Liverworts and Hornworts. W. Szafer Institute
of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków.
Zarzycki K., Szeląg Z. 2006. Czerwona lista roślin
naczyniowych w Polsce. W: Mirek Z., Zarzycki
K., Wojewoda W., Szeląg Z. (red.). Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Inst. Bot. im W. Szafera PAN, Kraków.
Chrońmy Przyrodę Ojczystą 67 (6): 504–510, 2011
Woziwoda B., Ambrożkiewicz K. Vegeta�on of the “Warciańskie Ługi” peat bog area (Central Poland),
which is worthy of protec�on
The work presents the results of the research on biodiversity of the vegetation cover in the peat bog area
“Ługi” near the River Warta valley (Central Poland). The floristic and phytosociological data were collected
in 2007–2008. The spatial mosaic of vegetation in this area is composed of 13 plant communities (Fig. 1): the
unattached floating aquatic community with duckweeds Lemnetum trisulcae and with frogbit Hydrocharitetum
morsus-ranae, the community of rooted aquatic plants with floating leaves Hottonietum palustris, the rush
community with common reed Phragmitetum australis, also with ferns Thelypteridi-Phragmitetum, the peat
bog community Eriophorum vaginatum-Sphagnum fallax, brushwoods with willows Salicetum pentandrocinereae (Fig. 2), natural forest communities: bog pine forest Vaccinio uliginosi-Pinetum (Fig. 3), wet pine forest
Molinio-Pinetum, Betula-Phragmites and Betula-Salix communities and anthropogenic forests communities:
Pinus-Phragmites, Alnus glutinosa-Carex acutiformis. The rich flora includes, among others, 19 valuable plant
species: strictly protected by law: S. palustre, S. fimbriatum, S. teres, Ledum palustre and Drosera rotundifolia,
and partially protected: Leucobryum glaucum, Climacium dendroides, Calliergonella cuspidata, Polytrichum
commune, Aulacomnium palustre, Pleurozium schreberi, Sphagnum fallax, S. squarossum, Dicranum scoparium,
Menyanthes trifoliata, Frangula alnus and Ribes nigrum. Drosera rotundifolia, Dryopteris cristata are vulnerable
vascular plants in Poland. Additionally, Ledum palustre, Andromeda polifolia and Oxycoccus palustris are species
threatened in Central Poland.
This valuable natural site is worthy of preservation and the establishment of the nature protected area
“Warciańskie Ługi” is suggested. The stable hydrological regime is the most important for the maintenance of
biodiversity of this place. Furthermore, we ought to control and to reduce the spread of Phragmites australis,
Carex acutiformis and Salix sp. to limit the succession of rush and brushwood vegetation into the open area of
the bog pine forest.
510