Kotwienie termoizolacji BSO na elewacjach

Kotwienie termoizolacji BSO na elewacjach

Ś c i a n y, S t r o p y
Kotwienie termoizolacji
BSO na elewacjach
Jacek Sawicki
Konsultacja naukowa:
mgr inż. Marian Bober*)
mgr inż. Tomasz Mańka**)
mgr inż. Bartosz Rybiński***)
W
bezspoinowych systemach ociepleń
stosowane są różne typy płyt izolacyjnych: z tworzyw piankowych (głównie z polistyrenu ekspandowanego – styropianu) bądź
wełny mineralnej (kamiennej/skalnej lub
szklanej). Wybór rodzaju izolacji decyduje
o sposobie jej umocowania, opartym na metodach: 1) klejenia, 2) kotwienia bądź 3) klejenia i kotwienia. Te dwie ostatnie metody są
tematem artykułu, bo właśnie przy nich wykorzystywane są łączniki do mocowania izolacji termicznych (określane też pochodnymi
od tej nazwy).
Dlaczego KOTWIENIE jest ważne?
Systemy termoizolacji elewacji narażone są na permanentne działanie wielu czynników dynamicznych. Są to siły osłabiające ich przyczepność i w rezultacie stwarzające ryzyko odrywania się ociepleń od podłoża. Najczęstszą przyczyną jest aktywność
wiatru (jego siły ssania) oraz grawitacyjne
działanie sił ścinających. Również procesy
starzenia poszczególnych elementów systemów (głównie tynków elewacyjnych, siatek
wzmacniających i powłok klejowych) znacząco osłabiają siły wiązania. Uszkodzenia
tynków wystawiają warstwy wewnętrzne na
destrukcyjne działanie czynników klimatycznych, które w powiązaniu z reologicznymi
procesami zachodzącymi na całej powierzchni elewacji przyczyniają się do wewnętrznych
pęknięć struktur kleju prowadzących do jego odspojeń od podłoża. Rezultatami takich
procesów są powiększające się systematycznie strefy rosnących naprężeń ścinających
na ścianie i zmniejszanie stref bezpiecznie
przyklejonych, które zmuszone są przejmować progresywne obciążenia grawitacyjne.
Kotwienie zabezpiecza elewację przed takim ryzykiem.
*) Koelner
**) EJOT
***) KLIMAS Wkręt-Met
66
Drugim powodem, dla którego warto stosować tę metodę, jest niwelacja skutków błędów i niedopatrzeń technologicznych, które
mogą również osłabiać siły wiązania systemów ociepleniowych z podłożem. Najczęstsze błędy dotyczą: złego przygotowania podłoża, niewłaściwego przygotowania i nakładania mas klejowych, nieprzestrzegania reżimów technologicznych niezbędnych do uzyskania pełnego utwardzenia warstwy kleju,
prowadzenia prac przy niesprzyjających warunkach cieplno-wilgotnościowych (nieprzestrzeganie zalecanych temperatur otoczenia,
prowadzenie prac podczas deszczu, przy silnych wiatrach lub mocnym nasłonecznieniu),
wreszcie pozostawianiu niedokończonych
prac na bliżej nieokreślone dłuższe okresy
(zwłaszcza zimą).
Warunki MOCOWANIA izolacji
Podłoża ścienne do robót termoizolacyjnych przygotowuje się zgodnie z określonym
opisem technicznym do projektu oraz informacjami opartymi o instrukcję systemodawcy. Dobrą przyczepność płyt do podłoża warunkuje staranne jego przygotowanie. Musi być ono wyrównane, wolne od zabrudzeń,
pyłu, słabo związanych z podłożem powłok
malarskich i tynków oraz osadów substancji o charakterze antyadhezyjnym (np. smary, tłuszcze, smoły i bitumy), zagruntowane,
a ponadto mieć wymaganą nośność i zapewniać odpowiednią wytrzymałość powierzchniową. A zatem nie można wykonywać ocie-
Zdjęcie: EJOT
Prężnie rozwijający się rynek bezspoinowych systemów ociepleniowych (BSO)
dysponuje bogatym asortymentem łączników. Różnorodność ich typów, nie
zawsze czytelna symbolika w oznaczeniach, a także wielość rozwiązań uwarunkowanych przeznaczeniem i sposobami montażu mogą stwarzać kłopoty z
optymalnym wyborem. Czym się kierować, aby mieć pewność, że są to odpowiednie łączniki i jak je poprawnie zamontować?
Fot. 1. Korpus łącznika tworzywowego
plenia ścian w przypadkach destrukcyjnych
zmian podłoża, zwłaszcza przy zmurszeniach jej wierzchnich warstw. Oceny jakości podłoża ściany dokonuje się w porozumieniu z projektantem ocieplenia. W przypadkach braku wiedzy o stopniu wytrzymałości podłoża powinno się je sprawdzać, wykorzystując odpowiednie przyrządy badawcze. Jeśli ich nie ma, należy wykonać próby
przyczepności1).
Płyty z tworzyw piankowych (styropian)
Zakłada się, że przed montażem płyty zostały zgodnie z wymaganiami technicznymi
wysezonowane oraz że w warunkach budowy
zapewniono im odpowiednie magazynowanie
(bez narażania na uszkodzenia mechaniczne, działanie promieni UV i wilgoci). Zwykle
ich mocowanie na powierzchni ściany przeprowadza się, stosując metody klejenia. Poprawnie przyklejone płyty (zdaniem producentów) powinny „trzymać się” podłoża bez
obaw o ich odspojenie nawet do wysokości
20 m nad poziomem terenu (kondygnacja V
piętra). Atutem takich płyt jest lekkość – niskie wartości ich gęstości pozornej (naj­
częściej 13,5–15 kg/m3)2), ale warto zwrócić uwagę, że łączny ciężar systemu do­cieple­
­niowego w rzeczywistości jest wyższy.
Według zaleceń ITB próbki materiału izolacyjnego o wymiarach 100×100 mm w różnych miejscach elewacji
nakleja się zgodnie z zaleceniami materiałem wiążącym rozprowadzonym na całej powierzchni próbki na
grubość 10 mm, dociska do podłoża, a po 3 dniach sprawdza przyczepność poprzez próbę ręcznego odrywania
przyklejonej próbki. Przyjmuje się, że podłoże ma wystarczającą wytrzymałość, jeśli podczas próby odrywania
materiał izolacyjny ulegnie rozerwaniu. W przypadku oderwania całej próbki z klejem i warstwą fakturową
elewację oczyszcza się ze słabo wiążącej warstwy, a jej podłoże gruntuje. Ponowny negatywny wynik próby
nakazuje rozważenie innych technik poprawienia (wzmocnienia) przyczepności ściany.
2) Dla płyt ze styropianu najważniejszym i wymaganym normowo parametrem są naprężenia ściskające przy
10% odkształceniu względnym. Dla płyt fasadowych wynoszą one min. 70 kPa. Według tablicy 1 normy PN‑B
20132:2005 aby uzyskać takie wartości naprężeń (w zależności od stosowanej przez producenta technologii
produkcji), gęstość pozorna płyt EPS 70 powinna wynosić od 13,5 do 15 kg/m3, dla EPS 100 – 18–20 kg/m3;
a EPS 200 – 27–30 kg/m3.
1)
IZOLACJE VI 2006
Ś c i a n y, S t r o p y
Tabela. Orientacyjna ilość łączników stosowanych na 1 m2 ściany w zależności od ich typu, wysokości budynku
i materiału izolacyjnego według zaleceń firmy Koelner (opr. autora)
Rodzaj łącznika
Krótka strefa rozporu
– trzpień z tworzywa
Krótka strefa rozporu
– trzpień metalowy
Długa strefa rozporu
– trzpień metalowy wbijany
Długa strefa rozporu
– trzpień metalowy wkręcany
Talerzyki dociskowe
z wkrętem do drewna
Dodatkowy talerzyk
dociskowy Ø 140*)
Materiał izolacyjny
– stosuje się
Wysokość budynku [h]
– nie stosuje się
styrowełna
h < 8 m
8 m < h < 20 m
h < 20 m
pian
Ilość łączników
styrostyrostyrowełna
wełna
wełna
(szt.)
pian
pian
pian














4–5
–
6–8
–
8–10
–
4–5
6–8
6–8
8–10
8–10
10–12
4–5
6–8
6–8
8–10
8–10
10–12
4–5
6–8
6–8
8–10
8–10
10–12
4–5
6–8
–
–
–
–
3–5
3–5
3–5
3–5
–
*) stosowany jest wraz z kołkiem do izolacji z trzpieniem stalowym
nia z ograniczeniem wysokości budynku (jeśli
nie przekracza 20 m, a wytrzymałość podłoża ściennego na rozrywanie jest nie niższa
niż 0,08 MPa), o ile taki sposób dopuszczony jest w aprobacie technicznej.
Płyty z wełny mineralnej
Do ociepleń stosowane są zarówno tradycyjne płyty z wełny mineralnej szklanej albo
kamiennej/skalnej (o włóknach o nieuporządkowanej strukturze), jak i uszlachetnione ich
KIEDY kotwić?
Zdjęcie: Koelner
­ aradoksalnie ta lekkość jest też wadą, gdyż
P
pokrycia takie są mniej wytrzymałe na siły
ssania wiatru. Reasumując, kotwienie zwiększa bezpieczeństwo przylegania płyt do podłoża.
Fot. 2. Łączniki tworzywowe i tworzywowo­
‑metalowe KI1 (po lewej: wkręcany – korpus
i trzpień tworzywowy, po prawej: wbijany
– korpus tworzywowy, trzpień metalowy)
odmiany, tzw. płyty lamelowe (z włóknami
o uporządkowanej strukturze). Ich stosowanie uwarunkowane jest posiadaniem odpowiednich aprobat technicznych. Oba rodzaje
mocowane są do podłoża metodami kotwienia oraz kotwienia i klejenia. Płyty tradycyjne – niezależnie od klejenia – obligatoryjnie
wymagają kotwienia. Ich wartości gęstości
pozornej są znacznie wyższe niż dla tworzyw
piankowych (najczęściej 100–150 kg/m3).
Płyty lamelowe są nieco lżejsze i mogą być
klejone do podłoża warunkowo bez kotwie-
IZOLACJE VI 2006
Kotwienie bez klejenia prowadzi się na bieżąco, mocując płyty do podłoża. Jego grubość
nie powinna być mniejsza niż 70 mm. Kotwienie płyt (z tworzyw piankowych i wełny mineralnej) wykonuje się nie wcześniej niż po 24
godz. od ich przyklejenia do podłoża. Sposób
ten praktykowany jest z uwagi na właściwości
kleju, który powinien trwale wiązać całą powierzchnię płyty z podłożem. Kotwienie tuż po
przyklejeniu jest niewskazane z uwagi na ryzyko występowania naprężeń mogących osłabiać przyczepność klejonej płaszczyzny płyty do podłoża, co spowodowane jest przez siły docisku kotew.
Zasady doboru ILOŚCI łączników
Rodzaj łączników, ich liczbę i rozmieszczenie na podstawie obliczonych nośności
musi określać projekt techniczny lub wybrany system ocieplenia na podstawie przewidywanych obciążeń obliczeniowych w taki sposób, aby siła obliczeniowa przypadająca na
jeden łącznik nie przekraczała nośności obliczeniowej podanej dla łącznika w aprobacie
technicznej; dla płyt przyklejanych nie powinna być mniejsza niż 4 sztuki na 1 m2 (zalecane 4–6 sztuk), a dla mocowanych bez kleju –
nie mniej niż 8. Ich długość powinna zachować wielkość głębokości osadzenia (dla podłoża z betonu i cegły pełnej wynosiła co najmniej 50 mm3), a dla podłoża z betonu ko-
mórkowego i cegły dziurawki – od 80
do 90 mm)4). Liczebność łaczników
odpowiednio zwiększa się dla strefy brzegowej elewacji min. o 20%,
a max o 50% (jej szerokość umownie określana jest względem 1/8 szerokości węższego boku budynku i powinna zawierać się w przedziale od
1 do 2 m. Rozstaw osiowy łączników
nie powinien być mniejszy niż 12 cm,
a ich odległość od krawędzi podłoża
nie mniejsza niż 60 mm (producenci
zalecają 100 mm).
Zasady doboru DŁUGOŚCI
i ŚREDNICY łączników
Długość dobieranego łącznika powinna sumować kilka czynników: hd
–
– grubość materiału izolacyjnego, Hv
– sumaryczna głębokość kotwienia,
hv – głębokość kotwienia w murze nośnym, h1
– grubość warstwy ewentualnego starego tynku, h2 – grubość warstwy zaprawy klejowej,
hN – tolerancja uwzględniająca nierówności
powierzch­ni podłoża, niedokładności wykonania, reszt­ki zwiercin po nawierceniu otworu (zwykle: 10–15 mm). Wylicza się ją według wzoru:
L ≥ hd + Hv + hN,
gdzie: Hv → ∑ (hv + h1 + h2).
Głębokość otworu wierconego określa
producent łączników w zależności od części kotwiącej, jednakże nie powinna być ona
mniejsza od głębokości osadzenia plus dwie
średnice otworu:
Hmax ≥ hv + 2d0,
gdzie: Hmax – głębokość otworu wierconego,
hv – głębokość kotwienia w murze nośnym,
d0 – średnica otworu wierconego.
Głębokość kotwienia określa jej producent w zależności od kształtu części kotwiącej, jednakże powinna być ona nie mniejsza
od długości części kotwiącej powiększonej
o wartość 1/2 średnicy otworu wierconego.
Nie może być jednak mniejsza od 35 mm.
Wylicza się ją według wzoru:
hv ≥ L1 + 0,5d0,
gdzie: hv – głębokość kotwienia w murze nośnym,
L1 – długość części roboczej kotwy,
d0 – średnica otworu wierconego.
Długość dobieranego łacznika musi uwzględniać konieczność ograniczenia
Niektórym typom łączników Europejska Aprobata
Techniczna zezwala nawet na wartości od 25 mm.
4) Podane wartości minimalne dotyczą obszaru,
na którym następuje pełne przyleganie kotwy do
materiału podłoża. Ze względu na ryzyko zaistnienia
powierzchniowych spękań w nawiercanym podłożu
głębokość wiercenia powinna być odpowiednio większa
(zwykle 10 mm przy średnicy otworu 8–10 mm).
3)
67
Ś c i a n y, S t r o p y
Rysunek: Koelner
Rys. 1. Rozmieszczenie łączników na materiale
izolacyjnym w zależności od jego rodzaju
Zalecane miejsca kotwienia płyty z wełny
mineralnej
i styropianu
.
Przy mocowaniu płyt z wełny mineralnej
wymagana jest większa ilość łączników niż
przy płytach z tworzyw piankowych, co wynika
z istotnych różnic w obciążeniach elewacji.
JAK kotwić?
Liczba i rozmieszczenie łączników uzależnione są od rodzaju, kształtu i wymiarów mocowanej płyty termoizolacyjnej. Dla
każdego przypadku ich stosowania trzeba
w projekcie uwzględnić plan rozmieszczenia łączników, biorąc pod uwagę wymagania producenta materiału izolacyjnego, określonego systemu ocieplenia oraz parametrów wytrzymałościowych łączników zgodnych z odpowiednimi aprobatami technicznymi. Przykładowe ich rozmieszczenie dla
miarowych płyt ociepleniowych przedstawiono na rys. 1.
W fazie przygotowawczej otwory nawierca się po wcześniejszym przyklejeniu
68
materiału izolacyjnego
z uwzględnieniem techa)
nologicznego czasu niezbędnego do związania
hef ≥ 35
kleju. Jeśli otwór wykona się niewłaściwie, należy ponownie go wywiercić z zachowaniem
b)
niezbędnej odleg­łości od
niepoprawnie wykonahef ≥ 25
nego otworu (nie mniejszej niż jego faktyczna
głębokość). Prawidłoc)
wo wywiercone otwory
przed zakotwieniem powinny zostać pozbawiohef ≥ 25
ne zwiercin (oczyszczone z urobku).
d)
W fazie właściwej
korpus łącznika montynk zewnętrzny
tuje się w przygotowanym otworze według
masa szpachlowa wyrównująca
zaleceń jej producenta i lekko dobija młotstary tynk
izolacja termiczna
kiem. Montaż korpumur z cegły klej i warstwa wyrównawcza
su łącznika dozwolopełnej
ny jest jednorazowo. Rys. 2. Fazy montażu łącznika: a – prostopadłe do lica ściany
Należy zwrócić uwagę nawiercenie otworu, którego głębokość jest o 10 mm większa od długości
na właściwe dociśnię- strefy roboczej łącznika, b – osadzenie korpusu w otworze, a następnie
cie płyt izolacyjnych do wetknięcie do jego gniazda trzpienia; c – przybicie albo wkręcenie
podłoża. Po jego osa- trzpienia na wysokość grubości izolacji, d – prace wykończeniowe
– nakładanie warstw wyrównawczych
dzeniu w korpus wprowadzany jest trzpień,
który rozpiera go na całej długości, aż do
 rodzaj kotwionego materiału termomomentu, w którym główka trzpienia znaj- izolacyjnego (do wełny mineralnej i tworzyw
dzie się w płaszczyźnie elewacji; daje to pew- piankowych);
ność trwałego zakotwienia. Nie powinno
 długość strefy rozporu (krótka i długa
się montować jednocześnie korpusów wraz strefa rozporu);
z trzpieniami pod rygorem rozkalibrowa rodzaju wykonania korpusu (metalowe,
nia otworu i zniszczenia łącznika. Przyjmu- tworzywowe) i trzpienia (metalowe, tworzyje się, że kotwienie zostało wykonane prawi- wowe); ich kombinacja stwarza trzeci rodzaj
dłowo, jeśli łącznik tkwi nieruchomo w pod- łącznika – tworzywowo-metalowe;
łożu, a w przypadku zastosowania łącznika
 sposoby osadzenia (wbijane i wkręwkręcanego – gdy nie jest już możliwe jego cane);
dalsze wkręcanie. Przykład montażu łączni o specjalnych właściwościach (np. wyka obrazuje rys. 2.
posażone w dodatkowe elementy, jak zatyczki styropianowe zapobiegające powstawaniu
mostków termicznych, efektów tzw. „bieW czym WYBIERAĆ?
dronki” (przebarwień na elewacjach) itp.).
Trudności z doborem łączników wynikają
Orientacyjną klasyfikację łączników do
z nieznajomości ich symboliki oraz przezna- termoizolacji przedstawia rys. 3.
czenia. Na rynku brakuje dla nich spójnego
systemu klasyfikacyjnego. W tym względzie JAKI łącznik i do CZEGO?
funkcjonują indywidualne oznaczenia producentów. Umownie można klasyfikować łączSzczegółowe informacje o zastosowaniu
niki z uwagi na:
łączników zawierają opisy w kartach katalo rodzaj podłoża (do materiałów pełnych
gowych ich producentów. Podano tam: oznatypu beton, cegła ceramiczna pełna itp., do czenie projektowe łączników, ich typ, średmateriałów szczelinowych typu cegła szcze- nice kołnierza, wymiary trzpienia (średnilinowa itp., do podłoży lekkich typu gazobe- ca ×długość), dopuszczalne grubości moton, beton porowaty itp.);
cowanego elementu (płyty izolacyjnej wraz
IZOLACJE VI 2006
Rysunek: EJOT
Ø8
głębokości jej osadzenia w murze, wynikającą z możliwości przewiercenia izolowanej ściany lub uszkodzenia jej po przeciwnej stronie (grubość muru musi być przynaj­­
mniej o 2 cm, a w przypadku betonu – o min.
3–4 cm większa od głębokości wierconego otworu).
Łączniki powinny być w niewielkim stopniu wrażliwe na nieuniknione niedokładności
średnic otworów wierconych w granicach dopuszczalnej tolerancji, która powinna mieścić
się w przedziale od +0,05 mm do +0,45 mm.
W praktyce oznacza to, że do wiercenia otworu należy używać wiertła o średnicy łącznika. Warunkiem zachowania dokładności wymiaru średnicy takiego otworu jest użycie odpowiedniego narzędzia i właściwego wiertła, którymi dokonuje się odwiertu o kierunku
prostopadłym do powierzchni muru. Otwory
w podłożu „plastycznym” (np. cegła dziurawka, beton komórkowy) nawierca się bez udaru. Napęd udarowy i wiertła widiowe stosowane są przy nawiercaniu otworów w podłożach
„twardych” (np. beton). Przy wierceniu otworów w betonie trzeba uważać, by nie uszkodzić
zbrojenia znajdującego się w pobliżu otworu.
Rysunek: J. Sawicki
Ś c i a n y, S t r o p y
Rys. 3. Umowna klasyfikacja łączników do termoizolacji (opr. na podstawie konsultacji autora)
z nachodzącymi nań pozostałymi składnikami systemu ocieplenia) i inne dane.
Poniżej przedstawiono informacje, które warto znać przed wyborem rodzaju łączników.
 Łączniki z krótką strefą rozporu
z trzpieniem tworzywowym lub metalowym
montowane są w podłożach pełnych typu beton, cegła pełna, silikat, przy czym do mocowania wełny mineralnej stosuje się łączniki z trzpieniem metalowym.
 Łączniki z długą strefą rozporu z trzpieniem metalowym wbijanym lub wkręcanym polecane są przy materiałach słabszych wytrzy-
małościowo i porowatych typu pustaki ceramiczne, gazobeton, keramzyt, cegła pełna.
 Dodatkowe talerzyki dociskowe wykorzystywane są do mocowania wełny lamelowej w celu zwiększenia powierzchni docisku;
przy zastosowaniu do zwykłej wełny mineralnej, np. w płytach, pozwalają zmniejszyć
ilość łączników na 1 m2.
 Łączniki z tworzywa bez trzpienia
sprawdzają się w materiałach pełnych typu beton, cegła pełna, ale mają ograniczone
długości stosowania.
 Talerzyki dociskowe w połączeniu
z wkrętem służą do mocowania materiałów
izolacyjnych (głównie wełny) na podłożach
takich jak drewno, płyty OSB, blacha.
 Metalowe łączniki służą do mocowania materiałów izolacyjnych tylko w betonie,
oraz w miejscach, gdzie wymagane są szczególne względy odporności na ogień.
Uwagi KOŃCOWE
Fot. 3. Łączniki tworzywowo-metalowe
z zabezpieczeniem przeciw mostkom termicznym
EJOT IDK-T oraz TiD-T (korpusy tworzywowe,
trzpienie metalowe oraz nasadki termoizolacyjne)
IZOLACJE VI 2006
Zdjęcie: Koelner
Zdjęcie: EJOT
Podstawowym zadaniem łącznika do
mocowania izolacji termicznej jest dociś­
Fot. 4. Łącznik tworzywowy bez trzpienia KIK1
nięcie materiału izolacyjnego do podłoża
z taką siłą, aby wszystkie obciążenia (ciężaru systemu, ssania wiatru) były przenoszone pomiędzy materiałem izolacyjnym
a podłożem.
Możliwości doboru łączników jest wiele. Producenci wciąż unowocześniają swój
asortyment – poprawiają w nich np. geometrię powierzchni roboczych – stref rozporu
(np. frezy kontrujące, „jodełki”), wyposażają łączniki w specjalne rozwiązania likwidujące ewentualne mostki termiczne itp.
Istotne w konstrukcjach łączników są wprowadzane rozwiązania technologiczne, np.:
 odpowiednie uformowanie strefy rozporowej łącznika zapewniające przenoszenie obciążeń na styku płaszczyzny kołnierza
kotwy z podłożem;
 uzyskanie odpowiedniej sztywności zamocowania, w czym pomocny jest np. talerzyk zapewniający przenoszenie obciążeń na
styku materiału izolacyjnego z łącznikiem.
O tej zależności bardzo często zapomina się
podczas prac wykonawczych;
 optymalizowanie przyczepności talerzyka do warstwy zbrojonej, co uzyskuje się
dzięki urozmaicaniu powierzchni talerzyków
(nierówne, asymetryczne kształty, ryflowanie, otwory itp.);
 eliminowanie mostków termicznych,
co uzyskiwane jest poprzez odpowiednie
uformowanie główki tworzywowej łącznika
bądź rozwiązanie typu „termodybel” (gdzie
w warunkach wykonawczych łącznik zagłębia się w materiale izolacyjnym na głębokość 20 mm i przykrywa zatyczką z materiału izolacyjnego – styropianu). Eliminując mostki termiczne na elewacjach, unika się możliwych nieestetycznych przebarwień określanych mianem efektu „biedronki” (ciemne plamy na elewacji).
Na koniec warto raz jeszcze zaakcen­
tować bardzo istotny szczegół organiza­
­cji warunków wykonawczych, który – wed­
ług polskich przepisów – obarcza odpowiedzialnością za dobór ilości i rozmieszczenie łączników tylko i wyłącznie projektanta obiektu.
LITERATURA
1. Materiały informacyjne firm: EJOT, Koelner,
Wkręt-Met, ARME/Penga, AMEX, Alsta/WH­
‑Kote.
2. „Łączniki do mechanicznego mocowania izolacji termicznej uformowanej w płyty”, ZUAT ITB
– 15/V.07/2003.
3. „Łączniki tworzywowe do mocowania warstwy
izolacyjnej ociepleń ścian zewnętrznych”, Wytyczne do Europejskich Aprobat Technicznych
ETAG nr 014 wersja – styczeń 2002 r. (seria:
Dokumenty EOTA), wyd. Ośrodek Informacji
Naukowo-Technicznej ITB.
69