wejście - Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

wejście - Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

Wyniki badań z wykonanego zadania na rzecz postępu biologicznego w
produkcji zwierzęcej.
Tytuł zadania: Analiza zmienności cech użytkowych i reprodukcyjnych oraz jakości jaj
wylęgowych hodowlanych populacji wybranych rodów gęsi na przykładzie maksymalnie
600 sztuk gęsi biłgorajskich
CEL
Uzyskanie danych o cechach użytkowych i reprodukcyjnych gęsi biłgorajskich
utrzymywanych w dwóch stadach, zlokalizowanych w odległych rejonach Polski
(województwo dolnośląskie i lubelskie).
MATERIAŁ I METODY
Pierwszym etapem badań było przeprowadzenie wychowu 60 gęsiorów z czterech grup
pochodzeniowych A; B; C; D (po 15 osobników z każdej grupy). W celu uzyskania
odpowiedniej liczby ptaków do zaplanowanych badań, jednodniowe pisklęta były seksowane,
a samce w założonej liczbie poznakowane indywidualnie znaczkami skrzydłowymi. Przez
cały okres wychowu samce żywiono ad libitum mieszankami pełnoporcjowymi, zgodnie z
wytycznymi opisanymi w normach żywienia gęsi stad hodowlanych (Smulikowska i wsp.
2005). W 8. i 12. tygodniu wychowu ptaki zostały poddane przyżyciowym pomiarom ciała
(wykorzystując do tego celu wagę hakową, taśmę zoometryczną i zgłębnik igłowy):

masa ciała (g);

długość ciała (cm) – między pierwszym kręgiem szyjnym, a nasadą piór ogona;

długość tułowia (cm) – między wypukłością stawu ramieniowego i tylną górną
wypukłością kości kulszowej;

długość skoku (cm) – między skrajnymi punktami kości skoku;

obwód klatki piersiowej (cm) – za skrzydłami przez przednią krawędź
grzebienia mostka i środkowy krąg piersiowy;

długość przedramienia (cm) – między skrajnymi punktami kości przedramienia;

długość grzebienia mostka (cm) – między przednią i tylną krawędzią grzebienia
mostka;

grubość mięśnia piersiowego (mm) – 4 cm od początku grzebienia mostka i 2,5
cm w bok, równolegle do jego krawędzi, wyłącznie w 12. tyg.
Wychów prowadzono do 28 tyg. życia gęsiorów.
Analiza zmienności cech użytkowych i reprodukcyjnych była prowadzona na populacji
gęsi biłgorajskich, utrzymywanych w dwóch stadach hodowlanych, we Wrocławiu (stado
UPWr) oraz w Majątku Rutka (MR). Oba stada były w trzecim sezonie użytkowania
reprodukcyjnego. Stosunek płci w stadzie UPWr wynosił 1:4 (♂:♀) natomiast w stadzie MR
1:2. Obie populacje utrzymywano na ściółce ze słomy, z dostępem do wybiegów
zewnętrznych. Gęsi w okresie spoczynkowym oraz reprodukcyjnym żywiono mieszankami
pełnoporcjowymi, zgodnie z wytycznymi opisanymi w normach żywienia gęsi stad
hodowlanych (Smulikowska i wsp. 2005). W okresie reprodukcyjnym gęsi analizowanych
stad utrzymywano w 10. godzinnym dniu świetlnym.
Analiza zmienności cech reprodukcyjnych badanych stad gęsi biłgorajskich dotyczyła
analizy nieśności. Ocenianymi i porównywanymi parametrami były:

liczba jaj zniesionych w przeliczeniu na najwyższy i średni stan niosek,
w okresie od 1. do 20. tygodnia nieśności;

masa jaj oceniana przez 2 tyg. w szczycie nieśności.
Inkubacje jaj celem określenia wskaźników zapłodnienia oraz wylęgowości piskląt
prowadzono: dla stada utrzymywanego przez Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
(UPWr) w aparatach lęgowych Zakładu Hodowli Drobiu UPWr oraz w Zakładzie Wylęgu
Drobiu (ZWD) w Namysłowie, natomiast dla stada utrzymywanego w Majątku Rutka w
ZWD w Lublinie.
Ocena wartości biologicznej jaj wylęgowych obejmowała:

określenie procentowego wskaźnika zapłodnienia jaj (na podstawie świetlenia
jaj w 10 dobie inkubacji);

określenie procentowego wskaźnika wylęgu prawidłowo rozwiniętych piskląt
z jaj nałożonych;

określenie procentowego wskaźnika wylęgu prawidłowo rozwiniętych piskląt
z jaj zapłodnionych.
W ciągu całego okresu reprodukcyjnego, dla każdego stada i płci określony był procent
padnięć i brakowań.
FORMA OPRACOWANIA WYNIKÓW
Na podstawie uzyskanych wyników, dla każdej z w/w cech zostały obliczone:
wartości średnie; współczynniki zmienności oraz odchylenia standardowe, które zostały
stabelaryzowane i przedstawione na wykresach. Ponadto dane opracowano statystycznie przy
użyciu analizy wariancji, a istotności różnic między średnimi cech określano przy pomocy
testu Duncana. Do analiz statystycznych wykorzystano arkusz kalkulacyjny Excel oraz
program statystyczny Statistica, wersja 8.0.
WYNIKI
W okresie wychowu gęsiorów (do 28 tygodnia życia) badanych grup genetycznych
padł jeden osobnik (z grupy A), co dla całej badanej populacji (60 samców) stanowi 1,67%
upadków.
Średnia masa ciała jednodniowych samców analizowanych grup pochodzeniowych
była zróżnicowana. Pomiar wykazał istotnie (P < 0,05) wyższą masę ciała w grupie A
(126,0g) w porównaniu do grup D (117,8g) i B (114,9g), która dodatkowo miała istotnie
niższą masę ciała w porównaniu do grupy C (123,1g). Późniejsza kontrola masy ciała ptaków,
w 8. i 12. tygodniu życia, nie wykazała istotnych różnic między badanymi grupami. Średnia
masa ciała gęsiorów w 8. tygodniu wychowu wynosiła 3641,6g, a w 12. tygodniu 4792,0g
(Tabela 1). Zgodnie z założonym harmonogramem badań wykonano inne pomiary
zoometryczne, które wykazały w 8. tygodniu życia istotnie (P < 0,05) wyższą długość mostka
(12,7 cm) samców z grupy D w porównaniu do ptaków z grupy B (12,0 cm) i C (11,8 cm). W
8. tygodniu życia stwierdzono także istotne (P < 0,05) różnice między analizowanymi
grupami w długości skoku. W 12. tygodniu wychowu długość ciała była jedyną mierzoną
cechą wykazującą statystycznie istotne (P < 0,05) różnice między badanymi samcami (Tabela
1). Na podstawie uzyskanych wyników można stwierdzić, że badaną populację samców
charakteryzuje wyrównanie masy ciała, co jest bardzo pożądane w mięsnym kierunku
użytkowania.
Tabela 1. Masa i wymiary ciała gęsiorów biłgorajskich z czterech grup pochodzeniowych,
określana w 8. i 12. tygodniu wychowu (średnia ± odchylenie standardowe; v- współczynnik
zmienności)
Cecha
Długość (cm):
Grupa
Wiek
8.
tygodni
A
12.
tygodni
8.
tygodni
B
12.
tygodni
8.
tygodni
C
12.
tygodni
8.
tygodni
D
12.
tygodni
8.
tygodni
Średnia
12.
tygodni
Masa
ciała
(g)
ciała
tułowia
mostka
przedramienia
skoku
3653,3
±339,8
v=9,3
4995,0
±373,0
v=7,5
3660,0
±272,0
v=7,4
4725,0
±315,5
v=6,3
3760,0
±299,5
v=8,2
4745,0
±376,0
v=3,7
3533,3
±240,4
v=6,7
4685,0
±173,6
v=9,5
3641,6
±284,2
v=7,8
4792,0
±314,7
v=6,6
48,8
±3,1
v=6,2
54,8ab1)
±2,2
v=4,0
50,8
±3,2
v=6,4
56,1a
±2,6
v=4,4
49,7
±1,5
v=3,1
54,8b
±1,3
v=2,6
50,3
±1,9
v=3,8
53,7b
±1,7
v=3,2
50,2
±2,5
v=5,0
54,7
±2,1
v=3,8
29,9
±1,9
v=6,4
32,3
±0,9
v=2,7
30,0
±1,8
v=6,1
33,1
±1,0
v=3,0
29,1
±2,2
v=7,6
32,0
±1,2
v=3,7
30,0
±1,2
v=4,0
32,3
±1,2
v=3,8
29,7
±1,8
v=6,1
32,4
±1,1
v=3,4
12,5ab
±0,9
v=7,1
15,5
±0,5
v=3,4
12,0bc
±0,7
v=6,0
15,5
±0,8
v=4,8
11,8c
±0,8
v=7,0
15,1
±0,6
v=3,9
12,7a
±0,4
v=3,1
15,4
±0,6
v=2,9
12,2
±0,8
v=6,6
15,4
±0,6
v=3,9
16,4
±0,9
v=5,6
16,9
±0,6
v=3,1
16,9
±0,8
v=4,5
16,6
±0,4
v=2,5
16,5
±0,7
v=4,2
16,5
±0,3
v=2,0
16,9
±0,6
v=3,7
16,7
±0,6
v=3,7
16,7
±0,8
v=4,8
16,7
±0,5
v=3,0
6,0b
±0,3
v=5,2
6,9
±0,4
v=3,4
6,2a
±0,2
v=3,9
7,0
±0,3
v=4,4
6,0b
±0,4
v=6,2
6,9
±0,2
v=2,9
6,0b
±0,2
v=3,7
6,8
±0,3
v=5,2
6,0
±0,3
v=5,0
6,9
±0,3
v=4,3
Obwód
klatki
piersiowej
(cm)
36,4
±1,5
v=4,1
41,3
±1,4
v= 5,6
36,7
±0,8
v=2,2
41,3
±0,9
v=2,0
36,1
±1,3
v=3,5
40,3
±1,3
v=3,2
36,3
±0,8
v=2,1
40,3
±1,3
v=3,2
36,4
±1,1
v=3,0
40,8
±1,3
v=3,2
Grubość
mięśni
piersiowych
(cm)
-2,40
±0,11
v=4,8
-2,39
±0,14
v=5,4
-2,36
±0,06
v=3,0
-2,38
±0,13
v=5,9
-2,38
±0,11
v=4,6
Wartości średnie w kolumnach w obrębie jednego wieku, oznaczone różnymi literami wskazują
istotne różnice między badanymi grupami (P<0,05).
1) a,b
W populacji gęsi biłgorajskich utrzymywanych przez Uniwersytet Przyrodniczy we
Wrocławiu (stado UPWr) padnięcia oraz głównie brakowania zdrowotne samców wynosiły
14,3% i dotyczyły źle wykształconych lub zdeformowanych organów kopulacyjnych, a samic
0,6%, natomiast w stadzie utrzymywanym w Majątku Rutka (stado MR) w opisywanym
okresie nie stwierdzono żadnych upadków i brakowań. Uwzględniając całoroczny okres
użytkowania upadki samców w stadzie UPWr stanowiły 20,4%, samic 3,9%, a w stadzie MR
upadki i brakowania wyniosły 1,7% w przypadku samców oraz 2,0% samic.
Przeprowadzona zgodnie z założeniami projektu analiza parametrów nieśności oraz
wartości biologicznej jaj wykazała różnice w analizowanych parametrach. W obu ocenianych
stadach początek nieśności (10%) uzyskano w drugim tygodniu lutego, a okres użytkowania
nieśnego wynosił 23 i 21 tygodnie odpowiednio w stadzie UPWr i MR. W stadzie UPWr
analiza krzywej nieśności wskazuje na jej szybsze tempo i wyższy szczyt nieśności - 37,3%,
dodatkowo bardziej intensywną nieśność 44,2 szt. jaj/nioskę oraz wytrwałość nieśności 23
tygodnie, niż w stadzie MR (Wykres 1, Tabela 2). Wykazane różnice w parametrach
nieśności mogły być spowodowane czynnikami środowiskowymi, w tym żywieniem (np.
przyswajalność składników paszy), a także temperaturą powietrza wewnątrz jak i na zewnętrz
budynku, gdyż zgodnie z technologią prowadzenia gęsi reprodukcyjnych, gęśniki nie są
dogrzewane (o ile nie wystąpią bardzo niskie ujemne temperatury, ptaki są w dobrej kondycji
i prawidłowa jest ich obsada), a ptaki mają swobodny dostęp do zewnętrznych wybiegów.
Wykres 1. Krzywa nieśności gęsi biłgorajskich utrzymywanych przez Uniwersytet
Przyrodniczy we Wrocławiu (UPWr) oraz Majątek Rutka (MR)
40,0
35,0
30,0
[%]
25,0
20,0
15,0
10,0
5,0
0,0
II
III
IV
nieśności (%) gęsi UPWr
V
VI
VII
nieśności (%) gęsi MR
Analiza masy jaj w szczycie nieśności wykazała istotnie (P < 0,05) wyższy parametr w
stadzie UPWr (164,5g) w porównaniu do stada MR (158,3g), jednakże zmienność masy jaj w
stadzie MR była niższa (8,1%) w porównaniu do stada UPWr (13,6%) (Tabela 2).
Tabela 2 Wskaźniki reprodukcyjne dwóch populacji gęsi biłgorajskich utrzymywanych w
Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu (UPWr) oraz w Majątku Rutka (MR) (średnia ±
odchylenie standardowe)
Stado hodowlane
UPWr
(MR)
najwyższego (szt.)
42,3
35,8
średniego (szt.)
44,2
35,8
870
1334
164,5a 1)±22,3
158,3b±12,8
7578
8950
Wskaźnik zapłodnienia jaj (%)
66,5b±9,7
89,9a±11,4
Wyląg piskląt z jaj:
nałożonych (%)
53,9a±10,5
66,7b±11,9
zapłodnionych (%)
80,9a±8,1
74,2b±5,8
22,7
23,8
Liczba jaj w
przeliczeniu na nioskę
stanu:
Liczba jaj podlegających ocenie masy (szt.)
Masa jaj (g)
Liczba nałożonych jaj (szt.)
Liczba piskląt od nioski (szt.)
Wartości średnie w wierszach dla ocenianego wskaźnika, oznaczone różnymi literami wskazują
istotne różnice między badanymi grupami (P<0,05).
1)a,b
Wskaźnik zapłodnienia jaj różnił się istotnie (P < 0,05) i był wyższy (89,9%) w stadzie
MR w odniesieniu do 66,5% w stadzie UPWr, co bezpośrednio wpłynęło na wystąpienie
istotnych (P < 0,05) różnic w wylęgu piskląt z jaj nałożonych, odpowiednio 66,7 i 53,9%
(Tabela 2). Bezpośredni wpływ na obserwowane różnice w procencie zapłodnienia jaj, mogło
mieć utrzymanie stad w różnym stosunku płci ♂:♀ (UPWr – 1:4; MR – 1:2). Dodatkowo
analiza rozwoju organu kopulacyjnego gęsiorów przeprowadzona w stadzie UPWr, wykazała
znaczące różnice w jego wielkości, co w konsekwencji mogło wpływać na niezadowalającą
skuteczność krycia, a tym samym wskaźnik zapłodnienia jaj. Obserwacja ta, wskazuje na
konieczność stosowania silniejszego kryterium selekcyjnego budowy organu kopulacyjnego
gęsiorów biłgorajskich. Uzyskany istotnie (P < 0,05) wyższy procent wylęgu piskląt z jaj
zapłodnionych w stadzie UPWr (80,9) w odniesieniu do MR (74,2), mógł być związany z
wyższą wartością biologiczną jaj, czynnikami oddziaływującymi na jaja podczas
magazynowania i transportu do Zakładu Wylęgu Drobiu, a także techniką inkubacji. U gęsi
biłgorajskich obecnie utrzymywanych w dwóch stadach reprodukcyjnych, średni wskaźnik
zapłodnienia jaj wynosi 79,4%, a wyląg z jaj nałożonych i zapłodnionych odpowiednio 59,4 i
74,7% (Wykres 2).
Wykres 2. Uśredniony wskaźnik zapłodnienia jaj (%) oraz wylęgowości piskląt (%) w
badanych stadach gęsi biłgorajskich (średnia; odchylenie standardowe)
79,4
90
74,7
80
59,4
70
60
[%]
50
40
30
20
10
0
zapłonienie jaj
wyląg piskląt z jaj nałożonych
wyląg piskląt z jaj
zapłodnionych
Podsumowując wyniki prezentowanych badań, można stwierdzić, że pomimo
znaczących różnic między badanymi stadami: w liczbie jaj uzyskiwanych od nioski,
wskaźnika zapłodnienia jaj i wylęgowości piskląt, to różnica w liczbie piskląt uzyskiwanych
od nioski (1,1 szt.) jest niewielka (Tabela 2).
Uzyskane wyniki analiz dwóch stad gęsi biłgorajskich wykazały między nimi różnice
w ocenianych parametrach reprodukcyjnych. W związku z tym wydaje się zasadne
kontynuowanie obserwacji obu stad, celem stwierdzania wpływu warunków środowiskowych
oraz oddziaływania różnego stosunku płci na wskaźniki zapłodnienia i wylęgowość piskląt w
czwartym roku użytkowania reprodukcyjnego.
STRESZCZENIE
Podjęte badania miały na celu zgromadzenie danych o cechach użytkowych i
reprodukcyjnych gęsi biłgorajskich utrzymywanych w dwóch stadach, zlokalizowanych w
odległych rejonach Polski (województwo lubelskie i dolnośląskie).
Pierwszym etapem badań było przeprowadzenie wychowu 60 gęsiorów z czterech
grup pochodzeniowych A; B; C; D (po 15 osobników z każdej grupy).
W drugim etapie prowadzono analizę zmienności cech użytkowych i reprodukcyjnych
na populacji gęsi biłgorajskich, utrzymywanych w dwóch stadach hodowlanych, we Wrocławiu
(stado UPWr) oraz w Majątku Rutka (MR). Oba stada były w trzecim sezonie użytkowania
reprodukcyjnego. Stosunek płci w stadzie UPWr wynosił 1:4 (♂:♀) natomiast w stadzie MR
1:2.
Przeprowadzony w okresie 28 tygodni wychów 60 gęsiorów wskazuje na niską
śmiertelność (1,67% upadków) badanych ptaków. Na podstawie uzyskanych wyników masy
ciała można stwierdzić, że badana cecha jest wyrównana, co jest bardzo pożądane w mięsnym
kierunku użytkowania.
W trakcie użytkowania reprodukcyjnego stada UPWr, padnięcia oraz głównie
brakowania zdrowotne samców (dotyczyły źle wykształconych organów kopulacyjnych),
wynosiły 14,3%, a samic 0,6%, natomiast w opisywanym okresie nie wystąpiły w stadzie MR.
Wykazane różnice w parametrach nieśności badanych stad (szczyt nieśności od 36,5
do 37,3%; intensywność nieśności od 35,8 do 44,2 szt. jaj/nioskę oraz wytrwałość nieśności od
21 do 23 tygodni), mogły być spowodowane czynnikami środowiskowymi, w tym żywieniem
(np. przyswajalność składników paszy), a także temperaturą powietrza wewnątrz jak i na
zewnętrz budynku. Wskaźnik zapłodnienia jaj różnił się istotnie (P < 0,05) miedzy badanymi
stadami i był wyższy (89,9%) w stadzie MR w stosunku do 66,5% w stadzie UPWr, co
wpłynęło na istotne (P < 0,05) różnice w wylęgu piskląt z jaj nałożonych, odpowiednio dla stad
66,7 i 53,9%. Wyląg piskląt z jaj zapłodnionych był istotnie (P < 0,05) wyższy w stadzie UPWr
(80,9%) w porównaniu do MR (74,2%).
Podsumowując wyniki prezentowanych badań, można stwierdzić, że pomimo
znaczących różnic miedzy badanymi stadami: w liczbie jaj uzyskiwanych od nioski, wskaźnika
zapłodnienia jaj i wylęgowości piskląt, to różnica w liczbie piskląt uzyskiwanych od nioski (1,1
szt.) jest niewielka.