dr Marek Wasiński, Prawo dyplomatyczne i konsularne (wykład

dr Marek Wasiński, Prawo dyplomatyczne i konsularne
(wykład 2011/2012) – Przykładowe pytania egzaminacyjne
(*) Ius representationis omnimodae z założenia w żadnym przypadku nie przysługuje głowie
państwa, będącej: (a) monarchą dziedzicznym; (b) monarchą elekcyjnym; (c) ciałem
kolektywnym; (d) wszystkie powyższe stwierdzenia są błędne. W prawie międzynarodowym
– poza kwestiami związanymi z protokołem dyplomatycznym – nie ma podstaw, by
wprowadzać rozróżnienia między głowami państw.
(*) Konsul honorowy: (a) za wykonywanie swych funkcji zawsze otrzymuje wynagrodzenie
od państwa wysyłającego; (b) za wykonywanie swych funkcji zawsze otrzymuje
wynagrodzenie od państwa przyjmującego; (c) nie przysługują mu żadne przywileje i
immunitety; (d) w praktyce pewne uprawnienia (np. do wydawania wiz) przysługują
wyłącznie konsulom zawodowym; (e) wszystkie powyższe odpowiedzi są błędne.
(*) W sierpniu 2008 roku Gruzja złożyła oświadczenie, że zrywa stosunki dyplomatyczne z
Rosją. Oświadczenie to: (a) nie miało żadnego skutku prawnego dla dwustronnych stosunków
dyplomatycznych, dopóki analogicznego oświadczenia nie złożyła Rosja; (b) oznacza, że
Gruzja i Rosja nie uznają się nawzajem; (c) nie oznacza, że automatycznie zerwane zostały
także stosunki konsularne; (d) wszystkie powyższe stwierdzenia są błędne.
Ekspulsja to: (a) odmowa udzielenia zgody na akredytację; (b) przymusowe wydalenie osoby
uznanej za niemile widzianą; (c) zerwanie stosunków dyplomatycznych i konsularnych; (d)
odmowa nawiązania stosunków dyplomatycznych i konsularnych.
Ambasador Czech w Polsce zakupił działkę rekreacyjną w okolicach Kielc (nie była to jego
prywatna rezydencja). W czasie wznoszenia na działce domu, zatrudnieni przez ambasadora
robotnicy gromadzili gruz na terenie sąsiedniej, niezamieszkanej działki, której właścicielem
był obywatel polski p. X. (a) p. X może wystąpić do sądu polskiego z roszczeniem przeciwko
ambasadorowi, domagając się wyniesienia z jego działki gruzu oraz zaniechania dalszych
naruszeń służącego mu prawa własności, (b) p. X może wystąpić do sądu polskiego z
roszczeniem przeciwko ambasadorowi, domagając się wyniesienia z jego działki gruzu oraz
zaniechania dalszych naruszeń służącego mu prawa własności – wyłącznie pod warunkiem,
że ambasador zrzeknie się przysługującego mu immunitetu, (c) p. X może wystąpić do sądu
polskiego z roszczeniem przeciwko ambasadorowi, domagając się wyniesienia z jego działki
gruzu oraz zaniechania dalszych naruszeń służącego mu prawa własności – wyłącznie pod
warunkiem, że państwo wysyłające zrzeknie się immunitetu w stosunku do swego
ambasadora, (d) żadna z powyższych odpowiedzi nie jest poprawna.
(*) Proszę wskazać poprawne stwierdzenia dotyczące azylu dyplomatycznego: (a) z
wnioskiem o udzielenie azylu dyplomatycznego w Polsce może skutecznie zwrócić się
obywatel Somalii przebywający nielegalnie na terytorium RP o ile wykaże, iż w razie
powrotu do Somalii grożą mu prześladowania polityczne; (b) Konwencja wiedeńska o
stosunkach dyplomatycznych nie określa wyraźnie (expressis verbis), czy udzielenie azylu
dyplomatycznego jest zgodne z prawem międzynarodowym; (c) zasadą jest, że udzielenie
azylu dyplomatycznego jest zgodne z prawem międzynarodowym; (d) wszystkie powyższe
stwierdzenia są błędne.
(*) W praktyce (nawet, jeżeli nie jest to praktyka jednolita) do kategorii „osób pozostających
we wspólnocie domowej z dyplomatą” zalicza się: (a) prowadzących wspólne gospodarstwo
domowe małżonków; (b) pozostające pod opieką dyplomaty dzieci, które nie osiągnęły
dojrzałości; (c) prywatnych służących.
81
dr Marek Wasiński, Prawo dyplomatyczne i konsularne
(wykład 2011/2012) – Przykładowe pytania egzaminacyjne
Rzeczpospolita Polska nie uznaje za państwo Osetii Południowej. X – nowo mianowany
ambasador Osetii Południowej w Rosji – wjechał na terytorium RP na podstawie wizy
wystawionej przez konsulat RP w Brukseli. Zgodnie ze stanowiskiem zajętym w toku
wykładu, na Polsce spoczywa prawnomiędzynarodowy obowiązek: (a) respektowania w
stosunku do pana X wszelkich przywilejów oraz immunitetów przewidzianych w Konwencji
wiedeńskiej o stosunkach dyplomatycznych; (b) poszanowania nietykalności osobistej pana
X; (c) poszanowania nietykalności osobistej pana X pod warunkiem, że przejeżdża przez
terytorium RP w podróży w celu objęcia swego urzędu w innym państwie; (d) wszystkie
powyższe odpowiedzi są błędne.
(*) Chargé d’affaires en pied to: (a) szef misji dyplomatycznej, należący do I klasy szefów
misji; (b) szef misji dyplomatycznej, należący do III klasy szefów misji; (c) „tymczasowy”
szef misji, który pełni obowiązki np. wówczas, gdy „stały” szef misji nie jest w stanie pełnić
swej funkcji; (d) może nim być – za zgodą państwa przyjmującego – także członek personelu
administracyjnego i technicznego misji.
(*) Art. 27 Statutu Międzynarodowego Trybunału Karnego określa zasady jego stosowania
wobec osób pełniących funkcje publiczne. Wynika zeń, że zwolnieni od odpowiedzialności
karnej przewidzianej Statutem (tj. od odpowiedzialności przed MTK) byliby z racji pełnienia
funkcji publicznej (w razie oskarżenia o czyny, za które odpowiedzialność karną Statut
przewiduje): (a) Bonisław Komorowski, (b) Donald Tusk, (c) Stefan Niesiołowski, (d)
akredytowany w Kenii ambasador RP Anna Grupińska, (e) żadna z tych osób nie byłaby
zwolniona, z racji pełnionej funkcji publicznej, z odpowiedzialności karnej przed MTK.
Zakładając, że Robert Mugabe przestanie być głową państwa, to osądzenie go przed sądem
belgijskim w sprawie karnej, w której stawiane mu zarzuty odnosiłyby się do czynów
popełnionych przezeń w czasie pełnienia urzędu: (a) nie byłoby zgodne z prawem
międzynarodowym, jako że byłej głowie państwa przysługuje pełny immunitet jurysdykcyjny
w zakresie wszelkich czynów, których dopuściła się ona w czasie pełnienia urzędu (por. np.
sprawa Pinocheta); (b) byłoby zgodne z prawem międzynarodowym pod warunkiem, że
zarzucane mu czyny można by zakwalifikować jako pozostające poza zakresem funkcji
urzędowych; (c) nie stanowiłoby w żadnym przypadku naruszenia immunitetu
jurysdykcyjnego, jako że nie przysługuje on byłej głowie państwa, (d) byłoby możliwe pod
warunkiem, że Belgia nie utrzymuje stosunków dyplomatycznych z Koreą Północną.
(*) Pan Jan Store jest obywatelem Finlandii (zresztą na stałe w tym państwie
zamieszkującym). Zatrudniony jest w fińskiej misji dyplomatycznej w Warszawie jako
kucharz. Proszę o wskazanie prawidłowych odpowiedzi: (a) w razie dokonania przezeń
zabójstwa przysługuje mu immunitet, (b) nie musi płacić polskiego podatku dochodowego w
związku z wynagrodzeniem otrzymywanym w związku z zatrudnieniem w misji, (c) nie może
być aresztowany bez zgody szefa misji w razie podejrzenia o udział w napadzie rabunkowym
na bank, (d) nie przysługują mu żadne przywileje i immunitety, chyba, że zostaną wyraźnie
przyznane przez państwo przyjmujące.
82
dr Marek Wasiński, Prawo dyplomatyczne i konsularne
(wykład 2011/2012) – Przykładowe pytania egzaminacyjne
(*) Małżonka ambasadora państwa A (będąca obywatelką państwa A) w Polsce, przejechała z
prędkością 100 km/h na czerwonym świetle skrzyżowanie ulic Narutowicza i Kopcińskiego w
Łodzi. Po zatrzymaniu przez policję okazała odpowiednie dokumenty potwierdzające, że jest
małżonką dyplomaty, pozostającą z nim we wspólnym gospodarstwie domowym. Jej
zachowanie wskazywało jednak, że jest pijana i wręcz niezdolna do prowadzenia pojazdu.
Gdy policjanci chcieli przeprowadzić badanie stanu trzeźwości, kobieta odmówiła wskazując,
że przysługuje jej prawo odmowy poddania się badaniu. Następnie ubliżyła jeszcze osobom
kilku wyższych dostojników państwowych (w tym Prezydentowi RP i Jego Małżonce).
Proszę ocenić, czy w rozpatrywanym przypadku policjanci powinni: (a) zatrzymać kobietę,
jako że małżonce dyplomaty nie przysługuje przywilej nietykalności osobistej, (b) pozwolić
kobiecie odjechać, (c) zmusić kobietę do poddania się badaniu na obecność alkoholu w
organizmie, a następnie (w zależności od wyniku): pozwolić jej odjechać, bądź
odtransportować w miejsce przez nią wskazane, nie pozwalając na dalsze kierowanie
pojazdem, (d) żadna z odpowiedzi nie jest prawidłowa.
(*) Polski dyplomata akredytowany w Federalnej Republice Nigerii udaje się w służbową
podróż do Republiki Mali. Proszę o wskazanie stwierdzeń nieprawidłowych: (a) władze
Islamskiej Mauretańskiej Republiki mają prawny obowiązek udzielenia zgody na tranzyt
polskiego dyplomaty przez swoje terytorium, (b) władze Islamskiej Mauretańskiej Republiki
mają prawny obowiązek udzielenia zgody na tranzyt polskiego dyplomaty przez swoje
terytorium, przy czym przejazd winien być ciągły i dokonany w ciągu 72 godzin, (c) jeżeli
polski dyplomata znajdzie się na terytorium Mauretanii, władze tego państwa mają prawny
obowiązek respektowania wszelkich przywilejów i immunitetów służących posłom na gruncie
konwencji wiedeńskiej o stosunkach dyplomatycznych z 1961 roku, (d) jeżeli polski
dyplomata znajdzie się na terytorium Mauretanii, władze tego państwa nie mają prawnego
obowiązku respektowania jakichkolwiek przywilejów i immunitetów służących posłom na
gruncie konwencji wiedeńskiej o stosunkach dyplomatycznych z 1961 roku.
(*) Warunkiem koniecznym do ubiegania się o przyjęcie na aplikację dyplomatycznokonsularną jest: (a) posiadanie obywatelstwa polskiego; (b) ukończenie Krajowej Szkoły
Administracji Publicznej; (c) ukończenie wyższych studiów (magisterskich) w zakresie prawa
lub administracji; (d) znajomość co najmniej dwóch języków obcych; (e) znajomość co
najmniej trzech języków obcych; (f) wzrost powyżej 175 cm. (w przypadku mężczyzn) i
powyżej 170 cm. (w przypadku kobiet).
(*) Akredytowani w Sudanie konsul Szwajcarii i wicekonsul Egiptu byli świadkami rozboju
dokonanego na ulicy w Chartumie. W trakcie procesu karnego sędzia wezwał ich do
stawienia się w sądzie w charakterze świadków i złożenia zeznań. Początkowo obydwaj
odmówili. Wzywając ich po raz drugi, sędzia zagroził grzywną w razie niestawienia się.
Wicekonsul ponownie odmówił stawienia się w celu złożenia zeznań, natomiast konsul
przesłał obszerne wyjaśnienia pisemne dotyczące tego, co widział w trakcie zdarzenia, które
sędzia prowadzący postępowanie załączył do akt sprawy, wydając jednocześnie
postanowienie o nałożeniu kary porządkowej na wicekonsula Egiptu. Niezgodne z prawem
międzynarodowym było (byłoby): (a) wezwanie obu urzędników konsularnych do złożenia
zeznań; (b) włączenie do akt sprawy pisemnego wyjaśnienia konsula, jako że urzędnicy
konsularni nie mogą być wzywani do składania zeznań w państwie przyjmującym; (c)
nałożenie kary porządkowej na wicekonsula.
83
dr Marek Wasiński, Prawo dyplomatyczne i konsularne
(wykład 2011/2012) – Przykładowe pytania egzaminacyjne
Barbados zamierzał akredytować pana X na stanowisku szefa misji dyplomatycznej w
czterech państwach: Antigua i Barbuda, Santa Lucia, St. Kitts and Nevis, oraz St. Vincent i
Grenadyny: Stwierdzić należy, iż: (a) taka wielokrotna akredytacja byłaby sprzeczna z
prawem międzynarodowym; (b) taka wielokrotna akredytacja byłaby skuteczna we
wszystkich przypadkach, gdyby żadne z państw przyjmujących temu się nie sprzeciwiło; (c)
taka wielokrotna akredytacja byłaby zawsze skuteczna (tj. sprzeciw państw przyjmujących
pozostaje bez znaczenia jako sprzeczny z zasadą suwerennej równości państw, oraz z zasadą
nieingerencji w wewnętrzne sprawy innego państwa); (d) wszystkie odpowiedzi są błędne.
84