docPlan wynikowy z historii i społeczeństwa – na rok szkolny
download 
Reklamacja Transkrypt
Plan wynikowy z historii i społeczeństwa – na rok szkolny
Plan wynikowy z historii i społeczeństwa – na rok szkolny 2016/2017 dla klasy III b Nauczyciel prowadzący: Jacek Foszczyński Liczba tygodni nauki: 30 Liczba godzin w tygodniu: 2 Liczba godzin do wypracowania łącznie: 60 Numer w szkolnym zestawie: HiS2/1-2/2013 Opracował: Jacek Foszczyński Europa i świat – moduł III Temat lekcji 1. Początki świata greckiego. 2. Kultura grecka i jej dziedzictwo Oczekiwane osiągnięcia (poziom podstawowy/poziom ponadpodstawowy) Uczeń: Rozdział I: Świat śródziemnomorski 1. Skąd się wzięła – omawia okoliczności ukształtowania się Europy nazwa „Europa”? jako kręgu cywilizacyjnego 2. Początki cywilizacji – prezentuje znaczenie Morza Śródziemnego jako greckiej łącznika pomiędzy cywilizacjami 3. Morze w świecie – przedstawia etapy kształtowania się cywilizacji greckim śródziemnomorskich 4. Kolonizacja grecka – opisuje tworzenie się cywilizacji greckiej i jej 5. Grecy i cechy charakterystyczne barbarzyńcy – tłumaczy znaczenie wielkiej kolonizacji greckiej w procesie przenikania się kultur śródziemnomorskich – wyjaśnia wpływ wojen perskich na postrzeganie ludów Wschodu 1. Złoty wiek Aten – wymienia najważniejsze osiągnięcia kulturowe 2. Greckie korzenie Aten w V w. p.n.e. nauki – wyjaśnia wpływ uczonych i filozofów greckich 3. Architektura i na rozwój nauki w późniejszych epokach sztuka – omawia grecki kanon piękna i jego wpływ na 4. Kultura sztukę europejską hellenistyczna – przedstawia elementy stylu klasycznego w 5. Synkretyzm architekturze religijny 6. Aleksandria – – prezentuje cele polityki Aleksandra Treści Liczba godzin Odniesienia do podstawy programowej Uczeń: 1 A.1.2 charakteryzuje basen Morza Śródziemnego jako obszar intensywnego przenikania się kultur w starożytności. 1 A.1.2 charakteryzuje basen Morza Śródziemnego jako obszar intensywnego przenikania się kultur w starożytności. Macedońskiego i władców hellenistycznych w zakresie kultury – przedstawia cechy religii greckiej i kultury hellenistycznej – ocenia wpływ osiągnięć starożytnych Greków na ukształtowanie się i rozwój europejskiej tożsamości kulturowej 1. Wpływy etruskie – omawia początki cywilizacji rzymskiej 2. Rzym – główna – wyjaśnia wpływ kultury etruskiej na cywilizację potęga Italii rzymską 3. Powstanie – prezentuje sposób organizacji armii rzymskiej Imperium – opisuje politykę Rzymu wobec podbitych ludów Rzymskiego – przedstawia organizację Imperium Rzymskiego 4. Rzymianie w Grecji – wyjaśnia znaczenie wpływów greckich dla rozwoju – zdobywcy i kultury rzymskiej uczniowie – wymienia strefy podziału kulturowego i 5. Podziały świata gospodarczego w państwie rzymskim rzymskiego 1. Pax Romana – opisuje proces romanizacji i wskazuje jego 2. Rzymscy przykłady budowniczowie – wyjaśnia, na czym polegał pax Romana i co było Europy jego podstawą 3. Romanizacja – wymienia osiągnięcia techniczne cywilizacji 4. Prawo rzymskie rzymskiej 5. Początki – omawia cechy rzymskiego prawodawstwa chrześcijaństwa – przedstawia etapy rozwoju chrześcijaństwa na 6. Chrześcijaństwo drodze do ustanowienia go rzymską religią religią imperium państwową stolica nauki greckiej w Egipcie 3. Podboje rzymskie 4. Europa staje się rzymska 5. Podsumowanie – analiza źródeł. 1 A.1.1 opisuje zasięg i konsekwencje ekspansji rzymskiej; wyjaśnia pojęcie romanizacji, odwołując się do wybranych przykładów. 1 A.1.1 opisuje zasięg i konsekwencje ekspansji rzymskiej; wyjaśnia pojęcie romanizacji, odwołując się do wybranych przykładów. 6. Na gruzach Imperium Rzymskiego 1. Podział Imperium Rzymskiego 2. Wędrówki ludów 3. Bizancjum 4. Początki państw germańskich i słowiańskich 5. Kościół we wczesnym średniowieczu 6. Frankowie następcami Rzymian 7. Niespokojna Europa 7. W kręgu islamu 1. Początki islamu 2. Podział świata muzułmańskiego 3. Podboje arabskie 4. Handel i rzemiosło arabskie 5. Architektura i sztuka islamu 6. Wpływ kultury muzułmańskiej na – ocenia wkład cywilizacji rzymskiej w kulturowe dziedzictwo Europy Rozdział II: Kształtowanie się Europy – wymienia przyczyny i skutki upadku cesarstwa zachodniorzymskiego oraz wędrówki ludów – omawia związki cesarstwa bizantyjskiego z tradycją Rzymu – omawia organizację cesarstwa bizantyjskiego – prezentuje zasięg wpływów politycznych i religijnych Bizancjum – przedstawia proces kształtowania się nowych państw w Europie – ocenia wpływ Kościoła na sytuację wewnętrzną w państwach germańskich i słowiańskich – omawia znaczenie państwa Franków w procesie odrodzenia się cesarstwa na Zachodzie – opisuje najazdy Hunów, Bułgarów, Awarów, Węgrów, Normanów i Mongołów – charakteryzuje działalność Mahometa i okoliczności powstania islamu – przedstawia cechy charakterystyczne islamu – omawia zasięg podbojów arabskich – wyjaśnia przyczyny sukcesów ekspansji arabskiej w Europie – określa wpływ islamu na organizację państwa i społeczeństwa – opisuje osiągnięcia cywilizacji islamskiej – ocenia znaczenie kultury muzułmańskiej dla 1 Zagadnienia wykraczające poza podstawę programową 1 B.1.1 charakteryzuje wpływ cywilizacyjnego kręgu islamskiego na Europę w średniowieczu, w dziedzinie polityki, sztuki, filozofii. cywilizację europejską 8. Wyprawy 1. Ekspansja Turków krzyżowe seldżuckich 2. Początki ruchu krucjatowego w Europie Zachodniej 3. Pierwsze krucjaty 4. Państwa łacińskie na Bliskim Wschodzie 5. Kontrofensywa muzułmanów 6. Cesarstwo łacińskie i zmierzch idei krucjat 7. Skutki krucjat 9. Średniowieczna 1. Rekonkwista Hiszpania na styku 2. Chrześcijanie i trzech kultur. muzułmanie 3. Żydzi sefardyjscy 10. Podsumowanie – 4. Współistnienie analiza źródeł. wielu kultur 5. Kres tolerancji na Półwyspie Iberyjskim 6. Hiszpania po rekonkwiście 7. Prześladowania Żydów w średniowiecznej Europie rozwoju cywilizacji europejskiej – wymienia polityczne, ekonomiczne i społeczne przyczyny wypraw krzyżowych na Bliski Wschód – przedstawia stosunek Turków seldżuckich do ludności podbitych terytoriów – ocenia wpływ idei krucjat na mentalność średniowiecznych chrześcijan – omawia sukcesy i porażki państw łacińskich na Bliskim Wschodzie – opisuje relacje między krzyżowcami i cesarstwem bizantyjskim w okresie krucjat – prezentuje negatywne i pozytywne skutki ruchu krucjatowego – omawia okoliczności powstania kalifatu Kordoby – opisuje przyczyny, przebieg i skutki rekonkwisty – wymienia przykłady zgodnego i wrogiego współżycia chrześcijan, muzułmanów i żydów na Półwyspie Iberyjskim – przedstawia i ocenia stosunek chrześcijan do muzułmanów i Żydów w czasie rekonkwisty – omawia i ocenia działalność inkwizycji na Półwyspie Iberyjskim – opisuje sytuację diaspory żydowskiej w średniowiecznej Europie – ocenia sposoby oskarżania i prześladowania 1 B.1.1 charakteryzuje wpływ cywilizacyjnego kręgu islamskiego na Europę w średniowieczu, w dziedzinie polityki, sztuki, filozofii. 1 B.1.2 charakteryzuje przykłady zgodnego i wrogiego współżycia chrześcijan, Żydów i muzułmanów w wybranym regionie średniowiecznej Europy. ludności żydowskiej w średniowiecznej Europie 11. Krok poza Europę 12. Wielkie odkrycia geograficzne Rozdział III: Europa odkrywa świat 1. Przednowożytne – opisuje średniowieczne wyobrażenia o świecie wyobrażenia o świecie – określa stopień znajomości lądów i mórz 2. Średniowieczni pozaeuropejskich wśród Europejczyków do odkrywcy początku XV w. 3. Podłoże – porównuje zasięg eksploracji różnych części ekonomiczne wypraw świata w średniowieczu przez Europejczyków, odkrywczych Arabów i Chińczyków 4. Rozwój nauki i – przedstawia szlaki podróży średniowiecznych techniki odkrywców z Europy 5. Uwarunkowania – omawia techniczne rozwiązania, które umożliwiły społeczne wypraw Europejczykom wyprawy dalekomorskie odkrywczych – wymienia ekonomiczne i społeczne przyczyny 6. Ekspansja zainteresowania wyprawami odkrywczymi wśród portugalska szlachty iberyjskiej – ocenia znaczenie wypraw portugalskich żeglarzy w XV w. dla rozwoju geografii 1. Wyprawy – opisuje przebieg wypraw odkrywczych Krzysztofa Kolumba Krzysztofa Kolumba 2. Pierwsze kontakty – ocenia stosunek Europejczyków do ludności Europejczyków z indiańskiej na Wyspach Karaibskich i Indianami kontynentach amerykańskich 3. Droga morska do – wymienia skutki poszukiwania drogi morskiej Indii do Indii przez Portugalczyków i Hiszpanów 4. Poznawanie – przedstawia przyczyny zainteresowania państw Nowego Świata europejskich ekspansją zamorską 1 C.1.1 wyjaśnia przyczyny, które spowodowały i umożliwiły ekspansję zamorską Europy u schyłku średniowiecza i w epoce nowożytnej; C.1.2 charakteryzuje postaci wybranych wielkich podróżników późnego średniowiecza i nowożytności. 1 C.1.1 wyjaśnia przyczyny, które spowodowały i umożliwiły ekspansję zamorską Europy u schyłku średniowiecza i w epoce nowożytnej; C.1.2 charakteryzuje postaci wybranych 5. Wyprawa dookoła świata 6. Odkrycia Jamesa Cooka – prezentuje wielkie odkrycia geograficzne z XVI w. dokonane przez żeglarzy portugalskich, hiszpańskich, francuskich i angielskich – wyjaśnia wpływ wyprawy Ferdynanda Magellana i Juana Elcaño na rozwój wiedzy geograficznej – omawia osiągnięcia Jamesa Cooka i ich znaczenie w procesie umacniania pozycji międzynarodowej Wielkiej Brytanii 13. Europejczycy w 1. Konkwistadorzy w – omawia i ocenia działalność konkwistadorów Nowym Świecie Ameryce Środkowej hiszpańskich w Ameryce 2. Podbój imperium – porównuje sytuację Azteków, Majów i Inków Inków przed przybyciem Europejczyków do Ameryki i 3. Początki rywalizacji po nim o kolonie w XVI – opisuje okoliczności upadku cywilizacji wieku prekolumbijskich – przedstawia i porównuje organizację portugalskiego i hiszpańskiego imperium kolonialnego – wyjaśnia gospodarcze i polityczne przyczyny podjęcia rywalizacji o kolonie przez państwa europejskie 14. Początki 1. Skutki ekologiczne – wymienia ekologiczne, kulturowe oraz gospodarki i kulturowe wielkich gospodarcze skutki wielkich odkryć światowej odkryć geograficznych i ekspansji kolonialnej 2. Handel kolonialny – opisuje działalność misjonarzy chrześcijańskich 15. Podsumowanie – 3. Rywalizacja o w Nowym Świecie analiza źródeł. wpływy gospodarcze – wyjaśnia proces przemian relacji handlowych i 4. Początki powstawania rynku światowego wywołany przez wielkich podróżników późnego średniowiecza i nowożytności. 1 C.1.1 wyjaśnia przyczyny, które spowodowały i umożliwiły ekspansję zamorską Europy u schyłku średniowiecza i w epoce nowożytnej. 1 C.1.1 wyjaśnia przyczyny, które spowodowały i umożliwiły ekspansję zamorską Europy u schyłku średniowiecza i w epoce nowożytnej. obrót towarami kolonialnymi – tłumaczy mechanizm wymiany handlowej w ramach tzw. złotego trójkąta – omawia i ocenia zjawisko nowożytnego niewolnictwa i handlu niewolnikami – przedstawia wpływ zmian w zakresie popytu i podaży w nowożytnej Europie na wyodrębnienie się w niej dwóch stref gospodarczych – opisuje początki kształtowania się systemu kapitalistycznego Rozdział IV: Wiek XIX 1. Kolonie – wymienia polityczne i gospodarcze przyczyny północnoamerykańskie odłączenia się kolonii amerykańskich od Wielkiej w XVIII wieku Brytanii oraz Hiszpanii 2. Początek walk o – przedstawia wpływ wojny o niepodległość niepodległość Stanów Zjednoczonych na sytuację polityczną w 3. Międzynarodowe Europie skutki rewolucji – omawia idee oświeceniowe, które stanowiły amerykańskiej podstawę ideologii ruchów niepodległościowych 4. Kolonie hiszpańskie na półkuli zachodniej w Ameryce na – przedstawia proces uzyskiwania niepodległości początku XIX wieku przez państwa Ameryki Łacińskiej 5. Zerwanie związków – porównuje ustroje polityczne i sytuację społeczną z Hiszpanią niepodległych państw amerykańskich w XIX w. 6. Ameryka dla – opisuje politykę Stanów Zjednoczonych wobec Amerykanów Europy i Ameryki Łacińskiej w XIX w. – wyjaśnia, na czym polegał amerykański izolacjonizm kapitalizmu 16. Niepodległe państwa w Nowym Świecie 1 D.1.2 przedstawia spory o ocenę roli kolonializmu europejskiego dla Europy i terytoriów kolonizowanych. 17. Nowy kolonializm 1. Walka z handlem niewolnikami 2. Imperium królowej Wiktorii 3. Indie – „perła w Koronie brytyjskiej” 4. Państwo Środka i „wiek upokorzeń” 5. Wyścig kolonialny w Afryce 18. Konflikty kolonialne 1. Przeciw kolonizatorom 2. Bunt sipajów 3. Powstania w Chinach 4. Powstanie Mahdiego 5. Konflikty w południowej Afryce – omawia proces znoszenia niewolnictwa w XIX w. – przedstawia mocne i słabe strony imperium brytyjskiego w XIX w. – porównuje cele polityki brytyjskiej w Kanadzie, Australii, Indiach i Chinach – wyjaśnia związek między tzw. Wielkim Buntem i Wielkim Głodem w Indiach w XIX w. a sposobem zarządzania tym krajem przez administrację brytyjską – prezentuje na mapie XIX-wiecznej Afryki strefy panowania Brytyjczyków, Francuzów, Niemców, Włochów i Belgów – tłumaczy, na czym polegał „wiek upokorzeń” Chin – wymienia skutki rywalizacji kolonialnej w XIX w. dla mieszkańców kolonii – przedstawia stosunek Chińczyków i zwolenników Mahdiego do cywilizacji europejskiej w XIX w. – wymienia przejawy sprzeciwu ludności kolonii wobec dominacji Europejczyków w XIX w. – wyjaśnia, na czym polegała przewaga kolonistów europejskich nad rdzennymi mieszkańcami Dalekiego Wschodu i Afryki – omawia okoliczności wybuchu i zakończenia powstań: sipajów, tajpingów, bokserów i mahdystów oraz wojen burskich – opisuje walki plemion afrykańskich i indiańskich z 1 D.1.1 opisuje politykę Europy wobec Chin, Indii i Japonii w XIX w.; ocenia znaczenie odkrycia kultur Chin, Indii i Japonii dla cywilizacji europejskiej; D.1.2 przedstawia spory o ocenę roli kolonializmu europejskiego dla Europy i terytoriów kolonizowanych. 1 D.1.1 opisuje politykę Europy wobec Chin, Indii i Japonii w XIX w.; ocenia znaczenie odkrycia kultur Chin, Indii i Japonii dla cywilizacji europejskiej. 19. Gospodarka w okresie imperializmu 1. Rola kolonii w epoce industrialnej 2. Szlaki oceaniczne 3. Kolej a kolonizacja 4. Administrowanie koloniami 20. Brzemię białego człowieka 1. Stosunek Europejczyków do skolonizowanej ludności 2. Ideologia imperialna 3. Skutki kolonializmu dla ludności pozaeuropejskiej 4. Krytyka kolonializmu najeźdźcami z zachodniego kręgu kulturowego – prezentuje kierunki ekspansji gospodarczej mocarstw europejskich na rynku światowym w epoce industrialnej – omawia wpływ rozwoju przemysłu w XIXwiecznej Europie na politykę kolonialną państw europejskich – przedstawia znaczenie budowy Kanału Sueskiego i Kanału Panamskiego dla usprawnienia transportu i umocnienia pozycji politycznej mocarstw kolonialnych – wyjaśnia, w jakich celach władze mocarstw kolonialnych rozwijały sieć kolejową i telegraficzną na podporządkowanych sobie terenach – porównuje metody administrowania koloniami stosowane przez władze metropolitalne – przedstawia i ocenia stosunek Europejczyków i Amerykanów do rdzennej ludności kolonizowanych terytoriów – ocenia ideologię i politykę imperialną mocarstw kolonialnych w XIX w. – wymienia polityczne, społeczne i gospodarcze skutki XIX-wiecznego kolonializmu – prezentuje działalność europejskich przeciwników polityki imperialnej i kolonializmu – wyjaśnia, które zdobycze cywilizacji europejskiej pozytywnie wpłynęły na sytuację rdzennych mieszkańców kolonii 1 D.1.2 przedstawia spory o ocenę roli kolonializmu europejskiego dla Europy i terytoriów kolonizowanych. 1 D.1.2 przedstawia spory o ocenę roli kolonializmu europejskiego dla Europy i terytoriów kolonizowanych. 5. Wpływ kolonializmu na kulturę europejską 21. Świat wobec 1. Japonia: od izolacji dominacji mocarstw do otwarcia na świat kolonialnych. 2. Reformy w Japonii 3. Podboje japońskie i 22. Podsumowanie – wojna z Rosją analiza źródeł. 4. Niepowodzenie europejskich prób kolonizacji 5. Początki ruchów niepodległościowych w koloniach 23. Sojusznik zza Atlantyku. 1. Stany Zjednoczone w XIX wieku 2. „Ziemia obiecana” 3. Polityka zagraniczna USA w drugiej połowie XIX wieku 4. I wojna światowa 5. Wspaniałe lata 20. 6. Wielki kryzys i – opisuje cechy charakterystyczne orientalizmu w kulturze XIX-wiecznej Europy – przedstawia okoliczności otwarcia Japonii na świat i obalenia systemu szogunatu w XIX w. – opisuje proces modernizacji Japonii w XIX w. i jego skutki – omawia cele strategiczne Rosji i Japonii podczas wojny w latach 1904–1905 – wymienia przyczyny utrzymania niepodległości w XIX w. przez Afganistan i Etiopię – wyjaśnia, dlaczego na przełomie XIX i XX w. wykształceni w Europie przedstawiciele inteligencji z krajów skolonizowanych zaczęli sprzeciwiać się polityce światowych mocarstw Rozdział V: Na drodze do globalizacji – omawia proces rozwoju terytorialnego i przebieg walki o jedność Stanów Zjednoczonych w XIX w. – porównuje warunki życia imigrantów z Europy w Ameryce i robotników w Europie – charakteryzuje przesłanki, które umożliwiły intensywny rozwój gospodarczy USA – wymienia przyczyny wybuchu I wojny światowej i przystąpienia do niej Stanów Zjednoczonych – wyjaśnia wpływ skutków I wojny światowej na 1 D.1.1 opisuje politykę Europy wobec Chin, Indii i Japonii w XIX w.; ocenia znaczenie odkrycia kultur Chin, Indii i Japonii dla cywilizacji europejskiej; D.1.2 przedstawia spory o ocenę roli kolonializmu europejskiego dla Europy i terytoriów kolonizowanych. 1 E.1.1 charakteryzuje kontakty i stosunki Stanów Zjednoczonych i Europy w XX w., z uwzględnieniem polityki, gospodarki i kultury. New Deal 7. Od izolacjonizmu do zaangażowania 24. Stany Zjednoczone demokratycznym supermocarstwem. 1. II wojna światowa 2. Plan Marshalla 3. Rywalizacja supermocarstw 4. Stany Zjednoczone wobec Ameryki Łacińskiej i Azji 5. Od odprężenia do „gwiezdnych wojen” 6. „Żandarm świata” 7. Wyzwania geopolityczne w XXI wieku okres prosperity USA w latach 20. XX w. – przedstawia sytuację społeczno-gospodarczą w USA przed wybuchem wielkiego kryzysu – wymienia przyczyny, przejawy i skutki wielkiego kryzysu gospodarczego w Stanach Zjednoczonych – opisuje proces wychodzenia USA z kryzysu gospodarczego w okresie międzywojennym – prezentuje cele amerykańskiej polityki zagranicznej w okresie prezydentury Franklina Delano Roosevelta – omawia znaczenie potencjału gospodarczego i technologicznego USA dla rozstrzygnięcia II wojny światowej – przedstawia i ocenia wpływ USA na odbudowę gospodarczą powojennej Europy – wyjaśnia, na czym polegała zimna wojna w stosunkach między Wschodem a Zachodem – wymienia okresy zwiększonego napięcia w stosunkach międzynarodowych w latach zimnej wojny – opisuje metody prowadzenia amerykańskiej polityki interwencji w Azji i Ameryce Łacińskiej w drugiej połowie XX w. – wyjaśnia założenia i zmiany strategii politycznej USA w latach 70. i 80. XX w. – ocenia pozycję polityczną i kulturową USA w układzie sił współczesnego świata – wymienia główne współczesne problemy geopolityczne 1 E.1.1 charakteryzuje kontakty i stosunki Stanów Zjednoczonych i Europy w XX w., z uwzględnieniem polityki, gospodarki i kultury. 25. Kres imperiów kolonialnych. 1. Osłabienie pozycji Europy 2. Indyjska droga do niepodległości 3. Dekolonizacja Indochin 4. Niepodległość Afryki 5. Dziedzictwo kolonizacji europejskiej – charakteryzuje i ocenia miejsce Europy na współczesnej scenie politycznej i gospodarczej świata – przedstawia wpływ wydarzeń z okresu II wojny światowej na umocnienie się ruchów niepodległościowych w koloniach państw europejskich – omawia przebieg dekolonizacji w Azji i Afryce po zakończeniu II wojny światowej – wyjaśnia główne problemy polityczne, społeczne i gospodarcze państw azjatyckich i afrykańskich po uzyskaniu przez nie niepodległości – wymienia przyczyny powstania ruchu państw niezaangażowanych – prezentuje przykłady zjawiska neokolonializmu i jego skutki dla byłych krajów kolonialnych i ich metropolii – przedstawia współcześnie dostrzegane skutki kolonizacji państw pozaeuropejskich oraz rywalizacji kolonialnej między mocarstwami – prezentuje argumenty dwóch skrajnie odmiennych stron w sporze o znaczenie kolonizacji dla rozwoju cywilizacji – ocenia wpływ kolonizacji i rozpadu systemu kolonialnego na sytuację polityczną, gospodarczą i kulturową współczesnych państw 1 D.1.1 [...] ocenia znaczenie odkrycia kultur Chin, Indii i Japonii dla cywilizacji europejskiej; D.1.2 przedstawia spory o ocenę roli kolonializmu europejskiego dla Europy i terytoriów kolonizowanych. 26. Między wolnym handlem a protekcjonizmem. 27. Globalizacja – szanse i zagrożenia. 1. Znaczenie handlu zagranicznego 2. Modele polityki handlowej 3. Współczesny handel światowy i jego problemy 4. Porozumienia międzynarodowe dotyczące handlu 1. Czym jest globalizacja 2. Przejawy 28. Podsumowanie – globalizacji analiza źródeł. 3. Skutki globalizacji 4. Krytycy globalizacji 5. Polska w zglobalizowanym – omawia znaczenie handlu zagranicznego dla rozwoju gospodarczego państw całego świata od XIX w. do współczesności – porównuje zasady protekcjonizmu i liberalizmu gospodarczego – tłumaczy, na czym polega liberalizacja handlu światowego i ocenia jej skutki – wyjaśnia zależność między stabilną sytuacją międzynarodową a rozwojem gospodarki światowej – wymienia polityczne i gospodarcze przyczyny rozpoczęcia oraz pogłębiania procesu integracji europejskiej – przedstawia znaczenie rynku paliwowego dla sytuacji gospodarczej na świecie – prezentuje założenia uregulowań prawnych dotyczących wolnorynkowego handlu międzynarodowego – wymienia organizacje międzynarodowe mające wpływ na rozwój handlu międzynarodowego – tłumaczy, na czym polega proces globalizacji – wymienia przyczyny przyspieszenia globalizacji we wszystkich sferach życia społecznego i gospodarczego od przełomu lat 80. i 90. XX w. – rozpoznaje współczesne zjawiska polityczne, społeczne i gospodarcze, które powstają i rozwijają się w związku z globalizacją – przedstawia wpływ korporacji międzynarodowych na ujednolicenie wzorów kulturowych na świecie 1 E.1.2 charakteryzuje stanowiska w sporze o liberalizację światowego handlu i jej konsekwencje. 1 E.1.1 charakteryzuje kontakty i stosunki Stanów Zjednoczonych i Europy w XX w., z uwzględnieniem polityki, gospodarki i kultury; E.1.2 charakteryzuje świecie Moduł III – 28 godzin – wyjaśnia sposoby zmniejszenia kosztów produkcji i maksymalizacji zysków stosowane przez wielkie korporacje międzynarodowe – omawia radykalizację nastrojów społecznych wynikającą z obawy o dalszy rozwój procesu globalizacji – wymienia przykłady zagrożeń dla ludzkości, które niesie ze sobą współcześnie proces globalizacji – ocenia wpływ liberalizacji i globalizacji na gospodarkę i społeczeństwo współczesnej Polski stanowiska w sporze o liberalizację światowego handlu i jej konsekwencje. Moduł IV – Dziedzictwo ziem pruskich. Dzieje i kultura Warmii i Mazur (semestr II) – na podstawie programu nauczania wątku tematycznego autorstwa Izabeli Lewandowskiej (WH 1/2012) oraz materiałów edukacyjnych Instytutu Pamięci Narodowej. Odniesienia do podstawy programowej Cele kształcenia ogólnego na III i IV etapie edukacyjnym (wybór): 1) przyswojenie przez uczniów określonego zasobu wiadomości na temat faktów, zasad, teorii i praktyk; 2) zdobycie przez uczniów umiejętności wykorzystania posiadanych wiadomości podczas wykonywania zadań i rozwiązywania problemów; 3) kształtowanie u uczniów postaw warunkujących sprawne i odpowiedzialne funkcjonowanie we współczesnym świecie. Umiejętności zdobywane przez ucznia w trakcie kształcenia ogólnego na III i IV etapie edukacyjnym (wybór): 1) czytanie – umiejętność rozumienia, wykorzystywania i refleksyjnego przetwarzania tekstów, w tym tekstów kultury, prowadząca do osiągnięcia własnych celów, rozwoju osobowego oraz aktywnego uczestnictwa w życiu społeczeństwa; 3) myślenie naukowe – umiejętność wykorzystania wiedzy o charakterze naukowym do identyfikowania i rozwiązywania problemów, a także formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody i społeczeństwa; 4) umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w językach obcych, zarówno w mowie, jak i w piśmie; 5) umiejętność sprawnego posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi; 6) umiejętność wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji; 7) umiejętność rozpoznawania własnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenia się; 8) umiejętność pracy zespołowej. Cele kształcenia-wymagania ogólne (historia i społeczeństwo) Celem zajęć jest pokazanie uczniom zainteresowanym naukami matematycznymi i przyrodoznawstwem, że wiedza humanistyczna może stanowić klucz do rozumienia świata współczesnego i pomaga w autoidentyfikacji w świecie. Temat lekcji 1. Prusy i Prusowie we wczesnym średniowieczu. Treści 1. Relacje wczesnośredniowieczne 2. Organizacja terytorialna, plemienna i Oczekiwane osiągnięcia (poziom podstawowy/poziom ponadpodstawowy) Uczeń zna i rozumie: Rozdział I: Pradzieje ziem pruskich. Pojęcia: kurhan, grodzisko, szlak bursztynowy, Nazwy plemion pruskich i jaćwieskich oraz ich położenie, Przykłady pozostałości siedzib pruskich w czasach współczesnych, Organizacja terytorialna, plemienna i społeczna Prusów, Liczba godzin 1 2. Gospodarka i religia Prusów w wiekach VII-XIII. społeczna Prusów. 3. Organizacja wojska. 1.Gospodarka Prusów. 2.Myślistwo, hodowla i rolnictwo. 3.Religia i zwyczaje pogrzebowe. Organizacja wojska Zależności między środowiskiem geograficznym a życiem ludzi wczasach prehistorycznych. Rola handlu u Prusów, kierunki wymiany handlowej i towary będące przedmiotem handlu. Znaczenie religii w życiu Prusów. 1 Rozdział II: Średniowiecze (wiek X-XV). 3. Chrystianizacja Prusów. 4. Ekspansja terytorialna zakonu krzyżackiego 1.Przyczyny wypraw chrystianizacyjnych do Prus. 2.Przebieg i skutki misji chrystianizacyjnej biskupa Wojciecha. 3.Misja Brunona z Kwerfurtu. 4.Misje zakonne. 1.Zakony rycerskie na ziemiach pruskich. 2. Podbój Prus w latach 1228-1283. 3. Zajęcie Gdańska. 4. Wojny z Polską i Litwą. Daty: 997, 1009. Powody chrystianizacji Prus. Misja biskupa Wojciecha i Brunona-porównanie. Przykłady misji chrystianizacyjnych prowadzonych przez zakony. 1 Wymienia zakony rycerskie na ziemiach pruskich. Prezentuje etapy i kierunki podboju Prus przez Krzyżaków. Przedstawia okoliczności zajęcia Gdańska w 1308 roku. Podaje przykłady konfliktów polsko-litewskich w XIII wieku. 1 5. Organizacja państwa krzyżackiego w Prusach. 1.Podział kościelny i administracyjny. 2.Organizacja wojskowa. 3.Biskupstwo i dominium warmińskie. Prezentuje podział kościelny i administracyjny państwa krzyżackiego. Przedstawia sposób organizacji wojska krzyżackiego. 1 Wyjaśnia pojęcia: biskupstwo, dominium warmińskie. Rozdział III: Warmia i Mazury w epoce nowożytnej (1525-1772). 6. Reformacja i reforma Kościoła na Warmii. 7. Życie umysłowe epoki odrodzenia. 1.Napływ nowinek religijnych. 2.Sekularyzacja państwa krzyżackiego w 1525 roku. 3.Powstanie chłopskie. 4.Sprowadzenie jezuitów w 1564 roku. 5.Inne zgromadzenia zakonne na Warmii. 1.Aspiracje naukowe w Prusach. 2.Szkolnictwo i mecenat kościelny na Warmii. 3.Mikołaj Kopernik. Podaje przykłady tzw. nowinek religijnych. Przedstawia okoliczności sekularyzacji państwa krzyżackiego. Wyjaśnia przyczyny powstania chłopskiego. 1 Prezentuje okoliczności sprowadzenia jezuitów na Warmię. Podaje przykłady ośrodków naukowych w Prusach. Przedstawia przykłady mecenatu kościelnego na Warmii. Prezentuje przykłady działań Mikołaja Kopernika na Warmii. 1 Rozdział IV: Prusy Wschodnie w XIX wieku (1772-1914). 8. Mieszkańcy Warmii i Mazur w XIX wieku. 1.Charakterystyka ogólna. 2.Warmiacy i Mazurzy. 3.Litwini i Żydzi. 4.Rosyjscy staroobrzędowcy. 9. Mniejszość polska na Warmii i Mazurachprzebudzenie narodowe. 1.Germanizacja i kulturkampf. 2.Przebudzenie narodowe południowej Warmii- „Gazeta Olsztyńska”. 3.Szkoła,ruch polski i prasa na Mazurach. Prezentuje obraz Warmiaków i Mazurów w XIX wieku. Prezentuje obraz Litwinów, Żydów oraz staroobrzędowców na Warmii i Mazurach w XIX wieku. 1 Przedstawia przykłady przebudzenia narodowego Polaków na Warmii. Przedstawia przykłady przebudzenia narodowego na Mazurach. 1 Rozdział V: W czasie wojen i między wojnami. 10. I wojna światowa w Prusach Wschodnich. 1.Sytuacja przed wybuchem wojny. 2.Ofensywa rosyjska i kontrofensywa niemiecka. 3.Zakończenie działań w Prusach wschodnich, sytuacja wewnętrzna w regionie. Charakteryzuje sytuację w Prusach Wschodnich przed wybuchem I wojny światowej. Przedstawia działania militarne Rosjan oraz Niemców. Opisuje sytuację w regionie po zakończeniu wojny. 1 11. Sytuacja Mazurów, Warmiaków i Polaków w latach 1933-1939. 1.Na Warmii. 2.Sytuacja Mazurów. 3.Zaostrzenie stosunków polsko-niemieckich po 1938 roku. 12. Działania militarne w Prusach Wschodnich w czasie II wojny światowej. 1.Wrzesień 1939. 2.Rok 1941 i jesień 1944. 3.Operacja wschodniopruska. 13-14. Warmia i Mazury w pierwszych miesiącach 1945 roku. Prezentuje sytuację Mazurów i Warmiaków do 1938 roku. Przedstawia dowody na zaostrzenie się stosunków polsko-niemieckich w Prusach Wschodnich po 1938 roku. 1 Przedstawia przykłady reperkusji września 1939 roku na Prusach. Prezentuje znaczenie wydarzeń 1941 i 1944 roku dla Prus Wschodnich. 1 Opisuję operację wschodniopruską Armii Radzieckiej. Rozdział VI: Warmia i Mazury w okolicznościach końca II wojny światowej. 1. Status polityczny Wymienia decyzje, na podstawie których doszło do przejęcia władzy w Prusach Prus Wschodnich na Wschodnich przez radzieckie komendantury wojenne, a następnie administrację podstawie decyzji polską. jałtańskoWskazuje na mapie obszar Prus Wschodnich oraz Warmię i Mazury. poczdamskich. Charakteryzuje sytuację na Warmii i Mazurach w początkach 1945 roku. 2. Przejmowanie władzy Przedstawia specyficzne i tragiczne położenie ludności Warmii i Mazur. przez Rosjan. Wyjaśnia pojęcia: Prusy Wschodnie, wojenne komendantury radzieckie, 3. Represje względem szaber, Warmia, Mazury. miejscowej ludności. 4. Zniszczenia miast na Warmii i Mazurach. 2 15-16. Praca z filmem – Róża Wojciecha Smarzowskiego. 1. Losy jednostek na tle zmieniającej się sytuacji politycznej w Prusach Wschodnich w okolicznościach końca II wojny światowej. 17-18. Od Okręgu Mazurskiego do województwa olsztyńskiego. 1. Nazwy miejscowości. 2. Organizacja polskiej administracji. 3. Ludność Warmii i Mazur. 4. Początki województwa olsztyńskiego. 19-20. Życie polityczne w województwie olsztyńskim w latach 1945-1950. . Dokonuje opisu rzeczywistości powojennej na Warmii i Mazurach. Analizuje postawy ludności wobec zachodzących zmian. Przedstawia zasady sprawowania władzy wprowadzane przez Rosjan. Dokonuje oceny sytuacji ludności na podstawie wydarzeń zaprezentowanych na filmie. Prezentuje okoliczności zmiany nazw miejscowości z niemieckich na polskie. Wymienia trudności w organizowaniu polskiej administracji w Okręgu Mazurskim i ich przyczyny. Omawia sytuację bytową ludności na Warmii i Mazurach. Wyjaśnia okoliczności przekształcenia Okręgu Mazurskiego w województwo olsztyńskie. Wskazuje zasięg terytorialny Warmii i Mazur. Wyjaśnia pojęcia: Ziemie Odzyskane, ziemie zachodnie i północne, Okręg Mazurski, EGO. Wskazuje na propagandowy kontekst pojęcia Ziemie Odzyskane. Identyfikuje postacie: Jakub Prawin, Zygmunt Robel, Jerzy Burski, Mieczysław Moczar, Bohdan Wilanowski, Lucjusz Dura, Wiktor Jaśkiewicz. 1. Przejmowanie władzy Omawia etapy przejmowania władzy przez komunistów. Wymienia partie, które sprawowały władzę w województwie olsztyńskim. przez komunistów. Wyjaśnia przyczyny i cele scalenia PPR i PPS. 2. Sytuacja polityczna Wskazuje znaczenie PPR w procesie przejmowania władzy przez komunistów. na Warmii i Mazurach Prezentuje rolę PSL w pierwszym okresie powojennym. do wyborów 1947 roku. Wyjaśnia pojęcia: referendum ludowe 1946, wybory do Sejmu 3. Rozprawa z opozycją Ustawodawczego 1947, Blok Demokratyczny, Urząd Bezpieczeństwa (UB), polityczną – Milicja Obywatelska (MO), ORMO, PPR, PPS, PSL, SD, SL, PZPR, okoliczności, narzędzia. pluralizm polityczny. Identyfikuje postacie: Stanisław Mikołajczyk, Władysław Gomułka, Bolesław Bierut, Michał Rola-Żymierski. 2 2 2 21-22. Działalność aparatu bezpieczeństwa i jego rola w zwalczaniu podziemia niepodległościowe go w województwie olsztyńskim. 23. Ludność Warmii i Mazur po zakończeniu działań wojennych. 24-25. Stosunki narodowościoworeligijne na Warmii i Mazurach w latach 1945-1950. Rozdział VII: Aparat bezpieczeństwa i rozprawa z opozycją. Sytuacja ludnościowa. 1. Organizacje Wymienia organizacje niepodległościowe i ich dowódców działające w niepodległościowe w województwie olsztyńskim. województwie Podaje przykłady zbrodniczej działalności aparatu bezpieczeństwa w olsztyńskim. województwie olsztyńskim. 2. Działania aparatu Wyjaśnia, czym były Wojskowe Sądy Rejonowe i ocenia rolę WSR w Olsztynie bezpieczeństwa w w zwalczaniu podziemia antykomunistycznego w województwie olsztyńskim. województwie Wyjaśnia rolę jaką odegrało polskie podziemie niepodległościowe w walce o olsztyńskim. wolność i suwerenność Polski. 3. Działalność Wyjaśnia na czym polegała propagandowa retoryka używana przez komunistów Wojskowych Sądów wobec organizacji niepodległościowych, opozycyjnych oraz PSL. Rejonowych (WSR w Wyjaśnia pojęcia: podziemie antykomunistyczne, aparat bezpieczeństwa, Olsztynie). UBP, MBP, MO, ORMO, WSR. Identyfikuje postacie: Zygmunt Szendzielarz, Zdzisław Badocha. 1.Charakterystyka Przedstawia charakterystyczne cechy ludności rodzimej Warmii i Mazur. ogólna. Prezentuje obraz ludności napływowej po II wojnie światowej. 2.Ludnośc rodzima. 3.Ludnośc napływowa. 1. Okoliczności Wymienia decyzje, które doprowadziły do przesiedleń ludności po II wojnie polityczne przesiedleń światowej. ludności. Wskazuje na mapie obszar objęty przesiedleniami. 2. Ludność rodzima i Omawia przyczyny i skutki wysiedleń i przesiedleń. napływowa Warmii i Wymienia specyficzne cechy polityczne i społeczne rejonu pogranicza. Mazur. Charakteryzuje ludność rodzimą Warmii i Mazur. 3. Mozaika wyznaniowa Wskazuje negatywne skutki uprzedzeń i stereotypów. Warmii i Mazur. Wskazuję rolę tolerancji religijnej w kształtowaniu się relacji społecznych. Wyjaśnia pojęcia: autochtoni, przesiedlenia, deportacja, repatriacja, repolonizacja, akcja „Wisła”, Instytut Mazurski, staroobrzędowcy, Kościół unicki, Kościół Ewangelicko-Augsburski, Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny. 2 1 2 Identyfikuje postacie: Teodor Bensch, Jan Boenigk, Edmund Friszke, Emil Leyk, Karol Małłek, Hieronim Skurpski, Bohdan Wilanowski. Rozdział IV: Warmia i Mazury – kontrowersje. 26. Wyzwolenie czy okupacja? Armia Czerwona w Prusach Wschodnich – dyskusja punktowana, prezentacja. 1 27. Wypędzeni, przypędzeni – losy Polaków, Niemców i Ukraińców na Warmii i Mazurach. Analiza porównawcza. 1 28. Różnorodność narodowościowo-religijna Warmii i Mazur dziedzictwem kulturowym obecnych i przyszłych pokoleń – dyskusja punktowana. 29-32. Analiza wybranych artykułów z czasopism regionalnych. 1 Razem: 60 godzin Opracowanie: Jacek Foszczyński 2
