Inicjatywy społeczne młodzieży poprzez nowe media (PDF

Tomasz Zacłona
Inicjatywy społeczne młodzieży poprzez nowe media
W połowie drugiej dekady XXI w. jesteśmy świadkami przemian społecznych
zapowiadanych od końca ostatniego stulecia. W turbulentnym otoczeniu i płynnej
rzeczywistości doświadczamy coraz większego znaczenia i wpływu technologii nowej fali,
której źródłami są: powszechnie dostępne urządzenia mobilne i komputery, taniejące
połączenia teleinformatyczne, rosnąca powszechność przechowywania danych w chmurze a
także dostępność otwartego oprogramowania1. Obecnie człowiek i społeczeństwo przestają
tylko odbierać informacje, ale zaczynają je również na masową skalę tworzyć.
Jak zauważył J. Gniecki, podstawowym zasobem ekonomiki, kultury i edukacji
w cywilizacji informacyjnej oraz postępującej globalizacji staje się informacja2. W jego opinii
pozyskiwanie i przetwarzanie informacji stanowi podstawę tworzenia wiedzy3. Od zarania
dziejów proces ten determinują instrumenty przenoszenia informacji w czasie i przestrzeni,
czyli media – naturalne, takie jak gesty czy mowa, i sztuczne: pismo, druk, telefon, Internet4.
Współczesne technologie informatyczne oraz informacyjne dają jednostce większe szanse na
pełniejsze uczestniczenie w inicjowaniu i tworzeniu zmian w rzeczywistości. Człowiek
dysponujący dostępem do technologii nowej fali i mediów społecznościowych ma większą
możliwość wyrażania siebie, swoich opinii, zainteresowań, poglądów oraz współtworzenia
ważnych informacji. P. Kotler, H. Kartajaya i I. Setiawan podkreślają, że technologie nowej
fali pozwalają konsumentom stać się prosumentami, czyli twórcami oraz odbiorcami informacji
jednocześnie. Zjawisko to rozpatrywane jest nie tylko na gruncie współtworzenia informacji
1
Por. P. Kotler, H. Kartajaya, I. Setiawan, Marketing 3.0, MT Biznes, Warszawa 2010, s. 20.
J. Gnitecki, Edukacja w perspektywie wertykalnej w okresie cywilizacji informacyjnej i globalizacji, „Zeszyty
Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogiki i Administracji w Poznaniu”, nr 2, 2006, s. 11.
3
Tamże, s. 15.
4
Por. T. Goban-Klas, Komunikowanie i media,
http://users.uj.edu.pl/~usgoban/files/socjologia_mediow_zarys.pdf [data odczytu: 15.08.2015].
2
Artykuł powstał w ramach projektu „Młodzieżowi e-inspiratorzy”, realizowanego w ramach programu
„Obywatele dla demokracji”, finansowanego z funduszy EOG.
ale również w perspektywie społeczno-gospodarczej. G. Baran zwraca uwagę, że obecnie to
klient coraz częściej i w coraz większym stopniu angażuje się we współtworzenie wartości dla
siebie i innych klientów5. Objawia się to rosnącym wpływem interesariuszy na działania
organizacji oraz poszukiwaniem przez organizacje sposobu harmonizacji wzajemnych
oczekiwań.
Szerokie możliwości, jakie dają współczesne media są zarazem wyzwaniem dla systemu
edukacji. Podstawowym zadaniem pedagogiki medialnej jest kształtowanie kompetencji dzieci
i młodzieży a także osób dorosłych w zakresie posługiwania się mediami. Zadanie to nie
ogranicza się tylko do umiejętności korzystania z nowoczesnych technologii, którą młodzież
opanowuje bardzo szybko bez wsparcia szkoły i rodziców, ale polega na przygotowaniu do
obioru mediów oraz posługiwania się mediami jako narzędziami intelektualnymi
współczesnego człowieka 6. Oznacza to m.in. wychowanie do mediów, w tym przygotowanie
dzieci i młodzieży do bezpiecznego korzystania z mediów, krytycznego i refleksyjnego odbioru
treści oraz ukształtowanie umiejętności posługiwania się mediami do wyrażania własnego
zdania, poglądów i opinii. Jest to zadanie o tyle istotne, że "uczestnictwo człowieka w mediach"
wydaje się wraz z upływem czasu postępować, co sugeruje, że za 10, 20 lat będzie ono jeszcze
większe. Już dziś obserwuje się, że jednostka nieposiadająca kompetencji medialnych w
pewnym stopniu jest wykluczona z życia publicznego i społecznego.
M. Brzozowska-Brywczyńska twierdzi, że w Polsce rośnie zainteresowanie
procedurami umożliwiającymi budowanie obywatelskiego dialogu oraz aktywnego udziału
jednostki w życiu publicznym7. Aby ta partycypacja była pełna, trzeba włączyć młode
pokolenie w życie publiczne. Włączenie to może odbywać się poprzez nowe media oraz
G. Baran, Marketing współtworzenia wartości z klientem, Społecznotwórcza rola marketingu w procesie
strukturacji interakcyjnego środowiska doświadczeń, Instytut Spraw Publicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego,
Kraków 2013, s. 8.
6
B. Siemieniecki, Pedagogika medialna, podręcznik akademicki, t. 1, PWN, Warszawa 2007, s. 137. Za W.
Strykowski, Potrzeba i program edukacji medialnej [w:] W. Strykowski, A. Zając (red) Nowoczesna technika w
kulturze – nauce – oświacie, Wojewódzki Ośrodek Kultury w Tarnowie 1995, s. 28.
7
Autorka zauważa jednak, że w zakresie partycypacji publicznej dzieci jest jeszcze dużo zrobienia. Zob. M.
Brzozowska-Brywczyńska, Partycypacja publiczna dzieci, „Analizy i Opinie”, nr specjalny 4, Fundacja Instytut
Spraw Publicznych, Warszawa 2013.
5
Artykuł powstał w ramach projektu „Młodzieżowi e-inspiratorzy”, realizowanego w ramach programu
„Obywatele dla demokracji”, finansowanego z funduszy EOG.
podejmowane za ich pomocą inicjatywy społeczne i obywatelskie. Działania te mogą być
realizowane w świecie realnym i być tylko upubliczniane lub archiwizowane w Internecie, np.
za pomocą mediów społecznościowych. Mogą również być w pełni realizowane w sferze
wirtualnej.
Zaangażowanie młodzieży w życie społeczne i obywatelskie przy wykorzystaniu
nowych mediów niesie kilka bardzo istotnych korzyści społecznych i indywidualnych,
ponieważ:
 jest efektywną formą edukacji obywatelskiej poprzez działanie. Jest to niezmiernie
ważne, gdyż, jak informuje raport Wyborca 2.0, młodzież charakteryzuje się
odmiennymi od starszych obywateli postawami wobec procedur demokratycznych8, a o
jej zaangażowaniu obywatelskim w dużej mierze decydują informacje pozyskane za
pomocą Internetu i nowych mediów;
 kształtuje kompetencje medialne i komunikacyjne osób podejmujących takie
inicjatywy;
 zwiększa zainteresowanie sprawami społecznymi i obywatelskimi w grupie młodzieży;
 pozwala na promowanie tematów ważnych dla młodzieży;
 wspiera przekonania o potrzebie podejmowania działań o charakterze społecznym i
obywatelskim;
 wspiera kształtowanie przyszłych liderów i animatorów działań społecznych i
obywatelskich;
 umożliwia wymianę idei, myśli i opinii na ważne społecznie tematy w grupie osób
młodych;
 kształtuje świadomość społeczną w obszarze tematów ważnych dla młodego pokolenia;
 jest formą kontroli społecznej władzy;
Zob. WYBORCA 2.0, pod red. D. Batorskiego, M. Drabka, M. Gałązki, J. Zbieranka, Fundacja Instytut Spraw
Publicznych 2012.
8
Artykuł powstał w ramach projektu „Młodzieżowi e-inspiratorzy”, realizowanego w ramach programu
„Obywatele dla demokracji”, finansowanego z funduszy EOG.
 jest mechanizmem ekspozycji praw obywatelskich;
 wskazuje na oczekiwania i postulaty społeczne młodego pokolenia;
 przeciwdziała tendencjom antydemokratycznym;
 kształtuje pozytywny wizerunek osób podejmujących aktywność;
 buduje pozytywny wizerunek młodego pokolenia.
Warto dodać, że edukacja medialna powinna być adekwatna do wieku i możliwości
rozwojowych wychowanków. Nauka mądrego, selektywnego i refleksyjnego korzystania z
nowych mediów musi być związana z angażowaniem wysiłku umysłowego, analizą,
porządkowaniem i krytyczną oceną informacji. Pojmowanie i rozumienie złożoności
współczesnego świata i świadomego w nim istnienia wiąże się z oceną zjawisk w aspekcie
hierarchii wartości człowieka i jego aksjologicznymi przekonaniami i postawami. Ważne, aby
wykorzystanie mediów przez młodzież do realizowania oraz komunikowania podejmowanych
przez nią inicjatyw odbywało się z poszanowaniem godności drugiego człowieka. Aktywność
młodzieży w przestrzeni medialnej powinna być dla nich lekcją dojrzałości i odpowiedzialności
za słowo a także poszanowania prawa.
O autorze
Tomasz Zacłona - nauczyciel akademicki PWSZ w Nowym Sączu, wykładowca studiów
podyplomowych z zakresu public relations na Uniwersytecie Jagiellońskim. Tematyka
realizowanych przez niego zajęć koncentruje się na obszarze: public relations, komunikacji
społecznej i medialnej oraz negocjacjach. Jest autorem dwudziestu pięciu publikacji
naukowych i dziesięciu publikacji o charterze popularnonaukowym i specjalistycznym w tym:
strategii, wydanych materiałów dydaktycznych, artykułów popularnonaukowych. Jego
zainteresowania naukowe oscylują wokół tematyki komunikacji w tym wykorzystania nowych
mediów w edukacji oraz komunikacji osób niesłyszących.
Artykuł powstał w ramach projektu „Młodzieżowi e-inspiratorzy”, realizowanego w ramach programu
„Obywatele dla demokracji”, finansowanego z funduszy EOG.
Bibliografia:
1.
Baran G., Marketing współtworzenia wartości z klientem, Społecznotwórcza rola marketingu w
procesie strukturacji interakcyjnego środowiska doświadczeń, Instytut Spraw Publicznych
Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2013.
2.
Brzozowska-Brywczyńska M., Partycypacja publiczna dzieci, „Analizy i Opinie” nr specjalny 4,
Fundacja Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2013.
3.
Gnitecki J., Edukacja w perspektywie wertykalnej w okresie cywilizacji informacyjnej i globalizacji,
„Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogiki i Administracji w Poznaniu”, nr 2, 2006.
4.
Goban-Klas T., Komunikowanie i media,
http://users.uj.edu.pl/~usgoban/files/socjologia_mediow_zarys.pdf [data odczytu: 15.08.2015].
5.
Kotler P., Kartajaya H.. Setiawan I., Marketing 3.0, MT Biznes, Warszawa 2010.
6.
Siemieniecki B., Pedagogika medialna, podręcznik akademicki, t. 1, PWN, Warszawa 2007.
7.
Strykowski W., Potrzeba i program edukacji medialnej [w:] W. Strykowski, A. Zając (red)
Nowoczesna technika w kulturze – nauce – oświacie, Wojewódzki Ośrodek Kultury w Tarnowie 1995.
8.
Wyborca 2.0, pod red. D. Batorskiego, M. Drabka, M. Gałązki, J. Zbieranka, Fundacja Instytut Spraw
Publicznych 2012.
Artykuł powstał w ramach projektu „Młodzieżowi e-inspiratorzy”, realizowanego w ramach programu
„Obywatele dla demokracji”, finansowanego z funduszy EOG.