tekst i fot. Rafał Mazurek

26 N a
Skarb Puszczy
turystyczNym szlaku
Początki wsi o nazwie Ruda Różaniecka sięgają połowy XVII w.
Jej nazwa nawiązuje do złóż
rudy darniowej, w które bogate
były pobliskie, podmokłe tereny
rozlewisk potoku Różaniec. Ze
względu na te złoża i bogate
obszary leśne rozwinął się tutaj przemysł hutniczy, oparty na
przetwarzaniu żelaza wytapianego z rudy darniowej przy
użyciu węgla drzewnego. Do
czasu I rozbioru Rzeczpospolitej
Ruda Różaniecka była własnością królewską, wchodzącą
w skład starostwa lubaczowskiego. Po rozbiorze ziemie te
włączono w zabór austriacki.
W 1821 r. Rudę wraz z kilkoma
innymi miejscowościami i miasteczkiem Płazów nabył baron
Hermann Brunicki, syn pana
na Zaleszczykach, Itziga Brunsteina, bogatego Żyda, który
– aby móc nabywać majątki
ziemskie na terenie Cesarstwa
Austrii – przyjął wiarę katolicką
i zmienił nazwisko na Ignacy
Brunicki.
Ruda
Różaniecka
RZESZÓW
Lubaczów
H
ermann wraz z rodziną zamieszkali w tzw.
„Starym Dworze”, który prawdopodobnie
mógł być rządcówką, z czasów gdy tereny te były jeszcze własnością królewską. Niedługo
potem Bruniccy rozpoczęli budowę nowej siedziby rodowej. Brak jest szczegółowych danych jak
wyglądał „nowy dwór” datowany na około 1740 r.,
ale w architekturze zachowanego pałacu możemy
tekst i fot. Rafał Mazurek
doszukać się dwóch etapów budowy. XIX-wieczny
pałac był zapewne budynkiem w kształcie regularnego prostokąta z bocznymi ryzalitami w fasadzie
frontowej. Kolejnym właścicielem tych włości był
syn Hermana, Johann Anton, a następnie baron
Ludwig Freiherr von Wattmann-Maelcamp de Beaulieu, żonaty z Henriettą, córką Johana. Ich syn
Hugo Wattman był ostatnim dziedzicem w Ru-
Na
Solskiej
27
Herby na ryzalicie frontonu pałacu w Rudzie Różanieckiej
www.wsiepolskie.pl
dzie Różanieckiej. To prawdopodobnie on dokonał
znacznej rozbudowy pałacu nadając mu kształt wydłużonego prostokąta zdobionego charakterystycznymi wieżyczkami i tarasami. W czasie I wojny
światowej spalono większość zabudowań wiejskich
oraz pałac. Po wojnie zarówno siedziba rodowa, jak
i zakłady należące do Wattmanów, zostały odbudowane i zmodernizowane. Hugo Wattman stworzył
nowoczesny i prężnie działający majątek, na który
składały się zakłady produkcyjne, gospodarstwo
rolne, potężne połacie lasów oraz kilkaset hektarów
stawów rybnych. W czasie II wojny światowej Hugo
wyemigrował do Austrii, gdzie zmarł w 1946 r. Po
wojnie upaństwowione dobra Wattmanów zostały rozgrabione, a pałac służył m.in. jako magazyn.
Około 1960 r. rezydencję przekazano na potrzeby
Domu Pomocy Społecznej, który funkcjonuje tu
do dnia dzisiejszego. W sąsiedztwie zachowały się
pochodzące z XIX w. dawna leśniczówka (obecnie
dom mieszkalny) i stajnia oraz murowana gorzelnia z początku XX w. Ocalał również „Stary Dwór”,
który po wystawieniu pałacu pełnił funkcje oficyny,
a obecnie jest odgrodzony od zespołu pałacowego
i należy do nadleśnictwa w Narolu. W bliskim sąsiedztwie zespołu znajdują się rozległe stawy.
Ze względu na to, że większość mieszkańców
placówki mieszczącej się w pałacu to osoby niepełnosprawne intelektualnie oraz chore psychicznie,
przed wejściem na teren zakładu należy uzyskać
zgodę dyrekcji DPS. n
turystyczNym szlaku
Hugo von Wattman, ostatni właściciel
majątku w Rudzie Różanieckiej
V dedine Ruda Róžaniecka
vznikol asi v r. 1740 „nový majer”. Hugo Wattman, posledný
vlastník, ho značne stavebne
rozšíril. Počas 1. svetovej vojny
bol zámok spálený, ale po vojne bolo rodinné sídlo obnovené
a zmodernizované. Po 2. svetovej vojne bol majetok rozkradnutý a zámok okrem iného slúžil
ako sklad. Približne v r. 1960 bola
rezidencia odovzdaná pre potreby Ústavu sociálnych služieb,
ktorý tu funguje dodnes.