Wykład 8

PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA
RÓWNOWAGA
KONSUMENTA
 Celem działalności konsumenta jest
maksymalizacja użyteczności
(satysfakcji) czerpanej ze spożycia
koszyka dóbr oraz z czasu wolnego.
DECYZJE KONSUMENTA
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA
PREFERENCJE KONSUMENTA
 Wybór struktury konsumpcji bieżącej
 wychowanie
 Wybór ilości czasu pracy i czasu wolnego
 środowisko społeczne
 Optymalizacja konsumpcji w czasie, czyli
 wykształcenie
podejmowania decyzji o wielkości oszczędności
 dochody
TEORIE OPTIMUM
KONSUMENTA
TEORIA UŻYTECZNOŚCI
KRAŃCOWEJ
 Teoria użyteczności krańcowej – (Hermann
 wprowadzona do kanonu ekonomii przez
Heinrich Gossen 1810-1858) - możliwość
mierzenia użyteczności
 Teoria krzywych obojętności – (teoria
porządkowa) – konsument zdolny jedynie do
uszeregowania dóbr według swoich preferencji
neoklasyków (m.in. K. Mengera, W.S. Jevonsa, L.
Walrasa, V. Pareto, H. H. Gossen – prekursor)
 podstawa współczesnej teorii wartości.
1
UŻYTECZNOŚĆ
RODZAJE UŻYTECZNOŚCI
 satysfakcja uzyskiwana z konsumpcji (użytkowania)
dobra.
 umowną jednostką użyteczności jest util.
UŻYTECZNOŚĆ
satysfakcja uzyskiwana z konsumpcji (użytkowania)
danej ilości określonego dobra.
 Użyteczność krańcowa (marginal utility) MU –
przyrost użyteczności całkowitej wywołany wzrostem
konsumpcji danego dobra o jedną jednostkę.
 Konsument maksymalizuje TU w punkcie, w
którym MU = 0
I PRAWO GOSSENA
 Prawo malejącej użyteczności krańcowej:
?
MU ( X ) 
MU
 Użyteczność całkowita (total utility) TU – łączna
Ilość dobra X
TU ( X )
X
W miarę wzrostu konsumpcji danego dobra, jego
krańcowa użyteczność maleje.
MU(X)
X
MAKSYMALNA UŻYTECZNOŚĆ
 konsument osiąga maksymalną użyteczność z
konsumpcji dobra X, gdy użyteczność
marginalna równa jest cenie dobra X.
 Konsument będzie zwiększał zakupu dobra X do
momentu zrównania się MU z ceną dobra X
II PRAWO GOSSENA
 Prawo tzw. ekwimarginalizmu (wyrównania użyteczności
krańcowych:
W sytuacji, gdy konsument przeznacza swój dochód na
dwa dobra X i Y, sytuacją optymalną dla niego jest,
gdy użyteczności marginalne obu dóbr zrównują się. W
przypadku uwzględnienia różnic w cenach dobra X i
Y:
MU ( X )
Px

MU (Y )
Py
2
TEORIA KRZYWYCH
OBOJĘTNOŚCI
RÓWNOWAGA
KONSUMENTA
 Krzywa obojętności – zbiór wszystkich punktów
MU ( X )
PX
MU (Y )
PY
reprezentujących takie kombinacje konsumowanych dóbr X i
Y, które przynoszą konsumentowi to samo zadowolenie (tę
samą satysfakcję).
 Analiza wyboru między dwoma dobrami – jedno dobro oraz wszystkie
pozostałe.
E
Y
X
ZAŁOŻENIA RACJONALNOŚCI
KONSUMENTA
KRZYWA OBOJĘTNOŚCI
 OKREŚLONOŚĆ POTRZEB - konsument przejawia
określone potrzeby (potrafi je określić),
 KOMPLETNOŚĆ PREFERENCJI - konsument potrafi
Y
wartościować swoje potrzeby – uporządkować dobra
według własnego uznania,
 PRZECHODNIOŚCI PREFERENCJI – jeżeli konsument
woli dobro A od dobra B, a dobro B woli od dobra C, to
wynika z tego, że konsument woli dobro A od dobra C,
 NIENASYCONOŚCI ZADOWOLENIA – konsument
zawsze woli więcej niż mniej
Y1
Y2
Y3
Czy konsument rzeczywiście jest suwerenny?
X1
CECHY KRZYWYCH
OBOJĘTNOŚCI
X2
X3
X
KRZYWA OBOJĘTNOŚCI
 mają zawsze nachylenie ujemne (tzn. że wzrost ilości
jednego z produktów musi powodować spadek ilości
innego produktu),
 nie mogą się przecinać
 jest ich nieskończenie wiele
 są wypukłe
Y
U1
U2
U3
X
3
KRZYWA OBOJĘTNOŚCI
KRAŃCOWA STOPA
SUBSTYTUCJI
 Krańcowa stopa substytucji (marginal rate of
substitution) MRS dobra Y dobrem X – ilość dobra Y, o
którą należy zwiększyć konsumpcję przy obniżeniu
konsumpcji dobra X o jedną jednostkę tak, aby całkowita
użyteczność pozostała na niezmienionym poziomie.
Y
Y1
 Prawo malejącej marginalnej stopy substytucji
Y
– konsument jest skłonny zrezygnować z coraz
mniejszych ilości dobra Y w zamian za
powiększenie konsumpcji dobra X o dodatkową
jednostkę.
Y2
X1
X
X2
X
LINIA BUDŻETOWA
LINIA BUDŻETOWA
 zbiór punktów przedstawiających wszystkie możliwe
kombinacje nabywanych ilości dóbr X i Y przy
wykorzystaniu całego dostępnego konsumentowi dochodu.
Y
I
PY
I  PX * X  PY *Y
I
PX
LINIA BUDŻETOWA
Wzrost dochodu
LINIA BUDŻETOWA
Wzrost ceny X
Y
X
Y
Y1
Y
Y
Y2
X
X
X1
X
X2
X
4
RÓWNOWAGA KONSUMENTA
PODSUMOWANIE
 Obie teorie (t. krańcowej użyteczności i t. krzywych
Y
obojętności) prowadzą do tych samych wniosków.
U1
U2
U3
Mankamenty teorii konsumenta:
 Nieciągłość krzywych
 Międzyosobowe porównania użyteczności
 Nieracjonalność i niesuwerenność konsumenta
Ograniczone zastosowanie w praktyce!
Yopt
Xopt
X
5