Czesci mowy

Klasyfikacja tradycyjna
Klasyfikacja Zygmunta Saloniego
Przykład analizy
Części mowy
Anna Kozłowska
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Anna Kozłowska
Części mowy
Klasyfikacja tradycyjna
Klasyfikacja Zygmunta Saloniego
Przykład analizy
1
Klasyfikacja tradycyjna
2
Klasyfikacja Zygmunta Saloniego
3
Przykład analizy
Anna Kozłowska
Części mowy
Klasyfikacja tradycyjna
Klasyfikacja Zygmunta Saloniego
Przykład analizy
Pojęcie części mowy. Kryteria klasyfikacji
Cześć mowy – klasa
leksemów o wspólnych
cechach semantycznych /
fleksyjnych /
składniowych.
Kryteria klasyfikacji:
semantyczne – znaczenie
leksemu,
fleksyjne – (nie)odmienność
i ewentualny zestaw
kategorii gramatycznych,
składniowe – funkcje
w zdaniu.
Anna Kozłowska
Części mowy
Klasyfikacja tradycyjna
Klasyfikacja Zygmunta Saloniego
Przykład analizy
Pojęcie części mowy. Kryteria klasyfikacji
Cześć mowy – klasa
leksemów o wspólnych
cechach semantycznych /
fleksyjnych /
składniowych.
Kryteria klasyfikacji:
semantyczne – znaczenie
leksemu,
fleksyjne – (nie)odmienność
i ewentualny zestaw
kategorii gramatycznych,
składniowe – funkcje
w zdaniu.
Anna Kozłowska
Części mowy
Klasyfikacja tradycyjna
Klasyfikacja Zygmunta Saloniego
Przykład analizy
Pojęcie części mowy. Kryteria klasyfikacji
Cześć mowy – klasa
leksemów o wspólnych
cechach semantycznych /
fleksyjnych /
składniowych.
Kryteria klasyfikacji:
semantyczne – znaczenie
leksemu,
fleksyjne – (nie)odmienność
i ewentualny zestaw
kategorii gramatycznych,
składniowe – funkcje
w zdaniu.
Anna Kozłowska
Części mowy
Klasyfikacja tradycyjna
Klasyfikacja Zygmunta Saloniego
Przykład analizy
Pojęcie części mowy. Kryteria klasyfikacji
Cześć mowy – klasa
leksemów o wspólnych
cechach semantycznych /
fleksyjnych /
składniowych.
Kryteria klasyfikacji:
semantyczne – znaczenie
leksemu,
fleksyjne – (nie)odmienność
i ewentualny zestaw
kategorii gramatycznych,
składniowe – funkcje
w zdaniu.
Anna Kozłowska
Części mowy
Klasyfikacja tradycyjna
Klasyfikacja Zygmunta Saloniego
Przykład analizy
Odmienne części mowy
część mowy
rzeczownik
przymiotnik
liczebnik
czasownik
zaimek
semantyka
nazwa osób, rzeczy itp.
nazwa
cech
obiektów
nazwa
relacji
liczbowych
nazwa czynności, stanów, procesów
f.
deiktyczna,
substytucyjność
Anna Kozłowska
fleksja
fleks. przyp., l.,
klas. rodz.
fleks. przyp., l.,
rodz.
klasa niejednorodna
fleks. czas, tryb
składnia
podmiot, dopełnienie
określenie rzeczownika
klasa niejednorodna
orzeczenie
klasa niejednorodna
klasa niejednorodna
Części mowy
Klasyfikacja tradycyjna
Klasyfikacja Zygmunta Saloniego
Przykład analizy
Nieodmienne części mowy
część mowy
przysłówek
wykrzyknik
spójnik
przyimek
partykuła
semantyka
nazwa
cech
czynności
lub
stanów
klasa zróżnicowana
wyraża relacje
logiczne
wyraża relacje
fleksja
nieodmienny
wyraża
ność
nieodmienna
modal-
Anna Kozłowska
nieodmienny
składnia
określenie czasownika
lub
przymiotnika
samodzielny
nieodmienny
f. łącząca
nieodmienny
rządzi rzeczownikiem
może stać przy
każdej
części
mowy
Części mowy
Klasyfikacja tradycyjna
Klasyfikacja Zygmunta Saloniego
Przykład analizy
Binarna klasyfikacja Zygmunta Saloniego
LEKSEMY
ODMIENNE
+ PRZYPADEK
NIEODMIENNE
- PRZYPADEK
SAMODZIELNE
NIESAMODZIELNE
WYKRZYKNIK
- RODZAJ
ŁĄCZĄCE
+ RODZAJ
NIEŁĄCZĄCE
PARTYKUŁOPRZYSŁÓWEK
RZECZOWNIK
+ OSOBA
- OSOBA
CZASOWNIK
WŁAŚCIWY
CZASOWNIK
NIEWŁAŚCIWY
+ LICZBA
- LICZBA
BEZ RZĄDU
Z RZĄDEM
PRZYMIOTNIK
LICZEBNIK
SPÓJNIK
PRZYIMEK
Anna Kozłowska
Części mowy
Klasyfikacja tradycyjna
Klasyfikacja Zygmunta Saloniego
Przykład analizy
Problem zaimków
leksemy
ktoś, coś, on. . .
jakiś,
który,
ten. . .
kilka, ile, wiele. . .
tu, gdzie, kiedyś. . .
klasyfikacja tradycyjna
zaimki rzeczowne
zaimki przymiotne
klasyfikacja
niego
rzeczowniki
przymiotniki
zaimki liczebne
liczebniki
zaimki przysłowne
partykuło-przysłówki
Anna Kozłowska
Części mowy
Salo-
Klasyfikacja tradycyjna
Klasyfikacja Zygmunta Saloniego
Przykład analizy
Nowe części mowy w klasyfikacji Saloniego
1. Czasowniki właściwe.
Przykłady: być, jeść, czytać, wykonywać.
2. Czasowniki niewłaściwe.
Przykłady: trzeba, można, dnieje, świta, widać, czuć,
pora, szkoda.
Anna Kozłowska
Części mowy
Klasyfikacja tradycyjna
Klasyfikacja Zygmunta Saloniego
Przykład analizy
Nowe części mowy w klasyfikacji Saloniego cd.
3. Partykuło-przysłówki.
leksemy
tu, gdzie, kiedyś. . .
może,
chyba,
tylko. . .
wczoraj,
teraz, niemal. . .
miło, dobrze,
ostatnio,
dużo. . .
klasyfikacja tradycyjna
zaimki przysłowne
partykuły
przysłówki
przysłówki
Anna Kozłowska
Części mowy
klasyfikacja Saloniego
partykułoprzysłówki
partykułoprzysłówki
partykułoprzysłówki
przymiotniki
(w formie przysłówkowej)
Klasyfikacja tradycyjna
Klasyfikacja Zygmunta Saloniego
Przykład analizy
Części mowy inaczej rozumiane w klasyfikacji Saloniego
1. Rzeczowniki.
leksemy
koń, człowiek,
bieg, zieleń. . .
ktoś,
coś,
on. . .
klasyfikacja tradycyjna
rzeczowniki
klasyfikacja Saloniego
rzeczowniki
zaimki rzeczowne
rzeczowniki
Anna Kozłowska
Części mowy
Klasyfikacja tradycyjna
Klasyfikacja Zygmunta Saloniego
Przykład analizy
Części mowy inaczej rozumiane w klasyfikacji Saloniego cd.
2. Przymiotniki.
leksemy
wysoki, jasny,
młody. . .
jakiś,
który,
ten. . .
pierwszy, dwojaki, dwukrotny. . .
jaśniejący, wymagany, zajmujący. . .
klasyfikacja tradycyjna
przymiotniki
klasyfikacja Saloniego
przymiotniki
zaimki przymiotne
przymiotniki
liczebniki (porządkowe, wielorakie,
wielokrotne)
czasowniki (w formie imiesłowu)
przymiotniki
Anna Kozłowska
Części mowy
przymiotniki
Klasyfikacja tradycyjna
Klasyfikacja Zygmunta Saloniego
Przykład analizy
Części mowy inaczej rozumiane w klasyfikacji Saloniego cd.
3. Liczebniki.
leksemy
dwa,
pięć,
osiem. . .
półtora,
pół,
ćwierć
dwoje, pięcioro,
ośmioro. . .
kilka, ile, wiele. . .
pierwszy, dwojaki, dwukrotny. . .
klasyfikacja tradycyjna
liczebniki (główne)
klasyfikacja
niego
liczebniki
liczebniki (ułamkowe)
liczebniki (zbiorowe)
liczebniki
zaimki liczebne
liczebniki
liczebniki (porządkowe, wielorakie, wielokrotne)
przymiotniki
Anna Kozłowska
Części mowy
liczebniki
Salo-
Klasyfikacja tradycyjna
Klasyfikacja Zygmunta Saloniego
Przykład analizy
Teraz, po przeprowadzeniu wielu interesujących doświadczeń,
trzeba się będzie zająć interpretacją ich wyników, które ogromnie nas
zaskoczyły.
forma gramatyczna
teraz
przeprowadzeniu
wielu
interesujących
leksem wg
tradycji
część mowy wg tradycji
teraz
zaimek
przysłowny
przeprowa- rzeczownik
dzenie
wiele
zaimek
liczebny
interesoczasownik
wać
Anna Kozłowska
leksem wg
Saloniego
część mowy wg Saloniego
teraz
partykułoprzysłówek
przeprowa- rzeczownik
dzenie
wiele
liczebnik
interesują- przymiotnik
cy
Części mowy
Klasyfikacja tradycyjna
Klasyfikacja Zygmunta Saloniego
Przykład analizy
Teraz, po przeprowadzeniu wielu interesujących doświadczeń,
trzeba się będzie zająć interpretacją ich wyników, które ogromnie nas
zaskoczyły.
forma gramatyczna
leksem wg
tradycji
leksem wg
Saloniego
trzeba
część mowy wg tradycji
czasownik
zająć się
czasownik
zająć się
które
który
który
ogromnie
ogromnie
zaimek
przymiotny
przysłówek
część mowy wg Saloniego
czasownik
niewłaściwy
czasownik
właściwy
przymiotnik
trzeba
będzie
zająć się
ogromny
przymiotnik
Anna Kozłowska
trzeba
Części mowy
Klasyfikacja tradycyjna
Klasyfikacja Zygmunta Saloniego
Przykład analizy
Dziękuję za uwagę :)
Temat następnego wykładu:
Budowa i typy form wyrazowych.
Zapraszam!
Anna Kozłowska
Części mowy