Społeczna Odpowiedzialność Biznesu

Społeczna
Odpowiedzialność
Biznesu
MDG Doradztwo Gospodarcze Sp. z o.o.
ul. Kłobucka 23 C lok.111
02-699 Warszawa
www.mdg.com.pl
„Jesteśmy odpowiedzialni za wywierany przez siebie wpływ,
niezależnie czy jest on zamierzony, czy nie. To zasada numer jeden.
Niewątpliwie odpowiedzialność spada na tych, którzy kierują przedsiębiorstwem.(...)
A ci, którzy biorą odpowiedzialność za oddziaływanie, mogą je minimalizować”
(Drucker, Management)
„Nie można, jak Milton Friedman, twierdzić (...), że na biznesie ciąży tylko
odpowiedzialność za wyniki ekonomiczne.
Odpowiedzialność ekonomiczna to podstawowy obowiązek biznesu. (...)
Wyniki ekonomiczne stanowią podstawę, bez której nie można brać na siebie
odpowiedzialności za cokolwiek, innego (...).
Ale odpowiedzialność za wyniki ekonomiczne to w żadnym razie nie wszystko”
(Drucker)
„Społeczna odpowiedzialność zaczyna się tam,
gdzie kończy się zasięg oddziaływania prawa”
(Davis)
Strona 2 z 28
SPIS TREŚCI
WSTĘP ................................................................................................... 4
1 Geneza i główne przyczyny rozwoju CSR ....................................... 5
2 Znaczenie społecznej odpowiedzialność biznesu .......................... 7
3 Korzyści prowadzenia odpowiedzialnego społecznie biznesu. .. 10
4 Odpowiedzialny biznes w praktyce................................................ 14
5 Zewnętrzny i wewnętrzny wymiar CSR ........................................... 19
6 Argumenty zwolenników i przeciwników CSR ............................... 21
8. Wymagania międzynarodowej normy ISO 26000 .......................... 22
PODSUMOWANIE................................................................................ 27
Literatura: ............................................................................................ 28
Strona 3 z 28
WSTĘP
Zagadnienia społecznej odpowiedzialności biznesu stały się istotnym i coraz
częściej poruszanym tematem debat publicznych oraz politycznych. Państwa
członkowskie Unii Europejskiej prezentują różne poziomy świadomości oraz
praktycznego
stosowania
koncepcji
Corporate
Social
Resposobility
-
CSR
w biznesie. W Polsce temat ten pojawił się w publicznych dyskusjach około 2000
roku.
Podjęcie tematu ma swoje uzasadnienie w związku z coraz większym
zainteresowaniem społeczną odpowiedzialnością biznesu, jak i niedostatecznym
poziomem wiedzy w tymże zakresie, w szczególności wśród ogółu społeczeństwa.
Poniższe opracowanie ma na celu zaprezentowanie i usystematyzowanie wiedzy
z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu.
OCHRONA ŚRODOWISKA
NATURALNEGO
GLOBALIZACJA
NIERÓWNOŚĆ
UBUSTWO
Corporate
ROZWÓJ
SPOŁECZEŃSTWA
OBYWATELSKIEGO
Social
Resposobility
ROZWÓJ I NAUKA
O ZARZĄDZANIU
PRZEDSIĘBIORSTWAMI
ZRÓWNOWAŻAONY
ROZWÓJ
STANDARDY
ZARZĄDZANIA
[Rys. 1] Przesłanki powstania idei CSR.
Strona 4 z 28
1 Geneza i główne przyczyny rozwoju CSR
Tematyka Społecznej Odpowiedzialności Biznesu w ostatnich latach stała się
bardzo modna. Jednak po bliższym przyjrzeniu się kwestiom składającym się na
CSR okaże się, że nie są one wcale takie nowe. Etyka kupiecka czy dobre praktyki
rzemieślnicze istniały przecież od zawsze. Okres rewolucji przemysłowej przyniósł
z kolei rozwój własnych, nowatorskich jak na tamte czasy programów społecznych
(powstanie szpitali, obiektów użyteczności publicznej, mieszkań dla robotników,
wypłacanie zapomogi w wypadkach losowych, zwrócenie większej uwagi na
tematykę bezpieczeństwa i higieny pracy). Lata 80-te XX wieku to okres rosnącego
zainteresowania zrównoważonym rozwojem, kiedy to zaczęły powstawać wielkie
koncerny przemysłowe. Dostrzeżono wówczas, iż duże korporacje posiadające
zasoby kapitałowe oraz pozycję rynkową, ponoszą dużą odpowiedzialność.
Koncepcja społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw narodziła się wraz ze
zmianami gospodarczymi na początku XIX w., kiedy to zaczęły powstawać wielkie
koncerny przemysłowe. Wówczas stwierdzono, iż duże korporacje, ze względu na
swoją
pozycję
na
odpowiedzialność,
rynku
stąd
i
posiadane
wymagania
im
zasoby
kapitałowe,
stawiane
w
ponoszą
zakresie
dużą
społecznej
odpowiedzialności powinny być również wysokie. Wywołało to szereg dyskusji na ten
temat i przyczyniło się do wzrostu zainteresowania społeczną odpowiedzialnością
przedsiębiorstwa6. Podejście do CSR (Corporate Social Resposobility) zmieniało się
na przestrzeni lat, ze względu na różne uwarunkowania zewnętrzne, które
determinowały rozwój tej koncepcji.
Współcześnie do podjęcia działań w zakresie CSR jednostki gospodarcze zostały
zmuszone przez silne naciski ze strony otoczenia, wynikające między innymi ze
wzrastającej konkurencji, czy zmiany wartości, zarówno wśród klientów (zachowania
projakościowe
i
i
samorealizacji,
zdynamizowanego
proekologiczne),
wzrost
jak
wartości
zainteresowania
i
pracowników
czasu
koncepcją
(dążenie
wolnego).
społecznej
Wśród
do
rozwoju
przesłanek
odpowiedzialności
biznesu, należy wymienić przede wszystkim:

Zmieniające się otoczenie zewnętrze organizacji,

Wzrost aktywności społeczeństwa obywatelskiego w skali globalnej, zmiana
charakteru konsumenta, który z odbiorcy biernego staje się w odbiorcą
krytycznym, zaangażowanym w proces produkcji,
Strona 5 z 28

Wzrost znaczenia niematerialnych zasobów firmy, poszukiwanie nowych
sposobów konkurowania, opartych na zaufaniu,

Zmiana podejścia inwestorów, którym coraz częściej wyniki finansowe już nie
wystarczają.
Do powyższych zmian przyczynił się łatwy dostęp do informacji, dający
możliwość podniesienia wiedzy u konsumentów, zarówno na temat jakości produktu,
jak
również
na
temat
funkcjonowania
przedsiębiorstw.
Zobligowało
to
przedsiębiorców do otwartej komunikacji i większej przejrzystości działań.
Strona 6 z 28
2 Znaczenie społecznej odpowiedzialność biznesu
Często okazuje się, że obecnie celem przedsiębiorstw nie może już być jedynie
osiąganie zysków ale wychodzenie naprzeciw oczekiwaniom różnych grup
interesariuszy, ze szczególnym uwzględnieniem społeczności lokalnych, dającym
jednocześnie możliwość osiągnięcia obopólnych korzyści z podejmowanych działań.
Świadomość przedsiębiorców, że wywierają oni wpływ na otaczające ich środowisko
naturalne stale rośnie.
W Polsce CSR kojarzono dotąd z terminem „odpowiedzialny biznes” jako
działania związane z etyką w biznesie, obejmującą uczciwe podejście do
pracowników, kontrahentów oraz klientów, a rzadziej biorącą pod uwagę otoczenie
firmy, w tym interesy społeczności znajdujących się w nim czy też kwestie ochrony
środowiska.
Aby lepiej zrozumieć czy jest społeczna odpowiedzialność biznesu, należałoby
przedstawić jej definicję. Tutaj jest jednak trudność. W literaturze przedmiotu
napotkać można wiele różnych definicji i interpretacji tego pojęcia. Nie mniej jednak,
nie istnieje jedno, uniwersalne określenie istoty społecznej odpowiedzialności
biznesu. Trzeba zrozumieć, że społeczna odpowiedzialność biznesu to idea, która
opiera się na wzajemnym oddziaływaniu biznesu na społeczeństwo i na odwrót.
Funkcjonowanie biznesu jest integralną częścią systemu społecznego, dlatego
należy mieć
na
uwadze,
że
wszelkie
jego
składniki
nie
stanowią
dóbr
niewyczerpalnych więc powinny być uwzględniane w procesach zarządzania. Chodzi
o wielostronny, wzajemny pożytek.
Starając się zdefiniować pojęcie społecznej odpowiedzialności biznesu, na bazie
zrozumienia idei zjawiska, można przyjąć, że zgodnie z powszechnie przyjętą
definicją, CSR to koncepcja zakładająca dobrowolne, wykraczająca poza minimalne
wymogi prawne, uwzględnianie przez przedsiębiorstwa problematyki społecznej
i środowiskowej w swojej działalności komercyjnej i stosunkach z interesariuszami
(m.in. z pracownikami, klientami, akcjonariuszami, dostawcami, społecznością
lokalną).
Zagadnienie
najlepiej
odzwierciedla
określenie
CSR
jako
zasady
„3P”
– People-Planet-Profit (Ludzie-Planeta-Zysk), czyli bardziej odpowiedzialne i etyczne
postępowanie biznesu względem wszystkich grup społecznych, na które oddziałuje
poprzez swoją działalność przy możliwie jak największym poszanowaniu środowiska.
Strona 7 z 28
Należy tu zauważyć, że przed rokiem 2000 termin corporate social responsibilty
(CSR) utożsamiany był z dużymi przedsiębiorstwami i korporacjami. Małe i średnie
przedsiębiorstwa nie były jednak pomijane. W stosunku do nich stosowano
określenia odpowiedzialność społeczna bądź społeczna odpowiedzialność biznesu.
Obecnie ta sytuacja zmienia się, ze względu na to, że po pierwsze, małe
przedsiębiorstwa często mają lokalny rodowód, funkcjonują w miejscu, gdzie żyją
i mieszkają ich właściciele i pracownicy są więc blisko lokalnych spraw. Po drugie,
małe przedsiębiorstwa \ angażują się w rozwiązywanie lokalnych problemów
dotyczących chociażby edukacji czy wspierania rynku pracy, pomocy tej nie
definiując jako CSR. Ponadto CSR może być realizowany przy użyciu różnych
narzędzi i środków w zależności od potrzeb, preferencji czy rozmiaru firmy.
Innymi słowy, założeniem CSR jest dążenie biznesu do realizowania polityki
zrównoważonego
rozwoju
gospodarczego
oraz
taki
sposób
prowadzenia
przedsiębiorstwa, w którym celem priorytetowym jest osiągnięcie równowagi między
jej efektywnością i dochodowością a interesem społecznym. Niemniej jednak
Społecznie Odpowiedzialny Biznes charakteryzuje:

zintegrowane podejście do 3 wymiarów zrównoważonego rozwoju, tj.
społecznego, środowiskowego i ekonomicznego;

działanie na rzecz lepszego społeczeństwa;

współpraca z interesariuszami, tj. wszystkimi, na których biznes oddziałuje
i którzy mogą oddziaływać na biznes.
Podsumowując - Społeczną odpowiedzialność biznesu przeważnie definiuje się
jako koncepcję, opartą na najwyższych standardach etycznych, dzięki której
przedsiębiorstwa
na
etapie
budowania
strategii
dobrowolnie
i
świadomie
uwzględniają interesy społeczne i ochronę środowiska, a także relacje z różnymi
grupami interesariuszy: społeczeństwa jako całości, a także jego wyodrębnionych
grup – właścicieli, klientów, pracowników, inwestorów, dostawców, akcjonariuszy,
banków i innych partnerów biznesowych. Aby działania podejmowane wobec
wskazanych
grup
przyniosły
pozytywny
skutek,
muszą
być
oparte
na
długookresowym podejściu strategicznym. Przestrzeganie praw człowieka i praw
pracowniczych stanowi jeden z fundamentów odpowiedzialnego biznesu. Społeczna
odpowiedzialność jest procesem, w ramach którego przedsiębiorstwa zarządzają
swoimi relacjami z różnorodnymi grupami społecznymi, które mogą mieć faktyczny
Strona 8 z 28
wpływ na sukces w działalności gospodarczej, należy je zatem traktować jako
inwestycję, a nie koszt.
Pamiętajmy, że póki co nie istnieje jedna i spójna definicja dotycząca CSR.
Niemniej jednak warto wiedzieć, ze Odpowiedzialny Biznes charakteryzuje:

zintegrowane podejście do 3 wymiarów zrównoważonego rozwoju,
tj. społecznego, środowiskowego i ekonomicznego;

działanie na rzecz lepszego społeczeństwa;

współpraca z interesariuszami, tj. wszystkimi, na których biznes oddziałuje
i którzy mogą oddziaływać na biznes.
Przedsiębiorstwa, które decyduję się realizować odpowiedzialność w biznesie
i opierają swoją działalność na uczciwości, przejrzystości i odpowiedzialności,
zdobywają stałych klientów, pozyskują zaufanie społeczeństwa, cieszą się reputacją,
a w ten sposób podnoszą swoją konkurencyjność i odnoszą sukces. W ramach
koncepcji CSR firma ma możliwość budowania trwałych relacji z otoczeniem, stając
się wiarygodnym partnerem. Coraz częściej w strategiach firm kładzie się nacisk na
takie słowa, jak uczciwość, zaufanie, bezpieczeństwo i wiele innych, w celu
zbudowania więzi z otoczeniem i wiarygodnego wizerunku firmy.
Strona 9 z 28
3 Korzyści prowadzenia odpowiedzialnego społecznie
biznesu.
Dokonując analizy korzyści zastosowania odpowiedzialnego biznesu, warto
odnieść się do narzędzi stosowanych w zarządzaniu społeczną odpowiedzialnością
jest obszerna i ściśle związana z kulturą organizacyjną firmy i profilem działalności.
Poznanie narzędzi w zakresie odpowiedzialnego biznesu przyczyni się do
uzmysłowienia sobie jakie korzyści niesie ze sobą strategia odpowiedzialnego
biznesu.
Warto przy tym wspomnieć, że realizowanie CSR opiera się na zasadzie pełnej
dobrowolności, nie wynika ze zobowiązań prawno-ustawowych. W celu wywołania
publicznej debaty poświęconej odpowiedzialności biznesu roku Komisja Europejska
przedstawiła w 2001 dokument pt. Green Paper on Corporate Social Responsibility.
W proces konsultacji włączyły się instytucje Unijne: dyrekcje generalne Komisji ds.
zatrudnienia, spraw socjalnych, przedsiębiorstw i społeczeństwa informacyjnego,
handlu, ochrony środowiska, przedstawiciele sektora przedsiębiorców, związki
zawodowe, media, eksperci, organizacje pozarządowe i instytucje naukowe. Efektem
konsultacji po opublikowaniu Zielonej Księgi stał się nowy dokument - strategia
realizacji i upowszechniania społecznej odpowiedzialności biznesu - White Paper:
Communication on CSR. Dokument ten jest adresowany do instytucji europejskich,
państw
członkowskich,
partnerów
społecznych,
organizacji
biznesowych
i konsumenckich. Oba dokumenty dostępne są w dziale CSR w UE.
Przedsiębiorstwa zorientowane na odpowiedzialności biznesu publikują tzw.
„Raporty społeczne”. Takie raporty wydawane jest przez przedsiębiorstwo, w formie
publikacji lub umieszczane w witrynie internetowej.
przedstawia w sposób
całościowy
i
strategię
firmy,
jej
politykę
społeczną
wyniki
w
zakresie
odpowiedzialności społecznej wobec kluczowych grup interesariuszy. W raportach
uwzględniany jest aspekt ekonomiczny, społeczny oraz ekologiczny działań firmy.
Dokonując analizy doświadczeń przedsiębiorstw, które wdrożyły i stosują
narzędzia biznesu społecznie odpowiedzialnego możemy uznać, że do najszerzej
stosowanych narzędzi należą:
Strona 10 z 28

Kampanie społeczne czyli działanie ukierunkowane na zmianę postaw lub
zachowań wybranej grupy odniesienia, przy pomocy mediów jako nośnika
przekazu.

Marketing zaangażowany społecznie (cause related marketing) jest
uwzględnianiem w działalności firmy zarówno celów marketingowych jak i
potrzeb społecznych;

Programy etyczne dla pracowników to przedsięwzięcie mające na celu
integrowanie pracowników firmy wokół wspólnych wartości;

Nadzór korporacyjny to zespół mechanizmów wykorzystywanych do
kontrolowania i koordynowania zachowań różnych, mających własne
interesy udziałowców, którzy współdziałają z kadrą zarządzającą w celu
efektywnej realizacji stawianych przed spółką zadań;

Eko-znakowanie i znakowanie społeczne polega na umieszczaniu na
opakowaniach lub etykietach produktów dodatkowych informacji z zakresu
ekologicznej lub społecznej odpowiedzialności;

Inwestycje społecznie odpowiedzialne, uwzględniane przez analityków
giełdowych w analizie przedsiębiorstwa kryteriów oceny możliwości
długotrwałego wzrostu wartości spółek na podstawie wyników społecznych
i ekologicznych.
Umiejętnie stosowanie kombinacji wyżej wymienionych narzędzi przekłada się na
korzyści przyjętej strategii odpowiedzialności biznesowej przedsiębiorstwa, które - co
bardzo ważne - zawsze rozpatrywane powinny być w perspektywie długofalowej.
Takimi korzyściami będą:

Wzrost
zainteresowania
inwestorów
–
Kredytodawcy
są
bardziej
zainteresowani współpracą z odpowiedzialnymi firmami, które oprócz dobrych
wyników finansowych zarządzane w sposób przejrzysty, odpowiedzialnie
budują swój wizerunek i dobre relacje z otoczeniem. Dla wielu inwestorów
wiarygodność finansowa firmy jest uzależniona od jej wiarygodności
społecznej.

Zwiększenie lojalności konsumentów i interesariuszy - Wzrost świadomości
społecznej konsumentów powoduje, iż w swoich wyborach kierują się oni
także zaufaniem do danej firmy i jej wizerunkiem. Rosnąca grupa
konsumentów zwraca uwagę na „ekologiczność” produktu lub usługi,
Strona 11 z 28
przestrzeganie
zasad
społecznej
odpowiedzialności
w
procesie
jego
wytworzenia oraz ogólną reputację firmy.

Poprawa relacji ze społecznością i władzami lokalnymi - Udział firmy w życiu
społeczności lokalnej, podejmowanie długofalowych i wymiernych inwestycji
społecznych, ułatwia jej sprawne i bezkonfliktowe funkcjonowanie. Społeczna
odpowiedzialność umożliwia jej trwałe zakorzenienie się w społeczności
i pozyskanie przychylności jej mieszkańców, a także zdobycie zaufania władz
samorządowych.

Wzrost konkurencyjności - Wprowadzanie zasad odpowiedzialnego biznesu
to jeden z atutów, dzięki którym firmy zdobywają przewagę konkurencyjną.
Dla polskich firm przejrzysta polityka CSR może być jednym ze sposobów
budowania swojej pozycji na rynkach światowych, gdzie oczekiwania
dotyczące spełniania standardów odpowiedzialnego biznesu są bardziej
oczywiste.

Podnoszenie poziomu kultury organizacyjnej firmy - Poprzez podejmowanie
wyzwań społecznej odpowiedzialności firma podnosi swoje standardy
postępowania wobec interesariuszy (pracowników, kontrahentów, klientów),
a przez to unika kosztów „złego partnerstwa”. Zmiany te wpływają na
kształtowanie
kultury
organizacyjnej
firmy
opartej
na
zaufaniu,
odpowiedzialności i przejrzystości dla wszystkich zainteresowanych.

Kształtowanie pozytywnego wizerunku firmy wśród pracowników - Społeczna
odpowiedzialność firmy stanowi jeden z elementów poza finansowego
motywowania
pracowników.
Dzięki
kodeksom
etycznym,
programom
społecznym, dbałości o środowisko, wizerunek firmy w oczach pracownika
ulega poprawie. Pracownicy z większym uznaniem odnoszą się do
funkcjonowania firmy widząc, iż część jej aktywności skierowana jest na
rozwiązywanie istotnych – również dla nich – problemów społecznych.

Pozyskanie i utrzymanie najlepszych pracowników - Gdy poprawie ulega
wizerunek firmy i rośnie do niej zaufanie wśród pracowników, to zwiększa się
również atrakcyjność firmy na rynku pracy, co pozwala przyciągnąć nowych
i zatrzymać najlepszych pracowników.
Strona 12 z 28
Jak widać korzyści jest wiele, co sugeruje, że nie ma w zasadzie żadnych
przeciwwskazań do stosowania społecznej odpowiedzialności biznesu na szeroką
skalę. Jedno jest pewne: CSR jest jak najbardziej opłacalną inwestycją. A to dlatego,
że firma, której misja oparta jest na wartościach i normach etycznych wzbudza
większe zaufanie wśród klientów i inwestorów.
Przy tej okazji warto też wspomnieć, jaka jest różnica między odpowiedzialnym
biznesem a public relations (PR). Z założenia odpowiedzialny biznes ma być czymś
więcej niż jedynie strategią komunikowania się firmy z jej otoczeniem, ma on
angażować społecznie oraz ekologicznie zarówno firmę jak i jej pracowników. Tym
co łączy częściowo odpowiedzialny biznes i PR jest cel długofalowy – wzrost
konkurencyjności firmy poprzez budowę jej przyjaznego wizerunku i utrwalenie go
w świadomości konsumentów i współpracowników.
Jak wynika z dostępnych badań ponad 2/3 menedżerów największych polskich
przedsiębiorstw zna koncepcję odpowiedzialnego biznesu. Dla większości z nich jej
fundamentem jest przestrzeganie norm etycznych w działalności firmy oraz regularne
i sprawiedliwe wynagradzanie pracowników. Coraz większa liczba firm wyraża
przekonanie o konieczności doskonalenia systemów zarządzania, w kierunku
kształtowania wzajemnie korzystnych relacji ze wszystkimi interesariaszami. O coraz
większym zainteresowaniu koncepcją odpowiedzialności przedsiębiorstw świadczyć
może rosnąca z roku na rok liczba firm prezentujących swe praktyki w raporcie
„Odpowiedzialny Biznes w Polsce” wydawanym przez Forum Odpowiedzialnego
Biznesu oraz wystawiających się na Targach Dobrych Praktyk Biznesowych.
Strona 13 z 28
4 Odpowiedzialny biznes w praktyce
Jak już wspominano wcześniej, żeby dobrze zrozumieć czym jest społeczna
odpowiedzialność biznesu i dostrzec korzyści z niej płynące, przedsiębiorcy
potrzebują czasu, ponieważ CSR jest podejściem długoterminowym. Koncepcja
oparta na CSR ma na uwadze nie tylko dobry jakościowo, nieszkodliwy produkt,
troskę o prawa pracownicze, czy ochronę środowiska.
Współczesna interpretacja społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwa jest
ściśle zintegrowana z koncepcją zrównoważonego i trwałego rozwoju. Wiąże się to
z wdrażaniem w praktykę codziennych działań biznesowych całego pakietu,
niezbędnych procedur i wytycznych. Stopień ich wykorzystywania zależny jest od
podejścia do zagadnienia. Część z nich ukierunkowana jest na zwiększenie
świadomości i zmianę postaw określonej grupy ludzi, np. za pomocą mediów. Inne
natomiast dotyczą programów etycznych dla pracowników, normalizacji i certyfikacji,
czy też odnoszą się do sprawozdawczości i komunikowania. Realizując obok celów
ekonomicznych również cele społeczne i ekologiczne, jednostka gospodarcza
kształtuje jakość życia współczesnego społeczeństwa, jednocześnie przyczyniając
się do zwiększania jego dobrobytu.
Etyczne standardy postępowania wpływają na kształtowanie się jej kultury
organizacyjnej, opartej na zaufaniu, odpowiedzialności i przejrzystości dla wszystkich
zainteresowanych.
Udział
przedsiębiorstwa
w
życiu
społeczności
lokalnej,
podejmowanie długofalowych i wymiernych inwestycji społecznych, ułatwia jej
sprawne i bezkonfliktowe funkcjonowanie. Społeczna odpowiedzialność umożliwia jej
trwałe zakorzenienie się w społeczności i pozyskanie przychylności jej mieszkańców,
a także zdobycie zaufania władz samorządowych.
Strona 14 z 28
Tabela nr 1.
Do najważniejszych, jakie firma uzyskuje w efekcie prowadzenia
społecznie odpowiedzialnego biznesu należy wymienić:
 podniesienie poziomu kultury organizacyjnej,
 doskonalenie poziomu i jakości kapitału intelektualnego,
 lepszy dostęp do kapitału,
 pozyskanie i utrzymanie najlepszych pracowników,
 poprawa wizerunku i reputacji,
 zwiększenie lojalności klientów,
 redukcja przypadków wewnętrznej korupcji,
 redukcja konfliktów interesu,
 wzrost efektywności ekonomicznej,
 kreowanie unikalnej wartości,
 wzrost konkurencyjność,
 wzrost zamożności społeczności lokalnej,
 stymulacja rozwoju gospodarczego,
 wzrost innowacyjności.
Gdy poprawie ulega wizerunek firmy i rośnie do niej zaufanie wśród
pracowników, to zwiększa się również atrakcyjność firmy na rynku pracy, co pozwala
przyciągnąć nowych i zatrzymać najlepszych pracowników. Firma, która jest
zarządzana w sposób przejrzysty ma łatwiejszy dostęp do źródeł finansowania
i uzyskania kredytów. Również konsumenci w swoich wyborach kierują się
zaufaniem do danej firmy i jej wizerunkiem. Oczekują również, aby budził pozytywne
skojarzenia. Rosnąca grupa konsumentów zwraca uwagę na „ekologiczność”
produktu lub usługi, przestrzeganie zasad społecznej odpowiedzialności w procesie
jego wytworzenia oraz pozytywną reputację firmy12. Współczesne firmy nie
sprzedają produktów, sprzedają pakiety korzyści, oferując wartości użytkowania
produktów i usług. Tworzą one wartość dla klienta, co owocuje wzrostem lojalności
w stosunku do firmy, a w efekcie wzrostem jej konkurencyjności na rynkach
lokalnych i światowych. Społeczna i ekologiczna wartość produktów jest formą
innowacji produktowych, zaangażowanie społeczne buduje reputację i tworzy kapitał
społeczny, które dostarczają kompletnego zadowolenia klientowi, wyróżniając
przedsiębiorstwo na tle konkurencji.
Strona 15 z 28
Odpowiedzialna aktywność gospodarcza tworzy lepszy klimat i warunki działania
dla biznesu. Organizacja gospodarcza osiąga w ten sposób zarówno społeczną, jak
i finansową wartość.
Tabela nr 2.
CSR z punktu widzenia organizacji, instytucji
Bank Światowy
Manifest z Davos z 1979 r.
Światowa Rada Biznesu na
rzecz Zrównoważonego
Rozwoju
UNDP
Program Narodów
Zjednoczonych ds.
Rozwoju
Ministerstwo Pracy i
Polityki Społecznej
Niemiec
Stanowisko Rządu
Brytyjskiego
„Zobowiązanie biznesu do przyczyniania się do zrównoważonego rozwoju przy współpracy zatrudnionych, ich
rodzin, lokalnych społeczności oraz całego
społeczeństwa, zmierzającej do poprawy jakości życia, co
służy zarówno biznesowi, jak i rozwojowi społecznemu”.
„Zadaniem kierownictwa firmy jest pewnego rodzaju służba. Kierownictwo bowiem ma służyć zarówno klientom,
współpracownikom, kapitałodawcom, jak i całemu społeczeństwu oraz równoważyć odmienne interesy wymienionych grup”.
CSR to konsekwentne dążenie biznesu do tego, by postępować etycznie i wnosić wkład w rozwój gospodarczy, jednocześnie przyczyniać się do poprawy jakości życia siły
roboczej, społeczności lokalnych, a wreszcie
społeczeństwa jako całości.
Podejście do zarządzania oraz odpowiedź na kwestie
społeczne, środowiskowe, ekonomiczne w szerszym ujęciu oraz etyczne, a także na oczekiwania interesariuszy
w stopniu, w jakim biznes może na nie reagować.
Koncepcja społecznej odpowiedzialności biznesu odnosi
się do uwzględnienia przez przedsiębiorstwa społecznej
odpowiedzialności wykraczającej ponad ramy prawne.
CSR odnosi się do zrównoważonego kierowania przedsiębiorstwem w działalności gospodarczej oraz jest zakorzenione w strategii przedsiębiorstwa.
Koncepcja społecznej odpowiedzialności biznesu obejmuje dobrowolne działanie, które biznes może podejmować
ponad wymagane prawem minimum, ukierunkowane na
realizację zarówno interesów ekonomicznych (wzmocnienie konkurencyjności), jak i interesów szerszego społeczeństwa. Jest to sposób na zdobycie licencji na działanie (…) przedsiębiorstwa, które efektywnie angażują się w
działania z zakresu CSR uzyskują korzyści wizerunkowe i
ekonomiczne.
Źródło: opracowano na podstawie Mazur-Wierzbicka E., CSR w dydaktyce, czyli jak uczyć studentów społecznej
odpowiedzialności, Stowarzyszenie Kreatywni dla Szczecina, Szczecin 2012.
Strona 16 z 28
Przedsiębiorcy, praktycy szczególnie ci, którzy nie mieli do czynienia z ideą
społecznej odpowiedzialności biznesu, opisują ją często w sposób bardzo intuicyjny.
Stąd też warto przybliżyć sposób ujmowania, rozumienia samej koncepcji CSR przez
pracowników (często właścicieli, czy kierownictwo) przedsiębiorstw (por. Tabela nr
3).
Tabela nr 3.
CSR z punktu widzenia przedsiębiorcy
M. Witucki, Prezes
Orange Polska
CSR to dla nas ważny element systemu
zarządzania, pozwalający na lepsze współdziałanie
z różnymi grupami interesariuszy i lepsze
zrozumienie ich potrzeb. Jednocześnie coraz
częściej umożliwia on kreowanie i wykorzystywanie
nowych szans rozwoju biznesu oraz tworzenia
czynnika wyróżniającego nas z grona konkurentów,
co może w końcowym efekcie przełożyć się na
decyzje klientów.
Serwis Szczecin Sp. z
o.o.
„(…) odpowiedzialność pracodawców, o etykę
biznesu, o prowadzenie firmy, żeby ludzie, którzy
tam pracują również odczuwali takie współuczestnictwo, że firma to nie jest tylko coś takiego, że idę
na 8 godzin do pracy, ale jest to nasze życie, gdzie
spędzamy bardzo dużo czasu. Jest to cały ogół,
który kształtuje środowisko, jakość usług, wpływ na
innych ludzi, naszym zachowaniem, naszym
ustosunkowaniem się do innych ludzi, do naszego
lokalnego otoczenia, bo w końcu to my tworzymy
społeczeństwo.”
GLASPOL Sp. z o.o
„Wszelkie działania biznesowe przedsiębiorców,
ukierunkowane w jakiś sposób na sprzyjanie
społeczeństwu.”
Źródło: opracowano na podstawie Mazur-Wierzbicka E., CSR w dydaktyce, czyli jak uczyć studentów społecznej
odpowiedzialności, Stowarzyszenie Kreatywni dla Szczecina, Szczecin 2012.
W ujęciu praktyków przytoczone definicje społecznej odpowiedzialności akcentują
w mniejszym bądź większym wymiarze różne aspekty podejmowanej działalności
przez organizacje. Często przedstawiane ogólne definicje CSR wywołują dyskusje
wokół trzech problemów:
1. których interesariuszy przedsiębiorstwo powinno brać pod uwagę,
2. co dokładnie w praktyce oznacza „uwzględnianie interesów”,
3. jak powyższe kwestie odnoszą się do działalności firmy, która z założenia
funkcjonuje w ramach dwóch wskaźników: wzrostu i zysku.
Strona 17 z 28
Obecnie najczęściej cytowaną definicją CSR jest ta zawarta w międzynarodowym
standardzie ISO 26000. W normie zapisano, że: Odpowiedzialność społeczna to
odpowiedzialność organizacji za wpływ jej decyzji i działań na społeczeństwo
i środowisko przez przejrzyste i etyczne zachowanie, które:
 przyczynia się do zrównoważonego rozwoju, zdrowia i dobrobytu społeczeństwa,
 bierze pod uwagę oczekiwania interesariuszy,
 jest zgodne z obowiązującym prawem i spójne z międzynarodowymi normami
Przytoczone
praktyczne
ujęcia
społecznej
odpowiedzialności
akcentują
w mniejszym bądź większym wymiarze różne aspekty podejmowanej działalności
przez organizacje. Zestawianie szeregu definicji dotyczących CSR pozwala jednak
wyłonić kilka części wspólnych a mianowicie:

wdrażanie społecznej odpowiedzialności biznesu jest dobrowolne,

społeczna odpowiedzialność biznesu to równoważenie trzech wymiarów:
ekonomicznego (gospodarczego), społecznego i środowiskowego,

organizacje wdrażające założenia CSR w podejmowanych działaniach
kierują się zasadami etycznymi,

podejmowane działania w ramach CSR skierowane są do szerokiej grupy
interesariuszy.
Strona 18 z 28
5 Zewnętrzny i wewnętrzny wymiar CSR
Koncepcję
społecznej
odpowiedzialności
biznesu
należy
rozpatrywać
wielowymiarowo. Wynika to z samego charakteru CSR, interdyscyplinarności,
wieloobszarowości tego zagadnienia. Dodatkowo nie można zapominać o szeregu
czynników
(np.
społecznej),
wzrost
które
konkurencyjności,
wywierają
znaczący
globalizacja,
wzrost
wpływ
implementację
na
świadomości
CSR
w różnorodnych organizacjach, czy też na rozwój samej koncepcji. Wszystko to
razem daje różnorodne możliwości ujęcia CSR.
W koncepcji społecznej odpowiedzialności biznesu główny akcent zostaje
położony na zwiększanie inwestycji w zasoby ludzkie, w ochronę środowiska oraz
dobre relacje z otoczeniem przedsiębiorstwa. Świadczy to o dobrowolnym
zaangażowaniu
się
firmy
w
kształtowanie
jej
otoczenia
wewnętrznego
i zewnętrznego. Zatem za podstawowe dla tej koncepcji można przyjąć wymiary:
wewnętrzny i zewnętrzny.
Tabela nr 4.
Wewnętrzny wymiar CSR
Zarządzanie zasobami ludzkimi
rozwój i doskonalenie kwalifikacji, zaangażowanie pracowników w procesy decyzyjne, sprawiedliwy podział płac,
wsparcie pracowników w godzeniu obowiązków zawodowych
z rodzinnymi
Programy etyczne dla
pracowników
kodeksy etyczne, powoływanie rzecznika przedsiębiorstwa
ds. etyki, szkolenia z zakresu etyki, wypracowanie procedur
w przypadku naruszenia kodeksu etyki
Bezpieczeństwo i higiena pracy
kodeksy etyczne, powoływanie rzecznika przedsiębiorstwa
ds. etyki, szkolenia z zakresu etyki, wypracowanie procedur
w przypadku naruszenia kodeksu etyki
Umiejętność dostosowywania się
do zmian
w przypadku np. restrukturyzacji uwzględnienie interesów
wszystkich stron, by zminimalizować jej negatywne skutki
poprzez
zastosowanie
elastyczności
zatrudnienia,
outplacementu
Zarządzanie ochroną środowiska
redukcja zużycia wody, energii, zagospodarowanie odpadów,
recykling, racjonalne wykorzystywanie zasobów, procedury,
programy pozwalające na systematyczne zmniejszanie
uciążliwości środowiskowej przedsiębiorstw
Zasady nadzoru korporacyjnego
transparentność
informacji,
sposoby
i wynagradzania członków rad nadzorczych
powoływania
Źródło: opracowano na podstawie Mazur-Wierzbicka E., CSR w dydaktyce, czyli jak uczyć studentów społecznej
odpowiedzialności, Stowarzyszenie Kreatywni dla Szczecina, Szczecin 2012.
Strona 19 z 28
Tabela nr 5.
Zewnętrzny wymiar CSR
Społeczność lokalna
współpraca z partnerami lokalnymi, organizacjami pozarządowymi, wolontariat pracowniczy, podejmowanie
zaangażowania w działalności filantropijnej, inwestycje
społeczne
Partnerzy handlowi, dostawcy
i klienci
niezatrudnianie dzieci, niestosowanie pracy przymusowej,
stwarzanie równych szans, zasady sprawiedliwego handlu
Prawa człowieka
niezatrudnianie dzieci, niestosowanie pracy przymusowej,
stwarzanie równych szans, zasady sprawiedliwego handlu
Globalne problemy ekologiczne
wykazywanie troski i zainteresowania problematyką
ochrony środowiska naturalnego, dotyczy to w szczególności zagadnień: efektu cieplarnianego, zmian klimatycznych, technologii zmniejszających zużycie zasobów nieodnawialnych.
Źródło: opracowano na podstawie Mazur-Wierzbicka E., CSR w dydaktyce, czyli jak uczyć studentów społecznej
odpowiedzialności, Stowarzyszenie Kreatywni dla Szczecina, Szczecin 2012.
Strona 20 z 28
6 Argumenty zwolenników i przeciwników CSR
Koncepcja społecznej odpowiedzialności biznesu ciągle jeszcze wywołuje wiele
dyskusji i kontrowersji. Ma swoich zwolenników i przeciwników, którzy argumentują
swoje racje.
Do
szerokiego
dyskursu
na
temat
CSR
przyczyniło
się
stwierdzenie
M. Friedmana: „Właściwym biznesem biznesu jest biznes”. Warto także podkreślić
kolejny argument przeciwników CSR a mianowicie: „Menedżerowie są zatrudnieni
przez właścicieli po to, aby pomnażali ich zyski. Menedżerowie nie powinni
zajmować się publicznym dobrem, nie są bowiem w tej sprawie kompetentni, brakuje
im na to demokratycznego mandatu, a ich zwykła praca nie powinna pozostawić im
czasu nawet na myślenie o tym.
W obecnych czasach stosowanie przez korporacje zasad CSR budzi czasem
skojarzenia równoznaczne z wyrachowaniem. Dodatkowo przeciwnicy CSR uważają,
że przedsiębiorstwa nie są podmiotami, które powinny rozwiązywać problemy
społeczne,
gdyż
posiadają
one
konkretne
kompetencje
do
prowadzenia
specjalistycznej działalności nie zaś do działań prospołecznych. Można pójść jeszcze
dalej twierdząc, że zaangażowanie społeczne daje możliwość dominowania nad
otoczeniem, co więcej wzmacnia pozycję menedżerów, prowadząc np. do konfliktu
interesów. W tym kontekście można wrócić do postaci M. Friedmana, który uważał
wręcz, że w przypadku spółek akcyjnych menedżerowie przedsiębiorstwa mogą tylko
i wyłącznie służyć celom akcjonariuszy oraz przyczyniać się do wzrostu wartości
firmy. Działania skierowane na inne zadania niż wzrost zysku i wartości firmy dla
akcjonariuszy jest niczym innym jak łamaniem prawa.
Koncepcja CSR nie zyskałaby jednak takiej popularności, gdyby nie argumenty
wszystkich tych, którzy uważają, że jest ona korzystna tak dla przedsiębiorstwa, jak
i dla społeczeństwa oraz środowiska naturalnego. Z pewnością odpowiada ona
konkretnym oczekiwaniom klientów oraz stanowi narzędzie budowy pozycji
konkurencyjnej. Zwolennicy społecznego zaangażowania firm wskazują na ogromną
siłę przedsiębiorstw we współczesnych gospodarkach. Daje im to możliwości np.
niesienia pomocy przy rozwiązywaniu wielu problemów społecznych, aktywizowania
społeczności
lokalnej,
edukowania
społeczeństwa,
popularyzacji
akcji
dobroczynnych, przyczyniania się do rozwoju gospodarczego poszczególnych
miejscowości i wzrostu zamożności mieszkańców. Coraz częściej zwolennicy
koncepcji CSR wysuwają argumenty ekonomiczne. Jak twierdzi jeden z nich
Strona 21 z 28
„niewidzialna ręka” w gospodarce zostaje zastępowana współpracą nawet w ramach
konkurencji, współzależnością oraz współewolucją.
Konkludując, podejmowane działania społecznie odpowiedzialne przez organizacje
generują więcej korzyści niż skutków negatywnych.
Tabela nr 7.
ZALETY CSR











obowiązek „rehabilitacji” i
ponoszenia odpowiedzialności za
zanieczyszczenie środowiska,
rozsądne eksploatowanie
zasobów naturalnych tak aby
służyły także przyszłym
pokoleniom,
poprawa wizerunku, reputacji
firmy,
wzrost konkurencyjności firmy,
dostosowanie sie do wymogów i
potrzeb społeczeństwa.
odciążenie państwa od ustalania
działań w obszarze społecznym,
możliwość ukazania
postępowania etycznego,
zniwelowanie krótkookresowych
kosztów przez długookresowe
korzyści,
wzmacnianie innowacyjności,
otwartość na nowe rozwiązania,
także w zakresie rozwiązywania
problemów społecznych
(innowacje społeczne),
przedsiębiorstwo jako obywatel
(posiada osobowość prawna)
powinno dbać o swoje otoczenie,
zwiększone zaufanie
akcjonariuszy, przywiązanie
pracowników do firmy,
lepsza motywacja pracowników
WADY CSR








zysk - jedyny cel
przedsiębiorstwa, ukryte
społeczne koszty
odpowiedzialnej działalności
przedsiębiorstw,
zbyt wielka władza w rekach
przedsiębiorstw,
brak „umiejętności społecznych”,
przejmowanie zysku
(akcjonariuszy, udziałowców),
przedsiębiorstwo nie jest
podmiotem moralnym - nie musi
ponosić odpowiedzialności,
naprawianie rynku należy
pozostawić rządom i
samorządom,
CSR to forma darmowej
reklamy, PR, zabieg
kosmetyczny, mydlenie oczu,
CSR jest idea niemierzalna.
Źródło: opracowano na podstawie Mazur-Wierzbicka E., CSR w dydaktyce, czyli jak uczyć studentów społecznej
odpowiedzialności, Stowarzyszenie Kreatywni dla Szczecina, Szczecin 2012.
Strona 22 z 28
8. Wymagania międzynarodowej normy ISO 26000
ISO 26000 norma, która systematyzuje wiedzę na temat szeroko rozumianej
społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR Corporate Social Responsibility).
Z założenia nie jest to żadna forma certyfikacji ani obowiązkowej regulacji. Norma ta
stanowi praktyczny przewodnik po koncepcji odpowiedzialnego biznesu, definiuje
jego ramy oraz przybliżać wartości i idee.
Prace nad ISO 26000 trwały kilka lat, a ogłoszono ją w 2010 roku. Z racji wysokiego
prestiżu i globalnego zasięgu Międzynarodowej Organizacji Standaryzacyjnej norma
ISO 26000 ma szanse stać się najbardziej powszechną na świecie wykładnią CSR.
Projekt ten definiuje społeczną odpowiedzialność biznesu jako "Odpowiedzialność
organizacji za wpływ jej decyzji i działań (produkty, serwis, procesy) na
społeczeństwo i środowisko", poprzez przejrzyste i etyczne zachowanie, które:
 przyczynia
się
do
zrównoważonego
rozwoju,
zdrowia
i
dobrobytu
społeczeństwa
 bierze
 jest
pod uwagę oczekiwania interesariuszy
zgodne z obowiązującym prawem i spójne z międzynarodowymi normami
zachowania
 jest
spójne z organizacją i praktykowane w jej relacjach.
Jednocześnie ISO 26000 jasno rozróżnia często używane zamiennie pojęcia
"zrównoważonego rozwoju" i "odpowiedzialności społecznej".
Zrównoważony rozwój to doktryna ekonomii politycznej zakładająca dążenie do
jakości życia na poziomie, na jaki pozwala obecny rozwój cywilizacyjny. Istotny
przekaz zawiera początek słynnego zdania z raportu Światowej Komisji Środowiska
i Rozwoju ONZ Nasza Wspólna Przyszłość z 1987 r.: "Na obecnym poziomie
cywilizacyjnym możliwy jest rozwój zrównoważony, czyli taki, w którym potrzeby
obecnego pokolenia mogą być zaspokojone bez umniejszania szans przyszłych
pokoleń na ich zaspokojenie".
Doktryna ta zakłada, że ludzkość, a w szczególności przedstawiciele biznesu,
w ramach prowadzonej przez siebie działalności powinni brać pod uwagę wyzwania
społeczne, środowiskowe i ekonomiczne. Świadomość i zbalansowanie tych trzech
obszarów stanowi właśnie o zrównoważonym rozwoju.
Społeczna odpowiedzialność natomiast skupia się na organizacji, nie na świecie.
Jest ściśle związana ze zrównoważonym rozwojem, ponieważ celem społecznej
Strona 23 z 28
odpowiedzialności
organizacji
powinien
być
wkład
do
tej
idei.
Społeczna
odpowiedzialność biznesu nie musi stanowić dodatkowego czynnika kosztowego
w firmie, lecz stając się strategią prowadzenia biznesu powinna być jednocześnie
skutecznym mechanizmem tworzącym wartość dodaną poprzez stymulowanie
innowacyjności i budowanie przewagi konkurencyjnej.
Obszary społecznej odpowiedzialności biznesu (wg ISO 26000)
W celu usystematyzowania wiedzy o CSR oraz doprecyzowania wartości, którymi
powinny posługiwać się organizacje (nie tylko biznesowe) w swojej działalności,
projekt
normy
ISO
26000
wyróżnia
następujące
obszary
tej
społecznej
odpowiedzialności:
1) Ład organizacyjny
Ład korporacyjny to zasady oraz normy odnoszące się do szeroko
rozumianego zarządzania firmą. Dobre praktyki z tego obszaru powinny
stawiać sobie za cel poprawę efektywności zarządzania organizacją
z uwzględnieniem interesu społecznego, poszanowania interesariuszy
oraz zasad etycznych.
2) Prawa człowieka
Każda organizacja powinna działać w poszanowaniu wszystkich praw
człowieka oraz jego godności, w szczególności praw obywatelskich,
politycznych, ekonomicznych, socjalnych i kulturowych. W polskich
warunkach dobre praktyki realizowane w ramach tego obszaru powinny
wynikać np. z potrzeby przeciwdziałania wszelkiej dyskryminacji lub
wzmacniania ochrony praw pracowniczych.
3) Stosunki pracy
Na ogół każda organizacja ma do czynienia z pracą wykonywaną
wewnątrz, na jej rzecz lub poza nią. Wykraczają więc one poza relacje
organizacji z jej pracownikami, dotykając również sfery współpracy
z podwykonawcami, dostawcami, konkurencją etc. Dobre praktyki
z tego obszaru, wychodząc ponad obowiązki wynikające z przepisów
prawa, powinny mieć na uwadze warunki pracy i opiekę społeczną,
bezpieczeństwo i higienę pracy, rozwój społeczny (szkolenia), potrzebę
Strona 24 z 28
prowadzenia stałego dialogu społecznego oraz utrzymywania otwartych
i uczciwych relacji z podmiotami współpracującymi.
4) Ochrona środowiska naturalnego
W ramach tego obszaru uwzględnia się przede wszystkim zagadnienie
zmniejszenia
i
adaptacji
zmian
klimatycznych
oraz
ochronę
i regenerację środowiska naturalnego. Dlatego dobre praktyki z tego
właśnie obszaru powinny być ukierunkowane na mierzoną obiektywnie
dbałość o jak najmniejszą skalę zanieczyszczeń emitowanych do
środowiska oraz podejmowanie wszelkich kroków zmniejszających
poziom zużycia zasobów naturalnych, będącego wynikiem działalności
organizacji.
5) Uczciwe praktyki rynkowe
W tym obszarze mieszczą się w szczególności etyczne zachowania
firmy w relacjach z innymi organizacjami, w tym z organizacjami
rządowymi, partnerami, dostawcami, wykonawcami, konkurencją oraz
zrzeszeniami, których jest członkiem. Firma chcąc być uważana za
podmiot
stosujący
uczciwe
praktyki
rynkowe,
a
tym
samym
odpowiedzialny społecznie, powinna realizować dobre praktyki służące
przeciwdziałaniu nieuczciwej konkurencji, uczciwej współpracy oraz
poszanowaniu praw własności. Ponadto każda organizacja powinna
aktywnie promować zasady odpowiedzialności społecznej w swojej
strefie wpływów (partnerów, dostawców, otoczenia).
6) Relacje z konsumentami
Każda firma powinna być uczciwa i transparentna wobec swoich
konsumentów. W szczególności musi dbać o stosowanie uczciwych
praktyk w zakresie marketingu produktów i usług, uczciwe warunki
umów oraz obiektywną i rzetelną informację. W ramach tego obszaru
ważna jest również edukacja rynku, zaangażowanie w kwestie ochrony
zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów, jakość obsługi i wsparcia oraz
rozpatrywania reklamacji. Na tych właśnie zagadnieniach powinny
skupiać się dobre praktyki z zakresu relacji z konsumentami.
Strona 25 z 28
7) Zaangażowanie społeczne
Firma
powinna
aktywnie
wspierać
społeczności
lokalne
celem
rozwiązywania ich problemów, zwłaszcza tych, które dotyczą jej
pracowników i innych interesariuszy. Dobre praktyki z tego obszaru
powinny być ukierunkowane na prowadzenie dialogu społecznego,
który winien angażować organizacje społeczne w proces planowania
i realizacji projektów społecznych, uwzględnianie przy wyborze
kierunków zaangażowania realnych potrzeb społecznych, w tym
podejmowanie inwestycji społecznych w takich obszarach, jak edukacja
i kultura, zdrowie, rozwój i dostęp do technologii.
Strona 26 z 28
PODSUMOWANIE
“The business of business is business” - to powiedzenie Miltona Friedmana,
amerykańskiego ekonomisty, laureata nagrody Nobla, przez kilka dekad było mottem
działalności większości przedsiębiorstw funkcjonujących w systemie wolnorynkowym.
Było
także
wyznacznikiem
celu
podejmowania
jakiejkolwiek
aktywności
gospodarczej. Także i dziś – co oczywiste - dążenie do osiągnięcia jak największego
zysku charakteryzuje każdego przedsiębiorcę. Od pewnego czasu jednak można
zauważyć tendencję zmierzającą do dostrzegania także innych możliwości płynących
z prowadzenia działalności gospodarczej. Przedsiębiorcy zauważają, że może być
ona źródłem zaspokajania różnych, istotnych z punktu widzenia społeczeństwa
potrzeb,
takich
jak
chociażby
ochrona
środowiska
naturalnego,
walka
z dyskryminacją i wykluczeniem społecznym czy tworzenie przyjaznych i trwałych
miejsc pracy.
Ta nowa, dobrowolna strategia uwzględniająca społeczne, ekonomiczne, etyczne
i ekologiczne aspekty w działalności gospodarczej oraz w kontaktach z otoczeniem
(m.in. z pracownikami, z klientami, akcjonariuszami, dostawcami, społecznością
lokalną), została określona mianem społecznej odpowiedzialności biznesu - CSR
(skrót od ang. corporate social responsibility). W praktyce przejawia się ona
najczęściej w działaniach takich jak: kampanie społeczne, wolontariat pracowniczy,
sponsoring wydarzeń kulturalnych, sprzedaż produktów połączona z przeznaczaniem
części zysku na określony cel społeczny, tworzenie kodeksów etycznych czy eko –
znakowanie produktów.
Strona 27 z 28
Literatura:
1) Adamus – Matuszyńska A., Społeczna odpowiedzialność firm w dobie globalizacji, [w:]
ks. G. Polok, red., Etyczny wymiar działalności gospodarczej. Wybrane zagadnienia, Zeszyty
Naukowe AE Katowice „Studia Ekonomiczne”, Nr 35, Wyd. UE Katowice 2005.
2) Bembenek B., Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw Doliny Lotniczej w świetle badań
empirycznych, [w:] Z. Pisz, M. Rojek-Nowosielska, red. naukowi, Społeczna odpowiedzialność
biznesu. Uwarunkowania, kontrowersje, dobre i złe praktyki, Prace Naukowe UE we
Wrocławiu, Nr 42, Wyd. UE Wrocław, Wrocław 2009.
3) D.Teneta-Skwiercz, Rola administracji rządowej w zakresie rozwoju CSR w Polsce, [w:]
Z. Pisz, M. Rojek-Nowosielska, red. naukowi, Społeczna odpowiedzialność biznesu.
Uwarunkowania, kontrowersje, dobre i złe praktyki Prace Naukowe UE we Wrocławiu, Nr 42,
Wyd. UE Wrocław, Wrocław 2009.
4) Klimkiewicz K., Społecznie odpowiedzialne działania przedsiębiorstw jako odpowiedź na
współczesne problemy w organizacjach – przykłady dobrych praktyk w polityce personalnej,
[w:] Z. Pisz, M. Rojek-Nowosielska, red. naukowi, Społeczna odpowiedzialność biznesu.
Uwarunkowania, kontrowersje, dobre i złe praktyki, Prace Naukowe UE we Wrocławiu, Nr 42,
Wyd. UE Wrocław, Wrocław 2009.
5) Kos B., Przesłanki społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, [w:] ks. G. Polok, red
naukowy, Społeczna odpowiedzialność – aspekty teoretyczne i praktyczne, Zeszyty naukowe,
Wyd. UE Katowice, Katowice 2011
6) Nakonieczna J. Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw międzynarodowych, Difin,
Warszawa 2008.
7) Paliwoda-Matiolańska A., Odpowiedzialność społeczna, jako źródło przewagi konkurencyjnej,
[w:] Z. Pisz, M. Rojek-Nowosielska, red. naukowi, Społeczna odpowiedzialność biznesu.
Uwarunkowania, kontrowersje, dobre i złe praktyki, Prace Naukowe UE we Wrocławiu, Nr 42,
Wyd. UE Wrocław, Wrocław 2009.
8) Zapłata S., Kaźmierczak M., Ryzyko, ciągłość biznesu, odpowiedzialność społeczna.
Nowoczesne koncepcje zarządzania, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2011.
9) Mazur-Wierzbicka E.,
CSR w
dydaktyce, czyli jak uczyć studentów społecznej
odpowiedzialności, Stowarzyszenie Kreatywni dla Szczecina, Szczecin 2012.
10) Orłowska J. „Społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR)” Sekcja Badań i Analiz Zespół
Przedsiębiorczości Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.
Strona 28 z 28