CENTRALNA DŁUGOTERMINOWA PRZECHOWALNIA NASION

Zadanie 1.4
Prowadzenie centralnej długoterminowej
przechowalni nasion zasobów genetycznych roślin użytkowych, prowadzenie herbarium.
Cel zadania:
Utrzymanie zbiorów długoterminowej przechowalni
nasion
w
stanie
żywym
zgodnie
ze światowymi, rekomendowanymi przez FAO,
standardami jakości i bezpieczeństwa materiałów, ich dystrybucję do użytkowników zgodnie z
p rzyjęt ymi
zasadami
i
p rocedurami
oraz zapewnienie infrastruktury technicznej niezbędnej
do
prawidłowego
funkcjonowania
Centralna przechowalnia roślinnych
zasobów genowych wraz z herbarium
prowadzona jest
w ramach Programu Wieloletniego pt.
„Tworzenie naukowych podstaw postępu biologicznego i ochrona roślinnych zasobów genowych źródłem innowacji wsparcia zrównoważonego rolnictwa oraz bezpieczeństwa żywnościowego kraju”
koordynowanego przez IHAR-PIB
a finansowanego przez MRiRW
przechowalni.
Kontakt:
dr Grzegorz Gryziak
tel: 22 733 46 42
[email protected]
CENTRALNA
DŁUGOTERMINOWA
PRZECHOWALNIA NASION
ZASOBÓW GENETYCZNYCH
ROŚLIN UŻYTKOWYCH
INSTYTUT HODOWLI I AKLIMATYZACJI
ROŚLIN PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY
RADZIKÓW
KRAJOWE CENTRUM ROŚLINNYCH
ZASOBÓW GENOWYCH
PRACOWNIA DOKUMENTACJI
I DŁUGOTERMINOWEGO
Długoterminowe przechowywanie nasion
zasobów genetycznych roślin w obniżonej
temperaturze i wilgotności jest metodą powszechnie stosowaną w bankach genów roślin. Jest to metoda stosunkowo mniej pracochłonna i kosztowna niż inne metody wykorzystywane w tym celu, pozwalająca na efektywne utrzymanie na niezmienionym poziomie zmienności genetycznej i żywotności nasion, bez konieczności ich odnawiana przez
długi okres czasu, w zależności od właściwości gatunku. Metoda przechowywania w niskich temperaturach stosowana jest dla nasion większości gatunków roślin zgromadzonych w programach ochrony zasobów genetycznych na świecie.
W krajowych zbiorach długoterminowej przechowalni znajduje się obecnie ponad 70 tysięcy obiektów, w tym cenne, stare odmiany
uprawne oraz populacje miejscowe roślin
uprawnych. Nasiona ze zbiorów przechowalni są udostępniane zgodnie z przyjętymi procedurami.
Herbarium, na które składają się zielniki, zbiory kłosów, kwiatostanów i dokumentacja fotograficzna, jest uzupełnieniem zbiorów zgromadzonych w przechowalni długoterminowej. Stanowi ono materiał referencyjny dla
prowadzących kolekcje oraz użytkowników
kolekcji.
Informacje dotyczące wszystkich obiektów zgromadzonych w przechowalni długoterminowej
zawarte są w centralnej bazie danych, w systemie
informatycznym EGISET i udostępniane na stronie
internetowej
http://egiset.ihar.edu.pl/
Dobre warunki przechowywania nasion (tj. w
szczelnych opakowaniach i w chłodzie) pozwalają na zachowanie ich żywotności. Jednak pomimo tego z czasem żywotność spada, choć znacznie wolniej niż gdyby były
przechowywane w temperaturze pokojowej,
w zwykłej, papierowej torebce. Istnieją algorytmy wykorzystujące wiedzę z zakresu fizjologii nasion, które pozwalają oszacować tempo, w jakim w danych warunkach nasiona
będą tracić żywotność. Na przykład gdybyśmy dobrej jakości nasiona fasoli, z wysoką
żywotnością sięgającą 100 %, po zbiorze trzymali w warunkach pokojowych to już po niespełna 3 latach ich żywotność spadłaby do
poziomu wymagającego przeprowadzenia
regeneracji (tj. wspomnianych wcześniej
85% początkowej żywotności). Natomiast
gdybyśmy z tymi nasionami fasoli postąpili
zgodnie ze standardami banków genów, tak
jak to się praktykuje np. w banku genów
IHAR – PIB w Radzikowie, i dobrze je wysuszyli,
szczelnie zamknęli oraz umieścili w -18 °C to
będą musiały być poddane regeneracji po
około… 2 500 lat. Taki okres mamy na myśli
mówiąc „długoterminowo” w kontekście
przechowywania nasion roślin użytkowych.
Jest to szczególnie ważne, jeśli chcemy zachować rolniczą różnorodność roślin dla
przyszłych pokoleń.