Pełny tekst - Wydawnictwa NIZP-PZH

ROCZN. PZH, 2000, 51, N R 1, 79-85
80
E. Świstak, S. Berger, E. Mikos
Ważniejsze
programy
dożywiania
ludności
w USA
N ajbardziej znaczącym program em pomocy żywnościowej w USA , zarządzanym
przez FNS jest Program K uponów Żywnościowych - FSP (T he Food Stam p Program ),
Należy on do najstarszych, gdyż w drożono go już w 1964 roku, a jednocześnie obejm uje
największą liczbę uczestników i w konsekwencji wymaga także najwyższych nakładów
finansowych. Przykładowo w 1997 roku w FSP uczestniczyło praw ie 23 min osób,
a koszty tylko tego program u wyniosły ponad 26 mld dolarów (tab. I).
Głównym celem program u jest popraw a poziom u wyżywienia rodzin z gospodarstw
domowych o niskich dochodach. M a on form ę rozprow adzanych kuponów żywnościo­
wych uprawniających do nabycia różnych produktów i artykułów żywnościowych. W a­
runkiem uczestnictw a w FSP jest spełnienie wymagań dotyczących wysokości zarobków
oraz wartości d óbr m aterialnych: m iesięczne dochody b rutto nie powinny przekraczać
130% poziom u ubóstwa.
W przypadku gospodarstw , gdzie mieszka osoba starsza lub niepełnospraw na wyma­
gane jest spełnienie jedynie w arunków dotyczących dochodów netto. D ochody netto
to kwota uzyskana po 2 0 % opodatkow aniu, któ re m oże być dodatkow o pom niejszane
o część wydatków związanych ze w zrostem miesięcznych kosztów utrzym ania, koszty
związane z opieką nad dziećmi, wydatki poniesione na: czynsz, opłatę gaz i energię,
spłaty kredytów, opłaty telefoniczne, leki.
Rodziny m ogą otrzym ać różną ilość kuponów żywnościowych, a ich w artość zależy
od liczby osób tworzących gospodarstw o dom ow e (np. w 1997 r. m aksym alna wartość
kuponów dla gospodarstw a 1-osobowego wynosiła 122 USD , a dla gospodarstw a 7osobowego 643 U SD ). K upony żywnościowe upraw niają uczestników F ood Stamp
Program do nabycia żywności i/lub nasion i roślin używanych do jej produkcji w ogródkach przydomowych. Z a kupony nie wolno kupować: artykułów nieżywnościowych,
tytoniu i alkoholu, leków, dań gorących gotowych do spożycia, żywności dla zwierząt
domowych. K upony żywnościowe nie m ogą być wym ienione na gotówkę.
A naliza działania program u w 1995 r. wykazała, iż:
• ponad połow ę wszystkich uczestników stanowiły dzieci (poniżej 18-go roku życia),
• 7% stanowiły osoby starsze (powyżej 60-go roku życia),
• 60% gospodarstw domowych korzystających z FSP wychowywało dzieci,
• 70% gospodarstw domowych stanowiły rodziny niepełne, w których dzieci wycho­
wywane były przez jednego z rodziców (w większości wypadków m atkę),
• około 42% uczestników FSP utrzymywało się wyłącznie z pieniędzy rządowych,
• przeciętne m iesięczne dochody b ru tto dla jednego członka gospodarstw a dom o­
wego wynosiły 514 USD,
• średnia wielkość gospodarstw a dom ow ego wynosiła 2,5 osoby.
Najdłużej działającym program em dożywiania obejmującym cały obszar Stanów
Zjednoczonych, powołanym już w 1946 roku, jest Narodowy Program O biadów Szkol­
nych (NSLP - T he N ational School Lunch Program ). Kierowany jest on do dzieci
w wieku szkolnym i m a na celu zapew nienie im w szkole obiadu o wysokiej wartości
odżywczej. Szkoły uczestniczące w tym program ie dostają z U SD A (M inisterstw o Rol­
nictwa) dotację w gotówce oraz produkty żywnościowe, które wybierają dowolnie
spośród żywności rozprow adzanej w ram ach NSLP. Lista towarów żywnościowych
obejm uje ponad 60 produktów , w tym między innymi: świeże, m rożone i konserwowe
Programy dożywiania ludności w U SA
81
82
E. Świstak, S. Berger, E. Mikos
Tabela
FSP
NSLP
SBP
SMP
W IC
SFSP
-
I.
Liczba uczestników i koszt najważniejszych programów dożywiania w USA w
latach 1970 i 1997
Number of participants and costs of the main nutrition programs in the USA
during 1970 and 1997
Program Kuponów Żywnościowych
Narodowy Program Obiadów Szkolnych
Program Szkolnych Śniadań
Specjalny Program Mleczny
„Program uzupełniający dietę kobiet, niemowląt i dzieci"
Letni Program Pomocy Żywnościowej
ta k ich , k tó ry ch d o ch o d y nie p rze k ra cza ją 185% p o zio m u ubóstw a. D o d atk o w y m w a­
ru n k ie m kw alifikującym d o uczestnictw a w tym P ro g ram ie je st p o sia d a n ie zaśw iad cze­
n ia lek arsk ieg o , stw ierdzającego zły stan zdrow ia spow odow any niep raw id ło w y m o dży­
w ian iem się. O soby, k tó re sp ełn iają k ry teria uczestnictw a w p ro g ra m ie W IC , o trzy m u ją
p o m o c żyw nościow ą przyjm ującą dw ie formy:
• m iesięcznych p ac ze k z żyw nością b o g atą w składnik i deficytow e (b iałk o , w apń,
żelazo , w it. A , w it. C ) - głów nie są to soki ow ocow e i w arzyw ne, m lek o , ja ja , sery,
p ła tk i śn iad an io w e o ra z odżywki dla dzieci w zbogacone w żelazo,
• k u p o n ó w żyw nościow ych upow ażnionych do otrzym yw ania o k reślo n y ch p ro ­
d u k tó w żyw nościow ych.
A n aliza uczestn ik ó w p ro g ra m u w 1995 r. w ykazała, iż w iększość z nich - 7 7 % stan o w iły dzieci (w tym niem o w lęta 26,8% ), kobiety cięż arn e - 12% , k o b iety k arm iące
- 4 % , k o b iety n ie k arm ią ce , ale p o p o ro d zie - 7% oraz, że p o n a d 1/4 w szystkich
u czestn ik ó w (28 ,3 % ) m ieszkała n a te re n ie je d n e g o z trzech stanów : K alifo rn ii, N ow ego
J o rk u lub T ek sasu .
O so b y k orzy stające z p ro g ra m u W IC m ają praw o do u czestn ictw a ta k ż e w innych
p ro g ra m a c h pom ocy socjalnej. W 1994 r. o k o ło 2/3 uczestników p ro g ra m u W IC d o ­
d a tk o w o o trzy m ało p o m o c socjalną w ram a ch p ro g ra m ó w M e d ica id (o fe ru jący św iad­
cz en ia z d ro w o tn e i lek arsk ie ) i FSP.
W ciąg u la t p ro g ra m sta le rozbudow yw ał się zw iększając liczbę u czestn ik ó w i fu n ­
d u sze p rz e z n a c z o n e n a je g o działalność. W 1994 r. w p ro g ra m ie W IC uczestniczyło
Programy dożywiania ludności w USA
83
84
E. Świstak, S. Berger, E. Mikos
federalnych. Przew iduje się, iż do roku 2002 rząd federalny zaoszczędzi tą drogą 54,5
mld U SD , w tym:
• 27 mld U SD z działalności Food Stam p Program ,
• 3 mld U SD z działalności pozostałych federalnych program ów żywieniowych.
Możliwe to będzie dzięki zredukow aniu nakładów pieniężnych przeznaczonych na
działalność poszczególnych program ów , zaostrzeniu kryteriów uczestnictw a w tych pro­
gram ach oraz w prow adzeniu nowych, niższych stawek wypłacanych zapom óg [ 1 ].
Z godnie z nową ustawą do końca 1997 r. 25% osób otrzymujących zasiłki z fun­
duszów federalnych zobowiązanych było podjąć pracę. W edług danych z D H H S (D e­
p artm en t o f H ealth and H um an Services) stanem , w którym w największym stopniu,
bo aż o 73% w stosunku do 1993 r. zm niejszono liczbę uczestników program ów pomocy
socjalnej, był W yoming. W stanie W isconsin redukcja ta wyniosła 58% , O regon - 52%,
C olorado - 51% , a w T ennessee - 49% [2].
N a mocy tej ustawy n iektóre program y zniesiono lub ograniczono zasięg ich dzia­
łania. U zyskane w ten sposób fundusze zostały przeznaczono na działalność nowo
utw orzonego program u T em porary A ssistance To N eedy Fam ilies (T A N F). Jego
zadaniem jest tymczasowa pom oc byłym uczestnikom innych program ów do czasu
podjęcia pracy, a tym samym odejścia od korzystania z pomocy finansowej państwa.
Każdy otrzym ujący pom oc w ram ach T A N F może korzystać z niej przez okres nie
dłuższy niż 5 lat w ciągu całego swojego życia. W ydatki przeznaczone na T A N F rząd
am erykański ustalił w wysokości 16 mld U SD rocznie [6 ].
M ankam entem dokonanych zm ian jest fakt, iż w większości przypadków legalni
imigranci (osoby nie m ające obywatelstwa am erykańskiego) są pozbawieni możliwości
uczestnictwa zarów no w F ood Stam p Program , jak i w TA N F. W edług G eneral Ac­
counting Office, w grudniu 1997 roku 935 tys. legalnych im igrantów zostało pozbawio­
nych pom ocy ze strony państwa. Część z nich (ok. 250 tys.) nadal m oże korzystać
z zasiłków wypłacanych przez rządy stanowe. Z aostrzone również zostały kryteria
uczestnictwa w tych program ach nieletnich m atek sam otnie wychowujących dzieci.
Nowe rozporządzenie nakłada na nie obow iązek zam ieszkania z osobą pełnoletnią oraz
podjęcia nauki lub uczestnictw a w program ach przygotowujących do podjęcia pracy.
Nie zastosow anie się do tych wymagań jest podstaw ą odmowy pom ocy finansowej.
Pom oc taka nie przysługuje również dzieciom urodzonym w czasie, gdy m atka korzy­
stała z TA N F.
Pom im o wynikających z reform y ograniczeń, program y dożywiania nadal stanowią
ważny elem ent polityki Stanów Zjednoczonych w zakresie pom ocy socjalnej i opieki
zdrow otnej, zwłaszcza wobec ludności o niskich dochodach.
D uża różnorodność form tej pom ocy umożliwia wykorzystanie doświadczeń amery­
kańskich w w arunkach innych krajów, w tym także w Polsce w ram ach opracowywa­
nego aktualnie Strategicznego Program u Rządow ego dotyczącego popraw y stanu zdro­
wia ludności poprzez m.in. racjonalizację sposobu żywienia.
Programy dożywiania ludności w USA
E.
Świstak,
S.
Berger,
E.
85
Mikos
CU R REN T N U TRITIO N-SUPPO RTIN G PROGRAM S O F T H E POPU LA TION
IN TH E USA
Summary
In this work main programs of nutrition-supporting in the USA were presented as a part of
national and local social and health policy. Following programs were reviewed namely: FSP (The
Food Stamp Program), NSLP (The National School Lunch Program), SBP (School Breakfast
Program), SMP (The Special Milk Program), WIC Program (The Special Supplemental Food
For Women, Infants and Children), SFSP (The Summer Food Service Program).
The level of monthly income per person (no more than 130% of poverty line) is the condition
for participation in every program. Some programs (e.g. FSP) are addressed to all citizens, who
are fulfilling income criteria, whereas other (e.g. WIC, SBP) are available to selected population
groups only. Assistance within these programs may occur in various forms (e.g. food stamps for
family, possibilities in using of low cost meals, free of cost milk for school children).
Authors suggest to utilize some of US experience in nutrition-supporting programs also in
Poland.
PIŚMIENNICTW O
1. Burke V : Family cash welfare and draft Clinton bill, R eport for Congress, Congressional
Research Service, Washington D.C. 1996.
2. Change in Welfare Caseloads. Administration for Children and Families, Policy backgroun­
der no. 143. D epartm ent of H ealth and Human Services, Washington D.C., 1997.
3. Children and Adult Care Food Program, Food Programs Facts, USDA, Washington D.C.,
1997.
4. Dwyer J.T.: Adolescence, (in:) Present Knowledge in nutrition. Seventh edition, ILSI Press,
Washington D.C. 1996.
5. Kuhn B.A., Dunn P.A., Smallwood D. \ The Food Stamp Program and welfare reform. Journal
of Economics Perspectives, v. 10, Spring 1996, 189.
6. The Personal Responsibility and Work Opportunity Reconciliation Act of 1996. Fact Sheet.
HHS Press Office. Washington, August 1997.
7. The Surgeon G eneral’s Report on Nutrition and Health. U.S. D epartm ent of Health and
Human Services. Public Health Service. DHHS, Washington 1988.
8- Tin A. : Food Stamp Changes, Congressional quarterly - weekly report, v. 54, June, 1996.
Otrzymano: 1999.06.24