Walory, treści i formy bajek Ignacego Krasickiego
Transkrypt
Walory, treści i formy bajek Ignacego Krasickiego
Pobrano z http://magda.of.pl WALORY TREŚCI I FORMY BAJEK IGNACEGO KRASICKIEGO Bajka to gatunek z pogranicza epiki i liryki. Jest to alegoryczna opowieść o zwierzętach, ludziach, przedmiotach, która słuŜy do wypowiedzenia pewnej nauki moralnej o charakterze ogólnym i powszechnym. Ta prawda jest wyraŜana często bezpośrednio jako pointa na końcu utworu, na początku utworu w postaci tytułu lub jest tylko zasugerowana czytelnikowi. Prawdą tą jest morał. Postacie występujące w bajce wyposaŜone są w jednoznaczne i niezmienne cechy. Wykształciły się dwa rodzaje bajek: narracyjna, stanowiąca jakby krótką opowieść o nieskomplikowanej budowie oraz epigramatyczna, bardzo krótka, zazwyczaj czterowersowa. Najbardziej rozpowszechniona jest tzw. bajka zwierzęca, w której przedstawione zwierzęta występują jako personifikacje typów ludzkich. Relacje między zwierzętami są odpowiednikiem stosunków społecznych. Za twórcę bajek uznaje się Ezapa, Ŝyjącego w VI wieku p.n.e. W Polsce bajki tworzył w XV wieku Wiernat z Lublina. W epoce klasycyzmu twórcami bajek byli: w Rosji J Kryłow, we Francji J. La Fontaine, w Polsce Ignacy Krasicki wzorujący się na La Fontaine. Ignacy Krasicki wydał dwa zbiory bajek: „Bajki i przypowieści” (dominują tu bajki krótkie i zwięzłe), „Bajki nowe” (ukazał się ten zbiór po śmierci Krasickiego, zawiera głównie bajki narracyjne). Krasicki korzystał z tego gatunku gdyŜ był to typ formy gatunku dydaktycznego. Treść tych bajek ma pouczać czytelnika, słuŜyć mu radą. Świat jaki prezentuje Krasicki w swoich bajkach przygnębia. Jest on tragiczny. ZwycięŜają złe instynkty. Autor opisuje codzienność, rzeczywistość. Ludzie są źli i okrutni. Niszczą słabszych. Ludzie są obłudni. Charakteryzuje ich hipokryzja. Przedstawiony jest tu świat pesymistyczny. Bajki te nie są wesołe. Pesymistycznie brzmią słowa: ‘szlachetność, uczciwość moŜna włoŜyć między bajki’. Walory formy bajek Ignacego Krasickiego: − są zwięzłe i oszczędne − język jest prosty − są pisane trzynastozgłoskowcem − mają rytm − zastosowany jest kontrast − Krasicki oddziaływał na rozum − odwoływał się do ludzkiego rozsądku i indywidualnej refleksji − lapidarność (zwięzłość i skrótowość wypowiedzi połączone z rzeczowością) TREŚĆ BAJEK „Wstęp do bajek” Jest to pierwsza bajka ze zbioru „Bajki i przypowieści”. Ukazany jest wymyślony, wyidealizowany, nieistniejący świat. Poeta przedstawia swoje pojęcie bajki, odpowiada na pytanie: Co to jest bajka ? Morał mówi, Ŝe te zaprezentowane postawy są nieprawdopodobne w realnym świecie. WyraŜa pesymistyczny stosunek podmiotu lirycznego, który nie wierzy w uczciwość, prawość. Autor będzie kontrastował zachowanie ludzi jakie jest, a jakie powinno być. Będzie szydził z tych, którzy postępują źle. Ludzie nie są szlachetni i dzielni jacy powinni być. W swoich bajkach Krasicki ukazuje świat z jego wadami. „Dewotka” Krasicki w tej bajce piętnuje i wyśmiewa religijną obłudę i fałsz moralny, który moŜna by zarzucić niejednemu człowiekowi. Tytułową bohaterkę charakteryzuje poboŜność na pokaz, dla ludzi, bowiem taka naprawdę w sercu ma złość i nienawiść. Dewotka potrafi bowiem Pobrano z http://magda.of.pl jednocześnie modlić się bez litości bić swoją słuŜącą z błahego powodu. W ostatnim wersie Krasicki zachowuje jednoznaczne stanowisko wobec takiej postawy: ‘Uchowaj, Panie BoŜe od takiej poboŜności’. „Groch przy drodze” Morał: zbytnia ostroŜność teŜ moŜe zaszkodzić. Gospodarz usiłował być przebiegły i ostroŜny. Za zbytnią zapobiegliwość los się zemści. Przebiegłość nie popłaca. „Jagnię i wilki” Wilki zauwaŜyły w lesie jagnię. Miały go zjeść. Jagnię spytało się jednak jakim prawem wilki chcą to zrobić. Wilki odpowiedziały, Ŝe dlatego Ŝe one są silne a jagnię słabe i same. Morał: ten kto jest silniejszy ma przewagę i jest w stanie dominować. „Szczur i kot” Bajka ta mówi o pewnym szczurze. Siedział on podczas mszy pod ołtarzem i chwalił się, Ŝe go kadzą. W pewnym momencie zakrztusił się dymem i porwał go kot. Morałem jest tutaj to, Ŝe tego, który się zbyt przechwala i jest zbyt pewny, moŜe niespodziewanie spotkać nieszczęście. „Ptaszki w klatce” Bajka ta to rozmowa dwóch czyŜyków. Młody urodzony w klatce mówi, Ŝe jest mu w niej dobrze. Urodzony na wolności mówi, Ŝe źle czuje się w klatce. Morałem jest tutaj to, Ŝe jeŜeli nie przebywało się w lepszych warunkach to uwaŜa się swoje za dobre. Nie naleŜy dziwić się osobom, które przebywając w pozornie złych warunkach twierdzą, Ŝe jest im dobrze, gdyŜ mogły nie widzieć nic lepszego. MoŜemy teŜ wnioskować z tej bajki, Ŝe Ŝycie na wolności chociaŜ w złych warunkach jest lepsze niŜ w niewoli. „Filozof” Mowa tu jest o pewnym filozofie, który nie wierzył w Boga. Gdy jednak znalazł się w kłopotach uwierzył nie tylko w Boga ale i w upiory. Morał: Człowiek w obliczu niebezpieczeństwa jest w stanie zmienić swe poglądy. Szukając ratunku jest w stanie uwierzyć we wszystko. „Kruk i lis” Bajka ta ukazuje jak pewien lis podstępem zdobył ser. Wychwalał on pewnego kruka, który trzymał ser w pysku. Gdy chwalił głos ptaka ten chciał go zaprezentować. Zaczął śpiewać i ser wypadł mu z pyska na ziemię. Morałem jest tutaj to, Ŝe naleŜy uwaŜać jeŜeli ktoś nas zbytnio chwali, gdyŜ moŜe to robić wyłącznie dla swojej korzyści. „Malarze” Było dwóch malarzy. Jeden - Piotr malował ładnie, był dobry ale biedny. Drugi - Jan malował mało, był zły ale bogaty. Jan upiększał portrety, Piotr malował natomiast prawdziwe twarze. Morał: Kłamstwo moŜe przynieść korzyści, a prawda nie zawsze. W naturze ludzkiej jest próŜność. Człowiek lubi być chwalony. W ludzkiej naturze jest skłonność do idealizowania siebie samego.