Analiza sytuacji zapobiegania zachowaniom niepożądanym w

Analiza sytuacji zapobiegania zachowaniom niepożądanym w

Analiza sytuacji zapobiegania zachowaniom niepożądanym
w
szkołach z terenu gminy Brańszczyk
Opracowała: Urszula Zadworna
Brańszczyk 2012
W obecnych czasach, w obliczu przemian społeczno – ekonomicznych,
kiedy coraz więcej rodzin traci prace, znajduje sie w trudnej sytuacji materialnej
odbija się to głęboko na prawidłowym dorastaniu młodych ludzi. O tym, czy
ten fakt będzie miał długotrwałe, negatywne skutki decyduje wiele czynników,
miedzy innymi wiek dziecka, jego poziom dojrzałości, cechy osobiste, dostępne
zasoby. Dzieci walczące z przeciwnościami życiowymi nie mogą osiągnąć
odporności same. Potrzebują miłości, opieki i wsparcia ze strony dorosłych –
rodziców, nauczycieli lub innych osób z otoczenia. Badania wskazują, że
kluczowa role w budowaniu odporności odgrywają nauczyciele na każdym
etapie kształcenia. Adekwatne wymagania, dawanie pozytywnych informacji
zwrotnych, bycie w roli powiernika, buduje motywacje ucznia i daje mu
poczucie bezpieczeństwa. Podstawą wszelkich działań profilaktyczno –
wychowawczych są wszelkie czynniki chroniące. Szkoła znając wagę problemu
i czując się współodpowiedzialna za wychowanie dzieci i młodzieży, podejmuje
działania profilaktyczno – dydaktyczne wspierające rodziców i uczniów.
Profilaktyka uniwersalna
Jest adresowana do wszystkich uczniów w określonym wieku, bez
względu na stopień ryzyka wystąpienia zachowań problemowych lub zaburzeń
psychicznych i dotyczy znanych, w znacznym stopniu rozpowszechnionych
zagrożeń, np. przemocy, czy używania substancji psychoaktywnych. Na tym
poziomie wykorzystywana jest ogólna wiedza na temat zachowań ryzykownych,
czynników ryzyka i chroniących, danych epidemiologicznych (są to głównie
wyniki badan naukowych, dotyczące miedzy innymi palenia papierosów, picia
alkoholu, informacje o wieku inicjacji). Celem ma być opóźnianie inicjacji,
przeciwdziałanie pierwszym próbom podejmowania zachowań ryzykownych. W
dużej mierze działania profilaktyczne skupiają sie na tworzeniu wspierającego,
przyjaznego klimatu szkoły, który pozytywnie wpływa na zdrowie psychiczne i
poczucie wartości, motywacje do osiągnięć uczniów i nauczycieli. Pozwalają
także na czynny udział rodziców w życiu szkoły.
Aby wyeliminować zachowania niepożądane na terenie szkoły
przeprowadzono badanie ankietowe dotyczące przeprowadzania warsztatów,
szkoleń czy spotkań z rodzicami na temat zagrożeń cywilizacyjnych,
profilaktyki uzależnień a także przeciwdziałania agresji i przemocy.
Prezentowana diagnoza w żadnym wypadku nie może być traktowana jako
ocena pracy szkół, gdyż uczęszczające do niej dzieci i młodzież pochodzi z
różnych środowisk, funkcjonuje w różnych warunkach rodzinnych, a także jest
narażona na specyficzne dla danego środowiska zagrożenia. Można natomiast
potraktować tą diagnozę do określenia potencjału, jaki może być wykorzystany
do pracy z dziećmi i młodzieżą oraz obszarów, w których ta praca jest
najbardziej potrzebna.
Analiza objęła szkoły: Publiczną Szkołę Podstawową w Budach Nowych,
Publiczną Szkołę Podstawową w Turzynie, Zespół Placówek Oświatowych w
Porębie, Publiczną Szkołę Podstawową w Knurowcu, Publiczną Szkołę
Podstawową w Białymbłocie, Zespół Placówek Oświatowych w Brańszczyku.
Badanie przeprowadzono w 6 szkołach podstawowych i 2 gimnazjach.
Metoda badania: ankieta i wywiad przeprowadzony z koordynatorami oraz
dyrektorami szkół
Cel badania: dostosowanie oddziaływań profilaktycznych do aktualnych
realnych potrzeb w zakresie zapobiegania zachowaniom niepożądanym.
Analiza danych z ankiety
1.Jak Państwo oceniają poziom bezpieczeństwa w szkole ?
a. wysoki- 25%
b. średni- 75%
c. niski -0%
Poziom bezpieczeństwa
80
70
60
50
40
30
20
10
0
wysoki
średni
niski
Wniosek: Poziom bezpieczeństwa na terenie szkół został określony dosyć
wysoko jednakże zdarzają się różnorodne przypadki zachowań niepożądanych
czy ryzykownych.
2. Czy na terenie szkoły występują konflikty pomiędzy uczniami?
a. tak- często- 12,5%
b. zdarzają się ale nie są to częste przypadki- 87,5%
c. konflikty występują bardzo rzadko -0%
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
tak, często
zdarzają się
rzadko
Wniosek: Patrząc na rozkład odpowiedzi można stwierdzić iż na terenie szkół
stosuje się adekwatne metody rozwiązujące sytuacje konfliktowe, które w miarę
skutecznie zapobiegają eskalacji konfliktów.
3. Z jakiego typu problemami spotykają się Państwo na terenie szkoły?
a. agresja wśród uczniów-25%
b. wulgarne słownictwo- 75%
c. kradzieże- 0%
d. bójki-25%
e. wymuszenia- 25%
f. brak dyscypliny-25%
g. zaniedbywanie obowiązków szkolnych- 62,5%
h. aroganckie odnoszenie się do nauczycieli- 12,5%
i. uzależnienia:
- papierosy- 12,5%
-substancji psychoaktywnych-0%
-alkoholu- 0%
-Internetu lub gier- 25%
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Wniosek: Mając na uwadze wyniki ankiet największym problemem, na który
napotyka się w środowisku szkolnym jest agresja słowna uczniów. Przybiera
ona różne formy- wyzwiska, ośmieszania, wyzywania. Agresja słowna polega
na posłużeniu się bodźcami werbalnymi szkodliwymi dla atakowanej osoby,
wywołującymi u niej strach, poczucie krzywdy lub odrzucenie uczuciowe.
W szkole podstawowej dominuje agresja słowna. Uczniowie grożą sobie
wzajemnie biciem, przezywają się, wyśmiewają, kłócą. Czynią to już uczniowie
klas I – III. Brak kultury wypowiedzi, nieumiejętność opanowania emocji
sprawiają, że dzieci rozładowują swoje napięcie poprzez atak słowny.
Sugestia: warto wprowadzić działania z zakresu rozwijania komunikacji
interpersonalnej a także pokazywać różnorodne metody rozładowywania
napięcia, które nie wiążą się z krzywdzeniem i przekraczaniem granic drugiej
osoby.
Innym problemem jest zaniedbywanie obowiązków szkolnych.
Chodzi tutaj o niski poziom motywacji, dążenia do osiągania sukcesów i
rozwijania własnych pasji czy aspiracji życiowych. Zainteresowanie nauką
szkolą jest jednym z istotnych czynników chroniących przed zachowaniami
niepożądanymi.
Sugestia: Warto wprowadzić odpowiednie działania stymulujące uczniów do
budowania decyzyjności oraz zwiększenia odpowiedzialności za własną
przyszłość.
Wysoki procent dzieci młodzieży spędza czas przed komputerem. W
dzisiejszej rzeczywistości jest to nieuniknione.
Sugestia: dlatego należy poszerzać ich wiedzę o zjawisku „cyber-przemocy” i
dostarczać informacji gdzie szukać pomocy gdyby zetknęli się z tego typu formą
przemocy.
4. Czy zdarza się, że uczniowie:
a. uporczywie rozmawiają podczas lekcji- 62,5%
b. wychodzą bez pozwolenia z ławki- 50%
c. złośliwie komentują wypowiedzi kolegów lub nauczycieli- 62,5 5
d. nie wykonują poleceń nauczyciela- 37,5 %
e. są wulgarni (słowa, gesty)- 37,5%
f. przezywają, ośmieszają, wyśmiewają, obrażają- 62,5 %
g. rozpowszechniają plotki- 12,5%
h. złośliwie chowają cudze rzeczy- 0%
i. rozmyślnie wykluczają innych z grupy lub działań – 37,5%
j. są agresywni (wszczynają bójki)- 12,5%
k. wymuszają pieniądze- 0%
l. niszczą cudzą własność- 0%
m. włączają inne osoby do atakowania ofiar w różny sposób- 37,5%
n. stosują używki (papierosy)- 25%
70
60
50
40
30
20
10
0
Wniosek: W rozkładzie wyników dominuje pośrednia lub bezpośrednia forma
agresji słownej. Bezpośrednia agresja słowna ma formę wypowiedzi
napastliwych, szkodzących lub poniżających skierowanych do osoby będącej
przedmiotem agresji i w jej obecności. Wypowiedzi napastliwe mogą wystąpić
w formie grożenia, straszenia i odpędzania. Wypowiedzi szkodzące nie
przybierają wprawdzie formy napaści słownej, ale wyrządzają szkodę lub
sprawiają przykrość atakowanej osobie przez zaprzeczenie, zabronienie czegoś
(np. udziału w zabawie) lub podanie fałszywych informacji. Wypowiedzi
poniżające upokarzają, narażają na śmieszność. Należą do nich: przezywanie,
wyśmiewanie, poddawanie w wątpliwość możliwości
osiągnięcia przez
atakowaną osobę pozytywnych rezultatów w określonych formach działania.
Wypowiedzi agresywne stanowiące pośrednią agresję słowną mają na
celu wyrządzić przykrość lub szkodę osobie stanowiącej przedmiot agresji, ale
są skierowane nie bezpośrednio do niej, lecz do osób trzecich i występują
w sytuacjach w których ona nie uczestniczy. Formami pośredniej agresji
słownej są: wypowiedzi napastliwe, szkodzące i poniżające tak jak w
bezpośredniej agresji słownej, ale są skierowane nie do osoby atakowanej, lecz
„poza jej plecami” do osób trzecich. Do pośrednich wypowiedzi napastliwych
należy: odgrażanie się – groźby zawierają zapowiedź agresji fizycznej i zachęcanie do agresji skierowane do osób trzecich mające na celu wywołanie
u nich zachowań agresywnych wobec osoby, która dla zachęcającego jest
przedmiotem agresji. Następną grupę wypowiedzi agresywnych o charakterze
agresji pośredniej stanowią wypowiedzi szkodzące, w których mieści się
skarżenie i wydawanie nieprzychylnych opinii. Skarżenie to informowanie osób
trzecich o czyichś wykroczeniach. Jest rodzajem wypowiedzi agresywnych, gdy
są to insynuacje i dotyczy wydarzeń, które nie miały miejsca w rzeczywistości.
Wydawanie nieprzychylnej opinii wtedy uznajemy za wypowiedź agresywną,
gdy opinia ta jest krzywdząca dla ocenianej osoby i ma wpłynąć na wytworzenie
się o niej negatywnej opinii.
Pośrednie wypowiedzi poniżające również zmierzają do wytworzenia
negatywnej opinii o atakowanej osobie, obniżenia jej wartości „w oczach”
innych.
Sprowadzają
się
zwykle
do
przezywania
osoby
nieobecnej,
wyśmiewania lub nieuzasadnionych wątpliwości.
Sugestia: Aby zmniejszyć rozmiar zjawiska należy podnieść świadomość
uczniów dotyczącej różnych aspektów związanych z zachowaniami
agresywnymi a także wspierać rozwój emocjonalny, moralny i umiejętności
społeczne uczniów sprzyjające bardziej prospołecznym zachowaniom.
5. Czy rodzice :
a. regularnie kontaktują się ze szkołą?-87,5%
b. sporadycznie- 12,5%
c. wcale- 0%
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
regularnie
sporadycznie
wcale
Wniosek: Zdecydowana większość rodziców utrzymuje kontakty ze szkołą.
Sugestia: Można włączyć ich do budowania aktywnej koalicji przeciwko
zachowaniom niepożądanym na terenie szkoły.
6. Czy państwo chcieliby aby rodzice aktywniej włączali się w proces
dydaktyczno- wychowawczy?
a. tak- 100%
b. nie- 0%
120
100
80
60
40
20
0
tak
Wniosek: Nauczyciele traktują rodziców jak równorzędnych partnerów w
tworzeniu optymalnych warunków wychowawczych oczekują ich wsparcia w
procesie dydaktycznym.
7. Jakich działań oczekują Państwo od rodziców?
a. nadzorowanie postępów w nauce- 50%
b. nadzorowanie frekwencji- 50%
c. wypracowanie jednolitego planu oddziaływań wobec dziecka sprawiającego
problemy wychowawcze- 62,5%
d. zgłoszenie dziecka do Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej- 25%
e. motywowanie dziecka do zmian- 62,5%
f. zmiany postępowania wobec dziecka- 37,5%
70
60
50
40
30
20
10
0
nadzorowanie nadzorowanie jednolity plan
frekwencji
postepów w
nauce
zgłoszenie do motywowanie
zmiany
P.P-P
postepowania
Wniosek: Wypracowanie jednolitego planu oddziaływań wobec dziecka
sprawiającego problemy wychowawcze oraz motywowanie dziecko do zmian
jest istotnym czynnikiem, który chroni dziecko przed podejmowaniem
zachowań ryzykownych i zapobiega zachowaniom agresywnym.
8. Jakiej formy pomocy oczekują Państwo aby zapobiec problemom
wychowawczym?
a. konsultacji ze specjalistami: psychologiem,
pedagogicznym, pedagogiem specjalnym- 62,5%
b. zajęć warsztatowych dla uczniów- 100%
c. spotkań z rodzicami- 62,5%
d. szkoleń dla nauczycieli- 100%
e. indywidualnych spotkań dla uczniów- 25%
pedagogiem,
terapeutą
120
100
80
60
40
20
0
konsultacje
zajęcia
warsztatowe
spotkania z
rodzicami
szkoleń dla
nauczycieli
indywidualnych
spotkań
Wniosek: Z ankiety wynika, że szkoły są otwarte na różnorodne rozwiązania
sytuacji problemowych, które zdarzają się w środowisku szkolnym. Szczególnie
cenne są dla nich szkolenia oraz zajęcia warsztatowe dla dzieci i młodzieży
prowadzone przez specjalistów.
9. Jaka tematyka spotkań lub szkoleń szczególnie Państwa interesuje?
a. profilaktyka uzależnień- 37,5%
b. zapobieganie zachowaniom agresywnym- 100%
c .zagrożenia płynące z korzystania z Internetu- 87,5%
d. kształtowanie umiejętności prospołecznych wśród uczniów- 100%
e. kształtowanie postaw asertywnych – 87,5%
120
100
80
60
40
20
0
profilaktyka
uzależnień
zapobieganie
zachowaniom
agresywnym
zagrożenia
kształtowanie kształtowanie
płynące z
postaw
postaw
korzystania z prospołecznych asertywnych
internetu
Sugestia: Aby zapobiec zachowaniom niepożądanym na terenie szkoły
zaproponowano następującą tematykę zajęć warsztatowych:
Dla uczniów- klasy I-III szkoły podstawowej:
Co to jest komunikacja interpersonalna?
Konflikt- co to takiego?
Ciepłe i puchate- o trudnej sztuce radzenia sobie z emocjami.
Dla uczniów klas IV-VI:
W grupie raźniej- warsztaty dotyczące współpracy w grupie.
Agresja-mnie to nie dotyczy?
Zagrożenia wynikające z korzystania z Internetu.
Dla uczniów klas I-III gimnazjum:
Jak sobie radzić w sytuacjach trudnych (stres, presja grupy) ?
Wygrany- wygrany- jak skutecznie rozwiązywać konflikty?
Świat rzeczywisty czy wirtualny? Jak uchronić się od przemocy w sieci
Psychoedukacja rodziców:
Mam granice- jak rozsądnie wymagać od nastolatka.
Jak wspierać swoje dziecko w dążeniu do samodzielności?
Zagrożenia cywilizacyjne.
Szkolenia dla nauczycieli:
Metody rozwiązywania konfliktów w środowisku szkolnym.
Jak motywować dziecko do zmian?
Metody pracy z uczniem trudnym wychowawczo.
Jak wynika z analizy na terenie szkół gminy Brańszczyk istotne będą
działania związane z zapobieganiem zachowaniom niepożądanym, na które
środki winne znaleźć się w szkołach lub pozyskiwane być z innych źródeł.