studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania

Transkrypt

ArKom
ul. Miła 4 PL 65-266 Zielona Góra
tel. (0-68) 327-16-79
fax (0-68) 320-86-38
NIP 929-100-43-77
REGON 970378180
konto: WBK SA O. Zielona Góra nr 10901535-185680-128-00-0
ZARZĄD GMINY BOJADŁA
STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW
ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
GMINY BOJADŁA.
TOM I - UWARUNKOWANIA
Zielona Góra 2000r.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Bojadła
opracowano w Pracowni ArKom – Zielona Góra
Zespół autorski:
mgr inż.arch. Agnieszka Nierzwicka-Mróz - upr.urb.nr 1493 – główny projektant
mgr Barbara Polus - upr.urb. nr 890
mgr Wanda Janowska
dr Stanisław Kowalski
mgr inż. Jolanta Simińska-Pempera
mgr inż. Edmund Słupski
mgr inż. Grzegorz Mróz
tech. Agnieszka Synowiec
Spis załączników graficznych:
1. Uwarunkowania przyrodnicze, kulturowe, struktura funkcjonalno-przestrzenna – skala
1:25 000
2. Uwarunkowania fizjograficzne – 1:25 000
3. Morfologia i zagrożenie powodzią – 1:25 000
4. Uwarunkowania i kierunki – infrastruktura techniczna – 1:25 000
5. Uwarunkowania komunikacyjne – 1:25 000
6. Mapa przeglądowa terenów leśnych – 1:25 000
7. Struktura władania gruntami – 1:25 000
8. Kierunki i polityka rozwoju – struktura funkcjonalno-przestrzenna – 1:25 000
STUDIUM SKŁADA SIĘ Z TRZECH CZĘŚCI:
1. UWARUNKOWANIA.
2. KIERUNKI I POLITYKA ROZWOJU.
3. CZĘŚĆ FORMALNO-PRAWNA.
SPIS TREŚCI:
CZĘŚĆ OGÓLNA .......................................................................................................BŁĄD! NIE ZDEFINIOWANO ZAKŁADKI.
1.
Wstęp...................................................................................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
2.
Przebieg prac merytorycznych. ............................................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE.........................................................................BŁĄD! NIE ZDEFINIOWANO ZAKŁADKI.
1.
Położenie w regionie. .............................................................................................. Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
2.
Położenie w Euroregionie Sprewa-Nysa-Bóbr. ........................................................ Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
3.
Gmina na tle województwa lubuskiego. ................................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
4.
Uwarunkowania o znaczeniu ponadlokalnym. ......................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
5.
Ekorozwój w regionie............................................................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
UWARUNKOWANIA WEWNĘTRZNE .......................................................................BŁĄD! NIE ZDEFINIOWANO ZAKŁADKI.
1.
Uwarunkowania kulturowe....................................................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
1.1.
Historia regionu................................................................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
1.2.
Znaczenie kulturowe i charakterystyka jednostek osadniczych oraz istniejącej zabudowy.Błąd!
Nie
zdefiniowano
zakładki.
1.3.
2.
Spis alfabetyczny stanowisk AZP na terenie gminy Bojadła................................ Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
Uwarunkowania społeczno-gospodarcze................................................................. Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
2.1.
Podstawowe dane o gminie. ............................................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
2.2.
Osadnictwo. ........................................................................................................ Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
2.3.
Sytuacja społeczno-gospodarcza........................................................................ Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
2.4.
Stan zagospodarowania gminy. .......................................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
2.5.
Stan gospodarki gminy. ...................................................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
2.6.
Przekształcenia własnościowe w gminie. ............................................................ Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
Rozpoznanie stanu i funkcjonowania środowiska przyrodniczego. .......................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
3.
3.1.
Charakterystyka warunków naturalnych. ............................................................. Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
3.2.
Budowa geologiczna ........................................................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
3.3.
Surowce mineralne. ............................................................................................ Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
3.4.
Warunki wodne. .................................................................................................. Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
3.5.
Warunki klimatyczne........................................................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
3.6.
Warunki glebowe. ............................................................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
3.7.
Szata leśna. ........................................................................................................ Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
3.8.
Degradacja środowiska przyrodniczego. ............................................................. Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
3.9.
Obszary i elementy przyrodnicze objęte ochroną prawną.................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
3.10.
Rolnictwo........................................................................................................ Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
3.11.
Turystyka........................................................................................................ Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
4.
Stan wyposażenia w infrastrukturę techniczną. ....................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
4.1.
Zaopatrzenie w wodę. ......................................................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
4.2.
Gospodarka ściekowa......................................................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
4.3.
Gospodarka wodna. ............................................................................................ Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
4.4.
Ciepłownictwo. .................................................................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
4.5.
Zaopatrzenie w gaz............................................................................................. Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
4.6.
Gospodarka odpadami........................................................................................ Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
4.7.
Cmentarnictwo.................................................................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
4.8.
Komunikacja. ...................................................................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
4.9.
Elektroenergetyka i telekomunikacja................................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
5.
Uwarunkowania prawne. ......................................................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
5.1.
6.
Obowiązujące miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. .................. Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
Uwarunkowania rozwoju gminy. .............................................................................. Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
CZĘŚĆ OGÓLNA
1. WSTĘP.
Stosownie do przepisów ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym oraz ustawy z dnia 7 lipca 1994r.
o zagospodarowaniu przestrzennym, kompetencje w zakresie kształtowania ładu przestrzennego poprzez określanie
przeznaczenia terenów, sposobu i zagospodarowania powierzono gminom.
Ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym określa dwa rodzaje opracowań planistycznych
sporządzanych na szczeblu lokalnym. Są to miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego
oraz studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin (zwane dalej
studium). Zarówno tryb jak i zakres opracowania studium określony został w ustawie o
zagospodarowaniu przestrzennym.
Studium, sporządzane w granicach administracyjnych gminy, jest podstawą prowadzenia
kompleksowej polityki przestrzennej przez samorząd lokalny. Działania organów gminy w
zakresie planowania i zagospodarowania przestrzennego muszą być zgodne z jego treścią.
2. PRZEBIEG PRAC MERYTORYCZNYCH.
Przedmiotem niniejszego opracowania jest Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego Gminy Bojadła.
Przebieg prac merytorycznych:
- rozpoznanie uwarunkowań rozwoju Gminy – podstawowymi zadaniami było rozpoznanie aktualnej sytuacji, istniejących
uwarunkowań oraz problemów związanych z rozwojem gminy,
- sformułowanie kierunków zagospodarowania przestrzennego,
- sformułowanie polityki przestrzennej – zadaniem było stworzenie podstawy do
koordynacji planów miejscowych i decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania
terenu wydawanych bez planu.
W warunkach gospodarki rynkowej szczególną trudność sprawia rozpoznanie oraz ustalenie
przebiegu przyszłych zjawisk i procesów społeczno-gospodarczych, a opracowanie elementów
strategii rozwoju społeczno gospodarczego sprowadza się do odpowiedzi na pytania:
- jaka jest aktualna sytuacja gminy?
- jaki jest pożądany – docelowy – obraz?
- w jaki sposób można osiągnąć pożądany stan?
Na pierwsze pytanie odpowiada etap uwarunkowań. Na drugie i trzecie pytanie – etap
kierunków rozwoju – prognoz, których celem jest określenie zmian społecznych i
gospodarczych, zarówno wywołujących jak i wymagających zmian w sposobach użytkowania i
zagospodarowania terenu Gminy.
Przedmiotem uwarunkowań jest analiza i ocena stanu zagospodarowania uwzględniająca
wszystkie podstawowe aspekty funkcjonowania gminy:
- położenie,
- powiązania z terenami otaczającymi,
- środowisko przyrodnicze,
- środowisko kulturowe,
- demografia,
- mieszkalnictwo,
- usługi,
- funkcje gospodarcze,
- gospodarka komunalna,
- komunikacja,
- ruch budowlany.
Zebranie podstawowych danych i informacji o gminie, przedstawionych w formie opisowej i
graficznej będzie podstawą do określenia uwarunkowań rozwoju, a w dalszym etapie określenia
celów i kierunków zagospodarowania przestrzennego.
Rozróżniono dwie podstawowe grupy uwarunkowań:
- zewnętrzne uwarunkowania rozwoju,
- wewnętrzne uwarunkowania rozwoju.
Celem analizy sytuacji zewnętrznej i wewnętrznej jest zidentyfikowanie czynników
ograniczających i pobudzających rozwój oraz określenie szans i zagrożeń rozwoju. Poszczególne
dziedziny rozwoju omówiono w osobnych rozdziałach, które zakończone są wnioskami
wynikającymi z przeprowadzonej analizy.
W części końcowej uwarunkowań rozwoju wyodrębniono walory zasługujące na
wykorzystanie oraz bariery rozwoju.
UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE
Zgodnie z art. 6 ust.2 ustawy z dnia 7 lipca 1994r. o zagospodarowaniu przestrzennym w
studium należy uwzględnić ustalenia strategii rozwoju województwa zawarte w planie
zagospodarowania przestrzennego województwa. W okresie rozpoznawania istniejących
uwarunkowań na terenie Gminy ustalenia takie nie były jeszcze sprecyzowane – w rozumieniu
ww ustawy. Także Wojewoda Lubuski nie zgłosił żadnych zadań rządowych służących realizacji
ponadlokalnych celów publicznych, zamieszczonych w wojewódzkim rejestrze, a wymagających
umieszczenia w opracowywanym studium. W tej sytuacji korzystano z materiałów będących w
posiadaniu Marszałka Województwa Lubuskiego.
1. POŁOŻENIE W REGIONIE.
Gmina Bojadła położona jest w środkowo-wschodniej części województwa lubuskiego w
powiecie zielonogórskim.
Sąsiaduje:
- od wschodu z gminą wiejską Kolsko,
- od południowego wschodu z gminą wiejską Nowa Sól,
- na południu poprzez rzekę Odrę z gminą wiejską Otyń,
- na zachodzie z gminą wiejską Zabór, granica przebiega wzdłuż rzeki Odry, powyżej z
gminą Trzebiechów,
- na północy z gminą miejsko-wiejską Kargowa.
Odległości siedziby gminy Bojadła od:
- stolic województwa:
Gorzowa Wielkopolskiego - ok. 105 km – stolica województwa
Zielonej Góry - ok. 43 km przez Sulechów i 23 km przez przeprawę promową w Milsku
– siedziba samorządu województwa
- od ośrodka ponadwojewódzkiego:
Poznania - ok. 105 km,
- od najbliższych większych miast:
Nowej Soli - ok. 30 km,
Sulechowa - ok. 19 km.
2. POŁOŻENIE W EUROREGIONIE SPREWA-NYSA-BÓBR.
Euroregion Sprewa-Nysa-Bóbr powstał na podstawie umowy z dnia 21 września 1993r.,
której podpisanie odbyło się w Gubinie. Umowa reguluje szeroko rozumianą współpracę
partnerów po obu stronach polsko-niemieckiej granicy.
Euroregion położony jest po obu stronach 50-cio kilometrowego odcinka środkowej granicy
polsko-niemieckiej i obejmuje obszar ok. 40 km w kierunku zachodnim od granicy oraz ok.
80 km w kierunku wschodnim.
Gmina Bojadła przystąpiła do Euroregionu Sprewa-Nysa-Bóbr w dniu 29 stycznia 1999r.
Istotą członkostwa w euroregionie są suwerenne decyzje organów samorządowych.
Nadrzędnym celem euroregionu zgodnie z podpisaną umową jest wszechstronna działalność
na rzecz obszarów przygranicznych obu państw.
Działalność euroregionu zmierza do wyeliminowania istniejących przeszkód, takich jak:
- codzienne problemy graniczne,
- problemy różnic kulturowych,
- problemy ochrony środowiska i krajobrazu,
- problemy gospodarczej współpracy transgranicznej.
Integracja Polski z krajami Unii Europejskiej wymaga dokonania w wielu przełomowych
przeobrażeń w strukturze ekonomicznej, społecznej i prawnej.
3. GMINA NA TLE WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO.
lp.
wyszczególnienie
1. powierzchnia w km
2
województwo
lubuskie
gmina
13 984
103
1 020 521
3 289
3. mężczyźni
499 607
1 612
4. kobiety
522 914
1 677
5. kobiety na 100 mężczyzn
105
104
6. osób/1 km2
73
32
7. małżeństwa na 1000 ludności
5,23
9,4
8. urodzenia żywe na 1000 ludności
10,65
11,84
9. zgony na 1000 ludności
8,99
12,43
+1,66
-0,61
2. ludność ogółem
10. przyrost naturalny na 1000 ludności
11. saldo migracji
12. stopa bezrobocia w %
-3
+16
13,1
12,1
Źródło: "Województwo lubuskie w 1998r."Urząd Statystyczny w Zielonej Górze.
Gmina Bojadła zajmuje powierzchnię 103 km2, co równa się ok. 0,7% obszaru całego
województwa lubuskiego.
Ludność gminy wynosi 3 289 osób, co stanowi 0,3% ludności województwa lubuskiego.
4. UWARUNKOWANIA O ZNACZENIU PONADLOKALNYM.
- przynależność do Euroregionu Sprewa-Nysa-Bóbr,
- bliskość granicy polsko-niemieckiej (ok. 80 km),
- bliskość ośrodków akademickich: Sulechów, Zielona Góra, Poznań,
- położenie w zlewni rzeki Obrzycy - strefa ochronna ujęcia wody dla miasta Zielonej
Góry,
- położenie nad rzeką Odrą,
- ponadlokalny system obsługi ludności w granicach gminy nie występuje, ośrodkami o
pełnym wyposażeniu w zakresie szkolnictwa średniego i zawodowego, szpitalnictwa,
obsługi ogólnej ludności, wymiaru sprawiedliwości, szkolnictwa pomaturalnego i
wyższego pełnią miasta: Zielona Góra i Sulechów; w zakresie wyspecjalizowanej opieki
klinicznej Poznań i Zielona Góra.
5. EKOROZWÓJ W REGIONIE.
Nadrzędnym celem Euroregionu Sprewa-Nysa-Bóbr, zgodnie z podpisaną umową, jest
wszechstronna działalność na rzecz obszarów przygranicznych, ich sanacji ekologicznej,
rozkwitu gospodarczego, kulturalnego oraz stałej poprawy warunków życia mieszkańców, w tym
zniwelowanie istniejących różnic sytuacji ekonomicznej.
W tym celu opracowano strategię ekorozwoju Euroregionu, która uwzględnia potrzebę
restrukturyzacji istniejącej bazy społeczno-gospodarczej
Spośród zasobów przyrodniczych Euroregionu, szczególny wpływ na realizację celów
strategicznych na większości obszarów przyszłej aktywności gospodarczej Euroregionu
(przemysł, rolnictwo, turystyka) będzie odgrywała gospodarka leśna.
Główny cel w tej dziedzinie, oprócz utrzymania cech produkcyjnych, to ochrona
różnorodności biologicznej.
W świetle koncepcji ekorozwoju Euroregionu istnieje potrzeba i realna szansa
wykorzystania istniejących zasobów leśnych gminy oraz dalszego ich zwiększania poprzez
zalesianie terenów występowania słabych gleb, nieprzydatnych w rolnictwie.
Proces zalesiania, mieszczący się w zakresie możliwości ujęcia go w programie
pilotażowym Euroregionu, traktować należy jako tworzenie swoistej infrastruktury ekorozwoju.
Znaczna powierzchnia obszarów leśnych będzie miała wpływ na wzrost turystycznej
atrakcyjności Gminy.
UWARUNKOWANIA WEWNĘTRZNE
1. UWARUNKOWANIA KULTUROWE.
1.1.
HISTORIA REGIONU.
Gmina Bojadła zajmuje część obszaru, który od połowy XIII wieku stanowił terytorium
utworzonego wówczas księstwa głogowskiego. W czasach państwa polskiego pierwszych
Piastów kraj podzielony był na prowincje. Ziemie położone na północ od Odry, a więc także
obszar gminy Bojadła, należały do prowincji wielkopolskiej, zaś na południe od rzeki do
prowincji śląskiej. Dowodem na to jest zasięg biskupstwa poznańskiego, obejmującego parafie
na terenach prawobrzeżnych, aż po ujście Nysy Łużyckiej. Jedyna w gminie udokumentowana
źródłowo, parafia w Klenicy podlegała dekanatowi we Wschowie.
Testament Bolesława Krzywoustego w 1138 roku spowodował rozpad jednolitego dotąd
państwa na dzielnice. Śląsk i Ziemię Lubuską otrzymał najstarszy syn Krzywoustego Władysław
II, a zachodnią Wielkopolskę Mieszko Stary. Nie zostało dotąd wyjaśnione, czy prawobrzeżne
pasmo obszaru od Sławy po Sulechów znalazło się w dzielnicy śląskiej w momencie
ustanowienia dzielnic, czy dopiero za Henryka Brodatego (1202-1238), który połączył Śląsk z
Wielkopolską. Od czasu panowania tego księcia obszar obecnej gminy Bojadła należał do Śląska
i dzielił jego polityczne losy. W wyniku rozdrobnienia dzielnicy śląskiej ,jakie nastąpiło po
śmierci Henryka Pobożnego (poległego w bitwie z Tatarami pod Legnicą w 1241 roku), w 1250
roku wyodrębnione zostało księstwo głogowskie. W jego granicach znalazły się między innymi
rejony Sławy, Zielonej Góry i Sulechowa, a więc także interesujący nas teren gminy. Od XII
wieku nastąpił podział administracyjny Śląska na kasztelanie. Nasz teren znalazł się zapewne w
granicach kasztelanii krośnieńskiej na styku z obszarami podległymi kasztelanii zbąszyńskiej i
tarnowskiej (Tarnów Jezierny koło Sławy). Na przełomie XIII-XIV wieku miejsce kasztelanii
zajęły mniejsze jednostki administracyjne - dystrykty. Na ich czele stał starosta zwany po łacinie
advocatus provincialis. Wśród innych utworzony został także dystrykt zielonogórski w granicach
którego znalazły się Bojadła z okolicą, czyli terenem dzisiejszej gminy.
Pierwszym księciem głogowskim był Konrad, a po jego śmierci 1273 roku panowali Henryk
III, Henryk IV, Przemko, Henryk V, Henryk VIII, Henryk IX i Henryk XI. Po śmierci ostatniego
z nich w 1474 roku wybuchła wojna sukcesyjna o księstwo głogowskie, w której ostatni z
Piastów głogowskich Jan II Żagański walczył z Brandenburgią i królem węgierskim Maciejem
Korwinem. Zawarty w 1482 roku układ w Kamieńcu przyznał Brandenburgii okręgi krośnieński
i sulechowski. W rezultacie tego teren naszej gminy stał się graniczny z posiadłościami
brandenburskimi. Księstwo głogowskie znalazło się pod bezpośrednim panowaniem królów
czeskich. W Głogowie rezydowali ich namiestnicy. Pierwszym namiestnikiem z ramienia
Władysława Jagiellończyka był jego brat Jan Olbracht (w latach 1491-1499), a po nim Zygmunt
Stary (1499-1506).
W 1740 roku Prusy pokonały Austrię i zaanektowały Śląsk. Wprowadziły nowy podział
administracyjny. Śląsk podzielono na dwa departamenty, kamery wojenno-dominialne we
Wrocławiu i Głogowie. W miejsce dystryktów wprowadzono powiaty, a wśród nich
zielonogórski. Teren obecnej gminy Bojadła znalazł się w powiecie zielonogórskim. Pozostawał
w nim do roku 1945, gdy utworzony został powiat sulechowski.
Wiedza o pierwotnym osadnictwie na obszarze gminy, jak i jego rozwoju w czasach
monarchii piastowskiej oraz przynależności do dzielnicy śląskiej, nie jest jeszcze pełna. W
okresie plemiennym (VI-X wieku) osadnictwo było słabe. Jego ślady archeologowie znaleźli
tylko w Klenicy, Bojadłach, Bełczu i Pyrniku. W przypadku Klenicy jest to gród datowany na
okres VIII-X wieku. Był zapewne plemiennym ośrodkiem opolnym, zniszczonym w czasie
przyłączenia tego terenu do państwa Piastów.
W pozostałych wymienionych miejscowościach znalezione zabytki archeologiczne świadczą
o istnieniu wczesnośredniowiecznych osad. W odniesieniu do tych wsi, zresztą największych na
terenie gminy, mamy prawo dopuszczać możliwość ciągłości osadnictwa od wczesnego
średniowiecza po dzień dzisiejszy, jednakże w źródłach pisanych pojawiają się względnie późno.
Najwcześniej, w roku 1291 wzmiankowane są Bojadła. Pierwsza wiadomość o Klenicy pochodzi
z 1424 roku, a o Bełczu i Pyrniku z 1482 roku. Pozostałe miejscowości mają późne
udokumentowanie, co wynika jednak z ich małej rangi tak pod względem gospodarczym, jak i
przestrzennym. Można przypuszczać, że większość z tych osad, a zwłaszcza Susłów, Sosnówka i
Siadcza istniały już w średniowieczu. Polska nazwa Pólko wystawia mu również świadectwo
wczesnego rodowodu. Osady folwarczne to Namuły, Młynkowo i Wirówek. W XVII lub XVIII
wieku powstała zapewne również Karczemka, jako osada hutnicza. Nie wcześniej niż w drugiej
połowie XVIII wieku, po regulacji Odry, powstały osady związane z przeprawami przez Odrę Przewóz i Kliniczki.
Gmina położona jest z dala od ważnych szlaków komunikacyjnych. Dzisiejsza droga,
łącząca Sulechów ze Sławą istniała pewnie już w średniowieczu, była jednak traktem o
znaczeniu lokalnym. Podobny charakter miały drogi prowadzące do Babimostu i Zielonej Góry.
Przy nich położone były Bojadła, Klenica i Kartno. Pozostałe miejscowości znajdowały się na
uboczu. Pod koniec XIX wieku zbudowano linię kolejową łączącą Klenicę z Sulechowem.
Miejscowości gminy mają różne układy przestrzenne, charakterystyczne dla założeń
wiejskich od XIII wieku. Występują 4 ulicówki (w tym Przewóz XIX–XX w.), 1 wieś ulicowoplacowa, 3 rzędówki, 2 wielodrożnice i 5 osad amorficznych. Wsie Bojadła i Klenica, obecnie
wielodrożnice, pierwotnie były prawdopodobnie ulicówkami.
Wsie o układach ulicówek, rzędówek i ulicowo-placowa, w takich formach ukształtowane
zostały w XIII wieku. Wcześniej istniały jednak jako osady rozproszone w postaci rodzinnych
gospodarstw, tzw. źrebi. W wyniku reformy prawnej i przestrzennej, nastąpiła komasacja
gruntów, której towarzyszyło wytyczenie nowego planu wsi, skupiającej kilka lub kilkanaście
źrebi. Lokacje, których celem było wprowadzenie, nowoczesnej naówczas gospodarki,
realizowane były w oparciu o ludność rodzinną. Dowodem na to są nie tylko polskie nazwy
miejscowości, lecz także fakt utrzymywania się tutaj polskiego żywiołu etnicznego jeszcze w
XIX wieku.
Stosunki własnościowe w przeszłości prezentują się klarownie. W XIII wieku wszystkie
wsie należały do księcia i do jego kasy wpływały wszelkie czynsze, oczywiście za
pośrednictwem urzędu kasztelańskiego. Z czasem dobra książę przekazał w lenno rodzinom
rycerskim. W 1291 roku lennym panem na Bojadłach jest von Löbel. W 1443 roku w Klenicy
odnotowany został, siedzący tam najpewniej wcześniej, rycerz Czabil, który był także
właścicielem Otynia. Jego zgermanizowani potomkowie już w XVI wieku zaczęli się pisać jako
Zabeltitz. Właściciele się zmieniali lecz klucz dóbr Otyń-Klenica przetrwał do XIX wieku. Po
Czabilach-Zabeltitzach władali nimi Rechenbergowie, Sprinzensteinowie, jezuici klasztoru w
Otyniu, wreszcie Ernest Biron i jego następcy.
Drugi kompleks dóbr tworzyły Bojadła z zespołem okolicznych folwarków. Po Löwelach władał
nim ród von Dyhrn, a następnie Kotwiczowie.
Na przestrzeni stuleci o gospodarce gminy decydowało rolnictwo. Ze względu na dostatek
łąk duże znaczenie miała hodowla bydła. Już od średniowiecza funkcjonowały także pewne
urządzenia przemysłowe, przede wszystkim młyny wodne i wietrzne. Pierwsze z wymienionych
istniały na pewno w Bojadłach i Klenicy, a także w Młynkowie i Namułach. Na mapie z końca
XIX wieku widoczne są wiatraki w Bojadłach, Klenicy, Pyrniku, Susłowie i Bełczu. W
Karczemce była kuźnica żelaza (huta dymarkowa) i cegielnia.
1.2.
ZNACZENIE KULTUROWE I CHARAKTERYSTYKA JEDNOSTEK OSADNICZYCH ORAZ ISTNIEJĄCEJ ZABUDOWY.
BOJADŁA
Historia
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1291 roku. Była wówczas zapewne małą ulicówką,
położoną nad odnogą odrzańską w zachodnim sektorze obecnego założenia. W XVIII wieku
powstało w Bojadłach okazałe założenie pałacowo- parkowe i folwarczne. Od tego czasu
nastąpił prężny rozwój przestrzenny Bojadeł, w wyniku czego wieś uzyskała postać dużej
wielodrożnicy. Brak wiadomości o kościele w średniowieczu nie wyklucza możliwości jego
istnienia. Obecny, XVIII-wieczny, powstał na nowym miejscu, opodal założenia dworskiego. O
właścicielach wsi w okresie średniowiecza nie ma przekazów źródłowych. Na początku XVI
wieku była własnością rodziny von Löbel, a w latach 1562-1579 von Dyhrn. Po nich przez ponad
trzysta lat dzierżyli włości Kotwiczowie. Za ich czasów nastąpił rozwój przestrzenny i
demograficzny Bojadeł. W 1845 roku istniały we wsi 184 domy mieszkalne oraz było 1385
mieszkańców.
Archeologia
W 1980 roku przeprowadzono powierzchniowe badania archeologiczne AZP podczas, których
zewidencjonowano 27 stanowisk archeologicznych. Są to osady sięgające epoki kamiennej,
neolitu poprzez epokę brązu z kulturą łużycką, laten, okres rzymski i średniowiecze.
Odnotowano także cmentarzyska ciałopalne z epoki halsztatu, brązu z kulturą łużycką
i cmentarzysko z okresu rzymskiego. Część stanowisk to jedynie ślady osadnicze datowane na
epokę kamienną i brązu, wczesny laten i średniowiecze.
Krajobraz
Wieś o charakterze zagrodowym położona na płaskim terenie, jedynie na krańcu północnowschodnim wsi jest wypiętrzenie w formie łagodnych wzgórz. Krajobraz otwiera się na
pobagienne łąki, a od strony północno-wschodniej zamyka go las. Wśród zabudowy wyróżnia się
kościół i położony w pobliżu pałac z parkiem i folwarkiem, a nieco dalej płynie Stara Odra.
Rozplanowanie
Wieś o planie wielodrożnicy położona przy drugorzędnej drodze Klenica-Bojadła-Pyrnik. W
latach 1911-1919, po zachodniej stronie wsi wytyczono linię kolejową.
Dominanty
Dominantą przestrzenną wsi jest barokowy zespół pałacowy, jednolity stylowo, składający
się z pałacu, dwóch pawilonów, dwóch oficyn i parku. Pałac usytuowany równolegle do drogi
głównej odgrodzony od niej bramą flankowaną filarami, na których stoją rokokowe wazony. Po
obu stronach bramy zlokalizowano dwie identyczne kordegardy. Pałac wzniesiony w 1731 roku,
odbudowany po pożarze w latach 1734-1735 jako dwukondygnacyjna budowla o dachach
krytych ceramiczną dachówką. Elewacje tynkowane, podkreślone gzymsem i ozdobione
rokokowym detalem architektonicznym. W centralnej części ryzalit zamknięty tympanonem.
Przed nim taras zamknięty balustradą z tralkami. Barokowe pawilony wraz z pałacem wzniesione
na planie kwadratu, piętrowe o czterospadowym dachu przechodzące w kopuły, zwieńczone
latarniami. Oficyny usytuowane poza zespołem, wzniesione w początku XIX wieku w stylu
klasycystycznym, przebudowane i rozbudowane w wiekach późniejszych. Są to budynki
dwukondygnacyjne o dachu czterospadowym. Elewacje tynkowane zaakcentowane pozornym
ryzalitem, zwieńczone małym trójkątnym tympanonem. W tympanonach dekoracja
geometryczno-roślinna. W pobliżu położony jest folwark założony w XVIII wieku, powiększony
w połowie i w końcu XIX wieku. Założony na planie podkowy. Budynki gospodarcze na rzutach
w kształcie wydłużonych prostokątów, zamknięte dwuspadowymi dachami krytymi ceramiczną
dachówką karpiówką. Elewacje wieloosiowe, tynkowane o otworach zamkniętych niekiedy
łukiem odcinkowym, w opaskach. W zespole zachowały się także oficyny z około połowy XVIII
wieku o rzucie w kształcie litery „L” i trójspadowych dachach krytych dachówką ceramiczną. Są
też oficyny dwukondygnacyjne o dachach czterospadowych krytych dachówką ceramiczną.
Elewacje tynkowane 5-cio osiowe bez detalu architektonicznego. W centralnej części pozorny
ryzalit zwieńczony trójkątnym tympanonem. W drugiej, dwukondygnacyjnej oficynie w parterze
podcienia o łukach półokrągłych, okna w taśmowych opaskach. Podobny jest budynek
ogrodnika. Elewacje w parterze wzbogacone o lizeny.
W latach 1757-1758 powstał zbór ewangelicki, służący także miejscowym katolikom. Jest to
budowla szachulcowa założona na planie wydłużonego ośmioboku z drewnianą wieżą nakryta
kopulastym dachem i zwieńczona w XIX wieku iglicą w formie obelisku. Wnętrze przekryte
pozornym, drewnianym sklepieniem kolebkowym obiegają empory. W pobliżu kościoła stoi
przysadzista parterowa bryła plebanii wzniesiona około 1800 roku na planie prostokąta,
zamknięta dachem dwuspadowym z powieką. Elewacja 7-mio osiowa, tynkowana. Okna
osadzone są na gzymsach podokiennikach.
Na początku XX wieku wzniesiono młyn.
W 1910 roku wybudowano we wsi szkołę. Jest to budynek dwukondygnacyjny o dachu
naczółkowym. Elewacje tynkowane, wieloosiowe, kondygnacje podkreślone są gzymsem
taśmowym, po dwa okna na podokienniku. W okresie późniejszym szkoła została rozbudowana.
W latach 1911-1919 wzniesiono stację kolejową, która obecnie pełni funkcję mieszkalną.
Zabudowa
Zabudowa zagrodowa zwarta datuje się od 1 połowy XIX wieku. W większości jednak, to
zabudowa z 2 połowy XIX wieku. Zagrody usytuowano przy wspólnej linii rozgraniczeń i
zróżnicowanej nieco linii zabudowy, składają się z 3-5 budynków ustawionych w większości na
planie podkowy lub litery „L”, czasami połączone szeregowo. Niekiedy budynki, nawet
dwukondygnacyjne ustawione są w linii rozgraniczeń, w układzie zwartym, tworząc pierzeję (ul.
Sulechowska). Niektóre z nich posiadają bramamy przejazdowe, zamknięte łukami
odcinkowymi. Budynki wcześniejsze o dość przysadzistych bryłach, wysokich dachach
dwuspadowych rzadziej naczółkowych. Elewacje tynkowane, wieloosiowe o detalu
sprowadzonym do opaski taśmowej czy gzymsu, lub w ogóle go pozbawione. Stolarka okienna
niekiedy wielopolowa, a drzwi ramowo-płycinowe.
Domy z 3-4 ćwierci XIX wieku ustawione szczytowo i kalenicowo o dachach dwuspadowych i
naczółkowych o niższym kącie nachylenia kryte ceramiczną dachówką karpiówką. Elewacje
tynkowane, czasami ceglane, wzbogacone w narożnikach (a niekiedy w części centralnej) o
lizeny, niekiedy boniowane. Ponadto gzymsy podokienniki i gzymsy podkreślające ściankę
kolankową. Stolarka drzwiowa często ramowo płycinowa .Do części centralnej budynku
przylegają niekiedy drewniane altany i murowane werandy.
Domy z początku XX wieku o dwuspadowym, pojedyncze naczółkowym, dachem krytym
ceramiczną dachówką. Elewacje w większości tynkowane, trójosiowe i wieloosiowe.
Zewnętrzne, a niekiedy centralne osie w pozornym ryzalicie zakończono szczytowo. Są też
budynki dwukondygnacyjne, gdzie druga kondygnację wykonano w konstrukcji szachulcowej.
Budynki gospodarcze ustawione w większości szczytowo, stodoły kalenicowo, zamknięte
dachami dwuspadowymi krytymi ceramiczną dachówką. Elewacje tynkowane i ceglane, a
niekiedy w konstrukcji szachulcowej o regularnych polach.
Zieleń
Na osi pałacu, po drugiej stronie drogi założono w 1 połowie XVIII wieku park do którego
prowadzą bramy z 1770 roku, flankowane filarami zwieńczonymi rokokowymi wazonami. Jest
to park o układzie geometrycznym z aleją wyznaczającą jego oś i symetrycznie położonymi
kanałami oraz basenami. Na rozdrożu stoi stary dąb, a pod nim kamień narzutowy.
Na północny-wschód od Bojadeł, na południowym stoku wyniesienia, do którego prowadzi
droga, w XIX wieku ewangelicy założyli cmentarz na planie prostokąta i obsadzili go dębami i
robinią akacjową. Na cmentarzu zachowało się 18 nagrobków wolnostojących, datowanych na 2
połowę XIX w. W pobliżu, po stronie zachodniej, położony jest drugi cmentarz ewangelicki
pochodzący z 1 połowy XX w. Założony na planie prostokąta ze starodrzewem, na który składają
się w większości lipy, mniej dębów i robinii. W miejsce historycznych nagrobków wprowadzono
nowe pochówki z 2 połowy XX w.
Stan zachowania
Wieś obok charakteru zagrodowego na pewnych odcinkach, wykształciła charakter
małomiasteczkowy ze zwartym układem zabudowy tworzącym pierzeję (ul. Sulechowska). Obok
zabudowy historycznej powstało wiele budynków, współczesnych odbiegających formą od
zabudowy historycznej, które stanowią element dysharmonizujący w krajobrazie wsi. Elewacje
wielu budynków zmieniono wprowadzając duże okna, często nie wszystkie, likwidując ozdobną
stolarkę, a niekiedy detal architektoniczny. Nierzadko detal pozostawiono fragmentarycznie,
dekomponując elewację. Dość często drewniane ganki zamieniono na murowane werandy, które
nie pasują do bryły budynku. Niejednokrotnie elewacje pokryto grubym tynkiem tzw. cykliną.
Zespół pałacowy, nie użytkowany przez wiele lat popada w ruinę. Park mimo, iż nie stracił
swojej kompozycji wymaga przeprowadzenia rewaloryzacji. Zachował się także czytelny układ
cmentarza ze starym drzewostanem i nagrobkami, które są w złym stanie. Największym
zagrożeniem jest dalsza dewastacja nagrobków i dzika wycinka drzew. Układ drugiego cmentarz
jest także czytelny, a starodrzew w dobrym stanie. Zlikwidowany po 1945 roku został
zaadaptowany na cmentarz wyznania rzymsko-katolickiego.
Znaczenie kulturowe
Jak wykazały badania powierzchniowe AZP osadnictwo na tym terenie sięga epoki brązu z
kulturą łużycką, które było kontynuowane przez wszystkie okresy do czasów najnowszych.
Wiele stanowisk o dużej wartości kulturowej związanej z osadami i cmentarzyskami wpisane są
do rejestru zabytków. Stanowiska te podlegają ścisłej ochronie konserwatorskiej i muszą być
poddane badaniom archeologicznym. Dlatego też teren ten winien być wykluczony z lokalizacji
inwestycji, chyba że wyniki badań archeologicznych je dopuszczą. Ochronie konserwatorskiej
podlegają także stanowiska objęte ewidencją konserwatorską, a prace ziemne na tych obszarach
muszą być prowadzone pod nadzorem archeologa działającego w porozumieniu z LWKZ.
Stolica gminy wyróżnia się w jednostce terytorialnej nie tylko wielkością założenia, lecz także
dużymi walorami kulturowymi. Znajdujący się tutaj zespół pałacowo-parkowy z 1735 roku
należy do najcenniejszych w województwie lubuskim. Wartościowym zabytkiem jest również
szachulcowy kościół z 1758 roku, a także klasycystyczna plebania z około 1800 roku. Zachowała
się najstarsza w gminie, XVII-wieczna zabudowa folwarczna. Dawny cmentarz przetrwał w
postaci zadrzewionej enklawy. Określone wartości architektoniczne, w skali lokalnej ma również
zespół zabudowy mieszkalnej. Pierwotny plan ulicówki rozwinięty w ciągu stuleci, wzbogacony
elementami przestrzennymi jakim jest zespół pałacowo-parkowy, kościół czy folwark wymaga
ochrony. Dlatego proponuje się wprowadzenie strefy ochrony konserwatorskiej dla tej części wsi
i opracowanie zasad kształtowania tej przestrzeni. Wiele obiektów o dużej wartości kulturowej
wpisanych jest do rejestru zabytków, a wszelkie prace przy tych obiektach i jego otoczeniu
wymagają zezwolenia LWKZ. Prace przy obiektach objętych ewidencją konserwatorską
wymagają także nadzoru konserwatorskiego.
KARCZEMKA (przysiółek wsi Bojadła)
Historia
Karczemka powstała w XVII lub XVIII wieku, jako osada hutnicza. Huta dymarkowa,
bazująca na miejscowym surowcu czyli rudy darniowej, występującej na łąkach, należała do dóbr
ziemskich w Bojadłach. Kuźnica upadła w końcu XIX wieku, w związku z rozwojem hutnictwa
przemysłowego m.in. w Nowej Soli. Jej miejsce zajęła cegielnia, czynna do 1945 roku.
Archeologia
Brak danych o stanowiskach archeologicznych.
Krajobraz
Dwa gospodarstwa położone na płaskim terenie w krajobrazie częściowo otwartym.
Rozplanowanie
Przysiółek o układzie amorficznym położony w pobliżu jeziora i Odry i przy drodze
prowadzącej do Bojadeł.
Zabudowa
Dwie zagrody datowane na połowę XIX wieku. Budynki zamknięte dość wysokimi dachami
krytymi ceramiczną dachówka. Elewacje tynkowane wieloosiowe.
Stan zachowania
W osadzie przetrwały tylko dwa gospodarstwa z 2 połowy XIX wieku, w którym budynki
uległy przebudowie.
Znaczenie kulturowe
Wieś bez znaczenia kulturowego. Jedyną wartością wsi jest jej polska nazwa.
WIRÓWEK
Historia
Folwark należący do dóbr klenickich. Powstał zapewne w XVIII-XIX wieku. Budynki z
drugiej połowy XIX wieku.
Archeologia
W 1980 roku przeprowadzono powierzchniowe badania archeologiczne AZP, podczas
których zarejestrowano 10 stanowisk archeologicznych. Są to osady z epoki halsztatu, późnego
latenu, okresu rzymskiego oraz cmentarzyska z epoki brązu, halsztatu, latenu i okresu
rzymskiego. Wcześniejsze są ślady osadnicze z neolitu.
Krajobraz
Folwark położony na płaskim terenie otoczony lasami.
Rozplanowanie
Folwark założony w 2 połowie XIX wieku na planie czworoboku położony przy drodze
łączącej Bojadła z Klenicą. Rozbudowany i przebudowany na przełomie XIX/XX wiek i w 2
połowie XX wieku.
Zabudowa
Folwark założony w XVIII-XIX wieku, rozbudowany i przebudowany na przełomie
XIX/XX i w 2 połowie XX wieku. Zabudowa folwarczna założona na planie czworoboku.
Zieleń
Brak informacji o zieleni komponowanej.
Stan zachowania
Folwark obecnie jest w stanie silnego zaniedbania, budynki w ruinie.
Znaczenie kulturowe
Brak wartości kulturowej. Jedynie zewidencjonowane stanowiska archeologiczne podlegają
ochronie konserwatorskiej i prace ziemne na tych terenach wymagają nadzoru archeologa
działającego w uzgodnieniu ze służbami konserwatorskimi.
BEŁCZE
Historia
Nazwa patronimiczna wsi zdaje się wskazywać na odległą metrykę, wiążącą się ze źrebiem,
należącym do potomków dziedzica o imieniu Bełcz. Ze źrebu, połączonego z innymi tego typu
osadami, utworzono (zapewne w XIII wieku) wieś o układzie ulicowo-placowym. Pierwsza
źródłowa wzmianka o Bełczach pochodzi z 1482 roku. Były wtedy w lennym posiadaniu rodziny
von Dyhrn. W latach 1579-1788 należały do Kotwiczów, a po nich do von Luck. W XVIII-XIX
wieku wieś rozwinęła się na kierunku wschodnim, gdzie znalazły się także dwa wiatraki i gdzie
założono cmentarz. Od zachodu zaś, za wiejskim placem powstały zabudowania folwarczne.
Archeologia
Podczas powierzchniowych badań archeologicznych AZP przeprowadzonych w 1980 roku,
w okolicach wsi zewidencjonowano 13 stanowisk archeologicznych. Są to osady sięgające epoki
brązu z kulturą łużycką i przeworską i z okresu średniowiecza. Są też cmentarzyska kultury
łużyckiej epoki brązu i halsztatu.
Krajobraz
Wieś o zabudowie rozluźnionej położona na płaskim terenie otoczona lasami od strony
zachodniej i północnej. Krajobraz wzbogacają dominanty jakimi są pałac i park łączący się z
lasem.
Rozplanowanie
Wieś o rozwiniętym planie ulicowo-placowym położona przy drogach drugorzędnych
łączących Bojadła z Bełczem i Bojadła z Siadczą.
Dominanty
Wśród zabudowy wyróżnia się pałac wraz z parkiem, który założono w 1 ćwierci XX wieku.
Zabudowa
Zabudowa zagrodowa rozluźniona sięgająca początków XIX wieku, a w większości z jego 2
połowy usytuowana jest w większości przy wspólnej linii rozgraniczeń i nieco zróżnicowanej
linii zabudowy. Zagrody składają się przeważnie z 3-4 budynków ustawionych na planie
podkowy lub litery „L”. Domy ustawione kalenicowo i szczytowo niekiedy połączone szeregowo
z budynkiem gospodarczym. Wcześniejsze budynki o przysadzistych bryłach zamknięte
dwuspadowymi dachami krytymi ceramiczną dachówką karpiówką. Elewacje tynkowane i
ceglane (rzadziej), wieloosiowe (7 osi) bez detalu architektonicznego lub o bardzo skromnym w
formie taśmowej opaski czy gzymsu. Domy z 3-4 ćwierci XIX wieku o dachu dwuspadowym z
niższym kątem nachylenia, krytym ceramiczną dachówką karpiówką. Elewacje tynkowane,
rzadziej ceglane, wieloosiowe (5, 7 osi) z centralną osią drzwi do których niekiedy przylegają
schody. Elewację przecinają gzymsy podokienniki i gzymsy rombowe, profilowane i taśmowe,
które podkreślają szczyty i ściankę kolankową. W ściance szereg małych prostokątnych okienek.
Okna prostokątne rzadziej zamknięte łukiem odcinkowym, w taśmowych opaskach .Pod nimi
nisze z dekoracją. Do budynku, przeważnie w części centralnej przylegają drewniane ganki.
Pojedyncze budynki o dwóch kondygnacjach zamknięte dwuspadowym, rzadziej naczółkowym
dachem o niskim kącie nachylenia kryte ceramiczną dachówką. Elewacje ceglane i tynkowane z
detalem architektonicznym (opaski, gzymsy, lizeny opinające narożniki). Budynki z początku
XX wieku o wyższych dachach, krótszych elewacjach w większości tynkowanych (3,5 osi).
Czasami w części centralnej wystawka ustawiona szczytowo, a także balkon wsparty na
kolumnach. Budynki gospodarcze o rożnej wielkości. Wiele jest małych brył o dwuspadowych
dachach krytych ceramiczną dachówką karpiówką o elewacjach tynkowanych zwieńczonych
gzymsem schodkowym. Pojedyncze budynki gospodarcze o konstrukcji szachulcowej. Pod
koniec XIX wieku wzniesiono szkołę.
Zieleń
Niewielki park leżący przy pałacu, który łączy się z lasem założono w 1 ćwierci XIX wieku.
Na północ od wschodniego krańca wsi, na wyniesieniu w pobliżu zabudowań gospodarczych i
lasu położony jest cmentarz ewangelicki założony w XIX wieku na planie trapezu. Na terenie
rosną kasztanowce, dęby i robinie. Zachowało się wiele fragmentów wolnostojących nagrobków
bez możliwości ich datowania. Na południowy-zachód od wsi, przy skrzyżowaniu dróg
gruntowych prowadzących ze wsi i dawnego folwarku, na niewielkim wyniesieniu otoczonym od
południa lasem sosnowym w 1919 roku wzniesiono mauzoleum rodziny Brendler. Jest to
budowla na rzucie kwadratu. Od południa mur z prostokątnym wykuszem wzniesiony z cegły i
kryty blokami piaskowca. W wykuszu znajduje się krzyż z piaskowca i pięć wmurowanych płyt
piaskowcowych. Na terenie tym rośnie tylko jedna sosna i samosiejki brzozy.
Stan zachowania
Wieś zachowała swój zagrodowy charakter oparty na czytelnym planie ulicowo-placowym i
wzbogacony dominantą jaką jest pałac z parkiem, który jako jedyny obiekt zachował się z
historycznego folwarku, założonego na planie czworoboku. W zabudowie zagrodowej wiele
budynków jest zaniedbanych i opuszczonych. Niektóre z budynków przebudowano, szczególnie
elewacje, w których wprowadzono duże okna na wzór okien stosowanych w budynkach
współczesnych, wielorodzinnych. Zlikwidowano wówczas prawdopodobnie ozdobną stolarkę
okienną, a niekiedy detal architektoniczny, pozostawiając go czasami w fragmentach. Drewniane
ganki zamieniono w wielu przypadkach na murowane przybudówki, nie pasujące do bryły
budynku.
Cmentarz zachował czytelny układ i starodrzew w dobrym stanie. Nagrobki i mauzoleum są w
bardzo złym stanie i ulegają dalszej dewastacji.
Znaczenie kulturowe
W pobliżu wsi odnotowujemy dość liczne stanowiska archeologiczne, co świadczyć może o
sprzyjających warunkach dla osadnictwa na tym terenie, kontynuowanego do czasów
współczesnych. Stanowiska te, objęte ewidencją konserwatorską podlegają ochronie
konserwatorskiej i prace ziemne na tym terenie wymagają nadzoru archeologicznego
w uzgodnieniu z LWKZ. Ochronie podlegają także obiekty objęte ewidencją konserwatorską,
którą należy zweryfikować, a także park i cmentarz. Ponadto proponuje się wyznaczenie strefy
ochrony ekspozycji „E” od wsi Sosnówka.
KARTNO
Historia
Polski źródłosłów nazwy wsi wskazuje na jej powstanie najpóźniej w XVI wieku. Pierwotna
rzędówka w wyniku rozbudowy uzyskała plan ulicowo-placowy. Należała do dóbr w Pyrniku,
znajdujących się w posiadaniu kolejno Zobeltizów, von Dyhrn, von Dunnewald, von
Knobelsdorf, von Zedlitz, von Corolath-Schönaich, von Biron.
Archeologia
Badania powierzchniowe AZP przeprowadzone w 1980 roku wykazały istnienie śladów
osadniczych kultury łużyckiej, okresu rzymskiego i średniowiecza po czasy nowożytne. Jest też
osada z okresu neolitu. Zewidencjonowano 5 stanowisk.
Krajobraz
Zwarta zabudowa zagrodowa położona na płaskim terenie w krajobrazie rolniczym, w części
otoczona lasami.
Rozplanowanie
Wieś o planie ulicowo-placowym położona przy drugorzędnej drodze Bojadła-Konotop. W
pobliżu linii kolejowej Trzebiechów-Konotop.
Zabudowa
Zabudowa zagrodowa zwarta pochodzi z połowy XIX wieku. W 1 ćwierci XX wieku
wzniesiono szkołę. Zagrody usytuowane w większości przy wspólnej linii rozgraniczeń i nieco
zróżnicowanej linii zabudowy. Budynki niekiedy połączone szeregowo z budynkami
gospodarczymi. Domy pochodzą w większości z 2 połowy XIX wieku. Są to parterowe
zamknięte dachem dwuspadowym krytym ceramiczną dachówką. Elewacje tynkowane
wzbogacone detalem architektonicznym w formie profilowanych i taśmowych gzymsów i
opasek. W narożnikach bonie. Szczyty podkreślone gzymsami. W centralnej osi drzwi, przy
których niekiedy stoi drewniany ganek. Pojedyncze budynki z początku XX wieku
o zróżnicowanej bryle i dachach o różnym kącie nachylenia.
Stan zachowania
Wieś zachowała swój zagrodowy charakter. W nielicznych budynkach powiększono otwory
okienne, pozostawiając niekiedy fragmenty detalu architektonicznego.
Znaczenie kulturowe
Nieliczne stanowiska archeologiczne objęte ewidencją konserwatorską podlegają ochronie.
Prace ziemne wymagają nadzoru archeologa w uzgodnieniu z LWKZ. Ochroną konserwatorską
objęto również najcenniejszą zabudowę zagrodową będącą w ewidencji konserwatorskiej, która
podlega ochronie.
PÓLKO (przysiółek wsi Kartno)
Historia
Wieś o planie rzędówki z folwarkiem, założona zapewne w XV-XVI wieku, należała do
właścicieli Bojadeł.
Archeologia
Podczas badań powierzchniowych AZP przeprowadzonych w 1980 roku zewidencjonowano
1 stanowisko archeologiczne. Jest to cmentarzysko z epoki brązu.
Krajobraz
Wieś o zwartej zabudowie położona na terenie falistym otoczona lasami od wschodu i
zachodu w otwartym krajobrazie rolniczym. Po stronie południowej wsi dominantą jest folwark.
Rozplanowanie
Wieś o planie rzędówki położona przy bocznej drodze. W pobliżu przebiega kanał
Bojadelski.
Zabudowa
Zabudowa zwarta pochodzi z 2 połowy XIX wieku. Zagrody usytuowane w większości przy
wspólnej linii rozgraniczeń i zróżnicowanej nieco linii zabudowy. W zagrodzie 2-4 budynki
ustawione przeważnie na planie litery „L”. Budynki wcześniejsze o bryłach bardziej
przysadzistych. Wszystkie zamknięte dachem dwuspadowym kryte ceramiczną dachówką,
niekiedy w dachu powieka. Elewacje tynkowane, wieloosiowe. Okna w opaskach taśmowych i
profilowanych. Gzymsy wieńczą elewacje podkreślając szczyty lub ściankę kolankową, w której
znajdują się małe okienka.
Zieleń
Stan zachowania
Zachował się pierwotny układ zniekształcony nieco ze względu na brak folwarku,
rozebranego po 1945 roku. Niektóre budynki zniekształcono nieco poprzez poszerzanie okien,
niejednokrotnie nie pasujących do kompozycji elewacji.
Znaczenie kulturowe
We wsi istnieje wiele obiektów mieszkaniowo-zagrodowych o dużych walorach
kulturowych, które winny być chronione i objęte ewidencją konserwatorską. W ewidencji
konserwatorskiej figuruje stanowisko archeologiczne, na terenie którego prace ziemne winny być
prowadzone pod nadzorem archeologa działającego w uzgodnieniu z LWKZ.
KLENICA
Historia
Pierwsza wzmianka o wsi dotyczy kościoła i pochodzi z 1424 roku. Klenica ma jednak
odleglejsze początki, sięgające VIII wieku. Była prawdopodobnie opolnym ośrodkiem
grodowym. Gród upadł wraz z ukształtowaniem się państwa polskiego. W XIII wieku z drobnych
osad rolniczych (źrebi) założona została wieś, której pierwotnego planu w dzisiejszym, bardzo
rozwiniętym układzie, trudno się domyślić. Mogła być ulicówką bądź owalnicą. W XVIII-XIX
wieku nastąpił duży rozwój przestrzenny Klenicy. W XVII wieku powstało założenie dworskie
jezuitów, w XIX wieku drugie, wzniesione staraniem Radziwiłłów. W 1442 roku wieś należała
do Zygmunta Czabila i związana była z kluczem dóbr otyńskich. Ten związek przetrwał do XIX
wieku. Po Czabilach dobrami władali Rechenbergowie, następnie ich szwagier Sprinzenstein,
który w 1645 roku przekazał je zakonowi jezuitów. Po rozwiązaniu zakonu w roku 1776, dobra
przeszły do kamery królewskiej. W roku 1787 Fryderyk II sprzedał je księciu kurlandzkiemu
Ernestowi Bironowi. Po nim rządzili majątkiem potomkowie Birona, a wśród nich Dorota
Talleyrand księżna Dino, pani na Żaganiu. W 1857 roku, Klenicę otrzymała wnuczka Doroty,
Maria de Castellane, która wyszła za mąż za Antoniego Radziwiłła. Do 1830 roku istniał w
Klenicy drewniany kościół, a w nim uchodzący za cudowny obraz Matki Bożej. W 1655 roku
wobec zagrożenia szwedzkiego obraz zabezpieczono w Otyniu. Dwa lata później w uroczystej
procesji powrócił do Klenicy. Do czasu reformacji Klenica należała do biskupstwa
poznańskiego. W XVII wieku znalazła się w granicach diecezji wrocławskiej. Ludność Klenicy i
okolic zachowała język i obyczaj polski do XIX wieku.
Archeologia
Podczas badań archeologicznych AZP przeprowadzonych w 1980 roku zewidencjonowano
50 stanowisk archeologicznych. Są to liczne osady sięgające neolitu, epoki brązu z kulturą
łużycką, latenu, okresu rzymskiego i średniowiecza. Jest też grodzisko i osada przygrodowa z
wczesnego średniowiecza, a także cmentarzysko z epoki brązu. Duża część stanowisk to ślady
osadnicze z epoki kamiennej, kultury łużyckiej, okresu rzymskiego i średniowiecza.
Krajobraz
Zwarta zabudowa zagrodowa położona na płaskim terenie. Krajobraz częściowo otwarty, od
strony wschodniej ograniczony lasem. Dominantą wysokościową wsi jest kościół, a także zespół
dworsko-parkowo-folwarczny.
Rozplanowanie
Wieś o planie wielodrożnicy położona przy drodze drugorzędnej. W latach 1911-1919
wytyczono linię kolejową.
Dominanty
Dominantą wysokościową wsi jest kościół klasycystyczny wzniesiony w 1793 roku,
przebudowany i powiększony około połowy XIX wieku. Jest to trzynawowa, halowa świątynia
na rzucie wydłużonego prostokąta, z pięciobocznym prezbiterium od południa i wieżą od
północy. Dach nawy trójspadowy, prezbiterium dwuspadowy przechodzący w namiotowy. Wieża
kryta hełmem dzwonowatym, zwieńczonym kulą. Kościół otacza mur przy którym stoi figura
św. Jana Nepomucena z 1874 roku.
Wśród zabudowy zagrodowej wyróżnia się zespół parkowo-pałacowo-folwarczny założony
w latach 1693-1705, położony w południowo-zachodniej części wsi. Zespół składa się z trzech
wyraźnych części tj. zespołu parkowo-pałacowego z podwórzem folwarcznym oraz podwórza
gospodarczego i części, gdzie zlokalizowany jest tzw. „dom gościnny”- miejsce pobytu
wizytujących Klenicę jezuitów. Jest to budynek wzniesiony w 1693 roku, przebudowany w 1870
roku, założony na planie prostokąta o dachu dwuspadowym krytym ceramiczną dachówką
karpiówką. Elewacje tynkowane, wieloosiowe z dwuosiowym ryzalitem podkreślonym lizenami
i zakończony trójkątnym naczółkiem. W elewacji południowej w kondygnacji piętra
umieszczony jest zegar słoneczny wykonany w technice sgraffito. W zespole są dwa budynki
mieszkalne z lat 1890 i 1920, parterowy i piętrowy, na planie prostokąta, przykryte dachem
dwuspadowym krytym ceramiczną dachówką karpiówką. Elewacje tynkowane bez ozdób o
prostokątnych oknach. Najstarszym budynkiem gospodarczym jest stajnia i obora datowana na
koniec XVIII wieku. Budynek na planie wydłużonego prostokąta, parterowy zamknięty dachem
dwuspadowym kryty ceramiczną dachówką. Elewacje tynkowane, wieloosiowe. Budynki
gospodarcze z lat 1870, 1910 na planach prostokąta o dwuspadowych dachach z niskim kątem
nachylenia, kryte papą. Elewacje tynkowane, wieloosiowe o prostokątnych oknach. Zachował się
także budynek spichlerza i dawnej gorzelni o trzech kondygnacjach zamknięty dwuspadowym
dachem krytym ceramiczna dachówką, Stropy ceramiczne na belkach stalowych i drewnianych.
W zespole zachowała się także lodownia z 1910 roku, zagłębiona częściowo w ziemi o
ceglanych sklepieniach kolebkowych. W 1884 roku wzniesiono pałac myśliwski w stylu
eklektycznym. Budynek składa się z korpusu głównego i skrzydła, powiększony o dalsze
budynki z dwoma wieżami. Dwukondygnacyjne budynki zamknięte dachami dwuspadowymi z
facjatkami pokryte ceramiczną dachówką karpiówką. Elewacje tynkowane podkreślone
gzymsami. Okna w opaskach. Od strony północnej drewniany balkon o ażurowej balustradzie.
Zabudowa
W 1 ćwierci XX wieku powstał dom sióstr zakonnych i szkoła przebudowana w 2 połowie
XX wieku oraz gospoda z domem ludowym z połowy XIX wieku rozbudowanym w początku
XX wieku, a w latach 1911-1919 dworzec kolejowy
Zabudowa zagrodowa usytuowana przy wspólnej linii rozgraniczeń i nieco zróżnicowanej
linii zabudowy. Zagrody składają się z 3-5 budynków ustawionych na planie podkowy lub
czworoboku. Budynki niekiedy połączone są szeregowo z budynkami gospodarczymi. Czasami
stoją w linii rozgraniczeń. Domy z połowy XIX wieku o przysadzistych bryłach, wysokich
dwuspadowych lub naczółkowych dachach krytych ceramiczną dachówką karpiówką. Budynki z
3-4 ćwierci XIX wieku o dwuspadowych dachach o niskim kącie nachylenia, kryte ceramiczną
dachówka karpiówką. Elewacje 5-7 osiowe, tynkowane i ceglane, pojedyncze w ciemniejsze i
jaśniejsze pasy cegieł, wzbogacone gzymsami taśmowymi i profilowanymi podkreślającymi
ściankę kolankową, w której często umieszczone są prostokątne okienka. W narożnikach lizeny
czasami kanelowane. Okna niekiedy zamknięte łukiem odcinkowym w opaskach i w opaskach z
kluczem wsparte na podokiennikach. Są też budynki o dwóch kondygnacjach i dachach
naczółkowych, tynkowanych i ceglanych elewacjach o dużych oknach ze stolarką trójdzielną.
Opaski w parterze tworzą łuk półkolisty. Z tego okresu wyróżniają się budynki przypominające
bryłę kościoła lub kaplicy o bogatej bryle i detalu architektonicznym. Budynki z początków XX
wieku o dachach dwuspadowych lub naczółkowych o krótszych elewacjach, wysokich
piwnicach. Budynki gospodarcze niekiedy połączone szeregowo czasami z budynkiem
gospodarczym. Są to bryły w większości parterowe czasami o 1½ kondygnacji, zamknięte
dachami dwuspadowymi krytymi ceramiczną dachówką o tynkowanych, a w większości
ceglanych elewacjach. Są też budynki o konstrukcji szachulcowej. Elewacje podkreślone
gzymsami, a w szczytach otwory wentylacyjne w układach geometrycznych.
Stan zachowania
W budynku szkolnym powiększono okna. Okna powiększono także w wielu budynkach nie
licząc się z kompozycją elewacji likwidując lub pozostawiając fragmentarycznie detal
architektoniczny. Czasami wprowadza się grube tynki cyklinowe, nawet na elewacje ceglane.
Drewniane ganki zmieniają się w murowane werandy często nie pasujące do bryły budynku.
Zieleń
Park typu krajobrazowego założony w latach 1880-1890. W południowej części parku,
zlokalizowany jest pałac, istnieje zwarty drzewostan. Znajduje się tu również ciąg spacerowy. Po
stronie południowej nad stawem park oddzielony od pól szpalerem drzew. We wsi, na
niewielkim wyniesieniu w 2 połowie XIX wieku założono cmentarz ewangelicki na planie
prostokąta z główną aleją lipową i dwoma poprzecznymi alejami lipowymi. Około 1900 roku
wzniesiono mauzoleum o klasycyzujących formach architektonicznych i dekoracyjnych.
Zachowały się także dwa grobowce pochodzące z 2 połowy XIX wieku, a także liczne fragmenty
wolnostojących nagrobków. Z cmentarza do kościoła prowadzi aleja lipowa.
Stan zachowania
Wieś zachowała swój układ przestrzenny rozwinięty w ciągu wieków. Zachowały się także
jego dominanty. Układ przestrzenny zespołu pałacowo-parkowego i folwarku zachowany jest w
stanie pierwotnym lecz w niezbyt dobrym stanie technicznym. Budynki folwarku są
zawilgocone, w wielu fragmentach pozbawione tynków. Park dobrze utrzymany, chociaż układ
jego jest zakłócony.
Zabudowa w średnim stanie technicznym. W wielu budynkach, podczas przeprowadzanych
prac remontowych, zmieniono wielkości okien nie licząc się z kompozycją elewacji. Drewniane
ganki zamieniono na murowane werandy. Zachował się czytelny układ cmentarza i grobowce, a
także drzewostan. Na podstawie zachowanych fragmentów nagrobków trudno określić ich czas
powstania. Cmentarz zaadaptowano dla współczesnych pochówków.
Znaczenie kulturowe
Z dziedzictwa kulturowego Klenicy wymienić należy grodzisko z VIII-X wieku, dwór
wzniesiony w 1693 roku przez jezuitów, pałac z parkiem z 1884 roku, zbudowany z inicjatywy
Antoniego Radziwiłła, kościół (dawny zbór ewangelicki) klasycystyczny z 1793 roku oraz szkołę
z 1 połowy XIX wieku, fundacji Doroty Talleyrand. Zachował się także folwark z zabudową z 1
połowy XIX wieku, który ze względu na swoje wartości kwalifikuje się do objęcia go rejestrem
zabytków.
Cmentarz winien być pod ochroną konserwatorską. We wsi należy wprowadzić strefę
ochrony konserwatorskiej i opracować wytyczne konserwatorskie.
KLINICZKI (osada należąca do wsi Klenica)
Historia
Osada, związana z przeprawą na Odrze, powstała najwcześniej po regulacji koryta Odry, w 2
połowie XVIII wieku. Zachowały się trzy zagrody z XIX-XX wieku.
Archeologia
Brak informacji o stanowiskach archeologicznych.
Krajobraz
Osada położona na płaskim terenie w krajobrazie otwartym, od zachodu przebiega Wał
Odrzański.
Rozplanowanie
Osada położona przy drodze do Klenicy. Zagrody usytuowane są po jednej stronie drogi.
Zabudowa
Zabudowa z XIX i 1 ćwierci XX wieku. Są to trzy gospodarstwa usytuowane po jednej
stronie ulicy. Zagrody na planie podkowy i litery ”L”. Budynki zamknięte dwuspadowymi
dachami o dość niskim kącie nachylenia kryte ceramiczną dachówką karpiówkę. Elewacje
wieloosiowe z gzymsami profilowanymi, które czasami podkreślają ściankę kolankową.
Zieleń
Brak zieleni komponowanej.
Stan zachowania
Stan zabudowy średni. Niektóre budynki nieco przebudowane, szczególnie otwory okienne,
które niekiedy powiększono.
Znaczenie kulturowe
Wieś o minimalnym znaczeniu kulturowym. Pojedyncze budynki objęte ewidencją
konserwatorską podlegają ochronie.
MŁYNKOWO (łącznie z przysiółkiem Namuły)
Historia
Młynkowo powstało jako osada folwarczna z młynem, zapewne w XVII lub XVIII wieku.
Należała do dóbr w Bojadłach. Z czasem rozwinęła się w małą ulicówkę. We wsi są dwa
folwarki, z zabudową w jednym z końca XVIII, w drugim z 2 połowy XIX wieku. Budynki
mieszkalne gospodarcze pochodzą z 2 połowy XIX wieku.
Archeologia
Podczas powierzchniowych badań AZP przeprowadzonych w 1984 i 1987 roku
zarejestrowano 7 stanowisk archeologicznych. Są to ślady i punkty osadnicze sięgające kultury
łużyckiej epoki brązu, starożytność i późnego średniowiecza. Są też osady z wczesnego i
późnego średniowiecza i cmentarzysko ciałopalne kultury łużyckiej.
Krajobraz
Wieś położona na płaskim terenie i otoczona jest lasami. W pobliżu wsi zlokalizowano dwa
zespoły folwarczne.. Jeden położony w południowo-zachodniej części wsi (Namuły) a drugi w
części południowo-wschodniej.
Rozplanowanie
Wieś o planie ulicówki położona przy drodze do Pyrnika.
Dominanty
Folwark oddalony od wsi został założony w końcu XIX wieku na planie podkowy. Wśród
zabudowy gospodarczej znajduje się jeden budynek mieszkalny z końca XIX wieku. Jest to
parterowy budynek o dachu dwuspadowym krytym dachówka karpiówką. Elewacje tynkowane,
wieloosiowe, bez detalu architektonicznego. Okna prostokątne na podokiennikach. Budynki
gospodarcze z tego samego czasu, niektóre połączone szeregowo, na planach wydłużonego
prostokąta o dachach dwuspadowych krytych ceramiczną dachówką. Elewacje tynkowane,
wieloosiowe o otworach małych prostokątnych. Stodoła o elewacjach ceglanych, które
podzielone są wnękami zamkniętymi łukiem odcinkowym, a w nich wrota zamknięte takim
samym łukiem.
Drugi folwark również pochodzi z 4 ćwierci XIX wieku. Założony na planie podkowy.
Dawna oficyna parterowa o dwuspadowym dachu krytym ceramiczną dachówką. Elewacje
tynkowane o oknach w kształcie leżącego prostokąta. Budynki gospodarcze parterowe z
użytkowym poddaszem o dachu dwuspadowym krytym ceramiczną dachówką. Niektóre elewacje
ceglane ozdobione wnękami zamkniętymi łukiem odcinkowym.
W pobliżu folwarku był niegdyś młyn wodny.
Zabudowa
Zabudowa zagrodowa z XIX wieku, szczególnie z jego 2 połowy. Zagrody usytuowane przy
wspólnej linii rozgraniczeń i zbliżonej linii zabudowy. Budynki składają się z 3-5 budynków,
ustawione na planie podkowy. Budynki mieszkalne w dużej części ustawione szczytowo. Domy
o dwuspadowych dachach kryte ceramiczną dachówką karpiówką. W centralnej części dachu
niekiedy powieki. Elewacje tynkowane, wieloosiowe o skromnym detalu architektonicznym w
postaci opasek taśmowych i profilowanych, gzymsów, które podkreślają szczyty, a niekiedy
ściankę kolankowa. W ściance prostokątne okienka. Niewiele budynków wzbogacono
nadokiennikami czy lizenami w narożnikach. Budynki gospodarcze o dwuspadowych dachach
kryte ceramiczną dachówką. Elewacje tynkowane i ceglane o małych okienkach zamkniętych
łukiem odcinkowym i wzbogacone gzymsami.
Zieleń
Park powstał pod koniec XIX wieku na terenie częściowo zadrzewionym być może w XVIII
wieku, o czym świadczą zachowane okazałe dęby. Park uzupełniony na początku XX wieku.
Stan zachowania
Wieś zachowała swój zagrodowy charakter wraz z dominantami, chociaż w 1980 roku
rozebrano pałac. Zachowaną oficynę przebudowano wprowadzając okna w kształcie leżącego
prostokąta. Niektóre budynki gospodarcze zniszczone, niektóre pokryto eternitem.
Wprowadzono także współczesne budynki gospodarcze.
Park zaniedbany wymagający uporządkowania i usunięcia samosiejek drzew i krzewów.
Zabudowa zagrodowa w średnim stanie technicznym. Niektóre budynki przebudowane, a
szczególnie jego elewacje, w których zlikwidowano niekiedy detal architektoniczny poszerzając
otwory okienne.
Znaczenie kulturowe
Największe znaczenie kulturowe dla wsi posiadają zespoły folwarczne, a także najcenniejsze
budynki zabudowy zagrodowej, które objęte są ewidencją konserwatorską i podlegają ochronie.
Ochronie podlegają także stanowiska archeologiczne, przy których prace ziemne muszą być
prowadzone pod nadzorem archeologa, w uzgodnieniu z LWKZ.
PRZEWÓZ
Historia
Brak przekazów źródłowych utrudnia określić czas powstania osady, związanej z przeprawą
przez Odrę. Najpewniej powstała w 2 połowie XVIII wieku, po uregulowaniu Odry.
Archeologia
W 1980 roku przeprowadzono powierzchniowe badania archeologiczne. Zarejestrowano
wówczas jedno stanowisko archeologiczne. Jest to ślad osadniczy z okresu trudnego do
określenia.
Krajobraz
Osada o zabudowie rozluźnionej położona na terenie falistym w otwartym krajobrazie.
Rozplanowanie
Osada o planie ulicówki położona przy drodze drugorzędnej prowadzącej do Bojadeł.
Zabudowa
Zabudowa zagrodowa, rozluźniona, pochodzi z XIX wieku, w większości z jej drugiej
połowy. Wcześniejsze budynki o dość przysadzistych bryłach, zamknięte dość wysokimi
dwuspadowymi dachami, krytymi ceramiczną dachówką karpiówką. Elewacje tynkowane,
wieloosiowe. Gzymsy taśmowe podkreślają także szczyty. W narożnikach niekiedy lizeny. Okna
w opaskach taśmowych na podokiennikach. W 2 połowie XIX wieku dachy budynków o
niższym kącie nachylenia, a elewacje tynkowane, a niekiedy ceglane o bogatszym detalu
architektonicznym. Szczyty dekoracyjne, a okna na gzymsie podokienniku obwiedzione
opaskami, które dochodzą do gzymsu tworząc nisze podokienne. Nad oknami łuki półokrągłe.
Do elewacji przylega niekiedy drewniany ganek. Pojedyncze budynki o konstrukcji
szachulcowej.
Stan zachowania
Stan techniczny zabudowy zły. Wprowadzono także współczesną zabudowę
dysharmonizującą.
Zieleń
Starodrzew w pobliżu Odry - lipy i dęby.
Stan zachowania
Budynki zaniedbane wymagające remontów. Niektóre elewacje o poszerzonych
współcześnie oknach. Wśród zabudowy historycznej pojawiła się współczesna dysharmonizująca
zabudowa.
Znaczenie kulturowe
Wśród zabudowy zagrodowej wiele budynków podlega ochronie. Objęte są one ewidencją
konserwatorską. Ochroną konserwatorską objęto również stanowisko archeologiczne, gdzie
prace ziemne winny być prowadzone pod nadzorem archeologa działającego w uzgodnieniu z
LWKZ.
PYRNIK
Historia
Wieś wzmiankowana w 1482 roku, powstała zapewne w XIII lub XIV wieku, jako ulicówka.
W nowszych czasach rozwinęła się w wielodrożnicę, a na obrzeżach zlokalizowane zostały dwa
folwarki. Była własnością rodziny Czabil (Zabeltitz), a następnie kolejno von Dyhrn, von Stosch,
von Dunnewald, von Knobelsdorf, von Zedlitz, von Carolath-Schönaich i wreszcie von Kurland.
W 1900 roku wieś liczyła 690 mieszkańców. O wcześniejszym kościele w Pyrniku brak
wiadomości; obecny powstał w 1830 roku. Wcześniejsza jest dzwonnica wiejska, typu
alarmowego, z 1 połowy XIX wieku. Zabudowa mieszkalna pochodzi z różnych okresów XIX
wieku, więcej z jego drugiej połowy. Zabudowa pierwszego z folwarków powstała w 1 ćwierci, a
drugiego 4 ćwierci XIX wieku. W Pyrniku jeszcze w XVIII wieku dominowała ludność polska.
Archeologia
W 1987 roku przeprowadzono powierzchniowe badania AZP, podczas których
zewidencjonowano 11 stanowisk archeologicznych. Są to punkty i ślady osadnicze sięgające
epoki kamiennej i brązu po średniowiecze. Są także osady z epoki brązu, halsztatu i latenu, okres
rzymski po średniowiecze. Jest też cmentarzysko ciałopalne kultury łużyckiej z epoki brązu.
Znane z literatury znalezisko z epoki kamiennej i punkt osadniczy kultury łużyckiej nie zostało
podczas badań zweryfikowane.
Krajobraz
Wieś o zwartej zabudowie położona na płaskim terenie w krajobrazie otwartym, od strony
zachodniej las. Na północ od wsi znajduje się starorzecze Odry, którego częścią jest staw
przylegający bezpośrednio do zabudowań gospodarczych. Dominanty przestrzenne stanowią dwa
folwarki, kościół i dzwonnica.
Rozplanowanie
Wieś o planie wielodrożnicy, która rozwinęła z ulicówki, położona przy drodze
drugorzędnej Bojadła-Pyrnik.
Dominanty
Najstarszą dominantą wsi jest zespół folwarczny założony w 1 ćwierci XIX wieku, w tym
też czasie powstała część zabudowań gospodarczych. Przed 1898 roku powstaje nowy folwark w
centralnej części wsi. Jeden i drugi zespół założony na planie czworoboku. Najstarszym
budynkiem wcześniejszego zespołu jest dom mieszkalny - rządcówka, powstały w 1 połowie
XIX wieku. Jest to budynek parterowy z mansardą w części wschodniej, o dachu dwuspadowym,
naczółkowym z facjatkami, kryty ceramiczną dachówką, elewacje tynkowane. W zespole
znajdują się budynki mieszkalne i gospodarcze. Najwyższym budynkiem jest hala gorzelni z 2
połowy XIX wieku, o trzech kondygnacjach, niskim dachu, tynkowanych elewacjach, w których
są długie prostokątne otwory okienne w dwóch dolnych kondygnacjach i mniejsze w ostatniej
kondygnacji. Zachował się także komin z cegły. W latach 70-tych po jego zachodniej i
południowej stronie dobudowano kotłownię i biura. Pozostałe budynki, niektóre ze sobą
połączone w kształcie litery „L”, na planach wydłużonego prostokąta o dachach dwuspadowych
krytych obecnie eternitem lub papą. Elewacje wieloosiowe, tynkowane z niszami zamkniętymi
łukiem półokrągłym a w nich prostokątne otwory. Budynki mieszkalne o wysokich
dwuspadowych i naczółkowych dachach z powiekami, krytych ceramiczną dachówką.
W pobliżu stoi dzwonnica zbudowana w 1 połowie XIX wieku w konstrukcji szkieletowej,
na rzucie kwadratu. Bryła zwieńczona drewnianą latarnią i namiotowym dachem krytym gontem.
W północnej części wsi, poza zabudową, w 1930 roku pojawiła się nowa dominanta jaką jest
niewielki kościół zbudowany w stylu neogotyckim.
Zabudowa
Zabudowa zagrodowa, zwarta sięga XIX wieku. Zagrody w większości usytuowane przy
wspólnej linii rozgraniczeń i nieco zróżnicowanej linii zabudowy. Niektóre budynki stoją w linii
rozgraniczeń. Wiele budynków, szczególnie wcześniejsze ustawione szczytowo. Zagrody
usytuowane na planie podkowy lub litery „L” składają się z 3-5 budynków, niekiedy połączonych
ze sobą szeregowo. Bryły budynków zamknięte dwuspadowymi, rzadziej naczółkowymi
dachami, wyższymi z okresu wcześniejszego, krytymi ceramiczną dachówką karpiówką. W
dachu, przeważnie w budynkach wcześniejszych, powieki. Elewacje w większości wieloosiowe
(5,7 osiowe), tynkowane, rzadziej ceglane. Okna prostokątne, czasami zamknięte łukiem
odcinkowym, w opaskach taśmowych, czasami z kluczem (przeważnie w budynkach z 4 ćwierci
XIX wieku). W niektórych oknach zachowała się ozdobna stolarka wielodzielna. Gzyms
taśmowy lub profilowany wieńczy elewacje. W budynkach z 4 ćwierci XIX wieku gzymsy
podkreślają ściankę kolankowa, a także szczyt. W szczytach niekiedy okna zamknięte łukiem
półokrągłym. Narożniki wzbogacone lizenami. Budynki gospodarcze o dwuspadowych dachach
krytych ceramiczną dachówką karpiówką. Dużo budynków o elewacjach ceglanych. Pojedyncze
budynki gospodarcze szachulcowe. Detal architektoniczny w postaci gzymsów kostkowych,
rombowych, które podkreślają ściankę kolankową z okienkami.
Zieleń
W południowo-zachodniej części wsi, na niewielkim wyniesieniu otoczonym łąkami, a od
wschodu lasem położony jest cmentarz poewangelicki założony pod koniec XIX wieku na planie
prostokąta. Na terenie cmentarza rosną trzy stare drzewa jest to :dąb i dwie robinie akacjowe.
Ponadto zachowało się niewiele fragmentów z wolnostojących nagrobków.
W środku wsi biegnie aleja lipowa.
Stan zachowania
W obecnym, rozbudowanym układzie wsi czytelny jest plan pierwotny ulicówki. Układ
przestrzenny zespołu folwarcznego zachowany mimo licznych przebudów budynków
gospodarczych. Budynek oficyny przebudowany, wprowadzono okna na wzór okien we
współczesnych budynkach wielorodzinnych. Poszczególne elementy zespołu znacznie
przekształcone, chociaż są w dość dobrym stanie. Przy zespole powstały współczesne budynki
mieszkalne i gospodarcze nie pasujące do historycznej przestrzeni. Wiele budynków z zabudowy
zagrodowej utraciły swój pierwotny wygląd. Niektóre budynki kryte są blachą. Drewniane ganki
zamieniono na murowane werandy, nie zawsze pasujące do bryły budynków.
Zachowało się czytelne rozplanowanie cmentarza w postaci enklawy wysokiego drzewostanu,
zarośniętego krzewami. Ze starodrzewia zachowało się kilka drzew. Na podstawie nielicznych
fragmentów trudno określić czas powstania nagrobków.
Znaczenie kulturowe
Zachowana jest historyczna przestrzeń, jej wszystkie elementy stanowią o wartości
kulturowej wsi. Dlatego też najstarszą część wsi należy objąć strefą ochrony konserwatorskiej i
opracować wytyczne konserwatorskie dla tej strefy. Ponadto poszczególne obiekty objęte
rejestrem zabytków, a także ewidencją konserwatorską podlegają ochronie konserwatorskiej.
Ochronie podlegają także stanowiska archeologiczne, gdzie prace ziemne wymagają nadzoru
archeologicznego w uzgodnieniu z LWKZ. Dużą wartość stanowi zespół folwarczny, który
proponuje się wpisać do rejestru zabytków. Należy chronić także były cmentarz jako enklawę
zieleni.
SIADCZA
Historia
Siadcza powstała jako osada folwarczna. Jej polska nazwa wskazuje na wczesny rodowód
(XIV-XV wiek), co potwierdza także średniowieczny materiał archeologiczny. Wieś ma
rozproszoną zabudowę z folwarkiem. Budynki folwarczne z dworkiem pochodzą z około połowy
XIX wieku.
Archeologia
Podczas przeprowadzonych badań powierzchniowych AZP zewidencjonowano 7 stanowisk
archeologicznych. Są to w większości osady z okresu rzymskiego i wczesnego średniowiecza, a
także ślady osadnicze kultury łużyckiej.
Krajobraz
Osada folwarczna położona na terenie falistym wśród lasów. Po stronie południowej wsi
dominuje zespół folwarczny.
Rozplanowanie
Osada o planie małej wielodrożnicy.
Dominanty
Zabudowa folwarczna założona w połowie XIX wieku na planie czworoboku. Wśród niej
wyróżnia się dworek (?) Wzniesiony w połowie XIX wieku. Na elewacji znajduje się herb.
Zabudowa
Zabudowa zagrodowa rozproszona datuje się od połowy XIX wieku. Zagrody przeważnie na
planie podkowy składają się z 3-5 budynków. Domy w dużej części ustawione szczytowo.
Budynki wcześniejsze zamknięte wysokimi dachami dwuspadowymi, kryte ceramiczną
dachówką karpiówką. Elewacje tynkowane wieloosiowe o dość małych otworach okiennych
ujętych w taśmowe i profilowane opaski. Gzymsy w większości taśmowe wieńczą elewacje i
podkreślają szczyty, a niekiedy ściankę kolankową. W ściance małe okienka. Dachy
późniejszych budynków o niższym kącie nachylenia. Do budynków niekiedy przylega drewniany
ganek lub murowana weranda. Budynki gospodarcze o dwuspadowych dachach, tynkowanych i
ceglanych elewacjach.
Zieleń
Nie zarejestrowano zieleni komponowanej.
Stan zachowania
Osada zachowała swój zagrodowy charakter i wykształcone w ciągu wieków rozplanowanie.
Jedynie zespół folwarczny stracił na wartości ze względu na ubytki w zabudowie. Dworek w
dobrym stanie. Wiele budynków z zabudowy zagrodowej przebudowano wprowadzając duże
okna i likwidując prawdopodobnie ozdobną stolarkę i likwidując niejednokrotnie detal
architektoniczny lub jego część. Drewniane ganki zamienia się niejednokrotnie w murowane
werandy, nie zawsze pasujące do bryły budynku.
Znaczenie kulturowe
Największe znaczenie kulturowe mają obiekty o interesującej architekturze, które objęto
ewidencją konserwatorską. Ewidencję tą proponuje się poszerzyć. Budynki te winny być
chronione i remont należy prowadzić pod nadzorem służb konserwatorskich. Ochroną objęto
także zewidencjonowane stanowiska archeologiczne, na terenie których prace ziemne muszą być
prowadzone pod nadzorem archeologicznym w uzgodnieniu z LWKZ.
SOSNÓWKA
Historia
Powstała jako osada folwarczna, przynależna do majątku Bełcze. Polska nazwa
miejscowości określa jej wczesną metrykę (XV-XVI wiek). Związana z folwarkiem zabudowa
mieszkalna ma układ małej ulicówki, o zabudowie szczytowej z końca XIX wieku. Zapuszczony
folwark tworzą budynki z 2 połowy XIX wieku.
Archeologia
W 1980 roku podczas badań powierzchniowych AZP zarejestrowano 10 stanowisk
archeologicznych. Są to ślady osadnicze z neolitu, epoki brązu, kultury łużyckiej z okresu
rzymskiego, a także osady z epoki neolitu, halsztatu i latenu, epoki brązu i okresu rzymskiego.
Krajobraz
Zwarta zabudowa zagrodowa położona na terenie falistym w otwartym krajobrazie. Od
strony południowej znajduje się las.
Rozplanowanie
Osada o planie ulicówki położona przy drodze wiejskiej łączącej się z drogą powiatową z
Bojadeł do Bełcza.
Zabudowa
Na północny zachód od zabudowy zagrodowej położone są relikty zespołu folwarcznego,
który powstał w 2 połowie XIX wieku na planie podkowy. Zabudowa zagrodowa zwarta
pochodzi z XIX wieku. Jest to kilka zagród, w których budynki w większości ustawione są
szczytowo. Budynki o dwuspadowych dachach kryte są ceramiczną dachówką karpiówką.
Elewacje wieloosiowe, tynkowane, ze skromnym detalem architektonicznym.
Zieleń
Stan zachowania
Zachował się zagrodowy charakter wsi oparty na planie ulicówki. Folwark nie zachował się
w komplecie. Pozostała zabudowa folwarczna w złym stanie. Zabudowa zagrodowa jest w
średnim i złym stanie technicznym.
Znaczenie kulturowe
Wieś o małym znaczeniu kulturowym. Pojedyncze budynki proponuje się objąć ewidencją
konserwatorską. Ochroną konserwatorską objęto zewidencjonowane stanowiska archeologiczne,
gdzie prace ziemne winny być prowadzone pod nadzorem archeologa działającego w
uzgodnieniu z LWKZ.
SUSŁÓW
Historia
Wieś, przynależna do majątku Bojadła, powstała zapewne w średniowieczu, na planie
rzędówki z folwarkiem. Posiada zabudowę zwartą, z drugiej połowy XIX wieku.
Archeologia
Podczas badań powierzchniowych AZP przeprowadzonych w 1980 roku zarejestrowano 5
stanowisk archeologicznych. Są to osady z epoki kamiennej i halsztatu, cmentarzysko z okresu
latenskiego i ślady osadnicze z epoki brązu.
Krajobraz
Zwarta zabudowa wsi położona jest na płaskim terenie, wśród lasów.
Rozplanowanie
Wieś o planie ulicowym położona przy drodze lokalnej łączącej Karszyn z Konotopem.
Zabudowa
Zabudowa zagrodowa zwarta sięga połowy XIX wieku. W większości to jednak zabudowa z
2 połowy XIX i 1 ćwierci XX wieku. Zagrody usytuowane, w większości przy wspólnej linii
rozgraniczeń i zbliżonej linii zabudowy. Zagrody na planie litery „L” i podkowy. Bryły
budynków zamknięte, w większości dachem dwuspadowym krytym ceramiczną dachówką
karpiówką. Elewacje wieloosiowe, tynkowane, rzadziej ceglane. Otwory w opaskach taśmowych
i profilowanych. Gzymsy taśmowe i profilowane podkreślają niekiedy ściankę kolankową z
okienkami, a także szczyty. Budynki gospodarcze zamknięte dachem dwuspadowym krytym
ceramiczną dachówką karpiówką. Elewacje tynkowane i ceglane. Pojedyncze budynki
gospodarcze o konstrukcji szachulcowej.
Zieleń
Na wschód od wsi, na łagodnym stoku wyniesienia, w lesie, położony jest cmentarz
poewangelicki założony pod koniec XIX wieku na planie prostokąta. Na terenie cmentarza
przeważa drzewostan lipowy. Liczne fragmenty wolnostojących nagrobków znajdują się na
terenie całego cmentarza. Wewnętrzna droga obsadzona lipami.
Stan zachowania
Wieś zachowała swój zagrodowy charakter z pierwotnym rozplanowaniem ulicówki. Jedynie
degradacji uległ folwark. Stan zabudowy średni. Niektóre budynki utraciły swój pierwotny
charakter ze względu na przeróbki, związane z poszerzaniem okien. Opodal wsi w lesie
pozostałości po XIX-wiecznym cmentarzu, który zamknięto po 1945 roku. Nie zachował on
swego rozplanowania. W dobrym stanie zachował się starodrzew. Liczne fragmenty nagrobków
nie pozwalają na ich datowanie.
Znaczenie kulturowe
Wieś o małej wartości kulturowej. Ochroną winno się objąć najcenniejsze obiekty, które
proponuje się objąć ewidencją konserwatorską. Ochroną objęto również zewidencjonowane
stanowiska archeologiczne, gdzie prace ziemne winny być prowadzone pod nadzorem
archeologicznym w uzgodnieniu z LWKZ. Ochroną proponuje się także objąć zieleń, jako ślad
dawnego cmentarza.
Na zagadnienie ochrony osadnictwa wiejskiego nie należy patrzeć przez pryzmat
ochrony konkretnych obiektów czy zespołów lecz także na powiązania między nimi.
Zadaniem jest ochrona najcenniejszych i najbardziej reprezentacyjnych wsi gminy
powstałych w różnych okresach historycznych.
1.2.1.
Wykaz obiektów wpisnych do rejestru zabytków
1. Bojadła - kościół parafialny p.w. św.Teresy,
2. Bojadła – plebania,
3. Bojadła - zespół pałacowy,
4. Klenica - dom gościnny Jezuitów (dwór),
5. Klenica - kościół parafialny pw. Nawiedzenia NMP,
6. Klenica - park krajobrazowy,
7. Klenica - założenie pałacowo-parkowe,
8. Pyrnik – dzwonnica.
1.2.2.
Stanowiska archeologiczne wpisane do rejestru zabytków
1. Bojadła - cmentarzysko kultury łużyckiej,
2. Bojadła - osada z okresu lateńskiego,
3. Bojadła - osada neolityczna,
4. Bojadła - osada z epoki brązu i okresu rzymskiego,
5. Bojadła - osada z epoki brązu i okresu rzymskiego,
6. Bojadła - cmentarzysko z epoki brązu i okresu rzymskiego,
7. Bojadła - osada kultury łużyckiej,
10. Klenica - grodzisko wczesnośredniowieczne.
O wartościach kulturowych obszaru gminy decydują:
- archeologiczne ślady pierwotnego osadnictwa,
- zachowane plany wsi,
- zabytki architektury i budownictwa, wpisane do rejestru zabytków oraz objęte ewidencją
konserwatorską,
- zespoły zabudowy wiejskiej, decydujące wraz z elementami przyrody o charakterze
krajobrazu,
- zespoły folwarczne, jako dominanty przestrzenne w osiedlach oraz świadectwo dawnej
gospodarki rolnej,
- komponowana zieleń: dworskie parki i relikty cmentarzy,
Do terenów cennych archeologicznie należy przede wszystkim wczesnośredniowieczne
grodzisko w Klenicy. Wartości kulturowe mają także stanowiska w Bełczu, Bojadłach i Pyrniku
oraz inne ujawnione w materiałach Archeologicznego Zdjęcia Polski.
Zachowane pierwotne plany wsi i ich układy przestrzenne stanowią świadectwo rozwoju
osadnictwa na tym terenie. Szczególnie cenne są te układy, które przetrwały bez istotnych zmian
od czasu ich założenia (Bełcze, Susłów), lecz także te, w których rozwiniętym układzie czytelne
jest pierwotne rozplanowanie (Pyrnik). Wielodrożnice (Bojadła,Klenica) stanowią rzadki
przykład wsi, które dzięki sprzyjającej koniunkturze wyrosły na osady o zwielokrotnionej
powierzchni zabudowy, w stosunku do ich pierwotnych założeń. Cennym zabytkiem kulturowym
są ewidentnie polskie nazwy miejscowości, z wyjątkiem Kliniczek, Młynkowa, Namułów,
Karczemki, Przewozu i Wirówka, których pierwotne nazwy są niemieckie.
Wśród zabytków architektury najcenniejszym jest barokowy zespół pałacowy w Bojadłach,
zbudowany przez rodzinę Kotwiczów w latach 1734-1735. W tej wsi znajduje się także kościół,
konstrukcji szachulcowej z 1758 roku.
Najstarszym zabytkiem architektury na terenie gminy jest dwór w Klenicy z 1693 roku,
wzniesiony przez jezuitów z Otynia, przebudowany w 1 połowie XIX wieku z inspiracji
ówczesnej właścicielki dóbr Doroty Talleyrand. Drugą rezydencją w Klenicy jest pałac,
zbudowany w latach 1880-1884 przez Antoniego Radziwiłła, ożenionego z wnuczką Doroty
Tayllerand. Drewniany kościół katolicki w Klenicy rozebrano w 1830 roku. Zachował się
natomiast klasycystyczny zbór poewangelicki (obecnie katolicki) z 1793 roku. Z połowy XIX
wieku pochodzi klasycystyczna szkoła, ufundowana przez Dorotę Talleyrand. W Pyrniku jest
kościół z 1930 roku oraz dzwonnica konstrukcji szachulcowej z 1 połowy XIX wieku.
Zabudowa mieszkalna, w większości wsi zwarta, pochodzi głównie z 2 połowy XIX i 1
ćwierci XX wieku. Zachowała się jednak również znaczna liczba domów z 1 polowy XIX
stulecia, w Bojadłach, Klenicy, Pyrniku i Pólku. Znaczącymi walorami architektonicznymi w
skali regionu odznaczają się zespoły zabudowy z 2 połowy XIX wieku w Bojadłach i Klenicy.
Obok chłopskiej istniała rozwinięta gospodarka folwarczna. W końcu XIX wieku było na
terenie gminy 13 folwarków, z których przetrwało 11, w obecnej zabudowie głównie z XIX
wieku. Najstarszy z końca XVIII wieku, znajduje się w Młynkowie. Zabudowa folwarku w
Pyrniku pochodzi z 1 ćwierci XIX wieku. Osiemnastowieczną metrykę ma część zabudowy
folwarcznej w Bojadłach.
Wśród zabytkowej zieleni komponowanej najcenniejszym jest park dworski w Bojadłach,
powstały wraz z pałacem w 1 połowie XIX wieku. Okazały park krajobrazowy, założony w
latach 1880-1890 przez Antoniego Radziwiłła znajduje się w Klenicy. Na początku XX wieku
także w Bełczu powstaje pałac i park.
W XIX wieku cmentarze w Bojadłach i Klenicy i Bełczu służą nadal celom grzebalnym, zaś
w Pyrniku i Susłowie zachowały się jako grupy wyodrębnionej, wysokiej zieleni.
Obok przedstawionych powyżej uwarunkowań wynikających z zachowanego krajobrazu
kulturowego istnieją uwarunkowania związane z obowiązującymi aktami prawnymi.
Podstawowym aktem prawnym chroniącym dziedzictwo kulturowe jest ustawa o ochronie
dóbr kultury i o muzeach z dnia 15 lutego 1962 roku (tekst jednolity - Dz.U. Nr 98 poz.1150 z
1999r). Z pierwszych paragrafów wynika, że obowiązkiem organów państwowych i
samorządowych jest zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych dla
ochrony dóbr kultury. Obowiązkiem właścicieli i użytkowników jest utrzymanie należących do
nich dóbr kultury we właściwym stanie.
Problem ochrony wartości kulturowych podkreśla również ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku o
zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 15 poz.139 z 1999r. - tekst jednolity - z póź zm.), a
także ustawa z dnia 31 stycznia 1980 roku o ochronie i kształtowaniu środowiska (tekst jednolity
- Dz.U. Nr 49 poz.196 z 1994r. – z póź.zm.).
1.3.
SPIS ALFABETYCZNY STANOWISK AZP NA TERENIE GMINY BOJADŁA.
Obszar 61-17
lp.
miejscowość
obszar
funkcja
chronologia
1. Bełcze
5
ślady osadnicze
kultura łużycka
2. Bełcze
6
osada
wczesne średniowiecze
3. Bełcze
7
osada
wczesne i późne średniowiecze
4. Bełcze
8
ślady osadnictwa
kultura łużycka
5. Bełcze
11
ślady osadnictwa
kultura łużycka
6. Bełcze
12
ślady osadnictwa
nieokreślona
7. Bełcze
13
ślady osadnictwa
nieokreślona
8. Bełcze
14
osada
okres rzymski
późny laten, nieokreślona
9. Bełcze
15
osada
10. Bełcze
16
osada
epoka brązu, laten, okres rzymski
11. Bełcze
72
cmentarzysko
epoka brązu, halsztat
12. Bełcze
73
osada
epoka kamienna
13. Bełcze
75
cmentarzysko ciałopalne
kultura łużycka i przeworska
14. Bojadła
29
osada
kultura łużycka, wczesne średniowiecze
15. Bojadła
30
osada
epoka kamienna i brązu, średniowiecze
16. Bojadłła
31
ślady osadnictwa
średniowiecze
17. Bojadła
32
osada
późny laten, późne średniowiecze
18. Bojadła
33
osada
okres rzymski, średniowiecze
19. Bojadła
34
osada
laten, okres rzymski, średniowiecze
20. Bojadłła
35
osada
średniowiecze
21. Bojadłła
36
osada
neolit, halsztat, okres rzymski
22. Bojadła
37
osada
neolit okres rzymski ,średniowiecze
23. Bojadła
38
cmentarzysko
okres rzymski
24. Bojadła
39
osada, ślady osadnictwa
neolit, epoka brązu, laten, średniowiecze
25. Bojadła
40
ślady osadnictwa
nieokreślona
26. Bojadła
41
osada
okres rzymski
27. Bojadła
42
ślad osadnictwa
średniowiecze
28. Bojadła-Wirówek
43
osada
okres rzymski
29. Bojadła-Wirowek
44
ślad osadnictwa
nieokreślony
45
osada
okres rzymski
46
osada
okres rzymski
47
osada
późny laten
49
osada
późny okres rzymski
50
osada
Kultura łużycka
51
cmentarzysko, osada
lateń, okres rzymski
52
ślad osadniczy, cmentarzysko, osada
neolit, halsztat, laten, okres rzymski
74
cmentarzysko
38. Kartno
26
ślad osadniczy
okres rzymski
39. Kartno
27
ślad osadniczy
epoka brązu, wczesne średniowiecze
40. Kartno
28
ślady osadnicze
kultura łużycka
41. Klenica
17
osada
wczesny brąz
42. Klenica
48
ślad osadniczy
neolit, epoka brązu, okres rzymski
43. Klenica
53
osada, ślad osadniczy
neolit, kultura łużycka, okres rzymski
44. Klenica
54
ślady, osadniczy
epoka kamienna, kultura łużycka, okres
rzymski
45. Klenica
55
osada
laten, brąz, średniowiecze
46. Klenica
56
grodzisko
47. Klenica
57
osada przygrodowa
48. Klenica
58
osada
okres rzymski, wczesne średniowiecze
49. Klenica
59
ślady osadnictwa
50. Klenica
60
ślad osadniczy
nieokreślona
51. Klenica
61
ślad osadniczy, cmentarzysko
epoka brązu
52. Klenica
62
ślady osadnictwa, osada
neolit, wczesne średniowiecze
53. Klenica
63
osada
okres rzymski
54. Klenica
64
osada, ślady osadnicze
kultura łużycka
55. Klenica
65
ślad osadniczy
nieokreślona
56. Klenica
66
osada
wczesny brąz, okres rzymski
57. Klenica
68
laten, wczesne średniowiecze
58. Klenica
69
ślad osadniczy
nieokreślona
59. Klenica
70
ślady osadnictwa
nieokreślona
60. Pólko
71
cmentarzysko
61. Przewóz
67
ślad osadniczy
nieokreślona
62. Sosnówka
9
ślad osadnictwa
neolit, okres brązu, kultura łużycka
63. Sosnówka
10
osada
kultura łużycka
64. Sosnówka
18
osada
epoka brązu
65. Sosnówka
19
ślady osadnictwa
okres rzymski
66. Sosnówka
20
ślady osadnicze
nieokreślona
67. Sosnówka
21
osada
halsztat
68. Sosnówka
22
osada
wczesny i późny laten
69. Sosnówka
23
neolit
70. Sosnówka
24
ślady osadnictwa
kultura łużycka, okres rzymski
71. Sosnówka
25
ślad osadniczy
okres rzymski
72. Susłów
1
cmentarzysko
laten
73. Susłów
2
osada
halsztat
74. Susłów
3
ślady osadnictwa
epoka brązu
75. Susłów
4
ślady osadnictwa
nieokreślona
Obszar 62-17
lp.
miejscowość
obszar
funkcja
chronologia
76. Bojadła
13
osada, punkt osadnictwa
epoka brązu, późne średniowiecze
77. Bojadłła
14
punkt osadnictwa
późne średniowiecze, nowożytność
78. Bojadła
15
punkt osadnictwa
laten, późne średniowiecze
79. Bojadła
16
ślady osadnictwa
80. Bojadła
17
punkt osadnictwa
średniowiecze
81. Bojadła
18
osada ślady osadnictwa cmentarzysko
ciałopalne
82. Bojadła
19
ślady osadnictwa
83. Bojadła
20
osada, ślady osadnictwa, cmentarzysko
kultura łużycka-halsztat, okres rzymski,
wczesne i późne średniowiecze
kultura łużycka, okres rzymski, późne
średniowiecze
kultura łużycka, epoki brązu, cmentarzysko
późne średniowiecze
84. Bojadła
22
punkt osadnictwa
średniowiecze
85. Bojadła
23
ślady osadnictwa
kultura łużycka, średniowiecze
86. Bojadła
24
cmentarzysko
kultura łużycka
87. Kartno
26
ślady osadnictwa
epoka kamienna, późne średniowiecze,
nowożytność
88. Kartno
27
neolit, późne średniowiecze, nowożytność
kultura łużycka, okres rzymski,
średniowiecze
epoka kamienna i brązu, późne
średniowiecze
99. Młynkowo
2
cmentarzysko, osada
90. Pyrnik
1
ślady osadnictwa, osada
91. Pyrniki
3
halsztat, średniowiecze
92. Pyrnik
4
ślady osadnictwa
93. Pyrnik
5
Osada, ślady osadnictwa
halsztat, okres rzymski, średniowiecze
94. Pyrnik
6
punkt i ślady osadnictwa
halsztat, laten
95. Pyrniki
7
laten, późne średniowiecze
8
osada, ślady. osadnicze
starożytność, okres rzymski, późne
średniowiecze,
97. Pyrnik
9
ślady osadnicze
nieokreślona
98. Pyrnik
10
ślady osadnicze
średniowiecze
99. Pyrnik
11
punkt osadniczy
późne średniowiecze
100. Pyrnik
12
cmentarzysko
kultura łużycka
96. Pyrnik
Obszar 61-18
Lp.
Miejscowość
101. Susłów
Obszar
35
Funkcja
osada
Chronologia
epoka kamienna
Obszar 63-16
Lp.
Miejscowość
Obszar
Funkcja
Chronologia
102. Pyrnik
37
znalezisko luźne
epoka kamienna
103. Pyrnik
39
punkt osadniczy
kultura łużycka
Obszar 63-17
Lp.
Miejscowość
Obszar
Funkcja
Chronologia
104. Młynkowo
1
cmentarz
epoka kamienna
105. Młynkowo
2
ślady osadnicze
epoka kamienna, kultura łużycka
106. Młynkowo
3
ślady osadnicze
epoka brązu, średniowiecze
107. Młynkowo
5
neolit, epoka brązu, średniowiecze
108. Młynkowo
6
109. Młynkowo
7
ślady osadnicze, osada
neolit, epoka brązu, średniowiecze
Obszar 60-17
Lp.
Miejscowość
Obszar
Funkcja
Chronologia
110. Klenica
5
cmentarzysko
halsztat
111. Klenica
10
osada
epoka brązu, okres rzymski
112. Klenica
11
ślady osadnicze
starożytność
113. Klenica
12
osada
epoka brązu-laten
114. Klenica
13
osada
epoka brązu
115. Klenica
14
osada
epoka brązu-halsztat
116. Klenica
15
osada produkcyjna
IV / V-VII w.n.e.
117. Klenica
16
ślady osadnicze
mezolit, halsztat
118. Klenica
17
ślady osadnicze
starozytność
119. Klenica
18
ślady osadnictwa
epoka brązu
120. Klenica
29
osada
kultura pomorska
121. Klenica
30
osada
122. Klenica
31
ślady osadnictwa
starożytność
123. Klenica
32
ślady osadnictwa
starożytność
124. Klenica
33
osada
125. Klenica
34
osada
okres rzymski, średniowiecze
126. Klenica
35
osada
halsztat
127. Klenica
36
osada
neolit, epoka brązu
128. Klenica
37
osada, ślady osad
starożytność, wczesne średniowiecze
129. Klenica
38
osada
laten, okres rzymski
130. Klenica
39
osady
Laten, czesne średniowiecze
131. Klenica
40
ślady osadnicze, osady
neolit, epoka brązu, starożytność
132. Klenica
41
ślady osadnicze
starożytność
133. Klenica
42
osada
epoka brązu, halsztat, laten
134. Klenica
43
osada
135. Klenica
44
osada
laten, kultura pomorska
136. Klenica
45
osada
137. Klenica
46
osada
138. Klenica
47
osada
139. Siadcza
48
osada
140. Siadcza
49
osada
okres rzymski
141. Siadcza
50
osada
142. Siadcza
51
ślady osadnicze
kultura łużycka
143. Siadcza
52
ślady osadnicze
epoka brązu
144. Siadcza
53
osada
okres rzymski
145. Siadcza
64
osada
epoka kamienna
Obszar 61-16
Lp.
Miejscowość
Obszar
Funkcja
Chronologia
146. Klenica
1
ślady osadnicze
epoka brązu
147. Klenica
2
ślady osadnicze
okres rzymski
148. Klenica
3
cmentarzysko
epoka brązu
149. Klenica
4
ślady osadnicze
150. Klenica
5
ślady osadnicze
151. Klenica
6
ślady osadnicze, osada
halsztat, okres rzymski, wczesne
średniowiecze, późne średniowiecze
152. Klenica
7
ślady osadnicze
strożytność, późne średniowiecze
153. Klenica
18
obóz
neolit
2. UWARUNKOWANIA SPOŁECZNO-GOSPODARCZE.
2.1.
PODSTAWOWE DANE O GMINIE.
(Źródło: "Województwo lubuskie w 1998r. "Urząd Statystyczny w Zielonej Górze.)
- gmina o statusie wiejskim,
- siedziba gminy - wieś sołecka Bojadła.
- podział terytorialny gminy obowiązujący na dzień 31 grudnia 1998r.:
sołectwa:
1. Bojadła,
2. Bełcze,
3. Kartno,
4. Klenica,
5. Młynkowo,
6. Przewóz,
7. Pyrnik,
8. Siadcza,
9. Susłów,
przysiółki i osady:
1. Namuły – przysiółek wsi Młynkowo
2. Karczemka – Przysiółek wsi Bojadła
3. Pólko – przysiółek wsi Kartno
4. Sosnówka – przysiółek wsi Bełcze
5. Osada Wirówek – przynależna wsi Bojadła
6. Osada Kliniczki – przynależna wsi Klenica.
- obszar gminy i użytkowanie gruntów:
w tym
powierzchnia
ogólna gminy
użytki rolne
razem
grunty orne
sady
4 263
3 034
2
łąki
pastwiska
872
355
lasy
pozostałe
grunty
4 906
1 086
w hektarach
10 255
- ludność gminy:
ogółem - 3 289 osób
w tym:
mężczyzn
1 612,
kobiet
1 677,
osób/km2
32,
przyrost nat. na 1000 ludn.
saldo migracji
+1,6.
-0,61,
- rynek pracy
pracujący w gospodarce narodowej* - 624 osoby,
stopa bezrobocia - 12,1%.
)* bez osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, spółek cywilnych, w których liczba zatrudnionych jest mniejsza niż 5 osób, rolników indywidualnych.
- podmioty gospodarcze według sektorów zarejestrowane w systemie KRUPGN-REGON:
ogółem - 145,
w tym sektory:
publiczny - 10,
prywatny – 135.
- budżet gminy (w tys. zł)
dochody - 4 129,5,
wydatki - 4 091,4.
2.2.
OSADNICTWO.
Sieć osadniczą gminy tworzy:
- 9 wsi sołeckich: Bojadła, Bełcze, Kartno, Klenica, Młynkowo, Pyrnik, Przewóz, Siadcza,
Susłów,
- 4 przysiółki: Karczemka, Namuły, Pólko, Sosnówka,
- 2 osady – Wirówek, Kliniczki.
Charakterystyka struktury wiejskiej sieci osadniczej w oparciu o wielkość jednostek
osadniczych (liczba ludności wg stanu na koniec 1999r., dane z Urzędu Gminy).
- jednostki osadnicze o zaludnieniu powyżej 1 100 osób:
Bojadła - 1 120,
Klenica - 1 169.
- jednostki osadnicze o zaludnieniu powyżej 300 osób:
Pyrnik – 333.
- jednostki osadnicze o zaludnieniu powyżej 100 osób:
Bełcze -132,
Kartno - 120,
Siadcza – 118.
- jednostki osadnicze o zaludnieniu poniżej 100 osób:
Młynkowo - 91,
Przewóz - 67,
Susłów - 47,
Pólko - 45,
Sosnówka - 38,
Wirówek - 19.
Na tle sieci osadniczej, największymi ośrodkami są dwie wsie sołeckie: Bojadła i Klenica.
Obie o zbliżonym zaludnieniu powyżej 1 100 osób. Koncentrują ok. 70% ludności gminy.
Do wsi średniej wielkości należy Pyrnik. Pozostałe jednostki osadnicze są małe o
zaludnieniu od 132 do ok. 20 osób.
produkcja
usługi
gastronomia
handel
poczta
boiska
straż pożarna
cmentarz
kościół
biblioteka,
świetlica
ośrodki kultury,
klub
apteka
ośrodek zdrowia
i inne
gimnazjum i inne
przedszkole
miejscowość
szkoła
podstawowa
lp.
liczba ludności
Hierarchia ośrodków sieci osadniczej.
- ośrodek gminny - wieś sołecka Bojadła jest ośrodkiem wielofunkcyjnym. Realizuje
funkcje: administracyjną, usługową, rolniczą, produkcyjną. Rejon obsługi obejmuje całą
gminę,
- ośrodek podstawowy - wieś sołecka Klenica jest ośrodkiem wielofunkcyjnym. Realizuje
funkcje: usługową, rolniczą, przemysłową,
- ośrodek podstawowy z niepełnym zakresem usług - wieś sołecka Pyrnik,
- ośrodki pozostałe nie mają wykształconej funkcji obsługi ludności.
typ ośrodka
1. Bojadła
1 120
2. Bełcze
132
3. Kartno
120
4. Klenica
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
1 169
Młynkowo
5.
(i Namuły)
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
91
6. Przewóz
333
8. Siadcza
118
9. Sosnówka
X
podstawowy
X
podstawowy
niepełny
X
67
7. Pyrnik
gminny, ponad
podstawowy
X
F
X
X
X
X
X
X
X
X
38
10. Pólko
45
11. Susłów
47
12. Wirówek
X
X
19
gmina
3 299
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X – występuje, F – filia (wg danych z Urzędu Gminy Bojadła z 1999r. i inwentaryzacji autorskiej)
2.3.
SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA.
W opracowaniu uwzględnione zostały uwarunkowania wynikające z:
- funkcji,
- istniejącej sytuacji demograficznej,
- istniejącego stanu zagospodarowania,
- występujących trendów w zakresie rozwoju gospodarczego,
- aspiracji i potrzeb inwestycyjnych mieszkańców.
2.3.1.
Funkcje obszarów gminy.
Funkcje gminy określono w oparciu o struktury użytkowania gruntów i zatrudnienia.
Użytkowanie i struktura gruntów.
powierzchnia w ha
w tym
lp.
sołectwo
1. Bojadła
ogółem
użytki rolne
lasy
grunty we
władaniu
AWRSP
pozostałe
ha
%
ha
%
ha
%
ha
%
ha
1 727
100,0
978
56,6
422
24,4
327
18,9
307
2. Bełcze
353
100,0
265
75,1
53
15,0
35
9,9
195
3. Kartno
814
100,0
364
44,7
389
47,8
61
7,5
91
4. Klenica
2 168
100,0
1 285
59,3
606
28,0
277
12,8
620
2 445
100,0
856
35,0
1 306
53,4
283
11,6
732
5.
PyrnikMłynkowo
6. Przewóz
260
100,0
178
68,5
15
5,8
67
25,8
14
7. Siadcza
354
100,0
169
47,7
156
44,1
29
8,2
118
8. Susłów
2 144
100,0
165
7,7
1 878
87,6
101
4,7
85
9. razem gmina
10 265
100,0
4 260
41,5
4 825
47,0
1 180
11,5
2 162
Źródło: Strategia Rozwoju Gminy Bojadła, dane Urząd Gminy Bojadła 1998r.
Według danych z powyższego zestawienia użytki rolne w gminie wynoszą:
ogółem 4 260 ha - 100,0%
w tym:
we władaniu AWRSP - 2 162 ha - 50,8%,
w indywidualnych gospodarstwach rolnych - 2 098 ha - 49,2%.
Według danych z Urzędu Statystycznego w Zielonej Górze z 1998r. użytki rolne w gminie
wynoszą:
ogółem 4 263 ha - 100,0%
w tym:
we władaniu AWRSP - brak danych,
w indywidualnych gospodarstwach rolnych - 3 233 ha - 75,8%.
Struktura zatrudnienia.
(Źródło: "Województwo lubuskie w 1998r." Urząd Statystyczny w Zielonej Górze.
Pracujący w gospodarce narodowej wg europejskiej klasyfikacji działalności bez osób
fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, spółek cywilnych, w których liczba
zatrudnionych jest mniejsza niż 5 osób, rolników indywidualnych.)
lp.
wyszczególnienie
ilość pracujących
1.
rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo
40
2.
przemysł*
301
3.
budownictwo
66
4.
handel i naprawy
33
5.
transport, składowanie i łączność
9
6.
pośrednictwo finansowe
6
7.
administracja publiczna
21
8.
edukacja
50
9.
ochrona zdrowia i opieka socjalna
96
inne
2
10.
gmina ogółem
624
)* przemysł związany z przetwórstwem rolno-leśnym
Struktura zatrudnienia oraz źródła utrzymania ludności, a także powierzchnia użytków
rolnych w gminie, w tym 75,8% w gospodarstwach indywidualnych, wskazują, że podstawową
funkcją gminy jest rolnictwo, uzupełniającą funkcją gminy są usługi.
2.3.2.
Demografia.
Stan, ruch naturalny i wędrówkowy ludności gminy w 1998r.
(Źródło: Urząd statystyczny w Zielonej Górze)
Stan ludności gminy ogółem 3 289,
w tym:
mężczyzn
1 612,
kobiet 1 677.
Ruch naturalny.
wyszczególnienie
małżeństwa
na 1000 ludności
w liczbach
bezwzględnych
gmina
gmina
gminy wiejskie
województwo
lubuskie
31
9,40
5,61
5,32
urodzenia żywe
39
11,83
11,99
zgony ogółem
41
12,43
9,72
8,99
przyrost naturalny
-2
-0,61
+2,26
+1,66
10,65
Migracja w gminie
napływ
74 osoby w tym z zagranicy 0,
odpływ
58 osób w tym za granicę 3,
saldo migracji +16 osób.
Ludność według płci i wieku w gminie i województwie w 1998r.
(Źródło: Urząd statystyczny w Zielonej Górze, Departament Badań Demograficznych)
w tym
ogółem
wyszczególnienie
osób
gmina
mężczyźni
%
osób
3 289
100,0
kobiety
%
osób
%
1 612
100,0
1 677
100,0
26,6
wiek:
przedprodukcyjny
892
27,1
447
27,7
445
1 913
58,2
1 020
63,3
893
53,2
484
14,7
145
9,0
339
20,2
1 022 521
100,0
produkcyjny
poprodukcyjny
województwo lubuskie
-
-
-
-
wiek:
przedprodukcyjny
278 126
27,2
-
-
-
-
produkcyjny
614 535
60,1
-
-
-
-
poprodukcyjny
129 860
12,7
-
-
-
-
Rozmieszczenie ludności w gminie.
il.
miejscowość
ludność ogółem
1. Bojadła
1 120
2. Bełcze
132
3. Kartno
4. Klenica
120
1 169
5. Młynkowo
91
6. Przewóz
67
7. Pyrnik
333
8. Siadcza
118
9. Sosnówka
38
10. Pólko
45
11. Susłów
47
12. Wirówek
19
gmina
według płci
migracja
dodatnia
ujemna
saldo migracji
M
539
13
20
-7
K
581
12
9
+3
+1
M
65
2
1
K
67
-
2
-2
M
64
2
-
+2
+1
K
56
2
1
M
580
21
23
-2
K
589
28
21
+7
M
49
1
2
-1
K
42
-
1
-1
M
37
-
-
-
K
30
-
1
-1
M
165
8
6
+2
K
168
7
1
+6
M
62
5
-
+5
K
56
4
2
+2
M
22
-
-
-
K
16
-
-
-
M
24
5
-
+5
K
21
7
-
+7
M
28
2
-
+2
K
19
-
-
-
M
13
1
1
-
K
6
-
1
-1
120
92
+28
3 299
)* wg danych z Urzędu Gminy Bojadła z 1999r.
Struktura wieku ludności gminy.
wyszczególnienie
osób
%
3 289
100,0
0-2
127
3,9
3-6
189
5,7
7-14
420
12,8
ludność ogółem
w tym wiek:
15-17
156
4,7
18-59 K
893
27,2
18-64 M
1 020
31,0
60 i więcej K
339
10,3
65 i więcej M
145
4,4
Bezrobocie.
wyszczególnienie
lata
1997
1998
ogółem w gminie
184
216
w tym kobiety
130
138
stopa bezrobocia w %
12,7
3,9
Uwarunkowania procesów demograficznych.
Analiza uwarunkowań procesów demograficznych pozwala na sformułowanie
wniosków co do przyszłości gminy. Przebieg procesów rozwojowych w obszarze gminy
uzależniony będzie od dwóch głównych czynników:
- ludność,
- otwartość gminy.
Ludność gminy.
lata
w tys. osób
1946
3,3
1950
3,4
1960
3,6
1970
3,6
1975
3,5
1980
3,3
1985
3,3
- lata 1976 – 1986 (Źródło: Urząd Statystyczny w Zielonej Górze.).
rok
osób
1976
3 484
1977
3 458
1978
3 403
1979
3 354
1980
3 319
1981
3 304
1982
3 244
1983
3 270
1984
3 256
1985
3 272
1986
3 255
Na przestrzeni 10 lat 1976 – 1986 nastąpił ubytek ludności o 229 osób. Przyczyną tego
było ujemne saldo migracji (na poziomie - 612 osób), przy malejącym przyroście
naturalnym, który w 1976r. wyniósł 14,1‰ a w 1987r. 7,8‰.
- lata 1986 – 1998. (Źródło: Urząd Statystyczny w Zielonej Górze.)
rok
osób
1986
3 255
1987
3255
1991
3 244
1997
3 265
1998
3 289
Od szeregu lat w procesie demograficznym obszaru gminy ma miejsce stagnacja, od
1982r. utrzymuje się liczba ludności na poziomie 3 244 z niewielkim wzrostem w
latach: 1983, 1985, 1997, 1998.
Struktura wieku ludności.
wiek
lata
1986
1998
przedprodukcyjny
30,2%
27,1%
produkcyjny
54,0%
58,2%
poprodukcyjny
15,8%
14,7%
ludność gminy
100,0%
100,0%
Zmiany w strukturze wieku w porównaniu z 1986r. charakteryzują się:
- spadkiem liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym,
- wzrostem liczby ludności w wieku produkcyjnym,
- spadkiem liczby ludności w wieku poprodukcyjnym.
stan
1987r.
stan
1999r.
zmiany od
1987r.
1. Bojadła
1 143
1 120
-2%
stagnacja
2. Bełcze
132
132
0%
stagnacja
lp.
miejscowość
3. Kartno
4. Klenica
Młynkowo
5.
i Namuły
6. Przewóz
procesy w latach
1987 - 1999
117
120
+2%
stagnacja
1 124
1 169
+4%
stagnacja
117
91
-23%
regres
83
67
-20%
regres
7. Pyrnik
356
333
-7%
stagnacja
8. Siadcza
125
118
-6%
stagnacja
9. Sosnówka
36
38
+5%
stagnacja
10. Pólko
28
45
+60%
wzrost
11. Susłów
44
47
+7%
stagnacja
25
19
-24%
regres
3 330
3 299
-1%
stagnacja
12. Wirówek
gmina ogółem
W powyższym zestawieniu zawarto dane charakteryzujące zmiany w rozmieszczeniu
ludności w gminie na przestrzeni lat 1987 – 1999. Mimo różnic, występujących w danych
pochodzących z różnych źródeł, można wskazać na następujące prawidłowości:
- potencjał demograficzny koncentruje się w Bojadłach oraz Klenicy i wykazuje charakter
stagnujący,
- występują miejscowości o charakterze stagnującym, gdzie nastąpił spadek ludności
poniżej 5%: Pyrnik, Siadcza,
- duży regres (ok. 20%) wystąpił w miejscowościach: Młynkowo, Przewóz, Wirówek –
osada po PGR, będąca przysiółkiem wsi Klenicy,
- wzrost ludności (o 60%) nastąpił w przysiółku Pólko należącego do wsi Kartno.
2.4.
2.4.1.
STAN ZAGOSPODAROWANIA GMINY.
Infrastruktura społeczna
Oświata:
a) przedszkola:
- Bojadła – 59 dzieci (w tym 18 sześciolatków),
- Klenica – 29 (w tym 16 sześciolatków);
Wskaźnik uczestnictwa w gminie wynosi 63,9% grupy wiekowej 3-6 lat. W
przedszkolach opiekę sprawuje 8 nauczycieli, w Bojadłach – 6, w Klenicy – 2;
b) szkoły podstawowe:
- Bojadła (ul. Szkolna 1) - 231 uczniów, struktura organizacyjna – klasy I-VI,
- Klenica (ul. Chrobrego 68) - 129 uczniów, struktura organizacyjna – klasy I-VI;
c) gimnazjum:
- Bojadła – w pierwszym roku działalności do gimnazjum uczęszcza 61 uczniów w
trzech klasach.
d) podział gminy na obwody szkolne:
- szkoła podstawowa w Bojadłach – obwód szkolny obejmuje wsie: Bojadła, Przewóz,
Wirówek, Bełcze, Susłów, Pólko, Sosnówka, Kartno,
Pyrnik, Młynkowo,
- szkoła podstawowa w Klenicy – obwód szkolny obejmuje wsie: Klenica, Siadcza;
Szkoły licealne profilowane (maturalne) najbliższe dla młodzieży z gminy Bojadła
znajdują się w:
Sulechowie, Nowej Soli i Zielonej Górze. Odległość drogowa do tych szkół
przekracza 20 km.
Najbliższe ośrodki akademickie to: Sulechów i Zielona Góra.
e) istniejąca struktura systemu szkolnego:
lp.
wyszczególnienie
klasy
lata
nauki
wiek
struktura wieku, liczba dzieci i młodzieży
oddział 0
1
6-7
97 włącznie z 7 latkami
1.
przedszkola
2.
szkoła podstawowa
I - VI
6
7 - 13
359 włącznie z 7 i 13 latkami
3.
gimnazjum
I – III
3
13 – 16
4.
liceum
I - III
3
16 - 19
W ogólnej liczbie mieszkańców gminy w 1998r. (3 289 osób) grupa wiekowa
szkoły podstawowej (7-13 lat) i gimnazjum (13-16 lat) wynosiła łącznie 532 osoby tj,
16,2% z ogólnej liczby ludności gminy. Łączna liczba uczniów uczęszczających do
szkół podstawowych i gimnazjum na terenie gminy wynosi 421.
Młodzież od 16-19 roku życia stanowi w gminie 6,3% tj. 207 osób. Dla tej
młodzieży naukę zapewniają szkoły po gimnazjalne poza terenem gminy.
Zdrowie:
ośrodki zdrowia:
- Bojadła,
- Klenica.
Personel służby zdrowia (wg danych Urzędu Statystycznego z 1998r.)
w liczbach bezwzględnych
lekarze - 2
na 10 tys. ludności
6,1
lekarze stomatolodzy – 1
3,0
pielęgniarki – 4
12,2
Opieka społeczna (Źródło: „Strategia rozwoju gminy.” Urząd Gminy Bojadła):
- Bojadła – Ośrodek Pomocy Społecznej,
- Bełcze – Dom Opieki Społecznej,
- Klenica – Zakład Leczniczo-Wychowawczy „Caritas”;
Z opieki społecznej na terenie gminy w okresie od 01.01.1999r. do 08.09.1999r.
ludnośc korzystała w zakresie:
- pobierania zasiłków – 13 osób,
- pobierania zasiłków jednorazowych – 21 osób,
- pobierania zasiłków pielęgnacyjnych – 72 osoby,
- korzystania z opieki finansowej przez gminę – 76 osób.
Kościoły:
- Bojadła – kościół parafialny,
- Klenica – kościół parafialny,
- Pyrnik – kościół filialny – parafii w Bojadłach.
Cmentarze:
- Bojadła – cmentarz komunalny (pow. ok. 1,88 ha),
- Klenica – cmentarz parafialny (pow. ok. 3,14 ha),
- Bełcze – cmentarz komunalny (pow. 0,44 ha)
Kultura:
- Bojadła – Gminny Ośrodek Kultury,
- Klenica – Młodzieżowy Ośrodek Socjoterapii.
Biblioteki:
- Bojadła,
- Klenica.
Łączny księgozbiór w 1998r. wynosił 18 325 woluminów.
Zarejestrowanych było 577 czytelników, a liczba wypożyczeń wyniosła 12 414, co
daje ok. 22 wypożyczenia na jednego czytelnika. Jest to poziom wypożyczeń w
gminach wiejskich województwa lubuskiego.
Na 1 placówkę biblioteczną przypada 1 645 mieszkańców gminy, a na 1 000
mieszkańców przypada 5 572 woluminy księgozbioru.
Świetlice:
- Bełcze,
- Kartno,
- Pyrnik (klub),
- Siadcza.
Handel detaliczny – 36 sklepów i 48 zarejestrowanych działalności handlowych:
- Bojadła
14 sklepów, 20 działalności handlowych,
- Bełcze
2 sklepy, 2 działalności handlowe,
- Kartno
1 sklep, 1 działalność handlowa,
- Klenica
12 sklepów, 18 działalności handlowych,
- Przewóz 1 sklep, 1 działalność handlowa,
- Pyrnik
6 sklepów, 6 działalności handlowych.
Gastronomia:
- Bojadła - jeden zakład gastronomiczny, połączony ze sprzedażą art. spożywczych,
- Klenica - bar „Ewa” działalność gastronomiczno-rozrywkowa, „Drink-Bar”.
Straż pożarna:
- Bojadła – Ochotnicza Straż Pożarna,
- Klenica – Ochotnicza Straż Pożarna,
- Pyrnik – Ochotnicza Straż Pożarna.
Łączność:
- Bojadła – placówka pocztowa,
- Klenica – placówka pocztowa.
Administracja:
- Bojadła – Urząd Gminy, Ośrodek Pomocy Społecznej, Bank Gospodarki
Żywnościowej.
2.4.2.
Działalność usługowa.
lp.
2.4.3.
rodzaj działalności
ilość usług
ogółem
31
1.
Bojadła
stolarstwo, instalatorstwo elektryczne, roboty ciesielskie, mechanika pojazdowa, murarstwo, usługi
transportowe, usługi ślusarskie i kowalskie, nauczanie języka angielskiego, usługi remontowobudowlane, naprawa sprzętu RTV, usługi sprzętem i transportem rolniczym, rachunkowość,
pośrednictwo, usługi muzyczno-oświatowe
2.
Bełcze
usługi transportowe
1
3.
Kartno
usługi transportowe - sprzedaż węgla
2
4.
Klenica
usługi transportowe, dekarstwo, blacharstwo, spawanie elektryczno-gazowe, konserwacja rowów
melioracyjnych, murarstwo, zakład usług RTV, zakład stolarski, zakład fryzjerski, usługi
konserwacji, czyszczenia i remonty maszyn i instalatorskie, ubój świń, mechanika pojazdowa, usługi
ogólnobudowlane
19
5.
Młynkowo
konserwacja rowów melioracyjnych
1
6.
Przewóz
usługi młynarskie, przeprawa promowa
2
7.
Pyrnik
usługi transportowe, stolarskie
8.
Siadcza
murarstwo, dekarstwo, usługi
ogólnobudowlane, usługi leśne
9.
Pólko
usługi transportowe i rolnicze
2
ścinkowe
i
prace
pielęgnacyjne
upraw
leśnych,
usługi
4
1
Działalność produkcyjna.
lp.
2.4.4.
lokalizacja
lokalizacja
rodzaj działalności
ilość usług
ogółem
1.
Bojadła
materiały budowlane, betoniarstwo, młynarstwo, produkcja stolarska, przemysł spożywczy
7
2.
Bełcze
produkcja mebli, posadzkarstwo, pozyskiwanie drewna, hodowla lasu, Przedsiębiorstwo „Kora”
3
3.
Klenica
obróbka drewna
1
4.
Pyrnik
przemysł spirytusowy, rolniczy
1
Zasoby mieszkaniowe.
(Źródło: „Województwo lubuskie w 1998r.” Urząd Statystyczny w Zielonej Górze)
Stan zasobów mieszkaniowych w gminie Bojadła ogółem:
- mieszkania:
858,
liczba osób/1 mieszkanie średnia w gminie
3,78,
liczba osób/1 mieszkanie średnia w województwie
3,31,
liczba osób/1 mieszkanie średnia dla gmin wiejskich 3,73;
- izby
3 504,
liczba osób/1 izbę średnia w gminie
0,93,
liczba osób/1 mieszkanie średnia w województwie
0,90,
liczba osób/1 mieszkanie średnia dla gmin wiejskich 0,92,
- powierzchnia użytkowa mieszkań w tys. m2 66,4,
pow. użytk./1 mieszkańca średnia w gminie 20,5 m2,
pow. użytk./1 mieszkańca średnia w województwie 18,5 m2,
pow. użytk./1 mieszkańca średnia dla gmin wiejskich 20,1 m2.
Warunki zamieszkania w gminie Bojadła są na poziomie średniej gmin wiejskich
województwa lubuskiego, dotyczy to przeciętnej:
- powierzchni użytkowej mieszkania na osobę,
- zagęszczenia mieszkań,
- zagęszczenia izb.
2.4.5.
Komunalne zasoby mieszkaniowe na terenie gminy.
(Źródło: Urząd Gminy Bojadła stan na 1999r.)
lp.
miejscowość
1.
Bojadła
stan techniczny
wiek
1 budynek – 4 rodzinny
rodzaj zabudowy
zły
wybudowano przed 1945r.
2 budynki – 2 rodzinne
średni
2 mieszkania
dobry
dobry
średni
2.
Klenica
1 mieszkanie
dobry
3.
Bełcze
średni
4.
Susłów
5 budynków – 1 rodzinnych
średni
5.
Młynkowo
zły
6.
Pólko
średni
7.
Kartno
1 budynek – wielorodzinny
średni
8.
Siadcza
średni
9.
Pyrnik
1 mieszkanie
średni
Wybrane informacje o komunalnych zasobach mieszkaniowych.
powierzchnia użytkowa w m2
mieszkania
razem
w tym
wyposażone
w c.o.
izby
48
7
127
przeciętna
razem
w tym
wyposażone
w c.o.
liczba izb na
1 mieszkanie
powierzchnia
użytkowa
1 mieszkania
w m2
2 436
450
2,65
50,8
Mieszkania w domach wielorodzinnych sprzedane przez Urząd Gminy w Bojadłach osobom
fizycznym.
- mieszkania
11,
- powierzchnia użytkowa mieszkań w m2 668,
- wartość sprzedanych budynków w tys. zł70,1,
- przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania w m2 60,7.
oddane do użytku w latach
*
**
1998r.
mieszkania
0
1999r.
adaptacja pomieszczenia
gospodarcz. na mieszkanie
izby
0
brak danych
pow. użytkowa mieszkań
0
brak danych
)* źródło: „Województwo lubuskie w 1998r.” Urząd Statystyczny w Zielonej Górze )** źródło: Urząd Gminy Bojadła w 1999r.
2.4.6.
Ruch budowlany.
(Źródło: Urząd Gminy w Bojadłach)
Decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu wydane w 1999r.
lp.
inne inwestycje
ogółem
1.
Bojadła
miejscowość
2 mieszkania – adaptacje
1 budynek
budownictwo mieszkaniowe
5
8
2.
Klenica
1 adaptacja na mieszkanie
6
7
3.
Bełcze
4.
Wirówek
1 odbudowa domu
1
wieża ERA GSM
1
ogółem
Pozwolenia na budowę wydane w 1999r.
lp.
inne inwestycje
1.
Bojadła
miejscowość
-
3
3
2.
Klenica
1
4
5
3.
Bełcze
-
-
-
4.
Wirówek
-
-
-
inne inwestycje
ogółem
Obiekty oddane do użytku w 1999r.
lp.
miejscowość
1.
Bojadła
-
2
2
2.
Klenica
-
2
2
3.
Bełcze
-
-
-
4.
Wirówek
-
-
-
Obrót nieruchomościami.
(Źródło: Urząd Gminy w Bojadłach)
lata
1997r.
wieś
1998r.
1999r.
2.5.
Bojadła
grunty rolne powierzchnia
644 m2
Klenica
372 m2
STAN GOSPODARKI GMINY.
2.5.1.
Dochody.
Dochody gminy ogółem
4 129,5 tys. zł,
w tym:
- podatki i opłaty lokalne
601,5 tys. zł,
z tego:
podatek rolny
139,4 tys. zł,
podatek od nieruchomości
301,9 tys. zł,
podatek od środków transportu
23,9 tys. zł,
- udziały w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa 400,7 tys. zł,
- dotacje z budżetu centralnego
877,4 tys. zł,
- subwencje ogólne (łącznie z subwencją oświatową)1 223,8 tys. zł.
Dochody na 1 mieszkańca gminy ogółem
1 255 zł/1 mieszk.,
w tym:
- podatki i opłaty lokalne
182 zł/1 mieszk.,
- udziały w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa
137 zł/1 mieszk..
2.5.2.
Wydatki.
Wydatki gminy ogółem
w tym:
- wynagrodzenia
- materiały i usługi
- opłaty i składki
- dotacje na wydatki bieżące
- wydatki majątkowe
z tego:
wydatki inwestycyjne
podatek od nieruchomości
udział w spółkach
Wydatki na 1 mieszkańca gminy ogółem
w tym:
- wynagrodzenia
- wydatki majątkowe
2.6.
4 091,4 tys. zł,
914,9 tys. zł,
565,9 tys. zł,
433,1 tys. zł,
362,6 tys. zł,
1 458,7 tys. zł,
1 458,7 tys. zł,
301,9 tys. zł,
0 tys. zł.
1 243 zł/1 mieszk.,
278 zł/1 mieszk.,
443 zł/1 mieszk..
PRZEKSZTAŁCENIA WŁASNOŚCIOWE W GMINIE.
Podmioty gospodarcze zarejestrowane w systemie KRUPGN-REGON sklasyfikowane według
sektorów w 1998r.
ogółem
145
sektor
publiczny
prywatny
10
135
Osoby prawne oraz samodzielne jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej
zarejestrowane w systemie KRUPGN-REGON sklasyfikowane według sektorów w 1998r.
ogółem
30
sektor
publiczny
prywatny
10
20
Podmioty gospodarcze zarejestrowane w systemie KRUPGN-REGON sklasyfikowane według
formy prawnej i rodzaju własności w 1998r:
ogółem
145,
w tym:
- przedsiębiorstwa państwowe
brak,
- przedsiębiorstwa spółdzielcze
3,
- spółki cywilne
10,
- osoby fizyczne
115,
- spółki prawa handlowego
3,
z tego:
akcyjne
brak,
w tym z udziałem kapitału zagranicznego
brak,
3,
z ograniczoną odpowiedzialnością
w tym z udziałem kapitału zagranicznego
brak,
Wnioski:
Uwarunkowania wynikające ze stanu sieci osadniczej.
1. Rolę centrum administracyjnego i usługowego pełni siedziba gminy, ośrodek
wielofunkcyjny – wieś Bojadła.
2. Ośrodki lokalnej obsługi ludności wyposażone w usługi podstawowe o pełnym zakresie to
Bojadła i Klenica.
3. dobra dostępność komunikacyjna w obrębie obszaru gminy pozwala na prawidłowy
system obsługi wszystkich jednostek osadniczych, jednakże stan techniczny części dróg
można określić jako zły.
Uwarunkowania wynikające z funkcji obszarów gminy.
1. Funkcją podstawową gminy jest rolnictwo.
2. Funkcjami uzupełniającymi są leśnictwo i usługi i produkcja.
Uwarunkowania wynikające z istniejącego potencjału demograficznego.
1. W procesach demograficznych gminy od 20 lat obserwuje się stagnację.
2. Przyrost naturalny maleje.
3. W strukturze ludności wystąpił spadek liczby ludności w rocznikach przedprodukcyjnych
i poprodukcyjnych oraz wzrost roczników produkcyjnych.
4. Wystąpił wzrost bezrobocia (12,1%) do poziomu średniej stopy bezrobocia gmin
wiejskich (12,3%), który jest niższy od średniego bezrobocia w województwie lubuskim
(13,1%). Znaczny stopień bezrobocia jest zjawiskiem, które wywiera ujemny wpływ na
poziom życia ludności gminy. Przy wzroście ludności z grupy produkcyjnej jest szansą
zagospodarowania znacznej siły roboczej.
Uwarunkowania wynikające ze stanu i realizacji budownictwa mieszkaniowego.
1. W gminie Bojadła występuje wyższe zagęszczenie mieszkań i izb od średniego
zagęszczenia dla gmin wiejskich oraz od średniego zagęszczenia w województwie
lubuskim.
2. Budownictwo mieszkaniowe wykazuje stagnację.
Uwarunkowania wynikające z przekształceń własnościowych.
1. Sektor prywatny stanowi 93% podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie
KRUPGN-REGON.
2. Brak udziału kapitału zagranicznego w spółkach akcyjnych i z ograniczoną
odpowiedzialnością.
Uwarunkowania wynikające ze stanu usług.
1. Infrastruktura oświaty i wychowania obejmująca szkoły podstawowe i gimnazjum
pozwala na prawidłową obsługę w granicach obwodów szkolnych. Nie powoduje
„wydłużania” drogi dziecka do szkoły.
2. Obsługę w zakresie szkół maturalnych prowadzą miasta: Sulechów, Sława, Nowa Sól i
Zielona Góra.
3. Ogólny stan zaspokojenia mieszkańców gminy przez placówki podstawowej opieki
zdrowotnej jest wystarczający.
4. Realizowane są zadania w zakresie opieki społecznej.
5. Sieć sklepów i usług zapewnia zaspokojenie podstawowych potrzeb mieszkańców gminy.
3. ROZPOZNANIE STANU I FUNKCJONOWANIA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO.
3.1.
3.1.1.
CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW NATURALNYCH.
Położenie i rzeźba terenu.
Gmina Bojadła znajduje się na prawym brzegu Odry, około 15 km na wschód od Zielonej
Góry.
Według podziału fizyczno – geograficznego J. Kondrackiego cały obszar gminy stanowi
fragment Kotliny Kargowskiej – rozległej piaszczystej równiny powstałej na kontakcie sandru
Bruzdy Zbąszyńskiej z Pradoliną Warszawsko – Berlińską.
Kotlina zbudowana jest z systemu teras holoceńskich i plejstoceńskich, które na skutek
rozmycia często są nie rozdzielone morfologicznie. Dno Kotliny założone jest na wysokości 5255 m npm. Najwyższe miejsce na terenie gminy stanowią pagórki wydmowe sięgające ponad
70m npm, przy wysokości względnej dochodzącej do 10 m.
Dno Kotliny w obrębie tzw. “terasy rzeki meandrującej” czyli nie rozdzielonej terasy
holoceńskiej (zalewowej) i plejstoceńskiej (nadzalewowej) porozcinane jest licznymi
starorzeczami bardziej lub mniej wyraźnymi w terenie.
Formy największe, położone w bezpośredniej bliskości obecnego koryta Odry, są
przypuszczalnie formami powstałymi po regulacji rzeki w XXw.
Także część form mniejszych związanych z działalnością dopływów Odry i Obry ma swoją
genezę w ich skanalizowaniu.
Największe odrzańskie starorzecza, wcięte są do 5 m w podłoże i częściowo wypełnione
wodą.
Wydzielone fragmenty terasy nadzalewowej, odznaczające się w terenie, wznoszą się na
wysokości ca 55-60 m npm.
Powierzchnia terasy jest lekko sfalowana, jednakże spadki nie przekraczają 5%. Sfalowania są
pochodzenia wodnego lub eolicznego (misy deflacyjne przy wydmach).
Dość licznie na podłożu terasy nadzalewowej występują pagóry wydmowe, z których niektóre
zachowały klasycznie paraboliczne kształty (rejon Bojadła – Bełcze - Susłów).
Pozostałe mają na skutek rozmycia kształty nieregularne, tworząc często całe obszary wydmowe
o falistej powierzchni (np. w rejonie Klenicy). Wydmy są utrwalone szatą leśną, jednakże na
skutek niewłaściwej gospodarki leśnej obserwuje się na części z nich występowanie
intensywnych procesów erozyjnych.
3.1.2.
Formy antropogeniczne.
Najbardziej wyróżniającą się formą antropogeniczną jest wał przeciwpowodziowy ciągnący
się wzdłuż koryta Odry.
Na terenie gminy występują też niezbyt liczne wyrobiska poeksploatacyjne piasków lub glin, z
których największymi są wyrobiska na północ od Bojadeł o kilkuhektarowej powierzchni
wykorzystywane pod wysypisko odpadów i wylewisko.
3.2.
BUDOWA GEOLOGICZNA
Teren gminy Bojadła położony jest na obszarze monokliny przedsudeckiej, gdzie pod
osadami kenozoiku zalegają utwory triasu i jury.
Na starszym krystalicznym podłożu zbudowanym z piaskowców, wapieni i margli występują
osady trzecio i czwartorzędowe o miąższości 200-300 m.
Utwory trzeciorzędowe, stwierdzone tylko w głębszych wierceniach, występują na
głębokości 20-60 m ppt. Trzeciorzęd reprezentowany jest przez iły, mułki i piaski.
Osady trzeciorzędowe noszą ślady zaburzeń glacitektonicznych, które powodują duże
zmienności stropu trzeciorzędu jak również wyciśnięcie iłów w spągowe partie utworów
czwartorzędowych.
Osady czwartorzędowe wydzielone na obszarze gminy Bojadła mają ścisły związek z
morfologią terenu. Teren gminy położony jest całkowicie na obszarze doliny rzeki Odry, która na
tym odcinku ma generalny kierunek S-N.
Charakterystyczne dla tego typu kierunków przepływu rzeki Odry są formy przełomowe o
stosunkowo wąskiej dolinie. Przeciwieństwem tego przypadku są kierunki zachodnie i
północno–zachodnie, gdzie współczesna rzeka wykorzystuje formy pradolin (np. pradolina
Warszawsko–Berlińska w przypadku okolic ujścia Obrzycy) i tworzy rozległą dolinę z licznymi
tarasami piaszczystymi.
Na omawianym terenie czwartorzęd reprezentowany jest na powierzchni przez plejstoceńskie,
szczątkowe terasy nadzalewowe zbudowane z gruboziarnistego piasku i żwiru. Formy te noszą
ślady intensywnej erozji rzecznej.
Pozostałą część terenu budują holoceńskie utwory rzeczne związane z terasą rzeki
meandrującej. Utwory te reprezentowane są generalnie przez piaski rzeczne, które na znacznej
powierzchni przykryte są licznymi madami gliniastymi typu organicznego. Łączna miąższość
utworów holoceńskich sięga 6,0-10,0 m. Głębsze podłoże czwartorzędowe (plejstocen)
zbudowane jest z utworów glacjalnych i fluwioglacjalnych (gliny, piaski–żwiry)
umożliwiających prześledzenie poszczególnych poziomów glin morenowych związanych z
trzema okresami zlodowaceń jakie miały miejsce na tym terenie.
Wracając do utworów holoceńskich wspomnieć należy o starorzeczach występujących wzdłuż
koryta Odry i sięgających nawet odległości kilku i kilkunastu kilometrów od współczesnej rzeki.
Starorzecza położone w znacznej odległości od rzeki są na ogół pozbawione wody a wypełnia je
torf i namuły będące w stanie plastycznym i miękkoplastycznym. Występują też na tym terenie
bezodpływowe zagłębienia podścielone nieprzepuszczalnymi dając w ten sposób obszary o stałej
lub okresowej podmokłości (rejon Bełcze – Susłów).
Omawiając utwory holoceńskie nie sposób pominąć formy zwanej wydmami, które występują w
dużych ilościach na terenie gminy Bojadła (np. na północ od drogi Bełcze – Susłów).
Wydmy porośnięte są lasami iglastymi a wysokość skarp dochodzi do 10 i więcej metrów.
Wydmy występują na ogół na szczątkowych terasach nadzalewowych, ale można też
zaobserwować wydmy położone na piaszczystej terasie holoceńskiej.
Przedstawiona powyżej budowa geologiczna daje możliwość oceny przydatności podłoża
dla celów lokalizacji zabudowy. Korzystne warunki dla budownictwa wykazują tereny
zbudowane z piasków, pozbawione mad gliniastych, o stosunkowo głęboko występującym
zwierciadle wody gruntowej (poniżej 2,0 m). Do obszarów takich zaliczyć należy rejon Bojadeł,
Kartna, Siadczy i częściowo Klenicy i Pyrnika. Występują tam w podłożu piaski średnie i grube
w stanie średniozagęszczonym (JD~0,50) będące nośnym podłożem budowlanym. Woda
gruntowa występuje w piaskach na głębokości 2,0 i poniżej 2,0 m ppt. Pozostałe obszary gminy
na ogół przykrywa 1,0-2,0 metrowa warstwa mad gliniastych w stanie plastycznym, które są
słabonośnym podłożem budowlanym.
3.3.
SUROWCE MINERALNE.
Teren gminy Bojadła jest stosunkowo ubogi w surowce mineralne i brak jest większych
perspektyw na powiększenie bazy surowcowej. Jedynymi surowcami są piaski pochodzenia
rzecznego i eolicznego. Pierwsze w zależności od uziarnienia mogą być wykorzystywane do
celów ogólnobudowlanych, drugie, w których dominuje frakcja 0,25 (wydmy) mogą znaleźć
zastosowania do produkcji cegły wapienno - piaskowej, betonów komórkowych i zapraw
tynkarskich.
Surowce te mają jednak znaczenie lokalne, chociaż zasoby ich są znaczne i wymagałyby
udokumentowania geologicznego. Udokumentowane złoże piasków kwarcowych w Bojadłach
(P.G. Kraków 1959r.):
- zasoby w kategorii A bilansowe
- 348 338 m3
- zasoby w kategorii A pozabilansowe - 8 592 m3
3.4.
3.4.1.
WARUNKI WODNE.
Wody powierzchniowe.
Obszar gminy Bojadła położony jest w zlewni rzeki Obrzycy, która stanowi zachodnią
granicę gminy. Z większych cieków powierzchniowych wymienić należy kanał Bojadelski i
kanał Obrzycki. Ponadto do wód powierzchniowych zaliczyć trzeba starorzecza występujące w
rejonie Klenicy, Przewozu i Pyrnika, których powierzchnie niejednokrotnie są rzędu kilku
hektarów.
Odra na całej długości granicy gminy oddzielona jest 3-5 m wałem przeciwpowodziowym. W
okresach wysokich stanów wód część terenów położonych wzdłuż wałów podtapiana jest przez
wezbrane wody Odry, szczególnie w miejscach występowania gruntów piaszczystych.
Tereny podmokłe występują też w rejonie Bełcze-Susłów, gdzie w podłożu zalegają torfy i mady
gliniaste typu namułowego.
Rzeka Odra charakteryzuje się na badanym terenie dużymi różnicami stanów wód średnich
±5,0 m.
Ponadto Odra wykazuje na tym odcinku przepływ rzędu 1 200 m3/s i jednocześnie transportuje
materiał pochodzący z erozji w ilości około 10 kG/s.
Silna działalność erozyjna dostarcza z dorzecza około 30 t materiału z powierzchni 1 km2 zlewni
w ciągu roku. Odra na omawianym odcinku prowadzi wody poza klasowe jeżeli chodzi o stan
czystości wody – pod względem fizyko-chemicznym i bakteriologicznym - stan czystości wód
pozostałych cieków przedstawia się podobnie.
3.4.2.
Wody gruntowe.
Wody gruntowe mają ścisły związek z budową geologiczną terenu gminy.
Cały obszar gminy Bojadła położony jest w strefie dolinnej i o poziomie wód gruntowych
decyduje w dużym stopniu stan wody w Odrze. Odra ma charakter drenujący w okresie stanów
niskich i średnich. Natomiast w okresach wysokich stanów następuje zalewanie i podtapianie
obszarów położonych w bliskim sąsiedztwie rzeki.
Wody gruntowe pierwszego poziomu związane są z serią piasków rzecznych i dają zwierciadło
swobodne na głębokość 1,0-3,0 m. W przypadku występowania mad gliniastych na piaskach
zwierciadło występuje pod napięciem hydrostatycznym i stabilizuje na głębokości 1,0-2,0 m.
Studnie założone w rejonie Bojadeł i Klenicy eksploatują wodę z poziomu piasków i żwirów
plejstoceńskich tj. z głębokości ok. 20 m ppt. Wydajność tych studni jest rzędu 20-24 m3/h przy
depresji s=1,5-1,7m. Brak jest innych możliwości eksploatacji wody, gdyż poziom
trzeciorzędowy występuje głęboko, a jego wydajność na skutek zaburzeń glacitektonicznych jest
na ogół niewielka.
3.5.
WARUNKI KLIMATYCZNE.
Według regionalizacji klimatycznej W. Okołowicza gmina Bojadła znajduje się w krainie
nr 28, gdzie zaznacza się dominujący wpływ oceanu. Ogólne cechy charakterystyczne to
stosunkowo małe roczne amplitudy temperatury powietrza, wiosna wczesna, lato długie, zima
łagodna i krótka z mało trwałą pokrywą śnieżną.
Wg średnich danych kraina nr 28 charakteryzuje się następująco:
Temperatura powietrza
Czas trwania
Ilość dni
styczeń
lipiec
Zima
Lato
pogodnych
pochmurnych
Opady roczne
[mm]
Ilość dni z szatą
śnieżną
-1,2 OC
17,8 OC
68 dni
90 dni
60 dni
108 dni
550
47 dni
Termiczne pory roku
Pora roku
Średnia temperatura dobowa –
Td
Początek
O
Czas trwania
Przedwiośnie
0-5 C
brak d.
38-40 dni
Wiosna
5-15 OC
1 IV
60-63 dni
Lato
>15 OC
1 VI
90-95 dni
O
Jesień
15-5 C
1 IX
60-63 dni
Przedzimie
5-0 OC
1 XI
40 dni
11-15 XII
65-70 dni
O
Zima
<0 C
Średnie usłonecznienie (ilość godzin ze słońcem na dobę)
Miesiąc
IV
V
VI
VII
VIII
IX
R
Ilość godzin
5,0
6,4
7,4
6,6
6,2
5,6
4,2
Promieniowanie całkowite roczne w cal/cm2/d = 235
Fenologiczne pory roku
Pora roku
Objawy fenologiczne
Data początkowa
zaranie wiosny
zakwitanie leszczyny i podbiału
21-26 III
wczesna wiosna
zakwitanie czeremchy i mniszka lekarskiego
25-30 IV
pełnia wiosny
zakwitanie lilaka i kasztanowca
10 V
wczesne lata
zakwitanie żyta ozimego i grochodrzewu
lato
zakwitanie lipy drobnolistnej i żniwa żyta ozimego
5-10 VII
1-5 VI
wczesna jesień
dojrzewanie kasztanowca, pełnia kwitnienia wrzosu
5-10 IX
jesień
zmiana barwy i opadanie liści u asztanowca i brzozy
10 X
Według istniejącej od 1956 stacji meteorologicznej w pobliskim Trzebiechowie klimat
omawianego terenu charakteryzuje się następującymi parametrami:
Średnia miesięczna temperatura.
Miesiąc
Stacja
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
V-VIII
IV-IX
Rok
Trzebiechów
-1,4
-1,6
2,2
8,3
13,0
17,2
18,2
17,4
13,8
9,0
4,0
0,5
16,1
14,6
19,8
Swarzynice
-1,4
-0,4
3,0
7,4
12,9
16,0
18,0
16,7
13,1
8,0
3,0
-0,2
15,6
14,0
19,4
Bezwzględne miesięczne maksima i minima temperatury w oC dla stacji Swarzynice.
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
MAX
12,0
17,4
23,3
27,4
34,6
34,4
36,4
33,6
33,5
26,5
18,8
15,3
VII 1982
MIN
-21,8
-23,5
-20,3
-6,8
-3,1
2,6
5,8
1,1
-1,3
-8,4
-13,1
-20,0
II 1985
Średnie amplitudy dobowe temperatury w oC.
Miesiąc
Stacja
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
Rok
Trzebiechów
5,6
7,0
8,5
11,1
11,6
12,1
11,1
10,8
10,2
8,2
5,8
4,7
8,8
Swarzynice
5,3
6,4
8,1
10.3
11.8
12.0
9,5
9,4
9,1
7,4
4,9
4,5
7,6
Średnia suma opadów atmosferycznych w mm.
Miesiąc
Stacja
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
V-VIII
IV-IX
Rok
Kargowa
37
27
33
37
54
62
73
53
44
36
35
37
189
323
528
Konotop
37
27
33
38
54
58
74
56
47
37
34
36
186
327
531
Swarzynice
38
28
33
38
56
62
83
56
47
39
38
37
201
342
555
Częstotliwość występowania poszczególnych kierunków wiatrów (Stacja Trzebiechów).
N
4,8
NE
7,2
E
9,5
SE
6,6
S
4,8
SW
10,8
W
24,5
NW
11,0
C
20,8
Według podziału K. Prawdzica i Cz. Koźmińskiego omawiana gmina leży w obrębie krainy X
- pasa pradolin południowych części wschodniej. Podstawowe dane charakteryzujące tę krainę są
następujące:
- średnia roczna temperatura powietrza wynosi 8,2 oC,
- amplitudy dobowe temperatur okresu V-VII wynoszą 10,5 oC,
- w ciągu roku dni gorących z temperaturą powyżej 25 oC jest 34,
- ostatni przymrozek wiosenny pojawia się między 20 a 30 kwietnia,
- w okresie IV-X występuje 10-15 dni z przymrozkami,
- okres największego zagrożenia przez przymrozki to miesiące marzec i kwiecień,
- w ciągu roku dni mroźnych i temperaturą poniżej 0 oC jest 32-35,
- początek zimy przypada na 23 grudnia,
- zima trwa 65=71 dni,
- okres wegetacyjny z temperaturą średnią powyżej 5 oC trwa 224 dni,
- okres dojrzewania z temperaturą średnią powyżej 15 oC trwa 97 dni,
- roczna suma opadów w obrębie krainy waha się od 490-550mm i jest najniższa w obrębie
byłego województwa zielonogórskiego,
- pokrywa śnieżna utrzymuje się około 40-48 dni.
K. Prawdzic i Cz. Koźmiński uznają krainę X za upośledzoną jeśli chodzi o warunki
wilgotnościowe ze względu na niskie sumy opadów oraz długotrwałe i częste posuchy
atmosferyczne. Jest to również kraina w największym stopniu narażona na występowanie
przymrozków.
3.6.
WARUNKI GLEBOWE.
Pod względem jakości gleb dla rolnictwa omawiana gmina posiada średnie warunki dla
rozwoju i intensyfikacji produkcji rolnej. Przeważają tu 2 typy gleb: mady w obrębie terasy
holoceńskiej Odry i gleby brunatne na terasie plejstoceńskiej.
Użytki rolne stanowią 4 263 ha, przy czym grunty orne stanowią 3 045 ha.
Gleby pod względem zasięgu poszczególnych klas stanowią strukturę mozaikową, gdzie klasy
najlepsze często są przedzielone przez najgorsze, często w obrębie tej samej formy
morfologicznej.
Użytki zielone stanowią 1 227 ha, rozkład w poszczególnych klasach przedstawiono w
rozdziale dotyczącym rolnictwa.
Zajmują one obniżenie terasowe, dawne starorzecza, dolinki boczne. Często są podmokłe. W
runie występuje wiele gatunków traw i roślin zielnych. Winny pozostać bezwzględnie utrzymane.
Gmina Bojadła posiada opracowane przez IUNiG w Puławach “Warunki przyrodnicze
produkcji rolnej” z 1987r. wraz z częścią graficzną kompleksów przydatności rolniczej gleb.
3.7.
SZATA LEŚNA.
Lasy na terenie gminy zajmują 4 906 ha, co daje lesistość 47,1%. Pod względem
administracyjnym należą do Nadleśnictwa Sulechów i Sława, lasy prywatne to ok. 52 ha.
Pod względem przyrodniczo - leśnym są zakwalifikowane do Wielkopolsko-Pomorskiej
Krainy, Dzielnicy Pojezierza Lubuskiego. Zdecydowaną większość powierzchni leśnych stanowi
siedlisko boru świeżego i suchego, następnie boru mieszanego świeżego. W obniżeniach
dolinnych i dawnych starorzeczach oraz przy korycie Odry występują podmokłe siedliska lasowe
i olsy.
Krótka charakterystyka siedlisk leśnych:
- Bór suchy (Bs) - dominującym gatunkiem jest sosna, niekiedy z domieszką brzozy. Jakość
drzewostanów na ogół słaba. Znaczne połacie drzewostanów są przerzedzone, o strzałach
krzywych i sękatych. W runie występuje wrzos, brusznica, płonnik. W drzewostanach
młodszych klas wieku i zwartych pokrywa jest martwa.
- Bór świeży (Bśw) - drzewostany tworzy sosna II-III bonitacji, a w starszych drzewostanach
również IV. Domieszka brzozy i akacji jest niewielka. Jakość drzewostanów pod
względem technicznym i hodowlanym jest średnia. W podszytach występuje sosna, brzoza,
świerk, dąb oraz gatunki sztucznie wprowadzone. W runie występuje borówka, brusznica i
czernica, wrzos, chrobotek, szczotlich, kostrzewa.
- Bór mieszany świeży (Bmśw) - przeważają drzewostany sosnowe I-III bonitacji i dobrej
jakości technicznej i hodowlanej w domieszce występuje świerk, dąb, buk, daglezja,
brzoza, akacja, topola. Podszyty liczne tworzy sosna, kruszyna, akacja, jarzębina, dąb,
świerk. W runie występują: borówka, czernica, malina, jeżyna, orlica, szczawik,
narecznica.
- Bór wilgotny (Bw) - drzewostany tworzy sosna bonitacji II-III z domieszką brzozy i
świerka. W runie występuje trzęślica, wrzos, turzyca, łochynia.
- Bór mieszany wilgotny (Bmw) - drzewostany obok sosny tworzy: świerk, dąb, brzoza,
olsza, topola i osika, które występują również w zmieszaniu. Jakość drzewostanów średnia.
W podszycie kruszyna czeremch, świerk, brzoza, olsza, dąb. W runie czernica, narecznica,
orlica, turzyca, płonnik, torfowce.
- Las mieszany (Lm) - występuje jako fragmenty wśród pozostałych typów siedliskowych.
Drzewostany tworzą wszystkie gatunki, przeważają drzewostany sosnowe i dębowe. Jakość
techniczna i hodowlana dobra. Warstwa podszytowa bogata, utworzona ze świerka,
jarzębiny, dębu, buku, czeremchy, brzozy, leszczyny, bzu czarnego. W runie występują
czernica, narecznica, szczawik, kosmatka, poziomka, zawilec, bluszczyk.
- Las świeży (Ls) - największą powierzchnię zajmują drzewostany dębowe I-II bonitacji i
dobrej jakości. W domieszce modrzew, sosna, świerk, grab, brzoza, olsza. W podszycie
grab, dereń, głóg, wiąz, tarnina, bez czarny, a w runie malina, jeżyna, pokrzywa, przytulia,
zawilec, kuklik.
- Las wilgotny (w) - głównym gatunkiem panującym jest dąb. Znaczne powierzchnie
zajmuje olsza i jesion. Drzewostany dębowe są dobrej jakości. W II piętrze występuje grab,
wiąz, czeremch, leszczyna. W runie pokrzywa, turzyca, bodziszek, jaskier, niecierpek,
kopytnik.
- Ols jesionowy (Oj) - drzewostan stanowią olsza i jesion na ogół dobrej jakości. W
podszycie czeremcha, dereń, bez czarny. Runo tworzy podagrycznik, pokrzywa, turzyca,
chmiel, kopytnik.
- Ols (O) - drzewostany tworzą głównie olsza i brzoza na ogół dobrej jakości. W podszycie
występuje bez czarny, łoża, kruszyna, czeremcha, jesion. W runie występuje: pokrzywa,
malina, czernica, jaskier, sit.
Dominującymi pod względem gospodarczym gatunkami są: sosna, dąb, olsza.
- Sosna - jest gatunkiem panującym na terenie gminy. Tworzy lite drzewostany, na dużych
powierzchniach jednowiekowe. Jakość drzewostanów sosnowych jest średnia,
pogarszająca się w drzewostanach starszych.
- Dąb - występuje na siedlisku lasu mieszanego i lasu wilgotnego tworząc lite dąbrowy.
Dębiny charakteryzują się dobrą jakością techniczną i hodowlaną.
- Olsza - występuje na terenach obniżonych, wzdłuż cieków i zbiorników wodnych. Tworzy
drzewostany o dobrej jakości, z których część jest pochodzenia odroślowego.
Wnioski.
1. Rozległe siedliska borowe podnoszą walory krajobrazowo-zdrowotne. Są atrakcyjne dla
zbieraczy płodów runa leśnego.
2. Stan higieny atmosfery jest dobry, roślinność nie wykazuje zniszczeń z tytułu
zanieczyszczenia powietrza.
3.8.
DEGRADACJA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO.
Na terenie Gminy nie zarejestrowano degradacji środowiska przyrodniczego za wyjątkiem
obszarów wysypisk odpadów stałych i wylewisk we wsiach Klenica oraz Bojadła. szczególnie to
drugie, które znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie cieku jest elementem zanieczyszczającym
wody zarówno podziemne jak i powierzchniowe.
Uporządkowania wymaga gospodarka ściekowa na terenie całej gminy, z uwagi na wpływ
ścieków pochodzących z gospodarstw oraz obiektów gorzelni w Pyrniku na czystość wód zlewni
rzeki Obrzycy i pośrednio wody Odry.
Niekorzystny wpływ na ciekawe krajobrazowo wydmy występujące po północno-wschodniej
stronie wsi Bojadła ma prowadzona eksploatacja kruszywa. Pod wpływem warunków
pogodowych formacja zaczyna się przemieszczać i jest podatniejsza na erozję.
Wnioski.
1. Należy zlikwidować wylewisko na północy od Bojadeł, a wysypiska śmieci winny mieć
charakter przejściowy, tzn. składowane odpady winny być wywożone poza strefę ochrony
zlewni wód Obrzycy.
2. Uporządkować gospodarkę wodno-ściekową na terenie gminy.
3. Chronić kompleks wydmowy Bojadła-Bełcze przed erozją.
3.9.
OBSZARY I ELEMENTY PRZYRODNICZE OBJĘTE OCHRONĄ PRAWNĄ.
Elementami podlegającymi ochronie prawnej na terenie Gminy są:
- pomniki przyrody,
- strefy ochrony zasobowej ujęć wód służących do zbiorowego zaopatrzenia w wodę –
omówiono szczegółowo w rozdziale, dotyczącym zaopatrzenia w wodę,
- zbiornik Wód Podziemnych– nr 150 i 302 - należący do Głównych Zbiorników Wód
Podziemnych (GZWP
- użytki rolne II, III i IV klasy bonitacyjnej oraz grunty rolne,
- określone właściwymi przepisami gatunki roślin i zwierząt,
- obszar chronionego krajobrazu, obejmujący południowo-wschodnią część gminy,
- użytki ekologiczne,
- prawie cała gmina leży w obrębie strefy pośredniej ochrony wód zlewni rzeki Obrzycy.
Główny Zbiornik Wód Podziemnych Nr 150 (w części ONO i w części OWO) oraz Nr 302
(ONO)- Szczegółowo omówiono w rozdziale - Zbiorniki wód podziemnych.
Obszary chronionego krajobrazu – obejmują południowo-wschodnią część gminy, o
powierzchni ok. 4 100 ha, zostały ustanowione Rozporządzeniem Nr 6 Wojewody
Zielonogórskiego z dnia 10 lipca 1996r. (Dz.Urz.Woj.Ziel.Nr 12, poz.117) i obejmują zespoły
leśne. W lasach tych przeważają drzewostany sosnowe z wrzosem zwyczajnym, żarnowcem i
jałowcem w podszyciu, ale miejscami występują domieszki drzew liściastych (dąb, brzoza, buk),
natomiast z drzew iglastych także jodła i świerk.
Pomniki przyrody
nr 458 - zlokalizowany na międzywalu przy przeprawie promowej. Stanowi go 9 dębów
szypułkowych w wieku ok. 250 lat o wys. 15-17m i obwodach od 329 do 485 cm –
Nadleśnictwo Sulechów, obręb Klenica oddz. 305p,
nr 459 - dąb bezszypułkowy w wieku ok. 200 lat, o obwodzie 349 cm i wysokości 18m
zlokalizowany na zieleńcu gminnym w Bojadłach.
nr 460 - dąb bezszypułkowy w wieku 250 lat, obw. 437 cm, wys. 16m, zlokalizowany obok
budynku byłej szkoły we wsi Bełcze,
nr 822 - dąb szypułkowy wiek ok. 300 lat, obw. 400 cm, wys. 28m, Klenica – park,
nr 842 – lipa drobnolistna wiek ok. 160 lat, obw. 350 cm, wys. 24m, Nadleśnictwo
Sulechów, obręb Klenica, oddz. 199c,
nr 843 – jesion wyniosły, wiek. ok. 160 lat, obw. 400cm, wys. 23m, Nadleśnictwo
Sulechów, obręb Klenica, oddz. 199b,
nr 1026 – starodrzew sosnowy „Tańczące sosny”, pow. 3,36 ha, Nadleśnictwo Sulechów,
Leśnictwo Siadcza, oddz. 124b
nr 1027 – drzewostan sosnowy „Wiekowa sośnina”, pow. 3,40 ha, Nadleśnictwo Sulechów,
Leśnictwo Siadcza, oddz. 233s
nr 1044 – grupa 6 dębów szypułkowych, obw. 460 cm, 510 cm, pozostałe 250-280 cm,
Nadleśnictwo Sulechów, Leśnictwo Siadcza, oddz. 236d.
Użytki ekologiczne:
nr 114 – Bagno lisie – pow. 1,25 ha, Nadleśnictwo Sulechów, Leśnictwo Klenica, oddz.
262k,
nr 117 – Przy dębach – pow. 3,10 ha, Nadleśnictwo Sulechów, Leśnictwo Klenica, oddz.
252b,
nr 119 – Kacze doły – pow. 1,17 ha, Nadleśnictwo Sulechów, Leśnictwo Klenica, oddz.
304 b,c,d,
nr 125 – Wyspa – pow. 2,14 ha, Nadleśnictwo Sulechów, Leśnictwo Siadcza, oddz. 235r,
nr 127 – Cypel – pow. 6,70 ha, Nadleśnictwo Sulechów, Leśnictwo Siadcza, oddz. 248i,
nr 139 – Łuk wodny – pow. 18,49 ha, Nadleśnictwo Sulechów, Leśnictwo Bojadła, oddz.
299b,300c
Ponadto, na terenie gminy stwierdzono występowanie zwierząt objętych ochroną prawną:
- bocian czarny – Nadleśnictwo Sława Śląska, obręb Kochanowo, oddz. 251c,
- bóbr europejski - Nadleśnictwo Sława Śląska, obręb Kochanowo, oddz.278, 277 – teren
przeciwpowodziowych wałów nadodrzańskich,
- bezpośrednie sąsiedztwo ostoi orła bielika - Nadleśnictwo Sława Śl., Lęśnictwo
Sabinówka, oddz.236 – gm. Nowa Sól
- bocian biały – gniazda we wsiach Młynkowo, Bojadła, Przewóz, Pyrnik.
Do innych elementów środowiska, wymagających ochrony, pielęgnacji i nadzoru należą:
- Wydmy - piaszczyste pagóry zbudowane z luźnego i słabozagęszczonego piasku, o
kształcie parabolicznym porośnięte lasami (siedliska borowe). Najładniejszy ciąg wydm
znajduje się na linii Bojadła - Bełcze - Siadcza. Łatwo ulegają erozji, dlatego też winny być
ciągle zalesione. Pożądane jest także umocnienie przez wprowadzenie odpowiednich
gatunków traw i innych roślin niskich.
- Parki podworskie o charakterze zabytkowym
Park w Bojadłach - nr rejestru 3068 - powierzchnia 2,09 ha, w tym wody 0,11 ha. Park o
charakterze ogrodu barokowego drzewostan w wieku 50-120 lat, w tym 3 dęby spełniające
wymogi dla pomników przyrody. Stan zdrowotny drzew liściastych dobry, iglaków zły - na
skutek złej pielęgnacji. W parku należy zlikwidować samosiewy i odrosty i wyczyścić
staw.
Park w Klenicy - założony w XIXw., powierzchnia 7,24 ha, w tym wody 2,52 ha. Bardzo
bogaty, często egzotyczny drzewostan, np. iglaki: jedlica, daglezja, sosna wejmutka i
czarna, modrzew, świerk srebrny kłujący, żywotnik zielony i liściaste: dąb szypułkowy,
czerwony, błotny, burgundzki i szkarłatny, lipa drobnolistna, wielkolistna i srebrna, jesion
wyniosły i amerykański, kasztanowiec biały, klon pospolity i polny, wiąz szypułkowy,
robinia, buk czerwony i zwykły, grab, olcha czarna, topola biała, wierzba biała, pigwa
pospolita, brzoza brodawkowa. Park wymaga pielęgnacji, należy także oczyścić rowy i
staw,
- Glebowa Powierzchnia Wzorcowa - Nadleśnictwo Sława Śląska, obręb Kochanowo,
oddz.187-190, 208-211, 225-228 w części położone na terenie gminy Kolsko.
- prawie cała gmina leży w obrębie strefy pośredniej ochrony wód zlewni rzeki Obrzycy,
będącej źródłem wody pitnej dla miasta Zielonej Góry,
- kompleksy nadodrzańskich łąk z chronionymi roślinami zielnymi.
Wnioski.
1. Dokonać przeglądu gminy pod katem wyszukiwania nowych obiektów kwalifikujących
się do objęcia ochroną.
2. Poddać pielęgnacji istniejące parki podworskie.
3. Chronić przed zabudową i zainwestowaniem nadodrzańskie łąki.
4. Doprowadzić do przesiedlenia bobrów zamieszkujących nadodrzańskie wały
przeciwpowodziowe.
3.10. ROLNICTWO.
Dokonane w wyniku zmian ustrojowych przejście do systemu gospodarki rynkowej spowodowało zasadnicze zmiany w
funkcjonowaniu wsi i rolnictwa. Zmienione warunki makroekonomiczne wywołały głęboki regres w produkcji rolniczej
i pogorszenie warunków życia zdecydowanej większości ludzi na wsi.
Współczynnik waloryzacji gruntów rolnych w punktach wynosi dla Gminy– 65,4. Dla porównania dawne woj.zielonogórskie –
61,3, kraj - 66.6.
Powierzchnia użytków rolnych ogółem wynosi 4 263 ha – co stanowi 41,7 % powierzchni całej gminy, w tym grunty orne
3 034 ha.
Udział klas bonitacyjnych użytków zielonych w powierzchni gruntów rolnych:
klasa II
12 ha
klasa III
155 ha
klasa IV
526 ha
klasa V
394 ha
klasa VI
117 ha
klasa VIRz
4 ha
Udział klas bonitacyjnych gruntów rolnych w powierzchni gruntów rolnych:
klasa II
4 ha
klasa IIIa
121 ha
klasa IIIb
275 ha
klasa IVa
848 ha
klasa IVb
702 ha
klasa V
713 ha
klasa VI
380 ha
klasa VIRz
42 ha
Dominują gleby bardzo kwaśne i kwaśne – 91,6% pow. użytków rolnych. Bardzo niska jest zasobność fosforu, aż 70%
gleb wymaga nawożenia magnezem. Najwyższe niedobory mikroelementów dotyczą molibdenu, miedzi i boru.
Biorąc pod uwagę warunki wodne, obejmujące zdolność retencyjną gleb oraz opady, Gmina w skali 10-cio punktowej
osiąga 5,9 – posiada warunki średnio korzystne, na pograniczu korzystnych (4,1-6,0).
Województwo walczy z problemami restrukturyzacji gospodarstw państwowych, które
zajmowały w gminie Bojadła ok.50,8% obszaru użytków rolnych. Przekształcenia w rolnictwie
prowadzą do zmniejszenia liczby zatrudnionych i ograniczanie dochodów znacznej części rodzin
wiejskich. Stopa bezrobocia na wsi w Gminie sięga 12,1% - 1998r. Liczba zarejestrowanych
nierolniczych podmiotów gospodarczych w przeliczeniu na 100 mieszkańców wyniosła w
połowie 1999r. – 3,07.
Przeciętna wielkość gospodarstwa rolnego to powierzchnia powyżej 15 ha. Zaznaczyć tu
należy, że najliczniejszą grupę stanowią rolnicy gospodarujący na obszarze powyżej 1-5 ha –
55,2%.
Warunki naturalne dla produkcji rolnej na terenie Gminy nie należą do złych.
Podstawowe znaczenie dla rolnictwa ma też sieć usług rolniczych, produkcyjnych, przetwórstwo
rolne i funkcjonowanie rynku rolnego.
W sferze produkcji rolnej aktywność ludności wiejskiej jest średnia. Nastawia się ona przede
wszystkim na działalność alternatywną. Rolnicza działalność specjalna widoczna jest przede
wszystkim w okolicach wsi Bojadła – masarnia, młyn, Pyrnik - gorzelnia.
Niekorzystnym zjawiskiem jest duży udział gruntów ugorowanych i odłogowanych.
Praktycznie niewykorzystane, popadające w ruinę są zespoły obiektów po byłych PGR-ach w
większości wsi na terenie Gminy. Istnieje tu możliwość lokalizacji i rozwoju dużych
indywidualnych gospodarstw.
Właścicielem gruntów rolnych na terenie gminy Bojadła jest też Agencja Własności Rolnej
Skarbu Państwa, która posiada 2 162 ha gruntów rolnych – stan na dzień 1.11.1999r.
Wnioski:
1. Liczba ludności utrzymującej się z rolnictwa będzie maleć.
2. Należy dążyć do pobudzenia aktywności ludności wiejskiej w kierunku wykorzystania
istniejących zasobów.
3. Małe zainteresowanie zagospodarowaniem mienia po byłych PGR-ach.
4. Gmina posiada korzystne warunki przyrodnicze do rozwoju rolnictwa. Z uwagi na
konieczność szczególnej ochrony wód należy rozpatrzyć możliwość rozwoju rolnictwa
biodynamicznego.
5. Dużą wartość przyrodniczą i ekologiczną przedstawiają trwałe użytki zielone, będące
podstawą gospodarki hodowlanej. Winno się zdecydowanie chronić je przed zmianą
użytkowania na grunty orne. Użytki zielone są także najwłaściwszą formą
zagospodarowania międzywala.
6. Należy rozważyć możliwość rozwoju form alternatywnych rolnictwa na terenie Gminy.
3.11. TURYSTYKA.
Gmina, pomimo dużych, ciekawych zasobów przyrodniczych oraz kulturowych nie posiada
praktycznie żadnej własnej bazy turystycznej.
Rzeka Odra, płynąca zachodnim skrajem Gminy oraz jej starorzecza i przyległe zalane wodą
dolinki stanowią raj dla turysty wędkarza, a okoliczne lasy mogą służyć grzybiarzom.
Dodatkowym atutem dla rozwoju funkcji turystycznej jest brak na terenie gminy uciążliwych
obiektów produkcyjnych oraz innych wytwarzających hałas i zanieczyszczenia.
Gmina nie posiada ścieżek rowerowych. Kanwę takiego systemu mogłyby stanowić istniejące
zasoby kulturowe – ciekawe obiekty zabytkowe, przyrodnicze, miejsca pamięci. Planuje się
przedłużenie projektowanego szlaku rowerowego z terenu gminy Zabór na trasie przepływu
promu rzecznego we wsiach Milsko-Przewóz.
Na terenie Gminy zarejestrowano tylko jedno gospodarstwo agroturystyczne. Prowadzą je
Państwo Henryka i Marian Michalakowie we wsi Bojadła, ul.Sulechowska 26 A. Trzeba tu
zaznaczyć, że Gmina posiada wprost idealne warunki do rozwoju takiej formy turystyki.
Jednym z najważniejszych atutów Gminy jest jej harmonijny krajobraz przyrodniczo-kulturowy.
Realizując nowe funkcje w tej przestrzeni należy być bardzo ostrożnym i uważać, aby dobra tego
„nie zgubić”.
4. STAN WYPOSAŻENIA W INFRASTRUKTURĘ TECHNICZNĄ.
4.1.
ZAOPATRZENIE W WODĘ.
Na terenie gminy znajduje się 9 wsi sołeckich, 4 przysiółki i 2 osady. Mieszkańcy 8
miejscowości korzystają z dostawy wody z systemów wodociągowych, co stanowi 66,7% ogółu
miejscowości.
W odniesieniu do gospodarstw domowych, na ogólną ilość 853 gospodarstw z dostawy wody z
wodociągów korzysta 640 gospodarstw, co stanowi 75,0%. Prawie wszyscy odbiorcy są
rozliczani za pobór wody na podstawie odczytów wodomierzy.
Wodociągu nie mają następujące miejscowości: Siadcza, Susłów, Pólko i Sosnówka.
Żadne z ujęć komunalnych nie posiada wyznaczonej i zatwierdzonej strefy ochrony pośredniej,
zgodnie z rozporządzeniem MOŚZNiL z dnia 5.11.1991r. (Dz. U. Nr 116, poz.504 z 1991r.).
Także pozwolenia wodno-prawne na pobór wód podziemnych wymagają aktualizacji.
Nadzór nad eksploatacją wszystkich wodociągów prowadzi bezpośrednio Urząd Gminy.
4.1.1.
Opis szczegółowy sieci wodociągowej.
1. Wodociąg grupowy Bojadła – Klenica – Kartno – Przewóz.
Ujęcie wody i stacja uzdatniania usytuowana jest w Bojadłach i oznaczona: ujęcie wody –
WZ-1 a stacja uzdatniania WZ-1.1. Ujęcie składa się z dwóch studni o głębokości 42,0 i
47,0 m i posiada zatwierdzone zasoby w kategorii „B” w wielkości
Q=89,0 m3/godz.(2 136,0 m3/dobę). Woda surowa zawiera ponadnormatywne ilości
związków żelaza i manganu. Uzdatnianie wody odbywa się w Hydrofiltrze 60M (WZ-1.1.).
Sieci wodociągowe magistralne i rozdzielcze o łącznej długości – l=29,7 km i średnicach
Ø225, Ø160, Ø110 i Ø90 mm. Ilość przyłączy wodociągowych: Bojadła – 214 szt., Klenica
– 238 szt., Kartno – 31 szt., Przewóz – 22 szt. Średnia produkcja wody w roku 1999
wyniosła 2 14,0 m3/dobę, co stanowi 10,0% wydajności ujęcia. Wodociąg o znacznej
rezerwie wydajności.
2. Wodociąg grupowy Pyrnik – Młynkowo.
Charakteryzuje się podwójnymi ujęciami i stacjami uzdatniania zlokalizowanymi w Pyrniku
(oznaczone WZ-3) i w Młynkowie (oznaczone WZ-3.1.). Ujęcie w Pyrniku składa się z
dwóch studni o głębokości 30,0 m każda i zatwierdzonych w kategorii „B” zasobach w
wielkości Q=22,0 m3/godz. (528,0 m3/dobę). Woda surowa zawiera do 2,0 mg/l związków
żelaza i 0,18 mg/l związków manganu. Stacja uzdatniania o wydajności Q=22,0 m3/godz.
składa się z 2 filtrów ciśnieniowych o średnicy Ø1,2 m i 2 hydroforów o Ø1,2 m i V=2,5 m3
każdy. Ujęcie w Młynkowie w postaci 1 studni o głębokości 58,0 m i zatwierdzonych w
kategorii „B” zasobach w ilości Q=23,0 m3/godz. (552,0 m3/dobę). Stacja uzdatniania w
postaci 2 filtrów ciśnieniowych o Ø1,2 m i 1 hydroforu o średnicy Ø1,2 m i V=2,0 m3.
Długość sieci wodociągowej magistralnej i rozdzielczej wynosi łącznie l=3,7 km o
średnicach Ø160, Ø110 i Ø90 mm. Ilość przyłączy wodociągowych łącznie - 96 sztuk.
Średnia produkcja wody w roku 1999 wyniosła – 54,3 m3/dobę, co stanowi 5,0% zasobów
obu ujęć. Wodociąg o znacznej rezerwie wydajności.
3. Wodociąg Bełcze – oznaczony WZ-2, składa się z 2 studni o głębokości 20,0 m każda i
zatwierdzonych w kategorii „B” zasobach Q=28,0 m3/godz. (672,0 m3/dobę). Woda surowa
zawiera 1,27 mg/l związków żelaza i 0,38 mg/l związków manganu. Uzdatnianie wody
poprzez dwustopniowy układ filtrów ciśnieniowych (2 x 2 sztuki o Ø1,4 m każdy).
Tłoczenie wody do sieci poprzez 2 hydrofory o Ø1,4 m i V=4,0 m3 każdy. Długość sieci
wodociągowej o średnicach Ø110 i Ø90 mm – l=1,65 km. Ilość przyłączy wodociągowych 41 sztuk. Średnia produkcja wody w roku 1999 wyniosła Q=6,0 m3/dobę, co stanowi około
1,0% wydajności wodociągu. Wodociąg o znacznej rezerwie wydajności.
4. Wodociąg Wirówek – oznaczony WZ-4 – składający się z 1 studni o głębokości 21,0 m i
zatwierdzonych w kategorii „B” zasobach Q=6,0 m3/godz. (144,0 m3/dobę). Woda surowa o
ponadnormatywnej ilości związków żelaza (2,0 mg/l) i barwie (25,0 mg/l). Stacja
uzdatniania składająca się z 1 filtra ciśnieniowego o średnicy Ø1,0 m i 1 hydroforu o
średnicy Ø1,5 m. Sieć wodociągowa o długości l=0,5 km. Ilość przyłączy wodociągowych –
9 sztuk. Średnia ilość wody pobranej w 1999 roku - 1,1 m3/dobę, co stanowi 0,8%
zasobności ujęcia.
4.1.2.
Pozostałe ujęcia wód podziemnych.
Na terenie gminy znajduje się 27 ujęć wód podziemnych o udokumentowanych zasobach od
Q=1,0 m3/godz. do Q=80,0 m3/godz. Z tej ilości – 20 ujęć ma zasoby nie przekraczające 6,0
m3/godz. i usytuowane są w: Klenicy – 9 sztuk (np. Tartak, Nadleśnictwo, Klub Rolnika, Dom
Nauczyciela, Przedszkole), w Bojadłach – 5 sztuk (Urząd Pocztowy, Ośrodek Zdrowia, SKR, ul.
Masarska, budynek stacyjny PKP), w Susłowie – 3 sztuki (Gajówka, posesja 15 i 11 PFZ), w
Siadczy – 2 sztuki (Leśniczówka i posesja nr 7 PFZ) i w Bełczu – 1 szt. (Dom Nauczycielski).
Ujęcia te nie są oznaczone na załączniku graficznym.
Ujęcia o większych zasobach zaznaczono na planie, a ich podstawowe dane są następujące:
Udokumentow
Oznaczen
L.p.
Lokalizacja
Ilość studni i głębokość
ane zasoby
ie
1 studnia o głębokości
Q=14,4 m3/god
1. Klenica – Tartak
WZ 5
30,0 m
z
Klenica – Uniwersytet
Q=20,0 m3/god
2.
WZ 6
22,0 m
z
Ludowy
2 studnie o głębokości 28,0 Q=80,0 m3/god
3. Klenica – PGR
WZ 7
i 27,0 m
z
Q=24,0 m3/god
4. Bojadła GS
WZ 8
26,5 m
z
Q=15,5 m3/god
5. Bojadła – SKR
WZ 9
24,0 m
z
Bełcze – Dom Pomocy
2 studnie o głębokości 20,0 Q=23,0 m3/god
6.
WZ 10
Społecznej
i 13,0 m
z
Q=13,0 m3/god
7. Pyrnik – Gorzelnia
WZ 11
24,0 m
z
4.1.3.
Zbiorniki wody podziemnej.
Pod częścią terenu gminy znajdują się Główne Zbiorniki Wód Podziemnych Nr 150 (Pradolina
Berlin – Warszawa) i Nr 302 (Pradolina Barycz – Głogów).
1. GZWP Nr 150 znajduje się pod północną częścią gminy. Południowa granica tego
Zbiornika przebiega na linii Kliniczki – Bełcze. Lubuski odcinek tej struktury posiada
długość 55,0 km i szerokość od 6,0 do 13,0 km. Miąższość warstwy, ze zwierciadłem wody
o charakterze swobodnym, zmienia się od 9,0 m do ponad 32,0 m; średnio około 20,0 m.
Zasilanie zbiornika odbywa się przez infiltrację opadową oraz poprzez dopływ wód
podziemnych z kierunku północnego oraz z południa. Zgodnie z moritoringiem
regionalnym, wody wgłębne (badane w Swarzenicach) zaliczone zostały do klasy czystości
Ib, czyli jako wody wysokiej jakości.
Pod względem ochrony przed zanieczyszczeniem, zbiornik należy do obszarów
wymagających najwyższej ochrony (ONO).
2. GZWP Nr 302 znajduje się pod zachodnia częścią gminy, a jego granica wschodnia
przebiega na linii Kliniczki-Bojadla-Pyrnik i pomiędzy Młynkowem a Buczkowem (gmina
Nowa Sól). Występuje tu jedna, względnie dwie (lokalnie) warstwy wodonośne,
przedzielone warstwą mułków i iłów. Łączna miąższość obu warstw dochodzi do 40,0 m.
Zasilanie odbywa się przez infiltrację wód opadowych oraz dopływ ze Wzgórz
Dalkowskich.
Zgodnie z moritoringiem regionalnym, wody wgłębne (badane w Pyrniku) zaliczone
zostały w roku 1998 do II klasy czystości, czyli jako wody średniej jakości. Jakość wody w
Pyrniku uległa pogorszeniu w odniesieniu do roku 1997 (klasa Ib) z uwagi na wzrost ilości
żelaza i manganu.
Pod względem ochrony przed zanieczyszczeniem, zbiornik należy do obszarów
wymagających najwyższej ochrony (ONO).
4.1.4.
Strefa ochronna ujęcia wody z rzeki Obrzycy dla Zielonej Góry.
Zgodnie z zarządzeniem Nr 76/81 Wojewody Zielonogórskiego z dnia 11 grudnia 1981r. w
sprawie ustanowienia strefy ochronnej ujęcia wody rzeki Obrzycy dla Zielonej Góry (Dz. U.
WRN Nr 7, poz. 56 z 1981r.), teren gminy, za wyjątkiem części środkowo-zachodniej, znajduje
się w III podstrefie ochrony pośredniej. Zarządzenie to w świetle §13 rozporządzenia MOŚZNiL
z dnia 5 grudnia 1991r. (Dz. U. Nr 116, poz. 504) wymaga dostosowania do wymogów
określonych w tymże rozporządzeniu z 1991r. Obecnie w trakcie opracowywania jest projekt
strefy ochronnej ujęcia wody z rz. Obrzycy, wykonywany przez ARCADIS EKOKONREM Sp.
z.o.o. z Wrocławia z umownym terminem opracowania – m-c czerwiec 2000r.
Biorąc pod uwagę układ hydrologiczny cieków powierzchniowych w zlewni rzeki Obrzycy,
znaczna część a niewykluczone, że cały teren gminy znajdzie się w granicach strefy ochrony
pośredniej ujęcia wody dla m. Zielonej Góry.
Wnioski:
1. Istniejące systemy wodociągowe zapewniają dostawę odpowiedniej ilości i jakości wody,
zarówno dla odbiorców obecnych jak i na perspektywę.
2. Uporządkowania wymagają zagadnienia formalno – prawne dotyczące eksploatacji
wodociągów, a w szczególności:
- zaktualizowania pozwoleń wodno – prawnych na pobór wód podziemnych;
- opracowania dla wszystkich ujęć gminnych (komunalnych) operatów wodno – prawnych
określających granice stref ochrony pośredniej oraz wymogi i warunki dotyczące
zabezpieczenia ujęć przed pogorszeniem jakości ujmowanych wód podziemnych.
3. Dla obniżenia kosztów eksploatacyjnych, proponuje się rozważenie :
- wyłączenia z eksploatacji ujęcia w Wirówku i dostawę wody z wodociągu grupowego w
Bojadłach;
- wyłączenie z eksploatacji ujęcia i stacji uzdatniania w Młynkowie, gdyż urządzenia
wodociągowe w Pyrniku zabezpieczają dostawę odpowiedniej ilości wody dla tych obu
miejscowości.
4. Dostawę wody dla miejscowości niezwodociągowanych proponuje się w sposób
następujący:
- dla wsi Siadcza – z systemu wodociągowego w Bełczu;
- dla przysiółka Sosnówka – z wodociągu grupowego w Bojadłach.
5. W miejscowościach Susłów i Pólko utrzymać obecny sposób zaopatrzenia w wodę tj. ze
studni lokalnych, przydomowych.
4.2.
GOSPODARKA ŚCIEKOWA.
W przeciwieństwie do zaopatrzenia w wodę, zagadnienia odprowadzania i oczyszczania
ścieków wymagają uporządkowania i odpowiedniego rozwiązania w zakresie zarówno
organizacyjnym jak i techniczno – technologicznym.
Żadna z miejscowości nie posiada sieci kanalizacji sanitarnej ani oczyszczalni ścieków.
Ścieki z gospodarstw domowych jak i z jednostek usługowo – produkcyjnych gromadzone są w
zbiornikach bezodpływowych. Brak jest zorganizowanego systemu wywozu nieczystości
płynnych. Jedynie nieliczne gospodarstwa i jednostki w sposób zbliżony do odpowiedniego
unieszkodliwiają ścieki poprzez własne, lokalne oczyszczalnie lub wywóz ścieków do najbliższej
oczyszczalni.
W roku 1989 opracowany został „Program ogólny kanalizacji z oczyszczalnią ścieków dla
Klenicy” przez ówczesne BPWM w Zielonej Górze. Nie nastąpił dalszy ciąg procesu
inwestycyjnego.
Obecnie, tj. w I kwartale 2000r. PB-P „EKOSYSTEM” w Zielonej Górze wykonuje projekt
techniczny nz budowę oczyszczalni ścieków dla Domu Pomocy Społecznej w Bełczu – NO-1.
Projektowana jest oczyszczalnia o przepustowości Q=30,0 m3/dobę i schemacie
technologicznym wykorzystującym złoże biologiczne nitryfikacyjne (dwukomorowe) oraz
system chemicznego strącania związków fosforu, do oczyszczania ścieków. Ścieki
doprowadzone będą do oczyszczalni z DPS poprzez projektowaną pompownię. Zakłada się, że
strefa oddziaływania oczyszczalni na środowisko wynosić będzie 20,0 m, licząc od granic
obiektów oczyszczalni. Przepustowość oczyszczalni oraz schemat technologiczny nie pozwalają
na przyjmowanie ścieków dowożonych z szamb.
Wnioski:
1. Uporządkowanie gospodarki ściekowej na terenie gminy jest niezbędne dla zapewnienia
jej właściwego rozwoju.
2. Proponuje się podjęcie działań organizacyjnych określających zasady wywozu i
unieszkodliwiania nieczystości płynnych odbieranych z osadników bezodpływowych.
Przede wszystkim powinny zostać określone miejsca lub miejsce opróżniania taboru
asenizacyjnego, najlepiej w najbliżej położonej oczyszczalni ścieków o odpowiedniej
przepustowości i schemacie technologicznym.
3. Proponuje się następującą kolejność i sposób skanalizowania miejscowości wiejskich;
Bełcze – budowa kanalizacji sanitarnej wraz z rozbudową i ewentualną zmianą technologii
oczyszczalni ścieków przy DPS,
Siadcza – budowa kanalizacji sanitarnej z doprowadzeniem ścieków do:
- systemu kanalizacyjnego w Bełczu,
- systemu kanalizacyjnego w Klenicy.
Młynkowo, Pyrnik, Bojadła, Kartno, Klenica – budowa grupowego systemu kanalizacji
sanitarnej z doprowadzeniem ścieków do oczyszczalni usytuowanej pomiędzy Bojadłami
a Klenicą i z odprowadzeniem ścieków oczyszczonych do kanału „E”.
4. W pozostałych miejscowościach tj. w Przewozie, Sosnówku, Pólku i Susłowie
proponuje się gromadzenie ścieków w szczelnych zbiornikach bezodpływowych i ich
wywóz do najbliższego systemu kanalizacji sanitarnej lub bezpośrednio do oczyszczalni
ścieków.
5. Należy się liczyć z koniecznością ewentualnego podczyszczania wód opadowych,
szczególnie w Bojadłach i Klenicy, z uwagi na wymogi strefy ochronnej ujęcia wody z
rzeki Obrzycy. Niezbędne będzie wówczas opracowanie programów określających sposób
odprowadzania i oczyszczania wód opadowych w tych miejscowościach.
4.3.
4.3.1.
GOSPODARKA WODNA.
Wody płynące.
Gmina charakteryzuje się bogatą siecią hydrograficzną, gdyż oprócz rzeki Odry, stanowiącej
zachodnią granicę gminy, na jej terenie jest 10 cieków podstawowych.
1. rzeka Odra – stanowiąca zachodnią granicę gminy, płynie w jej granicach od km 440+500
do km 455+800. Przepływ średni niski z wielolecia (1951–1990) w przekroju Cigacice
(471,3 km biegu rzeki; powierzchnia zlewni = 39 888,0 km2) wynosi – SNQ=90,7 m3/sek.
Na podstawie badań stanu czystości wód Odry w latach 1997–1998, wody rzeki na całym
odcinku w granicach województwa lubuskiego sklasyfikowano jako nie odpowiadające
normom, czyli nadmiernie zanieczyszczone.
Wody rzeki Odry powodują zagrożenie powodziowe. Według opracowania
„HYDROPROJEKT-u” we Wrocławiu z roku 1988, uaktualnionego w roku 1998, tereny
zalewowe – w granicach gminy – nie przekraczają linii istniejących wałów
przeciwpowodziowych. Natomiast tereny zagrożone zalaniem (chronione wałami) obejmują
przeważającą część gminy i są zaznaczone w załączniki graficznym.
W roku 1998, firma „ARCADIS” z Wrocławia przeprowadziła badania i ocenę stanu
technicznego wałów przeciwpowodziowych, prawostronnych rz. Odry na odcinku od km
433,3 do km 469,5. Ocena końcowa, zbiorcza stanu technicznego wałów, zakwalifikowała
poszczególne odcinki do jednej z trzech klas. W granicach administracyjnych gminy, wały
na przeważającej długości zaliczono do klasy I (stan dobry) i klasy II (stan dostateczny).
Trzy odcinki wałów, tj. na wysokości Pyrnika, powyżej i w rejonie Przewozu oraz na łuku
rzeki powyżej pompowni melioracyjnej „Klenica”, zakwalifikowano do klasy III (stan
niedostateczny). Wyniki oceny technicznej wałów zaznaczono odpowiednimi symbolami na
załączniku graficznym.
2. kanał „F” – doprowadza wody powierzchniowe z rejonu Klenicy oraz z gminy Trzebiechów
do pompowni melioracyjnej "„Klenica"” Ogólna długość kanału na terenie gminy wynosi –
1 303,0 mb i płynie on od km 0+000 do km 0+618 i od km 1+175 do km 1+860 (z kierunku
Klenicy). W pompowni melioracyjnej zainstalowane są trzy agregaty pompowe
o wydajnościach: 645 l/sek (2 szt.) i 495 l/sek (1 szt.). Stan techniczny kanału jak i
pompowni jest dobry.
3. kanał „E” – płynie na całej długości na terenie gminy i bierze swój początek w Bojadłach.
Długość kanału wynosi l=7 262,0 mb. Powierzchnia zlewni kanału (wg obliczeń własnych)
wynosi F=13,15 km2 a charakterystyczne przepływy przy ujściu tj. przy pompowni
„Klenica” są następujące (wg obliczeń własnych):
- średni niski – SNQ=0,025 m3/sek,
- średni – SQ=0,057 m3/sek,
- najwyższy – WQ=2,72 m3/sek.
Stan techniczny kanału jest odpowiedni, wymaga jedynie konserwacji bieżącej.
4. kanał Borkowski – przepływa przez teren gminy w swym górnym odcinku na długości
l=3 800,0 mb, tj. od km 9+850 do km 13+650. Na granicy gminy, powierzchnia zlewni (wg
obliczeń własnych) wynosi F=5,7 km2 a charakterystyczne przepływy są następujące (wg
wzorów Iszkowskiego):
Stan techniczny cieku jest odpowiedni, wymaga jedynie konserwacji bieżącej.
5. kanał Młynówka - bierze swój początek w rejonie wsi Stany (gmina Nowa Sól) i wpływa
do rzeki Obrzycy poniżej wsi Dąbrówka, gmina Kargowa. Przepływa przez południowo –
środkową część gminy na długości 19 077,0 mb od km 7+618 do km 26+695. Powierzchnia
zlewni przy ujściu wynosi F=95,0 km2 ( z uwzględnieniem zlewni kanału „A” i kanałów
Bojadelski I, III i IV) a charakterystyczne przepływy są następujące:
- wielka woda letnia – Q3l=1,645 m3/sek,
- wielka woda zimowa – Q3z=2,019 m3/sek,
Stan techniczny cieku jest zadawalający. Wymaga jednakże ułatwienia przepływu przez
rozlewiska (zbiorniki) poniżej Pyrnika (W-6) i powyżej Bojadeł (W-3 i W-5).
6. Kanał „A” – płynie w całości na terenie gminy, od rejonu na północ od m. Wirówek i
wpływa do kanału Młynówka. Długość kanału wynosi l=3 690,0 mb. Stan techniczny jest
poprawny, wymaga jedynie konserwacji bieżącej.
7. kanał „Bojadelski I” – płynie w całości na terenie gminy. Zaczyna się na północ od Pyrnika
i wpływa do kanału „Młynówka” na południe od drogi Klenica – Siadcza. Długość kanału
wynosi l=9 375,0 mb. Stan techniczny cieku jest nie zadawalający i kwalifikuje się do
odbudowy inwestycyjnej na całej długości.
8. Kanały „Bojadelski II i IV” – są lewobrzeżnym i prawobrzeżnym dopływem kanału
„Bojadelskiego I” i łączą się z nim na wschód od Bojadeł. Długość ich wynosi odpowiednio
l=1 830,0 mb i l=1 400,0 mb. Stan techniczny obu cieków jest zadawalający, wymagający
jedynie konserwacji bieżącej.
9. Kanał „Bojadelski III” – jest lewobrzeżnym dopływem rz. Obrzycy i wpływa do niej na
terenie gminy Kargowa. Ogólna długość kanału wynosi l=7 250,0 mb a na terenie gminy
płynie od km 1+500 do km 7+250. Powierzchnia zlewni przy ujściu wynosi F=43,0 km2, a
charakterystyczne przepływy są następujące:
- wielka woda letnia – Q3L=0,852 m3/sek,
- wielka woda zimowa – Q3Z=2,557 m3/sek,
Stan techniczny cieku jest niezadawalający i wymaga na całej długości gruntownej
konserwacji, dla udrożnienia przepływu.
10. Kanał „Karszyński” – płynie na terenach leśnych w północno – wschodniej części gminy
na długości l=912,0 mb, tj. od km 9+658 do końca w km 10+570. Na terenie gminy nie ma
istotnego znaczenia hydrologicznego.
4.3.2.
Wody stojące (zbiorniki małej retencji).
Na terenie gminy znajduje się 98 zbiorników małej retencji.
Większość z nich to akweny o małej powierzchni zalewu, od około 0,05 ha do 1,0 ha –
zaznaczone na załączniku graficznym symbolem „W”. Czternaście z nich na powierzchnię
powyżej 1,0 ha i te zaznaczono na planie symbolem W z odpowiednią liczbą.
Zbiorniki zlokalizowane są w zachodniej części gminy, a 11 z nich na obszarze międzywala.
Najwięcej zbiorników znajduje się wzdłuż obwałowań w pasie pomiędzy Kliniczkami a
Karczemką (24 zbiorniki) oraz w rejonach na zachód i północ od Młynkowa (29 zbiorników).
Do największych zbiorników zaliczono:
1. zbiornik na południe od Klenicy przy obwałowaniu starorzecza Odry, na zawalu –
oznaczony W-1, powierzchnia – F=6,5 ha; objętość około 150,0 tys. m3 uzależniona od
poziomu wody w Odrze; obecnie nie użytkowany, nadający się jako staw wędkarski,
2. zbiornik na zakolu starorzecza rzeki Odry – oznaczony W-2, powierzchnia – F=4,5 ha;
pozostałe uwarunkowania j.w.,
3. Bojadła – naturalne obniżenie terenowe typu rynnowego w ciągu kanału Młynówka –
oznaczony W-3; powierzchnia – F=4,1 ha; objętość około V=48,0 tys. m3; obecnie nie
użytkowany, zamulony i zarośnięty. Docelowo jako zbiornik retencyjny z możliwością
funkcji rekreacyjnej,
4. Karczemka – naturalne obniżenie terenowe przy wale Odry – oznaczony W-4,
powierzchnia – F=3,8 ha, objętość około V=45,0 tys. m3 uzależniona od stanów wody w
Odrze, wykorzystanie jako staw hodowlany,
5. Bojadła – naturalne obniżenie terenowe typu rynnowego w ciągu kanału Młynówka –
oznaczony W-5, powierzchnia – F=3,0 ha; objętość około V=36,0 tys. m3; wymagający
udrożnienia przepływu; wykorzystanie jako staw wędkarski,
6. Pyrnik – obniżenie terenowe typu rynnowego w ciągu kanału Młynówka – oznaczony W-6,
powierzchnia F=2,1 ha, objętość około V=24,0 tys. m3, obecnie zamulony, zarośnięty,
wymagający udrożnienia przepływu; wykorzystanie jako ewentualnie staw wędkarski,
7. rejon Młynkowa – obniżenie terenowe na zawału – oznaczony W-7, powierzchnia
F=1,8 ha, objętość uzależniona od stanów wody w Odrze; wykorzystany jako okresowy
staw rybacki,
8. Przewóz – starorzecze rzeki Odry – oznaczony W-8, powierzchnia F=1,8ha, objętość
około 20,0 tys. m3 uzależniona od stanu wody w Odrze, wykorzystanie jako staw
hodowlany i zbiornik przeciw pożarowy,
9. Pyrnik – obniżenie terenowe wśród łąk i gruntów ornych z dopływem rowu szczegółowego
– oznaczony W-9, powierzchnia F=1,6 ha, objętość około 32,0 tys. m3 zależna pośrednio
od stanu wody w Odrze, wykorzystanie jako ewentualny staw hodowlany,
10. na południe od Młynkowa – naturalne rynnowe obniżenie terenowe – oznaczony W-10,
powierzchnia F=1,5 ha, objętość około V=12,0 tys. m3, zasilają wody przesiąkowe z Odry,
wykorzystanie jako ewentualny staw wędkarski i ostoja ptactwa,
11. Karczemka – starorzecze Odry – oznaczony W-11, powierzchnia F=1,5 ha; objętość około
18,0 tys. m3 uzależniona od stanu wody w Odrze, wykorzystanie jako ewentualny staw
wędkarski,
12. Młynkowo – naturalne obniżenie terenowe – oznaczone W-12, powierzchnia F=1,3 ha,
objętość około V=15,0 tys. m3 zależna od stanu wody w Odrze, wykorzystanie j.w.,
13. Młynkowo – naturalne rynnowe zagłębienie wśród łąk – oznaczony W-13, powierzchnia
F=1,3 ha, objętość około V=17,0 tys. m3, zasilany częściowo rowem szczegółowym i
przesiąkami z Odry, wykorzystanie jako staw hodowlano – wędkarski,
14. Bojadła – obniżenie terenowe – oznaczony W-14, powierzchnia F=1,2 ha, objętość około
15,0 tys. m3,wykorzystanie jako staw wędkarski.
Wnioski:
1. Dla zwiększenia pewności zabezpieczenia obszaru gminy przed zalewami powodziowymi
Odry, wskazana byłaby poprawa stanu technicznego niektórych odcinków wałów przeciw
powodziowych.
2. Wskazane byłoby podjęcie działań dla udrożnienia przepływu wody a Kanale Młynówka,
szczególnie w rejonie zbiorników W-6, W-3 i W-5.
3. Niezbędna jest odbudowa kanału Bojadelski I i przeprowadzenie gruntownej konserwacji
kanału Bojadelski III.
4. Zgodnie z preferowanymi działaniami ekologicznymi w woj. lubuskim, wskazana byłaby
odbudowa zbiorników małej retencji a w pierwszej kolejności zbiorników W-3, W-5 i W6.
Opracowano w m-cu lutym 2000r.
4.4.
CIEPŁOWNICTWO.
Zapotrzebowanie na ciepło pokrywane jest obecnie z kotłowni indywidualnych, opalanych za wyjątkiem 3 kotłowni w Klenicy – opałem stałym tj. węglem i koksem.
W czterech miejscowościach tj. w Bojadłach, Klenicy, Pyrniku i Bełczu znajduje się łącznie
14 sztuk kotłowni ogrzewających obiekty użyteczności publicznej i jednostki produkcyjne
(Tartak w Klenicy i Gorzelnię w Pyrniku). Kotłownie w Ośrodku Zdrowia, Specjalnym Ośrodku
Szkolno – Wychowawczym i w Zakładzie Leczniczo – Wychowawczym „CARITAS” w
Klenicy, wykorzystują olej opałowy do celów grzewczych.
Eksploatacje poszczególnych kotłowni prowadzą odpowiedni właściciele lub użytkownicy
obiektów.
Wnioski:
1. W okresie perspektywicznym zapotrzebowanie na ciepło pokrywane będzie – jak obecnie
– ze źródeł indywidualnych.
2. Nowe lub modernizowane obiekty mieszkaniowe, usługowe lub produkcyjne powinny być
ogrzewane z kotłowni gwarantujących małą uciążliwość dla środowiska poprzez m.in.
rezygnację ze stosowania opału stałego. Wskazane byłoby przyjęcie systemu
ekonomicznego zachęcającego poszczególnych inwestorów do stosowania powyższej
zasady.
3. Po doprowadzeniu na teren gminy gazu sieciowego, istniejące i nowe kotłownie a także
budynki mieszkalne, powinny korzystać z tego medium do celów grzewczych.
4.5.
ZAOPATRZENIE W GAZ.
Na obszarze gminy nie ma sieci gazowych i żadna z miejscowości nie korzysta z gazu dla
celów bytowo – gospodarczych czy produkcyjnych.
Mieszkańcy dla celów bytowo – gospodarczych korzystają z gazu propan – butan w butlach
gazowych
Opracowane w roku 1994 „Studium programowe możliwości rozwoju gazyfikacji woj.
zielonogórskiego” przewiduje budowę sieci gazowej wysokiego ciśnienia na terenie gminy,
umożliwiającą m.in. dostawę gazu GZ-35 dla potrzeb komunalnych i grzewczych.
Programowana trasa gazociągu wysokiego ciśnienia o średnicy Ø100 mm naniesiona jest na
załączniku graficznym i oznaczona GA-1 W „Studium...” określono zapotrzebowanie. gazu dla
gminy w ilościach:
- roczne = 3 930,0 mln m3/rok, w tym 2 470,0 mln m3/rok na ogrzewanie,
- szczytowe = 1 152,0 m3/godz., w tym 705,0 m3/godz. na ogrzewanie i 365,0 m3/godz. dla
istniejących kotłowni na zmianę systemu ogrzewania.
Ponadto, BSiPG „GAZOPROJEKT” we Wrocławiu opracowało w roku 1998 „Studium
doprowadzenia gazu do EC w Zielonej Górze”. Jeden z wariantów trasy sieci wysokiego
ciśnienia tzw. wariant I, południowy, przewiduje budowę sieci w/c o średnicy Ø350 lub
Ø300 mm na terenie gminy. Programowaną trasę gazociągu zaznaczono na załączniku
graficznym i oznaczono GA-2.
Decyzja w sprawie kierunku dostawy gazu do gminy nie zapadła i należy brać pod uwagę
możliwość, że przebieg planowanej sieci gazowej w/c może się różnić od dotychczasowych
propozycji.
Wnioski:
1. Doprowadzenie gazu sieciowego na teren gminy umożliwi jego wykorzystanie dla potrzeb
bytowo – gospodarczych, grzewczych i produkcyjnych, co wpłynie na zwiększenie
komfortu bytowego mieszkańców oraz poprawę ochrony środowiska, poprzez
zdecydowane zmniejszenie lokalnych emisji pyłów i toksycznych składników spalin.
2. W miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego należy uwzględnić
odpowiednie strefy ochronne wzdłuż gazociągu wysokiego ciśnienia oraz niezbędne tereny
dla lokalizacji stacji redukcyjno - pomiarowych I0.
4.6.
GOSPODARKA ODPADAMI.
Gmina ma częściowo uregulowaną gospodarkę odpadami stałymi. Około 57,0%
gospodarstw gromadzi nieczystości stałe w typowych pojemnikach. Według stanu z m-ca
stycznia 2000r., na terenie gminy jest ustawionych 484 pojemników o V=120 l; 1 pojemnik o
V=240 l i 9 pojemników o V=1 100 litrów. Ustawianiem pojemników oraz wywozem
nieczystości stałych zajmuje się TEW-Gospodarowanie Odpadami Sp. z o.o. z Nowej Soli,
wyłoniona w drodze przetargu. TEW wywozi odpady stałe na odpowiednio zorganizowane
składowiska w rejonie Świebodzina lub Nowej Soli.
Gmina partycypuje w kosztach budowy nowego składowiska nieczystości stałych dla gminy
Sulechów i to jest przewidywane docelowo miejsce składowania odpadów z terenu gminy.
W dwóch rejonach gminy znajdują się obecnie wysypiska odpadów. W rejonie Klenicy –
oznaczone NU-1 o powierzchni około 3,0 ha i na północ od Bojadeł – oznaczone NU-2 – o
powierzchni około 1,5 ha. Oba te wysypiska nie mają unormowanych spraw formalno –
prawnych.
Wnioski:
1. Przyjęte kierunki gospodarki odpadami stałymi uznaje się za prawidłowe.
2. Wskazanym jest doprowadzenie do zasady gromadzenia odpadów stałych przez
wszystkich mieszkańców i jednostki usługowo – produkcyjne w typowych pojemnikach z
zapewnieniem stałego odbioru nieczystości przez wyspecjalizowaną jednostkę.
3. Z uwagi na partycypację gminy a budowie sulechowskiego składowiska nieczystości
stałych, proponuje się likwidację istniejącego wysypiska w Klenicy i rozważenie
zasadności utrzymania wysypiska w Bojadłach.
4. Proponuje się rozważenie zasadności opracowania programu określającego zasady i
sposób selektywnego gromadzenia nieczystości stałych w Bojadłach , Klenicy i w Pyrniku.
4.7.
CMENTARNICTWO.
Na terenie gminy znajdują się dwa czynne cmentarze oraz dwa cmentarze poniemieckie i
jeden grobowiec.
Czynne cmentarze są w Klenicy (wyznaniowy, zarządzany przez Parafię w Klenicy) i w
Bojadłach (komunalny), zarządzany przez Urząd Gminy.
- Cmentarz w Klenicy ma powierzchnię 1,95 ha i jego teren jest wykorzystany w około
50,0%.
- Cmentarz w Bojadłach o powierzchni 2,80 ha, wykorzystany w około 45,0%.
Nieczynne cmentarze znajdują się w Bojadłach (teren bezpośrednio przyległy do czynnego
cmentarza), Pyrniku – (pow.ok. 0,35 ha), Bełczach (pow.ok.0,44 ha). Jako funkcję cmentarną
przyjęto wydzielony teren grobowca rodzinnego, który znajduje się we wsi Bełcze.
Wnioski:
1. Istniejące lokalizacje i powierzchnie czynnych cmentarzy są wystarczające dla
zapewnienia pochówków na odpowiednio długi okres czasu.
4.8.
KOMUNIKACJA.
Reforma administracji publicznej, która weszła w życie 1.01.1999 r. objęła również
administrację drogową. Wskutek wprowadzonych zmian w ustawie o drogach publicznych
powstały, ze względu na funkcje w sieci drogowej, cztery kategorie dróg publicznych:
- krajowe,
- wojewódzkie,
- powiatowe,
- gminne.
W podziale tym tylko drogi gminne nie zmieniły zarządcy (zarządu) i jest to ta sama sieć
ustalona Uchwałą WRN Nr XIII/91/86 z 28.04.1986 r. (Dziennik Urzędowy Województwa
Zielonogórskiego Nr 7 z 20.05.1986 r.). Dotychczasowe drogi wojewódzkie stały się drogami
powiatowymi, a obecne drogi wojewódzkie to część dawnych dróg krajowych (oznaczone
trzycyfrowym numerem), które nie znalazły się w sieci dróg krajowych. Zaliczenia te nastąpiły
na podstawie: Rozporządzenia Ministra Komunikacji z 14.07.1986 r. w sprawie zaliczenia dróg
do kategorii dróg wojewódzkich (...)(Dz. U. Nr 30 z 1986 r poz. 151) i Rozporządzenia Rady
Ministrów z 15.12.1998 r. w sprawie ustalenia wykazu dróg krajowych i wojewódzkich (Dz. U.
Nr 160 poz. 1071 w zw. z Dz.U.98.106.668).
4.8.1.
Istniejąca sieć drogowa.
1. Drogi gminne.
Uchwałą, wyżej cytowaną, ustalono, że sieć dróg gminnych tworzyć będzie 5 dróg o łącznej
długości 10,7 km. Drogi gminne, mimo nie najlepszego stanu, w większości o nawierzchni
gruntowej, stanowią sieć uzupełniającą, zaspakaja elementarne potrzeby i dostęp do dróg
powiatowych i wojewódzkich.
Drogi i ulice zaliczone do kategorii dróg gminnych
(Dz. Urzędowy Woj. Zielonogórskiego Nr 7 z 20.05.1986 r.)
Numer drogi
Nazwa drogi
Długość km
4902001
Młynkowo - Buczków
4902002
Trzebiechów - Dabrówka
1,8
2,6
4902003
Klenica - Kliniczki – rzeka Odra
2,1
4902004
Susłów - Karszyn
1,6
4902005
Bełcze - Susłów
2,6
2. Drogi powiatowe.
Drogi powiatowe (dawne wojewódzkie) to 4 ciągi dróg, których przebieg określono w
Rozporządzeniu Ministra Komunikacji (Dz.U. Nr 30 z 1986 r. poz. 151).
Numer drogi
Nazwa drogi
Długość km
49222
Buczków – Pyrnik - Bojadła
5,8
49436
Bojadła – Bełcze - Siadcza
7,1
49437
Karszyn – Siadcza - Klenica
4,8
49452
Pyrnik – Młynkowo – rzeka Odra
3,7
3. Drogi wojewódzkie.
Drogi zaliczone do kategorii dróg wojewódzkich( Dz.U. Nr 160 z 1998 r. poz. 1071)
Numer drogi
4.8.2.
Nazwa drogi
Długość km
282
Zielona Góra – Przewóz - Bojadła
2,6
313
Kargowa - Klenica
4,3
317
Sulechów – Klenica – Bojadła - Konotop
11,0
Stan techniczny układu drogowego oraz projektowane zmiany.
Drogi gminne i powiatowe posiadają bardzo niezadowalające parametry techniczne i
geometryczne. Drogi gminne praktycznie wszystkie posiadają nawierzchnię gruntową, lub
żużlową. Drogi powiatowe posiadają niedostateczną geometrię (zbyt małą szerokość,
nienormatywne łuki), natomiast stan nawierzchni bitumicznej ze względu na bardzo liczne
spękania i uszkodzenia wymaga pilnego remontu (odnowy).
Drogi wojewódzkie posiadają w zasadzie wystarczające parametry geometryczne, natomiast
ich nawierzchnia wymaga pilnej interwencji, konieczne jest w wielu przypadkach wykonanie
odnowy (wzmocnienia), również ze względu na upłynięcie okresu międzyremontowego. Drogi te
powinny posiadać (uzyskać) parametry, co najmniej jak dla klasy technicznej Z. Problem
komunikacyjny stwarza też przeprawa promowa przez rzekę Odrę, na drodze wojewódzkiej
Zielona Góra – Bojadła.
W strategii województwa lubuskiego wskazano potrzebę budowy nowych połączeń
komunikacji drogowej takich jak trasa Zielona Góra – nowy most na Odrze Milsko-Przewóz i
dalej do Leszna, Kalisza i Łodzi. Trasa ta w wyraźny sposób wpłynie na zmianę nie tylko
przestrzennego układu Gminy Bojadła.
4.8.3.
Lokalizacja głównych urządzeń obsługi.
Potrzeby podróżnych w tym zakresie zaspakajane są przez infrastrukturę zlokalizowaną
głównie na terenie miasta Zielona Góra i Sulechów. To tam znajdują się: dworce PKP i PKS, jak
i specjalistyczne stacje paliw i obsługi samochodów – dostępne również dla mieszkańców gminy.
Zaznaczyć tu należy, że na terenie Gminy, we wsi Bojadła zlokalizowano prywatną stację paliw,
a poszczególne wsie obsługiwane są lokalnymi kursami PKS.
4.8.4.
Istniejąca sieć kolejowa.
Przez teren Gminy przebiega jedna linia kolejowa relacji Sulechów - Konotop. Linię tę
przewidziano do likwidacji na odcinku Cigacice – Konotop. Stacje kolejowe posiadają wsie
Bojadła i Klenica.
4.8.5.
Komunikacja wodna.
Zachodnią i południowo-zachodnią granicę gminy wyznacza ważny, krajowy szlak
komunikacji wodnej jakim jest rzeka Odra. Łączy ona Górny Śląsk z portami morskimi w
Szczecinie i Świnoujściu. Najbliższe porty rzeczne znajdują się w Nowej Soli, Cigacicach,
Krośnie Odrzańskim i służą przede wszystkim do przeładunku i transportu kruszyw.
Odra może i powinna być wykorzystywana turystycznie. Zaznacza się w tej materii duże
zainteresowanie strony niemieckiej. Niezbędna jest więc budowa nowych obiektów służących
obsłudze statków pasażerskich.
4.8.6.
Komunikacja lotnicza.
Na terenie gminy brak czynnych obiektów związanych z lotnictwem, dostęp do tej
komunikacji możliwy jest poprzez port lotniczy Zielona Góra (w Babimoście).
4.9.
ELEKTROENERGETYKA I TELEKOMUNIKACJA.
4.9.1.
Charakterystyka istniejącej infrastruktury elektroenergetycznej.
Zasilanie.
Teren gminy Bojadła zasilany jest na napięciu 15 kV dwoma napowietrznymi liniami
elektroenergetycznymi 15 kV:
- ze stacji elektroenergetycznej 110/15 kV w Wolsztynie (poprzez Konotop) – linią nr L107 o przekroju przewodów AFL 70 mm2,
- ze stacji elektroenergetycznej 110/15 kV w Sulechowie (poprzez Trzebiechów) – linią nr
L-104 o przekroju przewodów AFL 70 mm2.
Linie te wprowadzone są do stacji transformatorowej 15/0,4 kV nr 1432 w miejscowości
Bojadła.
Do tej stacji wprowadzona jest również napowietrzna linia 15 kV nr L-130, o przekroju
przewodów AFL 50 mm2, która poprzez sieć terenowych powiązań 15 kV zasilana jest ze stacji
elektroenergetycznej 110/15 kV w Zielonej Górze.
Pozostałe stacje transformatorowe 15/0,4 kV na terenie gminy zasilane są liniami
napowietrznymi 15 kV stanowiącymi odgałęzienia od linii 15 kV L-104, L-107.
Sieć 15 kV.
a). Stacje transformatorowe 15/0,4 kV.
Na terenie gminy znajduje się 28 stacji transformatorowych 15/0,4 kV, oraz 2 stacje poza
terenem gminy, ale zasilane końcowo z sieci 15 kV gminy Bojadła.
Są to stacje typu:
- słupowego – 16 szt,
- wieżowego – 13 szt,
dostosowane do zasilania liniami napowietrznymi 15 kV,
- parterowe – 1 szt,
dostosowana do zasilania liniami kablowymi 15 kV.
W ww. stacjach zainstalowane są transformatory 15/0,4 kV o różnych mocach: od 25 kV.A
do 630 kV.A, w zależności od typu stacji i aktualnego jej obciążenia.
Łączna moc zainstalowanych transformatorów w ww. stacjach wynosi 3 623 kV.A.
b). Linie elektroenergetyczne 15 kV.
Linie te stanowią zasilanie poszczególnych stacji transformatorowych 15/0,4 kV na terenie
gminy i są to głównie linie napowietrzne.
Łączna długość sieci sieci 15 kV na terenie gminy wynosi 50 km w tym: 49,7 km linii
napowietrznych, o,3 km – linii kablowej.
Przekroje linii napowietrznych 15 kV są zróżnicowane:
- AFL 70 mm2 – długość 10,7 km,
- AFL 50 mm2 – długość 5 km,
- AFL 35 mm2 – długość 16,5 km,
- AFL 25 mm2 – długość 17,5 km.
4.9.2.
Diagnoza stanu istniejącego.
Obecny maksymalny pobór mocy przez odbiorców na terenie gminy Bojadła wynosi
1,8 MW i jest zaspokajany przez istniejące urządzenia energetyczne 15 kV. Największy pobór
mocy występuje w miejscowościach Bojadła i Klenica.
Prawie wszystkie stacje transformatorowe 15/0,4 kV na terenie gminy zasilane są
jednostronnie liniami odgałęźnymi od linii głównej 15 kV L-107 lub L-104. W przypadku awarii
na linii odgałęźnej 15 kV nie ma możliwości rezerwowego zasilania miejscowości.
Stan techniczny napowietrznych linii 15 kV jest dość dobry, jednak przekroje przewodów
istniejących linii odgałęźnych 15 kV: AFL 35mm2 i AFL 25 mm2 ograniczają wielkość
przesyłanej mocy. Dotyczy to szczególnie miejscowości: Bełcze, Pólko, Siadcza i Susłów, gdzie
w przypadku ich rozwoju konieczna będzie modernizacja sieci 15 kV. Stan techniczny stacji
transformatorowych 15/0,4 kV na terenie gminy jest dobry.
W przypadku niektórych stacji wybudowanych przed 1945r. z uwagi na zbyt małe gabaryty
budynku brak możliwości wyprowadzenia nowych obwodów niskiego napięcia oraz wymiany
transformatora na jednostkę o większej mocy. Dotyczy to miejscowości: Kartno, Młynkowo,
Siadcza, Susłów i Bełcze.
W niektórych miejscowościach z uwagi na zbyt długie obwody niskiego napięcia (zaniżone
parametry dostarczanej energii elektrycznej), istnieje potrzeba budowy dodatkowej stacji
transformatorowej 15/0,4 kV. Sytuacja taka występuje w miejscowościach: Susłów, Bełcze,
Pólko, Kartno, Pyrnik i Młynkowo.
Podsumowując należy stwierdzić, że istniejąca sieć 15 kV pozwala na poprawne zasilanie
odbiorców przy ich aktualnym poborze mocy. Najkorzystniejsze warunki rozwoju mają
miejscowości Bojadła i Klenica, natomiast lokalizacja nowych odbiorców energii elektrycznej w
pozostałych miejscowościach gminy, szczególnie zlokalizowanych we wschodniej części gminy,
wymagać będzie modernizacji i rozbudowy sieci 15 kV, której zakres będzie określony w
zależności od wielkości projektowanego poboru mocy.
4.9.3.
Telekomunikacja.
Na terenie Gminy znajdują się dwa obiekty komutacyjne Telekomunikacji Polskiej S.A. w miejscowościach Bojadła
i Klenica.
Dostępność do usług telekomunikacyjnych w gminie Bojadła koniec 1999r.
centrala
obsługiwane miejscowości
służbowe
prywatne
2
-
46
4
195 / -
32 / -
294
6
Kartno
3
-
36
2
Młynkowo
6
-
26
1
Pólko
2
-
8
1
Bojadła / Wirówek
Klenica
szacunkowe obecne
zapotrzebowanie
prywatne
Bełcze
Bojadła
ilość numerów telefonicznych
służbowe
Przewóz
3
1
22
1
Pyrnik
17
1
82
2
Susłów
-
1
21
-
Sosnówka
1
-
8
-
Klenica
20
17
281
3
Siadcza
1
1
29
3
Wirówek
1
-
-
-
Na części obszaru gminy występuje możliwość korzystania z usług operatorów telefonii komórkowej ze stacji nadawczych
zlokalizowanych w sąsiednich gminach:
- Kargowa – Era GSM, PLUS GSM,
- Konotop – ERA GSM,
- Sulechów - Era GSM, PLUS GSM.
Operator systemu ERA GSM rozpoczął budowę stacji nadawczej w miejscowości Bojadła (Wirówek). Po jej uruchomieniu
zasięg sieci ERA GSM powinien pokryć teren całej gminy.
Dane dotyczące telefonii komórkowej - podane przez operatorów.
operator
nazwa sieci
obsługiwane miejscowości
Polkomtel S.A.
PLUS GSM
Pyrnik, Siadcza
Polska Telefonia Cyfrowa Sp. z o.o.
ERA GSM
Bojadła, Przewóz, Klenica
PTK Centertel Sp. z o.o.
IDEA GSM
brak danych
Z uwagi na ciągły, szybki rozwój sieci telefonii komórkowej oraz ukształtowanie terenu rzeczywisty zasięg sieci może się
różnić od podanego wyżej.
Z powyższych zestawień wynika, że podaż usług telekomunikacyjnych na terenie gminy jest niewystarczająca. Należy
dążyć do zwiększenia dostępu do usług telekomunikacyjnych poprzez rozbudowę i modernizację istniejącej sieci telefonii
kablowej.
5. UWARUNKOWANIA PRAWNE.
5.1.
OBOWIĄZUJĄCE MIEJSCOWE PLANY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO.
Gmina posiada jedno opracowanie planistyczne, stanowiące prawo miejscowe, jest nim:
- miejscowy plan ogólny zagospodarowania przestrzennego gminy Bojadła, uchwalony
uchwałą GRN Nr VI/41/89 z dnia 29 czerwca 1989r. (Dz.Urz.Woj.Ziel. Nr 17, poz.345 z
1989r.),
Opracowanie to zostało sporządzone w trybie ustawy o planowaniu przestrzennym z 1984r. i
posiada zapisy dotyczące wyłącznie funkcjonalnego przeznaczenia terenu, bez możliwości
kształtowania przyszłej zabudowy. Zapisy dotyczące projektowanej infrastruktury nie spełniają
wymogów obecnie obowiązujących norm ochrony środowiska oraz są nie do przyjęcia ze
względów ekonomicznych i gospodarczych.
Ponadto, traci on ważność – zgodnie z art.67 ustawy z dnia 7 lipca 1994r. o zagospodarowaniu
przestrzennym – z dniem 1 stycznia 2002r.
Podaż terenów wyznaczonych w planie zagospodarowania przestrzennego pod różne funkcje
kłóci się z potrzebami Gminy.
Do chwili obecnej nie ukończono także, rozpoczętej w 1995r. zmiany miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego gminy. Miała ona zabezpieczyć miejsca inwestycyjne służące
lokalnej ludności jak i wskazać tereny pod projektowaną drogę krajową Zielona Góra – Łódź, z
nowym mostem na rzece Odrze.
Wnioski:
1. Na terenie gminy samorząd nie posiada praktycznie żadnej oferty inwestycyjnej.
2. Mając na uwadze powyższe samorząd nie może prowadzić prawidłowej gospodarki
przestrzenią na swoim obszarze.
5.2.
STRUKTURA WŁASNOŚCI GRUNTÓW.
Stan władania gruntami na terenie gminy Bojadła, na dzień 1.11.1999r. przedstawia się
następująco:
- Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa2119,34 ha
(stan na dzień 15.04.2000r.)
- Agencja Lasów Państwowych, w tym:4854,00 ha
- Lasy prywatne
52,00 ha
- Zasoby komunalne
40,00 ha
3199,66 ha
- Własność prywatna i inna
6. UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY.
Walory zasługujące na wykorzystanie w rozwoju gminy:
- położenie przygraniczne,
- członkostwo w Euroregionie Sprewa-Nysa-Bóbr,
- potencjał demograficzny – wzrost liczby ludności roczników w wieku produkcyjnym, co
wpłynie na zwiększenie zasobów siły roboczej,
- rozwój sektora prywatnego, demonopolizacja handlu i usług,
- atrakcyjność elementów środowiska przyrodniczego i kulturowego umożliwia rozwój
turystyki i agroturystyki,
- korzystne położenie w stosunku do większych ośrodków miejskich (Zielona Góra,
Sulechów) stwarza możliwość wypoczynku świątecznego,
- czyste ekologicznie i atrakcyjne tereny leśne oraz stawy jako element turystyki grzybiarzy
i wędkarzy,
Bariery rozwoju:
- niekorzystna sytuacja ekonomiczna zakładów produkcyjnych,
- pogłębianie się procesu starzenia się społeczeństwa,
- malejąca dynamika przyrostu naturalnego,
- stosunkowo wysoka stopa bezrobocia strukturalnego, a co za tym idzie ubożenie ludności
wiejskiej,
- brak stabilizacji w działalności gospodarczej sektora prywatnego,
- mały ruch budowlany,
- dekapitalizacja majątku po byłych PGR-ach,
- brak bazy turystycznej,
- niski poziom ogólnego rozwoju społeczno-gospodarczego na terenach wiejskich,
- zbyt duże zanieczyszczenie wód powierzchniowych,
- zły stan techniczny dróg kołowych,
- niedostatki w zabezpieczeniu w podstawowe media infrastruktury technicznej obszarów
wiejskich – telefonia, wodociągi, kanalizacja, energetyka, gaz,
- brak miejsc hotelowych w atrakcyjnych punktach turystycznych,
- niska kultura rolnictwa, mogącego służyć rozwojowi agroturystyki na terenie Gminy.
SPIS TREŚCI:
CELE ROZWOJU PRZESTRZENNEGO. ....................................................................BŁĄD! NIE ZDEFINIOWANO ZAKŁADKI.
KIERUNKI ROZWOJU PRZESTRZENNEGO............................................................BŁĄD! NIE ZDEFINIOWANO ZAKŁADKI.
ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE. Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
1.
1.1.
Środowisko geomorfologiczne. ........................................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
1.2.
Gleby. ................................................................................................................. Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
1.3.
Ekosystemy leśne............................................................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
1.4.
Zasoby wodne..................................................................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
1.5.
Fauna i flora nieleśna.......................................................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
1.6.
Surowce mineralne. ............................................................................................ Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
1.7.
Obszary zdegradowane. ..................................................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
2.
ŚRODOWISKO KULTUROWE.
3.
STRUKTURA FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNA ORAZ ZASADY KSZTAŁTOWANIA ŁADU PRZESTRZENNEGO.
Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
3.1.
Strefa osadnictwa wiejskiego. ............................................................................. Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
3.2.
Strefa kompleksów leśnych................................................................................. Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
3.3.
Strefa produkcji rolnej. ........................................................................................ Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
3.4.
Strefa zorganizowanej działalności inwestycyjnej................................................ Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
3.5.
Strefa POLDERU ODRZAŃSKIEGO. ................................................................. Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
4.
KIERUNKI ROZWOJU TURYSTYKI.Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
5.
KIERUNKI ROZWOJU SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO.
5.1.
Cele rozwoju społeczno-gospodarczego. ............................................................ Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
5.2.
Problemy rozwoju. .............................................................................................. Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
5.3.
Prognozy społeczno-gospodarcze. ..................................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
5.4.
Źródła pozyskania środków na inwestycje – programy pomocowe...................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
6.
KIERUNKI ROZWOJU UKŁADU SIECI INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ.
Błąd!
Nie
zdefiniowano
zakładki.
6.1.
Zaopatrzenie w wodę. ......................................................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
6.2.
Gospodarka ściekowa......................................................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
6.3.
Gospodarka odpadami........................................................................................ Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
6.4.
Ciepłownictwo. .................................................................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
6.5.
Zaopatrzenie w gaz............................................................................................. Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
6.6.
Cmentarnictwo.................................................................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
6.7.
Gospodarka wodna. ............................................................................................ Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
6.8.
Komunikacja. ...................................................................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
6.9.
Elrktroenergetyka i telekomunikacja.................................................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
7.
ZASADY PROWADZENIA POLITYKI PRZESTRZENNEJ.
8.
TERENY
WYZNACZONE
PRZESTRZENNEGO.
9.
DO
OPRACOWANIA
MIEJSCOWYCH
PLANÓW
WNIOSKI DO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA.
zdefiniowano zakładki.
ZAGOSPODAROWANIA
Błąd!
Nie
10.
WAŻNIEJSZE MATERIAŁY I OPRACOWANIA Z KTÓRYCH KORZYSTANO W TRAKCIE SPORZĄDZANIA
STUDIUM:
CELE ROZWOJU PRZESTRZENNEGO.
Po przeprowadzonej analizie istniejących uwarunkowań na terenie Gminy Bojadła,
określono cel strategiczny dla działań przestrzennych. Będzie nim dążenie do utworzenia
struktury funkcjonalno-przestrzennej, która zapewni harmonijny, zrównoważony rozwój Gminy,
wpływający na poprawę warunków życia mieszkańców.
Osiągnięcie celu strategicznego możliwe jest jedynie poprzez realizację celów
szczegółowych w zakresie poszczególnych grup zagadnień wpływających na kształt ogólny
przestrzeni i funkcjonowania w niej człowieka.
Lista celów szczegółowych przedstawia się następująco:
- ochrona wartości posiadanego środowiska przyrodniczego i jego racjonalne wykorzystanie
w promocji, sferze społeczno-gospodarczej i przestrzennej gminy,
- ochrona posiadanego dziedzictwa kulturowego, jako głównego elementu struktury
funkcjonalno-przestrzennej,
- wykorzystanie dogodnego położenia w bezpośrednim sąsiedztwie ośrodka regionalnego
jakim jest Zielona Góra – siedziba samorządu województwa lubuskiego – pod kątem
zabezpieczenia miejsc wypoczynku oraz zamieszkania,
- rozwój turystyki i agroturystyki,
- poprawa standardów zamieszkania, pracy i obsługi mieszkańców,
- utrzymanie i rozwój rolnictwa na terenie Gminy – w tym jego form alternatywnych – wraz
z bazą usługowo-produkcyjną przy wykorzystaniu posiadanych zasobów
W ramach realizacji przedstawionych celów, wg poszczególnych zagadnień określone
zostaną działania, jako instrumenty realizacji projektowanych zamierzeń.
KIERUNKI ROZWOJU PRZESTRZENNEGO.
1. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE.
W związku z określonymi celami rozwoju przestrzennego Gminy Bojadła przedstawiono
przyjęte kierunki ochrony wartości posiadanego środowiska przyrodniczego wraz z jego
racjonalnym wykorzystaniem.
1.1.
ŚRODOWISKO GEOMORFOLOGICZNE.
Przedmiotem ochrony będzie ekosystem zlewni rzeki Obrzycy oraz rzeki Odry. Celem jest
utrzymanie i prowadzenie prawidłowej gospodarki wodnej oraz ochrony przeciwpowodziowej w
przypadku rzeki Odry i wykorzystanie do celów agroturystyki, rolnictwa – wypas bydła
hodowlanego.
Zakłada się w szczególności:
- likwidację zanieczyszczeń koryta rzeki i kanałów oraz terenów dolinek starorzecza Odry,
- likwidację barier spływu wód, powstałych w wyniku nieuporządkowanej gospodarki
wodnej i leśnej,
- likwidację miejsc nielegalnego wywozu odpadów stałych oraz ścieków,
- zabezpieczenie i ujęcie w systemie hydrologicznym istniejących zbiorników retencyjnych i
innych oczek wodnych,
- zabezpieczenie przed degradacja i erozją naturalnych wydm.
1.2.
GLEBY.
Podstawowym zadaniem będzie ochrona występujących, licznych, skoncentrowanych
kompleksów gleb II, III i IV klasy oraz przeciwdziałanie ich degradacji, a także zachowanie w
formie gruntów rolnych oraz użytków zielonych.
- zachowanie tych obszarów w formie gruntów rolnych, służących zabezpieczeniu potrzeb
własnych i regionu,
- stosowanie zabiegów agrotechnicznych służących podniesieniu żyzności gruntów rolnych
na terenie gminy, a zwłaszcza zabiegów służących odkwaszeniu gleb – wapnowanie,
- zakaz zabudowy na terenach kompleksów gleb klas II, III i IV za wyjątkiem terenów w
bezpośrednim sąsiedztwie obszarów osadniczych, w przypadku braku innych możliwości
rozwojowych,
- zalesianie terenów zdegradowanych, zdewastowanych (na których gospodarka rolna nie
może być prowadzona) oraz obszarów narażonych na erozję wodną i wiatrową.
1.3.
EKOSYSTEMY LEŚNE.
Ochronie należy poddać kompleksy leśne na obszarze całej gminy.
Wiąże się to w szczególności z:
- utrzymaniem dobrej kondycji lasów gospodarczych,
- wprowadzenie różnorodności w monokulturach borów sosnowych,
- zorganizowaniem miejsc biwakowania dla turysty penetrującego ekosystem leśny –
grzybiarz, myśliwy, wędkarz,
- określeniem tras umożliwiających penetrację turystyczną lasów – niezbędna współpraca na
szczeblu gmina – zarządca lasu,
- w związku z dużą lesistością terenu gminy oraz dobrą kondycją lasów należy dążyć do
objęcia jej tzw. strefą zrównoważonego rozwoju – zgodnie z Europejskim Programem
Zielone Płuca Europy – 1993r., Instytut Trwałego Rozwoju. Działania te winny być
podejmowane wspólnie z gminami sąsiednimi,
Kierunki rozwoju produkcji leśnej określają ponadto, plany urządzeniowe lasów
sporządzane przez właściwe Nadleśnictwa.
1.4.
ZASOBY WODNE.
Celem jest ochrona występujących na terenie gminy cieków wód powierzchniowych oraz
zabezpieczenie przed zanieczyszczeniem zasobów wód podziemnych.
- ograniczanie spływu zanieczyszczeń do cieków wód powierzchniowych, tworzących
zlewnię rzeki Obrzycy i Odry oraz współpraca z gminami sąsiednimi w zakresie
podniesienia czystości wód do co najmniej klasy II,
- likwidacja lokalnych źródeł zanieczyszczeń wód, dotyczy to przede wszystkim wsi Bojadła
i Klenica oraz Pyrnik,
- ochrona ujęć wody oraz stref źródliskowych cieków wodnych przed zanieczyszczeniem i
wyznaczenie strefy ochrony pośredniej dla ujęć, które jej nie posiadają,
- zakaz wprowadzania i lokalizacji działalności mogącej mieć negatywny wpływ na wody
podziemne na terenie Głównych Zbiorników Wód Podziemnych nr 150 i 302.
1.5.
FAUNA I FLORA NIELEŚNA.
Celem jest ochrona zbiorowisk flory i fauny jako czynnika dla zachowania bioróżnorodności
środowiska gminy.
Zadania w tym zakresie to przede wszystkim:
- trwała ochrona i nadzór nad elementami środowiska już poddanymi ochronie prawnej tj.
pomniki przyrody użytki ekologiczne oraz stanowiska chronionej flory i fauny,
- objęcie ochroną występujących ekosystemów łąkowych, jako czynnika zachowania
równowagi biologicznej, miejsc przetrwania fauny ekosystemów łąkowo-polowych;
pozwoli to także na zmniejszenie szkód w uprawach rolnych powodowanych przez
zwierzynę.
1.6.
SUROWCE MINERALNE.
Przed przystąpieniem do eksploatacji wykazanych zasobów surowców naturalnych należy
przeprowadzić analizę – zysk-strata – odpowiadając na pytanie: Czy rekultywacja terenu
pokopalnianego nie przyniesie strat finansowych w bilansie globalnym planowanej inwestycji
oraz nieodwracalnych strat w środowisku naturalnym? Dotyczy to przede wszystkim złóż piasku
w rejonie wsi Bojadła.
1.7.
OBSZARY ZDEGRADOWANE.
Obszar gminy Bojadła uważa się za stosunkowo mało zdegradowany. W ramach przyjętych
celów zakłada się:
- przeprowadzenie rekultywacji nieczynnych wyrobisk poeksploatacyjnych,
- przeprowadzenie rekultywacji po zlikwidowanych wysypiskach śmieci,
- ograniczenie spływu zanieczyszczeń do cieków wodnych,
- odbudowę i regulację systemu stawów jako zbiorników retencyjnych.
2. ŚRODOWISKO KULTUROWE.
Jak wykazała przeprowadzona analiza poszczególnych miejscowości gminy, przestrzeń
każdej wsi tworzy przede wszystkim zabudowa historyczna o mniejszej lub większej wartości
kulturowej i ona decyduje o charakterze wsi.
Dlatego też podstawowym kierunkiem rozwoju przestrzennego gminy jest harmonijny rozwój
każdej wsi w zgodzie z naturalnymi warunkami i tradycją.
Do zadań strategicznych ochrony dziedzictwa kulturowego realizowanych w konsekwentnej
długofalowej polityce należy:
- ochrona obszarów, zespołów, obiektów prawnie chronionych, figurujących w rejestrze i
ewidencji zabytków oraz w obowiązujących planach zagospodarowania przestrzennego,
- wytyczenie obszarów chronionych i opracowanie zasad kształtowania tych przestrzeni,
które jako prawo miejscowe winny znaleźć się w miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego,
- poprawienie jakości życia w obiektach zabytkowych, dopuszczając ich adaptację,
modernizację uzgodnioną ze służbami konserwatorskimi,
- zespolenie ochrony wiejskiej zabudowy z ochroną przyrody,
- kształtowanie świadomości społecznej o konieczności ochrony wartości kulturowej każdej
miejscowości.
W celu realizacji postawionych zadań, wynikających z przedstawionych uwarunkowań,
uwzględniając współczesne potrzeby gminy należy:
- opracować studia ruralistyczne wsi Bojadła, Bełcze, Klenica, Pyrnik wyznaczając strefy
ochrony konserwatorskiej, w tym strefy „E” (ekspozycyjnej) wsi Bełcze i opracowując
szczegółowe zasady kształtowania tych przestrzeni,
- wnioski i wytyczne konserwatorskie dla tych stref wprowadzić do planów
zagospodarowania przestrzennego jako prawo miejscowe,
- do planów zagospodarowania przestrzennego poszczególnych wsi wprowadzić zapisy o
konieczności ochrony wszystkich obiektów objętych rejestrem i ewidencją konserwatorską
oraz uwzględnieniu tradycji budowlanych obszaru gminy przez ich twórcze
przekształcenie; nowa zabudowa winna być podporządkowana historycznemu
rozplanowaniu, skali i gabarytom historycznej zabudowy,
- należy dążyć, aby wszystkie obiekty zabytkowe miały właścicieli lub użytkowników
dbających o stan techniczny i estetyczny obiektów zabytkowych jak i ich otoczenia.
-opracować programy szkolne o historii regionu i jej zabytkach,
-promować wartości kulturowe gminy poprzez np. foldery, krótkie filmy emitowane w
telewizji czy w kinie.
3. STRUKTURA FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNA ORAZ ZASADY KSZTAŁTOWANIA ŁADU PRZESTRZENNEGO.
Dla uczytelnienia zapisów w sferze funkcjonalno-przestrzennej kierunków rozwoju Gminy
Bojadła zastosowano podział na strefy działań w zakresie polityki przestrzennej:
- osadnictwa wiejskiego,
- kompleksów leśnych,
- produkcji rolnej,
- zorganizowanej działalności gospodarczej,
- polderu odrzańskiego – obszar bezpośredniego zalewu wodami powodziowymi.
W obrębie wszystkich ww. stref określono główne kierunki działań ze wskazaniem na formę i
charakter użytkowania.
3.1.
STREFA OSADNICTWA WIEJSKIEGO.
Obejmuje jednostki osadnicze terenów wiejskich.
Przyjmuje się hierarchię ośrodków:
- wieś Bojadła – ośrodek podstawowy – siedziba władz Gminy,
- ośrodek wiejski podstawowy – Klenica,
- wieś elementarna – pozostałe wsie w Gminie.
W ramach realizowanych celów zakłada się:
- utrzymanie produkcji rolnej na obszarach wiejskich,
- zakaz zabudowy gruntów rolnych klas II, III i IV, które do tej pory nie uzyskały zgody na
przeznaczenie na cele nierolnicze,
- wspomaganie rozwoju wielkotowarowych gospodarstw rolnych – Klenica, Pyrnik,
Mlynkowo,
- wspomaganie inicjatyw w dziedzinie form alternatywnych rolnictwa– warzywnictwo,
kwiaciarstwo, sadownictwo, agroturystyka, uprawa wierzby wikliniarskiej i budowa usług
rzemiosła na tej bazie,
- stałe zwiększanie dostępu mieszkańców obszarów wiejskich do mediów infrastruktury
technicznej,
- standardem urbanistycznym jest zespół obiektów tworzących siedlisko tj. dom mieszkalny
z budynkami gospodarczymi nawiązujących charakterem każdorazowo do lokalnych
tradycji i krajobrazu,
- rozwój przetwórstwa płodów rolnych i runa leśnego na bazie lokalnych zasobów,
- wspomaganie inicjatyw w zakresie rozwoju infrastruktury obsługi rolnictwa – rynek
środków produkcji, sprzętu rolniczego punktów skupu itp.
3.2.
STREFA KOMPLEKSÓW LEŚNYCH.
Obejmuje obszary leśne na terenie gminy Bojadła. Cele i zadania realizowane w tej strefie
pokrywają się z problematyką określoną w kierunkach ochrony ekosystemów leśnych. Ponadto
określono obszary leśne, które pozostaną niedostępne dla penetracji ze względu na objęcie
funkcją terenów specjalnych oraz obszary leśne objete funkcją Glebowych Powierzchni
Wzorcowych.
Penetracja turystyczna obszarów leśnych odbywać się powinna przede wszystkim na
podstawie przyjętych programów:
- przebiegu ścieżek rowerowych,
- tras edukacji ekologicznej,
- tras rekreacji konnej.
W obrębie obszarów lasów gospodarczych prowadzona jest planowa gospodarka leśna. Na
tej bazie prowadzą działalność przedsiębiorstwa w Klenicy, Bełczu. W studium przewiduje się
co najmniej utrzymanie dotychczasowej funkcji, a w razie wytworzenia się sprzyjających
warunków rozwój i rozbudowę zakładów. Nie bez znaczenia jest tu możliwość bezpośredniego
dostępu do linii komunikacji kolejowej.
Przewiduje się niewielkie zwiększenie powierzchni terenów objętych zalesieniami.
Działania prowadzone w tej materii powinny dotyczyć gruntów:
- poddawanych rekultywacji,
- zdegradowanych,
- ewidentnie nieprzydatnych do produkcji rolnej
- nie posiadających wartości jako użytek ekologiczny.
3.3.
STREFA PRODUKCJI ROLNEJ.
Obejmuje obszary upraw rolnych, łąk bez prawa zabudowy. Cele i zadania realizowane w tej
strefie pokrywają się z problematyką określoną w kierunkach ochrony gleb. Ponadto, ze względu
na bliskość dużych rynków zbytu (Berlin, Wrocław, Zielona Góra), a także warunki klimatyczne
należy rozważyć możliwość wprowadzenia form alternatywnych rolnictwa – warzywnictwo,
kwiaciarstwo, sadownictwo itp.
W celu utrzymania produkcji rolnej w formie tradycyjnej wskazane jest przyjąć program
wspomagania rozwoju wielkotowarowych gospodarstw rolnych.
W obrębie tej strefy można realizować program tworzenia małych zbiorników retencyjnych i
tworzyć gospodarstwa hodowli ryb oraz rozwijać turystykę wędkarską.
3.4.
STREFA ZORGANIZOWANEJ DZIAŁALNOŚCI INWESTYCYJNEJ.
Obejmuje obszar o areale ok. 20 ha, zlokalizowany na północ od wsi Bojadła w trójkącie
pomiędzy drogą do Klenicy a linią kolejową.
Obszary te będą wymagać:
- w pierwszej kolejności rekultywacji po wysypisku odpadów stałych,
- kompleksowego podejścia planistycznego – w celu określenia szczegółowych rozwiązań
komunikacji wewnętrznej, charakteru zabudowy, działań ochronnych w stosunku do
terenów przyległych, sposobu zabezpieczenia w sieci infrastruktury technicznej,
- akcji promocyjnej i rozpoznania potrzeb inwestorskich – w celu określenia możliwości i
osiągnięcia wysokiej aktywizacji gospodarczej tych terenów, stworzenia nowych,
alternatywnych miejsc pracy dla mieszkańców gminy.
3.5.
STREFA POLDERU ODRZAŃSKIEGO.
Celem jest ochrona terenu Gminy przed zalewem wodami powodziowymi oraz wykorzystanie
tych terenów do celów rolniczych np. pozyskanie siana itp.
- modernizację, odbudowę i budowę wałów przeciwpowodziowych,
- wykorzystanie obszaru polderu do celów rolniczych w ramach obowiązujących przepisów,
- wykorzystanie do celów rekreacji i wypoczynku wskazanych w studium terenów – w
ramach obowiązujących przepisów i w uzgodnieniu z właściwym komitetem
przeciwpowodziowym,
- budowa obiektów może odbywać się tylko zgodnie z obowiązującymi przepisami, w
uzgodnieniu z właściwym zarządcą rzeki oraz terenów międzywala.
4. KIERUNKI ROZWOJU TURYSTYKI.
Ze względu na posiadane zasoby przyrodniczo-kulturowe jako cel przyjęto rozwój różnych
form turystyki, przy zabezpieczeniu możliwości komfortowego dojazdu na miejsce
przeznaczenia.
- modernizację istniejącego układu komunikacji kołowej, która pozwoli w bezpieczny i
bezkolizyjny sposób dotrzeć turyście na miejsce przeznaczenia bez narażania na
niedogodności
- opracowanie programu promującego istniejące zasoby przyrodniczo-kulturowe gminy,
- rozpropagowanie wśród mieszkańców terenów wiejskich form agroturystyki, która ze
względu na istniejące zasoby winna być wprowadzana w pierwszej kolejności, także jako
element promocji gminy,
- zabezpieczenie miejsc noclegowych i obsługi dla turysty grzybiarza, wędkarza, myśliwego,
wodniaka,
- opracowanie programu rozwoju turystyki krótkoterminowej – z oszacowaniem potrzeb dla
różnych jej form:
a. grzybiarze – noclegi, gastronomia, bezpieczne parkingi,
b. wędkarze – na bazie istniejących i przewidzianych do odbudowy stawów oczek
wodnych itp., zabezpieczenie miejsc noclegowych, parkingów, gastronomii,
c. turysta zwiedzający – noclegi, gastronomia, parkingi,
d. turysta wodny – spływy kajakowe kanałami i ciekami wodnymi zlewni rzeki Obrzycy –
baza sprzętowa, noclegi, gastronomia,
- opracowanie tras turystyki rowerowej, mającej na względzie zasoby przyrodniczokulturowe, ze szczególnym uwzględnieniem wsi Bojadła; w opracowaniu wykazano i
uzupełniono przebiegi głównych tras ścieżek rowerowych opracowanych dla dawnego
województwa zielonogórskiego, które stanowić będą kanwę przyszłego systemu w gminie,
- utworzenie bazy rowerowej z wypożyczalnią sprzętu i serwisem,
- opracowanie tras dla turystyki konnej na bazie projektowanych ośrodków,
- opracowanie programu i wskazanie możliwości rozwoju łowiectwa na skalę
międzynarodową,
- dążenie do odtworzenia lokalnych form wypoczynku sobotnio-niedzielnego – wiejskie
karczmy, sceny taneczne,
- podjęcie inicjatywy w kierunku budowy programu wykorzystującego do celów turystyki
rzekę Odrę – obsługa statków turystycznych.
Wszystkie programy tworzone na bazie zasobów leśnych winny być sporządzane przez
zainteresowane strony tj. właściwe nadleśnictwa oraz zarządy gmin sąsiednich.
5. KIERUNKI ROZWOJU SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO.
5.1.
CELE ROZWOJU SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO.
Wszechstronny rozwój gminy, szczególnie w aspekcie jakościowym zapewniający poprawę
warunków życia mieszkańców przy zachowaniu równowagi między aktywnością gospodarczą, a
ochroną środowiska przyrodniczego i kulturowego można osiągnąć między innymi poprzez
realizację następujących celów:
- cele ekonomiczne, które wyrażają się w kształtowaniu mechanizmów stymulujących
efektywny, wielostronny rozwój gospodarczy gminy, zapewniający obniżenie bezrobocia
oraz wzrost dobrobytu jego mieszkańców,
- cele społeczne, które poprzez rozwijanie infrastruktury społecznej, porządkowanie
struktury przestrzennej, decydują o warunkach zamieszkania, pracy, obsługi, wypoczynku.
Celem rozwoju gminy jest osiągnięcie zrównoważonego rozwoju, w którym byłoby
zapewnione:
- zaspokojenie bieżących potrzeb mieszkańców,
- warunki umożliwiające wzrost poziomu życia,
- zaspokojenie przyszłych potrzeb następnych pokoleń.
5.2.
PROBLEMY ROZWOJU.
Wielokierunkowe rozpoznanie stanu dotychczasowego rozwoju gminy Bojadła,
przeprowadzone w ramach diagnozy pozwoliło na identyfikację problemów społecznogospodarczych wymagających rozwiązania.
Problemy społeczne:
- stagnacja ogólnej liczby ludności gminy,
- wysoki udział liczby ludności w wieku produkcyjnym – sytuacja taka sprawiać może
istotny problem w zapewnieniu zatrudnienia, ale jest to również szansa dla dalszego
rozwoju gminy,
- powiększenie się bezrobocia w gminie z 10,3% w 1987r. do 12,1% w 1998r.
- malejący przyrost naturalny, ujemny w 1998r.
Problemy gospodarczo ekonomiczne:
- niezadawalający stopień wyposażenia zasobów mieszkaniowych w infrastrukturę
techniczną,
- niski standard wiejskich obiektów mieszkalnych co ogranicza możliwości rozwoju
agroturystyki,
- mała efektywność rolnictwa.
5.3.
PROGNOZY SPOŁECZNO-GOSPODARCZE.
Społeczno-gospodarcze przesłanki określenia kierunków zagospodarowania przestrzennego
gminy sformułowano na podstawie prognoz przemian społecznych i gospodarczych.
Problematyka społeczno-gospodarcza została ograniczona do elementów, które w gminie
mają istotny wpływ na sposób użytkowania i zagospodarowania obszaru gminy, a także są w
znacznym stopniu uzależnione od sposobu użytkowania i zagospodarowania obszaru gminy.
Warunki gospodarcze i polityczne w jakich funkcjonuje gmina po 1989r. uległy
zasadniczym przeobrażeniom w związku z tym prognozowanie zjawisk i procesów społecznogospodarczych w odległym horyzoncie czasu i w warunkach gospodarki rynkowej wiąże się z
wysokim stopniem niepewności.
Zagadnienia demograficzno-społeczne i gospodarcze prognozowano rozpoznając charakter
występujących powiązań oraz kładąc nacisk zarówno na dotychczasowe trendy, jak i nowo
pojawiające się – trendy rozwojowe.
Celem prognoz jest określenie przyszłych inwestycji infrastruktury społecznej, rozmiaru
budownictwa mieszkaniowego (komunalnego, jedno i wielorodzinnego), działalności
gospodarczej (w sferze produkcji i usług) oraz związanych z tym potrzeb terenowych a także
inwestycji w odniesieniu do infrastruktury technicznej.
5.3.1.
Prognoza demograficzna.
Cel:
Określenie stanu ludności w perspektywie oraz jej struktury wiekowej, stanowiących
przesłanki przewidywań w sferze społecznej tj. zasobów pracy, potrzeb
mieszkaniowych, zapotrzebowanie na obiekty infrastruktury społecznej.
Zakres:
Prognoza rozwoju ludności gminy, określająca rozmiary przyszłego przyrostu
naturalnego oraz liczbę i strukturę wieku ludności oraz skalę procesów migracyjnych.
Prognozując ludność gminy Bojadła, przeanalizowano prognozę ludności wg województw w
latach 1998-2020r., opracowaną przez GUS, skorygowaną przez US w Zielonej Górze – zawartą
w Strategii Województwa Lubuskiego 2000r.
Analizując przewidywania zawarte w ww prognozie, oraz biorąc pod uwagę procesy
ludnościowe na przestrzeni ostatnich lat 1986-1998, które miały wpływ na znikomy przyrost
ludności w gminie Bojadła, dla potrzeb Studium opracowano prognozę demograficzną, według
której ludność gminy może wzrosnąć o ok. 200 osób – do wielkości 3 500 mieszkańców
Prognoza 2020r. – Studium
liczba ludności
3 500
przyrost rzeczywisty w latach 1998-2020r.
200
średnioroczny przyrost rzeczywisty
9
średnioroczny przyrost naturalny
5
współczynnik przyrostu naturalnego w ‰
1,43
średnioroczna migracja
+4
Wzrost liczby ludności nastąpi w 55% z przyrostu naturalnego i w 45% z migracji dodatniej.
Struktura wieku
ludność wg grup wiekowych
gmina ogółem
wiek przedprodukcyjny
wiek produkcyjny
wiek poprodukcyjny
liczba ludności
osoby
%
3 500
100,0
784
22,4
2 083
59,5
633
18,1
Do 2020r. przewiduje się:
- zwiększenie przyrostu naturalnego z ujemnego –0,61 w 1998r do +1,43 w perspektywie,
- zmniejszenie liczebności populacji w wieku przedprodukcyjnym – spadek o 4,7% w
stosunku do 1998r.
- wzrost liczebności populacji w wieku produkcyjnym – wzrost o 1,3% w stosunku do
1998r.
- wzrost liczebności populacji w wieku poprodukcyjnym – wzrost o 3,4% w stosunku do
1998r.
Zmiany w strukturze wieku ludności wykazują:
- wyraźny spadek liczby dzieci i młodzieży do lat 18, co znajduje odbicie w systemie
edukacyjnym,
- wzrost ludności w wieku produkcyjnym, co zwiększy podaż siły roboczej – rozpoznanie
tych zasobów ma ogromne znaczenie dla kreowania odpowiedniej polityki na rynku pracy,
- największy wzrost liczby ludności nastąpi w wieku poprodukcyjnym – w okresie 20102020 w wiek emerytalny wejdą roczniki wyżu demograficznego z lat 50-tych, w związku z
tym w sferze życia społeczno-gospodarczego gminy Bojadła rysują się zadania dla
instytucji sprawujących opiekę zdrowotną i społeczną do objęcia nią coraz większej grupy
ludności.
Prognozowanie liczby mieszkańców ma dla rozwoju gminy wyjątkowe znaczenie, ponieważ
liczba ludności bezpośrednio wpływa na niezbędne urządzenia socjalne i kulturalne oraz ich
rentowność, a także na wielkość terenów rozwojowych.
Analiza występujących trendów demograficznych w rozmieszczeniu ludności gminy w
okresie 1986-1998 oraz możliwości rozwojowych związanych z funkcjami poszczególnych
miejscowości i posiadanych rezerw terenów pod zabudowę mieszkaniową, gospodarczoprodukcyjną pozwoliły na wytypowanie miejscowości rozwojowych, w których może nastąpić
wzrost liczby mieszkańców: Bojadła, Klenica, Pyrnik.
Są to wsie podstawowe o dominującej funkcji rolniczej oraz uzupełniających: przemysłowej i
usługowej – na bazie istniejącego zainwestowania.
5.3.2.
Obsługa ludności i standardy wyposażenia.
Cele:
zapewnienie stanu wyposażenia w usługi zaspakajające potrzeby lokalne, poprzez
rozwój usług socjalnych (publicznych i komercyjnych) oraz związanych z tym potrzeb
terenowych, a także określenie standardów warunkujących poprawę jakości życia
społeczności gminy.
Zakres:
usługi – oświata i wychowanie, zdrowie i opieka społeczna, kultura, handel,
gastronomia, rzemiosło usługowe.
Na niezbędne urządzenia socjalne, kulturalne oraz ich rentowność wpływa prognozowana
liczba ludności.
W systemie obsługi ludności gminy utrzymuje się istniejące tereny wyposażone w urządzenia
infrastruktury społecznej w dotychczas wykształconych ośrodkach podstawowych. W ośrodkach
tych zapewnione będą również rezerwy terenowe dla rozwoju infrastruktury społecznej, handlu,
gastronomii, rzemiosła usługowego, a szczególnie brakujących usług farmaceutycznych (apteka),
krawieckich, szewskich.
Forma zabudowy i zagospodarowania oraz standard wyposażenia istniejących i projektowanych
terenów będzie ważnym czynnikiem rozwoju i promocji gminy.
5.3.3.
Mieszkalnictwo.
Cele:
zapewnienie dogodnych warunków zamieszkania.
Zakres:
określenie niezbędnych potrzeb mieszkaniowych oraz rezerw terenowych i ich
chłonności.
Potrzeby mieszkaniowe wynikające z:
a). przyrostu ludności do 2020r.
- wyniosą 5 000 m2 powierzchni użytkowej, przy wskaźniku 25m2/1osobę.
b). rozgęszczeń rodzin w mieszkaniach:
- deficyt wyniesie 16 100 m2 pow. użytkowej.
c). ubytku substancji mieszkaniowej ze względu na stan techniczny:
- ubytki ok. 1 330 m2 pow. użytkowej,
- przyjmując wskaźnik 20 m2 pow. użytkowej na 1 osobę.
Założono ok. 2% ubytków z istniejącej powierzchni użytkowej przyjmując 0,1% ubytków
rocznie.
d). tworzenie rezerw w związku z wykwaterowaniami, wywłaszczeniami, przypadkami
losowymi, utraty mieszkań.
Jest to skala trudna do prognozowania.
Skala rozwoju budownictwa mieszkaniowego:
- stworzenie pełnej, wszechstronnej oferty mieszkania dla każdej rodziny zgodnie z jej
zróżnicowanymi możliwościami ekonomicznymi,
- uzyskanie stopniowej, społecznie odczuwalnej poprawy standardów zamieszkiwania, przy
założeniu dalszej modernizacji istniejących zasobów mieszkaniowych wiąże się z
modernizacją infrastruktury technicznej,
- lokalizacja mieszkalnictwa w formie zabudowy jednorodzinnej z dopuszczeniem usług i
działalności gospodarczej, przewidziano przede wszystkim w następujących
miejscowościach:
Bojadła
rezerwa terenu o pow. ok. 36 ha co daje ok. 144 działek o pow. 2500 m2; przy
zaludnieniu 4 osoby na działkę chłonność osiągnie ok. 600 osób. Prognozuje się wzrost
liczby mieszkańców o ok. 600 osób.
Klenica
rezerwa terenu o pow. ok. 15 ha co bilansuje 60 działek o pow. 2500 m2, chłonność
terenu wyniesie 240 osób. Prognozuje się wzrost liczby mieszkańców o ok. 240 osób.
Pyrnik
rezerwa terenu o pow. ok. 10 ha co bilansuje 40 działek o pow. 2500 m2, chłonność
terenu wyniesie 160 osób. Prognozuje się wzrost liczby mieszkańców o ok. 160 osób.
Wirówek
rezerwa terenu o pow. ok. 5 ha co bilansuje 20 działek o pow. 2500 m2, chłonność terenu
wyniesie 80 osób. Prognozuje się wzrost liczby mieszkańców o ok. 80 osób.
Bełcze
rezerwa terenu o pow. ok. 5 ha co bilansuje 20 działek o pow. 2500 m2, chłonność terenu
wyniesie 80 osób. Prognozuje się wzrost liczby mieszkańców o ok. 80 osób.
Ogółem rezerwa terenowa wyniesie ok. 71 ha co daje chłonność ok. 1160 mieszkańców.
5.3.4.
Prognozy w sferze gospodarczej.
Cele:
zmniejszenie bezrobocia, zabezpieczenie materialne mieszkańców gminy, uzyskanie
średniego dochodu zbliżonego do średniej krajowej, znaczący udział dochodu z
działalności pozarolniczej w gospodarstwach rolnych.
Zakres:
aktywność zawodowa mieszkańców gminy, źródła utrzymania, miejsca pracy, skala
bezrobocia, wykształcenie ludności.
Uwarunkowania, w których analizowano:
- sytuację na rynku pracy, wzrost bezrobocia z 10,3% w 1997r. do 12,1% w 1998r.
- wskaźnik liczby osób pracujących na 1000 mieszkańców gminy wyniósł 258,8 przy
średnim dla województwa 352,1, a dla kraju 411,6 (zatrudnienie w gminie łącznie z
rolnikami indywidualnymi)
- spadek zatrudnienia w gminie w latach 1986-98 o 37,3% przy średnim dla województwa
lubuskiego 11-14%,
- ukształtowaną w minionych latach strukturę zatrudnienia, w której dominował sektor
rolniczy – w 1986r. 65,9% z ogółu zatrudnionych w gminie pracowało w rolnictwie
pozwoliły na określenie kierunków rozwoju rynku pracy w gminie Bojadła:
- zasoby pracy, których wielkość kształtuje liczbę ludności w wieku produkcyjnym
prognozowana na ok. 2080 osób oraz jej wykształcenie,
- wykorzystanie przynależności do Euroregionu Sprewa-Nysa-Bóbr do podnoszenia
kwalifikacji zawodowych,
- przewidywana aktywność zawodowa ludności gminy w perspektywie ma wynosić 42%,
- utrzymanie zatrudnienia w rolnictwie,
- dalszy przyrost jednostek gospodarczych, zwłaszcza w sektorze prywatnym; średnio na
1000 mieszkańców w gminie przypada 43,9 podmiotów gospodarczych, w województwie
lubuskim 79,36%, w kraju 67,2%,
- wzrost liczby małych zakładów zatrudniających do 5 osób, co ma wpływ na rozwój
indywidualnej przedsiębiorczości,
- zatrzymanie dużej części wykształconej młodzieży w gminie.
5.3.5.
Rozwój funkcji gospodarczej.
Przemysł (drzewny, spożywczy)
Czynniki sprzyjające rozwojowi:
- istniejące zainwestowanie w miejscowościach:
Bełcze – przetwórstwo drewna
Klenica – przetwórstwo drewna
Pyrnik – przemysł gorzelniczy
- oparcie istniejących gałęzi przemysłu drzewnego na miejscowym surowcu,
- rezerwa terenu o pow ok. 20 ha pomiędzy wsią Bojadła a osadą Wirówek, z
przeznaczeniem na funkcję gospodarczo-przemysłową.
Gospodarka rolna
Czynniki sprzyjające rozwojowi:
- wzrost wielkości średniego indywidualnego gospodarstwa rolnego w gminie z 6,6 ha do
22,1 ha
- średnia wielkość indywidualnego gospodarstwa rolnego w gminie Bojadła jest ponad
dwukrotnie większa niż w kraju, a także większa od średniego gospodarstwa w
województwie,
- powierzchnia użytków rolnych użytkowanych przez gospodarstwa indywidualne o
powierzchni ok. 50 ha wynosi 45% powierzchni tych użytków ogółem w gminie, w kraju
zaledwie 10,5%,
- atrakcyjne położenie, umożliwiające rozwój gospodarstw agroturystycznych.
Przyjęto funkcje poszczególnych miejscowości w perspektywie:
Bojadła – administracyjna, rolnicza, usługowa, przemysłowa (przede wszystkim przemysł
rolny)
Klenica – rolnicza, przemysłowa, usługowa
Pyrnik – rolnicza przemysłowa, agroturystycza, rekreacyjna
Młynkowo – rolnicza, agroturystyczna, rekreacyjna
Kartno – rolnicza, usługowa
Sosnówka – rolnicz, rekreacyjna, agroturystyczna
Pólko – rolnicza, rekreacyjna, agroturystyczna
Przewóz – rolnicza, usługowa
Bełcze – rolnicza, przemysłowa, usługowa
Susłów – leśna, agroturystyczna, rolnicza
Siadcza – leśna, rolnicza, usługowa
5.3.6.
Rozwój społeczno-gospodarczy gminy.
Analiza możliwych kierunków rozwoju gminy Bojadła uwzględnia jej warunki gospodarcze i
przestrzenne, walory przyrodnicze, kulturowe oraz istniejącą sieć osadniczą i powiązanie z
obszarami sąsiednimi siecią regionalną.
Ożywienie społeczno-gospodarcze, poprawa warunków życia mieszkańców, zahamowanie
depopulacji gminy i recesji małych wsi może być osiągnięte przede wszystkim na drodze
rozwoju wielofunkcyjności gminy.
Rozwój taki oznacza kreowanie nowych źródeł dochodu społeczności lokalnej, obok rolnictwa,
w działalnościach pozarolniczych. Celem rozwoju wielofunkcyjnego powinno być zatem
tworzenie różnorodnej bazy ekonomicznej w oparciu o wykorzystanie lokalnych zasobów i
inicjatyw.
Szanse rozwoju gminy tkwią w drobnej wytwórczości, działalności usługowej, turystyce, handlu.
Biorąc pod uwagę uwarunkowania wewnętrzne i zewnętrzne rozwoju społecznogospodarczego gminy należy dążyć do jak największego zróżnicowania jej struktury
funkcjonalnej jak i funkcji poszczególnych jednostek osadniczych.
Możliwości przekształceń w rolnictwie i wiążące się z tym formy gospodarki przestrzennej są
ściśle powiązane z ogólnymi procesami rozwoju kraju jak i wpływem powiązań z Unią
Europejską.
Dostęp do Europejskich funduszy strukturalnych oraz środków pomocowych powinny
stanowić ważne źródło finansowania przyśpieszonego rozwoju infrastruktury gospodarczej
gminy.
5.4.
ŹRÓDŁA POZYSKANIA ŚRODKÓW NA INWESTYCJE – PROGRAMY POMOCOWE.
Pomoc dla przyszłych członków Unii Europejskiej stała się podstawą rewizji
dotychczasowych założeń polityki gospodarczo-społecznej oraz wzmocnienie strategii
przedakcesyjnej dla krajów Europy Centralnej i Wschodniej, ubiegających się o członkostwo w
Unii Europejskiej.
Celem generalnym polityki przedakcesyjnej unii jest przedstawienie spójnego programu
przygotowania tych krajów, a także połączenie różnych form pomocy w jedną strukturę –
Partnerstwo dla Członkostwa.
W latach 2000-2006 kraje kandydujące do Unii Europejskiej będą mogły skorzystać w
ramach pomocy z nowych instrumentów finansowych w postaci:
- PHARE,
- SAPARD,
- ISPA.
PHARE.
Zreformowany fundusz PHARE koncentrować się będzie na kluczowych priorytetach
związanych z procesem przyjęcia ustawodawstwa wspólnoty, w szczególności na procesach
budowy i wzmocnienia administracji i instytucji w krajach kandydujących oraz na finansowaniu
inwestycji wspierających sprawne dostosowanie prawodawstwa tych krajów do legislacji
wspólnoty.
SAPARD.
Od 1 stycznia 2000 Polska będzie mogła korzystać z instrumentów pomocy przedakcesyjnej
na rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich przeznaczonego na wsparcie przygotowań do
członkostwa w Unii Europejskiej.
Z funduszu SPARAD będzie można uzyskać do 75% na projekty w sektorze publicznym i
do 50% w prywatnym. Pozostałą część ma stanowić wkład własny (z budżetów rządowych i
samorządowych, kredyty, kapitał prywatny).
Z programu SPARAD mogą być finansowane:
- inwestycje w gospodarstwach rolnych,
- poprawa przetwórstwa i marketingu produktów rolnych i rybołóstwa,
- poprawa struktury gruntów oraz reparcelacja,
- stworzenie i uaktualnienie rejestru gruntów,
- poprawa szkolnictwa zawodowego,
- rozwój i poprawa infrastruktury wiejskiej,
- zarządzanie zasobami wodnymi,
- leśnictwo (w tym zalesianie i przetwórstwo drewna).
Obecnie trwają prace nad wyborem priorytetów dla Polski. Wymienia się w szczególności
poprawę jakości i efektywności produkcji, podnoszenie dochodów ludności rolniczej oraz
poprawa struktury agrarnej.
Priorytetowymi celami rozwoju obszarów wiejskich mogłyby się stać: poprawa warunków
życia na wsi i podniesienie jej atrakcyjności dla inwestorów, wielofunkcyjny rozwój obszarów
wiejskich z uwzględnieniem ochrony środowiska.
Obecnie przygotowywany jest dokument „Spójna polityka rozwoju strukturalnego obszarów
wiejskich w Polsce”, które po zatwierdzeniu przez rząd posłuży do określenia priorytetów dla
programu SAPARD.
Za organizację programu SAPARD w Polsce odpowiada Ministerstwo Rolnictwa
i Gospodarki Żywnościowej. Został w nim utworzony departament Pomocy Przedakcesyjnej i
Funduszy Strukturalnych, który będzie negocjował z komisją europejską i koordynował prace
związane z wprowadzeniem programu SAPARD w kraju, współpracując z innymi resortami (np.
finansów), z Fundacją Programów Pomocy dla Rolnictwa FAPA, Agencją Restrukturyzacji i
Modernizacji Rolnictwa, z partnerami samorządowymi i społecznymi.
ISPA.
Pomoc Unii w ramach ISPA będzie ukierunkowana na osiągnięcie standardów
infrastrukturalnych wspólnoty w dziedzinie transportu i ochrony środowiska w następujących
formach:
- projektów inwestycyjnych, technicznie i finansowo niezależnych faz projektów, które
posiadają osobne, niezbędne do realizacji przedsięwzięcia studia przygotowawcze, studia
wykonalności oraz analizy techniczne,
- grupy projektów,
- systemy projektów ściśle ze sobą powiązanych.
Pomoc wspólnoty w ramach ISPA może przyjąć jedną z następujących form:
- bezpośrednia pomoc bezzwrotna,
- pomoc zwrotna,
- dofinansowanie spłat odsetek kredytu,
- fundusz gwarancyjny,
- udział kapitałowy,
- lub inną formę pomocy finansowej.
6. KIERUNKI ROZWOJU UKŁADU SIECI INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ.
6.1.
ZAOPATRZENIE W WODĘ.
Dostawę wody do projektowanych terenów zabudowy mieszkaniowej i zabudowy
gospodarczej przewiduje się z istniejących systemów wodociągowych, po ich rozbudowie w
zakresie sieci wodociągowej i częściowo modernizacji w zakresie urządzeń stacji
wodociągowych.
6.1.1.
wieś Pyrnik - tereny mieszkaniowe.
Powierzchnia terenów – 10,0 ha; orientacyjna ilość działek – 40 szt.; przewidywana ilość
mieszkańców – około 160 osób. Zapotrzebowanie wody dla proj. zabudowy: Qśr d=24,0 m3/dobę;
qmax godz = 2,34 m3/godz. = 0,65 l/sek. Dostawa wody z istniejącego systemu wodociągowego,
poprzez budowę sieci wodociągowej o nominalnej średnicy Ø100 mm. Wskazane
zaprojektowanie układu pierścieniowego sieci wodociągowej. Łączne zapotrzebowanie wody dla
wsi docelowo wyniesie: Qśr d = 140,0 m3/dobę; qmax godz. = 10,84 m3/godz. = 3,0 l/sek. Wydajność
systemu wodociągowego w Pyrniku w pełni zabezpiecza powyższe potrzeby.
W załączniku graficznym zaznaczono orientacyjnie, wstępnie granice strefy ochrony
pośredniej ujęcia WZ-3. Określono ją tzw. metodą „holenderską” przy Q=22,0 m3/godz. i m =
10,0 m z tabeli II.3.2. Poradnika Metodycznego opracowanego przez MOŚZNiL w 1993r.
6.1.2.
wieś Młynkowo – tereny zabudowy rekreacyjno – wypoczynkowej.
Powierzchnia terenów – 2,0 ha; orientacyjna ilość działek – 20 szt.; ilość mieszkańców –
około 80 osób. Zapotrzebowanie wody: Qśr d = 12,8 m3/dobę; qmax godz. = 1,92 m3/godz. =
0,5 l/sek. Dostawa wody z rurociągu magistralnego Ø160mm łączącego Pyrnik z Młynkowem.
Proponuje się wyłączenie z eksploatacji ujęcia i stacji uzdatniania w Młynkowie,
utrzymaniem tych urządzeń w rezerwie technicznej.
W załączniku graficznym zaznaczono orientacyjnie, wstępnie granice strefy ochrony
pośredniej ujęcia WZ-3.1., określając ją jak wyżej, przy Q = 23,0 m3/godz. i m = 30,0 m.
6.1.3.
wieś Siadcza – zabudowa mieszkaniowa (uzupełniająca).
Powierzchnia terenu – 1,0 ha; orientacyjna ilość działek – 5 szt.; ilość mieszkańców około
20 osób. Zapotrzebowanie wody dla całej miejscowości: Qśr d = 28,5 m3/dobę; qmax godz. =
2,91 m3/godz. = 0,8 l/sek. Dostawa wody z systemu wodociągowego w Bełczy. Wymaga to
budowy około 2,7 km sieci wodociągowej (W-1) o średnicy nominalnej Ø100 mm (z uwagi na
zabezpieczenie wody dla celów przeciw pożarowych).
6.1.4.
przysiółek Sosnówka – zabudowa mieszkaniowa.
Powierzchnia terenu – 2,0 ha; orientacyjna ilość działek – 8 szt.; ilość mieszkańców – około
35 osób. Zapotrzebowanie wody dla całego przysiółka wyniesie: Qśr d = 10,0 m3/dobę; qmax godz. =
1,0 m3/godz = 0,3 l/sek. Dostawa wody z systemu wodociągowego wsi Bełcze. Wymaga to
budowy około 1,5 km sieci wodociągowej (W-2) o średnicy nominalnej Ø 100 mm ( z uwagi na
zabezpieczenie wody dla celów przeciwpożarowych).
6.1.5.
wieś Bełcze – zabudowa mieszkaniowa.
Powierzchnia terenu – 3,0 ha; orientacyjna ilość działek – 12 sztuk; ilość mieszkańców –
około 50 osób. Zapotrzebowanie wody dla całej miejscowości Bełcze łącznie z wsią Siadcza i
przysiółkiem Sosnówka wyniesie: Qśr d = 111,0 m3/dobe; qmax godz. = 11,8 m3/godz. = 3,3 l/sek.
Wydajność systemu wodociągowego w Bełczu w pełni zabezpiecza powyższe potrzeby.
W załączniku graficznym zaznaczono orientacyjne, wstępne granice strefy ochrony
pośredniej ujęcia WZ-2, określając ją metodą tzw. „holenderską” przy Q = 28,0 m3/godz. i m =
10,0 m.
6.1.6.
osada Wirówek - zabudowa mieszkaniowa.
Powierzchnia terenu – 5,0 ha; orientacyjna ilość działek – 20 sztuk; ilość mieszkańców –
około 80 osób. Zapotrzebowanie wody: Qśr d = 15,0 m3/dobę; qmax godz. = 1,45 m3/godz =
0,41 l/sek. Dostawę wody proponuje się alternatywnie:
a). z istniejącego systemu wodociągowego (WZ-4) rozbudowanego o dodatkową studnie o
przewidywanej wydajności rzędu Q = 18,0 m3/godz. Wydajność studni wynika z
zabezpieczenia ilości wody na potrzeby przeciwpożarowe w ilości qpoż. = 5,0 l/sek.
b). z wodociągu grupowego Bojadła–Klenica, poprzez budowę sieci Ø100 o długości 1,3 km
(W – 3) na odcinku od sieci magistralnej Ø225 mm do terenów projektowanej zabudowy
mieszkaniowej.
W załączniku graficznym zaznaczono orientacyjne, wstępne granice strefy ochrony
pośredniej dla istniejącego ujęcia. Granice ustalono tzw. metodą „holenderską” dla Q =
6,0 m3/godz., m = 20,0 m. Projektowana zabudowa znajduje się prawie w całości w granicach
tejże strefy. Przewiduje się, że zasięg strefy ochrony pośredniej nowej studni będzie podobny.
Dla zabezpieczenia przed pogorszeniem jakości wód podziemnych przewiduje się na
terenach mieszkaniowych budowę kanalizacji sanitarnej i kanalizacji deszczowej z
odprowadzeniem wód opadowych do kanału „E”.
6.1.7.
osada Wirówek – zabudowa gospodarcza.
Powierzchnia terenu – 20,0 ha. Rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej –
niesprecyzowany. Dla ustalenia orientacyjnego zapotrzebowania wody przyjęto normatyw jak dla
terenów przemysłu niewodochłonnego. Orientacyjne zapotrzebowanie wody wyniesie: Qśr d =
600,0 m3/dobę; Qmax d = 680,0 m3/dobę; qmax godz. = 43,2 m3/godz. Dostawa tej ilości wody jest
możliwa z wodociągu grupowego Bojadła–Klenica, pod warunkiem zwiększenia o 50%
wydajności stacji uzdatniania w Bojadłach, tj. do wielkości odpowiadającej zatwierdzonym
zasobom wód podziemnych, czyli Q = 89,0 m3/godz. W początkowym etapie
zagospodarowywania tegoż terenu (od strony południowej) zapewnić można dostawę wody z
istniejącej końcówki sieci wodociągowej o średnicy Ø90 mm. Możliwa ilość przesyłu wody –
około 20,0 m3/godz. Jeżeli docelowe potrzeby wody dla tego terenu będą zbliżone do podanej
wyżej wielkości, należy wybudować nową sieć wodociągową od sieci magistralnej o średnicy Ø
225 mm –W-3 – o średnicy Ø150 mm. Umożliwi to dostawę wody dla terenów zabudowy
gospodarczej oraz zgodnie z jedną z wersji – dla zabudowy mieszkaniowej w Wirówku.
6.1.8.
Bojadła i Klenica – zabudowa mieszkaniowa.
Powierzchnia terenów: w Bojadłach – 36,0 ha; w Klenicy – 15,0 ha. Ilość działek
odpowiednio: 150 i 60. Ilość mieszkańców odpowiednio: 600 i 240 osób. Zapotrzebowanie
wody: w Bojadłach – Qśr d = 90,0 m3/dobę; qmax godz. = 8,80 m3/godz. = 2,45 l/sek; w Klenicy –
Qśr d = 36,0 m3/dobę, qmax godz. = 3,5 m3/godz. = 1,0 l/sek. Dostawa wody w obu miejscowościach
z istniejącego układu sieci wodociągowej, po wybudowaniu niezbędnego zakresu wodociągowej
sieci rozdzielczej. Na projektowanych terenach we wschodniej i północnej części Bojadeł oraz w
Klenicy, należy dążyć do utworzenia pierścieniowego układu sieci.
W załączniku graficznym naniesiono orientacyjne, wstępne granice strefy ochrony
pośredniej, dla istniejącego ujęcia w Bojadłach. Zasięg strefy ustalono tzw. metodą
"holenderską" dla Q = 89,0 m3/godz. i m = 20,0 m. W granicach strefy znajdzie się odcinek
programowanej obwodnicy drogowej Bojadeł. Przy opiniowaniu projektu budowy tejże drogi
należy zwrócić uwagę na odpowiednie zabezpieczenia, przed ewentualnym zanieczyszczeniem
warstw wodonośnych ujęcia w Bojadłach .
6.1.9.
przysiółek Pólko – zabudowa letniskowa.
Powierzchnia terenu – 2,0 ha; ilość działek – 10; ilość mieszkańców – około 40 osób.
Zapotrzebowanie wody dla całej miejscowości: Qśr d = 10,0 m3/dobe; qmax godz. = 1,0 m3/godz. =
0,3 l/sek. W „Diagnozie” nie przewidywano zwodociągowania Pólka. Jednakże dla zwiększenia
atrakcyjności terenów zabudowy letniskowej proponuje się dostawę wody z systemu
wodociągowego wsi Bełcze, poprzez budowę około 1,3 km – W-4 – sieci wodociągowej o
średnicy nominalnej Ø100 mm, od projektowanej sieci wodociągowej w Sosnówce.
6.1.10. Strefy ochrony pośredniej ujęć wody podziemnej.
Zaznaczone granice stref ochrony pośredniej należy traktować jako orientacyjne. Dokładny
zasięg stref należy określić w operatach wodno – prawnych , zgodnie z rozporządzeniem
MOŚZNiL z dnia 5 listopada 1991 r. W opracowaniach tych, po szczegółowym
przeanalizowaniu budowy geologicznej i powiązań hydrogeologicznych , określone zostaną
warunki i wymogi pozwalające na zabezpieczenie poszczególnych ujęć przed pogorszeniem
jakości ujmowanych wód podziemnych.
Uwzględniając przewidywane, ewentualne zagrożenia, proponuje się w pierwszej kolejności
opracowanie strefy ochrony pośredniej dla ujęcia w Bojadłach oraz istniejącego
i proponowanego ujęcia w Wirówku.
6.1.11. Strefa ochronna ujęcia wody z rzeki Obrzycy dla Zielonej Góry.
Z wykonywanego przez ARCADIS EKOKONREM opracowania wynika, że około 90%
terenu gminy znajdzie się w granicach strefy ochronnej ujęcia wody z Obrzycy. W związku z
powyższym wymagane będzie:
- odpowiednie uregulowanie gospodarki ściekowej we wszystkich miejscowościach,
- budowa systemu kanalizacji deszczowej na terenach zabudowy gospodarczej w Wirówku z
ewentualnym podczyszczaniem wód opadowych, przed ich wprowadzeniem do odbiornika.
Odbiornikiem wód deszczowych powinien być kanał „E”, który wpływa do rzeki Odry
bezpośrednio lub poprzez pompownię melioracyjną „Klenica”, nie łącząc się ze zlewnią
rzeki Obrzycy.
6.2.
GOSPODARKA ŚCIEKOWA.
W miesiącu kwietniu 2000r, Przedsiębiorstwo „GEOBUD” S.C. z Zielonej Góry opracowało
na zlecenie Urzędu Gminy „Program kanalizacji dla gminy Bojadła”. Program ten przewiduje
budowę kanalizacji sanitarnej we wszystkich wsiach, za wyjątkiem osady Wirówek i
przysiółków Pólko i Sosnówka. „Program...” zakłada wariantowo budowę jednego lub dwóch
systemów kanalizacji sanitarnej oraz lokalne systemy kanalizacyjne w Bełczu (dwa warianty); w
Siadczy i w Susłowie (dwa warianty). Odpowiednio do powyższego przewidziano budowę jednej
lub dwóch grupowych oczyszczalni ścieków ( w rejonie Wirówka lub w rejonie Wirówka i
Pyrnika); lokalnej oczyszczalni ścieków w Siadczy; brak lub budowę lokalnej oczyszczalni
ścieków w Susłowie oraz rozbudowę oczyszczalni dla PDPS w Bełczu lub jej wyłączenie i
przekazanie ścieków bezpośrednio do projektowanej grupowej oczyszczalni w rejonie Wirówka.
W poszczególnych miejscowościach (za wyjątkiem Siadczy i Susłowa) przewidziano układ
kanalizacji grawitacyjno – pompowej z jedną pompownią (Przewóz i Katrno); z dwiema
pompowniami (w Młynkowie i Bełczy); pięcioma pompowniami (Pyrnik i Bojadła) i z
sześcioma pompowniami w Klenicy. W Siadczy i alternatywnie w Susłowie przewidziano
grawitacyjny układ kanalizacji sanitarnej. Zasięg kanalizacji obejmuje tylko istniejącą zabudowę
w poszczególnych wsiach. Nie uwzględniono w „Programie...” sposobu skanalizowania terenów
zabudowy mieszkaniowej w Bojadlach, Klenicy, Pyrniku, Bełczy, Siadczy , Sosnówku i w
Wirniku, oraz terenów zabudowy gospodarczej w rejonie Wirówka a także terenów zabudowy
rekreacyjnej i letniskowej w Młynkowie i w Pólku.
Przewidziano lokalizacje grupowej oczyszczalni ścieków w rejonie Wirówka (o
przepustowości Q = 550,0 m3/dobę lub wariantowo – Q = 700,0 m3/dobę); wariantowo w
Pyrniku (o przepustowości Q = 115,0 m3/dobę); lokalnej oczyszczalni ścieków w Siadczy (Q =
22,5 m3/dobę)i wariantowo – lokalnej oczyszczalni w Susłowie (Q=6,0 m3/dobę).
W załączniku graficznym zaznaczono następujące elementy z „Programu...”:
- obszary programowane do skanalizowania,
- programowane lokalizacje oczyszczalni ścieków w Wirówku (NO-1); w Pyrniku (NO-2);
w Siadczy (NO-3) i w Susłowie (NO-4).,
- programowane lokalizacje głównych przepompowni ścieków – PS – i trasy rurociągow
tłocznych – RT – między poszczególnymi miejscowościami.
Do dalszego rozpatrywanie na etapie „Studium” przyjęto następujące wersje z „Progamu...”:
a). kanalizację grupową Młynkowo – Pyrnik – Bojadła – Kartno – Przewóz – Klenica z
jedną oczyszczalnią w rejonie Wirówka (NO-1),
b). lokalne kanalizacje z oczyszczalniami w Siadczy i w Susłowie,
c). lokalną kanalizację w Bełczu z rozbudową oczyszczalni przy PDPS.
Uwzględniając rozwiązania z „Programu...” i projektowane tereny a „Studium...”, proponuje
się:
1. projektowane tereny zabudowy mieszkaniowej w Młynkowie, Pyrniku, Kartnie, Bełczy ,
Siadczy, Bojadłach i w Klenicy włączyć do programowanych systemów kanalizacji
sanitarnej, stosując w możliwie szerokim zakresie system grawitacyjny. Przy
projektowaniu kanalizacji w poszczególnych miejscowościach, należy uwzględniać
możliwość późniejszego odbioru ścieków z nowych terenów mieszkaniowych.
2. proponuje się rozważyć zmianę usytuowania grupowej oczyszczalni NO-1.Alternatywną
lokalizację proponuje się nad kanałem „E” w miejscu oznaczonym NO-1.1. Umożliwi to
prawdopodobnie grawitacyjne doprowadzenie ścieków do oczyszczalni z projektowanych
terenów zabudowy mieszkaniowej i gospodarczej w Wirówku oraz korzystniejsze
prowadzenie rurociągów tłocznych ściekowych z kierunku Bojadeł i Klenicy.
3. przy utrzymaniu lokalizacji w miejscu oznaczonym NO-1 proponuje się:
- dostosowanie tras programowanych odcinków rurociągów tłocznych z Bojadeł i z
Klenicy do projektów zagospodarowania przestrzennego terenu zabudowy mieszkaniowej
i gospodarczej,
- odbiór ścieków z poszczególnych działek na tych terenach w systemie ciśnieniowym.
4. dla zwiększenia atrakcyjności terenów mieszkaniowych w Sosnówku i terenów
rekreacyjnych w Pólku, proponuje się skanalizowanie obu tych przysiółków z
doprowadzeniem ścieków do programowanego systemu kanalizacji sanitarnej w Bojadłach
lub alternatywnie w Kartnie.
6.3.
GOSPODARKA ODPADAMI.
Należy doprowadzić do zasady gromadzenia odpadów stałych przez wszystkich
mieszkańców - zarówno z terenów zabudowy istniejącej jak i projektowanej – oraz przez
jednostki usługowo – produkcyjne ( ze szczególnym uwzględnieniem zabudowy gospodarczej w
Wirówku) – w typowych pojemnikach. Wywozem odpadów stałych zajmować się powinna
wyspecjalizowana jednostka usługowa. Odpady będą gromadzone na składowisku nieczystości
stałych w rejonie Sulechowa.
Dla pełnego uregulowania sprawy nieczystości stałych, niezbędne jest przeprowadzenie
rekultywacji terenu wysypiska w rejonie wsi Bojadła i Klenica.
6.4.
CIEPŁOWNICTWO.
Nowe lub modernizowane obiekty mieszkaniowe, usługowe lub produkcyjne zlokalizowane
w poszczególnych miejscowościach, powinny być ogrzewane z kotłowni gwarantujących małą
uciążliwość dla środowiska, m.in. poprzez nie stosowanie opału stałego. Wskazane byłoby
ustalenie systemu ekonomicznego, zachęcającego poszczególnych inwestorów do przyjęcia i
stosowania powyższych zasad.
6.5.
ZAOPATRZENIE W GAZ.
Przewiduje się dostawę gazu GZ-35 do miejscowości Bojadła, Klenica, Pyrnik, Młynkowo i
Kartno. Będzie to możliwe po wybudowaniu gazociągu wysokiego ciśnienia o średnicy
Ø100 mm na trasie: rejon Konotopu – Marianek (gmina Kolsko) – Bojadła – Klenica –
Trzebiechów (gmina Trzebiechów). Programowana wstępnie trasa gazociągu wysokiego
ciśnienia nie koliduje z projektowanymi nowymi terenami zabudowy mieszkaniowej i
gospodarczej . Dostawa gazu do poszczególnych miejscowości – sieciami gazowymi średniego
ciśnienia. Przewiduje się zatem lokalizacje stacji redukcyjno – pomiarowych I0 w rejonie Bojadeł
i Klenicy.
Podstawowymi warunkami budowy systemu gazowego na terenie gminy będzie m.in.:
maksymalnie duże wykorzystanie gazu dla celów bytowo – gospodarczych oraz dla celów
ogrzewania całej istniejącej i projektowanej zabudowy mieszkaniowej i produkcyjno –
usługowej; uwzględnienie odpowiednich stref ochronnych wzdłuż gazociągu wysokiego
ciśnienia oraz zabezpieczenie niezbędnych terenów dla lokalizacji stacji redukcyjno –
pomiarowych I0.
6.6.
CMENTARNICTWO.
Nie ma potrzeby zabezpieczania dodatkowych terenów na cele grzebalne. Istniejące
powierzchnie cmentarzy w Klenicy i w Bojadłach są wystarczające dla zapewnienia pochówków
na odpowiednio długi okres czasu.
Proponuje się rozważenie sposobu uporządkowania i zabezpieczenia przed dalszą
dewastacją nieczynnych cmentarzy w Pyrniku i w Bełczu.
6.7.
GOSPODARKA WODNA.
Stan techniczny większości cieków podstawowych jest dobry lub co najmniej zadawalający.
Wskazanym byłoby poczynić starania dla wykonania:
- odbudowy inwestycyjnej kanału „Bojadelski I” na całej jego długości, ze szczególnym
uwzględnieniem odcinka od Bełczy do ujścia (odbiornik ścieków oczyszczonych),
- gruntownej konserwacji kanału „Bojadelski III”,
- udrożnienia przepływu kanału „Młynówka” na odcinku od Pyrnika do Bojadeł, z
odbudową zbiorników W-6 i W-5. Będzie to szczególnie istotne przy przyjęciu wariantu z
budową oczyszczalni w Pyrniku.
Wskazanym jest kontynuowanie odbudowy zbiornika W-3 w południowej części Bojadeł z
przeznaczeniem na cele rekreacyjno–wypoczynkowe.
6.8.
6.8.1.
KOMUNIKACJA.
Komunikacja kołowa.
Istniejący układ sieci drogowej pomimo nie najlepszego stanu technicznego dróg zapewnia
osiąganie celów podróży. Celami tymi są: wieś Bojadła i dalej Konotop oraz Sława. Nie
zachodzi potrzeba tworzenia nowych połączeń na sieci dróg powiatowych i gminnych.
Konieczna, pilna jest, często od wielu lat ciągle odkładana, modernizacja dróg i ich
utrzymywanie w odpowiednim standardzie. Bardzo niezadowalający stan dróg powiatowych
wymusza prace remontowe i budowlane na odcinkach dróg posiadających nawierzchnię
gruntową.
Ponadto, studium uwzględnia projektowany przebieg nowego odcinka drogi wojewódzkiej
na trasie Zabór-Konotop. Inwestycja obejmować będzie budowę mostu na rzece Odrze okolicach
wsi Milsko-Przewóz i dalej obejście wsi Bojadła z włączeniem się w istniejącą drogę we wsi
Kartno. Zakłada się utrzymanie istniejącej przeprawy promowej, jako lokalnego elementu
programu turystyki rowerowej. Powstanie tego nowego połączenia drogowego pozwoli na
udostępnienie ofertowych terenów gminy Bojadła mieszkańcom Zielonej Góry. Będzie to też
nowe, szybsze połączenie miasta Zielona Góra z Centralną Polską.
6.8.2.
Komunikacja kolejowa.
Niewątpliwą szansą dla ruchu pasażerskiego i towarowego jest utrzymanie, nieczynnej
obecnie, linii PKP. Perspektywa ożywienia związanego z ciążeniem do ogromnej aglomeracji
Berlina może spowodować ogromne zainteresowanie połączeniami kolejowymi na tym kierunku
w momencie turystycznego zaktywizowania się terenów Gminy Bojadła i gmin sąsiednich.
6.8.3.
Komunikacja wodna.
Zakłada się rozwój funkcji komunikacji wodnej na rzece Odrze. Studium wskazuje
propozycje lokalizacji małych portów rzecznych, służących obsłudze statków turystycznych,
turystów kajakarzy itp. – rejon wsi Przewóz, Klenica.
Nie zakłada się tworzenia nowych portów towarowych, najbliższe zlokalizowane są w Nowej
Soli i Cigacicach – gmina Sulechów.
W zakresie komunikacji na terenie gminy zakłada się w szczególności:
- należy poddać modernizacji i dostosowaniu do obecnych norm i parametrów cały układ
komunikacji kołowej,
- realizację nowego połączenia drogowego z budową mostu na rzece Odrze, na kierunku
Zabór - Konotop,
- podjęcie inicjatyw w kierunku odtworzenia turystyki wodnej na rzece Odrze,
- utrzymanie istniejącej linii kolejowej, jako alternatywnego środka transportu dla istniejącej
i przyszłej działalności gospodarczej w regionie.
6.9.
6.9.1.
ELRKTROENERGETYKA I TELEKOMUNIKACJA.
Infrastruktura elektroenergetyczna.
Po przeprowadzonej analizie istniejących uwarunkowań i w oparciu o określone cele
strategiczne dla działań przestrzennych, określono cele rozwoju infrastruktury
elektroenergetycznej na terenie gminy Bojadła w kolejności ich hierarchii ważności.
Są to:
- poprawa niezawodności działania sieci elektroenergetycznej na terenie gminy, poprzez
zapewnienie pełnego zasilania rezerwowego odbiorców,
- poprawa standardu świadczonych usług (właściwych parametrów energii dostarczonej
odbiorcom),
- zapewnienie zasilania energią elektryczną nowych odbiorców, określonych w niniejszym
opracowaniu,
- stworzenie podstaw do dalszego rozwoju gminy.
Droga do realizacji powyższych celów są następujące zadania w zakresie rozwoju
infrastruktury elektroenergetycznej:
- modernizacja istniejących, napowietrznych ciągów liniowych 15 kV o przekrojach
przewodów AFL 35 mm2 i AFL 25 mm2 – związana ze zwiększeniem przekroju
przewodów na AFL 70 mm2. Dotyczy to rejonu m. Bełcze, Pólko, Siadcza, Wrówek,
Kartno, Młynkowo,
- zamknięcie pierścieni w istniejącej sieci 15 kV w celu likwidacji jednostronnie zasilanych
ciągów liniowych 15 kV (rozbudowanych odgałęzień od linii głównych 15 kV nr L-104 i
L-107), poprzez budowę nowych odcinków napowietrznych i kablowych linii 15 kV.
Umożliwi to rezerwowe zasilanie odbiorców w przypadku awarii lub wyłączenia
remontowego na sieci 15 kV. Dotyczy to szczególnie rejonów Bojadła i Klenica,
- Stopniowa wymiana istniejących stacji transformatorowych 15/0,4 kV,
wyeksploatowanych i zbyt małych (wybudowanych przed 1945r.) na nowe stacje
transformatorowe 15/0,4 kV uwzględniające aktualne rozwiązania techniczne, oraz
budowa dodatkowych stacji transformatorowych 15/0,4 kV w celu skrócenia zbyt długich,
istniejących obwodów 0,4 kV i zapewnienia właściwych parametrów dostarczanej
odbiorcom energii elektrycznej. Dotyczy to m. Susłów, Bełcze, Pólko, Pyrnik i Młynkowo,
- w zakresie sieci 0,4 kV – stopniowa modernizacja istniejących obwodów 0,4 kV na terenie
poszczególnych miejscowości gminy, z zastosowaniem przewodów izolowanych i
aktualnych rozwiązań technicznych,
- w zakresie oświetlenia ulicznego – doprowadzić do prawidłowego oświetlenia ulic we
wszystkich miejscowościach gminy,
- rozbudowa sieci 15 kV i 0,4 kV w celu prawidłowego zasilania nowych odbiorców
lokalizowanych na terenie gminy.
Należy również, w docelowym rozwoju gminy, rozważyć rozwój alternatywnych sposobów
pozyskiwania energii elektrycznej poprzez:
- budowę lokalnych, małych elektrowni wodnych – w oparciu o istniejące zasoby wodne
gminy,
- ustawienie małych elektrowni wiatrowych wykorzystujących energię wiatru do
wytwarzania energii elektrycznej,
- montaż baterii słonecznych wykorzystujących energię słoneczną.
Powyższe inwestycje winny być realizowane poza energetyka zawodową (w porozumieniu z
nią), poprzez inwestorów lokalnych i prywatnych. Służyć by mogły do zasilania lokalnych
odbiorców.
6.9.2.
Telekomunikacja.
Zasadniczym celem polityki telekomunikacyjnej gminy powinno być zwiększenie gęstości
telefonicznej, ponieważ zapewnienie szerokiego dostępu do podstawowych usług telefonicznych
sprzyja rozwojowi gospodarczemu i społecznemu w gminie.
Powyższy cel lokalny pokrywa się z głównym założeniem strategii TP S.A., która zakłada
utrzymanie wysokiego tempa inwestowania i rozwoju. Strategia ta zakłada systematyczne
zwiększanie dostępności, jakości i asortymentu usług telekomunikacyjnych. Przewiduje wzrost
ilości abonentów telefonii stacjonarnej do 27 na 100 mieszkańców w 2000r. i 36 na 100
mieszkańców w 2005r.
Szybkie podłączenie do sieci usług telekomunikacyjnych abonentów mieszkających w
trudnej do stelefonizowania okolicy umożliwia System Radiowego Dostępu Abonenckiego
(SRDA). Dodatkowa zaletą tego systemu jest to, że jego instalacja nie wymaga budowy
kosztownej infrastruktury telekomunikacyjnej, a łączność odbywa się za pomocą standardowych
aparatów telefonicznych używanych w sieci kablowej. SRDA nie powoduje zaników łączności i
podobnie jak telefonia kablowa umożliwia transmisją danych, korzystanie z Cyfrowej Sieci z
Integracją Usług (ISDN) i usług dodatkowych. SRDA może działać na obszarze od kilku do
kilkudziesięciu kilometrów. TP S.A. instaluje powyższe systemy od ok. dwóch lat przeważnie na
terenach zagrożonych powodzią.
Poprawę dostępu do usług telefonicznych na terenie gminy może przyspieszyć szybki rozwój
gospodarczy powodujący wzrost zapotrzebowania na dodatkowe usługi telekomunikacyjne lub
walka konkurencyjna o pozyskanie nowych abonentów między operatorami sieci telefonicznych.
7. ZASADY PROWADZENIA POLITYKI PRZESTRZENNEJ.
Dążenie do utworzenia struktury funkcjonalno-przestrzennej, która zapewni harmonijny,
zrównoważony rozwój Gminy wiąże się z przyjęciem i realizacją określonych celów polityki
przestrzennej tj.:
1. ochrona istniejących zasobów środowiska przyrodniczego wraz z rozszerzeniem obszarów
objętych ochroną prawną, umiejętne wykorzystanie tych zasobów w zagospodarowaniu
przestrzennym i procesach społeczno-gospodarczych,
2. likwidacja uciążliwych wpływów działalności człowieka na środowisko,
3. rozwój społeczno-gospodarczy gminy, wynikający z dostosowania struktury
funkcjonalno-przestrzennej do istniejących uwarunkowań,
4. ochrona poprzez umiejętną eksploatację posiadanego dziedzictwa kulturowego przy
harmonijnym komponowaniu historycznej ze współczesną struktury funkcjonalnoprzestrzennej,
5. poprawa ładu przestrzennego, w szczególności na obszarze wsi Bojadła, oraz stanu
funkcjonowania i zaopatrzenia w sieci infrastruktury technicznej,
6. poprawa stanu technicznego istniejącego układu komunikacyjnego,
7. dążenie do realizacji budowy mostu na rzece Odrze w miejscu przeprawy promowej w
Przewozie.
Stała, sukcesywna realizacja przedstawionych celów winna znaleźć odzwierciedlenie w
poprawie standardów ekologicznych, przestrzennych, społecznych i ekonomicznych. W ramach
tej realizacji niezbędny będzie stała kontrola zmian zachodzących w zagospodarowaniu
przestrzennym, ich ocena i ewentualne okresowe aktualizacje studium.
Do podstawowych instrumentów prowadzenia polityki przestrzennej określonej w studium,
należą:
- miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego,
- decyzje administracyjne
- programy społeczno-gospodarcze,
- szczegółowe i branżowe programy i koncepcje zawierające wytyczne do działalności
przestrzennej.
Ustalanie warunków zabudowy i zasad zagospodarowania terenów należy do zadań
własnych organów samorządowych i odbywa się na podstawie miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego, opracowanych z uwzględnieniem zasad i kierunków polityki
przestrzennej przyjętych w studium.
W przypadku braku planu, ustalenie warunków zabudowy i zagospodarowania terenu
odbywa się w drodze rozprawy administracyjnej i jest przedmiotem decyzji administracyjnej.
8. TERENY WYZNACZONE DO OPRACOWANIA MIEJSCOWYCH PLANÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO.
Dla właściwego kształtowania struktury funkcjonalno-przestrzennej oraz przygotowania
procesów inwestycyjnych zakłada się, że miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego
należy sporządzić w pierwszej kolejności dla terenów:
- nowo wyznaczanych w studium pod zainwestowanie – we wsiach Bojadła, Klenica, Pyrnik,
Młynkowo, Wirówek
- działalności gospodarczej pomiędzy Bojadłami a Wirówkiem,
Wskazane jest w dalszych etapach sporządzenie opracowań planistycznych dla poszczególnych
wsi w gminie.
Dla właściwego kształtowania przestrzennego obszarów istniejącej zabudowy wiejskiej, w
razie potrzeby – zwiększony ruch budowlany – powinno się opracować i przyjąć programy,
koncepcje rehabilitacji zasobów oraz kierunków uzupełniania.
9. WNIOSKI DO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA:
- przyjęcie Gminy Bojadła do wojewódzkiego systemu turystyki,
- objęcie Gminy zasięgiem Strefy Zrównoważonego Rozwoju,
- budowa mostu na rzece Odrze (w miejsce przeprawy promowej) wraz z odcinkiem drogi
rangi krajowej lub wojewódzkiej z obejściami wsi Przewóz, Bojadła ,
- pomoc w zakresie rewaloryzacji zespołu parkowo-pałacowo-folwarcznego w Bojadłach,
- brak sieci gazyfikacji przewodowej,
- poprawa stanu technicznego oraz budowa nawierzchni dróg powiatowych obecnie będącymi
gruntowymi
- utrzymanie linii PKP na kierunku Sulechów - Konotop,
- budowa programu wykorzystującego do celów turystyki rzekę Odrę – obsługa statków
turystycznych, budowa przystani i portów rzecznych – rejon wsi Przewóz, Klenica.
10. WAŻNIEJSZE MATERIAŁY I OPRACOWANIA Z KTÓRYCH KORZYSTANO W TRAKCIE SPORZĄDZANIA STUDIUM:
1. Ekorozwój w Euroregionie Sprewa-Nysa-Bóbr – Pilotażowy program strukturalny – GubinZielona Góra 1997r.
2. Opracowanie fizjograficzne dla gminy Bojadła – TUP Wrocław 1987r.
3. Strategia dla rolnictwa i wsi województwa zielonogórskiego – Wojewoda Zielonogórskiego
1995r.
4. Charakterystyka zlewni rzeki Obrzycy wraz z identyfikacją użytkowania wód – RZGW
Wrocław, ARCADIS EKOKONREM 1999r. – materiały, projekt.
5. Studium zagospodarowania przestrzennego województwa zielonogórskiego – 1998r.
6. Strategia rozwoju Województwa Lubuskiego – Urząd Marszałkowski, Zielona Góra 2000r.
7. Pan-Europejska strategia różnorodności biologicznej i krajobrazowej – 1993r.
8. Program zwiększenia lesistości województwa zielonogórskiego na lata 1998-2020–
Wojewoda Zielonogórski 1998r.
9. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego obowiązujące na terenie Gminy
Bojadła
10. Warunki przyrodnicze produkcji rolnej - IUNiG w Puławach 1987r.
11. Sieć wodociągowa dosyłowa i rozdzielcza dla wsi Kartno – plan realizacyjny, Zakład
Produkcyjno–Usługowy „PROJFIT” Zielona Góra, 1992r.
12. Sieć wodociągowa w Klenicy – projekt budowlano-wykonawczy, ZP-U „PROJFIT”
Zielona Góra, 1996r.
13. Sieć wodociągowa z przyłączami dla wsi Przewóz – „PROJFIT”,1997r.
14. Projekt budowlano – wykonawczy ujęcia wody i stacji uzdatniania w wsi Bełcze –
„PROJFIT” 1999r.
15. Operat wodno–pawny na pobór wody ze studni oraz odprowadzenie wód popłucznych w
Bojadłach – „PROJFIT” 1992r.
16. Obliczenie sprawdzające doboru urządzeń dla ujęcia wody, stacji uzdatniania oraz
obiektów pomocniczych w remontowanym budynku SUW w Pyrniku. - „PROJFIT” 1999r.
17. Aneks do dokumentacji hydrogeologicznej ustalającej zasoby eksploatacyjne ujęcia wody
podziemnej w Pyrniku – „GEOEKO” Drzonków 1998r.
18. Sprawozdanie SG-01 za rok 1999.
19. Zestawienie ujęć wodociągowych na terenie gminy Bojadła – materiały Urzędu
Wojewódzkiego.
20. Projekt moritoringu regionalnego zwykłych wod podziemnych woj. zielonogórskiego –
Przedsiębiorstwo Geologiczne PROXIMA Wrocław 1994r.
21. Program ogólny kanalizacji i oczyszczalni ścieków dla Klenicy – BPWM Zielona Góra
1989r.
22. Projekt techniczny na budowę oczyszczalni ścieków dla DPS w Bełczu –PB-P
EKOSYSTEM Zielona Góra 2000r.
23. Zestawienie danych o kotłowniach w gminie Bojadła –Urząd Gminy1994r.
24. Studium programowe możliwości rozwoju gazyfikacji woj. zielonogórskiego –BSiPG
„GAZOPROJEKT”Wrocław 1994r.
25. Studium doprowadzenia gazu do EC w Zielonej Górze – opr. j.w. 1998r.
26. Stan środowiska w województwie lubuskim w latach 1997 – 1998 –WIOŚ Zielona Góra
1999r.
26. Inwentaryzacja zbiorników małej retencji w gminie Bojadła –BPWM Zielona Góra 1985r.
27. Studium koncepcyjne melioracji w zlewni rzeki Obrzycy – BPWM Zielona Góra 1989r.
28. Operat przeciwpowodziowy dla Wojewódzkiego Komitetu Przeciwpowodziowego w
Zielonej Górze – atlas map w skali 1:25 000 - „HYDROPROJEKT” Wrocław 1988r.,
zaktualizowany w roku 1998.
29. Badania i ocena stanu technicznego wałów przeciwpowodziowych prawostronnych rz.
Odry na odcinku od km 433,3 do km 469,5 – „ARCADIC EKOKONREM” Sp.z o.o.
Wrocław 1998r.
30. Strategia Rozwoju Gminy Bojadła w latach 2000-2010.
31. Narodowy Spis Powszechny
32. Prognoza Ludności Polski wg województw w latach 1998-2020, opracowana przez
Główny Urząd Statystyczny w 1997r.
33. Informacje o napływie ludności – Urząd Statystyczny w Zielonej Górze
34. Materiały inwentaryzacyjne
35. Dane i informacje z Urzędu Gminy Bojadła

studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania

Transkrypt

Podobne dokumenty

regulamin konkursu plastycznego wielkanocnego 2016

Drodzy Mieszkańcy

„Najładniejsza zakładka do książki”

Szanowni Państwo, drodzy mieszkańcy

KONKURS SZKOLNY