zawal

ZAGROśENIE ZAWAŁAMI,
OPADEM SKAŁ ZE STROPU I OCIOSÓW
KATOWICE 2007
ZagroŜenie zawałami, opadem skał ze stropu i ociosów
1) Zawał – to niezamierzone, grawitacyjne przemieszczenie się do wyrobiska
kopaliny lub mas skalnych ze stropu, albo ociosu w stopniu powodującym
niemoŜność przywrócenia pierwotnej funkcji wyrobiska w okresie nie krótszym niŜ
8 godzin. Przez zawał rozumie się takŜe przemieszczenie się mas skalnych do
wyrobiska spowodowane tąpnięciem – jeśli powoduje ono skutki takie jak
wymienione wyŜej.
W zakładach górniczych wydobywających rudy miedzi oraz cynku
i ołowiu w wyrobiskach wykonanych w obudowie kotwowej przez zawał
rozumie się niezamierzone grawitacyjne przemieszczenie się do wyrobisk mas
skalnych na skutek opadu skał stropowych na wysokość równą lub większą od
długości kotwi obudowy podstawowej, powodujące całkowitą lub częściową utratę
funkcjonalności lub bezpieczeństwa uŜytkowania wyrobiska.
Kierownik ruchu zakładu górniczego powołuje zespół, do zadań którego
naleŜy opiniowanie doboru obudowy oraz kierowania stropem ze szczególnym
uwzględnieniem występowania zagroŜeń naturalnych lub zaburzeń geologicznogórniczych.
W celu kompleksowej oceny stanu zagroŜenia zawałowego i jego zwalczania
Prezes WyŜszego Urzędu Górniczego powołał Komisje do spraw:
− Obudów Wyrobisk Górniczych i Kierowania Stropem,
− Tąpań, Obudowy i Kierowania Stropem w Zakładach Górniczych
Wydobywających Rudy Miedzi.
Do zadań tych Komisji naleŜy między innymi opiniowanie:
− projektów aktów wykonawczych,
− nowych rozwiązań w zakresie obudowy oraz systemów eksploatacji.
Doboru obudowy podporowej wyrobisk korytarzowych w zakładach
górniczych wydobywających węgiel kamienny dokonuje kierownik działu robót
górniczych.
W przypadku obudowy kotwowej i podporowo - kotwowej doboru dokonuje
rzeczoznawca wskazany przez Prezesa WUG.
2) Charakterystyka zagroŜenia.
Analizując wypadki powstałe w wyniku zawałów oraz oberwania się skał
w latach 1980-2006 moŜna stwierdzić, Ŝe ilość zawałów malała sukcesywnie z 21
zaistniałych w 1980r. do dwóch w roku 2006r. Największa ilość zawałów
występowała na początku lat osiemdziesiątych, kiedy w latach 1980-1982
zaistniało ich po 21 (w KWK odpowiednio 21, 20 i 20 zawałów). Jedynie rok 1992
był rokiem, w którym nie odnotowano Ŝadnego zawału.
W 2006 roku zarejestrowano jeden zawał w kopalni węgla kamiennego, który
spowodował jeden wypadek śmiertelny (w roku 2005 zaistniał jeden zawał, który
spowodował jeden wypadek śmiertelny) oraz jeden zawał w kopalni rudy cynku
i ołowiu, który spowodował jeden wypadek śmiertelny (w roku 2006 zaistniał
jeden zawał w kopalniach rud miedzi, który spowodował jeden wypadek
śmiertelny).
2
ZagroŜenie zawałami, opadem skał ze stropu i ociosów
Ostatni zawał ze skutkiem w postaci wypadku zbiorowego (3 wypadki
śmiertelne) zaistniał w ZG „Piekary” w 2000 roku.
W Zakładzie Górniczym „SILTECH” Spółka z o.o. w Zabrzu nastąpił zawał
w magistrali transportowej wykonanej w obudowie prostokątnej gdzie spąg
stanowiło podsadzone wyrobisko korytarzowe. Zawał nastąpił w związku z utratą
stateczności i podporności obudowy spowodowaną wymyciem piasku wodą
z rurociągu p.poŜ. W wyniku zaistniałego zawału skał stropowych nastąpiło
przygniecenie pracownika elementami obudowy oraz zasypanie go gruzowiskiem
skalnym powodując wypadek śmiertelny.
W ZGH „Bolesław” podczas ustawiania wiertnicy na skrzyŜowaniu dwóch
chodników nastąpił zawał skał stropowych z przemieszczeniem się ich do
wyrobiska w wyniku zasypany został górnik
Głównymi przyczynami zaistniałych zdarzeń było m.in.: przebywanie
pracowników w miejscach nadmiernie odsłoniętego, niezabezpieczonego i nie
oberwanego stropu; wykonywanie robót niezgodnie z ustaleniami projektów
technicznych, technologii i instrukcjami stanowiskowymi oraz brak dyscypliny
wśród zatrudnionej załogi i nieprzestrzeganie podstawowych zasad BHP.
Dla ograniczenia tego zagroŜenia:
- doboru obudowy wyrobisk korytarzowych kierownik działu robót
górniczych wykonuje na podstawie zasad projektowania i doboru
obudowy
wyrobisk
korytarzowych
w
zakładach
górniczych
wydobywających węgiel kamienny,
- wprowadzono stosowanie rozpór wieloelementowych celem poprawy
stabilizacji obudowy,
- wprowadzono w szerokim zakresie stosowanie skrajnych sekcji
w ścianie, gwarantujących natychmiastowe zabezpieczenie stropu,
- wprowadzono nowe rozwiązania zabudowy przecinek ścianowych
w obudowie kotwowo-podporowej,
- kontynuowano wprowadzanie badania stopnia skorodowania za pomocą
przyrządu na dole oraz określania na podstawie tych wyników nośności
istniejącej obudowy.
3
ZagroŜenie zawałami, opadem skał ze stropu i ociosów
Tab. 1. Zestawienie zawałów oraz wypadków śmiertelnych spowodowanych zawałami,
opadem skał ze stropu i ociosów w kopalniach węgla kamiennego
Rok
Liczba
zawałów
Wypadki śmiertelne spowodowane
1980
21
17
Opadem skał
ze stropu
33
1981
20
11
22
2
35
1982
20
29
22
4
55
1983
14
4
13
7
24
1984
8
5
6
5
16
1985
10
12
23
13
48
1986
7
5
11
6
22
1987
4
3
8
9
20
1988
9
8
11
7
26
1989
5
4
14
4
22
1990
5
8
12
3
23
1991
5
5
11
4
20
1992
-
-
6
3
9
1993
6
5
4
5
14
1994
4
1
3
1
5
1995
6
5
2
2
9
1996
3
3
5
1
9
1997
1
1
2
1
4
1998
2
1
4
1
6
1999
1
-
5
2
7
2000
1
3
7
-
10
2001
1
-
2
2
4
2002
2
1
-
-
1
2003
1
-
-
3
3
2004
1
-
1
-
1
2005
1
1
1
1
3
2006
1
1
1
-
2
zawałami
Opadem skał
z ociosów
5
Razem
wypadki
śmiertelne
55
4
ZagroŜenie zawałami, opadem skał ze stropu i ociosów
Tab. 2. Zestawienie zawałów oraz wypadków śmiertelnych spowodowanych zawałami,
opadem skał ze stropu i ociosów w kopalniach rud miedzi i soli
Wypadki śmiertelne spowodowane
Razem
wypadki
śmiertelne
Liczba
zawałów
zawałami
Opadem skał
ze stropu
Opadem skał
z ociosów
1980
-
-
4
3
7
1981
1
2
8
4
14
1982
1
1
6
5
12
1983
3
3
5
-
8
1984
1
1
3
5
9
1985
4
4
8
7
19
1986
2
2
6
7
15
1987
2
2
4
3
9
1988
2
-
4
1
5
1989
2
1
-
3
4
1990
2
2
2
-
4
1991
-
-
4
-
4
1992
4
-
3
1
4
1993
1
-
2
1
3
1994
-
-
-
-
-
1995
-
-
4
-
4
1996
-
-
2
1
3
1997
1
1
-
-
1
1998
3
6
-
1
7
1999
3
-
-
-
-
2000
-
-
-
-
-
2001
-
-
-
-
-
2002
1
-
-
2
2
2003
-
-
3
-
3
2004
2
-
-
1
1
2005
2
-
1
-
1
2006
1
1
-
-
1
Rok
5