docPobierz Przegląd Logistyczny nr 1 2010
download 
Reklamacja Transkrypt
Pobierz Przegląd Logistyczny nr 1 2010
przegląd logistyczny ISSN 1898-8202 KWARTALNIK | MARZEC 2010 | NR 1 (009) LOGISTYKA OD KUCHNI str. 29 LOGISTYKA WOJSK LĄDOWYCH W PROCESIE PROFESJONALIZACJI str. 7 | ZABEZPIECZENIE LOGISTYCZNE BRYTYJSKICH WOJSK LĄDOWYCH str. 55 TRENDY SYSTEMY ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO str. |24 str. |29 str. |4 Wyzwania stojące przed logistyką Sił Zbrojnych RP w 2010 roku Logistyka od kuchni Rozwiązywanie problemów dotyczących żywienia wojska w warunkach garnizonowych i polowych jest sprawą priorytetową w dobie profesjonalizacji armii. ZABEZPIECZENIETECHNICZNE str. |45 Nowa jakość mostów wojskowych Zespół redakcyjny Dyrektor Redakcji Wojskowej redaktor naczelny: Marek Sarjusz-Wolski tel.: CA MON 845 365, 845-685, faks: 845 503 Zastępca dyrektora: ppłk Lech Mleczko tel.: CA MON 845 685, e-mail: [email protected] Redaktor prowadzący: ppłk rez. dr Zdzisław Burawski tel.: CA MON 845 186, e-mail: [email protected] Redaktor merytoryczny: mjr Grzegorz Predel Skład i łamanie: Jolanta Muszyńska Opracowanie stylistyczne: Urszula Zdunek Informacje o kolportażu: Elżbieta Toczek tel.: CA MON 840 400, 0 22 684 04 00 „Przegląd Logistyczny” ukazuje się od marca 2008 roku Zastępca dyrektora, sekretarz redakcji „Polski Zbrojnej”: Wojciech Kiss-Orski tel.: CA MON 840 222, 0 22 684 02 22; e-mail: [email protected] Reklama: [email protected] Zdjęcie na okładce: Robert Suchy/ Combat Camera – Dowództwo Operacyjne SZ Druk: Drukarnia Wydawnictw Specjalnych Sztabu Generalnego WP Zam. 177/2010 str. |45 Od 1 września 2009 r. korespondencję do Gazety Internetowej Redakcji Wojskowej prosimy kierować na adres: [email protected] ¢ TRENDY Wyzwania stojące przed logistyką Sił Zbrojnych RP w 2010 roku gen. bryg. Krzysztof Szymański .............................................................. 4 Logistyka Wojsk Lądowych w procesie profesjonalizacji płk Eugeniusz Kaczanowski .........................................................................7 ¢ SYSTEMY ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO XVII Międzynarodowy Salon Przemysłu Obronnego ppłk dr Andrzej Lis, mjr Robert Wincencik .............................................12 Bezpieczne żywienie – dziś i jutro płk Krzysztof Żabicki, mgr inż. Marzena Żołnowska ..............................26 Logistyka od kuchni płk Paweł Kler, mgr inż. Alicja Kosińska-Kaźmierczyk ............................29 Zmiany w przepisach dotyczących żołnierzy zawodowych (cz. I) płk Piotr Pabisiak-Karwowski ................................................................ 35 Fakty i mity o armii zawodowej mgr Beata Majczyna .............................................................................. 42 ¢ ZABEZPIECZENIE TECHNICZNE Nowa jakość mostów wojskowych ppłk Wiesław Kuchta ...............................................................................45 ¢ ZABEZPIECZENIE MEDYCZNE Azbest – podstępny wróg mgr inż. Anna Ciechacka ........................................................................... 52 ¢ INNE ARMIE Zabezpieczenie logistyczne brytyjskich wojsk lądowych ppłk dr Sławomir Byłeń ............................................................................55 Firmy w brytyjskich siłach zbrojnych ppłk dr inż. Tomasz Jałowiec ..................................................................62 Aleje Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa, tel.: CA MON 845 365, 022 6845365, 022 6845685, www.polska-zbrojna.pl, e-mail: [email protected], Treści numeru są dostępne na stronie internetowej www.polska-zbrojna.pl Od 1 września 2009 r. korespondencję do Gazety Internetowej Redakcji Wojskowej prosimy kierować na adres: [email protected] 2010/01 przegląd logistyczny MARZEC 2010 | NR 1 (009) Szanowni Czytelnicy! Godną uwagi jest publikacja gen. bryg. Krzysztofa Szymańskiego - Szefa Zarządu Planowania Logistyki SGWP. Autor omawia główny wysiłek systemu logistycznego i najważniejsze jego zadania w bieżącym roku. Warte zapoznania są artykuły Marzeny Żołnowskiej i płk. Krzysztofa Żabickiego oraz Alicji Kosińskiej-Kaźmierczyk i płk. Pawła Klera poruszające problemy żywienia wojska w warunkach garnizonowych i polowych oraz wdrażania systemu HACCP czyli Systemu Analizy Zagrożeń i Krytycznych Punktów Kontroli. Autorzy, w dobie profesjonalizacji armii, rozwiązywanie problemów żywienia wojska, traktują jako sprawę priorytetową. Biorąc pod uwagę, że od 2008 roku w resorcie Obrony Narodowej rozpoczęto wdrażanie systemu kontraktowania usług poza siłami zbrojnymi, problematyka wykorzystania outsourcingu w zabezpieczeniu logistycznym wojsk jest niezwykle aktualna. Należy przy tym podkreślić, że publikacje popularno-naukowe na temat stosowania outsourcingu przez siły zbrojne są nadal stosunkowo nieliczne. Stąd też treści zawarte w artykule ppłk. dr inż. Tomasza Jałowca są dla polskiego czytelnika informacjami nowymi, pozwalającymi zapoznać się z doświadczeniami Sił Zbrojnych Wielkiej Brytanii w opisywanym obszarze funkcjonowania logistyki. Życzę przyjemnej lektury i zachęcam do zapoznania się z innymi równie ciekawymi artykułami naszego czasopisma oraz dzielenia się swoimi przemyśleniami na łamach naszego kwartalnika. ppłk rez. dr inż. Zdzisław Burawski redaktor prowadzący przegląd logistyczny PAUL WEITENBERG TRENDY Doskonalenie systemu gen. bryg. Krzysztof Szymański Sztab Generalny Wojska Polskiego Szef Zarządu Planowania Logistyki – P4. Wyzwania stojące przed logistyką Sił Zbrojnych RP w 2010 roku Zarząd Planowania Logistyki – P4 jest organizatorem systemu logistycznego w czasie pokoju, kryzysu i wojny. Koordynuje całość problematyki w ramach realizacji zadań wynikających z obowiązków państwa gospodarza oraz państwa wysyłającego (Host Nation Support – HNS), jak również opracowywania programu mobilizacji gospodarki w państwie. R ok 2010 jest pierwszym rokiem, w którym Siły Zbrojne RP funkcjonują we w pełni zawodowej strukturze. Proces profesjonalizacji oraz zadania stojące przez SZRP wyzna przegląd logistyczny czają zasadnicze kierunki i zadania stojące przed systemem logistycznym. Jest to również termin zakończenia Strategicznego Przeglądu Obronnego 2009–2010, w którego ramach zostaną opracowane rekomen2010/01 dacje, również w zakresie rozwoju systemu logistycznego. Rok ten nie będzie łatwym dla logistyki SZRP, z uwagi na ograniczone możliwości budżetowe państwa i resortu, które wymuszają racjonalne spojrzenie na działalność logistyczną w 2010 roku oraz jej priorytetyzację. Wyzwania nych zachodzących w SZRP. Na jego podstawie zostaną określone wymagania funkcjonalne i organizacyjne do budowy systemu informatycznego logistyki w ramach Zintegrowanego Wieloszczeblowego Systemu Informatycznego Logistyki, Kadr i Finansów. W tym kontekście niezmiernie ważne jest kontynuowanie procesu nadawania indeksów dla wyrobów obronnych i wprowadzenie Jednolitego Indeksu Materiałowego w Ministerstwie Obrony Narodowej. W tym miejscu warto przypomnieć, że planowane zakończenie indeksacji 850 tysięcy wyrobów nie oznacza zaprzestania prac indeksacyjnych. Uzupełnianie bazy indeksowej systemu nowymi pozycjami wprowadzanymi na użytkowanie w SZRP stanie się jedną z podstawowych czynności w procesie identyfikacji i ewidencji zasobów logistycznych. Profesjonalne siły zbrojne wymagają od systemu logistycznego odpowiedniego przygotowania personelu. Dlatego też, w celu scentralizowania i ujednolicenia szkolenia w specjalnościach logistycznych na potrzeby wszystkich rodzajów sił zbrojnych, w 2010 roku rozpocznie się formowanie Centrum Szkolenia Logistyki w Grudziądzu. Utworzenie centrum będzie więc konsekwencją sformowania Inspektoratu Wsparcia SZ, pełniącego funkcję Centralnego Organu Logistycznego, odpowiedzial- Najważniejszym zadaniem w dalszym ciągu pozostaje zapewnienie ciągłości zabezpieczenia logistycznego PKW w Afganistanie oraz zabezpieczenie przygotowania jednostek wojskowych deklarowanych do Sił Odpowiedzi NATO i Grupy Bojowej Unii Europejskiej. Potrzeby tych sił w zakresie środków zaopatrzenia będą w pełni zaspokojone, a proces przemieszczania i rotacji stanów osobowych oraz UiSW będzie realizowany drogą powietrzną lub morską – w ramach posiadanych zdolności SZRP, programów wielonarodowych oraz umów z narodowymi przewoźnikami komercyjnymi. Niemniej ważnym zadaniem, realizowanym zgodnie z planem modernizacji technicznej SZRP, będą remonty uzbrojenia i sprzętu wojskowego, głównie perspektywicznego dla sił zbrojnych oraz mającego operacyjne i ekonomiczne uzasadnienie. Liczba remontów będzie jednak uzależniona od wielkości przyNOTATKA dzielonych na ten cel środków finanGłówny wysiłek systemu logistycznego SZRP w 2010 roku skupiony będzie na doskonaleniu zdolności logistycznych do zabezpieczenia potrzeb wojsk resowych. alizujących narodowe i sojusznicze zadania obronne w ramach prowadzonych Procesowi dostosowywania systeoperacji, a także dostosowaniu systemu logistycznego do warunków profesjomu logistycznego do warunków pronalizacji Sił Zbrojnych. fesjonalizacji SZRP będzie także towarzyszyć wdrażanie wypracowanych rozwią- nego m.in. za przygotowanie specjalistyczne zań w zakresie funkcjonowania systemu logi- kadr logistyki. stycznego w obszarach: zakwaterowania, wyProwadzony od 2008 roku program pilotażożywienia, umundurowania i wyposażenia oraz wy oddzielenia w wojskowych jednostkach buurzutowania zapasów. dżetowych funkcji finansowo-gospodarczych od operacyjno-szkoleniowych (WOG) wpisuje Narzędzia się także w proces dostosowywania logistyki Należy podkreślić, że nowoczesne i spraw- do warunków profesjonalizacji SZRP. Program ne zarządzanie logistyką wymaga odpowied- pilotażowy będzie kontynuowany w 2010 roniego narzędzia informatycznego, dlatego też ku. W tym zakresie najistotniejszym zadaniem w 2010 roku, w ramach procesu informatyza- będzie zinformatyzowanie procesów logistyczcji resortu obrony narodowej, zostanie opraco- nych w WOG. Wprowadzenie elektronicznego wany analityczny model procesów logistycz- obiegu dokumentów materiałowych pozwoli na 2010/01 przegląd logistyczny TRENDY Doskonalenie systemu Priorytet Do najważniejszych zmian zachodzących w 2010 roku w logistyce należy zaliczyć rozpoczęcie formowania regionalnych baz logistycznych z komendami dyslokowanymi w miejscowościach: Wałcz, Warszawa, Kraków i Wrocław. Utworzenie Regionalnych Baz Logistycznych na bazie funkcjonujących ośmiu Rejonowych Baz Materiałowych oraz dwóch Baz Materiałowo-Technicznych, pozwoli na optymalizację zarządzania zasobami logistycznymi, a także doprowadzi do dostosowania ilości potencjału stacjonarnego do potrzeb profesjonalnych SZRP. W konsekwencji umożliwi to poprawę jakości usług świadczonych na rzecz zabezpieczanych wojsk. wyeliminowanie tradycyjnej papierowej formy realizacji procesu zabezpieczenia logistycznego jednostek Jednocześnie prowadzone będą prace planistyczne uwzględniające wprowadzenie WOG-ów na terytorium całego kraju. Doskonalenie W bieżącym roku realizowane będą również zadania zmierzające do doskonalenia sytemu HNS, które wynikają z obowiązku państwa gospodarza. Okazją do zweryfikowania przyjętych w naszym kraju rozwiązań w obszarze HNS będzie planowany udział SZRP w ćwiczeniach „Baltic Host”, które odbędą się w połowie 2010 roku na terenie Łotwy. Są to ćwiczenia dowódczo-sztabowe państw bałtyckich, dające możliwość pozyskania nowych doświadczeń oraz doskonalenia procedur w dziedzinie HNS, a także poznania i poprawy zdolności państw naszego regionu w zakresie planowania i realizacji HNS. Kolejnym zadaniem stojącym przed systemem logistycznym w 2010 roku jest przygotowanie pozamilitarnych ogniw obronnych (przedsiębiorców) do realizacji zadań gospodarczo-obronnych w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny, nakierowanych na realizację dostaw i usług zabezpieczających potrzeby SZRP. Obecna sytuacja gospodarcza kraju oraz budżetowa MON skutkuje ograniczeniami wydatków na przegląd logistyczny ten cel. W bieżącym roku opracowany zostanie aneks nr 2 do Programu Mobilizacji Gospodarki (PMG) na lata 2009–2018, pozwalający na zracjonalizowanie katalogu zadań, które zostaną nałożone na przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym w zakresie dostaw i remontów uzbrojenia i sprzętu wojskowego oraz dostaw środków bojowych. Na zakończenie, warto wspomnieć o zadaniu wynikającym z decyzji Ministra Obrony Narodowej nr 45/MON z 2 grudnia 2009 roku w sprawie przeprowadzenia przeglądu mienia w resorcie obrony narodowej. Celem przeglądu mienia jest zweryfikowanie stopnia zabezpieczenia należności oraz wielkości posiadanych zapasów środków zaopatrzenia w jednostkach organizacyjnych resortu obrony narodowej wraz z wypracowaniem propozycji dotyczących uzupełnienia braków lub zagospodarowania nadwyżek. Przedsięwzięcie to polega na poddaniu analizie, na wszystkich szczeblach organizacyjnych resortu, wyników ostatnio przeprowadzonych inwentaryzacji w oddziałach gospodarczych oraz sprawozdań o stanie środków zaopatrzenia na dzień 31 grudnia 2009 roku. Zakończenie prac powołanego w tym celu zespołu resortowego i przedstawienie ministrowi obrony meldunku planowane jest do 31 marca br. Zakończenie Chciałbym podkreślić, że realizację przedstawionych zadań logistycznych koordynować będzie Zarząd Planowania Logistyki – P4. Sprawne ich wykonanie zależy jednak od zaangażowania wszystkich organów logistycznych SZRP. Profesjonalne wykonywanie obowiązków na każdym stanowisku służbowym wpływa na funkcjonowanie całego systemu. Życzę zatem wszystkim żołnierzom i pracownikom logistyki sukcesów w realizacji zamierzeń oraz osiągania satysfakcji z wykonywanych obowiązków w trudnej służbie dla Sił Zbrojnych RP. Mam nadzieję, że przedstawione zasadnicze zamierzenia logistyki pozwolą zrozumieć jej istotną rolę na wszystkich g szczeblach dowodzenia. 2010/01 Ambitne wyzwania płk Eugeniusz Kaczanowski szef Zarządu Planowania Logistycznego Dowództwa Wojsk Lądowych TRENDY Logistyka Wojsk Lądowych w procesie profesjonalizacji Na poziomie Dowództwa Wojsk Lądowych (DWLąd) wszelkimi aspektami logistyki wojskowej zajmuje się Zarząd Planowania Logistycznego – G4 (ZPL–G4). Z arząd Planowania Logistycz- w szkoleniu językowym oraz w specjalinego DWLąd kieruje planowa- stycznych kursach; niem logistycznego zabezpieb) wprowadzeniem nowych dokumenczenia mobilizacyjnego i ope- tów doktrynalnych: Opcji wielonarodoracyjnego rozwinięcia Wojsk Lądowych wego zabezpieczenia logistycznego (DD/ oraz koordynuje proces wykonywania za- 4.9.A) i Instrukcji o przewozach wojsk dań w podsystemie transportu i ruchu oraz uzbrojenia i sprzętu wojskowego wojsk. Odpowiada również za opracowa- transportem lotniczym [DD/4.4.2(A)], nie procedur działania oraz określenie a także instrukcji o gotowości bojowej głównych zadań dla systemu wsparcia lo- i mobilizacyjnej; gistycznego. Kieruje NOTATKA także realizacją przedGłównym celem logistyki Wojsk Lądowych w 2010 roku jest zwiększenie sięwzięć związanych zdolności systemu logistycznego do realizacji zadań zgodnie z wojennym z planowaniem zaspoprzeznaczeniem oraz do udziału w operacjach poza granicami kraju. kojenia potrzeb materiałowych, technicznych i transportowych wojsk państwa goc) ograniczonymi środkami finansowyspodarza (HNS) oraz państwa wysyłają- mi wydzielonymi na obsługiwanie i recego. Zarząd podejmuje wiele działań ko- mont uzbrojenia i sprzętu wojskowego ordynowanych przez Zarząd Planowania (UiSW). Logistyki – P4 Sztabu Generalnego WojZadania przyjęte na 2010 rok to mięska Polskiego we współpracy z właściwy- dzy innymi: mi szefostwami służb logistycznych In1. Logistyczne zabezpieczenie przygospektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych oraz towania kolejnych zmian polskich konlogistyką związków taktycznych i samo- tyngentów wojskowych (PKW), Sił Oddzielnych jednostek Wojsk Lądowych. powiedzi NATO (SON) i Grupy Bojowej Unii Europejskiej (GBUE). Wnioski i zadania 2. Utrzymanie wymaganych wskaźniRealizacja zadań przez ZPL–G4 ków ukompletowania i sprawności techw 2009 roku w zasadniczych obszarach nicznej zasadniczego UiSW oraz zagwaodpowiedzialności była uwarunkowana rantowanie pełnego poziomu zapasów. następującymi czynnikami: 3. Zapewnienie ciągłości i terminowoa) udziałem żołnierzy logistyki w ope- ści wykonywania zadań transportowych racjach pokojowych i stabilizacyjnych, na terenie kraju i poza jego granicami. 2010/01 przegląd logistyczny TRENDY Ambitne wyzwania 4. Umożliwienie właściwego gospodarowania mieniem wojskowym, jak również bezpiecznego posługiwania się bronią i środkami bojowymi oraz przeciwdziałanie negatywnym zjawiskom w ruchu drogowym. 5. Kontynuowanie prac związanych z opracowaniem koncepcji zabezpieczenia logistycznego Wojsk Lądowych w nowych uwarunkowaniach (bez batalionów remontowych i batalionów zaopatrzenia związków taktycznych). 6. Koordynowanie wdrażania programu pilotażowego związanego z powołaniem wojskowych oddziałów gospodarczych. Ponadto realizowanie zadań wynikających z procesu profesjonalizacji, zmian w strukturach jednostek wojsk lądowych oraz wprowadzania nowych dokumentów dotyczących osiągania gotowości bojowej i mobilizacyjnej, a także związanych ze zmianami struktur logistyki i podporządkowania jednostek logistycznych oraz urzutowania zapasów taktycznych środków bojowych i materiałowych (śbim). Utrzymywanie wymaganych wskaźników ukompletowania zapasów materiałowych stanowi szczególnie ważne zadanie w procesie profesjonalizacji Wojsk Lądowych. Jest istotne również w kontekście planowanych zmian restrukturyzacyjnych w Inspektoracie Wsparcia Sił Zbrojnych (IWspSZ), polegających na rejonizacji i konsolidacji stacjonarnego potencjału logistycznego w postaci czterech regionalnych baz logistycznych. Obszary działania Zabezpieczenie procesu profesjonalizacji, zmian strukturalnych i wprowadzania nowych dokumentów dotyczących gotowości bojowej i mobilizacyjnej wiąże się z realizacją wielu zadań. Kwestie żywienia wojsk normalizuje rozporządzenie ministra obrony narodowej z 11 grudnia 2009 roku w sprawie bezpłatnego wyżywienia żołnierzy zawodowych i kandydatów na żołnierzy zawodowych. Wprowadziło ono kilka istotnych zmian, między innymi pozbawiło żołnierzy pełniących służbę w jednostkach wojskowych szczebla taktycznego uprawnień do bezpłatnego wyżywienia według szkolnej normy wyżywienia 020 w wymiarze 50%. Ze względu na te ograniczenia Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych opracował Koncepcję zmian funk przegląd logistyczny cjonowania i ekonomizacji służby żywnościowej w związku z profesjonalizacją SZRP, zgodnie z którą w jednostkach Wojsk Lądowych nastąpi czasowe wyłączenie niektórych stołówek. W odniesieniu do zabezpieczenia w przedmioty zaopatrzenia mundurowego planuje się zmiany należności w dziedzinie umundurowania i wyekwipowania, polegające na stosowaniu tak zwanych zamienników, czyli starszych wzorów przedmiotów zaopatrzenia mundurowego wydawanych zamiast nowych. Na przykład trzewiki starego wzoru wydaje się za trzewiki letnie, mundur polowy wzoru 93 zamiast munduru polowego letniego. W dziedzinie materiałów pędnych i smarów w 2010 roku przewiduje się: – dostosowanie stacjonarnej infrastruktury do wymagań określonych w rozporządzeniu ministra gospodarki z 21 listopada 2005 roku w sprawie warunków technicznych, którym powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych oraz rurociągi przesyłowe do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowania; – modernizację sprzętu transportowo-dystrybucyjnego pod kątem spełnienia wymagań Wojskowego Dozoru Technicznego (WDT) oraz umowy dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR). Zmiany strukturalne Uwzględniając wymagania NATO oraz możliwości budżetowe resortu obrony narodowej, na podstawie: Planu rozwoju Wojsk Lądowych oraz Planu rozwoju systemu logistycznego SZRP w latach 2009–2018, opracowano Koncepcję przeformowania pododdziałów logistycznych Wojsk Lądowych do 2018 roku. Zgodnie z tym dokumentem, a także założeniami wynikającymi z celów NATO niemal w połowie jednostek Wojsk Lądowych zorganizowano kompanie logistyczne. Do końca 2012 roku zakłada się ich utworzenie w pozostałych jednostkach. W 2010 roku rozpocznie się proces tworzenia batalionów logistycznych w sześciu brygadach. Zasadniczym celem przeformowania jednostek logistycznych oraz wprowadzania zmian w systemie dowodzenia i kierowania logistyką Wojsk Lądowych do 2018 roku jest dostosowanie struktur i potencjału logistycznego do potrzeb wojsk 2010/01 wykonujących zadania na terytorium kraju, jak (SKO). Jednakże IWspSZ rozpoczął w 2010 roku również poza jego granicami. Ponadto, zgodnie prace związane z naprawą tego systemu. Podejz postanowieniami wymienionych dokumentów, mujemy także działania w dziedzinie usprawnieprzewiduje się, że do końca 2012 roku bataliony nia organizacji obsługiwań i remontów bieżących remontowe i bataliony zaopatrzenia związków sprzętu. Dlatego też w celu poprawy sytuacji w tej taktycznych przejdą w podporządkowanie Inspek- dziedzinie są realizowane ustalenia dowódcy Wojsk toratu Wsparcia Sił Zbrojnych. Zdolności jedno- Lądowych zawarte w rozkazie 342 z 15 września stek będą uzupełniane w razie potrzeby przez po- 2009 roku w sprawie prowadzenia obsługiwań tencjał IWspSZ. UiSW, a ponadto zadania określone w wytycznych W tym kontekście pododdziały logistyczne bry- dowódcy WLąd z 30 października 2009 roku gad i pułków będą wymagać dostosowania ich w sprawie poprawy efektywności nadzoru nad struktur do zmian w urzutowaniu zapasów na szcze- utrzymaniem w sprawności technicznej zasadniczeblu taktycznym. Konieczne będzie przesunięcie nie- go UiSW Wojsk Lądowych. których zdolności na niższy poziom zabezpieczeSzczególną wagę należy przywiązywać do obnia logistycznego, co należy uwzględnić przy pro- sługiwań sprzętu typu: czołg Leopard 2A4 i nowo jektowaniu struktur batalionów logistycznych jed- wprowadzanego kołowego transportera opancerzonostek. Jest to szczególnie ważne dla jednostek nego (KTO) Rosomak. W systemie eksploatacji teWojsk Lądowych przewidzianych do reNOTATKA alizacji zadań wynikających z przyjętych W okresie pokojowego funkcjonowania jednostek Wojsk Lądowych zobowiązań i celów sił zbrojnych. ich realne potrzeby logistyczne będą zaspokajane z udziałem jednostek i instytucji Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych. W związku z tym w ZPL–G4 opracowano propozycję Koncepcji zabezpieczenia logistycznego szczebla taktycznego w nowych uwa- go sprzętu nie przewiduje się prowadzenia planorunkowaniach, która będzie stanowić podstawę wych remontów (średnich, konserwacyjnych i główoptymalizacji procesu zabezpieczenia logistyczne- nych) w celu odtworzenia ich resursów eksploatago na szczeblu taktycznym. cyjnych. Podstawową formą zapewnienia jego Zapewnienie odpowiedniego poziomu zabez- sprawności technicznej są obsługiwania. Konieczpieczenia logistycznego procesu szkolenia wojsk ne jest nowe podejście żołnierzy do zagadnienia wiąże się z optymalnym wykorzystaniem roz- utrzymania sprzętu. Często pokutuje przeświadczeproszonych zasobów, w tym infrastruktury logi- nie, że żołnierz zawodowy nie wykonuje obsługistycznej. wań technicznych. Natomiast w zawodowych siłach Zakłada się, że sprzyjać temu będzie utworzenie zbrojnych służą żołnierze zajmujący określone staregionalnych baz logistycznych oraz dostosowanie nowiska służbowe, którzy realizują wynikające ich funkcjonowania do potrzeb jednostek Wojsk Lą- z nich konkretne obowiązki służbowe, dotyczące dowych. Ponadto wspomagane to będzie zreorga- między innymi obsługiwań sprzętu. Wymaga to nizowanym systemem zaopatrywania wojsk w gar- również zmiany nastawienia do nowego systemu nizonach. Zadania zabezpieczenia logistycznego obsługowego w stosunku do dotychczas obowiązubędą wykonywać wyspecjalizowane wojskowe od- jącego. działy gospodarcze (WOG) z udziałem podmiotów Odpowiednie wyszkolenie załóg i specjalistów zewnętrznych (outsourcing). obsługowo-remontowych z zasad eksploatacji sprzętu, na przykład KTO Rosomak, przekłada się Zabezpieczenie techniczne na zmniejszenie liczby usterek i awarii podczas Utrzymanie wymaganych wskaźników spraw- szkolenia w kraju oraz wykonywania zadań operaności technicznej uzbrojenia i sprzętu wojskowe- cyjnych w misjach pokojowych i stabilizacyjnych. go to priorytetowe zadanie ze względu między in- Wpływa również na poprawę bezpieczeństwa żołnymi na nawis remontowy w niektórych grupach nierzy. Ma to duże znaczenie w przypadku, gdy sprzętu oraz dotychczasowe trudności w wykony- sprzęt jest eksploatowany przez żołnierzy z jednowaniu napraw Systemu Kierowania Ogniem stek niewykorzystujących go w kraju. 2010/01 przegląd logistyczny TRENDY Ambitne wyzwania W celu zwiększenia skuteczności działań zwią• SALIS (Strategic Airlift Interim Solution – Tymzanych z zabezpieczeniem technicznym szkolenia czasowe Rozwiązanie Lotniczego Transportu Strai prowadzenia operacji konieczna jest unifikacja tegicznego). sprzętu oraz opracowanie jednolitych procedur. Zawarto również umowy i kontrakty z przewoźSkuteczność ta jest uzależniona nikami cywilnymi. W celu zapewnienia także od: Główny wysiłek związa• ciągłości dostaw części za- realizacji zadań obsługowych ny z zaspokojeniem potrzeb miennych i materiałów eksplotransportowych polskich UiSW w 2010 roku atacyjnych; kontyngentów wojskowych • zawarcia odpowiednich konjest skupiony na: zaplanowano środki traktów z dostawcami sprzętu – przegrupowaniu do finansowe większe prawie Afganistanu żołnierzy, w zakresie: – dostaw technicznych środi sprzętu oraz o sto procent w porównaniu uzbrojenia ków materiałowych; środków zaopatrzenia – zakupu specjalistycznego w ramach rotacji kontynz ubiegłym rokiem. oprzyrządowania do realizacji gentów; obsługiwań i napraw; – wycofaniu sił i środków z PKW MINURCAT – szkolenia użytkowników sprzętu i specjali- i EUFOR. stów od prac obsługowo-remontowych; Interoperacyjność logistyczna – udziału serwisu producenta w umożliwieniu eksploatacji sprzętu na terenie kraju i w rejonie Nadal będzie rozwijana międzynarodowa współoperacji; praca, w ramach której zamierzamy korzystać z do• zmiany wymagań technicznych. świadczeń sojuszników. Wymienione przedsięwzięcia wymagają dużeW 2010 roku główne przedsięwzięcia w tej dziego zaangażowania zarówno gestorów, jak i służb dzinie obejmują: logistycznych. • kontynuowanie prac w ramach logistycznej grupy roboczej CHARLIE w celu zwiększenia Transport i ruch wojsk efektywności zabezpieczenia logistycznego wojsk Coraz większe zaangażowanie Sił Zbrojnych lądowych Unii Europejskiej w potencjalnych opeRP w operacje prowadzone poza granicami kra- racjach; ju ma bezpośrednie przełożenie na liczbę zadań • udział przedstawicieli ZPL–G4 w logistycznych związanych z przerzutem sił i środków Wojsk Lą- konferencjach dotyczących zabezpieczenia logidowych na dużą odległość. stycznego kolejnych zmian SON i GBUE w 2013 Przemieszczanie personelu, uzbrojenia i sprzętu roku oraz w ćwiczeniach „LOGEX 2010” organiwojskowego oraz środków zaopatrzenia jest przed- zowanych przez USEUCOM. sięwzięciem realizowanym przez Dowództwo OpePoza tym w 2010 roku zaplanowano przeprowaracyjne Sił Zbrojnych, Inspektorat Wsparcia Sił dzenie prac implementacyjnych związanych z opraZbrojnych (Szefostwo Transportu i Ruchu Wojsk – cowaniem dokumentów normujących zasady i proCentrum Koordynacji Ruchu Wojsk) oraz rodzaje cedury stosowane w ramach ratownictwa techniczsił zbrojnych wydzielające komponenty. nego oraz ewakuacji sprzętu z pola walki. Do zaspokojenia potrzeb transportowych Wojsk Gospodarka mieniem wojskowym Lądowych w 2010 roku będzie wykorzystywany transport lądowy, powietrzny i morski. Ponadto Jest to bardzo ważna dziedzina działalnozakontraktowano środki transportu strategiczne- ści, szczególnie wrażliwa ze względu na możligo dostępne w ramach programów NATO: wości nadużyć finansowo-gospodarczych. Mogą • SAC C-17 (Strategic Airlift Capability – Inicja- one prowadzić do przestępstw i strat w mieniu. tywa Uzyskania Zdolności Lotniczego Transportu Dlatego w realizacji tego zadania zostaną uwzględStrategicznego); nione następujące elementy: 10 przegląd logistyczny 2010/01 • rzetelne wykonywanie dokumentów obrotu ma- na poziomie rejonowych baz materiałowych teriałowego i ich ewidencjonowanie; (RBM) i składów materiałowych (SM). • dokonywanie okresowych porównań ewidenZe względu na to, że systemy te nie są ze sobą cji pododdziałowej z ewidencją główną oraz pro- kompatybilne, nie odpowiadają obecnym potrzewadzenie doraźnych i pełnych inwentaryzacji; bom. Konieczne jest zatem uruchomienie zinte• planowanie i skuteczne prowadzenie nadzoru growanego, wieloszczeblowego systemu informasłużbowego zgodnie z Metodyką prowadzenia nad- tycznego dotyczącego logistyki, finansów i kadr zorów służbowych w odniesieniu do działalności lo- resortu obrony narodowej, z modułami funkcjogistycznej i gospodarczo-finansowej w Wojskach nalnymi: kierowania i planowania oraz specjaliLądowych; stycznymi. Rozpoczęto prace nad osiągnięciem • racjonalne wykorzystanie limitów szkoleniowo- kompatybilności z logistycznymi systemami in-gospodarczych, zwłaszcza w odniesieniu do paliw formatycznymi NATO w dziedzinie wspomagapłynnych; nia procesu planowania zabezpieczenia logistycz• ujawnianie oraz terminowe likwidoNOTATKA wanie strat i szkód; W 2009 roku zakończono indeksację uzbrojenia i sprzętu wojskowego • kontynuowanie cyklicznego szkoleoraz środków bojowych i materiałowych. Wyjątek stanowią techniczne środki nia szefów pododdziałów i techników materiałowe. Prace indeksacyjne w tej kategorii planuje się zakończyć w 2010 roku. oraz magazynierów; • przygotowanie magazynierów do przyjęcia obowiązków przez ich odpowiednie prze- nego oraz kierowania potencjałem logistycznym szkolenie kursowe, a także przygotowanie do od- na potrzeby Sojuszu. bioru ilościowo-jakościowego dostarczanych proPierwszym krokiem do realizacji tego przedsięduktów. wzięcia jest uporządkowanie systemu identyfikacji wyrobów w Siłach Zbrojnych RP z wykorzystaniem informatyzacja logistyki jednolitego indeksu materiałowego (JIM). W WojWojska Lądowe czynnie uczestniczą w przedsię- skach Lądowych zadania te należą przede wszystwzięciach, których celem jest dostosowanie syste- kim do odpowiednich gestorów oraz ZPL–G4. mów informatycznych wspomagających zarządzaPodsumowując, pragnę podkreślić, że ZPL–G4 nie zasobami i usługami logistycznymi w Siłach oraz pion logistyki jednostek Wojsk Lądowych Zbrojnych RP do nowych wymagań w relacjach terminowo, precyzyjnie i sprawnie realizują zakoszt-efekt, a także wynikających z naszego człon- planowane przedsięwzięcia zabezpieczenia logikostwa w NATO i UE. stycznego WLąd, w tym w kontekście pełnego W logistyce funkcjonują dwie klasy systemów uzawodowienia. wieloszczeblowych. Zaliczamy do nich system Jak wskazują doświadczenia innych państw, LOGIS jako ewidencyjno-sprawozdawczy, za- proces zabezpieczenia logistycznego wojsk projektowany na potrzeby wspomagania kierowa- w kraju oraz poza granicami wymaga ciągłego nia logistyką w dziedzinie zaopatrywania mate- nadzorowania, doskonalenia oraz dostosowania riałowego i technicznego, oraz system SIGMAT, struktur logistyki do wymagań stawianych Siłom wspomagający kierowanie zaopatrywaniem wojsk Zbrojnym RP. ¢ W W związku z przypadającym w marcu Miesiącem Logistyki pragnę podziękować wszystkim logistykom – zarówno żołnierzom, jak i pracownikom wojska za zaangażowanie, powszechnie uznawany i ceniony profesjonalizm oraz sumienne wykonywanie zadań. Życzę Wam wiele zadowolenia i satysfakcji z wypełniania trudnych obowiązków służbowych, a także wszelkiej pomyślności w życiu osobistym. 2010/01 przegląd logistyczny 11 SYSTEMY ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Oferta dla wojska Absolwent WSO w Toruniu oraz Uniwersytetu M. Kopernika. Służył jako dowódca plutonu w CSWRiA w Toruniu (1999– 2001), był specjalistą Oddziału HNS w Dowództwie POW. Od 2007 jest rzecznikiem prasowym, szefem Wydziału Prasowego Inspektoratu Wsparcia SZ. mjr ROBERT WINCENCIK Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych Absolwent WOSL (1993), Akademii Bydgoskiej (2000) oraz podyplomowych studiów na kierunku marketing medialny i polityczny w WSZiP (2007). Pełni służbę na stanowisku specjalisty Wydziału Prasowego w Inspektoratu Wsparcia SZ. zbigniew fabiszewski ppłk dr aNDRZEJ LIS Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych XVII Międzynarodowy Salon Przemysłu Obronnego Międzynarodowy Salon Przemysłu Obronnego w Kielcach przyciąga gości zarówno z kraju, jak i z zagranicy. Z roku na rok coraz bardziej potwierdza swoją pozycję jednej z najważniejszych wystaw sprzętu wojskowego w Europie Środkowo-Wschodniej. N a przełomie sierpnia i września ubiegłego roku Targi Kielce tradycyjnie odwiedzili przedstawiciele przemysłu obronnego, wojska oraz wszyscy ci, którym bliskie są sprawy obronności i uzbrojenia. Podczas Międzynarodowego Salonu Przemysłu Obronnego (MSPO) prezentowane są najnowsze wyroby polskiego przemysłu obronnego i osiągnięcia koncernów zbrojeniowych z zagranicy, nowoczesne uzbrojenie i sprzęt wojskowy, w który są wy- 12 przegląd logistyczny posażone Siły Zbrojne RP oraz dokonuje się wymiana myśli, idei i pomysłów między armią, światem nauki i przemysłu. W tym roku XVII MSPO odwiedziło 15 oficjalnych delegacji rządowych z zagranicy, w tym sześciu wiceministrów obrony. W Kielcach nie zabrakło również polskich polityków: ministra obrony Bogdana Klicha, szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego Aleksandra Szczygły, sekretarza stanu ds. społecznych i profesjonalizacji w MON Czesława Piątasa oraz podsek2010/01 Wachlarz produktów Na powierzchni wystawienniczej XVII MSPO znalazły swoje miejsce różne rodzaje techniki wojskowej, począwszy od kołowych transporterów opancerzonych, pojazdów opancerzonych Tur, Dzik i Żubr, przez śmigłowiec transportowy NH-90 i różnego typu bezzałogowe statki powietrzne po sprzęt logistyczny, szkoleniowy oraz specjalistyczny. Nie zabrakło również ekspozycji firm zajmujących się produkcją odzieży ochronnej, wyposażenia kuchni i stołówek czy też pojemników ochronnych na różnego rodzaju sprzęt. retarza stanu ds. uzbrojenia i modernizacji w MON Zenona Kosiniaka-Kamysza. Tradycyjnie niezwykle licznie wystawę odwiedzili żołnierze, a wśród nich szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego gen. Franciszek Gągor. Łącznie przez cztery dni trwania targów gościło na nich ok. 12 000 zwiedzających. Imprezie nie zaszkodziły ani kryzys gospodarczy, ani pożar, który wybuchł w jednej z hal w przeddzień MSPO. udowadniają, że potrafią skutecznie konkurować na niezwykle wymagającym rynku uzbrojenia i sprzętu wojskowego. Dużym zainteresowaniem cieszyły się stoiska prezentujące najcięższy sprzęt bojowy, a szczególnie ten, który jest wykorzystywany w Afganistanie lub mógłby zostać tam użyty dla zwiększenia bezpieczeństwa naszych żołnierzy. AMZ – Kutno sp. z o.o. pokazała lekkie, wielozadaniowe pojazdy opancerzone Tur w kolejnych wersjach rozwojowych, wielozadaniowy pojazd opancerzony Żubr (fot. 1) oraz lekko opancerzony pojazd Dzik (fot. 2). Spośród pojazdów zapewniających żołnierzom zwiększoną ochronę przed wybuchem min oraz improwizowanych urządzeń wybuchowych zaprezentowano również samochód RG-31 firmy BAE Systems, który posiadają siły zbrojne Kanady, USA, ZEA, Hiszpanii, Rwandy i Włoch. 2010/01 zbigniew fabiszewski Targowe hity Fot. 1. AMZ Żubr WD na MSPO 2009 zbigniew fabiszewski W 2009 roku na odwiedzających kieleckie targi czekały ekspozycje 319 wystawców, w tym 117 przedsiębiorstw zagranicznych z 25 państw. Łącznie zajmowały one powierzchnię około 20 000 m2. Wśród wystawców znaleźli się zarówno giganci światowego przemysłu obronnego, tacy jak: BAE Systems, Boeing, MBDA, Raytheon, Thales czy EADS, jak i wiele mniejszych przedsiębiorstw. Towarzysząca tradycyjnie targom wystawa narodowa została w tym roku zorganizowana wspólnie przez firmy z państw Grupy Wyszehradzkiej – V4. Oczywiście na MSPO nie zabrakło przedstawicieli krajowego przemysłu obronnego. Okazałą ekspozycję zorganizowały przedsiębiorstwa Grupy Bumar. Licznie reprezentowane były również mniejsze przedsiębiorstwa zajmujące się produkcją sprzętu wojskowego, handlem wyrobami specjalnymi oraz świadczeniem usług dla sił zbrojnych. W tej grupie na uwagę zasługują coraz liczniej reprezentowane przedsiębiorstwa o rodowodzie prywatnym, które Fot. 2. Dzik-3-01 przegląd logistyczny 13 zbigniew fabiszewski zbigniew fabiszewski SYSTEMY ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Oferta dla wojska Fot. 3. Moździerz samobieżny Rak kalibru 120 mm Fot. 4. Lewiatan ZS – bezzałogowy pojazd rozpoznawczo--bojowy Interesującą propozycją był pokazywany przez firmę Obrum sp. z o.o. projekt polskiego lekkiego czołgu (LPC) na bazie wielozadaniowej platformy bojowej. Czołg ten ma stanowić główne ogniwo budowy całego systemu pojazdów opancerzonych bezpośredniego wsparcia i wozów towarzyszących. Zmiana typu czołgu z lekkiego na średni związana byłaby głównie z inną grubością pancerza podstawowego. Według zapowiedzi producenta, prototyp LPC zostanie opracowany do 2012 roku, a dwa lata później miałby powstać pierwszy czołg z partii próbnej. Huta Stalowa Wola (HSW) zaprezentowała w Kielcach platformę minowania narzutowego Kroton, na podwoziu samochodu ciężarowego Jelcz oraz projekt moździerza samobieżnego Rak kalibru 120 mm (fot. 3). Platforma minowania narzutowego umożliwia ustawienie zapór minowych o różnych wielkościach, gęstościach minowania i czasach samolikwidacji. Wymagane parametry zapory uzyskuje się przez odpowiednie zaprogramowanie sterownicy, ustawienie położenia miotaczy i odpowiednią prędkość jazdy w czasie ustawiania zapory. Lewiatan ZS (fot. 4) – bezzałogowy pojazd rozpoznawczo-bojowy to propozycja firm WB Electronics sp. z o.o., Hydromega sp. z o.o. oraz Wojskowej Akademii Technicznej. Jak zapewniają konstruktorzy Lewiatana ZS, charakteryzuje się 14 przegląd logistyczny on dużą zdolnością pokonywania różnorodnego terenu, z maksymalną prędkością do 55 km/h, a jego maksymalna ładowność to 1500 kg. Pojazd ten może być wykorzystywany do prowadzenia rozpoznania, szczególnie w terenie zurbanizowanym, można go uzbroić lub też zaadaptować do prowadzenia ewakuacji żołnierzy z pola walki. Mając na uwadze perspektywę zastąpienia przez polskie wojsko eksploatowanych dotychczas śmigłowców Mi-8/14/17, konsorcjum NHIndustries połączyło siły z włoskim koncernem Agusta Westland w celu wspólnego promowania śmigłowców NH-90 i EH-101, jako przyszłościowego wyposażenia dla polskich Sił Zbrojnych. NH-90 należy do najnowocześniejszych maszyn wielozadaniowych oferowanych na świecie i znalazł już zastosowanie w armiach wielu krajów NATO, w tym Niemiec i Włoch. Kilka firm zaprezentowało swoje propozycje w zakresie rozpoznania powietrznego. Znalazły się tu zarówno bezzałogowe statki powietrzne (BSP), jak i urządzenia niezbędne do prowadzenia rozpoznania z powietrza. Swoje BSP oraz sensory dla platform bezzałogowych zaprezentowały m.in. Politechnika Poznańska, WB Electronics, Eurotech z Mielca razem z Wojskowym Instytutem Technicznym Uzbrojenia (WITU) oraz LOM Praha. 2010/01 Zmieniające się oblicze wojska Wystawa Sił Zbrojnych RP tradycyjnie już towarzyszy MSPO. Stanowi ona doskonałą okazję do pokazania zmieniającego się oblicza polskiego wojska, nowoczesnego sprzętu i wyposażenia oraz rosnących zdolności, które sprawiają, że polscy żołnierze sprawnie i skutecznie wykonują swoje zadania w najbardziej wymagającym środowisku walki. W tym roku wystawa Sił Zbrojnych odbywała się pod hasłem „Profesjonalni żołnierze – profesjonalny sprzęt”. Zorganizował ją Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych przy współudziale Wojsk Lądowych. Odwiedzający kieleckie targi mieli okazję zobaczyć najnowsze uzbrojenie i sprzęt wojskowy (UiSW), w które są wyposażone Siły Zbrojne. Oprócz wystawy statycznej w pierwszym dniu targów odbył się 2010/01 JAROSŁAW WIŚNIEWSKI Kolejną grupę urządzeń stanowiły zdalnie sterowane roboty wykorzystywane w rozbrajaniu ładunków wybuchowych. Na stoisku Przemysłowego Instytutu Automatyki i Pomiarów znalazły się roboty Expert i Inspector (fot. 5). Na Międzynarodowym Salonie Przemysłu Obronnego (MSPO) nie zabrakło także sprzętu niezbędnego do szkolenia żołnierzy. Najbardziej widoczna była kryta mobilna strzelnica ćwiczebna w kontenerach 40 HC PW z Zakładów Mechanicznych Tarnów SA. Przykuwała ona uwagę nie tylko swoimi rozmiarami, lecz także przede wszystkim możliwościami zastosowania. Można w niej strzelać z pistoletów i rewolwerów o kalibrze do 11,43 mm oraz z pistoletów maszynowych o kalibrze do 9 mm pociskami płaszczowymi i półpłaszczowymi zwykłymi o rdzeniu miękkim, a także amunicją wystrzeliwaną z prędkością początkową nie większą niż 1000 m/s. Inną propozycją szkoleniową był trenażer wstępnego szkolenia działonowego i dowódcy KTO Rosomak firmy Obrum oraz trenażer do zestawów artyleryjsko-rakietowych TR-23-2 (fot. 6) służący do szkolenia obsług zestawów ZUR-23-KG-I. Powstał on we współpracy ZM Tarnów ze Spółką Arex. Fot. 5. Antyterrorystyczny robot inspekcyjno-interwencyjny (EOD/IEDD) Inspector także pokaz dynamiczny, w którego ramach żołnierze zaprezentowali różne sposoby ewakuacji uszkodzonego sprzętu wojskowego. Na wystawie pokazano uzbrojenie i sprzęt wojskowy, w który są wyposażone pododdziały: − pancerne i zmechanizowane (m.in. KTO Rosomak z dodatkowym opancerzeniem gabarytowo-masowym z armatą kalibru 30 mm Hitfist oraz KTO Rosomak z obrotnicą do montażu dodatkowego wyposażenia); − artylerii (wyrzutnia rakietowa kalibru 122 mm WR-40 Langusta); − obrony przeciwlotniczej (stacja radiolokacyjna NUR-22), artyleryjski zestaw przeciwlotniczy Loara, zmodernizowany przeciwlotniczy rakietowy wóz bojowy PRWB Osa, zautomatyzowany wóz dowodzenia ZWD-10R Łowcza 3 KS, wóz automatyzacji dowodzenia WD2001 Rega-1, zestaw artyleryjsko-rakietowy ZUR-23, zestaw artyleryjsko-rakietowy ZSU23-4-MP Biała; − wojsk aeromobilnych (zmodernizowany śmigłowiec NH-90 (fot. 7); − wojsk inżynieryjnych (pojazd rozminowania Inspektor, robot Expert, trał przeciwminowy Bożena, kontenerowa stacja oczyszczania wody KSW-12); − rozpoznania i walki radioelektronicznej (zautomatyzowany system rozpoznawczo-zakłóca- przegląd logistyczny 15 zbigniew fabiszewski SYSTEMY ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Oferta dla wojska Fot. 6. Trenażer TR-23-2 jest przeznaczony do szkolenia żołnierzy obsługujących zestawy artyleryjsko-rakietowe ZUR-23-2-KG-1. jący Przebiśnieg, BSP Orbiter, laserowy przyrząd rozpoznawczy dzienno-nocny Nestor, centrum nasłuchu RTV na samochodzie Sarna). Żołnierze z jednostek i instytucji bezpośrednio podporządkowanych Inspektoratowi Wsparcia Sił Zbrojnych zaprezentowali wybrane elementy zabezpieczenia logistycznego wojsk w warunkach polowych, a mianowicie: − w ramach zabezpieczenia materiałowego pokazano kontenerowe kasyno polowe, moduł polowego magazynu wody i prototypową kontenerową łaźnię polową; 16 przegląd logistyczny − w ramach zabezpieczenia technicznego zaprezentowano warsztat remontu sprzętu uzbrojenia, kontenerowe stanowisko do sprawdzania broni po remoncie oraz namiot techniczny; − można też było zobaczyć pojazdy logistyczne, w tym m.in. samochód ciężarowy Star 944 ( fot. 8) w wersji opancerzonej i szeroką gamę pojazdów logistycznych na podwoziu samochodu ciężarowego Jelcz. Na wystawie znalazły swoje miejsce również stoiska ośrodków badawczo-wdrożeniowych 2010/01 zbigniew fabiszewski Fot. 7. Zmodernizowany śmigłowiec NH-90 2010/01 ewakuację uszkodzonego bojowego wozu piechoty BWP-1 za pomocą wozu zabezpieczenia technicznego WZT-3 oraz załadunek pojazdu patrolowego HMMWV na platformę samozaładowczą. Pokaz przeprowadzono w warunkach imitujących realne działania wojsk, z użyciem środków pozoracji pola walki. Wydarzenia towarzyszące Program MSPO obfitował w liczne wydarzenia towarzyszące: prezentacje, pokazy i konferencje. Drugiego dnia targów, przedsiębiorstwa zbigniew fabiszewski funkcjonujących w strukturach Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych. Specjaliści z Wojskowego Ośrodka Badawczo-Wdrożeniowego Służby Mundurowej zaprezentowali kierunki zmian w umundurowaniu i wyposażeniu żołnierzy. Wojskowy Ośrodek Badawczo-Wdrożeniowy Służby Żywnościowej przedstawił natomiast sposoby badania i certyfikacji żywności i sprzętu służby żywnościowej produkowanych na potrzeby Sił Zbrojnych RP. Żołnierze 3 Okręgowych Warsztatów Technicznych (3 OWT) po raz kolejny potwierdzili znane powiedzenie o potrzebie, która jest matką wynalazku. Zaprezentowali na wystawie własne konstrukcje, w tym opancerzenie samochodu ciężarowego Star 944 oraz kontenerowy warsztat remontu pojazdów. Obydwie konstrukcje zostały zgłoszone do nagrody Defender. W pierwszym dniu targów swoje umiejętności zademonstrowali żołnierze pododdziałów ewakuacji sprzętu z 1 Pomorskiej Brygady Logistycznej, którzy pokazali różne sposoby ewakuacji uszkodzonego sprzętu z pola walki. Można było zobaczyć między innymi: załadunek uszkodzonego czołgu PT-91 na zestaw niskopodwoziowy, Fot. 8. Zestaw przeciwrakietowy na Starze 944 przegląd logistyczny 17 SYSTEMY ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO skupione w grupie kapitałowej Bumar, wspólnie z redakcją miesięcznika „Raport WTO” promowały dwa duże projekty, realizowane przez polski przemysł obronny: „Tarczę Polski” oraz „Żołnierza Przyszłości”. Ponadto, wspólnym przedsięwzięciem Bumaru i „Raportu” była konferencja na temat: „Modernizacja czy nowe projekty w procesie unowocześniania Sił Zbrojnych RP”. Redakcja Wojskowa, wydawca „Polski Zbrojnej”, zorganizowała konferencję poświęconą możliwościom krajowego przemysłu obronnego w aspekcie wymagań pola walki. Uwarunkowania i konsekwencje profesjonalizacji znalazły się w centrum uwagi uczestników panelu prowadzonego przez Wyższą Szkołę Ekonomii i Prawa im. prof. Edwarda Lipińskiego w Kielcach. Na konferencji kieleckiego Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Kochanowskiego, zastanawiano się nad globalną rolą NATO w warunkach kryzysu. Stan obecny i perspektywy obrony cywilnej kraju były z kolei przedmiotem zainteresowania spotkania zorganizowanego przez Bellonę, we współpracy z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji. Projektom zostały poświęcone konferencje popularno-naukowe oraz prezentacja zorganizowana na terenie MSPO. Konferencja „Koncepcja obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej terytorium Polski” została zorganizowana przez redakcję miesięcznika „Raport WTO” oraz Bumar sp. z o.o. Zgromadziła ona liczne audytorium reprezentujące Siły Zbrojne, środowiska przemysłowe i naukowe oraz dziennikarzy i niezależnych ekspertów mediów branżowych, zajmujących się problematyką obronności. Referaty wygłosili przedstawiciele Wymagania systemu S ystemy obrony przeciwlotniczej przyszłości powinny być zdolne do zwalczania nie tylko samolotów i śmigłowców, lecz także środków rażenia, które mogą one przenosić, odpalanych z odległości większych niż skuteczny zasięg rażenia zestawów przeciwlotniczych. Powinny być również zdolne do zwalczania rakiet balistycznych, pocisków rakietowych, pocisków moździerzowych oraz bezzałogowych statków powietrznych (BSP). 18 przegląd logistyczny Oferta dla wojska przedsiębiorstw uczestniczących w projekcie „Tarcza Polski”: Bumar sp. z. o.o., Radwar SA i PIT SA. Stały się one punktem wyjścia do niezwykle ożywionej dyskusji. Marek Borejko, dyrektor ds. marketingu CNPEP Radwar SA, przedstawił możliwości wykorzystania rozwiązań proponowanych przez przemysł krajowy do potrzeb realizacji koncepcji systemu obrony przeciwlotniczej „Tarcza Polski”. Prezentowana koncepcja wielowarstwowego systemu OPL zawiera trzy elementy, a mianowicie systemy: bardzo krótkiego, krótkiego i średniego zasięgu. Do bardzo krótkiego zasięgu (do osłony jednostek prowadzących działania bojowe, obrony punktowej oraz osłony dróg) zaproponowany został system Kobra składający się z: mobilnego radaru 3D MMSR, wozu dowodzenia baterii BCV, mobilnej platformy rakietowej Poprad (fot. 9) oraz armat przeciwlotniczych kalibru 23 mm, 35 mm i 57 mm. Obronę przeciwlotniczą w warstwie drugiej (zasięg 5–20 km, pułap powyżej 5000 m) miałby natomiast zapewniać system krótkiego zasięgu o architekturze: system dowodzenia i kierowania walką jednostek rakietowych obrony powietrznej SAMOC SDP 20 OPL C2, radar trójwspółrzędny N-26, taktyczne centrum dowodzenia oraz zestawy rakietowe VL MICA. Trzecią warstwę miałby osłaniać system średniego zasięgu, w którego skład wchodziłyby system dowodzenia i kierowania walką jednostek rakietowych obrony powietrznej SAMOC SDP 20 OPL C2, radar wielofunkcyjny 3D, taktyczne centrum dowodzenia oraz wyrzutnie rakietowe Aster. Jak podkreślono, przedsiębiorstwa polskiego przemysłu obronnego skupione w Grupie Bumar posiadają potencjał umożliwiający produkcję większości elementów wchodzących w skład systemu OPL „Tarcza Polski”. Jedynie wyrzutnie rakiet VL MICA i Aster musiałyby zostać pozyskane od partnera z zagranicy – francuskiej firmy MBDA. Andrzej Kątcki, dyrektor Biura Systemów Wspomagania Dowodzenia w Przemysłowym Instytucie Telekomunikacji, wygłosił referat dotyczący sieciocentrycznych podsystemów śledzenia i kierowania środkami OPL. Na wstępie przypomniane zostały zasady funkcjonowania systemu dowodzenia obroną powietrzną, w tym elementy funkcjonalne systemu (podsystemy: 2010/01 zbigniew fabiszewski Fot. 9. Samobieżny zestaw przeciwlotniczy krótkiego zasięgu Poprad kierowania obroną powietrzną, rozpoznania radiolokacyjnego, kierowania środkami walki) oraz ich zadania. Analizując możliwości produkcyjne przedsiębiorstw polskiego przemysłu obronnego, stwierdzono konieczność podjęcia współpracy z partnerami zagranicznymi w obszarze zestawów rakietowych krótkiego i średniego zasięgu. Na zakończenie, na bazie koncepcji trójwarstwowej organizacji obrony przeciwlotniczej, zostały szczegółowo przedstawione elementy zestawów rakietowych bardzo krótkiego i krótkiego zasięgu, które mogłyby być produkowane przez Przemysłowy Instytut Telekomunikacji SA i CNPEP Radawar SA. Wiesław Jędrzejewski, kierownik Działu Rozwoju Uzbrojenia w Bumar sp. o.o., przedstawił propozycje rozwiązań technicznych systemów uzbrojenia obrony przeciwlotniczej. Jako punkt wyjścia do dalszej analizy przyjął możliwości bojowe zestawów rakiet przeciwlotniczych krótkiego i średniego zasięgu, w które są wyposażone Siły Zbrojne RP (Osa, KUB, Newa, Krug) oraz szerokie spektrum potencjalnych zagrożeń z powietrza dla terytorium Polski (rakiety ba2010/01 listyczne, rakiety manewrujące, samoloty, śmigłowce, sterowane bomby i rakiety, UAV). Biorąc pod uwagę konieczność perspektywicznej modernizacji bojowych przeciwlotniczych zestawów rakietowych zaproponował on zastąpienie użytkowanych obecnie czterech systemów rakietowych dwoma, tzn. rakietami krótkiego i średniego zasięgu. Szczegółowo zostały omówione charakterystyki taktyczno-techniczne rakiet przeciwlotniczych krótkiego zasięgu VL MICA(fot. 10) i średniego za sięgu Aster, elementy rozpoznania i dowodzenia pododdziałów MICA VL i Aster oraz potencjalne ugrupowania bojowe takich pododdziałów. Druga część wystąpienia została poświęcona efektom Strategicznego Programu Rządowego „Nowoczesne technologie dla potrzeb rozwoju systemu obrony przeciwlotniczej wojsk i obiektów” (wzięto pod uwagę zestawy przeciwlotnicze Loara i Grom, wóz amunicyjny na naboje kalibru 35 mm) oraz zastosowaniu technologii opracowanych w ramach SPR (MMSR, systemy Poprad, Biała, Blenda, ZUR-23-2 KG). W trzeciej części prezentacji przegląd logistyczny 19 zbigniew fabiszewski SYSTEMY ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Oferta dla wojska Fot. 10. Zestaw rakietowy VL MICA zostały omówione uwarunkowania modernizacji przenośnego przeciwlotniczego zestawu rakietowego Grom-M, propozycje budowy samobieżnego zestawu przeciwlotniczego Raba z armatą wielolufową kalibru 30 mm 30AW na podwoziu KTO Rosomak oraz wielolufowej wyrzutni rakietowej MLRS kalibru 70 mm. Podczas prezentacji „Obrona powietrzna” przedstawiciele Grupy Bumar, Przemysłowego Instytutu Telekomunikacji, Radwaru i korporacji MBDA zaprezentowali systemy obrony przeciwlotniczej, proponowane przez te firmy 20 przegląd logistyczny jako przyszłościowe wyposażenie Sił Zbrojnych RP. W skład systemów miałyby wejść polskie stacje radiolokacyjne, systemy dowodzenia i zarządzania obroną przeciwlotniczą z PIT i Radwar oraz zestawy przeciwlotnicze Poprad i Loara w połączeniu z pociskami rakietowymi korporacji MBDA: VL MICA i Aster 30 (fot. 11). Przedstawione systemy obrony przeciwlotniczej mają spełniać wymogi systemów przyszłości, o których mówił podczas swojego wystąpienia Marian Wojciechowski. Praktycznie wszystkie elementy „Tarczy Polski” – jak nazywali ten system obrony przeciwlotniczej jego pomysłodawcy – można było zobaczyć na ekspozycji Grupy Bumar. Wśród prezentowanych elementów znalazły się między innymi: − mobilny radar trójwspółrzędny MMSR, znany wcześnie jako N-26A, przeznaczony do wykrywania i wskazywania celów powietrznych w systemach obrony przeciwlotniczej średniego i krótkiego zasięgu, charakteryzujący się stosunkowo dużą mocą średnią nadajnika i wysoką odpornością na zakłócenia; − samobieżny zestaw przeciwlotniczy krótkiego zasięgu Poprad, przeznaczony do zwalczania szybkich celów manewrujących na małych i średnich wysokościach przy użyciu rakiet Grom; − pociski rakietowe krótkiego zasięgu VL MICA, przeznaczone do niszczenia celów powietrznych we wszystkich warunkach pogodowych, mogące startować pionowo oraz manewrować z przeciążeniami do 50 g; − pociski rakietowe średniego zasięgu Aster 30, przeznaczone do zwalczania środków napadu powietrznego i rakiet balistycznych, mogące startować pionowo oraz manewrować z przeciążeniami do 60 g. Konferencja „Polski żołnierz przyszłości: broń, optyka, łączność, systemy ochrony” została zorganizowana przez Bumar sp. z o.o. i redakcję miesięcznika „Raport WTO”. Spotkanie rozpoczęło wystąpienie Lecha Kościuka (dyrektora Departamentu Transformacji MON), w którym przedstawił koncepcję „żołnierza przyszłości” jako wojownika dobrze zmotywowanego, wyszkolonego i wyposażonego w urządzenia i uzbrojenie zapewniające bezpieczeń2010/01 zbigniew fabiszewski Fot. 11. Wyrzutnia rakietowa Aster 30 stwo oraz pozwalające szybciej dostrzec i skuteczniej razić przeciwnika. Wyposażenie żołnierza przyszłości zostało zaprezentowane jako zamknięty system, w którego skład wchodzą elementy ochrony zdrowia i życia, dowodzenia i łączności, uzbrojenia, rozpoznania i identyfikacji „swój–obcy” oraz przemieszczania. Do najciekawszych urządzeń mających zapewnić ochronę zdrowia należy zaliczyć zaprezentowaną przez firmę Maskpol modułową zintegrowaną kamizelkę ochronną z systemem szybkiego 2010/01 życia żołnierza, czujniki informujące o opromieniowaniu, urządzenia pozyskiwania energii, odzież termoaktywną oraz aktywny kamuflaż. Mając na uwadze najnowsze tendencje rozwojowe w dziedzinie łączności, firma Radmor na konferencji zaprezentowała radiostację wielosystemową R3505, należącą do grupy tzw. urządzeń programowalnych SDR (Software Defined Radio). Można ją unowocześniać i modyfikować bez konieczności wymiany bloków, a jedynie przez wymianę oprogramowania. W ramach konferencji przedstawiciele Wojskowej Akademii Technicznej i radomskiego Łucznika przedstawili koncepcję rozwoju indywidualnej broni strzeleckiej. Wśród proponowanych rozwiązań znalazł się modułowy system broni strzeleckiej MSBS-5,56, nad którym obecnie trwają prace badawcze. Karabinek ma być podatny na instalowanie wyposażenia dodatkowego, ergonomiczny oraz łatwo konfigurowalny do karabinka: standardowego, subkarabinka, karabinka – granatnika, maszynowego i wyborowego. Wśród innych ciekawych propozycji indywidualnego uzbrojenia znalazły się: granatnik rewolwerowy RGP-40 (fot. 12), karabin wyborowy ALEZ338, granatnik automatyczny GA-2008 oraz wielkokalibrowy karabin wyborowy TOR. Możliwość wykrycia przeciwnika samemu, nie będąc widzianym, jest szczególnie istotna na współczesnym polu walki. Zdolność taką zapewniają żołnierzom różnego typu systemy optoelektroniczne – począwszy od nahełmowych wyświetlaczy danych, przez celowniki dzienno-nocne, latarki termowizyjne i dalmierze – po gogle noktowizyjne PNL-2A i PNL-2AD, w które są wyposażeni żołnierze biorący udział w operacji ISAF w Afganistanie. Konferencję podsumowano stwierdzeniem, że w część zaprezentowanego wyposażenia i uzbrojenia polscy żołnierze już mają, ale ciągle jest jeszcze wiele ciekawych, dobrych i tanich pomysłów, którym resort obrony narodowej powinien się bliżej przyjrzeć. Redakcja Wojskowa zorganizowała seminarium „Możliwości krajowego przemysłowego potencjału obronnego w aspekcie wymagań przy- przegląd logistyczny 21 SYSTEMY ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Oferta dla wojska http://commons.wikimedia.org/wiki/File:RGP40_Polish.jpg szłego pola walki”, którego uczestnikami byli przedstawiciele instytucji centralnych MON, AON i przedstawiciele krajowego przemysłu obronnego. Jego treścią było poszukiwanie odpowiedzi na pytania: jakie technologie są istotne w przyszłości i które z nich są osiągalne w kraju; jakimi środkami walki powinny dysponować poszczególne komponenty SZRP; w jaki sposób określone środki walki będą zasilały jednostki WP. W kontekście tych pytań płk dr hab. Andrzej Czupryński (AON) sformułował wymagania pola walki w chwili obecnej i w perspektywie najbliższych kilkudziesięciu lat. Stwierdził, że na rozwój środków walki miało wpływ wiele czynników, do których zalicza się poziom wiedzy (myśl naukową), możliwości produkcji (nowoczesna technologia i dostęp do surowców) oraz sztukę wojenną. Analiza rozwoju środków walki wskazuje, że na ich rozwój wpływają czynniki: polityczne, wymagania pola walki, technologiczne oraz ekonomiczne. Dlatego też wymagane jest stworzenie systemów broni, które z jednej strony o chronią ich użytkowników, a z drugiej potrafią wyeliminować precyzyjnie przeciwnika. Wymaganiem współczesnego pola walki jest precyzja rażenia, minimalizacja strat oraz krótkotrwałość skutków destrukcyjnego oddziaływania. 22 przegląd logistyczny Kolejnym występującym był Tadeusz Pyrcak (dyrektor Departamentu Spraw Obronnych w Ministerstwie Gospodarki), który przedstawił zgromadzonym „Wyzwania stojące przed krajowym przemysłem obronnym”. Na wstępie odniósł się do aktualnej sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstw, w której zauważył m.in. słabość ekonomiczną i produkcyjną niektórych spółek, przerost mocy produkcyjnych nieadekwatny do potrzeb i możliwości, oraz, co najważniejsze – brak planu awaryjnego. By uchronić przemysłowy potencjał obronny przed dalszą degradacją ministerstwo gospodarki podjęło działania zmierzające do tworzenia skuteczniejszych narzędzi prawnych i finansowych, promowania na rynkach zagranicznych, jak również wsparcia w poszukiwaniu partnerów i nowych technologii. Postanowiono też wzmóc aktywność przedsiębiorców w programach międzynarodowych, a także zapewnić finansowanie zadań w ramach planu mobilizacji gospodarki. Przedstawił również oczekiwania przemysłu zbrojeniowego od zamawiającego, czyli sił zbrojnych. Do najistotniejszych proponuje zaliczyć: − zdefiniowanie potrzeb w wieloletniej perspektywie; − sformułowanie wymagań w zakresie uzbrojenia i sprzętu wojskowego; Fot. 12. Granatnik rewolwerowy RGP-40 2010/01 SYSTEMY ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO − uruchamianie procedur z odpowiednim wy- i samolotom przeznaczonym do szkolenia kandyprzedzeniem; data na pilota. Wspomniał o modernizacji płatow− usprawnienie sposobu finansowania za- ca samolotu PZL-130 Orlik z wersji TC-I do wermówień. sji TC-II oraz zabudowie nowej awioniki. By zaW swoim wystąpieniu wiele uwagi poświęcił pewnić właściwą eksploatację sprzętu kandydat wyzwaniom, które stoją przed krajowym przemy- na pilota powinien więcej czasu spędzać w symusłem zbrojeniowym. latorach lotu. W związku z tym planuje się zakup Przyszłości przemysłu obronnego poświęcone symulatorów lotu śmigłowca SW-4 i M-28B/PT. było wystąpienie Grzegorza Kaniowskiego Na zakończenie stwierdził, że: (Departament Polityki Zbrojeniowej MON), − zastosowanie nowoczesnych technologii w którym przedstawił uwarunkowania prawne w szkoleniu lotniczym pozwala na obniżenie funkcjonującego systemu obronnego kraju sku- kosztów i skrócenie czasu nauki; piając się na trzech elementach: systemie kiero− nowoczesne technologie zapewniają zbliżewania, wykonawczym i zabezpieczenia. Od nie warunków szkolenia do sytuacji, z którymi pisprawności dwóch z nich, czyli kierowania i za- lot spotka się w realnej walce oraz pozwalają na bezpieczenia, uzależnił właściwy poziom wyko- obiektywną ocenę wyników praktycznego szkonywania zadań przez trzeci element – siły zbroj- lenia lotniczego. ne. Ich funkcjonowanie jest możliwe dzięki sysKmdr Bogdan Kasprowicz (Marynarka Wojentemowi pozyskiwania, eksploatacji i wycofy- na) w referacie „Możliwości wykorzystania krawania uzbrojenia i sprzętu wojskowego. Za jowego potencjału przemysłowego z uwzględniezapewnienie właściwego obsługiwania sprzę- niem potrzeb rozwojowych MW” przedstawił tu odpowiadają wojskowe przedsiębiorstwa trudną sytuację tego rodzaju sił zbrojnych po okreremontowo-produkcyjne oraz jednost- NOTATKA ki badawczo-rozwojowe. Uwzględnia- Na współczesnym polu walki ogromne znaczenia ma szybka i sprawna jąc aktualny stan ekonomiczny pań- łączność umożliwiająca nie tylko przekazywanie komunikatów, lecz także stwa oraz plany modernizacji sił wymianę danych niezbędnych dla systemów śledzenia obiektów i kierowania zbrojnych, nie przewiduje się tworze- ogniem. nia nowych jednostek podsystemu obsługowo-remontowego. By zwiększyć sie 20 lat niemal całkowitego zastoju w budowie sprawność zorganizowanego systemu zabez- okrętów wojennych. Niezależnie od aktualnej sypieczenia, zaproponowano przeniesienie woj- tuacji potrzeby sprzętowe MW wynikają z obszaskowych przedsiębiorstw remontowo-produk- rów zadaniowych sił morskich, do których nalecyjnych do Grupy Bumar (uprzednio wykona- ży zaliczyć: no stosowne analizy ekonomiczno-techniczne − zwalczanie celów nawodnych; w kierunku prywatyzacji). Zaproponował, − wojnę minową; żeby jednostki badawczo-rozwojowe zachowa− zwalczanie okrętów podwodnych; ły swoje dotychczasowe podporządkowanie, − zwalczanie celów powietrznych i działania oczywście po dokonaniu stosownej restruktu- powietrzno-morskie z użyciem lotnictwa morryzacji i konsolidacji. skiego; Płk dypl. pil. Ryszard Grzeliński (Dowództwo − działania ekspedycyjne w ramach tzw. opeSił Powietrznych) nakreślił „Potrzeby Sił Po- racji połączonych; wietrznych w zakresie techniki lotniczej w aspek− logistyczne i morskie zabezpieczenie dziacie wymagań współczesnego pola walki”. W wy- łań okrętów, a także operacji połączonych wszęstąpieniu przedstawił możliwości eksploatacyjne dzie tam, gdzie zajdzie taka potrzeba. podstawowych platform bojowych, którymi Niezależnie od zakładanych zmian w ocenie dysponują siły powietrzne. Zapoznał słuchaczy środowiska bezpieczeństwa Marynarka Wojenna z kierunkami modernizacji samolotów Mig-29 potrzebować będzie: i Su-22. Wiele uwagi poświęcił śmigłowcom − korwety; 2010/01 przegląd logistyczny 23 SYSTEMY ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Oferta dla wojska − okrętów podwodnych; − okrętów obrony przeciwminowej; − okrętów wsparcia i zabezpieczenia, w tym m.in. ratowniczych i hydrograficznych; − śmigłowców. Utrzymanie sił okrętowych o przedstawionej strukturze musi przełożyć się na długoletnie programy modernizacyjne, w tym przede wszystkim na wieloletni program budowy okrętów. Zdaniem specjalistów rzeczywiste potrzeby Marynarki Wojennej są na tyle duże, że możliwy i potrzebny jest udział wszystkich naszych stoczni, które ubiegają się o prace w dziedzinie obronności i które są w stanie uruchomić specjalistyczne projektowanie i produkcję z tego zakresu. Na zakończenie swego wystąpienia stwierdził, że istnieje potrzeba zwiększenia skuteczności lobby przemysłowego, które powinno skupić swoją działalność na pozyskaniu przychylności organów państwa do idei budowy okrętów dla Marynarki Wojennej. Jest to potrzebne nie tylko dla realizacji podstawowych celów wojskowych. Budowa okrętów będzie oznaczała rozwój przemysłu, produkcji i ogólnie – potencjału gospodarczego kraju. Dużą szansę przy tak wielkich przedsięwzięciach jak budowa systemów morskich stwarza też współpraca międzynarodowa w ramach konsorcjów przemysłowych. Stanisław Kosicki (dyrektor ds. rozwoju w Zakładach Radiowych Radmor SA) zapoznał słuchaczy z taktycznymi systemami łączności przyszłego pola walki i możliwościami ich produkcji w kraju. Swoje wystąpienie rozpoczął od przybliżenia wymogów, które muszą spełnić taktyczne sieci łączności. Zaliczył do nich: − tworzenie systemów sieciowych, hierarchicznych i ad hoc; − dużą mobilność; − dużą przepływność danych; − zapewnienie interoperacyjności; − współpracę z systemami o zasięgu lokalnym i globalnym; − gospodarowanie widmem częstotliwości; − aspekty bezpieczeństwa; − wymagania specjalne. Wagę przywiązywał do właściwego gospodarowania widmem częstotliwości, gdyż jest 24 przegląd logistyczny ono zasobem ograniczonym. Postulował współpracę z użytkownikami i projektantami systemów dowodzenia w celu doboru technicznych środków łączności do zakładanych celów związanych z systemami dowodzenia. Nadmienił, iż niezbędne jest również ograniczenie transmisji danych nieprzetworzonych (data fusion). W podsumowaniu stwierdził, że w naszym kraju jest potencjał przemysłowy i badawczorozwojowy zdolny do opracowania i produkcji nowoczesnego taktycznego systemu łączności, spełniającego wymagania przyszłego pola walki. Polskie firmy są w stanie zrealizować każdy projekt pod warunkiem właściwej współpracy na wszystkich etapach jego powstawania z właściwymi instytucjami MON. Takie działanie przyniesie wiele korzyści w aspekcie modyfikacji systemu w przyszłości, braku uzależnienia od dostawcy zewnętrznego, a co najważniejsze zapewni pobudzenie własnego przemysłu, dostawców i usług. Janusz Potocki (prezes Zarządu – Dyrektor Generalny Wojskowych Zakładów Motoryzacyjnych SA) w referacie „Modernizacja sprzętu wojskowego jako czynnik spajający możliwości finansowe budżetu państwa oraz utrzymanie krajowego przemysłowego potencjału obronnego” podzielił się doświadczeniami w zakresie trudności w zainteresowaniu przedstawicieli MON swoimi produktami, które mogą stanowić konkurencję dla podobnych produktów oferowanych przez firmy zagraniczne. Zaprezentował i omówił rodzinę kołowych transporterów opancerzonych, których konstrukcja może przypominać dawny transporter Skot, ze wszech miar nowoczesnych i zapewniających właściwe wykonywanie zadań. Odniósł się również do planów modernizacji BWP-1 do wersji Puma. Stwierdził, że modernizacja sprzętu technicznego jest istotną metodą realizacji „Programu Technicznej Modernizacji Sił Zbrojnych”, która zmierza wprost do obniżenia kosztów unowocześniania sprzętu, jak też wykorzystuje potencjał krajowego przemysłu obronnego. Tadeusz Żebrowski i Marek Pielak (przedstawiciele Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego PZL Świdnik SA) przedstawili koncepcję „Rozwoju polskiego śmigłowca wielozadaniowego 2010/01 w aspekcie wymagań przyszłego pola walki”. Omówili perspektywy rozwoju śmigłowca W-3W Sokół i kolejne modernizacje w kierunku zwiększenia jego żywotności na polu walki. Zaprezentowali najnowszą wersję śmigłowca W-3W A Głuszec, który zgodnie z wymaganiami zawartymi w celu NATO – EL- 0870 musi być zdolny do: − wykonywania zadań w dzień i w nocy w trudnych warunkach atmosferycznych; − zwalczania celów opancerzonych i siły żywej; − zwalczania celów powietrznych (śmigłowce i BSP); − wysadzania taktycznych desantów powietrznych i ich osłony; − osłony z powietrza przemieszczających się sił i środków; − przewozu wojsk i ładunków; − działań prewencyjno-stabilizujących; − uczestniczenia w działaniach reagowania kryzysowego. Podjęte czynności zaowocowały opracowaniem zintegrowanego systemu kierowania środkami walki zamontowanymi na śmigłowcu oraz sterowaniem urządzeniami takimi, jak: autopilotaż, nawigacja i łączność. Równolegle podjęto prace koncepcyjne nad opracowaniem nowych konstrukcji Sokół 2/Głuszec 2. W nowym śmigłowcu ma być zastosowany inny układ napędowy oraz zintegrowany system awioniki. Kolejną propozycją była wersja rozwojowa śmigłowca zawarta w programie SW-5. Ma to być śmigłowiec transportowy przeznaczony do desantowania żołnierzy. Oprócz wojskowej przewidywana jest jego cywilna wersja. Na zakończenie Marek Sarjusz-Wolski (dyrektor Redakcji Wojskowej) podziękował wszystkim występującym za wyczerpujące wypowiedzi. Stwierdził, że należy ubolewać, iż tego typu spotkania nie zaszczycił żaden decydent, który mógłby się wiele dowiedzieć o problemach nurtujących wybrane przedsiębiorstwa przemysłu zbrojeniowego. Konkluzje W Centrum Konferencyjnym Międzynarodowego Salonu Przemysłu Obronnego przedsta2010/01 wiciele polskiego przemysłu obronnego i rządu spotkali się z podsekretarzami stanu: Zenonem Kosiniakiem-Kamyszem (Ministerstwo Obrony Narodowej), Dariuszem Bogdanem (Ministerstwo Gospodarki) i Krzysztofem Hubertem Łaszkiewiczem (Ministerstwa Skarbu Państwa). Zenon Kosiniak-Kamysz podczas swego wystąpienia podkreślił, iż koniecznością stało się powierzenie pozyskiwania sprzętu wojskowego tylko jednej instytucji. Rolę tę ma pełnić tworzona Agencja Uzbrojenia, która w swe struktury wchłonie między innymi likwidowaną Agencję Mienia Wojskowego. Akty normatywne dotyczące tworzenia agencji, po akceptacji rządu skierowano już do prac parlamentarnych. Minister mówił również o uproszczeniu procedur na zakup sprzętu wojskowego, co spowoduje zwiększenie ilości zamówień w tym sektorze. Uproszczenie procedur powinno nastąpić na szczeblu krajowym i międzynarodowym, z uwzględnieniem preferowania producentów krajowych. Podkreślił także, że błędem jest traktowanie Ministerstwa Obrony Narodowej jako jedynego odbiorcy krajowego przemysłu zbrojeniowego. Podobnego zdania był Krzysztof Hubert Łaszkiewicz. Zapewniał on, że polski przemysł zbrojeniowy ma wiele do zaoferowania odbiorcom zagranicznym. Minister Łaszkiewicz mówił też o prywatyzacji spółek Skarbu Państwa. Odbywać miałoby się to przez Agencję Rozwoju Przemysłu, a nie Ministerstwo Skarbu Państwa. Dariusz Bogdan dodał, że zmiany, które w ostatnim roku zaszły w polskim przemyśle zbrojeniowym są wynikiem kryzysu, jeszcze rok temu niespodziewanego. Obnażył on słabe strony naszej zbrojeniówki. Chodzi o błąd, którym było traktowanie Ministerstwa Obrony Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej jako jedynego odbiorcy krajowego przemysłu zbrojeniowego. Spotkanie podsumowano stwierdzeniem, iż koniecznością jest zwiększenie obecności polskich producentów przemysłu obronnego g na targach i rynkach zagranicznych. przegląd logistyczny 25 SYSTEMY ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Spełnić wymagania płk dypl. Krzysztof ŻABICKI CSSP mgr inż. marzena żołnowska CSSP Absolwentka Politechniki Koszalińskiej (studia magisterskie i podyplomowe). Pracuje w Centrum Szkolenia Sił Powietrznych w Koszalinie jako pełnomocnik komendanta ds. systemu zarządzania bezpieczeństwem żywności. Posiada uprawnienia audytora wewnętrznego systemu zarządzania bezpieczeństwem żywności wg ISO 22000:2005. archiwum autorów Absolwent WOSR (1985), AON (1992) i AR w Krakowie (1997). Wojskową służbę zawodową rozpoczął w 1985 r. Pełnił funkcje od dowódcy baterii po zastępcę dowódcy 1 BROP. Od 1 lipca 2007 r. jest komendantem CSSP. Bezpieczne żywienie – dziś i jutro ISO 22000 jest międzynarodową normą dotyczącą bezpieczeństwa żywności, która może być stosowana przez wszystkie organizacje należące do łańcucha żywnościowego, włącznie z dostawcami surowców i firmami transportowymi. Stanowi ona podstawę do certyfikacji systemu zarządzania bezpieczeństwem żywności. C entrum Szkolenia Sił Powietrznych w Koszalinie to pierwsza jednostka w Siłach Zbrojnych RP, która rozpoczęła wdrażanie systemu HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points – System Analizy Zagrożeń i Krytyczny Punkt Kontroli). Proces rozpoczęto od zapoznania się z wymaganiami systemu oraz określenia nie- 26 przegląd logistyczny zbędnych sił i środków. Powołano multidyscyplinarny zespół, w którego skład weszły osoby posiadające specjalistyczną wiedzę i odpowiednie doświadczenie związane z wytwarzaniem żywności. Szczegółowa identyfikacja i analiza zagrożeń dla wszystkich grup produktów oraz etapów produkcji pozwoliła stworzyć listę potencjalnych zagrożeń dla bezpieczeń2010/01 stwa zdrowotnego żywności, oszacować ryzyko ich wystąpienia i wpływ na zdrowie konsumenta. fikującemu, który zakończył się sukcesem (fot. 1). Niezależna jednostka certyfikująca DQS GmbH Polska sp. z o.o. przyznała centrum Certyfikat Systemu HACCP, który jest dowodem, że system zarządzania HACCP spełnił wymagania normy DS 3027 E:2002. Certyfikat został przyznany na okres trzech lat. Doceniono w ten sposób zaangażowanie kadry i pracowników wojska oraz wysoką świadomość i odpowiedzialność personelu nadzorującego ten system. Co roku odbywały się audyty podtrzymujące, które miały potwierdzić skuteczność HACCP. Audyt certyfikujący W trakcie identyfikacji zagrożeń określono źródła ich występowania, działania zapobiegawcze i korygujące, a także środki kontroli. Uwzględniając grupy zagrożeń fizycznych, chemicznych (alergeny) oraz biologicznych (w tym mikrobiologicznych) zidentyfikowano cztery krytyczne punkty kontroli CCP (Critical Control Point): − CCP I – przyjęcie surowca; − CCP II – magazynowanie; − CCP III – obróbka termiczna; − CCP IV – mycie i dezynfekcja naczyń. Wdrożony i funkcjonujący w tej formie system HACCP w roku 2006 poddano audytowi certy- archiwum autorów Kontynuacja certyfikacji Fot. 1. Certyfikat Systemu HACCP zdobyty przez Centrum Szkolenia Sił Powietrznych 2010/01 W ramach doskonalenia jakości procesu żywienia Centrum w 2009 roku przygotowywało się do kolejnej certyfikacji systemu. Obecnie norma duńska DS 3027 nie stanowi jednak podstaw do jego certyfikacji, dlatego system HACCP należało przystosować do wymagań międzynarodowej normy ISO 22000 (International Standard Organization). Wytyczne nakazywały, aby oprócz planu HACCP oraz dokumentacji związanej z programami warunków wstępnych, wprowadzić również szereg nowych udokumentowanych procedur, między innymi: − nadzór nad dokumentacją i zapisami; − postępowanie z wyrobami potencjalnie niebezpiecznymi; − procedury dotyczące korekcji, działań korygujących, wycofania wyrobów z rynku, audytów wewnętrznych. Istotnym wymaganiem normy jest zapewnienie możliwości zidentyfikowania produktu od dostawców surowców po klienta końcowego. Duży nacisk położono na komunikację wewnętrzną i zewnętrzną. Odpowiedni przepływ informacji wzdłuż łańcucha żywnościowego został uznany jako niezbędny dla zapewnienia, że wszystkie istotne zagrożenia bezpieczeństwa żywności zostały zidentyfikowane i są w skuteczny sposób kontrolowane. Komunikacja zewnętrzna polega na ustanowieniu odpowiednich kanałów przepływu przegląd logistyczny 27 archiwum autorów (2) SYSTEMY ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Spełnić wymagania Fot. 2. Odbiór Certyfikatu Zarządzania Bezpieczeństwem Żywności DIN EN ISO22000:2005 przez przedstawicieli Centrum Szkolenia Sił Powietrznych. aby osiągnąć jeden wspólny cel – certyfikację. Należy podkreślić, że w związku z restrukturyzacją armii zmieniła się grupa konsumencka, którą obecnie stanowi głównie kadra zawodowa oraz docelowo pracownicy wojska. Postawiono na jakość i bezpieczeństwo zdrowotne potraw, dzięki czemu uzyskano pozytywne opinie konsumentów. Tak przygotowany system w kwietniu 2009 roku został poddany kolejnej certyfikacji według nowej, bardziej wymagającej normy PN-EN ISO 22000 System Zarządzania Bezpieczeństwem Żywności. Pozytywny wynik ekspertyzy kolejny raz pokazuje, że o skuteczności systemu decydują przede wszystkim ludzie – ich zaangażowanie i umiejętności. Prace uwieńczyło uroczyste wręczenie Certyfikatu Zarządzania Bezpieczeństwem Żywności DIN EN ISO22000:2005 22 maja 2009 roku przez dyrektora firmy DQS Włodzimierza Smolaka (fot 2 i 3). Wnioski Fot. 3. Otrzymany certyfikat informacji zarówno w górę (konsument), jak i w dół (dostawca) łańcucha żywnościowego. Trudne, lecz możliwe do sprostania im wymagania zmobilizowały zespół HACCP oraz pracowników wojska do wytężonej pracy, 28 przegląd logistyczny Przykład centrum dowodzi, że chcieć to móc. W dobie profesjonalizacji armii nie sposób nie zauważyć wprowadzanych zmian dotyczących również żywienia. Koncepcja wdrażania systemu kontraktowania usług poza Siłami Zbrojnymi Rzeczypospolitej Polskiej przewiduje zbieranie doświadczeń do 2013 roku. Wprowadzanie projektów pilotażowych jest słuszne i uzasadnione. W pierwszej kolejności pilotaż powinien objąć jednostki wojskowe, w których do niedawna dominowali kucharze będący żołnierzami zasadniczej służby wojskowej oraz te jednostki, w których infrastruktura kuchenno-stołówkowa i magazynowa nie spełnia wymagań i oczekiwań jakościowych. Centrum Szkolenia Sił Powietrznych w Koszalinie, posiadające bardzo dobrą infrastrukturę stołówkowo-kuchenną i wykwalifikowany personel, stanowi dobrą bazę do porównań i ocen wprowadzanych projektów, niezbędnych przy podejmowaniu ostatecznych g decyzji. 2010/01 Ważne ogniwo SYSTEMY ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Absolwent WSOSK, AON i Uniwersytetu Gdańskiego. Komendant Wojskowego Ośrodka Badawczo-Wdrożeniowego Służby Żywnościowej. archiwum autorów płk PAWEŁ KLER Wojskowy Ośrodek Badawczo-Wdrożeniowy Służby Żywnościowej Logistyka od kuchni Rozwiązywanie problemów dotyczących żywienia wojska w warunkach garnizonowych i polowych jest sprawą priorytetową w dobie profesjonalizacji armii. mgr inż. Alicja Kosińska-Kaźmierczyk Wojskowy Ośrodek Badawczo-Wdrożeniowy Służby Żywnościowej Kierownik Pracowni Certyfikacji Wyrobów Wojskowego Ośrodka Badawczo-Wdrożeniowego Służby Żywnościowej. 2010/01 O d początku istnienia Wojskowego Ośrodka Badawczo-Wdrożeniowego Służby Żywnościowej , tj. od 6 lipca 1955 roku, jego misją jest rozwiązywanie problemów dotyczących żywienia wojska w warunkach garnizonowych i polowych. Aby to osiągnąć, pracownicy naukowi starają się precyzyjnie określić parametry żywieniowe i jakościowe zamawianych produktów, również na potrzeby zapasów wojennych. Ich zadaniem jest też określanie norm żywieniowych, badanie wartości produktów odżywczych serwowanych w wojskowych stołówkach, a także określenie parametrów technicznych sprzętu służby żywnościowej i badania użytkowe tego sprzętu. Przez ponad 50 lat funkcjonowania ośrodek przechodził przeobrażenia organizacyjne, w których wyniku zmieniał się jego status, nazwa i podporząd- kowanie. Obecnie placówka bezpośrednio podlega szefowi Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych. Doświadczona kadra, którą posiada ośrodek to gwarancja, że rzeczywiste potrzeby wojska będą dostrzegane i skutecznie przekładane na proponowane rozwiązania. Zespół pracowników merytorycznych tworzą bowiem specjaliści m.in. z zakresu technologii żywności, dietetyki, chemii, mikrobiologii, inżynierowie mechanicy i konstruktorzy. Zadania i osiągnięcia Z dorobku ośrodka korzystają wszystkie placówki wojskowe, w których przygotowuje się posiłki dla żołnierzy (fot. 1). Personel naukowy opracował kartoteki potraw dla podstawowych należności żywnościowych, stanowiące od końca lat siedemdziesiątych podręcznik dla personelu stołówek na temat technologii przyrządzania posiłków. przegląd logistyczny 29 SYSTEMY ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Ważne ogniwo (badania i certyfikacja) środków zaopatrywania żywnościowego i akredytowanie tej działalności w Polskim Centrum Akredytacji i Ministerstwie Obrony Narodowej. Ośrodek, od początku prowadzenia działalności normalizacyjnej w resorcie obrony, czynnie uczestniczy w opracowywaniu norm obronnych (NO) i polskich norm z dziedziny obronności (PN-V) w zakresie środków materiałowo-technicznych. Specjaliści opracowali ponad 40 norm dla prawie wszystkich produktów spożywczych dotyczących kompletowania polowych racji żywnościowych oraz utrzymywania żywności i racji żywnościowych w zapasach wojska oraz sprzętu indywidualnego wyposażenia żołnierza (manierka, menażka). Od 1955 roku w WOBW SŻ opracowano 970 prac naukowo-badawczych i badawczo-wdrożeniowych oraz ekspertyz, dokumentacji i specyfikacji technicznych. W wyniku prowadzonych badań ośrodek zgromadził obszerną bazę danych, z której korzysta podczas kolejnych prac badawczych, wdrożeniowych i normalizacyjnych. W 1995 roku krajowa jednostka akredytacyjna uznała kompetencje jednostki certyfikującej wyroby, a rok później laboratorium badawczego. Tadeusz Wasilewski Od lat osiemdziesiątych w Ośrodku na bieżąco aktualizowany jest Katalog Paletowych Jednostek Ładunkowych, tam też opracowano technologię kompletowania pełnowartościowych zestawów racji żywnościowych do żywienia w warunkach polowych: − S (indywidualna racja żywnościowa), − Ws (grupowa racja żywnościowa), − WSm (grupowa racja żywnościowa dla Marynarki Wojennej), − PP (pakiet przeżyciowy). Ważnym osiągnięciem placówki jest opracowanie parametrów, które powinny spełniać: cysterny do wody CW 266 wykorzystywane podczas operacji poza granicami kraju, kasyno polowe KAS 266 w nadwoziu Sarny, a także bufet polowy BP 266 w nadwoziu Sarny i ciastownica polowa CP 266 w nadwoziu Sarny. Do listy urządzeń, dla których należało opracować parametry, aby spełniały wymagane standardy, należy też dopisać kuchnie polowe: KPŻ-100 i KPŻ-170 ze sterowanymi elektrycznie palnikami i nowymi nośnikami ciepła w płaszczach kotłów. Zasługą pracowników naukowych ośrodka jest również zbudowanie systemu oceny zgodności Fot. 1. Jedna z licznych kuchni wojskowych przygotowująca i wydająca posiłki dla żołnierzy 30 przegląd logistyczny 2010/01 Należy zaznaczyć, że Laboratorium Badań Żywności było pierwszym w wojsku, które uzyskało akredytację służącą budowaniu i umacnianiu zaufania na świecie do wyników badań i certyfikowanych wyrobów. Wojskowy Ośrodek Badawczo-Wdrożeniowy Służby Żywnościowej posiada też natowski kod podmiotu gospodarki narodowej (NCAGE nr 0887H), który został mu nadany jako organizacji opracowującej normy oraz projektującej wyroby na rzecz obronności. Osiągnięciem jest również fakt, że jako pierwsza budżetowa instytucja MON w 2007 roku ośrodek wdrożył i poddał certyfikacji system zarządzania jakością, zgodny z wymaganiami międzynarodowej normy ISO 9001 (fot. 2). Pracownia Żywienia i Żywności archiwum autora Ze względu na aktywny udział polskich żołnierzy w operacjach poza granicami kraju, w coraz to nowych zakątkach świata, obecnie specjaliści Fot. 2. Certyfikat normy ISO 9001, który ośrodek otrzymał po wdrożeniu systemu zarządzania jakością 2010/01 Pracowni Żywienia i Żywności skupiają się głównie na opracowaniu dokumentacji technicznej dla racji żywnościowych, które byłyby zdatne do spożycia w trudnych warunkach klimatycznych. Chodzi o rację „S” z ciepłym posiłkiem podgrzanym na indywidualnym podgrzewaczu oraz rację przeznaczoną do przechowywania i spożycia w klimacie gorącym. Personel pracowni zajmuje się również opracowaniem alternatywnych rozwiązań dla blaszanych opakowań konserw. Są dwie możliwości rozwiązania tego problemu. Pierwszą jest standaryzacja opakowań blaszanych, w tym z wieczkami łatwo otwieralnymi, ze szczególnym zwróceniem uwagi na zwiększenie trwałości i odporności na czynniki zewnętrzne i długotrwały transport. Druga to zastosowanie zupełnie innych opakowań niż blaszane, np. znacznie lżejszych – aluminiowych. Pracownia Żywienia i Żywności oraz Laboratorium Badań Żywności (fot. 3) wykonują także badania analityczne w zakresie oceny jakości wyrobów spożywczych. Działalność ta jest akredytowana w Polskim Centrum Akredytacji (nr akredytacji AB 076) i Ministerstwie Obrony Narodowej (nr akredytacji 2/MON/2008) (fot. 4). Laboratorium specjalizuje się w badaniach organoleptycznych oraz fizykochemicznych konserw i racji żywnościowych. Kwalifikacje personelu do wykonywania tych badań są co roku weryfikowane przez uczestniczenie w międzynarodowych badaniach laboratoryjnych. Analizując wyniki badań wykonywanych przez laboratorium, obserwuje się w ostatnich latach bardzo zróżnicowaną jakość produktów dostarczanych do kompletowania racji żywnościowych i przeznaczonych na zapasy wojenne. W latach 2007–2008 laboratorium oceniło negatywnie około 20% badanych wyrobów – uznano je za niespełniające wymagań wojska. Weryfikacja jakości dostarczanych do wojska produktów żywnościowych jest szczególnie istotna ze względu na ich długie okresy przechowywania i wykorzystywanie do żywienia w polskich kontyngentach wojskowych. Pracownia Techniki, Normalizacji i Kodyfikacji Zadaniem Pracowni Techniki, Normalizacji i Kodyfikacji jest przede wszystkim wyposaże- przegląd logistyczny 31 archiwum autora SYSTEMY ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Ważne ogniwo Fot. 3. Pracownia Żywienia i Żywności prowadzi badania dotyczące jakości wyrobów spożywczych. nie wojska w nowoczesny i wydajny sprzęt służby żywnościowej. Jednym ze sposobów na osiągnięcie tego celu jest współuczestnictwo w szeregu przedsięwzięć modernizacyjnych sprzętu starszej generacji. W taki sposób przystosowano do wymogów współczesnego pola walki np. kuchnię polową KPŻ-100 z nowymi palnikami Niello (fot. 5). Ponieważ wojsko jest użytkownikiem sprzętu żywnościowego pozyskanego na rynku cywilnym, urządzenia te muszą być poddane badaniom potwierdzającym ich przydatność dla służby żywnościowej. Takie testy przechodzą np. piece konwekcyjno-parowe i patelnie elektryczne. Modernizacji poddawany jest drobny sprzęt żywnościowy, m.in. termosy, menażki, manierki i niezbędniki. Ciekawostką może być fakt prowadzenia prac nad zastosowaniem biodegradowalnych naczyń jednorazowych w zbiorowym żywieniu, w warunkach polowych. Jest to konsekwencją ogólnych tendencji wdrażania w Wojsku Polskim najwyższych standardów nie tylko higieny i bezpieczeństwa zdrowego żywie32 przegląd logistyczny nia (system HACCP), lecz także dbałości o środowisko naturalne. Obecnie wiele prac dotyczy poprawy zaopatrzenia pododdziałów w wodę. W tym celu badane są zbiorniki miękkie o pojemności od kilku litrów do 240 m3 jak np. polowy magazyn wody PMW-240, a także zestawy mobilne, m.in. cysterna CW-10 na samochodzie Jelcz 662 i cysterna w kontenerze CW-15. Zauważalną tendencją rozwojową jest oparcie systemu produkcji i dystrybucji żywności na sprzęcie kontenerowym. Jest to trend ogólnoświatowy, spowodowany zaletami takiego rozwiązania, do których należy zaliczyć kompatybilność z innymi urządzeniami, unifikację gabarytów i co się z tym wiąże komfort transportu oraz możliwość budowy tzw. gniazd żywieniowych w dowolnych konfiguracjach funkcjonalnych i wydajnościowych. Dzięki temu np. polowe kasyno kontenerowe może być wysłane w dowolne miejsce na świecie (Czad, Afganistan, Irak), każdym rodzajem transportu. Innymi tematami prac badawczych prowadzonych obecnie przez Pracownię Techniki, Norma2010/01 archiwum autora (2) Fot. 4. W ramach akredytacji działalności Pracownia Żywienia i Żywności oraz Laboratorium Badań Żywności otrzymały certyfikaty. lizacji i Kodyfikacji są nowe parametry Kontenerowego Zestawu Stołówkowo-Kuchennego (KZSK-150/300), Kontenerowej Piekarni Polowej oraz nowej kuchni polowej KPŻ-170. W przyszłości będą tu prowadzone prace związane z transportem żywności do różnych stref klimatycznych z wykorzystaniem chłodni kontenerowych, pojemników termoizolacyjnych oraz zbiorników na wodę przystosowanych do funkcjonowania w różnych warunkach klimatycznych. Planuje się też wypracowanie sposobu na skuteczne monitorowanie warunków transportu żywności i zapewnienie ciągłości dostaw poprzez system śledzenia stanu zapasów. Pracownia Certyfikacji Wyrobów Od 2003 roku w resorcie obrony narodowej funkcjonuje system zapewniania jakości, którego elementem jest ocena zgodności wyrobów na bywanych na potrzeby obronności państwa z obowiązującymi standardami. Pracownia Certyfikacji Wyrobów posiada akredytację 2010/01 w tym zakresie, udzieloną przez ministra obrony. Dzięki temu jest uprawniona do oceny zgodności wyrobów przeznaczonych na potrzeby obronności państwa z wymaganiami określonymi w specyfikacji technicznej, zgodnie z ustawą z 17 listopada 2006 roku o systemie oceny zgodności wyrobów przeznaczonych na potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa (DzU nr 235, poz.1700). Pracownia obecnie nadzoruje 54 certyfikaty zgodności, wydane na podstawie tej ustawy i 77 certyfikatów ze znakiem akredytacji AC 024, wydanych w systemie dobrowolnym. Od 1998 do 2008 roku, w ramach prowadzonego nadzoru nad wydanymi certyfikatami zgodności, zawieszono 38 certyfikatów zgodności, a 16 cofnięto. System oceny zgodności wyrobów i kontrola warunków organizacyjnotechnicznych do prowadzenia stabilnej produkcji, umożliwiają służbie żywnościowej zakup produktów bezpiecznych dla zdrowia, o oczekiwanej jakości, w tym stałej wartości odżywczej i energetycznej. przegląd logistyczny 33 Archiwum PKW Afganistan SYSTEMY ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Ważne ogniwo Fot. 5. Kuchnie polowe ze sterowanymi elektrycznie palnikami i nowymi nośnikami ciepła w płaszczach kotłów Pracownia prowadzi działalność doradczą w zakresie wdrażania do żywienia garnizonowego systemu HACCP. W 2008 roku opracowano Poradnik GMP/GHP i zasad HACCP do stosowania w instytucjach resortu obrony narodowej. Przedstawione w nim podstawowe zasady GMP i GHP oraz Księga systemu HACCP mogą być wykorzystane jako materiał szkoleniowy lub baza do opracowania własnych procedur. W obszarze normalizacji w pracowni trwają badania nad nowelizacją siedmiu norm obronnych. Nowelizacja ta jest ukierunkowana na takie określenie wymagań dla wyrobów, aby produkty używane do kompletowania racji żywnościowych lub stanowiące zapasy wojenne były produkowane głównie z tradycyjnych surowców. Za wartościowe uznawane jest mięso wysokiej klasy jakości. Podsumowanie Wojskowy Ośrodek Badawczo-Wdrożeniowy Służby Żywnościowej pracuje nad tworzeniem 34 przegląd logistyczny wysokiej jakości produktów żywnościowych i sprzętu służby żywnościowej, mogących spełnić współczesne wymagania żołnierzy. Potencjałem ośrodka są ludzie i ich kwalifikacje oraz doświadczenie w prowadzeniu badań w warunkach polowych i garnizonowych oraz ich znajomość potrzeb wojska. Priorytetem dla placówki jest uzyskanie właściwej jakości kupowanej żywności i sprzętu służby żywnościowej. Akredytowana działalność powinna być wizytówką MON, a wyniki wydane przez laboratorium lub jednostkę certyfikującą traktowane jako miarodajne i wiarygodne. Należy dążyć do tego, aby wzorem innych państw NATO posiadających w swoich strukturach ośrodki lub instytuty o podobnych zadaniach, nadać WOBW SŻ status instytucji referencyjnej w zakresie oceny jakości środków służby żywnościowej przeznaczonych na potrzeby g obronności. 2010/01 Ku profesjonalizacji płk Piotr Pabisiak-Karwowski Ministerstwo Obrony Narodowej Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego (1989). Po przeszkoleniu rozpoczął zawodową służbę wojskową w Biurze Prasowym, a następnie w Departamencie Prawnym MON. Zajmował wiele stanowisk służbowych – od radcy prawnego, przez zastępcę i szefa oddziału, głównego specjalistę, po zastępcę dyrektora departamentu. W lutym 2007 r. został wyznaczony na stanowisko dyrektora Departamentu Prawnego MON. 2010/01 SYSTEMY ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Zmiany w przepisach dotyczących żołnierzy zawodowych (cz. I) W ramach procesu profesjonalizacji Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej dokonano istotnych zmian w ustawodawstwie wojskowym. J ednym z dokumentów normatywnych, który ostatnio podlegał istotnym zmianom, jest ustawa z 11 września 2003 roku o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (DzU z 2008 r. nr 141, poz. 892 z późn. zm.). Początki nia odpowiedzialnością karną. Zmiana ta nabiera szczególnego znaczenia w obliczu coraz większego zaangażowania Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w działania związane z zażegnywaniem konfliktów zbrojnych w różnych regionach świata, a także w operacje pokojowe oraz operacje zapobiegania aktom terroru lub ich skutkom (fot.). W związku z tym, że żołnierze zawodowi występują w tych operacjach jako przedstawiciele Rzeczypospolitej Polskiej, uznano, że koszty pomocy prawnej na ich rzecz powinny być pokrywane z budżetu państwa. Pierwsza z nowelizacji została dokonana przepisami ustawy z 24 października 2008 roku o zmianie ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (DzU nr 208, poz. 1308). Zawarto w niej kompleksoNOTATKA we rozwiązania dotyWprowadzono kompleksowe uregulowania w dziedzinie pomocy udzielanej czące pomocy udzierannym i poszkodowanym żołnierzom zawodowym oraz rodzinom żołnierzy zalanej rannym i poginionych podczas wykonywania zadań służbowych lub tych, którzy ponieśli śmierć. szkodowanym żołnierzom zawodowym oraz rodzinom żołnierzy zaginionych W ustawie o służbie wojskowej żołniepodczas wykonywania zadań służbo- rzy zawodowych został dodany przepis wych lub tych, którzy ponieśli śmierć. zakładający zapewnienie zwrotu koszWprowadzono w niej także regulację tów pomocy prawnej żołnierzom zawoumożliwiającą finansowanie przez bu- dowym, w stosunku do których wszczędżet państwa pomocy prawnej dla żoł- te postępowanie przygotowawcze nierzy zawodowych, którzy w związku w związku z wykonywaniem przez nich z czynami popełnionymi podczas bez- obowiązków służbowych zostało zakońpośredniego wykonywania zadań służ- czone prawomocnym orzeczeniem bowych znaleźli się w sytuacji zagroże- o umorzeniu. Zwrot kosztów tej pomo- przegląd logistyczny 35 wojciech majeran SYSTEMY ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Ku profesjonalizacji Żołnierze pododdziałów logistycznych również są aktywnymi uczestnikami operacji prowadzonych poza granicami kraju cy następuje w wysokości odpowiadającej wynagrodzeniu jednego obrońcy, które to wynagrodzenie zostało określone w przepisach rozporządzenia ministra sprawiedliwości z 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nie36 przegląd logistyczny opłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (DzU nr 163, poz. 1348 z późn. zm.). W pozostałym zakresie do zwrotu kosztów poniesionych na pomoc prawną mają zastosowanie przepisy działu XIV ustawy z 6 czerwca 1997 roku Kodeks postępowania karnego (DzU nr 89, poz. 555). 2010/01 Ponadto wprowadzono zmiany w systemie syjnej, z uwzględnieniem szczególnego traktoudzielania zapomóg. Zwiększono uprawnienia wania tych żołnierzy zawodowych, którzy nie ministra obrony narodowej, który w przypadku nabyli uprawnień do świadczeń emerytalnych zaginięcia żołnierza zawodowego w związku lub rentowych, pozostawiono do określenia miz wykonywaniem zadań służbowych lub jego nistrowi obrony narodowej. śmierci pomocy takiej będzie udzielać po otrzyNa tej podstawie 20 kwietnia 2009 roku minimaniu informacji o tym zdarzeniu. Zapomogę ster obrony narodowej podpisał rozporządzenie będzie można przyznać małżonkowi oraz dzie- w sprawie szczegółowych warunków i trybu kociom, które pozostawały na utrzymaniu żołnie- rzystania przez żołnierzy zawodowych i byłych rza zawodowego, lub jego rodzicom. żołnierzy zawodowych, a także małżonków oraz Dodano również nowe przepisy uprawniające dzieci pozostających na utrzymaniu żołnierzy żołnierzy zawodowych, którzy zostali zwolnie- zawodowych, którzy zaginęli lub ponieśli śmierć ni z zawodowej służby wojskowej na skutek usta- w związku z wykonywaniem zadań służbowych, lenia przez wojskową komisję lekarską niezdol- z pomocy w celu przekwalifikowania się, z doności do pełnienia zawodowej służby wojskowej radztwa zawodowego i pośrednictwa pracy (DzU w następstwie wypadków lub chorób pozostają- nr 67, poz. 565). cych w związku z pełnieniem służby wojskowej Zmiany ustawy weszły w życie z dniem poza granicami państwa, związanej z udziałem 28 grudnia 2008 roku. w konflikcie zbrojnym lub w działaniach dla Prace w roku 2009 wzmocnienia sił państwa albo państw sojuszniczych, w operacji pokojowej, operacji zapobieDruga ze zmian ustawy o służbie wojskowej gania aktom terroryzmu lub ich skutkom, a tak- żołnierzy zawodowych została wprowadzona poże członków najbliższej rodziny żołnierzy zawo- stanowieniami ustawy z 24 kwietnia 2009 roku dowych (małżonka oraz dzieci, które pozosta- o zmianie ustawy o służbie wojskowej żołnierzy wały na utrzymaniu żołnierza), zawodowych oraz niektórych którzy zaginęli lub ponieśli Umożliwiono pełnienie innych ustaw (DzU nr 79, śmierć w związku z wykonypoz. 669). zawodowej służby waniem zadań służbowych – do Najistotniejsze zmiany są nawojskowej w polskiej stępujące: korzystania bezterminowo z pomocy rekonwersyjnej zwią1. Dotychczasowe ureguloarmii osobom mającym zanej z podnoszeniem kwalifiwania określające warunki, jakacji i przekwalifikowaniem podwójne obywatelstwo kie musi spełniać kandydat na oraz z doradztwa zawodowego żołnierza zawodowego, wska(polskie i innego lub pośrednictwa pracy. Nowe zują między innymi, że musi on przepisy poszerzyły zakres mieć wyłącznie polskie obywapaństwa). podmiotowy uprawnionych do telstwo. Jednakże uczestnictwo pomocy (dotychczas dotyczyły one jedynie żoł- Rzeczypospolitej Polskiej w strukturach Organierzy zawodowych) i powinny poprawić sku- nizacji Traktatu Północnoatlantyckiego i Unii teczność systemu pomocy rekonwersyjnej istnie- Europejskiej spowodowało potrzebę umożliwiejącego w resorcie obrony narodowej, co ułatwi nia pełnienia zawodowej służby zawodowej uprawnionym osobom dostosowanie się do wa- w polskiej armii również osobom mającym porunków cywilnego rynku pracy. Szczegółowe dwójne obywatelstwo (polskie i innego państwa). warunki i tryb korzystania przez żołnierzy za- Taka zmiana została wprowadzona. wodowych oraz byłych żołnierzy zawodowych, Zasada ta będzie miała również zastosowanie a także małżonków oraz dzieci pozostających na w stosunku do kandydatów na żołnierzy zawoutrzymaniu żołnierzy zawodowych, którzy zagi- dowych. nęli lub ponieśli śmierć w związku z wykony2. Zniesienie obowiązkowej służby wojskowaniem zadań służbowych, z pomocy rekonwer- wej (niezawodowej służby wojskowej z pobo2010/01 przegląd logistyczny 37 SYSTEMY ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Ku profesjonalizacji ru) implikowało konieczność dokonania zmian w zawodowej służbie wojskowej pełnionej na podstawie kontraktu na pełnienie służby terminowej. Nowa formuła zawodowej służby wojskowej z jednej strony zastąpi dotychczasową służbę obowiązkową, z drugiej natomiast zapewni realizację zadań stawianych przed Siłami Zbrojnymi, wynikających z Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, oraz sprawne reagowanie na zagrożenia współczesnego świata. Obok zawodowej służby wojskowej – stałej, będzie funkcjonować zawodowa służba wojskowa pełniona jako kontraktowa. Będzie ona pełniona na podstawie kontraktu (umowy) zawieranego między osobą zgłaszającą chęć pełnienia tej służby a uprawnionym do tego podmiotem. Kontrakty będą zawierać odpowiednio: minister obrony narodowej – z pułkownikami (komandorami) i generałami (admirałami); dyrektor Departamentu Kadr Ministerstwa Obrony Narodowej – z pozostałymi oficerami; szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, dowódcy rodzajów sił zbrojnych, dowódca operacyjny Sił Zbrojnych, szef Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych, komendant główny Żandarmerii Wojskowej, dowódca Garnizonu Warszawa – z podoficerami w podległych jednostkach wojskowych, a dowódcy jednostek wojskowych – z szeregowymi w swoich jednostkach. Kontraktowej służbie wojskowej nadano otwarty charakter. Będzie ona dostępna dla wszystkich chętnych spełniających określone w ustawie warunki, bez względu na płeć. Do kontraktowej służby wojskowej będzie można powołać, w zależności od korpusu, żołnierzy służby kandydackiej, oficerów rezerwy, podoficerów rezerwy i szeregowych rezerwy, o ile osoby te będą miały odpowiednie wykształcenie i kwalifikacje potrzebne w danym korpusie oraz jeżeli będzie to zgodne z potrzebami Sił Zbrojnych. Zakłada się, że służba ta będzie pełniona w korpusie oficerów, podoficerów i szeregowych zawodowych. Jako minimalne wymagania kwalifikacyjne do powołania w poszczególnych korpusach przyjęto: w korpusie oficerów zawodowych ukończone studia wyższe (licencjat, inżynier), w korpusie podoficerów zawodowych ukończona szkoła średnia (bez matury), a w kor38 przegląd logistyczny Kryteria Jako minimalne wymagania kwalifikacyjne do powołania do służby w poszczególnych korpusach przyjęto: w korpusie oficerów zawodowych ukończone studia wyższe (licencjat, inżynier), w korpusie podoficerów zawodowych ukończona szkoła średnia (bez matury), a w korpusie szeregowych zawodowych ukończone co najmniej gimnazjum. pusie szeregowych zawodowych ukończone co najmniej gimnazjum. Ponadto ustalono, że kontraktowa służba wojskowa będzie trwała maksymalnie dwanaście lat. Powołanie do tej służby będzie mogło następować jednorazowo na okres od osiemnastu miesięcy do sześciu lat. Żołnierze kontraktowi będą mieli w zasadzie takie same prawa i obowiązki, jak żołnierze zawodowi służby stałej. W czasie służby żołnierze kontraktowi będą otrzymywali uposażenie i inne należności pieniężne w takiej samej wysokości jak żołnierze zawodowi służby stałej zajmujący porównywalne stanowiska służbowe. 3. Zrezygnowano z konieczności określania przez Radę Ministrów liczby stanowisk służbowych w poszczególnych korpusach kadry zawodowej Sił Zbrojnych oraz przez ministra obrony narodowej nazw stanowisk służbowych oraz ich liczby wraz z zaszeregowaniem do określonego stopnia etatowego, grupy uposażenia oraz korpusu osobowego i grupy osobowej. 4. Wprowadzono specjalność wojskową jako element definiujący stanowisko służbowe. Istotnym bowiem elementem charakteryzującym stanowisko służbowe, obok wskazania jego nazwy, określenia stopnia etatowego, grupy uposażenia, korpusu osobowego i grupy osobowej, jest również identyfikacja specjalności wojskowej. Specjalność wojskowa jest tym elementem, który wskazuje, jakie jest przeznaczenie danego stanowiska i jakie zadania żołnierz zawodowy zajmujący stanowisko o takiej specjalności będzie realizował. Ma to istotne znaczenie z punktu widzenia budowy właściwych struktur organizacyjnych jednostek wojskowych oraz optymalnej obsady stanowisk służbowych. 2010/01 5. Wprowadzono wyłącznie administracyjną służbowym, którego karta dotyczy; uniknie się formę powstawania stosunku służbowego zawo- dzięki temu wątpliwości dotyczących wskazydowej służby wojskowej pełnionej jako stała. wania zakresu obowiązków na danym stanowiDotychczasowy system powoływania do zawo- sku służbowym. dowej służby wojskowej stanowi, że stosunek 2) W definicji kontraktu przyjęto, że będzie to służbowy zawodowej służby wojskowej powsta- umowa zawierana między osobą zgłaszającą je w drodze powołania do niej decyzją admini- chęć pełnienia zawodowej służby wojskowej pełstracyjną oraz równoczesnego podpisania kon- nionej jako kontraktowa a uprawnionym do podtraktu zawieranego z osobą zgłaszającą się do tej pisania takiej umowy podmiotem. służby przez właściwy podmiot. Kontrakt ten ma 3) W definicji określenia „objęcie stanowiska charakter kontraktu na pełnienie służby stałej. służbowego” doprecyzowano, że fakt przystąStworzenie profesjonalnych Sił Zbrojnych, pienia żołnierza zawodowego do wykonywania w których służbę wojskową będą pełniły wyłącz- obowiązków na stanowisku służbowym będzie nie osoby dobrowolnie zgłaszające się do niej, ujęty w rozkazie dziennym dowódcy jednostki wymagało utworzenia systemu wojskowej. zachęcającego i motywującego 4) Doprecyzowano przepisy Dotychczasowe do wstępowania w szeregi ardotyczące wyłączenia drogi sąstosowanie ustawy mii. W celu zwiększenia atrakdowej w sprawach związanych cyjności zawodu żołnierza zazrodziło konieczność z kierowaniem żołnierza zawowodowego służby stałej, a tym dowego do wykonywania zadań doprecyzowania samym wzmocnienia stabilnosłużbowych w innej jednostce. ści zawodowej służby wojskoW dotychczasowej regulacji nie niektórych definicji wej, ustalono, że stosunek służma spójności przepisów normubowy w zawodowej służbie staw niej występujących. jących kwestie kierowania żołłej, w odróżnieniu od obecnie nierzy zawodowych do wykonyobowiązującego, będzie powstawał jedynie wania zadań służbowych poza jednostką wojskow drodze decyzji administracyjnej o powołaniu wą z przepisami wyłączającymi drogę sądową. osoby dobrowolnie zgłaszającej się do tej służ- Zrodziło to konieczność dokonania odpowiednich by. Powołanie będzie następowało na czas nie- zmian. Przyjęto, że skarga do sądu administracyjokreślony. Żołnierz zawodowy będzie w zasa- nego nie będzie przysługiwała również na decydzie mógł pełnić tę służbę do sześćdziesiątego zję w sprawie skierowania żołnierza zawodoweroku życia, o ile nie wystąpią okoliczności po- go do wykonywania zadań służbowych poza jedwodujące wcześniejsze zwolnienie ze służby. Po- nostkę wojskową. nadto przyjęto, że żołnierze zawodowi pełniący 5) Zmniejszono wymagania kwalifikacyjne dla w dniu wejścia w życie omawianej ustawy służ- osób ubiegających się o powołanie do zawodobę wojskową na podstawie kontraktu na pełnie- wej służby wojskowej. Konieczność zwiększenie służby stałej z mocy prawa staną się żołnie- nia bazy naboru do zawodowej służby wojskorzami zawodowymi w służbie stałej. wej oraz zaspokojenia znacznych potrzeb kadro6. Doprecyzowano niektóre definicje. wych w profesjonalnej armii wymagała stworzenia warunków umożliwiających zdynamizowaUszczegółowienia nie wstępowania zainteresowanych do służby. Dotychczasowe stosowanie znowelizowanej Ustalono, że minimalnym wymogiem kwalifiustawy zrodziło konieczność doprecyzowania nie- kacyjnym wstąpienia do służby w korpusie ofiktórych definicji w niej występujących. I tak: cerów zawodowych będzie ukończenie studiów 1) W definicji karty opisu stanowiska służbo- pierwszego stopnia (licencjat, inżynier). Obecwego z dotychczasowej jej treści usunięto wyra- nie jest to poziom studiów drugiego stopnia. Aby zy „podstawowych obowiązków” odnoszące się zostać podoficerem zawodowym, wymagane jest do obowiązków wypełnianych na stanowisku ukończenie szkoły średniej (bez matury). Obec2010/01 przegląd logistyczny 39 SYSTEMY ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Ku profesjonalizacji nie wymogiem jest posiadanie matury. Z kolei ukończenie co najmniej gimnazjum jest wymogiem wystarczającym dla osób, które będą chciały wstąpić do służby w korpusie szeregowych zawodowych. Wprowadzone wymagania umożliwią pozyskiwanie kadr o kwalifikacjach uwzględniających potrzeby odnoszące się do wiedzy ogólnej i specjalistycznej na konkretnym stanowisku służbowym. Zwiększy to znacznie bazę naboru i pozwoli na właściwe planowanie dalszego rozwoju służbowego żołnierzy zawodowych. Zmiana ta uwzględnia również fakt, że podstawowym źródłem naboru do zawodowej służby wojskowej będzie służba kandydacka. Jednakże oprócz żołnierzy służby kandydackiej do zawodowej służby wojskowej będą powoływani również żołnierze rezerwy po spełnieniu określonych wymogów. 6) Zmieniono kompetencję podmiotów uprawnionych do powoływania do zawodowej służby wojskowej. Żołnierzy na stanowiska służbowe zaszeregowane do stopni etatowych pułkowników (komandorów) i generałów (admirałów) do zawodowej służby wojskowej będzie powoływał minister obrony narodowej, pozostałych oficerów – dyrektor Departamentu Kadr Ministerstwa Obrony Narodowej, który decyzje w tych sprawach będzie wydawał w imieniu ministra obrony narodowej. Żołnierzy na stanowiska służbowe podoficerów i szeregowych będą powoływali szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego oraz dowódcy rodzajów sił zbrojnych, dowódca operacyjny Sił Zbrojnych, szef Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych, komendant główny Żandarmerii Wojskowej oraz dowódca Garnizonu Warszawa. Uprawnionymi do powoływania szeregowych do zawodowej służby wojskowej będą z kolei dowódcy jednostek wojskowych zajmujący stanowiska służbowe zaszeregowane do stopnia etatowego co najmniej pułkownika (komandora). Ponadto ustalono, że podoficerów i szeregowych w jednostkach wojskowych niepodlegających wskazanym podmiotom do zawodowej służby wojskowej będzie powoływał dyrektor Departamentu Kadr Ministerstwa Obrony Narodowej, który decyzje w tych sprawach będzie wydawał w imieniu ministra obrony narodowej. 40 przegląd logistyczny Przyjęcie tych rozwiązań usprawni proces powoływania do zawodowej służby wojskowej oraz skróci niezbędną procedurę. Ponadto, kompetencje w tym zakresie otrzymają szczeble organizacyjne Sił Zbrojnych odpowiedzialne za rozwój stanów osobowych oraz za realizację zadań operacyjnych. 7) Uznano stopnie uzyskane w innych służbach. W obecnym stanie prawnym nie ma możliwości uznania stopnia uzyskanego w innej służbie (Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Biurze Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej, Policji, Straży Granicznej, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Więziennej, Służbie Wywiadu Wojskowego) na gruncie zawodowej służby wojskowej. Uniemożliwia to powoływanie osoby mającej określony stopień w danej służbie do zawodowej służby wojskowej na stanowisko oznaczone porównywalnym stopniem wojskowym. Zmiana ta jest kolejnym elementem zwiększania bazy naboru do zawodowej służby wojskowej oraz uwzględniania dorobku służbowego funkcjonariuszy służb mundurowych lub osób mających określony stopień służbowy. Zakłada się, na zasadzie wzajemności, że osoba powoływana do zawodowej służby wojskowej, a mająca określony stopień policyjny, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego albo Agencji Wywiadu, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Kontrwywiadu Wojskowego albo Służby Wywiadu Wojskowego czy też Służby Więziennej, będzie wyznaczana na stanowisko służbowe zaszeregowane do równorzędnego stopnia wojskowego jak posiadany przez nią stopień w odpowiedniej służbie. 8) Zmieniono przepisy dotyczące delegowania żołnierzy zawodowych do pracy w strukturach międzynarodowych na podstawie indywidualnego kontraktu. Dotychczasowe przepisy normujące tę problematykę przyznają prawo do przeniesienia do rezerwy kadrowej każdemu żołnierzowi zawodowemu, który za zgodą ministra obrony narodowej podpisał indywidualny kontrakt na pracę poza granicami państwa w strukturach organizacji międzynarodowych lub w międzynarodowych strukturach wojskowych. Przeniesienie takiego żołnierza zawodo2010/01 wego do rezerwy kadrowej następuje na okres gać, w zależności od miejsca pełnienia zawopracy w tej organizacji, nie dłuższy jednak dowej służby wojskowej, również innym przeobecnie niż pięć lat w trakcie całej zawodowej łożonym. Członkostwo Rzeczypospolitej Polsłużby wojskowej. skiej w NATO i Unii Europejskiej wymaga zaCelowość przeniesienia żołnierza zawodowe- angażowania żołnierzy zawodowych w strukgo w służbie stałej do rezerwy kadrowej w związ- turach tych organizacji, a także udziału we ku z podjęciem przez niego takiej pracy wiąże wspólnych przedsięwzięciach przez nie realisię ze zdobywaniem w strukturach organizacji zowanych. Zajmują oni stanowiska w różnym międzynarodowych lub międzynarodowych układzie organizacyjnym, co implikuje wielość strukturach wojskowych doświadczeń, które zo- rozwiązań w dziedzinie podległości żołnierza staną wykorzystane na stanowisku służbowym zawodowego podczas pełnienia służby poza po powrocie do kraju. Praca taka dotyczy stano- granicami kraju. Dlatego też wprowadzono rozwisk, na których są wymagane wysokie kwali- wiązanie normujące poszczególne przypadki fikacje. Ze względu na to, że praca w tych struk- podporządkowania tych żołnierzy. turach jest wykonywana w ramach trzyletnich 11) Doprecyzowano i uszczegółowiono przekontraktów, ustalono przedłużenie okresu prze- pisy dotyczące opiniowania służbowego. Zmiabywania w rezerwie kadrowej w takich przypad- ny te mają na celu głównie usprawnienie prokach do sześciu lat podczas całej zawodowej cesu opiniowania służbowego żołnierzy zawosłużby wojskowej. dowych. Uszczegółowiono kwestie związane 9) Upoważniono Radę Ministrów do uregu- z rozpoczęciem procesu opiniowania, odmową lowania trybu kierowania żołnierzy zawodo- przyjęcia przez opiniowanego opinii służbowej wych na stanowiska służbowe w Służbie Kontr- oraz z określeniem i zmianą indywidualnej prowywiadu Wojskowego i Służgnozy przebiegu zawodowej bie Wywiadu Wojskowego. Doprecyzowano niektóre służby wojskowej. 10) Doprecyzowano niektóre 12) Uregulowano sprawy kapostanowienia związane z peł- postanowienia związane dencyjności na stanowiskach nieniem zawodowej służby wojsłużbowych. Zgodnie z nowyskowej poza granicami kraju. z pełnieniem zawodowej mi przepisami, kadencyjność Dotychczasowe przepisy budzą służby wojskowej poza na stanowiskach służbowych bowiem wątpliwości dotyczące będzie dotyczyła wyłącznie granicami kraju. wskazania podmiotu uprawniożołnierzy zawodowych w służnego do wyznaczania żołnierzy bie stałej. W ramach kadencyjzawodowych do pełnienia służby poza granica- ności ustalono, że na stanowiskach podoficerów mi kraju. W celu wyeliminowania powstających i oficerów młodszych oraz w większości na stawątpliwości oraz ujednolicenia systemu wyzna- nowiskach oficerów starszych będzie istniała czania żołnierzy zawodowych na stanowiska możliwość powtarzania kadencji bez ograniczeń. służbowe przyjęto, że minister obrony narodo- Natomiast na stanowiskach szefa Sztabu Genewej będzie organem właściwym do wyznacza- ralnego Wojska Polskiego, dowódców rodzajów nia do służby poza granicami kraju na stanowi- sił zbrojnych, dowódcy operacyjnego Sił Zbrojska służbowe o stopniu etatowym od stopnia puł- nych, szefa Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych, kownika (komandora). szefów komórek organizacyjnych Ministerstwa Ustalono również, że żołnierz zawodowy peł- Obrony Narodowej, w tym tworzących Sztab Geniący służbę poza granicami kraju będzie pod- neralny Wojska Polskiego, oraz żołnierzy zawolegał podmiotowi, który wyznaczył lub skiero- dowych na stanowiskach o stopniu etatowym co wał go do tej służby albo podmiotowi wskaza- najmniej majora (komandora podporucznika), nemu przez ministra obrony narodowej. W cza- w którego nazwie występuje określenie „dowódsie wykonywania zadań służbowych poza gra- ca”, żołnierze będą mogli pełnić służbę tylko nicami kraju żołnierz zawodowy może podle- przez dwie kadencje. 2010/01 przegląd logistyczny 41 SYSTEMY ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Realia służby Absolwentka Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie (obecnie Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego), Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej, kierunek psychologia. W latach 1994– –1995 odbyła praktykę w warszawskim zakładzie szkolno-wychowawczym. Od 1997 r. pracuje jako społeczny kurator sądowy w Sądzie Rejonowym dla m. st. Warszawy, a także w 3 Warszawskiej Brygadzie Rakietowej Obrony Powietrznej na stanowisku konsultanta ds. psychoprofilaktyki. archiwum autora mgr Beata Majczyna 3 Warszawska Brygada Rakietowa Obrony Powietrznej Fakty i mity o armii zawodowej Profesjonalizacja wojska, zgodnie z definicją MON, to proces jakościowej i ilościowej transformacji zasobów kadrowych i sprzętowych polskiej armii. Jej celem jest zastąpienie służby obowiązkowej ochotniczą służbą zawodową i służbą kontraktową, przy jednoczesnym dostosowaniu liczebności, struktury i wyposażenia armii zarówno do nowych wyzwań i zagrożeń, jak i oczekiwań społecznych w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego. Z mieniająca się rzeczywistość wojskowa zmusza do zweryfikowania niektórych poglądów. Błędne okazało się między innymi przekonanie, że wraz z odejściem z wojska żołnierzy służby zasadniczej rozwiązane zostaną problemy wychowawcze. Oczekiwano, że kadra zawodowa, która nie tylko służy, ale i pracuje (za „normalne” pieniądze), nie będzie dopuszczała się wykroczeń i przestępstw. Praktyka tego nie po42 przegląd logistyczny twierdziła. Liczba wykroczeń i przestępstw z udziałem kadry zawodowej nie zmniejszyła się w sposób zauważalny. Wśród odnotowywanych zdarzeń nadal dominują te, których sprawcy byli pod wpływem alkoholu – w większości wypadki komunikacyjne oraz próby samobójcze żołnierzy zawodowych. Jako przyczyny takiego stanu rzeczy należy wymienić następujące: – żołnierze nowo przyjęci w szeregi kadry zawodowej nierzadko są dawny2010/01 Wbrew stereotypom P owszechnie w żołnierzach służby zasadniczej widziano ludzi niedojrzałych emocjonalnie, którzy w wojsku nie zdali swojego pierwszego egzaminu z życia, natomiast kadrę zawodową postrzega się jako osoby o wyższym poziomie dojrzałości. Codzienność ostro weryfikuje ten pogląd. mi żołnierzami służby zasadniczej. Nabyte w czasie jej pełnienia nawyki (używanie wulgaryzmów, nadużywanie alkoholu, skłonność do popełniania różnego rodzaju wykroczeń) przenoszą na grunt obecnej pracy – służby w korpusie żołnierzy zawodowych; – nowo przyjęci żołnierze często są uwikłani w różnego rodzaju układy nieformalne, które w istotny sposób zaburzają normalny tryb służby (żołnierz, który ma dług wdzięczności wobec swojego przełożonego, nawet będąc świadkiem jego zachowań niezgodnych z przepisami i regulaminem, nie będzie świadczył przeciwko niemu); – nowo przyjęci żołnierze zawodowi są młodzi, nie zawsze dojrzali emocjonalnie i społecznie. Skutkuje to zachowaniami i czynami godzącymi w etos żołnierza zawodowego. Oczekiwania żołnierzy w pracy i służbie. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest ciągle funkcjonujące w wojsku i w społeczeństwie przyzwolenie na spożywanie alkoholu w miejscach i sytuacjach, w których jest to absolutnie niedopuszczalne (imprezy w pracy, kierowanie pojazdami). Ze spożyciem alkoholu związana jest duża liczba wypadków komunikacyjnych powodowanych przez kadrę zawodową. Nie pomagają kampanie medialne i profilaktyczne ani oddziaływanie na wyobraźnię przez przytaczanie liczb zabitych i rannych. W kręgach towarzyskich wręcz modne są opowieści, ile kto wypił i jak szybko jechał samochodem, a także, oczywiście, jak wymknął się policji czy żandarmerii. Takie postępowanie powoduje problemy osobiste i służbowe, te zaś decydują o karierze żołnierza. Osobowość kadry? Inny problem wynika z osobowości młodej kadry zawodowej, zwłaszcza z postawy roszczeniowej („mnie się należy”) i jednocześnie niechęci do dawania (bezinteresowność). Nieumiejętność zweryfikowania takiej postawy rodzi frustrację i poczucie zmarnowanych nadziei, to zaś w prosty sposób prowadzi albo do decyzji o odejściu ze służby w krótkim czasie od jej rozpoczęcia, albo o trwaniu w wojsku na zasadzie zasiedzenia. W efekcie żołnierze swoje frustracje leczą alkoholem, a w związku z tym wchodzą w konflikt z prawem. Nie bez znaczenia jest także fakt, że w wielu przypadkach służba zawodowa nie spełniła oczekiwań żołnierzy. W czasie promoNOTATKA cji przedstawiano ją jako stabilną finan- Żołnierz mający problemy jest – zdaniem niektórych – żołnierzem „niepełnosowo pracę, zapewniano o możliwo- sprawnym”. Nie może być traktowany poważnie, tym bardziej piąć się w górę ściach realizowania indywidualnych po szczeblach kariery wojskowej. Z drugiej strony, karierę tę często utrudniają pasji oraz o dobrych warunkach socjal- braki etatowe lub przepisy dotyczące awansów. Człowiek, który nie widzi perno-bytowych. Elementy te istotnie spektyw rozwoju, nie będzie angażował się w pracę. wpływają na odczuwanie satysfakcji z wykonywanego zawodu. Problemy, z jakimi Frustracja rodzi także depresje i zaburzenia borykają się nowo przyjęci żołnierze, powodu- psychiczne, które mogą doprowadzić do tarją u nich duży stres. Aby go rozładować, mło- gnięcia się na życie. Próby samobójcze (usiłodzi ludzie sięgają po alkohol i używki (narko- wane i dokonane) kadry zawodowej stanowią tyki, leki). Taka droga wydaje się im prostsza, problem, którego wyeliminowania także oczenie wymaga bowiem pracy nad sobą. Jednak nie kiwano wraz z odejściem żołnierzy służby zawsze uzyskują oni natychmiastowy i zgodny zasadniczej. Okazało się jednak, że nie tylko z oczekiwaniami efekt. Łatwiej jest „znieczulić izolacja w koszarach w warunkach służby wojsię” alkoholem lub odurzyć narkotykami, by skowej, ale również problemy emocjonalne, fiprzetrwać, niż zmierzyć się z przeciwnościami nansowe oraz lęk przed konsekwencjami służ2010/01 przegląd logistyczny 43 archiwum autora SYSTEMY ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Realia służby Edukacja psychologiczna młodej kadry bowymi mogą być powodem samobójstw żołnierzy zawodowych. Targnięcie się na życie zawsze jest aktem desperacji i przykładem nieumiejętności radzenia sobie z trudną sytuacją. Jest także sygnałem, że być może w toku służby gdzieś „zagubił się” człowiek ze swoją wrażliwością i indywidualnością (większość samobójców dużo wcześniej w jakiejś formie informuje o swoim zamiarze). Samobójstwa są zwykle popełniane w mieszkaniach, najczęściej przez powieszenie. Wiele z nich zostaje popełnionych pod wpływem alkoholu lub narkotyków. Niestety w mentalności żołnierzy ciągle tkwi przekonanie, że ujawnienie problemów jest równoznaczne z otrzymaniem etykietki wariata. Ta zaś zupełnie nie pasuje do wizerunku twardego wojownika. Lepiej więc borykać się z problemami, niż pokazać swoje słabości. Co można zrobić? Należy zastanowić się, czy można ten stan zmienić, a jeśli tak, to w jaki sposób. Z pewnością zwiększenie nakładów finansowych na wojsko dałoby wymierne rezultaty, ale trzeba zaznaczyć, że nie chodzi tylko o nakłady na uzbrojenie (choć i one są ważne). Istotne znaczenie ma polepszenie warunków socjalno-bytowych – nie tylko pracy lub służby, ale także zakwaterowania. Trudno zaakceptować fakt, że żołnierze mieszkają na terenie jednostki i w związku z tym nie mogą prowadzić normalnego życia, 44 przegląd logistyczny np. zapraszać znajomych. Problemem jest także obciążenie służbami. Żołnierz, który po pracy chciałby napić się piwa, ryzykuje, że pełniąc służbę, będzie pod wpływem alkoholu, czyli popełnia przestępstwo. Natomiast jeśli nie pełni tego dnia służby, ale mieszka na terenie jednostki, a spożyje alkohol – dopuszcza się przewinienia dyscyplinarnego. Nie można również godzić się na to, żeby żołnierz, który z racji pełnionej służby pracuje w miejscu oddalonym od swojej rodziny, prowadził przysłowiowe dwa domy. Koszty utrzymania żołnierza zwiększają się bowiem wielokrotnie. Osłabieniu, a często zerwaniu ulegają także więzi rodzinne. Optymalnym rozwiązaniem wydaje się zapewnienie żołnierzowi warunków mieszkaniowych i finansowych umożliwiających sprowadzenie i utrzymanie rodziny w nowym miejscu pracy lub służby. Edukacja psychologiczna kadry Należy położyć nacisk na edukację psychologiczną młodej kadry, zwłaszcza na temat relacji społecznych i współdziałania w grupie (fot.). Braki w tej dziedzinie nierzadko skutkują konfliktami i problemami, które urastają do rangi globalnych, choć mogłyby być rozwiązane na gruncie relacji partnerskich i międzyludzkich. Działanie „zgodnie ze stopniem na pagonie”, nie zaś po ludzku i ze zrozumieniem, wymuszanie posłuchu u podwładnych przez straszenie, nie zaś budowanie autorytetu, sztywne trzymanie się przyjętych zasad, nie zaś elastyczne reagowanie w zależności od sytuacji – to tylko niektóre przykłady deficytów psychologicznych wśród kadry zawodowej, niestety nie tylko tej najmłodszej. Konkluzja Zmiany są konieczne zarówno „na dole”, jak i „na górze” (bez zmiany mentalności decydentów zmiany nie będą możliwe), ale nie da się ich przeprowadzić w sposób rewolucyjny. Konieczna jest współpraca wszystkich, którym zależy na polepszeniu sytuacji armii i powrocie do etosu żołnierza. Współpraca ta musi przejawiać się w wytężonej pracy oraz w głębokim przekonaniu, że zmiany są konieczne. 2010/01 Zapewnić mobilność ZABEZPIECZENIE TRANSPORTOWE Absolwent WSOWInż (1993), AON (2002) i WSP (2000) w Rzeszowie. Pełnił obowiązki zastępcy dowódcy batalionu w 1 pdm. Obecnie służy w SWInż DWLąd na stanowisku szefa Wydziału Uzbrojenia i Sprzętu Wojskowego. archiwum autora ppłk Wiesław Kuchta Dowództwo Wojsk Lądowych Nowa jakość mostów wojskowych Wojska powinny posiadać zdolność swobodnego i szybkiego przemieszczania się, a zwłaszcza prowadzenia manewrów na polu walki, czyli charakteryzować się wysoką mobilnością. Jest ona niezbędna do terminowego, zgodnego z zamiarem dowódcy, zajmowania rejonów, rozmieszczenia, przechodzenia do działań bojowych oraz ich prowadzenia, a w razie potrzeby – wycofania się z walki. Wzrost mobilności wojsk wpływa zaś bezpośrednio na zwiększenie ich zdolności bojowych. O poziomie mobilności wojsk decydują głównie parametry techniczne sprzętu i jego wyposażenia, skuteczność ogniowego oddziaływania przeciwnika na wojska (ludzi i sprzęt), charakter terenu (ukształtowanie i przejezdność), a głównie – sieć transportowa w obszarze manewru. Mobilność osiąga się przez wyposażenie wojsk własnych w sprzęt transpor2010/01 towy zdolny do poruszania się po drogach i bezdrożach. W razie braku środków, które mogą poruszać się po bezdrożach, należy wzmocnić działanie wojsk pododdziałami inżynieryjnymi zdolnymi do wykonania prac inżynieryjnych na drogach i przeszkodach terenowych w przewidywanym obszarze działań1. Zabezpieczenie swobody ruchu (mobilności) w działaniach zaczepnych to przegląd logistyczny 45 ZABEZPIECZENIE Techniczne Zapewnić mobilność sprawne pokonywanie przeszkód terenowych, zapór własnych i przeciwnika pozwalające na utrzymanie wymaganego tempa działań bojowych. O wysokiej mobilności wojsk decyduje przygotowany i utrzymywany system dróg i mostów, zapewniający prowadzenie manewru przez siły główne, wprowadzanie do walki odwodów, ewakuacji rannych i uszkodzonego sprzętu oraz uzupełnienie sił i środków. Ważne jest posiadanie odpowiedniego systemu mostowego zapewniającego sprawne pokonywanie przeszkód terenowych przez walczące, wspierające i zabezpieczające wojska. W czasie zimnej wojny dążenie do konfrontacji między NATO a Układem Warszawskim realizowane było przez tworzenie i utrzymywanie struktur wojskowych wyposażonych w sprzęt, który miał zapewnić szybkie poruszanie się po terenie (ruchliwość), a także sprawne wykonanie manewru. Kluczowym czynnikiem zapewniającym przewagę był zaś sprzęt inżynieryjny, który musiał zagwarantować ruchliwość wojskom skutecznie rażącym przeciwnika ogniem, a przez to zwiększającym ochronę wojskom. Nie bez znaczenia dla tych struktur był system logistyczny, który powinien umożliwiać dostarczanie zaopatrzenia, dlatego konieczne było utrzymywanie różnych systemów mostowych w zależności od przeznaczenia, tj. dla pododdziałów walczących, wsparcia czy zabezpieczenia. Drugim kryterium był teren przyszłych działań, czyli charakterystyka występujących przeszkód terenowych. Mosty towarzyszące charakteryzujące się przede wszystkim krótkim czasem układania i podejmowania miały więc wspierać pododdziały pierwszorzutowe, zaś mosty składane – wymagające więcej czynności przygotowawczych i użycia specjalistycznego sprzętu – są przeznaczone do przepraw pododdziałów logi- Potrzebne narządzie S ystem mostowy to określony zespół sił i środków posiadający zdolności do budowy przepraw w celu sprawnego pokonywania przeszkód terenowych przez siły i środki znajdujące się na wyposażeniu wojsk. 46 przegląd logistyczny stycznych. Koniec zimnej wojny przyniósł różne koncepcje budowy i wykorzystania systemów mostowych w krajach NATO i byłego Układu Warszawskiego. Toczące się obecnie konflikty charakteryzują się punktowymi ogniskami działań zbrojnych. Umiejscowione są zazwyczaj w rejonach zurbanizowanych. Taktykę przeciwnika charakteryzuje nieprzewidywalność sposobu i miejsca ataku, co zmusza wojska koalicji do większej ruchliwości w celu zapobiegania atakom bądź odpierania ich. Drogi dowozu i ewakuacji mogą przebiegać przez różne przeszkody terenowe (sztuczne, naturalne), które wymagają zastosowania różnorodnego sprzętu inżynieryjnego do ich przekraczania. Według wielu państw, system mostowy zapewniający mobilność wojskom powinien składać się z trzech typów mostów: towarzyszących (assault bridges), wsparcia bezpośredniego (Modular Support Bridge – MSB)2 oraz komunikacyjnych (składanych)3. Nowoczesne mosty towarzyszące Przeprawy budowane z mostów wsparcia bezpośredniego i towarzyszących, w miarę możliwości, muszą zastępować zniszczone odcinki mostów wysokowodnych (komunikacyjnych). Wynika to z potrzeb prowadzenia działań przez pododdziały pierwszorzutowe lub wykonujące zadania mandatowe w strefie odpowiedzialności. Mosty komunikacyjne są natomiast budowane dla wojska i ludności na dłuższy okres użytkowania. Mają one większe możliwości konstrukcyjne w zakresie dostosowania się do potrzeb użytkowników oraz parametrów i charakterystyki przeszkody. Przęsła mostów towarzyszących są przeważnie montowane na podwoziu (pojeździe bazowym, nosicielu) czołgowym, które zapewnia ochronę załodze przed większością czynników rażenia występujących na polu walki, a przęsło mostu Por. Regulamin działań wojsk inżynieryjnych, sygn. Inż. 588/2003, Warszawa 2003, s. 20. 2 W literaturze zwany także mostem wsparcia taktycznego (Close Support Bridges). 3 W polskiej nomenklaturze odpowiednikiem jest most DMS-64 (Logistic or Line of Communication Bridges). 1 2010/01 pozwala na pokonywanie przeszkód terenowych 10x10, z których załoga układa przęsło na o szerokości do 24 m. Ułożenie mostu na prze- przeszkodzie. Rozkładanie i układanie przęseł szkodzie i jego podejmowanie trwa około 10 min. mostu jest całkowicie zautomatyzowane i wykoWażniejszą cechą tych konstrukcji, z punktu nywane przez dwóch operatorów. Pojazd przewidzenia manewrowości wojsk, jest możliwość wozi zamiennie jeden odcinek przęsła mostu ich wielokrotnego użycia. Służą one zapewnieniu długości 26 m lub dwa przęsła, każde o długomobilności przede wszystkim pododdziałów ści 14,3 m. Nośność tego mostu na szerokiej walczących w pierwszym rzucie, do szczebla przeszkodzie wodnej wynosi MLC4 80/120, zaś brygady. na wąskiej MLC 120 dla wszystkich pojazdów. Nowoczesne mosty towarzyszące mają lekką Most poddano testom, podczas których był aluminiową konstrukcję, umożliwiającą moduło- 30 000 razy składany i rozkładany przez ukławą budowę na przeszkodzie szerszej niż pojedyn- dacz – Leclerc. cze przęsło mostu towarzyszącego, w czasie CNIM opracował projekty studyjne mobilnych około jednej godziny. Obecnie duży nacisk kła- systemów mostowych: dzie się na możliwość budowy przepraw w śro− AMAB (Air-transportable Modular Assault dowisku zagrożenia, gdy jest potrzeba zapew- Bridge), który jest przystosowany do transportu nienia mobilności pododdziałów walczących oraz powietrznego. Jest częścią rodziny mobilnych dostarczających zaopatrzenie. Taka przeprawa mostów, w której skład wchodzą amfibie – mostowa wymaga znacznie więcej czasu na jej łodzie wraz z wyposażeniem, używane jako most przygotowanie i szerszego zaangażowania sił MLC 40; i środków. − MEFAB (MechaniZ analizy rozwoju cal Floating Air-TransWojsko Polskie nie posiada mostu systemów konstrukcji portable Bridge) i MACS wsparcia taktycznego. Nazwa ta mostowych wynika, (Multipurpouse Airże obecnie prym Transportable Crosing używana jest dla mostów w tej dziedzinie wioSystem). Mosty mają dą takie państwa, jak: umożliwiających budowę przeprawy na być wykonane z lekkich Francja, Niemcy, przeszkodzie o szerokości około 40 m. modułowych konstrukcji USA i Wielka Brytaumożliwiających sprawnia. ną budowę przepraw Francuskie siły zbrojne zleciły firmie CNIM zarówno przez przeszkody wodne, jak i tere(Constructions Industrielles de la Mediterranee) nowe; przygotowanie i wykonanie systemu mostowego. − PFM (Motorised Pontoon Floating BridSpecjalizuje się ona w przygotowaniu systemów ge). Jest to system mostu pontonowego, wykomostowych: pływających (pontonowych), wspar- nany na bazie zmotoryzowanego pontonu, cia bezpośredniego, towarzyszących, komunika- który może być użyty do budowy mostu o nocyjnych i składanych wiaduktów. Armia fran- śności MLC 70/110 przez przeszkodę wodną cuska planuje zakupić w latach 2010–2014 dzie- o prędkości prądu do 3,5 m/s. Urządzanie przesięć kompletów systemów mostowych. Koncep- prawy mostowej nie wymaga specjalnego cyjnie założono, iż taki system powinien składać przygotowania brzegów rzeki ani zastosowania się z mostu towarzyszącego (wsparcia bezpośred- dodatkowego sprzętu zabezpieczającego czy niego) i zmechanizowanego mostu pontonowego pomocniczego; PFM (Motorised Pontoon Bridge). − uzupełnieniem dla PFM jest najnowsza Innowacja rozwiązań konstrukcyjnych polega konstrukcja rampowa umożliwiająca budowę na zastosowaniu mostu towarzyszącego jako części mostu wsparcia bezpośredniego, co umożliwia jego modułowa konstrukcja. Moduły są przeMLC – Military Load Class, według STANAG 2021, określająca dowożone na kołowych pojazdach opancerzonych puszczalną masę pojazdu. 4 2010/01 przegląd logistyczny 47 ZABEZPIECZENIE Techniczne Zapewnić mobilność mostu na bazie tratw w ciągu 5 minut, pod obciążenie 60 t. Armia niemiecka używa systemu mostowego BIBER – AVLB5. Pomimo to w Niemczech doskonalony jest program pod nazwą PSB 2 (którego bazę stanowią: most AVLB6 i nosiciel – czołg Leopard 2), który realizowany jest przez Krauss-Maffei Weggman w systemie Military Mobile Bridges GmbH. Nośność tego mostu wynosi MLC 70/100. Jest on obsługiwany przez dwóch żołnierzy. Układanie przęsła na przeszkodzie jest zautomatyzowane i wykonywane z wnętrza czołgu. Monitorowanie odbywa się przez zamontowany system kamer, który umożliwia zobrazowanie sytuacji na monitorze. Do pomiaru szerokości przeszkody zastosowano specjalny system elektroniczny. Program jest współrealizowany z Holendrami. Do tej pory zapotrzebowanie na most PSB-2 złożyli Niemcy – na 35 szt. i Holendrzy – na 14 szt. W tym samym systemie mostowym realizowany jest program mostu towarzyszącego wykorzystującego przęsło mostu Leguan, a także nosiciela gąsienicowego (Leopard 1, M60) i kołowego (Man 8x8, Piranha III). Dla Brytyjskiego Królewskiego Korpusu Wojsk Inżynieryjnych rodzimy koncern BEA Systems Global Combat Systems produkuje most szturmowy TITAN AVLB na bazie czołgu Challanger-2. Zdaniem producenta jest to najefektywniejszy system mostowy na świecie, ponieważ w ciągu dwóch minut umoż- Nosiciel przęsła SISU 10x10 jest pojazdem dużej ładowności i wysokiej mobilności z napędem na pięć osi, zdolnym do jazdy w każdym terenie – zarówno po drogach o nawierzchni utwardzonej, jak i po bezdrożach. Wyposażony jest w silnik Caterpillar o mocy 550 KM i nośności 25 t. Wersje pojazdów przeznaczone dla wojsk są odpowiednio dostosowywane przez rozmieszczanie krytycznych systemów pojazdu w miejscach nienarażonych na oddziaływanie broni strzeleckiej, wybuchu min itp. Kabina pojazdu posiada trzeci poziom ochrony balistycznej i przeciwminowej. 48 przegląd logistyczny liwia pokonanie przeszkody o szerokości do 26 m. Brytyjczycy wykorzystują dodatkowo doświadczenia amerykańskiego programu Joint Assault Bridge7 (który był realizowany na przęśle mostu AVLB i nosicielu M-60), dla przysposobienia czołgu Abrams, jako pojazdu bazowego dla przęsła TITAN. Kolejnym segmentem przygotowywanych mostów dla brytyjskich wojsk lądowych są mosty wsparcia bezpośredniego (Modular Support Bridge – MSB). Armia brytyjska otrzymała 176 mostów i 146 pojazdów specjalnych do ich transportu. Z jednego kompletu można zbudować w ciągu 40 minut odcinek o długości 34 m. Konstrukcja mostu umożliwia stosowanie go zarówno jako mostu wsparcia bezpośredniego, jak i mostu składanego, używanego na ciągach komunikacyjnych. TITAN był szeroko stosowany podczas działań Brytyjczyków w Iraku. Z doświadczeń brytyjskich wojsk inżynieryjnych (które odbudowywały zniszczone odcinki mostów m.in. w Iraku, Afganistanie) wynika, że jest on najbardziej funkcjonalnym mostem, który łatwo daje się dostosować do parametrów przeszkody czy odbudowy zniszczonego odcinka mostu. Najbardziej znany w armii brytyjskiej jest most składany LSB8 Mabey and Johnson, którym dysponują wojska i instytucje cywilne. Mosty składane stanowią ważny segment w obszarze zapewnienia mobilności wojskom brytyjskim i organizacjom cywilnym. Obecnie w Wielkiej Brytanii, na składach, znajduje się około 8000 ton elementów konstrukcyjnych mostu gotowych do natychmiastowego użycia w różnych miejscach w kraju podczas akcji kryzysowych. LSB jest używany nie tylko przez Brytyjczyków, lecz także przez wojska amerykańskie i hiszpańskie. Jego wielofunkcyjność pozwala na użycie go Program ten realizowany był pod nazwą PSB-1. Bazą był czołg Leopard-1. 6 AVLB – Armoured Vehicle Launched Bridge. 7 Program realizowany dla wojsk lądowych USA i korpusu marines, którego efektem jest przygotowanie (modernizacja) mostu do pokonywania przeszkód terenowych o szerokości około 40 m (tactical gaps). 8 LSB – Logistic Support Bridge. 5 2010/01 archiwum autora (2) Fot. 1. Most Leguan o nośności MLC 70 na bazie szwajcarskiego nosiciela SISU 10x10 Fot. 2. Most szturmowy Rapidly Emplaced Bridge System (REBS) jako przeprawy tymczasowej na przeszkodzie wodnej lub jako wiaduktu. Elementy konstrukcyjne pozwalają na odbudowę odcinka zniszczonej części mostu. Przęsło o długości 61 m przenosi obciążenia MLC 80/110. Jego zaletą jest łatwy, szybki montaż i demontaż oraz składowanie. Most może być budowany zarówno na podporach stałych, jak i pływających. Elementy konstrukcyjne mogą być transportowane w różnych wariantach: na sztywnych ramach o długości 6 m lub 12-metrowych paletach. Możliwy jest przewóz w przygotowanych kontenerach. Wadą jest masa, która wynosi 230 ton dla mostu o długości 100 m. szturmowego dla poddziałów zmechanizowanych, zdolnych do przerzutu Rapidly Emplaced Bridge System (REBS). Na bazie rozwiązań konstrukcyjnych AVLB opracowano przęsło ze stopów aluminium, które umożliwia przeniesienie obciążenia MLC 50 i pokonanie przeszkody o szerokości do 13 m. Nosicielem może być każdy pojazd z odpowiednią ramą o nośności 15 t, zdolny do poruszania się po bezdrożach (fot. 2). Most jest rozkładany hydraulicznie z kabiny kierowcy, ponadto nie wymaga uprzedniego przygotowania brzegów przed ułożeniem na przeszkodzie. Komplet mostu składa się z następujących elementów: palety do transportu, układacza zintegrowanego z dwoma i pół przęsłami, systemu hydraulicznego i kontroli, spalinowego źródła zasilania oraz przedmiotów uzupełniających do użytkowania mostu. Konstrukcja jest przystosowana do transportu samolotem C-130 i śmigłowcem CH-47. Dla singapurskich sił zbrojnych przygotowano system mostowy BIONIX AVLB składający się z dwóch zespolonych kompletów mostów wyżej opisanych. Integracja mostów umożliwia pokonywanie przeszkód terenowych o szerokości do 20 m i zapewnienie nośności mostu do MLC 30. GDELS jest dostawcą amfibijnego systemu mostowego i promowego dla armii Tajwanu, Singapuru, Niemiec i Wielkiej Brytanii. Jest on przeznaczony do pokonywania szerokich przeszkód wodnych. Jego bazę stanowi amfibia M-3, która jest używana jako prom bądź człon mostu pływającego. Nośność promu i mostu wynosi MLC 85/132. Most pontonowy długo- Koncepcje systemów mostowych i promowych Niemieckimi rozwiązaniami zainteresowali się także Finowie z Patria Land System & Armaments, którzy we współpracy ze szwajcarskim konsorcjum RUAG podjęli się przygotowania do budowy systemu mostowego na bazie AVLB i nosiciela Leopard 2 dla fińskich sił lądowych. Obecnie prowadzone są testy. Finowie są także zainteresowani mostem kołowym i testują przęsło mostu Leguan o nośności MLC 70 na bazie szwajcarskiego nosiciela SISU 10x10 (fot. 1). W latach 2007–2009 zakupiły 10 kompletów tych mostów. Uzupełnieniem niemieckiego systemu mostowego jest propozycja General Dynamics European Land Systems (GDELS) z Kaiserslautern, która produkuje amfibie oraz mosty pontonowe, wsparcia i składane. Obecnie konsorcjum współpracuje z armią USA w zakresie budowy mostu 2010/01 przegląd logistyczny 49 ZABEZPIECZENIE Techniczne Zapewnić mobilność Fot. 3. Most składany Medium Grider Bridge (MGB) ści 100 m budowany jest w czasie 15 minut przez 24 żołnierzy na przeszkodzie wodnej o prędkości prądu do 3,5 m/s. Był on używany przez Brytyjczyków w operacji „Iraqi Freedom”. Amfibia M-3 może być ponadto wykorzystywana podczas akcji ratowniczej w czasie powodzi jako wsparcie w trakcie ewakuacji ludności czy mienia. General Dynamics udoskonala system mostowy na bazie konstrukcji Ribbon Bridge, którą rozwija w kierunku mostów: pontonowych, jako połączonych promów, szturmowych i wsparcia bezpośredniego. Modernizowany most pontonowy IRB9 jest używany przez armie USA od 2003 roku i niemiecką – od 2007 roku. Most powstał w wyniku połączenia dwóch systemów mostów pontonowych: używanego przez Amerykanów SRB10 i niemieckiego FSB11. IRB umożliwia budowę przeprawy o szerokości pasa ruchu 6,25 m pod obciążenie MLC 20/14, a o szerokości 4,5 m o nośności MLC 80/96. Przeprawa może być budowana na przeszkodzie wodnej o prędkości prądu wody do 3,1 m/s. IRB jest w pełni kompatybilny ze starszymi konstrukcjami Ribbon Bridge. Most jest przysposobiony do transportu: samochodowego, kolejowego, morskiego i powietrznego. Wymóg ten jest spełniony dzięki zastosowaniu systemu paletyzacji BAP12, który jest zunifikowanym sposobem załadunku i rozładunku. Produktem firmy dla wojsk powietrz50 przegląd logistyczny no-desantowych i specjalnych jest kładka dla pieszych – IAB13, która może być użyta nie tylko do pokonywania przeszkód terenowych, lecz także do działań w rejonach zurbanizowanych. Kładkę przenoszą żołnierze i nie potrzeba specjalnych urządzeń do rozkładania jej na przeszkodzie. W ciągu 6 minut można zbudować przeprawę dla piechoty o długości 30 m. Kładka z powodzeniem była używana w czasie akcji ratunkowych zarówno w czasie powodzi, w górach, jak i katastrof budowlanych. Kolejnym mostem składanym produkowanym od lat trzydziestych XX wieku jest konstrukcja firmy Williams Fairey Engineering Limited (WFEL). Od lat sześćdziesiątych XX wieku konstrukcje mostu są wytwarzane ze stopów aluminium. Używa go wiele państw na całym świecie. Obecnie produkowane są trzy rodziny: średnie (Medium Grider Bridge – MGB), wiadukty (Dry Support Bridge – DSB), lekkie przenośne promy (Air Portable Ferry Bridge – APFB). Kluczowymi parametrami tych mostów są: lekka konstrukcja, możliwość transportu powietrznego, prostota konstrukcji oraz możliwość użycia w każdej sytuacji kryzysowej nie tylko przez zorganizowane IRB – Improved Ribbon Bridge. SRB – Standard Ribbon Bridge. 11 FSB – Float Bridge System. 12 BAP – Bridge Adapter Pallet. 13 IAB – Infantry Assault Bridge. 9 10 2010/01 i wyszkolone zespoły ludzkie. MGB jest najczęściej występującym mostem składanym używanym przez 38 armii na świecie (fot. 3). Wojska lądowe Wielkiej Brytanii eksploatują go od 1971 roku. Przeszedł wiele modernizacji, przez co stał się wielofunkcyjny. Stosowany jest przede wszystkim do budowy przepraw występujących na drogach dowozu i ewakuacji używanych przez pododdziały logistyczne. Podstawowa konstrukcja składa się z dwóch siedmiosegmentowych belek o długości 4 m, pomostów i pontonów. Most może być budowany na przeszkodach o szerokości od 9–200 m. Składają go zazwyczaj dwa sześcioosobowe zespoły, które powinny być wspierane przez czteroosobowe zastępy. Pokład jest dodatkowo układany przez dwuosobowe grupy. Mosty są eksploatowane w Afganistanie i Iraku. Drugi segment mostów z WFEL to DSB (fot. 4), który jest konstrukcją łatwą do przerzutu, przede wszystkim transportem powietrznym. Jest mostem wsparcia bezpośredniego do pokonywania przeszkód terenowych o długości od 22–46 m i szerokości jezdni 4,3 m. Przenosi obciążenia klasy MLC 80/100. Most buduje zespół składający się z ośmiu żołnierzy w czasie 90 minut. Armia USA używa obecnie 50 kompletów, a zamówiono już następne 50. Najnowszym produktem (chociaż prace rozpoczęto w 1994 roku) jest most APFB (fot. 5) przeznaczony dla wojsk powietrznode2010/01 archiwum autora (4) Fot. 4. Most wsparcia bezpośredniego DSB Fot 5. Most APFB dla wojsk powietrznodesantowych santowych, marynarki wojennej i sił powietrznych. Może on być budowany na każdej przeszkodzie terenowej, tj. wodnej czy suchodole. Konstrukcja mostu umożliwia użycie go jako promu. Przygotowany jest do użycia w trzech grupach, w zależności od sposobu transportu: most pojedynczy (SS – single storey), wsparcia bezpośredniego (FF – fly forward), promowy (F – ferry) i wzmocnienia (R – reinforced). Jego nośność wynosi MLC 35/35. Wnioski 1. Nowoczesne rozwiązania konstrukcyjne mostów składanych charakteryzują się prostotą. 2. Następują wyraźne tendencje w kierunku konstruowania pojazdów wielofunkcyjnych do budowy mostów szturmowych, przystosowanych jednocześnie do przewożenia i układania przęsła na przeszkodzie terenowej. 3. W pontonowych konstrukcjach mostowych zauważa się tendencje do stosowania samobieżg nych członów mostowych (promów). przegląd logistyczny 51 zabezpieczenie medyczne Szkodliwy minerał mgr inż. ANNA CIECHACKA Inspektorat Wsparcia SZ http://chemia.zamkor.pl/ Absolwentka Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy na kierunku ochrona środowiska. Samodzielny inspektor w Oddziale Ochrony Środowiska Inspektoratu Wsparcia SZ. Azbest – podstępny wróg Azbest jest minerałem znanym od kilku tysięcy lat. W języku starożytnych Greków znaczy „niewygasający”. Już w czasach starożytnych wykorzystywano go do tkania obrusów i chusteczek do nosa, a także przy wyrabianiu knotów do lamp oliwnych. Dziś jednak wiemy, że jest on szkodliwy dla zdrowia. W ostatnim czasie coraz częściej słyszymy o problemie, którym jest azbest zalegający na terenie Polski. Co to jest azbest? Nazwa azbest nie określa konkretnej substancji chemicznej, lecz dotyczy ogółu minerałów krzemianowych tworzących włókna. Przyjmuje się, że azbestami są włókniste odmiany minerałów 52 przegląd logistyczny występujące w przyrodzie w postaci wiązek włókien cechujących się nadzwyczajną wytrzymałością na rozciąganie, elastycznością i odpornością na działanie czynników chemicznych i fizycznych. Azbest ze względu na swoje cechy znany jest od kilku tysięcy lat. Dzięki odporności na wysokie temperatury oraz działanie mrozu, kwasów, substancji żrących, a także elastyczność był szeroko stosowany od ponad 100 lat 2010/01 w około 3 tys. wyrobów przemysłowych. Do nie- dechowych, gdzie wbijają się do płuc i powodawna był powszechnie stosowany w wielu pro- dują ich włóknienie, które prowadzi do niepraduktach np.: sznurach, wyrobach hydroizolacyj- widłowego funkcjonowania, a w konsekwencji nych, filtrach w przemyśle piwowarskim, sprzę- może wywołać raka – międzybłonniaka opłucgłach, hamulcach czy wojskowych maskach prze- nej. Azbest wywołuje ponadto chorobę zwaną ciwgazowych. Dziś jednak wiemy, że jest to mi- pylicą azbestową (inaczej azbestoza), która ponerał szkodliwy dla zdrowia, dlatego jego produk- woduje nieodwracalne zmiany płuc. Choroba cja oraz stosowanie zostały zakazane. ta postępuje nawet po ustaniu styczności z tym Szacuje się, że na terenie Polski znajduje się minerałem. 15,5 miliona ton wyrobów zawierających azbest. Poza tym należy zdać sobie sprawę z tego, że Ze względu na zagrożenie, które stwarzają, po- azbest jest niebezpieczny nie tylko dla osób, winny zostać usunięte ze wszystkich obiektów które mają z nim styczność podczas pracy. Więkw kraju do końca 2032 roku1. szość zalegających płyt azbestowo-cementowych W Polsce azbest najczęściej wykorzystywano ma zastosowanie jako pokrycia dachowe oraz do produkcji: elementy wykończeniowe ścian budynków. Desz− pokryć dachów: eternit i papa dachowa; cze powodują wymywanie z nich spoiwa cemen− płyt elewacyjnych i balkonowych; towego i uwalnianie do środowiska włókien azbe− rur do wykonywania instalacji wodociągo- stowych, które w niewidoczny sposób działają na wych, kanalizacyjnych i centralnego ogrzewa- płuca człowieka. nia; NOTATKA − sprzęgieł i hamulców do wind; Kwestia azbestu w Polsce, a w tym i w wojsku, rozpatrywana jest zarówno pod względem szkodliwości, jak i sposobów jego usuwania. − różnych typów izolacji cieplnej, bojlerów, kotłów, wymienników ciepła, przewodów centralnego ogrzewania; Czynniki te spowodowały podjęcie decyzji − ognioodpornych koców azbestowych. o zakazie produkcji i użytkowania azbestu, dlatego od kilku lat trwa usuwanie wyrobów azbestoCzemu całkowite usunięcie? wo-cementowych. Mimo że azbest jest praktycznie niezniszczalAzbest w wojsku ny, stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego. W wielu krajach wprowadzono zaIlość wyrobów azbestowych w obiektach wojkaz jego stosowania. Rozpada się bowiem na skowych przedstawia poniższa tabela. niewidzialne gołym okiem włókna, które wniMimo iż ilości wyrobów azbestowych w Wojkają do dróg oddechowych. Część z nich nie sku Polskim nie są olbrzymie, resort obrony narostanowi zagrożenia, gdyż usuwana jest przez dowej zmierza do całkowitego ich usunięcia. Porzęski bądź system odpornościowy. Włókna dejmuje w tym celu różnorodne działania, m.in.: długie i cienkie przenikają jednak do dróg od− systematycznie planuje i realizuje właściwą gospodarkę w zakresie usuwania wyrobów zawierających azbest w bieżącej działalności; Azbest − ściśle współpracuje z organami samorządowymi, w zakresie zadań wynikających z PrograAzbest staje się zagrożeniem dla zdrowia, gdy dojmu usuwania azbestu i wyrobów zawierających dzie do korozji lub uszkodzenia (łamanie, kruszenie, azbest stosowanych na terytorium Polski; cięcie itp.) wyrobów go zawierających. Wówczas − uwzględniania usuwanie oraz utylizację uwalniane są do powietrza włókna, które mogą wyrobów zawierających azbest w planach inwezostać przeniesione przez układ oddechowy do płuc. stycyjnych i remontowych; Podczas prac demontażowych wymagane jest więc staranne i dokładne wykonywanie wszelkich czynności według z góry przygotowanego planu. 2010/01 Azbest – cichy morderca. http://www.koscierzyna.gda.pl/844, artykul.html/. 1 przegląd logistyczny 53 zabezpieczenie medyczne Szkodliwy minerał Ilość wyrobów azbestowych w Wojsku Polskim dą usuwania azbestu w Polsce jest jego składowanie na składowiskach odpadów niebezpiecznych Masa całkowita (Mg) lub na wydzielonych częściach składowisk innych niż niebezpieczne. Nie jest to najlepszy sposób, SZI Warszawa 408,12 gdyż prowadzi do izolacji minerału, a nie do RZI Kraków 43,03 całkowitej utylizacji. Obecnie do Sejmu trafił RZI Wrocław 226,88 projekt ustawy o odpadach, zezwalający na WZI Poznań 246,43 utylizację tego związku chemicznego w urządzeRZI Lublin 1191,97 niach. Uchwalenie tego aktu umożliwiłoby RZI Gdynia 422,22 usprawnienie procesu utylizacji. Dopuszczenie do odzyskiwania azbestu w urządzeniach przeRZI Bydgoszcz 424,37 woźnych, takich jak ATON 200 przyczyni się do RZI Szczecin 301,94 rozwiązania problemu w Polsce. ATON 200 RZI Zielona Góra 114,58 przeznaczony jest bowiem do unieszkodliwiania RZI Olsztyn 992,3 odpadów azbestowych głównie w postaci mate4371,83 RAZEM riału azbestowo-cementowego. Zastosowano Źródło: Informacja o stanie środowiska i działalności w nim metodę MTT (Microwave Thermal proekologicznej. Treatment). Proces ten polega na termicznej − gromadzi i analizuje dane liczbowe o ilości destrukcji włókien. Minerał podgrzewany do temi rozmieszczeniu wyrobów zawierających azbest; peratury 1100°C, w której traci swoją włóknistą − zapobiega zagrożeniom związanym z reali- strukturę, gdyż w tych warunkach włókna ulegają rozpadowi. Tym samym związek traci swoje zacją przedmiotowego programu. szkodliwe właściwości. Technologia jest w pełni Podstawy prawne bezodpadowa. Przerobiony materiał jest bardzo Sejm RP w 1997 roku przyjął rezolucję w spra- dobrym dodatkiem do cementu i innych materiawie programu wycofania azbestu z gospodarki łów budowlanych. Wart odnotowania jest fakt, że usuwanie azbeoraz uchwalił ustawę o zakazie stosowania wyrobów zawierających ten minerał. W 1998 roku wy- stu dofinansowywane jest przez wojewódzkie fundusze ochrony środowidano rozporządzenie miSejm RP w 1997 roku przyjął ska i gospodarki wodnej nistra gospodarki w spra(WFOŚiGW). wie sposobu bezpiecznerezolucję w sprawie programu Niewątpliwie dotacje go użytkowania oraz warunków usuwania wyro- wycofania azbestu z gospodarki. z WFOŚiG oraz przyjęcie przez Sejm wspomnianej bów zawierających azbest, a w 1999 roku wprowadzono zakaz obrotu fali- ustawy przyczyni się do rozwiązania problemu stymi płytami azbestowymi. W 2002 roku przy- azbestu w Polsce. Jednocześnie rok 2032 pozojęto Program usuwania azbestu i wyrobów za- stanie realnym terminem jego całkowitego usuwierających azbest stosowanych na terytorium nięcia. Polski, według którego do końca 2032 roku nalePodsumowanie ży z terytorium RP usunąć wszystkie wyroby Wyrażam nadzieję, że powyższy artykuł choć azbestowe. w części przyczyni się do uświadomienia potenUtylizacja cjalnemu odbiorcy, jak ważną kwestią jest koZgodnie z rozporządzeniem ministra gospodar- nieczność pozbywania się wyrobów azbestowych ki, pracy i polityki społecznej z 2 kwietnia 2004 z naszego otoczenia, jak wiele jest jeszcze w tej roku w sprawie sposobów i warunków bezpiecz- kwestii do zrobienia oraz że realizacja programu nego użytkowania i usuwania wyrobów zawiera- usunięcia tego minerału nie jest przedsięwzięciem g jących azbest, jedyną prawnie dozwoloną meto- zbyt trudnym dla polskiego wojska. Rejon odpowiedzialności 54 przegląd logistyczny 2010/01 Tworzenie systemu INNE ARMIE Absolwent WSOWInż (1985), AON (1996), Podyplomowych Studiów Operacyjno-Logistycznych Oficerów Logistyki SZRP AON (2002) oraz studiów doktoranckich w AON (2009). Od 2003 r. starszy specjalista Zakładu Operacyjnego Centrum Symulacji i Komputerowych Gier Wojennych AON. UK MOD ppłk dr SŁAWOMIR BYŁEŃ Akademia Obrony Narodowej Zabezpieczenie logistyczne brytyjskich wojsk lądowych Brytyjska doktryna wojskowa zakłada, że jej siły zbrojne będą uczestniczyć jedynie w operacjach prowadzonych w układzie sojuszniczym lub koalicyjnym. O cenia się, że Wielka Brytania posiada jedną z najlepiej wyposażonych armii świata (British Armed Forces), która pod względem wydatków przeznaczonych na siły zbrojne plasuje się na drugim miejscu na świecie, chociaż pod względem liczebności zajmuje dopiero dwudzieste ósme miejsce. Kierowanie i dowodzenie na każdym szczeblu organizacyjnym od ministerstwa obrony na2010/01 rodowej do szczebla brygady odbywa się w sztabach, które we wszystkich rodzajach sił zbrojnych posiadają identyczne struktury organizacyjne: dowódca, szef sztabu oraz komórki od G1 do G51. Proces transformacji wojsk lądowych W wojskach lądowych trwa restrukturyzacja pod nazwą FAS (Future Army Structure), oznaczająca tworzenie „przy- przegląd logistyczny 55 iNNE ARMIE Tworzenie systemu szłej struktury wojsk lądowych”, która ma na celu przystosowanie jednostek operacyjnych do nowych zagrożeń i specyficznych zadań. Docelowo przewiduje się wprowadzenie m.in. zmian w strukturach organizacyjnych i wyposażeniu jed nostek operacyjnych wojsk lądowych, w tym2: − zmniejszenie liczby rozwiniętych batalionów ogólnowojskowych z 40 do 36; − powrót do tradycyjnej, pułkowej struktury organizacyjnej jednostek ogólnowojskowych, opartej na batalionach, w których składzie będą się znajdować pododdziały różnych rodzajów wojsk i służb, umożliwiające prowadzenie walki broni połączonych; − powstanie czterech typów batalionów piechoty: zmechanizowanych (na BWP Warrior), zmotoryzowanych (na transporterach opancerzonych Saxon), lekkich (na opancerzonych samochodach osobowo-terenowych) oraz desantowo-szturmowych (przeznaczonych do prowadzenia działań aeromobilnych); − tworzenie batalionowych grup bojowych na bazie batalionów piechoty, wzmacnianych doraźnie, w zależności od przewidywanych zadań i potrzeb pododdziałami rodzajów wojsk, w tym pododdziałami czołgów, artylerii, obrony przeciwlotniczej, saperów oraz śmi głowców; − analogicznie do tworzonych na bazie pułku pancernego (bcz) pancernych grup bojowych mogą być przydzielane kompanie zmechanizowane i pododdziały innych rodzajów wojsk. W skład wojsk lądowych Wielkiej Brytanii wchodzą wojska operacyjne (Army), liczące Subtelności W wojskach pancernych odpowiednikiem batalionu piechoty jest pułk pancerny, a w artylerii pułkowi artylerii odpowiada dywizjon artylerii. Powstała sytuacja wynika z uwarunkowań historycznych armii brytyjskiej. W klasycznym rozumieniu w pozostałych armiach świata brytyjski pułk pancerny (Armd Regt) wyposażony w 58 czołgów byłby nazwany batalionem czołgów o zwiększonym potencjale bojowym, podobnie pułk artylerii polowej (Fd Regt) z 24 haubicami – dywizjonem artylerii. 56 przegląd logistyczny 106 200 żołnierzy oraz wojska obrony terytorialnej (Teritorial Army), na które składa się 38 500 żołnierzy3. Natomiast wojska operacyjne składają się z pięciu dywizji, w tym dwie w pełni rozwinięte, bezpośrednio podporządkowane dowództwu WL (HQ Land Command): 3DZ rozmieszczona na terytorium brytyjskim oraz 1 DPanc, stacjonująca w Niemczech, która w przypadku wykonywania misji w ramach NATO ARRC (ACE Rapier Reaction Corps)4 może zostać wzmocniona dodatkowo dwiema brygadami bojowymi (duńską i czeską). Każda dywizja składa się z od trzech do pięciu jednostek bojowych o strukturze brygadowej oraz jednostek wsparcia i zabezpieczenia o strukturze pułkowej i batalionowej. Z jednostek zabezpieczenia logistycznego na poszczególnych szczeblach organizacyjnych występują: − na szczeblu operacyjnym brygady logistyczne, podporządkowane bezpośrednio dowództwu WL; − w dywizjach pułki logistyczne i medyczne oraz bataliony remontowe; − w brygadach bojowych kompanie: logistyczne, medyczne i remontowe; − w batalionach (batalionowych grupach bojowych) pododdziały zabezpieczenia logi stycznego nie występują; − w kompaniach (kompanijnych grupach bojowych) sekcje: dowodzenia, zaopatrywania, medyczna i ewakuacji technicznej. W wojskach lądowych zabezpieczenie logistyczne oparte jest na dwóch podstawowych filarach: na zabezpieczeniu materiałowym (the suply chain) i zabezpieczeniu technicznym (the maintenance of equipment). Natomiast zadania zabezpieczenia logistycznego realizowane są przez trzy rodzaje służb: Królewski Korpus Logistyczny (the Royal Logistic Corps – RLC), Królewski Korpus Służb Technicznych (the Royal Electrical and Mechanical Engineers – REME) i Królewski Korpus Staff Brenches, Command and Organisation The British Army. http://www.armedforces.co.uk/army/. 2 Tamże, The Infantry, Future Army Structure. 3 Tamże; stan na 1 kwietnia 2007 r. 4 ARRC – Korpus Sił Szybkiego Reagowania NATO. 1 2010/01 Medyczny wojsk lądowych (the Royal Army Medical Corps – RAMC)5. Korpus logistyczny jest najmłodszym rodzajem służb, który powstał w wyniku połączenia służb: transportowej, uzbrojenia, zaopatrzenia i saperów oraz części służby inżynieryjnej6. W ramach funkcji materiałowej organy i jednostki logistyczne RLC są odpowiedzialne za realizację na rzecz wojsk lądowych szerokiego zakresu zadań zabezpieczenia materiałowego, do których należą m.in.: − świadczenie usług transportowych, wliczając w to transport morski, powietrzny i kolejowy, włącznie z uzupełnianiem personalnym jednostek rozmieszczonych na całym świecie; − odtwarzanie zapasów ŚBiM w jednostkach operacyjnych rozmieszczonych zarówno na terenie kraju, jak i w różnych rejonach świata; − dostawy uzbrojenia i sprzętu bojowego; − składowanie i przechowywanie środków zaopatrzenia; − świadczenie usług inżynieryjnych; − obsługa przesyłek pocztowych. Wojska lądowe posiadają dwadzieścia jeden pułków i sześć samodzielnych pododdziałów realizujących zadania zabezpieczenia materiałowego, w tym: sześć logistycznych, pięć transportowych, po jednym zaopatrzenia, zabezpie czenia, przeładunków morskich, przeładunków lotniczych, inżynieryjny, dwa pułki przesyłek pocztowych i dwa szkolne. W operacjach prowadzonych w ostatnich latach jednostki logistyczne stanowiły około trzydziestu procent stanu osobowego dywizji. Z dokumentów prezentowanych na oficjalnej stronie internetowej brytyjskich sił zbrojnych7 wynika, że drugi filar zabezpieczenia logistycznego stanowi system zabezpieczenia technicznego, który od wielu lat konsekwentnie nie tylko zachowuje swoją tożsamość, lecz także rozszerza w ramach odpowiedzialności funkcjonalnej zakres przedsięwzięć, które obejmują8: − zarządzanie uzbrojeniem i sprzętem wojskowym (equipment management); − utrzymanie UiSW (engineering support); − zarządzanie zapasami technicznych środków materiałowych (supply management); 2010/01 − zaopatrywanie w techniczne środki materiałowe i zestawy części zamiennych (provisioning for vehicle and technical spares); − zarządzanie finansami związanymi z odpowiedzialnością za obsługiwanie techniczne sprzętu (financial management responsibilities for in service equipment). Obecnie w strukturze organizacyjnej wojsk lądowych występuje siedem batalionów zabezpieczenia technicznego, w tym sześć wydzielonych do zabezpieczenia potrzeb remontowych drugiego poziomu (the second line support) dla wojsk brytyjskich wydzielonych do NATO oraz wojsk operacyjnych na terenie państwa. Trzy z nich są rozmieszczone na terenie kraju, a trzy w Niemczech, gdzie zabezpieczają potrzeby brytyjskiej 1 DPanc. Siódmy batalion wydzielony z Korpusu Lotnictwa wojsk lądowych, przydzielono do zabezpieczenia potrzeb remontowych połączonego dowództwa lotnictwa wojsk lądowych. Ponadto cztery bataliony remontowe (około 1600 osób) zabezpieczają potrzeby jednostek obrony terytorialnej. Korpus medyczny RAMC9 jest odpowiedzialny za zabezpieczenie medyczne stanu osobowego wszystkich rodzajów sił zbrojnych oraz ich rodzin w czasie pokoju i wojny. Razem ze służbami weterynaryjną, stomatologiczną i pielęgniarską wchodzi w skład służb medycznych wojsk lądowych (the Army Medical Service – AMS)10, które odpowiadają za zapewnienie podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej (primary and secondary care) dla całych sił zbrojnych w operacjach prowadzonych w różnych rejonach świata. Do głównych zadań korpusu medycznego wojsk lądowych należą: Służby logistyczne powstały w kwietniu 1993 roku na podstawie zaleceń powołanej komisji ds. przeglądu zabezpieczenia logistycznego. Zob.: The Brithish Army, CSS, The Royal Logistics Corps [on-line]. 6 Korpus powołano w kwietniu 1993 roku na podstawie zaleceń powołanej komisji ds. przeglądu zabezpieczenia logistycznego sił zbrojnych Wielkiej Brytanii. Zob.: Tamże, Combat Service Support, The Royal Logistics Cors. 7 Tamże, CSS, Royal Electrical & Mechanical Engineers. 8 Tamże. 9 http://en.wikipedia.org/wiki/Royal_Army_Medical_Corps/. 10 http://en.wikipedia.org/wiki/Structure_of_the_British_Army#Medical_services/. 5 przegląd logistyczny 57 iNNE ARMIE Tworzenie systemu Logistics Bde HQ Signal Sqn RMP Regt (1) (2) Supply Regt RLC (3) Transport Regt (4) RLC Transport Regt RLC Field Hospital RAMC (5) Mil Working Dog Sup Unit RAVC (6) Close Support Co (7) REME Legenda: (1) batalion łączności (2) pułk ŻW (3) pułk zaopatrzenia (4) pułk transportowy (5) szpital polowy/pułk medyczny (6) jednostka weterynaryjna (7) kompania remontowa Źródło: opracowanie własne na podstawie: http://en.wikipedia.org/wiki/British_102_Logistics_Brigade/. Rys. 1. Struktura organizacyjna 102 Brygady Logistycznej − ochrona zdrowia i profilaktyka medyczna w czasie pokoju; − leczenie rannych i chorych w czasie prowadzonych operacji; − ewakuacja medyczna do szpitali polowych. Na początku 2009 roku w wojskach lądowych było pięć regularnych pułków medycznych (trzy wsparcia bezpośredniego – Close Support Medical Regiment i dwa wsparcia ogólnego – General Support Medical Regiment) i trzy szpitale polowe11, co zapewniało opiekę medyczną i weterynaryjną macierzystych związków taktycznych. Pułki medyczne znajdują się w: – 1 DPanc (1 pmed wsparcia bezpośredniego); – 3 DZ (3 pmed wsparcia bezpośredniego); – 101 Blog (4 pmed wsparcia ogólnego); – 102BLog (5 pmed wsparcia ogólnego); – 16 BDSz (16 pmed wsparcia bezpośredniego). W działaniach bojowych zabezpieczenie logistyczne ma na celu podtrzymanie (zachowanie) zdolności bojowej wojsk operacyjnych w zakresie: − zaopatrzenia i dystrybucji środków bojowych, materiałów pędnych i smarów, racji żyw58 przegląd logistyczny nościowych oraz technicznych środków materiałowych; − ewakuacji i remontu uzbrojenia i sprzętu bojowego uszkodzonego w walce i w wyniku awarii; − leczenia i ewakuacji rannych i chorych. Zabezpieczenie logistyczne na szczeblu operacyjnym Głównymi zadaniami zabezpieczenia logistycznego na szczeblu operacyjnym są transport i zaopatrywanie jednostek bojowych wojsk lądowych szczebla taktycznego w środki bojowe, materiały pędne i smary oraz żywność (racje dzienne), a także świadczenie usług remontowo-ewakuacyjnych i medycznych na rzecz wojsk wydzielonych do składu komponentu wojsk lądowych. W tym celu do zabezpieczenia potrzeb logistycznych szczebla operacyjnego w 1999 roku utworzono dwie brygady logistyczne (101 i 102 BLog)12, którym podporządkowano pułki różnych Źródło: http://www.armedforces.co.uk/army/listings/l0077.html 102 Logistics Brigade. http://en.wikipedia.org/wiki/British_102_ Logistics_Brigade/. 11 12 2010/01 rodzajów wojsk i służb, umożliwiające komplek sowe zabezpieczenie działań wojsk operacyjnych. Brygady logistyczne stanowią samodzielne związki taktyczne, podległe dowództwu operacyjnemu. W skład BLog, w zależności od potrzeb i planowanych zadań, wchodzą pułki: zaopatrzenia, transportowe, medyczne lub szpital polowy, pododdział weterynaryjny i kompania remontowa wsparcia bezpośredniego. Strukturę organizacyjną jednostek logistycznych BLog przedstawiono na rys. 1. Z koncepcji zabezpieczenia logistycznego wojsk lądowych wynika, że brygady logistyczne (Logistic Brygade) stanowią tzw. trzecią linię zabezpieczenia logistycznego (the third line combat service support) wojsk operacyjnych. Są one przeznaczone i przygotowane do zabezpieczenia logistycznego komponentu wojsk lądowych uczestniczącego w operacji, alternatywnie w układzie narodowym, sojuszniczym lub wielonarodowym na każdym teatrze działań, wszędzie, gdzie jest to wymagane. Administracyjnie 101 BLog odpowiada za zabezpieczenie 3 DZ w kraju. Natomiast 102 BLog zabezpiecza działania 1 DPanc w Niemczech, dla której stanowi jednocześnie pierwszą linię bezpośredniego wsparcia logi stycznego (the first „port of call” for combat service suport). Zabezpieczenie logistyczne na szczeblu związku taktycznego Na szczeblu związku taktycznego (dywizji) występują: − organiczny pułk logistyczny wsparcia bezpośredniego13 odpowiedzialny za dostawy środków zaopatrzenia do brygad bojowych i pozostałych jednostek dywizyjnych; − trzy bataliony remontowe; − pułk medyczny. Wyjątek stanowi 1 DPanc, w której składzie znajduje się zwiększona liczba pułków logistycznych. Strukturę organizacyjną oddziałów logistycznych związku taktycznego przedstawiono na rys. 2. Na szczeblu dywizji jednostki logistyczne stanowią drugą linię zabezpieczenia logistycznego (the second line combat service support). Pułk logistyczny posiada w swoim składzie kompanię 2010/01 Armoured Div HQ (1) (2) RLC Regt REME Bn (3) RAMC Regt Legenda: (1) pułk logistyczny (2) batalion remontowy (3) pułk medyczny Źródło: opracowanie własne na podstawie: http://www.armedforces. co.uk./army/. Rys. 2. Struktura organizacyjna jednostek logistycznych dywizji wojsk lądowych dowodzenia, kompanię składowania14, cztery kompanie zaopatrzenia, w tym trzy do zabezpieczenia potrzeb materiałowych brygad ogólnowojskowych i jedną do zaopatrywania jednostek rodzajów wojsk dywizji. W jego składzie może występować również kompania transportu sprzętu ciężkiego. Batalion remontowy w swojej strukturze posiada z kolei: dowództwo, kompanię dowodzenia batalionu i dwie kompanie remontowe, w tym jedną wsparcia bezpośredniego, a drugą wsparcia ogólnego. Kompania remontowa wsparcia bezpośredniego15 wydziela i rozmieszcza w rejonach zabezpieczenia brygad wysunięte (FRGs) i pośrednie (MRGs) grupy remontowe. Posiada mobilne samobieżne opancerzone pojazdy remontowe i ewakuacyjne, zdolne do realizacji zadań zabezpieczenia technicznego w wysuniętych rejonach wsparcia. W pierwszej kolejności remontuje zasadnicze UiSW, posiadające kluczowe znaczenie dla operacji, przez wymianę zespołów. Jest zdolna do wykonywania napraw polowych sprzętu priorytetowego, wliczając w to sprzęt telekomunikacyjny (łączności i informatyki) oraz prowadzenia nieprzerwanej realizacji zadań remontowych sprzętu bojo wego, decydującego o powodzeniu w walce. Close Support Regiment. Rozwija dywizyjny punkt zaopatrywania. 15 Close Support Company. 13 14 przegląd logistyczny 59 iNNE ARMIE Tworzenie systemu Kompania remontowa wsparcia ogólnego16 jest natomiast odpowiedzialna za zaopatrywanie tech niczne wszystkich wysuniętych kompanii remontowych oraz jednostek dywizyjnych rodzajów wojsk. Jej zadaniem jest odtwarzanie zapasów TŚM i części zamiennych w wysuniętych kompaniach remontowych. Rozmieszcza się ją zazwyczaj w tylnym pasie dywizji z zadaniem maksymalizacji (zwiększenia wydajności) eksploatacyjnej sprzętu oraz minimalizacji strat UiSW. Pułk medyczny występuje w strukturze kompanijnej (squadrons). Wszystkie kompanie medyczne posiadają w swoim składzie sekcje medyczne (medical section), w których służą lekarz w stopniu oficerskim i ośmiu podoficerów medycznych (combat medical technicians). Sekcje medyczne przydzielane są do grup bojowych lub jednostek wsparcia. Tworzą pierwszą linię zabezpieczenia medycznego. Oprócz tego na bazie samochodów sanitarnych organizowane są punkty opatrunkowe, w których ranni mogą być reanimowani lub uzyskać pomoc medyczną do czasu przewiezienia do szpitala polowego. Są oni ewakuowani transportem sanitarnym z pierwszego do drugiego poziomu zabezpieczenia medycznego. Zabezpieczenie logistyczne na szczeblu oddziału Na szczeblu oddziału (w brygadach bojowych) zabezpieczenie logistyczne realizowane jest przez kompanie: transportową (Support Sqn RLC), medyczną (Medical Sqn RAMC) oraz remontową wsparcia bezpośredniego (REME Wksp). Strukturę organizacyjną pododdziałów logistycznych na szczeblu brygady przedstawia rys. 3. Kompania zaopatrzenia posiada w swoim składzie pluton dowodzenia i pluton składowania (rozwijają BPZ) oraz trzy plutony zaopatrzenia (jeden z nich to pluton zaopatrzenia bezpośredniego (Immediate Replenishment Group – IRG), przeznaczony do wsparcia batalionów bojowych. W jej skład wchodzi także sekcja transportu sprzętu ciężkiego. Do realizacji zadań zabezpieczenia technicznego we wszystkich oddziałach związku taktycznego wyznaczone są organiczne siły i środki przeznaczone do realizacji zadań pierwszego poziomu zabezpieczenia technicznego (the first line 60 przegląd logistyczny Bde HQ (1) Suport Sqn RLC (2) REME Wksp (3) Medical Sqn RAMC Legenda: (1) kompania zaopatrzenia (2) kompania remontowa (3) kompania medyczna Źródło: opracowanie własne na podstawie: http://www.armedforces.co.uk./army/. Rys. 3. Struktura organizacyjna pododdziałów logistycznych brygady wojsk lądowych support), nazywane pododdziałami lekkiej pomocy technicznej REME LAD (Light Aid Detachment)17. Są to pododdziały przeznaczone do udzielania pomocy technicznej oraz prowadzenia tzw. szybkich napraw (quick repairs) UiSW w miejscach powstania uszkodzeń sprzętu. Wielkość pododdziałów technicznych w oddziale, w zależności od wielkości zabezpieczanego oddziału oraz posiadanego przez nie wyposażenia, jest bardzo zróżnicowana i kształtuje się od 60 do 120 żołnierzy. Pododdziały zabezpieczenia technicznego są wyposażone w mobilne warsztaty obsługowo-remontowe. Podczas działań bojowych pododdziały remontowe są odpowiedzialne za naprawy zarówno uszkodzeń UiSW powstałych w wyniku oddziaływania ogniowego przeciwnika (straty bojowe), jak i sprzętu niezdatnego do użytku (straty eksploatacyjne). Zabezpieczenie logistyczne na szczeblu pododdziału W strukturze organizacyjnej batalionów (batalionowych grupach bojowych) nie występują pododdziały zabezpieczenia logistycznego18. Batalion otrzymuje wsparcie ze szczebla brygady, General Support Company. The Royal Electrical & Mechanical Engineers. http://www.armedforces.co.uk./army/. 18 Zob.: The British Army, The Infantry, Mechanised Infantry Battalion [on-line]. 16 17 2010/01 UK MOD Brytyjskie pododdziały logistyczne w Afganistanie. a medyczne – ze szczebla dywizji. Na szczeblu kompanii (kompanijnej grupy bojowej) w pododdziałach zabezpieczenia występują jedynie sekcje: dowodzenia logistyką, zaopatrzenia, medyczna i ewakuacji technicznej. Wnioski System zabezpieczenia logistycznego wojsk lądowych Wielkiej Brytanii i jego funkcjonowanie pozwala na wysunięcie następujących wniosków: 1) celem zabezpieczenia logistycznego wojsk lądowych jest zapewnienie ciągłości zaopatrywania oraz utrzymanie UiSW na odpowiednim poziomie sprawności technicznej, zapewniającym zachowanie wysokiego stopnia gotowości bojowej jednostek operacyjnych; 2) za szczególnie ważne w aktualnych uwarunkowaniach finansowych uznaje się, aby realizacja zadań uwzględniała minimalizację kosztów, z jednoczesnym zachowaniem wymogów jakościowych świadczonych usług logistycznych. Ponadto należy zwrócić uwagę na bardzo duży zakres zadaniowy wykonywanych przedsięwzięć, obejmujący oprócz typowych zadań zabezpieczenia logistycznego m.in. świadczenie usług pocztowych, finansowych, inżynieryjnych czy budowę obozowisk; 3) stany osobowe oddziałów i pododdziałów logistycznych są zróżnicowane w zależności 2010/01 od wielkości zabezpieczanego oddziału oraz posiadanego przez nie wyposażenia. Szczebel batalionu nie posiada w swojej strukturze etatowych elementów zabezpieczenia logistycznego i medycznego, a wsparcie uzyskuje ze szczebla nadrzędnego; 4) w czasie planowania operacji należy uwzględniać uwarunkowania operacyjne w celu rozważnego zbilansowania potrzeb i możli wości logistycznych. Z drugiej strony należy mieć na uwadze konieczność zapewnienia ciągłości zabezpieczenia logistycznego, która wymaga posiadania potencjału umożliwiającego te działania na każdym szczeblu organizacyjnym; 5) cały brytyjski system logistyczny opiera się na dwóch założeniach: − wojskowy system logistyczny powinien charakteryzować się mobilnością, zdolnością szybkiej reakcji oraz elastycznością; − istotą systemu jest wszechstronne, płynne i odporne na zakłócenia zabezpieczenie wojsk w środki niezbędne do życia i prowadzenia walki. Powyższe rozwiązania zakładają, że jeżeli jest to tylko możliwe, przełożony swoimi jednostkami logistycznymi zabezpiecza działanie podwładnego, przez co umożliwia mu skoncentrowanie g się na zadaniach operacyjnych. przegląd logistyczny 61 INNE ARMIE Outsourcing w wojsku Absolwent WAT oraz studiów doktoranckich w AON. Adiunkt Instytutu Logistyki Wydziału Zarządzania i Dowodzenia AON. Specjalizuje się w tematyce współpracy sił zbrojnych z gospodarką narodową oraz nowoczesnych metodach i koncepcjach zarządzania w obszarze logistyki. US DoD ppłk dr inż. TOMASZ JAŁOWIEC Akademia Obrony Narodowej Firmy w brytyjskich siłach zbrojnych W czołowych armiach świata wzrasta rola podmiotów zewnętrznych w zabezpieczeniu logistycznym Sił Zbrojnych (SZ) realizujących zadania operacyjne. Przykładem może być armia Wielkiej Brytanii (British Army), która od lat z powodzeniem wykorzystuje potencjał firm zewnętrznych w obszarze logistyki. W spółpraca armii Wielkiej Brytanii z podmiotami gospodarki narodowej w zakresie zaspokojenia potrzeb logistycznych rozpoczęła się już w 1979 roku. Brytyjski rząd w celu ograniczenia wydatków sektora publicznego podjął decyzję o rozpoczęciu wdrażania koncepcji outsourcingu w sektorze państwowym, w tym i w sektorze militarnym. Głównymi założeniami, które przyjęto w trakcie opracowywania koncepcji przekazania wybranych obszarów sfery publicznej do kontraktacji podmiotom zewnętrznym, były: 62 przegląd logistyczny a) określenie poziomu konkurencji w zakresie obszarów działalności sektora państwowego, które mogą być zlecone do realizacji przez kontrahentów cywilnych; b) wybór najkorzystniejszej oferty nieuwarunkowanej jedynie najniższą ceną; c) przyjęcie pełnej odpowiedzialności przez organy decyzyjne. Wprowadzenie outsourcingu W początkowej fazie podjęte prace nie przyniosły oczekiwanych rezultatów, a ich wprowadzanie przebiegało w bar2010/01 − zabezpieczenie operacyjne w wysokich stadzo powolnym tempie. W celu przyspieszenia i ukierunkowania działań w tym obszarze w 1991 nach gotowości bojowej; roku na szczeblu rządowym powołano inicjatywę − przemieszczanie sił i środków do rejonu dzia„Competing for Quality” (CFQ). Głównym zało- łań bojowych; − dowodzenie operacyjne; żeniem jej działalności było jednoznaczne określenie, że ministerstwa (w tym również minister− doradztwo dla kierownictwa resortu obrony. stwo obrony) stają się tylko i wyłącznie nabywPozostałe obszary zakwalifikowano jako możcami, a nie dostawcami usług. liwe do realizacji w ramach outsourcingu. NaleW konsekwencji wprowadzenia nowych założeń żały do nich między innymi: oraz w celu właściwego nadzoru nad wdrażaniem − obsługa logistyczna stacjonarnych baz wojopracowanych rozwiązań, a także kompleksowe- skowych; go zarządzania całością prac związanych z wpro− remonty i naprawy uzbrojenia i sprzętu wadzeniem outsourcingu w sektorze militarnym wojskowego (UiSW); na szczeblu ministerstwa obrony został powołany − obsługa logistyczna stanowisk dowodzenia zespół resortowy (zespół CFQ). W jego skład po- i inne funkcje wsparcia; za przedstawicielami resortu obrony weszli repre− transporty nieoperacyjne i obsługa transzentanci poszczególnych obszarów leżących w krę- portowa; gu zainteresowania armii. Głównym zadaniem ze− usługi graficzne, maszynopisanie, archiwispołu było określenie obszarów kluczowych (za- zacja itp. dań i funkcji stricte wojskowych), niepodlegająObszary, zakwalifikowane wstępnie jako wskacych realizacji przez kontrahentów zewnętrznych zane do realizacji na zasadzie outsourcingu zooraz zdefiniowanie pozostałych obszarów, NOTATKA które po przeprowadzeniu badań rynkoOutsourcing jest to wydzielenie ze struktury organizacyjnej macierzystej wych powinny być realizowane na zasa- instytucji realizowanych przez nie funkcji i przekazanie ich do realizacji innym, dzie outsourcingu. wyspecjalizowanym podmiotom gospodarczym. Takie rozwiązanie umożliwiło sku- [M. Trocki: Outsourcing. PWE, Warszawa 2001, s. 13] teczne wdrożenie outsourcingu związanego z zadaniami zabezpieczenia logistycznego stały następnie poddane studium sprawdzającesił zbrojnych. Wskutek wprowadzenia tej koncep- mu, które polegało między innymi na: rozpatrzecji w zarządzaniu zasobami Ministerstwa Obro- niu metod dotychczasowej ich realizacji, analizie ny Narodowej w początkowym okresie wdrożo- skutków związanych z zaniechaniem działalno outsourcing w najprostszych obszarach, to jest ności w poszczególnych obszarach, określeniu w zakresie usług porządkowych i sprzątania oraz korzyści wynikających z prywatyzacji wybranych utrzymania nieruchomości. W wyniku zdobytych instytucji oraz rezultatów ewentualnej restruktudoświadczeń oraz na podstawie opublikowanego ryzacji w celu poprawy ich efektywności. w 1994 roku raportu na temat kosztów Defence W wyniku przeprowadzonej analizy oraz na Cost Studies podjęto kolejną decyzję o rozszerze- podstawie wykonanych testów rynkowych (poniu go na kolejne obszary. Dokument ten reko- równanie ofert zewnętrznych z możliwościami mendował zwiększenie wykorzystania sektora wewnętrznymi) do kontraktowania zewnętrznego prywatnego w realizacji zadań na rzecz podmio- faktycznie przekazano między innymi: tów państwowych gwarantujących osiągnięcie − bieżącą obsługę logistyczną okrętu wymiernych korzyści ekonomicznych przy zacho- „Trydent”; waniu właściwego poziomu ich realizacji. − zarządzanie nieruchomościami będącymi W wyniku prac zespołu CFQ, na podstawie w gestii ministerstwa obrony położonymi w cenprzeprowadzonych analiz i symulacji, do kluczo- trum Londynu; wych zadań i funkcji mających bezpośredni cha− obsługę logistyczną lotniska Gibraltar; rakter wojskowy zaliczono: − realizację zadań remontowych w warsztatach − działalność bezpośrednio związaną z walką; remontów okrętów. 2010/01 przegląd logistyczny 63 INNE ARMIE Outsourcing w wojsku Do obszarów, które zdecydowano się pozostawić do realizacji podmiotom wewnętrznym, zaliczono przedsięwzięcia związane między innymi z: − usługami portowymi (cumowniczymi, transportem uzbrojenia); − obsługą finansowo-księgową dla DERA (Defence Evaluation and Research Agency); − służbą zdrowia dla sił brytyjskich stacjonujących w Niemczech; − działalnością bazy naprawczej wojsk lądowych; − obsługą transportową i bieżącym zaopatrywaniem garnizonu Catterick. Do obszarów realizowanych w ramach umów strategicznych przez podmioty zewnętrzne należały między innymi: − obsługa i zabezpieczenie techniczne śmigłowców; − transport wojskowy sił i środków do Niemiec; − system informatyczny służący do zarządzania zasobami logistycznymi armii brytyjskiej. Wprowadzanie nowych metod zarządzania w sektorze militarnym i osiągane w związku z tym korzyści zarówno organizacyjne, jak i ekonomiczne zachęciły kierownictwo resortu obrony do podjęcia dalszych kroków mających na celu zreformowanie tego obszaru. Kolejnym posunięciem było zatem objęcie procesem prywatyzacji wybranych podmiotów państwowych. Dotyczyło to między innymi: − Królewskich Zakładów Zbrojeniowych (Royal Ordnance Factories); − stoczni królewskich (Royal Dockyards); − mieszkań wojskowych (Defence Housing). Inne podejście Nie zawsze można zastosować test rynkowy przy wprowadzaniu outsourcingu w sektorze militarnym. W takich przypadkach decydowano się na realizację wybranych dziedzin przez tak zwane umowy strategiczne, które stosowano, gdy wewnętrzna racjonalizacja nie zapewniała oczekiwanego wzrostu efektywności. Celem ich stosowania było zapewnienie wymiernych korzyści ekonomicznych i organizacyjnych przy wykorzystaniu zjawiska ekonomii skali, umiejętności i zasobów nieosiągalnych w ramach struktur wewnętrznych poszczególnych instytucji. 64 przegląd logistyczny W początkowym okresie wprowadzania koncepcji outsourcingu w zarządzaniu zasobami sektora militarnego stosowano jego podstawową formę, którą obejmowano dużą ilość kontraktów o relatywnie małej wartości oraz krótkich terminach realizacji. Zdobywając w tej dziedzinie kolejne doświadczenia, pojedyncze kontrakty łączono, obejmując nimi obsługę danej bazy lub kompleksowo cały garnizon. Kolejnym krokiem we wdrożeniu outsourcingu w armii było uzupełnienie go o zaawansowane instrumenty, takie jak: − inicjatywa prywatna w finansowaniu przedsięwzięć publicznych – Private Finance Initiative (PFI); − partnerstwo publiczno-prywatne – Public-Private Partnership (PPP), które wdrożono w 1992 roku. Dzięki nim doprowadzono do sytuacji, w której ministerstwo obrony zawierało umowę na świadczenie danych usług, płacąc stałą, jednolitą cenę, ale były one świadczone na bazie majątku, którego powstanie lub modernizacja została sfinansowana z funduszy prywatnych. Wdrażanie PFI rozpoczęto w 1992 roku, natomiast pierwsze umowy zostały podpisane w roku 1996. Do końca 2005 roku w ramach tej inicjatywy zawarto 47 umów, obejmujących inwestycję na rzecz sektora militarnego na kwotę ponad 4 mld funtów, które dotyczyły między innymi: − usług transportowych sprzętu ciężkiego; − rozbudowy garnizonu Colchester; − dostarczania mediów. PPP znalazło zastosowanie w przypadkach, gdy nie można było w chwili rozpoczęcia realizacji umowy określić dokładnych potrzeb armii oraz wtedy, kiedy planowana współpraca zakładana była na dłuższy okres. Z doświadczeń brytyjskich wynika, że osiągnięcie sukcesu realizacji umów, zarówno w ramach PFI, jak i PPP wymaga wysokiego poziomu zaufania pomiędzy sektorem militarnym a podmiotami zewnętrznymi (partnerami) oraz wzajemnej, ciągłej oceny jej poziomu. Wnioski z doświadczeń Doświadczenia Armii Wielkiej Brytanii w zakresie wykorzystania podmiotów zewnętrznych w wybranych obszarach zabezpieczenia logistycz2010/01 nego spowodowały, że obecnie jest to zasadniczy sposób ich realizacji. Proces ten zapoczątkowany w 1979 roku do dzisiaj przeszedł długą drogę transformacji. Jak oceniają przedstawiciele resortu obrony narodowej Wielkiej Brytanii, podjęcie działań w zakresie szerokiego wykorzystania potencjału podmiotów gospodarczych w obszarze zabezpieczenia logistycznego armii było krokiem w kierunku zapewnienia wysokiego poziomu realizacji przedsięwzięć z zachowaniem relacji koszt–efekt. Należy ponadto podkreślić, że w związku z rozwojem współpracy z sektorem prywatnym oraz w celu właściwego przebiegu procesu wykorzystania potencjału podmiotów zewnętrznych na rzecz sił zbrojnych na szczeblu ministerstwa obrony została stworzona specjalistyczna komórka – MOD Private Finance Unit (MOD PFU). Jest ona odpowiedzialna jest za przygotowanie, nadzorowanie i realizację kontraktów. Takie jej umiejscowienie gwarantuje odpowiedni poziom zawieranych umów oraz daje dużą pewność ich prawidłowej realizacji. Resort obrony szczególną rolę przywiązuje do efektywniejszego wykorzystania doświadczeń płynących z dotychczasowej współpracy z firmami prywatnymi w kolejnych latach, w szczególności w zakresie poprawy praktycznej strony realizacji kontraktów. Dotychczasowe doświadczenia jednoznacznie wskazują na potrzebę desygnowania wyspecjalizowanych w tej dziedzinie zespołów, w których skład powinni wchodzić przede wszystkim specjaliści do spraw negocjacji kontraktów. W celu uniknięcia ewentualnych trudności w realizacji kontraktów ministerstwo obrony szczególną wagę przywiązuje do etapu negocjacji i sporządzania dokumentów, w których umieszcza szereg klauzul umożliwiających renegocjację i modyfikację umów w zależności od potrzeb sił zbrojnych, co jest szczególnie ważne w przypadku kontraktów długoterminowych. Średnia długość kontraktu wynosiła cztery lata i dziewięć miesięcy (z uwzględnieniem początkowego okresu współpracy wojska z zewnętrznymi podmiotami gospodarczymi), obecnie planowane jest podpisywanie kontraktów wieloletnich nawet do 25 lat. 2010/01 W Wielkiej Brytanii wykorzystanie sektora prywatnego do realizacji świadczenia usług na rzecz sił zbrojnych przyniosło w wybranych obszarach zmniejszenie kosztów o około 23% w stosunku do stanu pierwotnego. Wybór obszarów, które zostały przekazane do realizacji kontrahentom zewnętrznym, został poprzedzony przeglądem ponad 160 z nich, których całkowity roczny koszt sięgał rzędu 1,6 mld funtów. Ponad połowa została zlecona do realizacji firmom cywilnym, pozostałe natomiast zachowano w strukturach wewnętrznych. W celu osiągnięcia dalszych korzyści ekonomicznych te, które pozostawiono do realizacji wewnętrznej, poddano badaniom poziomu efektywności. Ministerstwo obrony Wielkiej Brytanii ocenia, że ponad 70% dotychczas zawieranych z podmiotami zewnętrznymi kontraktów była zrealizowana w sposób terminowy i w ramach określonych środków finansowych. Realizacja przebiegała zgodnie z warunkami określonymi w wynegocjowanych kontraktach i była ona wysokiej jakości. Jedynie około 10% umów nie zostało zrealizowanych w terminie, a tylko jedna nie została wdrożona. Podsumowanie W ocenie resortu obrony Wielkiej Brytanii dotychczasowa współpraca sił zbrojnych z zewnętrznymi podmiotami gospodarczymi dostarcza jednoznacznie pozytywnych doświadczeń. Długoletnia współpraca w tym zakresie pozwala stwierdzić, że wykorzystanie prywatnych firm w obszarze logistyki w znaczny sposób zmniejsza wydatki na ten sektor dziag łalności wojska. LITERATURA Blackburn S.: materiały z seminarium Outsourcing w obronności. Stowarzyszenie Euro-Atlantyckie, Warszawa 28 listopada 2005 r. Mendrala D.: materiały z seminarium Zabezpieczenie logistyczne Sił Zbrojnych RP. Instytut Studiów Strategicznych, Kraków 27 kwietnia 2007. Trocki M.: Outsourcing. PWE, Warszawa 2001. Decyzja nr 318/MON ministra obrony z 3 lipca 2008 r. w sprawie wprowadzenia koncepcji wdrażania systemu kontraktowania usług poza Siłami Zbrojnymi Rzeczypospolitej Polskiej. www.sodexhopass.pl/plpl/default.asp/. przegląd logistyczny 65 Przegląd Logistyczny (The Logistics Review) Dear Readers, this month, the Chief of the Logistic Planning Directorate of the Land forces Command writes about the directorate’s plans for this year. The International Defense Industry Exhibition (MSPO) in Kielce hosts Polish as well as international guests, reinforcing year by year its own position as one of the most important military industry exhibitions in Central and Eastern Europe. The officers from the Inspectorate for the Polish Armed forces’ Support write about the event. Another author writes about the asbestos being seriously harmful to human health, and presents legal basis for its withdrawal and possible methods of retrieval. He makes attempts to discuss the asbestos threat in detail as well as features various actions undertaken to dispose of it. LtCol Wiesław Kuchta presents new solutions in the construction of military support bridges and new trends in the production of such equipment featured by top manufacturers. The article also provides information on the theory of organization and the use of new bridge technology in the military during combat, and in the civil environment when eliminating crisis threats. The logistic support in the British Land forces is the subject for another article. The writer presents an organizational structure of the logistic potential of the British Land forces and their tasks. The article on outsourcing of logistic support in the British Land forces is for Polish reader something new, and provides great information on the experiences of the British Armed forces in that matter. It should also be emphasized that there is a scarce number of academic papers on outsourcing in the armed forces. Considering the fact that the Ministry of National Defense began to conclude contracts for logistic services with external (civil) companies and outside the armed forces, the issue is extremely fresh from the point of view of military logistics management. Last but not least, we hope that our readers will find the remaining articles equally interesting, and solutions discussed in them worth applying while performing their duties. Enjoy reading! Editorial Staff tłumaczenie: anita Kwaterowska WarUNKI zaMIeSzCzaNIa PraC Materiały (w wersji elektronicznej) do „Przeglądu Logistycznego” prosimy przesyłać na adres: Redakcja Wojskowa, Aleje Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa lub [email protected]. Opracowanie musi być podpisane imieniem i nazwiskiem z podaniem stopnia wojskowego i tytułu naukowego. Należy również podać numery: NIP, PESEL, dowodu osobistego oraz konta bankowego, a także dokładny adres służbowy, prywatny i urzędu skarbowego oraz numer telefonu, datę i miejsce urodzenia, a także imiona rodziców. Ponadto należy dołączyć zdjęcie z aktualnym stopniem wojskowym. W przypadku braku wymaganych danych nie będziemy mogli opublikować danego materiału. Redakcja przyjmuje materiały opracowane w formie artykułów. Ich objętość powinna zawierać ok. 20 tys. znaków (co odpowiada 6 stronom miesięcznika). Rysunki i szkice należy przygotować zgodnie z wymaganiami poligrafii (najlepiej w programie Ilustrator lub Corel), zdjęcia w formacie tiff lub jpeg – rozdzielczość 300 dpi. Należy podać źródła, z których autor korzystał przy opracowywaniu materiału. Niezamówionych artykułów redakcja nie zwraca. Zastrzega sobie przy tym prawo do dokonywania poprawek stylistycznych oraz skracania i uzupełniania artykułów bez naruszania myśli autora. Autorzy opublikowanych prac otrzymają honoraria według obowiązujących stawek. Oryginalne rysunki i zdjęcia zakwalifikowane do druku honoruje się oddzielnie. przegląd logistyczny 2010/01 W celu uławienia dyskusji na temat artykułów publikowanych na łamach „Przeglądu Logistycznego” stworzyliśmy internetową grupę dyskusyjną dostępną pod adresem: http://zbrojni.pl/spolecznosc/groups/viewgroup/12-PrzeglądLogistyczny M a s z p y t a n i a ? z b r o j n i . p l o d p o w i e d z ą z b r o j n i @ r e d a k c j a w o j s k o w a . p l
