forum dialog - Die Kreisau

Transkrypt

FORUM DIALOG
Ein Projekt der Kreisau-Initiative Berlin e.V. und der Stiftung Kreisau für Europäische Verständigung
Projekt Fundacji Krzyżowa dla Porozumienia Europejskiego i Kreisau - Initiative Berlin e.V
FORUM DIALOG
Projektpräsentation
Prezentacja Projektu
Herausgegeben von der Kreisau-Initiative Berlin e.V. - Verbindungsbüro zur
Stiftung Kreisau und der Stiftung Kreisau für Europäische Verständigung
Wydawca: Kreisau Initiative Berlin e.V. - Biuro Łącznikowe Fundacji Krzyżowa
Fundacja „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego
c/o Allianz / An den Treptowers 3 / 12435 Berlin / Tel.: 030-53836363 / www.kreisau.de / www.krzyzowa.org.pl
Projektleitung und Ansprechpartner / Prowadzenie projektu i osoby kontaktowe:
M. Teffel - [email protected], E. Kosek - [email protected]
2009
Redaktion: M. Teffel und C. Falke / Layout: Christopher Falke, #ich#
Jeder Autor ist für seinen Text selbst verantwortlich.
Die Redaktion macht sich geäußerte Meinungen nicht
zu Eigen. Die Rechte verbleiben bei den jeweiligen
Autoren. Reproduktion und Verwendung der Texte
oder des Fotomaterials ist nicht ohne schriftliche
Genehmigung des Herausgebers gestattet.
Każdy z autorów ponosi odpowiedzialność za
zamieszczone w niniejszej publikacji teksty. Redaktorzy
nie traktują wygłoszonych opinii jako własnych.
Prawa pozostają po stronie autorów. Kopiowanie
i rozpowszechnianie tekstów oraz materiałów
fotograficznych bez zgody wydawcy jest niedozwolone.
lte Inhalte Inhalte
Treści Spis Treści Sp
Einleitung / Wstęp M. Teffel - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 6
1. Projektbeschreibung / Opis projektu
Einen Blick hinter die Kulissen werfen / Rzut oka za kulisy M. Teffel - - - - - - - - - - - - - 08
Programm / Program - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 12
2. Seminarberichte / Opis seminariów
Der Reisebericht / Sprawozdanie z podróży T. Herzog - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 16
3. Auswertung / Ewaluacja
Reflexionen der Projektleitung / Refleksje koordynatorów projektu - - - - - - - - - - - - - - - 40
Reflexionen der Teilnehmenden / Refleksje uczestników - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 44
Die Veranstalter / Organizatorzy - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 48
Forum Dialog | 09
5
NG Einleitung EINLE
Tęp Wstęp Wstęp Ws
Deutsch-polnisches Forum für interkulturellen
Dialog – auf den Spuren unserer Herkunft
Polsko-niemieckie forum dialogu międzykulturowego – po śladach naszej przeszłości
Das Projekt Forum Dialog, welches von der LiebigSchule in Berlin und der Kreisau-Initiative Berlin e.V.
im Schuljahr 2009/2010 gemeinsam durchgeführt
wird, hat sich zum Ziel gesetzt, eine Möglichkeit für
den Dialog zwischen Menschen unterschiedlicher
Herkunft zu schaffen.
Gerade für Stadtteile wie Berlin-Neukölln, in denen
Schüler und Schülerinnen mit ganz unterschiedlichen
familiären und kulturellen Wurzeln beheimatet sind,
ist es immer wieder wichtig, einen friedlichen und
toleranten Umgang miteinander einzuüben.
Wo kann die Fähigkeit, mit religiösen und kulturellen
Unterschieden umzugehen, besser erprobt werden
als auf einer internationalen Jugendbegegnung
zwischen jungen Menschen aus Deutschland und
Polen, die ganz verschiedenen Gruppen angehören?
In diesem Sinne hatten alle die Chance, ihre
ganz persönliche Kultur nach Kreisau zu bringen,
andere Menschen mit anderen Hintergründen
kennenzulernen und gemeinsam mit ihnen Spaß
zu haben. Ob Fußballerin, Hip-Hoper, Tänzer
oder Graffitikünstlerin, religiöser oder nicht
religiöser Mensch aus Deutschland oder Polen: Die
Jugendlichen waren gefragt, sich und das, was ihnen
wichtig ist, im Laufe der Jugendbegegnung in Kreisau
einzubringen.
Dabei wurde allen klar: Menschen sind vielfältig und
haben ihre ganz eigene Geschichte. Gemeinsam
wurde in Kreisau darüber diskutiert, wie junge
Menschen aus Deutschland und Polen die Welt sehen,
was sie bewegt und woran sie glauben! Dazu war
eine Menge Respekt und ein fairer Dialog nötig, denn
manchmal sehen andere Menschen die Dinge ganz
anders als man selbst. Dass das nicht automatisch
problematisch sein muss, sondern auch interessant
und bereichernd sein kann, haben 24 Jugendliche
Celem projektu Forum Dialog, realizowanego
w roku szkolnym 2009/2010 wspólnie przez
berlińską szkołę im. Liebiga i Kreisau-Initiative
Berlin e.V., jest umożliwienie prowadzenia dialogu
pomiędzy ludźmi różnego pochodzenia.
Szczególnie w takich dzielnicach jak Berlin-Neukölln,
w której mieszkają uczniowie i uczennice z różnymi
korzeniami rodzinnymi i kulturowymi, ważne
jest, by uczyć się pokojowego i tolerancyjnego
współżycia.
Gdzie lepiej można wypróbować umiejętność
traktowania różnic religijnych i kulturowych niż
w czasie międzynarodowego spotkania młodych
Niemców i Polaków, należących do bardzo
różniących się od siebie grup?
W tym sensie wszyscy otrzymali szansę pokazania
w Krzyżowej swojej własnej kultury, poznania
ludzi z odmiennym pochodzeniem i wspólnej
z nimi, dobrej zabawy. Czy to piłkarka piłki nożnej,
hiphopowiec, tańcerz czy artystka graffiti, człowiek
religijny czy niereligijny z Niemiec albo Polski:
projekt skierowano do młodzieży, której zadaniem
było pokazać w trakcie spotkania zarówno siebie
jak i to, co dla niej ważne.
W czasie projektu dla wszystkich stało się jasne:
ludzie są wielowymiarowi i mają swoje bardzo
osobiste
historie.
Wspólnie
dyskutowano
w Krzyżowej o tym, jak młodzi ludzie z Niemiec
i Polski postrzegają świat, co ich zajmuje i w co
wierzą. By stało się to możliwe, konieczne były
duża doza szacunku i uczciwy dialog, bo czasem
inni ludzie widzą te same rzeczy zupełnie inaczej!
24 Niemców i Polaków doświadczyło podczas tego
grudniowego, trwającego tydzień spotkania, że
taka wymiana nie musi oznaczać problemu, lecz że
może być interesująca i wzbogacająca.
6
Forum Dialog | 09
aus Deutschland und Polen während der Woche im
Dezember erfahren!
Ich lade alle LeserInnen herzlich zur Lektüre der
Publikation ein, die einen Einblick in das Projekt gibt
und deutlich macht, wie wertvoll eine internationale
Jugendbegegnung für junge Menschen ist, welche
Erlebnisse sie bereit hält und welche Denkanstöße
sie gibt.
Serdecznie zapraszam wszystkich czytelników do
lektury publikacji, która przybliża projekt i unaocznia,
jak wartościowe może być międzynarodowe
spotkanie młodzieży, jakie przeżycia za sobą
ciągnie i do jakich nowych myśli inspiruje.
Michael Teffel
-Prowadzący projekt, Kreisau-Initiative Berlin-
Michael Teffel
-Projektleiter, Kreisau-Initiative Berlin-
Der Ablaufplan für die Seminarwoche: Gemalt von den Teilnehmenden
Tygodniowy harmonogram seminarium malowany przez uczestników.
Forum Dialog | 09
7
Opis projektu Opis Projektu
8
Forum Dialog | 09
rojekt Projektbeschreibung
Forum Dialog | 09
9
EN Einen Blick hinter die Kulissen werfen Ei
oka za kulisy Rzut oka za kulisy Rzut oka z
-- MichaEL Teffel
Das Projekt Forum Dialog trägt dazu bei,
dass Schülern und Schülerinnen aus beiden
Ländern einen Blick hinter die nationalen
Zuschreibungen „Deutschland“ und „Polen“
werfen und dabei entdecken, dass Identitäten
und Selbstbeschreibungen kulturell und religiös
geprägt sind, in verschiedenen Kontexten variieren
können und es oft erhebliche Gemeinsamkeiten
abseits der Nationalität zu entdecken gibt.
Die interkulturelle Kompetenz, welche die
beteiligten SchülerInnen dabei gewinnen, fließt
in den Schulalltag ein und führt dazu, dass junge
Menschen immer wieder neugierig auf „den
Anderen“ oder „das Neue“ bleiben. Weiterhin wird
den Jugendlichen klar, wo mögliche Ursachen für
Konflikte liegen, die auf den ersten Blick oft schwer
verständlich sind. Alle Beteiligten begeben sich
also im Rahmen des Projektes auf die Suche nach
der eigenen Herkunft und entdecken dabei, dass
in einer Welt, die immer enger zusammenrückt,
Identität und kultureller Pluralismus nicht
voneinander zu trennen sind.
Religion spielt in diesem Zusammenhang
eine besondere Rolle, da sie als Ratgeberin für
Gewissensentscheidungen herangezogen, dabei
selten hinterfragt und oft als sehr unterschiedlich
wahrgenommen wird. In der multikulturellen und
vor allem multikonfessionellen Stadt Breslau hatten
die Jugendlichen im Dezember 2009 zum Beispiel
die Möglichkeit, mit offiziellen VertreterInnen der
drei großen monotheistischen Weltreligionen
ins Gespräch zu kommen, deren Gotteshäuser
zu besichtigen und ihre Fragen zu stellen, die sie
bewegen. Darüber hinaus traten die Teilnehmenden
selbst im Zuge von Diskussionen und inhaltlichen
Workshops in Kreisau als ExpertInnen ihrer Religion
auf. Dieses Vorgehen hat dazu beigetragen, religiöse
Vorurteile und Stereotypen aufzubrechen und zu
hinterfragen. Gerade der Kontakt mit offiziellen
GlaubensvertreterInnen sowie die Diskussion
unter den Jugendlichen, welche gesellschaftlichen
und religiösen Mehrheiten und Minderheiten
angehörten, war dabei entscheidend.
10
Forum Dialog | 09
Projekt Forum Dialog chce przyczynić się do tego,
by uczniowie i uczennice z obu krajów przyjrzeli
się narodowym określeniom „Niemcy” i „Polska“
i odkryli, że tożsamość i autocharakterystyka
znajdują się pod wpływem kultury i religii, mogą
zmieniać się w różnych kontekstach oraz że
wychodząc poza narodowość można odkryć
ogromne podobieństwa.
Kompetencja międzykulturowa, którą zdobywają
przy tym uczestniczący w projekcie uczniowie
i uczennice, znajduje zastosowanie w codzienności
szkolnej i prowadzi do tego, że młodzi ludzie
nie tracą zainteresowania „innym“ czy „nowym“.
Ponadto młodzież zaczyna rozumieć, gdzie leżą
możliwe przyczyny na pierwszy rzut oka trudnych
do zrozumienia konfliktów. Wszyscy uczestnicy
udali się więc w ramach projektu na poszukiwania
własnej przeszłości i odkryli przy okazji, że
w malejącym dzisiaj świecie nie da się oddzielić od
siebie tożsamości i kulturowego pluralizmu.
Religia spełnia w tym kontekście szczególną
rolę, ponieważ odgrywa ona doradczynię
w podejmowaniu decyzji moralnych, a przy tym
rzadko stawia się pytania o jej podstawy i często
bardzo odmiennie ją przyjmuje.W wielokulturowym
i
przede
wszystkim
wielowyznaniowym
mieście Wrocław młodzi ludzie mieli możliwość
rozmowy z oficjalnymi przedstawicielami trzech
monoteistycznych religii świata, zwiedzenia ich
świątynie i zadania swoich, nurtujących ich pytań.
Ponadto uczestnicy projektu sami występowali
w ramach dyskusji i warsztatów merytorycznych jako
eksperci swojej religii. Ten proces przyczynił się do
pokonania uprzedzeń religijnych i stereotypów oraz
postawienia pytania o ich podstawy, przy czym to
właśnie ów kontakt z oficjalnymi przedstawicielami
religii jak oraz dyskusja pomiędzy młodymi ludźmi,
należącymi do mniejszości społecznych i religijnych,
miały decydujące znaczenie.
Poza tym projekt przyczynił się do integracji
młodzieży pochodzącej z rodzin migrantów,
umożliwiając jej konfrontację z własną tożsamością,
a co za tym idzie umiejscowienie w niemieckiej
Darüber hinaus trägt das Projekt zur Integration
von Jugendlichen mit Migrationshintergrund
bei, indem es ihnen die Auseinandersetzung
mit der eigenen Identität und damit eine
Verortung in der deutschen Mehrheitsgesellschaft
ermöglicht. Die Wahrnehmung, dass auch
in Polen Menschen mit unterschiedlichen
kulturellen Wurzeln beheimatet sind, und dass
die Gemeinsamkeiten über Ländergrenzen
hinweg meist über die sogenannten kulturellen
Unterschiede überwiegen, führt dazu, dass sich
junge Menschen mit Migrationshintergrund als
einen selbstverständlichen Teil europäischer
Gesellschaften sehen.
większości społecznej. Obserwacja, że także
w Polsce zakorzenieni są ludzie różnego
pochodzenia oraz że elementy wspólne ponad
granicami krajów zazwyczaj przeważają nad tak
zwanymi różnicami kulturowymi, prowadzi do tego,
że młodzi ludzie z rodzin migrantów zaczynają
postrzegać się jako oczywistą część społeczeństw
europejskich.
By mające miejsce w grudniu 2009 roku spotkanie
młodzieży sensowie włączyć w codzienność szkolną,
uczniowie i uczennice przygotowywali się do
projektu w ramach warsztatów wprowadzających.
Ponadto na lekcjach języka niemieckiego, sztuki,
etyki i historii podjęte zostały tematy jak „Nasze
Um die Jugendbegegnung, im Dezember 2009, religie świata“, „Wiara dzisiaj“, „Stosunek do
sinnvoll in den schulischen Alltag zu integrieren, uprzedzeń i stereotypów“, „Procesy migracji“,
wurden die SchülerInnen im Rahmen eines „Tożsamości“ oraz „Kultury i obyczaje“. Także
Vorbereitungsworkshops auf die Begegnung w tworzeniu niniejszej publikacji w ramach pracy po
vorbereitet. In den Fächern Deutsch, Kunst, zakończeniu projektu młodzież miała decydujący
Ethik und Geschichte wurden darüber hinaus udział. W ten sposób projekt mógł zadomowić się
Themen wie „unsere Weltreligionen“, „Glauben w szkole im. Liebiga.
heute“, „Umgang mit Vorurteilen und Stereotypen“,
„Migrationsprozesse“, „Identitäten“ und „Kulturen Współpraca dwóch placówek edukacyjnych
und Lebensgewohnheiten“ behandelt. Auch z dziedzin edukacji formalnej i nieformalnej
bei der Erstellung dieser Publikation im Zuge okazała się bardzo owocna, ponieważ kompetencje
der Nachbereitung des Projekts waren die uczestniczących jednostek zostały wykorzystane
Jugendlichen entscheidend beteiligt. Auf diese Art optymalnie i tym samym udało się zapewnić
und Weise konnte das Projekt breit an der Liebig- długofalowość pracy. Pozytywne reakcje młodzieży
Schule verankert werden.
oraz udana współpraca pomiędzy uczestniczącymi
referentami
oświatowymi,
zespołowcami,
Die Zusammenarbeit zweier Bildungsträger aus nauczycielami i pracownikami społecznymi
den Bereichen formale und nonformale Bildung doprowadziły do planowania dalszych spotkań.
hat sich dabei als sehr fruchtbar erwiesen, da I tak w planach jest wielonarodowe spotkanie
die Kompetenzen der beteiligten Einrichtungen młodzieży z niemieckimi uczestnikami szkoły im.
optimal genutzt wurden und so eine hohe Liebiega, które odbędzie się prawdopodobnie
Nachhaltigkeit gewährleistet werden konnte. w listopadzie 2010 w Krzyżowej.
Das positive Feedback der Jugendlichen sowie
die gelungene Zusammenarbeit zwischen den
beteiligten BildungsreferentInnen, TeamerInnen,
LehrerInnen und SozialarbeiterInnen hat dazu
geführt, dass bereits Pläne für weitere Begegnungen
geschmiedet werden. So ist eine multinationale
Jugendbegegnung mit deutschen Teilnehmenden
der Liebigschule geplant, die voraussichtlich im
November 2010 in Kreisau stattfinden wird.
Forum Dialog | 09
11
Programm PrOGRA
Program Program
SONNTAG
16.00 Anreise
06.12.2009
18.00 Abendessen
19.00 Begrüßung, Organisatorisches, Erwartungen der
TeilnehmerInnen, Kennenlernen und Integrationsspiele
21.00 Treffen im Betreuerteam (Kennenlernen, Absprachen,
Organisatorisches)
8.00-9.00 Frühstück
10.00 Kreisau: Vergangenheit und heute - Führung
MONTAG
07.12.2009
13.00 Mitagessen
15.00 Workshop zum Thema Identität
18.00 Abendessen
19.00 Spaziergang zum Berghaus und Briefelesung:
H. J. von Moltke an die Familie
08.12.2009
DIENSTAG
9.30 Workshop zum Thema Religion
13.00 Mitagessen
15.00 Ausflug nach Świdnica
18.30 Abendessen
20.00 Sport
09.12.2009
Mittwoch
7.45-8.45 Frühstück + Lunchpakete
12
Forum Dialog | 09
9.00 Tagesausflug nach Breslau
Besichtigung eines Klosters, der jüdischen Synagoge und
des islamischen Zentrums, anschließend Freizeit im Stadtzentrum
19.30 Abendsessen
20.00 Ideensammlung für den interkulturellen Abend + Sport
10.12.2009
DONNERSTAG
9.00 Nachbereitung des Ausfluges
11.00 Workshop zum Thema Vorurteile
13.00 Mitagessen
15.00 Vorbereitung des interkulturellen Abends
- Gemeinsames Kochen
19.00 Gemeinsames Essen und interkultureller Abend
20.00 Interkultureller Abend – Gruppenpräsentationen
9.30 Deutsch-Polnischen Partnerinterviews und Erstellung von
Kollagen für den Projektbericht
12.12.2009
SAMSTAG
FREITAG
11.12.2009
12.00 Feierliche Enthüllung eines Fragments der Berliner Mauer
in Kreisau
13.00 Mitagessen
15.00 Auswertung der Begegnung
16.00 Workshop Capoeira
18.30 Abendessen
20.00 Abschlussfest
7.45-8.45 Frühstück + Lunchpakete
9.30 Abreise
Die Jugendlichen sollten erraten, was die anderen Gruppen für Eigenschaften besitzen.
Młodzi ludzie maja odgadnąć cechy charakterystyczne drugiej grupy.
Forum Dialog | 09
13
16.00 Przyjazd do Krzyżowej
18.00 Kolacja
06.12.2009
PONIEDZIAŁEK NIEDZIELA
Programm PrOGRA
Program Program
19.00 Przywitanie, przedstawienie spraw organizacyjnych,
oczekiwania uczestników, gry zapoznawcze i integracyjne
21.00 Spotkanie z wychowawcami (poznanie się, omówienie
programu, sprawy organizacyjne)
8.00-9.00 Śniadanie
10.00 Krzyżowa wczoraj i dziś – oprowadzenie
07.12.2009
13.00 Obiad
15.00 warsztaty na temat tożsamości
18.00 Kolacja
19.00 Spacer do Domu na Wzgórzu i czytanie listów Helmuta James
von Moltke do rodziny
08.12.2009
9.30 warsztaty na temat religii
WTOREK
13.00 Obiad
15.00 wycieczka do Świdnicy
18.00 Kolacja
20.00 Sport
Środa
09.12.2009
7.45-8.45 Śniadanie + suchy prowiant
14
Forum Dialog | 09
9.00 Całodniowa wycieczka do Wrocławia
Zwiedzanie klasztoru katolickiego, synagogi i centrum
Islamskiego – czas wolny
19.30 Kolacja
20.00 zbieranie pomysłów na międzykulturowy wieczór + sport
10.12.2009
CZWARTEK
9.00 Omówienie wycieczki
11.00 warsztaty na temat stereotypów
13.00 Obiad
15.00 Przygotowanie wieczoru międzykulturowego
- wspólne gotowanie
19.00 Wspólna kolacja i wieczór międzykulturowy
20.00 Wieczór – prezentacja grup
9.30 Pl. - niem. wywiady i tworzenie kolaże do broszurki
SOBOTA
12.12.2009
PIĄTEK
11.12.2009
12.00 Uroczyste odsłonięcie kawałka muru berlińskiego w Krzyżowej
13.00 Obiad
15.00 Ewaluacja spotkania
16.00 Warsztaty Capoeira
18.30 Kolacja
20.00 Wieczór pożegnalny
7.45-8.45 Śniadanie + suchy prowiant
9.30 Wyjazd
Barometer des Glaubens: Welche Rolle spielt Religion in meinem Leben?
Barometr wiary: Jaką rolę odgrywa religia w moim życiu?
Forum Dialog | 09
15
Opis seminarióW Opis semina
16
Forum Dialog | 09
ARberichte SeminarBerichte
Forum Dialog | 09
17
cht Der Reisebericht Der Reisebericht Der Re
róży Próba napisania relacji z podróży Pró
-- Thomas Herzog
1. Tag
1. pierwszy
Hektik kurz vor der Abfahrt, weil wir auf dem
falschen Gleis standen, aber dann ging es doch
los. Die Frage war nun, warum die Jugendlichen
nach Polen fahren wollten. Klar, ein guter Grund ist
immer, nicht zur Schule gehen zu müssen. Doch
eventuell gab es noch eine andere Motivation?
Einfach mal nachfragen, warum die Teilnehmer
dorthin wollten:
• „Weil ich keinen Unterricht haben will und weil
ich noch nie in Polen war“
• „Eine neue Kultur kennen lernen“
Pośpiech na krótko przed odjazdem, bo stoimy na
złym peronie, ale w końcu szczęśliwie odjeżdżamy.
Pytanie tylko, dlaczego młodzi ludzie chcą jechać
do Polski. Jasne, jednym z powodów jest zawsze
to, żeby nie musieć iść do szkoły. Ale może była też
jakaś inna motywacja? A więc pytamy uczestników,
dlaczego jadą do Polski:
• „Bo nie chcę chodzić na zajęcia i to moja
pierwsza wizyta w Polsce“
• „Poznać nową kulturę“
Vom Bahnhof aus ging die Fahrt in einem Kleinbus
weiter. Nach einer Stunde kamen wir in Kreisau an.
Ein großes Gelände und super saniert, das eigentlich
gar nicht so richtig in diese einfache Gegend
passte. Nach dem Beziehen der Zimmer wurde die
Suche nach einem Laden im Dorf eröffnet - zu spät,
denn am Sonntag war hier um 16 Uhr Feierabend.
Dann das erste Abendbrot mit der „ganz normalen“
Meckerei. Die polnische Gruppe war mittlerweile
auch angekommen und nach dem Essen ergaben
sich erste „Annäherungsversuche“. Um 19 Uhr
das erste gemeinsame Treffen (im Schloss! - Edel,
edel…), bei dem der Programmablauf, das Gelände
und die Regeln besprochen wurden. Alles wurde
auf Deutsch und Polnisch gemacht. Danach gab
es eine Kennenlernrunde (ZipZap), ein Spielchen,
dass die Teilnehmer in Bewegung brachte. Zum
Abschluss konnten alle auf kleinen Karten ihre
Wünsche, Ängste und Fragen aufschreiben, die
in einen Baum geklebt wurden. Ja und dann die
ersehnte Freizeit, die natürlich Gelegenheit bot sich
anzunähern und international zu kommunizieren.
Od dworca podróżujemy dalej minibusem. Po
godzinie docieramy do Krzyżowej. To duża
posiadłość, utrzymana w super stanie, co właściwie
nie do końca pasuje do tutejszej okolicy. Po zajęciu
pokoi udajemy się na poszukiwania miejscowego
sklepu – za późno, bo tutaj o 16 w niedzielę
sklepy się zamyka. Następnie kolacja z „całkiem
normalnym“ narzekaniem. Polska grupa też już
dotarła i po kolacji jest okazja do pierwszych prób
nawiązania kontaktu. O 19 zaczyna się pierwsze
wspólne spotkanie (w pałacu! - elegancko, nie
ma co), podczas którego słyszymy o przebiegu
programu, planie posiadłości i regulaminie.
Wszystko przebiega po polsku i niemiecku. Potem
zaczyna się runda zapoznawcza (ZipZap), gra,
która trochę rozrusza uczestników. Na koniec
wszyscy wypisują na karteczkach swoje życzenia,
obawy i pytania. Kartki przyklejamy następnie do
drzewa. Tak, a potem upragniony czas wolny, który
oczywiście jest okazją do nawiązania znajomości
i komunikacji międzynarodowej.
Frage: „Und wie sind die ersten
Eindrücke?“
Kaan: „Richtig gut eigentlich“,
und Serhan gefiel es auch, aber
mit so einem Dorf musste er sich
wohl erst noch anfreunden. Aber
immerhin hatte er bereits erste
Pytanie: A jakie są pierwsze
wrażenia?
Kaan: „Właściwie naprawdę
niezłe“, Serhanowi też się
podoba, choć z taką wioską
musi się chyba najpierw oswoić.
Ale już nawiązał pierwszy
Kaan
18
Forum Dialog | 09
Serhan
Beziehungen zu zwei polnischen Mädchen geknüpft
– drei Berliner und zwei Polinnen quatschten und
machten Spielchen. Durch den Gang klang noch
Musik, Gesang und eine Gitarre, die die gute
Stimmung im Gebäude widerspiegelte.
kontakt z dwoma polskimi dziewczynami – trzech
Berlińczyków i dwie Polki gadają ze sobą i bawią się
w gry. W korytarzu dźwięczy jeszcze muzyka, śpiew
i gitara, które oddają dobrą atmosferę panującą
w budynku.
2. Tag
2. drugi
Hurra! – Alle standen zum Frühstück auf. Um
10 Uhr war Treffpunkt vor dem Schloss, und
tatsächlich waren beide Gruppen fast pünktlich
da – wenn auch noch etwas müde. Was immer
hilft um etwas wacher zu werden, ist ein kleines
Spielchen. Auf der Wiese entstand der gordische
Knoten. Alle Teilnehmer mussten blind aufeinander
zugehen und sich anfassen. Es entstand ein wildes
Durcheinander, aus dem heraus ein Kreis gebildet
werden sollte. Gar nicht so einfach, da man über
andere Leute klettern musste, um sich zu entknoten.
Danach ging es dann in getrennten Gruppen
zu einer Führung über das Gelände. Im Schloss
erfuhren wir etwas über den Feldmarschall Moltke.
Weiter ging es in das Berghaus, wo sich während
des II. Weltkrieges der Kreisauer Kreis heimlich
traf. Der Kreisauer Kreis bestand aus Protestanten,
Aristokraten, Sozialdemokraten und Katholiken,
die das Nazi-Regime ablehnten und Pläne für ein
Nachkriegsdeutschland und ein friedliches Europa
diskutierten. Zur Stauffenberg-Gruppe gab es zwar
einige Kontakte doch der Kreisauer Kreis lehnte
Widerstand mittels Gewalt ab und wollte auch
Hurra! – wszyscy wstali na śniadanie. Wszyscy mieli
się zjawić o 10 przed zamkiem i rzeczywiście obie
grupy pojawiają się niemal punktualnie – nawet
jeżeli trochę zmęczone. To, co zawsze pomoże,
żeby trochę się obudzić, to krótka wspólna zabawa.
Na łące powstaje „węzeł gordyjski“. Zadaniem
każdego uczestnika jest podejście do innego
z zamkniętymi oczami i dotknięcie go. Z tego
wielkiego poplątania rąk ma powstać krąg. To
wcale nie takie proste, bo trzeba wspinać się po
innych, żeby rozsupłać węzeł.
Następnie, podzieleni na grupy, zwiedzamy
posiadłość. W zamku dowiadujemy się czegoś o
marszałku polnym Moltke. Potem idziemy do Domu
na Wzgórzu, gdzie podczas II Wojny Światowej
odbywały się tajne spotkania Kręgu z Krzyżowej.
Krąg z Krzyżowej składał się z protestantów,
arystokratów, socjaldemokratów i katolików,
którzy odrzucali nazistowski reżim i dyskutowali o
planach powojennych Niemiec i pokojowej Europy.
Krąg kontaktował się z grupą Stauffenberga, jednak
odrzucał opór stawiany za pomocą siły i nie chciał
także arystokratycznych Wielkich Niemiec, tak
Der gordische Knoten: Die Teilnehmenden bildeten eine Menschenkette und versuchten, sich zu entknoten.
Węzeł Gordyjski: uczestnicy tworzą węzeł i staraj się odwiązać.
Forum Dialog | 09
19
kein aristokratisches Großdeutschland wie die
Stauffenberg-Gruppe. Nach dem StauffenbergAttentat flog der Kreisauer Kreis auf, so dass die
meisten Mitglieder von den Nazis hingerichtet
wurden. Wichtig im Zusammenhang mit dem
Kreisauer Kreis ist, dass Widerstand auch mit
gewaltfreien Mitteln möglich ist. Zum Abschluss
der Führung wurde uns die Geschichte von Kreisau
nach dem II. Weltkrieg vermittelt.
jak to było w przypadku grupy Stauffenberga. Po
zamachu Stauffenberga Krąg z Krzyżowej wykryto,
w efekcie czego większość jego członków została
zamordowana przez nazistów. W kontekście Kręgu
z Krzyżowej ważne jest, że możliwy jest opór bez
użycia siły. Na zakończenie rundy po posiadłości
słuchamy o historii Krzyżowej po II Wojnie
Światowej.
Besuch nach dem Mittagessen
bei drei polnischen Jugendlichen
auf dem Zimmer.
Frage: „Warum wolltet ihr an der
Jugendbegegnung teilnehmen?“
Aga: „Ich liebe diesen Platz und
Aga
war schon dreimal hier.“
Laila: „Neue Freundschaften
knüpfen.“
Frage: „Welche ersten Eindrücke
habt ihr von der Gruppe aus
Berlin?“
Magda
Aga und Magda: „Positiv. Ganz
anders als die Polen. Sie sind sehr offen. Aber
manchmal zu offen, weil sie Sachen sagen, die man
nicht sagen soll.
Frage: „Wie war eure Führung?“
Aga: „Es ist schön, wenn man hier ist und etwas
über die Geschichte lernen kann.“
Frage: „Was bedeutet für euch Widerstand? Ist das
für euch sehr wichtig?“
Aga: „Natürlich. Ich liebe mein Land und ich möchte
immer mein Land schützen.“
Laila: „Ich würde kämpfen für mein Land
und für meine Freiheit. Ich würde in einer
Oppositionsgruppe sein, um die Diktatur zu
sabotieren.“
Magda: „Ich könnte nichts machen und versuchen
zu überleben.“
Frage: „Wenn ihr an Polen denkt, was müsste noch
besser werden?“
Aga: „Menschen im Gefängnis haben es besser als
die Leute draußen auf der Straße. Ein Straftäter hat
im Gefängnis 3m2 und wenn er es nicht bekommt,
kann er es einklagen.“
Frage: „Und wenn ihr an Diskriminierung in Polen
denkt?“
Aga: „Ich habe nichts gegen Homosexuelle, möchte
aber nicht, dass sie eine Familie gründen. Ich würde
nicht gerne von Homosexuellen adoptiert werden.“
Po
obiedzie:
Odwiedziny
w pokoju trzech polskich
uczestniczek
Pytanie: Dlaczego chciałyście
brać udział w tym spotkaniu
młodzieży?
Aga: Kocham to miejsce i już
20
Forum Dialog | 09
Laila
trzy razy tu byłam.
Laila: Chcę nawiązać nowe przyjaźnie.
Pytanie: Jakie pierwsze wrażenie odniosła na was
grupa z Berlina?
Aga i Magda: Pozytywne. Są zupełnie inni niż
Polacy. Są bardzo otwarci. Ale czasami zbyt otwarci,
bo mówią rzeczy, których nie powinno się mówić.
Pytanie: Jak wam się podobało oprowadzanie?
Aga: Dobrze tu być i dowiedzieć się czegoś o tej
historii.
Pytanie: Co oznacza dla was słowo opór? Czy jest
to dla was ważne?
Aga: Oczywiście. Kocham mój kraj i chcę go zawsze
chronić.
Laila: Walczyłabym za mój kraj i moją wolność.
Byłabym w grupie opozycyjnej, żeby sabotować
dyktaturę.
Magda: A ja mogłabym nic nie robić i próbować
przeżyć.
Pytanie: Kiedy myślicie o projekcie - co mogłoby
się zmienić na lepsze?
Aga: Ludzie w więzieniu mają lepiej niż ludzie
na ulicy. Przestępca ma w więzieniu 3 metry
kwadratowe, a jak ich nie dostanie, może wystąpić
do sądu.
Pytanie: A co myślicie o dyskryminacji w Polsce?
Aga: Nie mam nic przeciwko homoseksualistom,
ale nie chcę, żeby zakładali rodziny. Nie chciałabym
zostać zaadoptowana przez homoseksualistów.
Leila: Ja też nie mam nic przeciwko nim, choć nie
podoba mi się pomysł z zakładaniem rodziny. Ale
mogą spokojnie chodzić po ulicy i się całować. Jako
czarny, homoseksualista czy ktoś taki zawsze jesteś
Gruppenarbeit: Zusammen wurde über Identitäten diskutiert.
Praca w grupach: dyskusja na temat tożsamości.
Leila: „Ich habe auch nichts dagegen, aber dass
sie eine Familie gründen können, finde ich nicht
gut. Aber die können ruhig rumlaufen und sich
knutschen. Als Schwarzer, Homosexueller oder so
wirst du immer angemacht und deshalb will ich
nicht dazu gehören. Etwas dagegen machen will
ich nicht.“
Aga: „Gott hat Mann und Frau geschaffen, um eine
Familie zu gründen und keine Homosexuellen“
Frage: „Was fällt euch zu Deutschland ein?“
Aga: „Ich habe Mitleid wegen der Erfahrungen mit
dem II. Weltkrieg. Aber ich habe viele deutsche
Freunde. Wenn ein dritter Weltkrieg käme, würden
wir auf einander losgehen.“
Magda: „Deutschland war mal ein aggressives Land
und wollte Macht haben, aber es gab auch immer
gute Deutsche, und es ist heute schon viel besser“
Laila: „Ich will mich mehr mit den Deutschen und
anderen Nationalitäten verbinden. Aber Deutsche
kommen nicht nach Polen, weil sie Angst haben,
dass ihr Auto geklaut wird. Aber die verändern
sich.“
zaczepiany i dlatego nie chcę do nich należeć. Ale
nie chcę też wystepować przeciwko nim.
Aga: Bóg stworzył mężczyznę i kobietę, a nie
homoseksualistów, żeby założyli rodzinę.
Pytanie: Co przychodzi wam na myśl przy słowie
Niemcy?
Aga: Czuję współczucie z powodu doświadczeń
II Wojny Światowej. Ale mam dużo niemieckich
przyjaciół. Gdyby zaczęła się trzecia wojna,
wystąpilibyśmy przeciwko sobie.
Magda: Niemcy były kiedyś agresywnym państwem,
które chciało mieć władzę, ale byli też zawsze
dobrzy Niemcy i dzisiaj jest już o wiele lepiej.
Laila: Chciałabym mieć więcej kontaktu
z Niemcami i innymi narodowościami. Ale Niemcy
nie przyjeżdżają do Polski, bo się boją , że ukradną
im auto. Ale to się zmienia.
Nachmittags ging es dann um Identitäten.
Wir fingen an mit dem Früchtespiel
(8 Früchte, 4 auf Deutsch, 4 auf Polnisch) bei dem
viel Bewegung angesagt war. Anschließend wurden
vier Gruppen gebildet bei denen eine andere
Gruppe eingeschätzt werden musste (Schuhgröße,
Po południu zajmujemy się tematem tożsamości.
Zaczynamy grą w owoce (8 owoców, 4 po
niemiecku, 4 po polsku), w której trzeba dużo się
ruszać. Tworzymy cztery grupy, które muszą ocenić
inną grupę (rozmiar buta, zwięrzęta domowe,
języki …). Na koniec każdy zapisuje cztery
Forum Dialog | 09
21
Haustiere, Sprachen, …). Zum Abschluss sollte jeder
vier Identitäten aufschreiben, beziehungsweise zu
welchen Gruppen man sich zugehörig fühlt.
tożsamości względnie to, do jakiej grupy czuje się
przynależnym.
Auswertung der Frage-, Wunsch- und
Ängstekarten:
Was waren die Erwartungen der Teilnehmer vor der
Jugendbegegnung?
• Unterhaltung, Spaß, bessere Sprachkenntnisse,
Religionen kennen lernen.
Was waren die Ängste?
• Fehlende Toleranz, Langeweile,
Kommunikationsprobleme.
Bestehende Fragen:
• Wie viele Gruppen sind schon nach Kreisau
kommen? (ca. 150 Gruppen pro Jahr) Wie
beeinflussen verschiedene Kulturen die
Menschen? Was denken Deutsche über Polen
und Polen über Deutsche?
Wyniki karty pytań, życzeń i obaw:
Jakie były oczekiwania uczestników przed
spotkaniem młodzieży?
• Rozrywka, zabawa, lepsze umiejętności
językowe, poznanie religii.
Jakie były obawy?
• Brak tolerancji, nuda, problemy w komunikacji.
Zadane pytania:
• Ile grup odwiedziło już Krzyżową? (ok. 150
grup rocznie) Jak różne kultury wpływają na
człowieka? Co Niemcy myślą o Polakach,
a Polacy o Niemcach?
Aus den aufgeschriebenen Identitäten vor der Pause
wurden 5 Begriffe der Gruppenzugehörigkeiten
ausgewählt: Fußballfan, Gläubiger, Partygänger,
Vegetarier und Naturfreund. Alle mussten zu
den Begriffen aufschreiben, welche Gedanken
sie zu den Gruppen hatten und diese dann in
Umschläge stecken. Anschließend traten die
Leute, die sich mit den Begriffen identifizierten
in die Mitte. Die Zuschreibungen der Teilnehmer
wurden vorgelesen, wobei deutlich wurde, dass
vieles gar nicht auf die Leute in der Mitte zutraf.
Deutlich wurde, dass die Jugendlichen und
Erwachsenen mit den Begriffen zum Teil ganz
unterschiedliche Assoziationen hatten und keine
Z zapisanych tożsamości przed przerwą wybrano 5
określeń przynależności grupowej: fan piłki nożnej,
wierzący, imprezowicz, wegetarianin i przyjaciel
natury. Wszyscy zapisują przy określeniach swoje
myśli dotyczące poszczególnych grup i chowają
zapiski do kopert. Następnie na środek wychodzą
osoby, które się identyfikują z tymi określeniami.
Czytamy, jakie tożsamości zostane przypisane
osobom ze środka i staje się jasne, że wiele nie
zgadza się z rzeczywistością. Okazało się, że zarówno
młodzież jak i dorośli mieli po części bardzo różne
skojarzenia związane z pojęciami i niemożliwy jest
jednoznaczny opis, bo każdy z nas doświadczył w
życiu czego innego i zebrał inne doznania. Niestety,
Die Teilnehmenden im Seminarraum.
Uczestnicy w sali seminaryjnej.
22
Forum Dialog | 09
einheitliche Beschreibung möglich war, weil wir alle
verschiedene Erfahrungen gemacht und Eindrücke
in unserem Leben gesammelt hatten. Leider waren
einige Jugendlich nicht immer ganz bei der Sache.
niektórzy z młodych uczestników nie potrafili
dostatecznie skoncentrować się na tym zadaniu.
Nach dem Abendbrot und einer kleiner Pause
gingen wir zum Berghaus, wo eine Lesung bei
Kerzenschein stattfand. Vorgelesen wurde ein
Brief von Moltke an seine Frau, den er wenige
Tage vor seiner Hinrichtung im Gefängnis
schrieb. Vorgetragen wurde er von Aga auf
Polnisch und anschließend von Elli auf Deutsch.
Zentrale Aussagen des Briefes waren außer seiner
Liebesbekundung zu seiner Frau, dass es wichtig
ist, zu widerstehen (gegen Hitler) und man sich
nicht seinen Glauben nehmen lassen kann, der
stärker als alles andere ist. Moltke wurde nur
dafür verurteilt, dass er Christ war! Nach der
Lesung kamen noch verschiedene Fragen und
Statements der Jugendlichen, die insbesondere
davon beeindruckt waren, dass jemand als Christ
verurteilt wurde, und die Ehefrau Moltkes ein so
aktives und sozial engagiertes Leben führte. Durch
den kalten Abend ging es zurück in die Unterkunft,
unserem Pferdestall, wo sich die Gruppen bunt
gemischt auf den Zimmern amüsierten.
Po kolacji i krótkiej przerwie udajemy się do Domu
na Wzgórzu, gdzie przy świetle świec odbywa
się wieczór literacki. Słuchamy list Moltkego do
swojej żony, który napisał przed swoją śmiercią w
więzieniu. Wersję polską czyta Aga, a niemiecką
Elli. Centralnym przesłaniem listu są słowa –
poza wyznaniem miłości do żony – o tym, że
ważne jest stawić opór (Hitlerowi) i że nie wolno
pozwolić odebrać sobie wiary, która jest silniejsza
niż wszystko inne. Moltke został skazany tylko
za to, że był chrześcijaninem! Podczas wieczoru
pojawia się wiele różnych pytań i wypowiedzi
młodzieży, która jest pod wrażeniem tego, że ktoś
mógł zostać skazany za bycie chrześcijaninem i że
żona Moltkego prowadzi tak aktywne i społecznie
zaangażowane życie. Następnie wracamy
poprzez zimny wieczór do naszej stajni, gdzie
przemieszane grupy rozlokowują się imprezowo
po pokojach.
Das kleine Interview zu Mitternacht.
Frage: „Was denkt ihr über die heutige Lesung,
den Brief von Moltke aus dem Gefängnis an seine
Frau?“
Momo: “Der war interessant, und dass er seiner
Frau mitteilt, dass sie tun soll, was sie will. Ein
bisschen schnulzig.“
Enes: „Das war “Bombe“, aber wir hätten in
getrennten Gruppen gehen sollen. Der letzte Part
war sehr gut – vor allem das Liebesbekenntnis
an seine Frau und seine
Überzeugung als Christ.“
Frage: „Was bedeutet für euch
Widerstand?“
Momo: „Dass
man
sich
gegen etwas wehrt und nicht
Momo
nachlässt.“
Enes: „Wenn ich etwas nicht
machen will, mache ich es nicht,
das ist für mich Widerstand.“
Frage: „Wann und wie würdet
ihr Widerstand leisten?“
Enes
Momo: „Wenn mich jemand
Mały wywiad o północy z Momo i Enes.
Pytanie: Co myślicie o dzisiejszym wieczorze i liście
Moltkego z więzienia do swojej żony?
Momo: Był interesujący i to, że on pisze do swojej
żony, że ma zrobić to, czego chce. Trochę to
sentymentalne.
Enes: To była „bomba“, ale powinniśmy byli iść w
osobnych grupach. Ostatnia część była bardzo
dobra – przede wszystkim wyznanie miłosne
w stosunku do żony i jego chrześcijańskie poglądy.
Pytanie: Co znaczy dla Was słowo opór?
Momo: Że bronię się przed czymś i się nie poddaję.
Enes: Jeśli czegoś nie chcę robić, nie robię tego, to
jest dla mnie opór.
Pytanie: Kiedy i jak stawiałybyście opór?
Momo: Jakby ktoś mnie zaatakował albo zaczął
bić. Zaczęłabym być aktywna, gdyby była wojna,
jak na przykład w przypadku Izraela i Palestyny.
Palestyńczycy muszą się przecież bronić.
Enes: Gdyby moja rodzina została wciągnięta
w jakąś sprawę lub gdy przydarzyłoby się jej coś
niedobrego. Albo w szkole. Opór można stawiać
w słowach, przemocy, groźbie lub poprzez zwykłe
mówienie. Mówienie jest dobre, ale u nas musisz
Forum Dialog | 09
23
angreift oder schlägt. Ich würde auch aktiv werden,
wenn es Krieg gibt, zum Beispiel wie bei Israel
und Palästina. Ich bin ja Palästinenser. Und die
Palästinenser müssen sich ja wehren.“
Enes: “Wenn meine Familie in eine Sache
einbezogen wird oder ihr etwas Unrechtes passiert.
Oder auch in der Schule. Widerstand kann in Worten
sein, Gewalt, Bedrohung, und ganz normales
Reden. Reden ist gut, aber bei uns musst du Gewalt
anwenden, weil du sonst immer das Opfer bist.“
Frage: „Was habt ihr bislang von den polnischen
Jugendlichen erfahren?“
Momo: “Die sind nett, auf jeden Fall, und sehr
korrekt. Man müsste mehr den Kontakt suchen und
nicht so schüchtern sein. Ich habe heute versucht,
mit einem Jugendlichen Kontakt zu knüpfen, und
er ist ein lustiger Typ.“
Enes: „Sie reden Deutsch, so dass man sich
verständigen kann. Sie können Fremdsprachen. Sie
sind nicht so angeberisch, sondern zurückhaltend.“
Frage: „Was haltet ihr von diesem Projekt?
Enes: „Es ist gut, dass man so billig an eine so
schönen Ort verreisen kann. Man versteht sich gut
mit denen aus Polen.“
Momo: „Ich finde es gut. Man bekommt mit, wie
die anderen über Deutschland denken und wir
etwas über die Polen und viel Neues lernen. In
Deutschland hört man immer, dass die Polen viel
klauen, aber das stimmt nicht.“
zastosować przemoc, bo inaczej zawsze będziesz
ofiarą.
Pytanie: Czego dowiedziałyście się do tej pory od
polskiej młodzieży?
Momo: Są na pewno mili i bardzo porządni.
Powinniśmy trochę bardziej szukać kontaktu, a nie
być tak nieśmiali. Dzisiaj próbowałam nawiązać
kontakt z jednym uczestnikiem, wesoły z niego typ.
Enes: Oni mówią po niemiecku, tak że można się
porozumieć. Znają języki obce. Nie szpanują, tylko
są powściągliwi.
Pytanie: Co sądzicie o tym projekcie?
Enes: Fajnie, że tak tanio można wyjechać w ładne
miejsce. Rozumiemy się dobrze z Polakami.
Momo: To dobry projekt. Można się dowiedzieć, jak
inni myślą o Niemczech, a my o Polakach i możemy
się nauczyć wiele nowego. W Niemczech słyszy się
ciągle, że Polacy kradną, ale to nieprawda.
3. trzeci
Nie wszystkim uczestnikom udaje się dotrzeć na
śniadanie, ale na szczęście zawsze czuwają małe
3. Tag
Zum Frühstück zu gehen, gelang nicht allen
Jugendlichen, aber es gibt ja immer kleine Engel,
die sich kümmern, dass niemand hungern muss.
Ärgerlich, dass die Leute nicht in der Lage waren,
pünktlich zu kommen. Mit Verspätung ging
es dann doch noch los, und zwar musste ein
Jugendlicher in die Mitte und jemanden fragen,
wie es ihm ging (natürlich auf der jeweils anderen
Sprache). So kam die Gruppe in Bewegung. Dann
kamen Robert und Elli in das Zimmer (Elli barfuß
und mit Kopftuch). Sie wiesen alle in der Runde
an, die Beine nicht zu überkreuzen. Danach
setzten die beiden sich in die Mitte – Robert hatte
Erdnüsse und gab einige an Elli ab. Anschließend
interpretierten die Jugendlichen die Situation und
meinten zum Beispiel, dass es sich um Muslime
handelte. Die Frau wäre benachteiligt gewesen
und hätte daher weniger zu essen bekommen.
24
Forum Dialog | 09
Andere Länder, andere Gesichter.
Różne kraje, różne oblicza.
Albatros: Simulation einer fremden Kultur.
Albatros: symulacja obcej kultury.
Doch die Situation beschrieb lediglich das Leben aniołki, które dbają o to, żeby nikt nie musiał
auf der Insel Albatross, wo die Frau eine wichtigere głodować. To przykre, że niektórzy nie są w stanie
Rolle als der Mann spielt und dichter an Gott ist. być punktualni. Zajęcia ruszają ze spóźnienieniem,
Die Beziehung zu Gott ist größer, wenn der Kontakt zaczynamy zabawą, w której uczestnicy wychodzą
zur Erde größer ist, den der Mann nur über die Frau na środek i pytają się nawzajem, co słychać
bekommen kann. Die Erdnüsse (Lebensmittel) (oczywiście każdy w obcym dla niego języku).
müssen vom Mann vorgekostet werden, und er ist Dzięki temu grupa może się rozruszać. Potem
abhängig von der Frau. Vermittelt werden sollte, przychodzą do nas Robert i Elli (która ma bose stopy
dass wir Situationen interpretieren, die jedoch in i chustkę na głowie). Mówią, żeby nikt w grupie nie
der Realität ganz anders sein können. Wir hatten krzyżował nóg. Następnie oboje siadają w środku
zum Beispiel die muslimische Kultur im Kopf und – Robert trzyma orzeszki ziemne i jednego daje
assoziierten Situationen entsprechend, ohne diese Elli. Na koniec uczestnicy mają zinterpretować
Bilder zu hinterfragen. Medien tragen auch dazu sytuację. Mówią więc na przykład, że chodzi o
bei, dass wir in Rastern denken. Wichtig ist es alles muzułmanów. Kobieta jest dyskryminowana
zu hinterfragen, bevor man ein Urteil abgibt. Zum i dlatego dostaje mniej do jedzenia. Jednak sytuacja
Beispiel haben wir auch Bilder zu Religionen im opisuje jedynie życie na wyspie Albatros, gdzie
Kopf, die nicht immer den Realitäten entsprechen.
kobieta odgrywa ważniejszą rolę niż mężczyzna
i jest bliżej Boga. Relacja z Bogiem jest silniejsza,
Weiter ging es mit einem kleinen Spiel: ein kiedy silniejszy jest kontakt z ziemią, który to
Klebeband wurde als „Thermometer“ auf den mężczyzna może osiągnąć tylko poprzez kobietę.
Boden geklebt und die Jugendlichen sollten sich in Orzeszki ziemne (żywność) muszą zostać najpierw
dieser Skala einordnen.
skosztowane przez mężczyznę, jest on zależny
Bist du religiös? Lebst du entsprechend der Religion? od kobiety. Przesłaniem tej scenki ma być to, że
Erstaunlich, dass viele nicht besonders danach leben. w dany sposób interpretujemy sytuacje, które w
Sollte Religion mehr Einfluss in der Gesellschaft rzeczywistości mogą oznaczać coś zupełnie innego.
haben? „Nein, weil es die Entscheidung des Einzelnen Mamy na przykład w naszej głowie obraz kultury
sein muss, an was er glaubt.“ „Es ist nicht gut, wenn muzułmańskiej, a także odpowiednie skojarzenia,
eine Religion dominiert. Kinder sollen selbständig ale nie pogłębiamy tych kwestii. Media przyczyniają
entscheiden und es sollte eine religiöse Freiheit geben.“ się do tego, że myślimy w pewnych schematach.
Forum Dialog | 09
25
Plakatarbeiten der Teilnehmenden
Plakaty uczestników.
Mehrere deutsche Jugendliche wünschten sich
mehr Einfluss von Religion, während die polnischen
Jugendlichen anders denken, weil die Kirche in
Polen einen (zu) großen Einfluss hat. Weitere
Aussage wären, dass die Vielfalt der Religionen
spannend, bereichernd und interessant ist, aber
Religionen auch zu Konflikten zwischen Menschen
führen. Die Meinungen sind sehr unterschiedlich zu
diesem Thema. Viele meinen, dass die Religionen
im Vergleich zu früher toleranter geworden sind.
Trotzdem gibt es Leute, die verallgemeinern
und von „dem bösen Moslem“ oder „bösen Juden“
reden. Auch die Medien vermitteln falsche Bilder
von Religionen. Religion sollte niemandem
aufgezwungen werden.
Nach einer Pause ging es in Gruppen mit dem
Thema Religion weiter. Jede Gruppe sollte eine der
4 großen Weltreligionen kreativ auf einem Plakat
26
Forum Dialog | 09
Ważne jest zadawanie sobie pogłębiających
pytań, zanim wyda się ocenę. Każdy z nas ma
swoje wyobrażenie o religiach, które nie zawsze
odpowiada rzeczywistości.
Następnie bierzemy udział w krótkiej zabawie:
taśma klejąca przyklejona do ziemi odgrywa
termometr, a uczestnicy mają przyporządkować
siebie na jego skali.
Czy jesteś religijny? Czy żyjesz zgodnie z regułami
religii? Zadziwiające, że wielu nie kieruje się
szczególnie nakazami religii. Czy religia powinna
mieć więcej wpływu na społeczeństwo? „Nie, bo
to, w co się wierzy, musi być decyzją każdego
z osobna“. „To niedobrze, jak dominuje jedna religia.
Dzieci powinny samodzielnie decydować i powinna
panować religijna wolność.“
Wielu niemieckich nastolatków życzy sobie więcej
wpływu na religię, podczas gdy polska młodzież
darstellen (Christentum, Islam, Buddhismus
und Judentum). Eine knappe Stunde hatten die
deutsch-polnischen Gruppen Zeit, bevor die
zweisprachige Präsentation erfolgte. In der Gruppe
kam es zu diversen Nachfragen und Ergänzungen
der „Experten“ unter uns. Der Vormittag ging
damit zu Ende.
Frage: „Wie haben dir die ersten Tage in Kreisau
gefallen?“
Alkiona: „Hier ist es wirklich schön – das Gebäude,
das Haus und das Berghaus. Die Workshops finde
ich ganz toll. Manche aus meiner Gruppe sind
offen, Deutsch zu sprechen, und deshalb finden
wir sie gut, weil es dann leichter ist zu reden. Ich
kann nicht so richtig gute Kontakte zu denen aus
der Türkei finden, aber ich weiß nicht warum. Die
sind nicht so wie wir, sondern leben anders. Nach
der sechsten Klasse habe ich ein halbes Jahr in
Berlin gewohnt und wollte nicht da bleiben. Ich
mag auch nicht die Art, wie sie Frauen behandeln.
Das ist nicht mein Leben. Vielleicht hätte ich länger
dort bleiben müssen, um mehr Kontakt zu ihnen
zu haben“
Frage: „Wie hat dir der Workshop über Religionen
gefallen?“
Alkiona: „Es war schön und es ist schön, etwas über
andere Länder und Religionen zu lernen.“
Frage: „Du glaubst an eine Religion?“
Alkiona: „Nein.“
Frage: „Und deine Eltern?“
Alkiona: „Ich lebe mit meiner Mutter zusammen.
Ihre Großeltern waren katholisch, aber nicht so
streng. Meine Mutter hat als Jugendliche auch
nicht mehr richtig geglaubt. Als ich in der 5. Klasse
war, wollte ich getauft werden und das bin ich auch.
Die Kommunion wollte ich aber nicht machen.“
Frage: „Und wenn du an die Religionen denkst,
findest du etwas gut?“
Alkiona: „Die Religion will den Menschen gut
machen, aber es gibt zu viele Regeln, die ich nicht
mag. Ich glaube, dass ich so etwas nicht brauche.“
Frage: „An was glaubst du?“
Alkiona: „Eigentlich glaube ich einfach daran, dass
ich hier bin. Dass ich glücklich werde und meine
Familie auch. Ich weiß nicht, woher diese Welt
kommt, aber ich glaube nicht, dass sie irgendein
Gott erschuf?“
Frage: „Welche Träume oder Wünsche hast du ans
Leben?“
myśli inaczej, ponieważ Kościół ma w Polsce (za)
duże wpływy. Kolejna osoba mówi, że wielość
religii jest ciekawa, wzbogacająca i interesująca, ale
religie prowadzą też do konfliktów między ludźmi.
Zdania na ten temat są bardzo podzielone. Wielu
uważa, że religie w porównaniu z tym, co było
wcześniej, stały się bardziej tolerancyjne. Mimo to
istnieją ludzie, którzy uogólniają i mówią o „złym
muzułmaninie“ czy „złym Żydzie“. Także media
przekazują nieprawdziwy wizerunek religii. Religi
nie powinno się nikomu narzucać.
Po przerwie temat religii jest kontunuowany w
grupach. Każda grupa ma w sposób kreatywny
przedstawić na plakacie jedną z czterech
wielkich religii (chrześcijaństwo, islam, buddyzm
i judaizm). Polsko-niemieckie grupy mają niecałe
pół godziny na przygotowanie dwujęzycznej
prezentacji. Pojawiają się różne dodatkowe pytania
i uzupełnienie ze strony „ekspertów“ wśród nas. Tak
kończą się zajęcia przedpołudniowe.
Pytanie: Jak podobały ci się
pierwsze dni w Krzyżowej?
Alkiona: Tu jest naprawdę
pięknie – ten pałac, wszystkie
zabudowania i Dom na
Wzgórzu.
Warsztaty
są
Alkiona
fantastyczne. Niektórzy z mojej
grupy są otwarci, mówią po niemiecku i oni nam
się podobają, bo wtedy łatwiej rozmawiać. Niezbyt
dobre kontakty mam z tymi z Turcji, ale nie wiem,
dlaczego. Oni nie są tacy jak my, żyją inaczej.
Kiedy skończyłam szóstą klasę, przez pół roku
mieszkałam w Berlinie, ale nie chciałam tam zostać.
Nie lubię, jak traktują kobiety. To nie jest moje życie.
Może, gdybym mieszkała tam dłużej, lepiej bym ich
poznała.
Pytanie: Jak podobały ci się warsztaty na temat
religii?
Alkiona: Dobrze, jak poznaje się inne kraje i inne
religie.
Pytanie: Wyznajesz jakąś religię?
Alkiona: Nie.
Pytanie: A twoi rodzice?
Alkiona: Mieszkam z mamą. Dziadkowie mamy
byli katolikami, ale niezbyt gorliwymi. Moja
mama, kiedy była młoda, też już nie była za bardzo
wierząca. Gdy byłam w piątej klasie, chciałam, żeby
mnie ochrzono i zostałam ochrzczona. Ale już do
Forum Dialog | 09
27
Alkiona: „Ich will einfach glücklich sein und auch,
dass meine Familie glücklich ist und nicht krank
wird.“
Frage: „Als du 12 Jahre alt warst, warum seid ihr
damals nach Berlin gezogen?“
Alkiona: „Meine Schwester in Berlin wollte es gerne,
damit ich Deutsch lerne, aber meine Mutter und
ich wollten dann nach 6 Monaten wieder zurück.
Ich hatte ja hier alle meine Freunde.“
Frage: „Weißt du schon, was du später machen
willst?“
Alkiona: „Ich will in Berlin oder England studieren
und nebenbei arbeiten. Aber jetzt will ich hier in
Polen sein, weil alle meine Freunde hier sind.“
Nach der Mittagspause gingen wir zum Bahnhof
Krzyżowa um in die nächste Stadt zu fahren. Świdnica
ist eine Kleinstadt mit ca. 30.000 Einwohnern.
Dort besuchten wir die sogenante Friedenskirche,
die eine ganz besondere Architektur aufweist.
Im 17. Jahrhundert erhielten die Protestanten
die Genehmigung, eine Kirche zu bauen, wofür
Ausflug zum Bahnhof Krzyżowa
Podróż do stacji Krzyżowa
28
Forum Dialog | 09
komunii nie chciałam iść.
Pytanie: Czy w religii widzisz coś dobrego?
Alkiona: Religia chce, żeby człowiek był dobry, ale
jest w niej za dużo zasad, których nie lubię. Wydaje
mi się, że nie potrzebuję czegoś takiego.
Pytanie: W co wierzysz?
Alkiona: Właściwie wierzę po prostu w to, że jestem.
Że będę szczęśliwa i moja rodzina też. Nie wiem,
skąd wziął się ten świat, ale nie wierzę, że stworzył
go jakiś Bóg.
Pytanie: Jakie masz marzenia i pragnienia
dotyczące życia?
Alkiona: Chcę być po prostu szczęśliwa i jeszcze,
żeby moja rodzina była szczęśliwa i żeby nie było
w niej chorób.
Pytanie: Dlaczego przeprowadziliście się do Berlina,
kiedy miałaś dwanaście lat?
Alkiona: Moja siostra, która jest w Berlinie, chciała,
żebym w ten sposób poznała niemiecki, ale moja
mama i ja po sześciu miesiącach wróciłyśmy.
Miałam tu przecież wszystkich moich przyjaciół.
Pytanie: Wiesz już, co będziesz robić
w przyszłości?
Alkiona: Chcę studiować w Berlinie albo w Anglii i
jednocześnie pracować. Ale teraz chcę być w Polsce,
bo tu są wszyscy moi przyjaciele.
Po przerwie obiadowej idziemy na dworzec
w Krzyżowej, żeby dostać się do sąsiedniego miasta.
Świdnica jest małym miasteczkiem, liczącym
około 30 tysięcy mieszkańców. Zwiedzamy
tam ewangelicko-augsburski Kościół Pokoju
o oryginalnej architekturze. W siedemnastym
wieku protestanci uzyskali zgodę na budowę
kościoła, pod warunkiem, że zbudują go
w przeciągu jednego roku i że do budowy użyją
tylko budulca łatwopalnego! Powstał potężny
budynek o drewnianej konstrukcji szkieletowej
(tzw. Fachwerkbau), zdolny pomieścić 7 tysięcy
osób, można go podziwiać do dzisiaj!
Po zwiedzeniu kościoła dajemy naszej młodzieży
dobrą godzinę wolnego czasu na sklepy. Pogoda,
niestety, nie sprzyjała (deszcz!), a w dodatku na dworcu
czekaliśmy trzy kwadranse na pociąg. Mimo wszystko
wypad do Świdnicy wszystkim się podoba. Po kolacji
mamy jeszcze dwie godziny zajęć sportowych:
młodzi z zapałem grają w siatkówkę, koszykówkę
albo badmintona. I co sympatyczne: chociaż są to
zajęcia dobrowolne, wszyscy, z wyjątkiem trzech
osób, w nich uczestniczą. Oczywiście po wieczornej
Sportliche Aktivitäten in der Turnhalle beim Volleyballspiel
Zajęcia sportowe w sali gimnastycznej – gra w siatkówkę.
ihnen nur 1 Jahr Bauzeit eingeräumt wurde. Eine
weitere Auflage war, dass sie ausschließlich
aus brennbarem Material hergestellt werden
durfte. Heutzutage können wir einen mächtigen
Fachwerkbau bewundern der Platz für über 7.000
Besucher bietet! Um auch mal in Geschäfte gehen
zu können, hatten unsere Jugendlichen eine gute
Stunde Freizeit. Leider spielte das Wetter nicht
mit (Regen!) und am Bahnhof warteten wir fast
eine dreiviertel Stunde auf den Zug. Spaß hat die
Aktion dennoch gebracht. Nach dem Abendessen
wurde noch zwei Stunden munter Sport getrieben:
Volleyball, Basketball und Badminton. Und das
Schöne: Obwohl es ein freiwilliges Angebot war,
sind bis auf drei Jugendliche alle dabei gewesen.
Nach dem Duschen ging das Leben natürlich wie
gewohnt auf den Zimmern weiter. Einfach schön zu
erleben, wie einfach es war, dass zwei verschiedene
Gruppen zusammen abhangen, Späße machten
und sich trotz einiger Sprachbarrieren super
verstanden. Will jemand als Pädagoge in so einer
Atmosphäre die Jugendlichen um 22 Uhr oder 23
Uhr auf ihre Zimmer zum Schlafen schicken?
Noch ein letztes Interview um Mitternacht
(während auf einem Zimmer in großer Runde
über die Existenz von Geistern
diskutiert wurde)
Frage: „Was hast du bislang von
den polnischen Jugendlichen
erfahren?“
Senem: „Also, ich weiß, dass
man sich mit denen echt gut
Senem
toalecie życie dalej toczy się w pokojach. To jest super,
gdy się widzi, jak dwie różne grupy narodowościowe
łączą się z sobą, dowcipkują i świetnie się rozumieją,
mimo barier językowych, które od czasu do czasu
dają o sobie znać. Czy w tej sytuacji pedagog miałby
sumienie kazać młodym wracać do swoich pokoi o
godzinie 22 lub 23?
Jeszcze ostatni wywiad o północy z jedną
z uczestniczek, Senem
(przeprowadzany
w czasie, gdy w jednym z pokoi w dużym gronie
dyskutowano właśnie problem istnienia duchów).
Pytanie: Czego dowiedziałaś się do tej pory o
polskiej młodzieży?
Senem: Wiem, że można się z nimi dobrze
dogadywać i że bliskie są im sprawy religii. Na
przykład rozmawialiśmy już na temat szkoły
i wakacji w Polsce. Potem rozmawialiśmy
o pieniądzach. W Polsce zarabia się o wiele mniej niż
u nas. Polska jest biedna i ich nie stać na remonty
i budowę nowoczesnych dróg.
Pytanie: Co znaczy dla ciebie Krąg z Krzyżowej?
Senem: Jak się dowiedziałam, to była grupa ludzi,
którzy dyskutowali na temat Hitlera. I nie chcieli
zgodzić się z tym, co robił.
Pytanie: W Niemczech mamy dzisiaj demokrację.
Jak być się zachowywała, gdyby znowu nastała
dyktatura?
Senem: Próbowałabym opuścić kraj, bo nie
mogłabym mówić tego, co myślę albo bym się
bała. Musiałabym też myśleć o rodzinie. Przecież
cierpielibyśmy.
Forum Dialog | 09
29
unterhalten kann und sie auch viel mit Religion
zu tun haben. Zum Beispiel haben wir uns schon
über Schule und Ferien in Polen unterhalten. Dann
haben wir über Geld gesprochen. In Polen wird
viel weniger verdient als bei uns. Polen ist sehr
arm, und sie können sich die Renovierungen und
Straßenbau nicht leisten.“
Frage: „Was bedeutet für dich der Kreisauer Kreis?“
Senem: „Was ich erfahren habe, ist, dass sie sich
zusammengesetzt und über Hitler gesprochen
haben. Und sie wollten ihm nicht zustimmen.“
Frage: „Wir leben heute in Deutschland in einer
Demokratie. Wie würdest du dich verhalten, wenn
es auf einmal wieder eine Diktatur gäbe?“
Senem: „Ich würde versuchen, aus dem Land zu
kommen, weil ich meine Meinung nicht mehr
sagen darf oder Angst hätte. Ich muss auch an
meine Familie denken. Dann würden wir ja leiden.“
Frage: „Aber momentan machst du nichts dagegen,
wenn zum Beispiel Migranten oder Schwule
geschlagen werden?“
Senem: „Solange es mich nicht betrifft, ist es mir
egal. Und ich sehe das ja auch nicht jeden Tag.“
Frage: „Was gefällt dir am besten bisher an dieser
Jugendbegegnung?“
Senem: „Ganz, ganz, ehrlich? Wir gehen leider
erst abends auf das Zimmer der Jungs und lachen
viel. Und toll ist auch, dass auch die polnischen
Jugendlichen zu uns kommen. Das andere macht
mir keinen Spaß.“
Frage: „Was ist für dich wichtig im Leben?“
Senem: „Einen guten Job zu haben, mit dem ich
leben und eine Wohnung bezahlen kann. Ich
möchte mit keinem Menschen Streit haben. Mit
meiner Familie möchte ich mich verstehen, und ich
würde gerne noch andere Länder und Menschen
kennen lernen.“
Frage: „Hast du einen Traum?“
Senem: „Ja, mein Traum ist es Erzieherin, zu werden
und viel zu reisen.“
4.Tag
Wieder ein regnerischer Morgen, was aber nicht
sehr störte, da wir mit dem Bus nach Breslau
fahren wollten. Erste Station in Breslau war das
Franziskaner-Kloster. Ein Mönch erzählte uns unter
anderem, dass man 6 Jahre studiert, das geistige
Dasein erprobt und sich in Enthaltsamkeit übt. Dazu
30
Forum Dialog | 09
Pytanie: Ale teraz nie sprzeciwiasz się jakoś
konkretnie, kiedy na przykład migranci albo
homoseksualiści stają się obiektem ataków?
Senem: Jak długo to mnie nie dotyczy, jest mi to
obojętne. I przecież nie oglądam takich rzeczy
każdego dnia.
Pytanie: Co podoba ci się najbardziej w tym
spotkaniu młodzieży?
Senem: Tak całkiem serio? Dopiero wieczorem
przychodzimy do pokoju chłopaków i możemy się
tak naprawdę pośmiać. Super, że ci z polskiej grupy
też do nas przychodzą. Poza tym mnie wszystko
inne mnie ciekawi.
Pytanie: Co dla ciebie jest ważne w życiu?
Senem: Dobra praca, która pozwoli żyć i opłacić
mieszkanie. Nie chciałabym być z nikim w konflikcie.
Chciałbym się dobrze rozumieć z rodziną, chętnie
też poznałabym jeszcze inne kraje i ludzi.
Pytanie: Masz jakieś marzenie?
Senem: Tak, moje marzenie to zostać
wychowawczynią i dużo podróżować.
4. czwarty
Znowu deszczowy poranek, co jednak nam nie
przeszkadza, bo do Wrocławia jedziemy busem. We
Wrocławiu zatrzymujemy się najpierw przy kościele
franciszkanów. Jeden z zakonników opowiada
nam między innymi, że kandydaci do klasztoru
franciszkanów studiują sześć lat, wypróbowując
życie klasztorne i ćwicząc się we wstrzemięźliwości
(chodzi tu również o rezygnację z kontaktów
seksualnych). Na pytanie, czy zakonnicy wierzą
w istnienie złych duchów, duchowny odpowiada,
że są demony, które można zwyciężyć mocną wiarą.
Opowiada też, że klasztor franciszkanów posiada
tradycję wyrobu piwa i że w wielu zakonach istniały
od wieków receptury dotyczące wytwarzania piwa.
Zakonnicy mogą pić alkohol, pod tym względem
każdy na własną odpowiedzialność musi pilnować
właściwej miary. Zakon franciszkanów roztacza
opiekę duchową nad ludźmi, zakonnicy pracują
również w szkołach oraz prowadzą kuchnię dla
ubogich, z której korzysta dziennie od 300 do
500 osób. Zakon franciszkanów utrzymuje się
z datków, nie otrzymuje od państwa żadnej
pomocy finansowej. Ubóstwo i wstrzemięźliwość
to zasadnicze cechy duchowości franciszkańskiej.
gehört auch der Verzicht auf Geschlechtsverkehr.
Auf die Frage hin, ob der Mönch an böse Geister
glaube, erwiderte dieser, dass es Dämonen gäbe, die
jedoch durch einen starken Glauben zu vertreiben
seien. Und es gibt eine Brautradition. In vielen
Klöstern wurden vor Jahrhunderten Rezepturen
für Bier erfunden. Mönche dürfen Alkohol trinken,
jedoch liegt es in der Eigenverantwortlichkeit
des Einzelnen, hiermit maßvoll umzugehen.
Das Kloster leistet in Breslau Seelsorge, geht in
Schulen und organisiert eine Armenspeisung zu
der täglich 300 bis 500 Menschen kommen. Der
Franziskanerorden ist auf Spenden angewiesen,
da er keine staatliche Unterstützung erhält. Die
Bescheidenheit und Enthaltsamkeit sind zentrale
Werte dieses christlichen Glaubens.
Nach dem Klosterbesuch gingen wir direkt in die
Nachbarschaft, wo seit 5 Jahren ein islamisches
Kulturzentrum steht. Der Imam empfing uns sehr
herzlich und fragte jeden einzelnen nach der
Herkunft. Offensichtlich war er sehr erfreut, einer
so multikulturellen Gruppe zu begegnen. Vor
allem auch deshalb, weil er und Momos Familie
aus demselben Ort stammen. Anschließend
hielt er uns einen Vortrag über die Moslems in
Breslau (ca. 300 – 700 Personen), ihre öffentlichen
Feste und die Versuche, die großen Religionen
zusammen zu bringen. Respekt vor jeder Person
und anderen Religionen sind wesentlich, um in ein
Zwiedziwszy
klasztor,
przechodzimy
do
położonego wprost w sąsiedztwie centrum kultury
islamu. Imam, duchowny muzułmański, wita nas
bardzo serdecznie i każdego z nas wypytuje, skąd
kto pochodzi. Najwyraźniej jest bardzo ucieszony
spotkaniem z grupą, złożoną z młodych ludzi
różnych kultur, a przede wszystkim dlatego, że
okazało się, że on i rodzina Momo pochodzą z tej
samej miejscowości. Na końcu wygłasza wykład
na temat muzułmanów we Wrocławiu (jest to ok.
300-700 osób), na temat świąt, jakie muzułmanie
publicznie obchodzą i inicjatyw zbliżania ku
sobie ludzi różnych religii. Szacunek dla każdego
człowieka i innych religii jest bardzo ważny, by
stosunki międzyludzkie układały się przyjaźnie.
Ciekawa była informacja, że imam jako muzułmanin
pochodzący z Palestyny nigdy nie miał problemów
we Wrocławiu. W jego przekonaniu decydujące
jest nastawienie, że jest się członkiem społeczności,
w której się żyje i w konsekwencji odpowiedni
stosunek do innych ludzi. Islam praktykowany jest
we Wrocławiu w sposób bardzo otwarty. W trakcie
rozmowy z imamem padają interesujące pytania,
na przykład o konflikt palestyński, o dżihad –
świętą wojnę (pojęcie to objaśniane jest rozmaicie)
albo o modlitwę. Potem udajemy się do meczetu.
Atmosfera staje się bardzo duchowa, kiedy
Enes i Momo, muzułmańscy uczestnicy naszych
warsztatów, pochodzący z berlińskiej dzielnicy
Neukölln, modlą się z wraz z imamem.
Gemeinsam wurden die Plakate der Gruppenarbeiten aufgehängt.
Plakaty zostaną razem zawieszone.
Forum Dialog | 09
31
friedliches Miteinander zu leben. Eine interessante
Aussage war, dass er als Moslem aus Palästina nie
Probleme in Breslau hatte. Er ist der Überzeugung,
dass entscheidend dafür ist, sich als ein Teil der
Gesellschaft zu sehen und dementsprechend
mit anderen Menschen umzugehen. Der Islam
wird hier sehr weltoffen und tolerant gelebt. Es
entwickelten sich einige interessante Diskussionen
und Fragestellungen mit dem Imam, sei es zum
Palästina-Konflikt, dem Djihad („heiliger Krieg“ – es
gibt unterschiedliche Auslegungen des Begriffes)
oder zum Beten. Nach dem Gespräch gingen
wir gemeinsam in die Moschee. Eine spirituelle
Atmosphäre machte sich breit, als unsere Neuköllner
Enes und Momo mit dem Imam beteten.
Der Ort, in dem Kloster und Moschee liegen, heißt
übrigens nicht von ungefähr „Toleranzviertel“.
Unser Abschluss war dann der Besuch der
jüdischen Synagoge. Der Rabbi erklärte uns die
Umgebung und einige wichtige jüdische Gebäude.
Auch erzählte er uns viel über einige jüdische
Wissenschaftler und die Probleme der Juden im
Dritten Reich. Spannend war dann der Besuch im
Gebetshaus, wo uns der Rabbi eine Tora zeigte und
sogar einige Zeilen aus dieser vorlas. Interessant
ist übrigens auch, dass Männer und Frauen wie im
Islam voneinander getrennt sind. Eine Tora ist das
Heiligste der Juden und die Schrift darf nicht mit
den Händen angefasst werden. Das Verhältnis zu
den anderen Religionen in Breslau ist gut, obwohl
Besuch der Synagoge.
Wizyta w synagodze.
32
Forum Dialog | 09
Dzielnica, w której położony jest kościół
franciszkanów i meczet, nieprzypadkowo nazywa
się „dzielnicą tolerancji”.
Ostatnim punktem wyjazdu do Wrocławia jest
zwiedzenie synagogi żydowskiej. Rabin opowiada
nam o okolicy synagogi i budowlach ważnych dla
kultury żydowskiej. Wiele mówi też o uczonych
pochodzenia żydowskiego i o sytuacji Żydów
w Trzeciej Rzeszy. Ciekawa jest wizyta w żydowskim
domu modlitwy, gdzie rabin pokazuje nam Torę i
odczytuje jej fragment.
Interesujące jest poza tym to, że – podobnie
jak w islamskim meczecie – mężczyźni i kobiety
musza zajmować w żydowskim domu modlitwy
osobne miejsca. Tora jest największą świętością
Żydów i nie wolno jej dotykać gołymi rękami.
Rabin zaznaczył, że relacje między religiami są we
Wrocławiu dobre, chociaż jednocześnie dodał, że
część napływających muzułmanów reprezentuje
poglądy ekstremistyczne, co utrudnia zbliżenie
do innych religii. Ciągle też jeszcze daje znać o
sobie problem antysemityzmu. Na przykład nadal
zdarzają się przypadki niszczenia cmentarzy
żydowskich, ale ogólnie wrażenie jest takie, że
sytuacja w tym względzie powoli się poprawia. Na
dalsze szczegóły zabrakło niestety czasu.
Znakomicie, że wszyscy uczestnicy warsztatów
z wielkim zainteresowaniem uczestniczyli
we wszystkich tych spotkaniach, potrafiąc
konstruktywnie odnosić się do poznawanych treści,
der Rabbi auch über hinzugezogene Moslems
erzählte, die zum Teil extremistisches Gedankengut
vertreten und das Aufeinander-Zugehen schwierig
machen würden. Probleme mit Antisemitismus
gibt es immer noch. Zum Beispiel werden jüdische
Friedhöfe noch immer geschändet, aber sein
Eindruck ist, dass die Situation langsam besser
wird. Für Details fehlte uns leider die Zeit.
nawet gdy w pewnych chwilach ich koncentracja
słabła. Na pewno jednak w trakcie tych czterech
godzin młodzież nauczyła się więcej i więcej
poznała, niż podczas całego roku zajęć z etyki
w szkole (ponieważ przedstawiono im problemy
w sposób nie wyłącznie czysto naukowy).
Nasze drogi rozchodzą się na placu przed ratuszem,
gdzie stoi potężna, kolorowa choinka. Zasłużyliśmy
Einfach super war, dass alle Jugendlichen mit na czas wolny. O godzinie 20 spotykamy się znów
großem Interesse an den Veranstaltungen w pałacu, żeby porozmawiać o zbliżającym się
teilnahmen und sich mit den verschiedenen „wieczorze międzykulturowym”. Do gotowania
Religionen konstruktiv auseinanderzusetzen zgłosiły się po cztery osoby z obydwu grup: Alkiona,
wussten, auch wenn natürlich bei einigen Leuten Marta, Kaan, Tamaya, Senem, Rosi, Paulina i Kasia.
zwischenzeitlich auch mal die Konzentration Inni dostali zadanie przygotowania programu
ein bisschen nachließ. Bestimmt aber haben kulturalnego.
unsere Jugendlichen in 4 Stunden mehr gelernt
bzw. aufgenommen als in einem ganzen Jahr Pytanie: Co podobało ci się szczególnie w naszej
im Ethikunterricht (nicht wissenschaftlich zu wycieczce do Wrocławia?
untermauernde Annahme des Verfassers).
Tamaya: Meczet, a te oba inne miejsca nie bardzo
mnie zainteresowały. Myślę już od dawna o tym,
Am riesigen und bunten Weihnachtsbaum auf żeby przejść na islam, czytałam już trochę na temat
dem Platz vor dem Rathaus trennten sich unsere Koranu.
Wege. Nach den drei sehr spannenden Besuchen Pytanie: Co zrobiło na tobie szczególne wrażenie
kam nun die verdiente Freizeit. Um 20 Uhr trafen z informacji o trzech wielkich religiach?
wir uns im Schloss, um über den kommenden Tamaya: Że w czasie modlitw możemy być obecni
„interkulturellen“ Abend zu sprechen. Zum Kochen w meczecie.
meldeten sich jeweils 4 Jugendliche aus jeder Pytanie: Jaki, twoim zdaniem, powinien być
Gruppe: Alkiona, Marta, Ali, Kaan, Tamaya, Senem, stosunek wielkich religii do siebie?
Rosi, Paulina und Kasia. Die anderen wurden Tamaya: Na pewno powinny się wzajemnie
gebeten, ein Kulturprogramm zu organisieren.
szanować, nawet jeśli są pomiędzy nimi różnice.
Pytanie: Co dla ciebie osobiście znaczy religia?
Der Rabbi zeigte eine Tora und las einige Zeilen vor.
Rabin pokazuje Torę i czyta kilka wierszy.
Forum Dialog | 09
33
Das Interview irgendwann nach
Mitternacht.
Frage: „Was hat dir am Ausflug
nach
Breslau
besonders
gefallen?“
Tamaya: „Die Moschee, aber die
Tamaya
anderen beiden haben mich
nicht so interessiert. Ich denke schon länger daran,
zum Islam zu konvertieren, und ich habe schon
einiges über den Koran gelesen“
Frage: „Was hat dich besonders an den
Informationen zu den drei großen Religionen
beeindruckt?“
Tamaya: „Das wir beim Beten in der Moschee dabei
sein durften.“
Frage: „Wie sollten deiner Meinung nach die
Religionen miteinander umgehen?“
Tamaya: „Auf jeden Fall sollten sie sich gegenseitig
respektieren, auch wenn es Widersprüche zwischen
den Religionen gibt.“
Frage: „Was bedeutet Religion für dich persönlich?“
Tamaya: „Ich finde es wichtig, dass Religion einen
wichtigeren Stellenwert in der Gesellschaft erhält.
Religion will nichts Schlechtes und den Menschen
nur den Weg weisen.“
Frage: „Glaubst du denn, dass der Mensch für sich
eine Religion braucht?“
Tamaya: „Meiner Meinung nach hat die Religion
keine schlechten Seiten. Aber jeder Mensch muss für
sich selbst entscheiden, ob und an was er glaubt.“
Frage: „Bist du mit Menschen anderer
Religionsglauben befreundet?“
Tamaya: „Ja, klar. Ich kenne nur keine Leute aus
dem Judentum. Aber ich achte eigentlich gar nicht
darauf, welche Religion meine Freunde haben.“
Frage: „Spielt Religion in deinem Alltag eine Rolle,
und wenn ja, wie?“
Tamaya: „Die Religion, die ich habe, spielt keine
große Rolle, weil ich in meinem Leben nicht viel
darüber erfahren habe.“
Frage: „Was ist für dich bislang das Schönste an der
Jugendbegegnung?“
Tamaya: „Manche Leute sehe ich jetzt mit ganz
anderen Augen.“
Tamaya: Uważam, że jest rzeczą istotną, że religie
zajmują w społeczeństwach ważną pozycję. Religia
nie pragnie niczego złego. Chce tylko wskazywać
ludziom właściwą drogę.
Pytanie: Uważasz więc, że człowiek potrzebuje dla
siebie religii?
Tamaya: Według mnie w religii nie ma złych stron.
Ale każdy człowiek musi sam zdecydować, czy i
w co chce wierzyć.
Pytanie: Czy przyjaźnisz się z osobami innych
wyznań?
Tamaya: Tak, jasne. Nie mam tylko znajomych wśród
wyznawców judaizm. Ale nie zwracam właściwie
uwagi na to, jaką religię wyznają moi przyjaciele.
Pytanie: Czy religia w twoim życiu codziennym
odgrywa jakąś rolę, a jeśli tak, to jaką?
Tamaya: Religia, którą mam, nie odgrywa większej
roli, bo nie doświadczyłam jej jeszcze za bardzo
w swoim życiu.
Pytanie: Co dla ciebie jest najpiękniejsze w tym
naszym spotkaniu młodzieży?
Tamaya: Na niektóre osoby patrzę teraz zupełnie
innymi oczami.
5. dzień
Na śniadanie zdążają tylko niektórzy. Ci z grupy
odpowiedzialnej za przygotowanie jedzenia
też jakoś zabierają się do tego niemrawo, co
5. Tag
Zum Frühstück schafften es nur wenige Jugendliche.
Und auch die „Kochgruppe“ trudelte nur nach und
34
Forum Dialog | 09
Rollenspiele: Multikulturalität
Role Playing: Wielokulturowość
Gemeinsames Kochen: Viel Arbeit, die jedoch großen Spaß bereitete.
Wspólne gotowanie: dużo pracy, ale przygotowania dają dużo radości.
nach oder gar nicht ein, was zu Beginn für eine
negative Stimmung sorgte. Gemeinsam wurde der
Speisenplan besprochen, unter anderem waren
Couscous, Hähnchen, Obstsalat, Eis, Salat und
Piroggen drauf. Nach einem Aufwärmspiel gab es
die sogenannte Kultursimulation, wobei es um das
Thema „Multikulturalität“ ging. Jede Person bekam
eine Karte mit einer „Identität“ die nachgespielt
werden sollte. Nach 20 Minuten kam die Gruppe
wieder auf einem „Bahnhof“ zusammen, wo
die Jugendlichen ihre „Rollen“ spielten. Für die
Rollendarstellung konnten diverse Gegenstände,
Stoffe, etc. benutzt werden. Rollen: zwei Nonnen
auf dem Weg in die Türkei, um etwas über die
Kultur zu erfahren, oder der Obdachlose, der früher
mal reich war und sehr an Kultur interessiert ist.
Weitere Rollen: Ex-Häftling, Putzfrau, Fußballfan,
Homosexueller, vietnamesischer Blumenverkäufer,
und Bettler. Zwischendurch erhielten die
Jugendlichen Beschreibungen ihrer „Rollen“, die
überhaupt nicht den üblichen Stereotypen
entsprachen. Das Feedback: es war schwierig, die
Rolle zu wechseln, nachdem man vorher nach
eigenen Vorstellungen gespielt hatte. Nicht immer
fand man sich in seiner Rolle zu recht. Am Anfang
hatte man die bestehenden Bilder und Vorurteile
nachgespielt und plötzlich musste man eine völlig
andere Person darstellen.
Spannend war die anschließende Diskussion,
in der es am Beispiel „Obdachlose“ um unsere
voreingenommenen Meinungen und Stereotypen
ging. Die Meinungen gingen hierbei sehr
auseinander. Sind Obdachlose an ihrer Situation
na początku sprawia, że atmosfera nie jest zbyt
sympatyczna. Wreszcie wspólnie ustalamy menu:
kus-kus, kurczak, sałatka owocowa, lody, sałata
i pierogi. Po rozgrzewce, którą staje się pewna
zabawa, następuje „symulowanie kultury”, przy
czym chodzi o wielokulturowość. Każdy dostaje
kartkę z„tożsamością”, którą ma plastycznie pokazać.
Po 20 minutach grupa wraca znowu na „dworzec”,
gdzie młodzi ludzie odgrywają wylosowane „role”.
Aby wykonać to zadanie, można posługiwać
się rozmaitymi przedmiotami, materiałami
itd. Przykładowe role: dwie zakonnice, które są
w drodze do Turcji, chcąc się dowiedzieć czegoś o
tamtej kulturze, następnie – bezdomny, który był
kiedyś bogaty i bardzo interesuje się kulturą, potem
były więzień, sprzątaczka, kibic drużyny futbolowej,
homoseksualista, wietnamski sprzedawca kwiatów
i żebrak. W międzyczasie młodzi ludzie otrzymują
inny opis swojej roli, który w ogóle nie odpowiada
stereotypowemu jej obrazowi. Feadback: trudno
zmienić rolę, kiedy wcześniej grało się ją według
własnych wyobrażeń. Nie wszyscy dobrze radzili
więc sobie z tym zadaniem. Na początku ktoś
odgrywał typowy portret jakiejś postaci, w czym
widać było powszechnie funkcjonujące uprzedzenia,
a tu nagle musiał zagrać kogoś zupełnie innego.
Interesująca jest końcowa dyskusja, w której –
na przykładzie ludzi bezdomnych – chodzi o
pokazanie stereotypów. Zdania tutaj są bardzo
podzielone. Czy bezdomni sami są winni swojej
sytuacji i powinni sami się starać wyjść ze swojego
fatalnego położenia, czy też my, jako współbracia,
powinniśmy poczuwać się do odpowiedzialności,
by im pomóc? Najczęściej widzimy tylko tego
Forum Dialog | 09
35
Sind Obdachlose an ihrer Situation selbst Schuld?
Czy bezdomni są winni za swoja sytuacje?
selbst Schuld und müssten alleine versuchen, aus „brudnego” albo „wstawionego” bezdomnego, nie
ihrer Misere herauszukommen, oder sind wir als znając historii życia, która doprowadziła go do jego
Mitmenschen in der Verantwortung, auch diesen obecnej biedy. Dobre przykłady podawali niektórzy
Menschen zu helfen? Wir sehen meistens nur z zarówno polskich jak i niemieckich uczestników
den „dreckigen“ oder „besoffenen“ Obdachlosen, warsztatów. Opisywali w nich, jak sami reagują
ohne zu wissen, welche Lebensgeschichte er w kontakcie z bezdomnymi (dawanie pieniędzy
hinter sich hat, die ihn in seine schlechte Lage czy jedzenia) i jakie są ich doświadczenia. Padło też
gebracht hat. Gute Beispiele kamen von einzelnen pytanie, dlaczego w ogóle izolujemy niektóre grupy
polnischen und deutschen Jugendlichen, in denen społeczne – właśnie na przykład bezdomnych,
sie beschrieben, wie sie selbst handeln (z.B. Geld ale już nie przedsiębiorców, którzy wykorzystują
oder Essen geben) oder welche persönlichen pracowników ani gwałcicieli? Za podsumowanie
Erfahrungen sie gemacht hatten. Auch stellte tej dyskusji można przyjąć wskazówkę, że jest
sich die Frage, warum wir überhaupt bestimmte ważne, by wychodzić ku drugiemu człowiekowi,
Personengruppen ausgrenzen. Warum sind es zanim go w myślach osądzimy albo zaczniemy
zum Beispiel die Obdachlosen, aber nicht der stygmatyzować, bo nasze „szufladkujące myślenie”
ausbeutende Unternehmer oder Gewalttäter? Als często bywa nietrafne.
Resume ließ sich sagen, dass es immer wichtig
ist, auf Menschen zuzugehen, bevor wir sie Po przerwie obiadowej spotykamy się w stajni,
verurteilen oder stigmatisieren, da sich so unser gdzie nasza grupa przygotowująca posiłek bierze
się żwawo do pracy, a pozostali, odpowiedzialni
„Schubladendenken“ oft relativieren lässt.
za część „kulturalną” dzielą się na mniejsze grupy.
Nach der Mittagspause trafen wir uns im Kuhstall, W jednej ćwiczymy utwory muzyczne, w drugiej
wo sich die deutsch-polnische Kochgruppe scenkę przedstawiającą uliczne prostytutki,
so richtig ins Zeug legte. Die Jugendlichen a w trzeciej przygotowujemy przedstawienie
bildeten kleine Gruppen, um Musikstücke w konwencji szopki. Podczas tych przygotowań
einzuüben, eine Kiezsituation darzustellen und nasza Dudu z wielką wyobraźnią i zaangażowaniem
eine kleine Krippendarstellung einzustudieren. przystroiła i nakryła stół.
Währenddessen deckte unsere Dudu mit viel
Jedzenie jest fantastyczne. Ma w sobie smaki
Hingabe und Kreativität den Tisch.
36
Forum Dialog | 09
Das Essen war ein Traum mit einem Hauch von
Bangkok, Beirut und Krakau. Nach dem Essen
fand dann der kulturelle Höhepunkt „Polen meets
Neukölln“ statt. Die polnische Gruppe führte das
Krippenspiel auf und sang einige Lieder mit dem
krönenden Abschluss für alle: „Stille Nacht Heilige
Nacht“. Danach die Spontis aus Neukölln, die eine
U-Bahnszene spielten in der Bettler, Ghetto-Boys
und Breaker auftauchten. Dann spielte unser
Musiktalent Krispin drei wunderschöne Stücke, und
Laila zeigte, was sie am Klavier kann, bevor noch
einmal die „Neukölln-Boys“ einen kurzen Auftritt
hatten. Mit viel Unterhaltung und Spaß ging der
interkulturelle Abend zu Ende.
Bangkoku, Bejrutu i Krakowa. Po nim następuje
punkt kulminacyjny pt. Polska spotyka się
z Neukölln. Grupa polska przedstawia widowisko
jasełkowe. Pojawia się też kilka kolęd, a na końcu
znana wszystkim „Cicha noc święta noc”. Potem
na scenę wychodzą chłopcy z Neukölln, tak zwani
spontis, odgrywając scenę z metra berlińskiego, w
której występują takie postacie jak żebracy, ghettoboys i breakerzy. Później gra nasz utalentowany
muzycznie Krispin, a po nim Laila, która pokazała,
co potrafi na pianinie. Na koniec raz jeszcze
w krótkim występie wystąpili „chłopcy z Neukölln”.
Wypełniony żywymi rozmowami i żartami wieczór
międzykulturowy powoli dobiegł końca.
In der Bar gegen halb zehn ein
kleines Interview.
Frage: „Wie fandest du die
Kochaktion?“
Franziska: „Ich fand die cool,
weil man Kontakt mit den
Franziska
anderen hatte und man musste
sich verständigen.“
Frage: „Und die kulturellen Aufführungen?“
Franziska: „Ich fand´s lustig und unterhaltsam.
Man konnte gut lachen. Wenn man sich Gedanken
macht, macht es auch Spaß.“
Frage: „Wie findest du die polnische Gruppe?“
Franziska: „Manche fand ich zurückhaltend, aber
mit einigen habe ich mich richtig gut verstanden.“
Frage: „Was hat dir bislang am besten in Kreisau
gefallen?“
Franziska: „Das Kochen und das Spiel Gordischer
Knoten.“
Frage: „Würdest du noch einmal an einer
internationalen Jugendbegegnung teilnehmen
und wenn ja, warum?“
Franziska: „Ja, weil ich es gut finde, dass man sich
nicht nur mit Sprachen, sondern auch Körper- und
Zeichensprache unterhält. Außerdem lernt man
neue Leute kennen.“
Frage: „Und was sollte deiner Meinung nach
anders sein, wenn du an diese Jugendbegegnung
denkst?“
Franziska: „Man müsste ein halbes Jahr vor der
Jugendbegegnung mit den Vorbereitungen
anfangen und auch ein bisschen die Sprache
lernen.“
Krótki wywiad z Franziską w barze o wpół do
dziesiątej.
Pytanie: Jak podobała ci się akcja gotowania na
wieczór międzykulturowy?
Franciska: Była według mnie super, bo miało się
kontakt z innymi i trzeba się było zrozumieć.
Pytanie: A wieczór kulturalny?
Franciska: Dla mnie było zabawnie i ciekawie.
Można się było nieźle pośmiać. Przyjemne też jest,
kiedy się dyskutuje na różne tematy.
Pytanie: Jak podoba ci się grupa polska?
Franciska: Niektórzy byli zamknięci, ale z innymi
rozumiałam się naprawdę dobrze.
Pytanie: Co, jak dotychczas, podobało ci się
najbardziej na warsztatach w Krzyżowej?
Franciska: Gotowanie i gra „węzeł gordyjski”.
Pytanie: Czy wzięłabyś udział jeszcze raz
w podobnym spotkaniu młodzieży, a jeśli tak, to
dlaczego?
Franciska: Tak, ponieważ uważam, że dobrze jest
porozumiewać się nie tylko językiem, ale także
mową ciała i językiem znaków. Poza tym poznaje
się nowych ludzi.
Pytanie: A co mogło by wyglądać inaczej na takich
warsztatach?
Franciska: Należałoby zacząć przygotowania do
warsztatów pół roku wcześniej i pouczyć się trochę
wcześniej języka.
Forum Dialog | 09
37
6. Tag
6. szósty
Der letzte „Arbeitstag“. Um 10 Uhr trafen
sich die Gruppen, um Partnerinterviews
zur Jugendbegegnung und eine Kollage in
Kleingruppen zu erstellen, die in die Broschüre
einfließen soll. Die Interviews liefen recht gut
trotz der bestehenden Sprachbarrieren. Zu dem
ausgeteilten Fragebogen erhielten die Gruppen
auch einen Fotoapparat, um sich gegenseitig
fotografieren zu können. In denselben Gruppen
wurde dann an den Kollagen gearbeitet die
noch einmal die Erfahrungen und Erlebnisse der
vergangenen Tage in Kreisau reflektieren sollten.
Auch in diesem Workshop verständigten sich
die Jugendlichen untereinander mit „Händen
und Füßen“, gebrochenem Englisch oder mit
Übersetzungen. Es entstanden interessante Werke,
die vor allem die verschiedenen Nationalitäten,
das gemeinsame Agieren und das Programm der
Jugendbegegnung widerspiegelten.
Ostatni „dzień pracy”. O dziesiątej grupy spotykają
się, żeby przeprowadzać wśród siebie wywiady
parami dotyczące oceny warsztatów i wykonać
małe kolaże, które mają wejść do pewnej broszury.
Wywiady toczą się sprawnie, mimo istniejących
barier językowych. Oprócz formularzy z pytaniami,
które otrzymał każdy z uczestników, grupy dostały
też aparat fotograficzny, by móc się fotografować.
W tych samych grupach pracujemy potem nad
kolażami i jeszcze raz rozmawiamy o spędzonych
wspólnie dniach, przeżyciach i doświadczeniach
z nimi związanych. Również i w tych warsztatach
młodzież porozumiewa się „rękami i nogami”,
łamanym angielskim albo poprzez osobę
tłumaczącą. Powstają interesujące dzieła, w których
odbijają się odrębności narodowościowe, wspólne
działania i program warsztatów dla młodzieży
w Krzyżowej.
Mittags stand hoher politischer Besuch in Kreisau
an (unter anderem der Bundestagspräsident). Ein
Mauerstück aus Berlin sollte feierlich eingeweiht
werden, dass die deutsch-polnische Versöhnung
und den Anteil der Polen am Mauerfall symbolisieren
soll. 10 unserer Jugendlichen wurde die Ehre
zuteil, das Mauerstück nach den Ansprachen zu
enthüllen und gemeinsam mit dem Staatsbesuch
fotografiert zu werden. Dafür mussten sie aber
auch lange in der Kälte stehen, weil sich die Politiker
verspäteten. Also sind nicht nur Jugendliche
immer die Zuspätkommer! Den Jugendlichen
schien die Zeremonie gefallen zu haben. Nach dem
Mittagessen und einer kurzen Pause wurden die
Kollagen vollendet und aufgehängt. Die Evaluation
wurde in großem Stuhlkreis gemacht.
Na południe zapowiedziana jest w Krzyżowej
wizyta polityczna na wysokim szczeblu (między
innymi prezydenta Bundestagu). Ma nastąpić
uroczyste wmurowanie kawałka muru berlińskiego
jako symbolu niemiecko-polskiego pojednania
i udziału Polaków w upadku muru. Dziesięcioro
spośród naszej grupy dostępuje zaszczytu
odsłonięcia tego kawałka muru po skończonych
przemowach oficjalnych i sfotografowania się
z delegacją wysoko postawionych gości. Za to
muszą jednak długo czekać na zimnie, ponieważ
politycy się spóźniają. A więc nie tylko młodzież
należy do spóźnialskich! Jak się wydaje, młodym
ludziom ceremonia się przypada do gustu.
Po obiedzie i krótkiej przerwie zostają ukończone
i zawieszone kolaże. Ich oceny dokonujemy, siedząc
na krzesłach w dużym kręgu.
Kaum Zeit zum Durchatmen nach der Evaluation, Zaledwie skończyliśmy, a już trzeba iść do hali
weil es direkt zum Capoeira in die Sporthalle ging. sportowej na kapoeirę (dynamiczne układy
Dort konnten sich die Jugendlichen körperlich und z elementami tańca, akrobacji i rytmu, uprawiane
musikalisch verausgaben. Ein Hauch von Brasilien na tle muzyki, oparte na sztuce walki brazylijskiej
kehrte damit in das verregnete Kreisau ein. Doch – tłum.). Młodzież może fizycznie i muzycznie się
sollte die körperliche Anstrengung beim Capoeira wyszaleć. Do zalanej deszczem Krzyżowej wkracza
Auswirkungen auf die nächtlichen Energien haben? nastrój brazylijski. Czy ten fizyczny wysiłek przy
Zumindest reichte es noch zur Abschlussdisco, bei kapoeirze ma wpływ na energię, jakiej młodzież
der letzte Kräfte freigesetzt wurden. Tänzerische będzie potrzebować jeszcze tej nocy? W każdym
Qualitäten der Mädchen und viel Spaß bestimmten razie starcza jej jeszcze aż do pożegnalnej dyskoteki,
die ausgelassene Stimmung im Clubkeller.
która wyzwala jeszcze raz dynamizm uczestników
38
Forum Dialog | 09
7. Tag
Was blieb, war ein letztes Frühstück, die Koffer
zu packen, der E-Mail-Austausch zwischen den
Jugendlichen, ein herzlicher Abschied voneinander,
ein bisschen Traurigkeit, sich nun wieder zu trennen
und die Heimreise.
Zwei Gruppen blicken auf eine spannende Woche
zurück, die sie gedanklich in ihren Alltag mitnehmen.
Verschiedene Religionen, Lebensverhältnisse,
Erfahrungen und Bildungsniveaus der 22
Jugendlichen waren im Miteinander kein
Hindernis, sondern für jeden einzelnen eine
Bereicherung. Die Jugendbegegnung in Kreisau
zeigte uns, dass Jugendliche unabhängig von ihrer
Herkunft innerhalb weniger Tage viele Grenzen
überwinden, Vorurteile abbauen und aufeinander
zugehen können. Eine Bestätigung dafür ist auch,
dass alle Teilnehmenden gerne wieder an einer
Jugendbegegnung teilnehmen würden.
Thomas Herzog Thomas Herzog Thomas Herzog Tho
ist 46 Jahre alt, staatlich anerkannter Erzieher und DiplomSozialpädagoge/-arbeiter. Bei Südstadt e.V. ist er seit 2008
als Schulsozialarbeiter in der Liebig-Schule und WaltDisney-Grundschule in Neukölln beschäftigt. Momentan ist
er zudem in zwei Projekten mit Kindern und Jugendlichen
als Honorarkraft tätig, die von Südstadt e.V. bzw. cultures
interactive e.V. durchgeführt werden. U.a. war er mehrere
Jahre in der aufsuchenden Jugendarbeit in Neukölln tätig,
entwickelte beim gemeinnützigen Träger CEPA Colectivo de Prevención e Inserción Andalucía in
Spanien die Fan-Projekt-Arbeit mit Fußballfans,
führte internationale Jugendbegegnungen durch
und koordinierte verschiedenste Projekte gegen
Rassismus und Diskriminierung.
warsztatów. Swobodny nastrój w piwnicznym
klubie wyrażają taneczne umiejętności dziewcząt
i ogólna radosna atmosfera.
7. siódmy
Zostało nam jeszcze ostatnie śniadanie, pakowanie
walizek, wymiana adresów mailowych, serdeczne
pożegnanie, trochę smutku, że trzeba się żegnać
i – powrót do domów.
Dwie grupy młodzieży wracają w myślach do
spędzonego wspólnie tygodnia i wspomnienia te
zabierają z sobą w swoją codzienność. Odmienne
religie, inne warunki życia, inne doświadczenia
i różny poziom wykształcenia nie stanowiły
przeszkody we wzajemnym obcowaniu, lecz je
wzbogacały. Spotkanie młodzieży w Krzyżowej
pokazało nam, że młodzi ludzie, niezależnie od
pochodzenia, potrafią w przeciągu kilku zaledwie
dni pokonać wiele barier oraz uprzedzeń i zbliżyć
się do siebie. Potwierdzeniem tego jest fakt, że
wszyscy uczestnicy warsztatów deklarowali chęć
powtórnego udziału w podobnym spotkaniu
w przyszłości.
Thomas Herzog Thomas Herzog Thomas Herzog Tho
46-letni Thomas Herzog jest uznanym w kraju pedagogiem
i pracownikiem socjalnym. Od 2008 jest zatrudniony jako
pracownik socjalny w Szkole Liebig i podstawówce Walt
Disney w Neukölln. Obecnie jest również zaangażowany
w dwa projekty, które są organizowane przez Südstadttadt e.V.
oraz Cultures Interactive e.V.
Thomas Herzog pracował, miedzy innymi, przez kilka lat z
młodzieżą w Neukölln, poprzez organizacje CEPA - Colectivo
de Prevención e Inserción Andalucía stworzył
projekt z kibicami piłki nożnej (Fan-Projekt-Arbeit),
a także prowadził międzynarodowe spotkania
młodzieży i koordynował różne projekty przeciw
rasizmowi i dyskryminacji.
Forum Dialog | 09
39
EWALUACJA EWALUACJA EWALU
40
Forum Dialog | 09
NG AUSWERTUNG AUSWERTUNG
Forum Dialog | 09
41
Reflexionen der projektleitung reflexion
ojEKTU Refleksje koordynatorów projektu
Die Schulleitung der Liebig-Schule hat das
durchgeführte Projekt mit der Kreisau-Initiative
für die teilnehmenden Schülerinnen und Schüler
als sehr erfolgreich wahrgenommen. Dies zeigte
sich durch die aktive Teilnahme der Jugendlichen
in der 10. Klasse in den Workshops zur Vor- und
Nachbereitung sowie bei der Jugendbegegnung
in Kreisau selbst. Die Jugendlichen konnten
durch die behandelten Themen insbesondere
ihr Wissen über die verschiedenen Religionen
vertiefen und festigten sowie eigene Erfahrungen
durch die Jugendbegegnung in Kreisau sammeln.
Im Auswertungsgespräch der erweiterten
Schulleitung wurde dies sehr deutlich und eine
Fortführung des Projektes angeregt.
R. Fischer
Dyrekcja szkoły Liebig-Schule uznała projekt
realizowany przez Kreisau-Initiative jako bardzo
udany. Dowodem tego było aktywne uczestnictwo
uczniów z 10 klasy w przygotowaniach jak
i ewaluacji projektu, a także aktywne uczestnictwo
podczas już samego spotkania. Młodzi ludzie mogli
pogłębić i ugruntować swoja wiedzę na temat
rożnych religii, a także poprzez same spotkanie w
Krzyżowej zebrać rożne doświadczenia. Podczas
spotkania ewaluacyjnego dyrekcji szkół było to
jasne i zaproponowano kontynuacje projektu.
R. Fisher
Dyrektor Liebig-Schule
Schulleiter Liebig-Schule
Interkulturelle Projekte sind immer sehr spannend.
Als Teamer hofft man immer, dass zwischen den
Gruppen ein guter Kontakt entsteht, was bei
diesem Projekt der Fall gewesen ist. Das Forum
Dialog war mein letztes Projekt in einem sehr
intensiven Jubiläumsjahr in Kreisau. So war diese
bunte, fröhliche Gruppe voller unterschiedlicher
Persönlichkeiten ein sehr schöner Jahresabschluss,
der Freude auf mehr so aufgeschlossene und
lebensfrohe junge Menschen gemacht hat.
Großartig war die Vielfalt an unterschiedlichen
Religionen und Glaubensansätzen in der Gruppe
und der offene und tolerante Austausch darüber. Ich
denke, die Jugendlichen haben viel mitgenommen
aus dem Projekt und werden die Erkenntnisse für
ihr weiteres Leben nutzen können.
E. Kosek
Projekty międzykulturowe są zawsze bardzo
ekscytujące. Trener zawsze ma nadzieje, że grupa
złapie dobry kontakt, co właśnie stało się podczas
tego projektu. Forum Dialog było moim ostatnim
projektem podczas bardzo intensywnego
jubileuszowego roku w Krzyżowej. Praca z tą
właśnie kolorową, wesołą grupą, pełną różnych
osobowości była świetnym zakończeniem roku.
Różnorodność religii w grupie pozwoliła na
otwartą i tolerancyjną wymianę doświadczeń.
Myślę, że uczestnicy wiele skorzystali na tym
projekcie i wynieśli doświadczenia które mogą użyć
w przyszłości.
E. Kosek
Die Begeisterung der Schüler war groß, als wir „Entuzjazm uczniów był bardzo duży kiedy
den ehemaligen weißen Gutshof in Kreisau mijaliśmy dom w Krzyżowej. Następne dni również
passierten. Auch in den nächsten Tagen wurden nas nie rozczarowały. Wszystko było bardzo dobrze
wir nicht enttäuscht. Alles war sehr gut durch zorganizowane przez Elli, Michaela i Roberta.
die Projektleitung Elli, Michael und Robert Nasza wielokulturowa grupa uczniów, głównie
organisiert. Unsere multikulturelle hauptsächlich muzułmańskich razem z polska grupa uczniów
muslimische Schülergruppe (R10) von der Liebig- poprzez zabawy, czytanie tekstów, wykłady
Oberschule Berlin-Rudow erhielt in Kreisau durch historyczne i religijne, zwiedzanie miejsc o
42
Forum Dialog | 09
Spiele, Lesungen, geschichtliche und religiöse
Vorträge, durch Besichtigungen von Kultur- und
Religionsstätten zusammen mit einer polnischen
Schülergruppe die Möglichkeit, die Religion
der polnischen Schüler und der Bevölkerung
kennenzulernen, zu tolerieren und zu akzeptieren.
Umgekehrt natürlich auch...! Interessant fanden
alle die Führungen und Besichtigungen der Stadt
Breslau mit dem muslimischen Zentrum, der
jüdischen Synagoge und dem Franziskanerkloster
(Toleranzviertel). Desweiteren hat den Schülern
das gemeinsame Einkaufen und Kochen von
internationalen Gerichten sehr gefallen. Ergebnis
war auch, dass sich aus den Tagen in Kreisau
Kontakte und Freundschaften entwickelt haben...
K. Milge
znaczeniu kulturowym i religijnym, miała okazje
dowiedzieć się czegoś więcej o religii polskich
uczniów i polskiego społeczeństwa, a także o
tolerancji i akceptacji.. I odwrotnie oczywiście
też...! Wszyscy uznali za bardzo ciekawe zwiedzanie
muzułmańskiego centrum, jak również żydowskiej
synagogi i kościoła franciszkańskiego w Dzielnicy
Dobrego Szacunku. Ponadto uczniom bardzo
podobały się wspólne zakupy i wspólne gotowanie
narodowych potraw. W rezultacie podczas tych
kilku dni w Krzyżowej rozwinęły się kontakty
i przyjaźnie...”
K. Milge
Ich freue mich sehr, dass ich die Gelegenheit
hatte, mit den Jugendlichen aus unserer Schule
an den Workshops in Kreisau teilzunehmen.
Erstens deshalb, da ich noch nie in Kreisau war
und der Palastkomplex und die Geschichte
der Familie von Moltke mich sehr beeindruckt
haben. Zweitens deshalb, da ich so viele nette
und offene Leute kennen gelernt habe und
die Workshops mit Elli und Robert mir auch
Spaß gemacht haben. Drittens bin ich sehr
zufrieden, dass die polnischen und deutschen
Jugendlichen so toll zusammen gearbeitet und
sich in der Freizeit unterhalten haben. Ich weiss
auch, dass sie manches gelernt und viele neue
Erfahrungen gemacht haben. Ich bin überzeugt,
dass die Kontakte mit anderen Nationalitäten
und Religionen uns helfen, gegenseitige Toleranz
zu bauen und zu lernen, dass man die Menschen
nicht oberflächlich beurteilen darf.
T. Herzog
Cieszę się bardzo, że miałam okazję wraz
z młodzieżą z naszej szkoły wziąć udział
w warsztatach w Krzyżowej. Po pierwsze dlatego,
że nigdy nie byłam w Krzyżowej i kompleks
pałacowy oraz historia rodziny von Moltke
wywarły na mnie duże wrażenie. Po drugie
dlatego, że poznałam wielu miłych i otwartych
ludzi, a warsztaty z Elli i Robertem bardzo mi się
podobały. Po trzecie jestem zadowolona, że polska
i niemiecka młodzież chętnie współpracowała
i spędzała razem czas wolny. Wiem na pewno, że
czegoś się nauczyli i zdobyli nowe doświadczenia.
Jestem przekonana, że kontakt z osobami innej
narodowości i wyznawcami różnych religii pomaga
budować wzajemną tolerancję i uczy nas, że nie
należy oceniać ludzi powierzchownie.
T. Herzog
Bei dem Projekt „Forum Dialog“ hat mich
besonders die Zusammenarbeit zwischen
Institutionen der formalen und der nonformalen
Bildungsarbeit gereizt. Ich denke, dass durch unsere
Zusammenarbeit die Stärken aller Beteiligten in
ein Projekt eingeflossen sind, von dem am Ende
vor allem die jungen Menschen aus Deutschland
und Polen vor Ort in Kreisau und natürlich darüber
hinaus profitiert haben.
M. Teffel
W projekcie „Forum Dialogu” szczególnie podobała
mi się współpraca pomiędzy instytucjami edukacji
formalnej i nieformalnej. Myślę, że poprzez tą
współprace odzwierciedlone zostały mocne punkty
każdej ze stron. W efekcie podczas spotkania
w Krzyżowej najbardziej zyskali na tym młodzi
ludzie z Polski i Niemiec.
M. Teffel
Forum Dialog | 09
43
Aus meiner Sicht war das Forum Dialog eine
sehr interessante Erfahrung, weil es neben den
kulturellen Dialog auch einen Dialog zwischen
unterschiedlichen sozialen Gruppen befördert hat.
Dadurch wurde mehr als nur deutsch-polnisches
Kennenlernen gefördert, sondern ein Verständnis
für Gruppenbeziehungen in anderen sozialen
Milieus geschaffen. Trotz der Unterschiede haben
sich die Gruppen nicht nur gut miteinander
integriert, sondern auch die Gruppenerfahrung
reflektiert. Ich hoffe, dass die Veranstaltung sowohl
für die deutsche als auch für die polnische Gruppe
Anlass bot, über eigene Selbstverständlichkeiten
zu reflektieren.
R. Werner
Z mojego punktu widzenia, Forum Dialog było
bardzo ciekawym doświadczeniem, ponieważ
oprócz dialogu kulturowego promuje ono również
dialog pomiędzy różnymi grupami społecznymi.
W ten sposób nie tylko promowane jest poznanie
polsko-niemieckie ale także zrozumienie pomiędzy
różnymi grupami społecznymi. Pomimo różnic, te
grupy nie tylko świetnie się ze sobą integrowały
ale także wspólnie zastanowiły się nad własnymi
doświadczeniami. Mam nadzieję, że to spotkanie
dało okazje niemieckiej jak i polskiej grupie do
zastanowienia się nad własnymi przekonaniami.
R. Werner
Reflexionen der Teilnehmenden reflexion
LEKSJE uczestników Refleksje uczestników
Die Begegnung in Kreisau war für mich eine
einmalige Erfahrung, die ich unbedingt noch
einmal erleben möchte. Ich habe tolle Menschen
kennengelernt, die ich sicherlich für immer in
meinem Gedächtnis behalten werde. Außerdem
habe ich bei der Begegnung viel über die Welt,
andere Menschen und mich selbst gelernt. Vieles
davon habe ich direkt von Menschen erfahren,
die in anderen Religionen und Kulturen leben. Die
Workshops mit Elli und Robert haben mich zum
Nachdenken angeregt und dazu geführt, dass
ich meine Sichtweisen auf gewisse Situationen
hinterfrage. Insgesamt hatte ich einfach viel Spaß in
Kreisau und freue mich, dass ich bei einer solchen
Aktion mitmachen konnte.
Kasia / Katarzyna
Spotkanie w Krzyżowej było dla mnie niesamowitym
doświadczeniem.
Doświadczeniem,
które
koniecznie chciałabym kiedyś powtórzyć. Poznałam
wspaniałych, przemiłych ludzi, którzy z pewnością
pozostaną w mojej pamięci na zawsze. Ten wyjazd
mnie bardzo wiele nauczył. O świecie, ludziach
i o samej sobie. Dowiedziałam się wielu ciekawych
rzeczy bezpośrednio od ludzi związanych z daną
religią, kulturą. Zajęcia, które prowadzili Elli i Robert
dały mi dużo do myslenia i pomogły wykreować
moje spojrzenie na pewne sytuacje.
Oprócz tego, była to świetna zabawa i bardzo miło
spędzony czas, dlatego ogromnie się cieszę, że
mogłam wziąć udział w tym przedsięwzięciu ;)
Kasia / Katarzyna
Vor allem die Workshops in Kreisau, bei denen ich
wichtige Erfahrungen gemacht habe, haben mir gut
gefallen. Das malerische Dorf, die Menschen und
die Atmosphäre haben einen sehr großen Eindruck
bei mir hinterlassen. Die Workshops, Themen und
unsere wunderbare Elli werde ich wohl noch lange
in Erinnerung behalten. Ich habe vor allem viel über
andere Religionen und Meinungen erfahren und
einige Dinge für mich selbst neu bedacht. Ich freue
mich, dass ich an einer solchen Jugendbegegnung
Bardzo spodobały mi się warsztaty w Krzyżowej,
na których spędziłam niezapomniane chwile.
Ogromne wrażenie wywarła na mnie ta magiczna
wioska, atmosfera i oczywiście ludzie. Sposób,
w jaki były prowadzone zajęcia, tematy, na które
dyskutowaliśmy i oczywiście nasza wspaniała
Elli na zawsze pozostaną mi w pamieci. Dużo
dowiedziałam się przede wszystkim o religiach,
poglądach, wiele spraw też przemyślałam.
Cieszę się, że mogłam uczestniczyć w takim
44
Forum Dialog | 09
teilnehmen konnte. Ich werde die Menschen, mit
denen ich diese wunderbare Woche verbracht
habe, niemals vergessen.
Marta
spotkaniu młodzieżowym. Nigdy nie zapomnę
tego tygodnia i ludzi, z którymi tam byłam.
Marta
Das “Forum Dialog” hat mich sehr viel gelehrt. Am
besten hat mir gefallen, dass ich trotz der Begegnung
mit vielen anderen Menschen keine Stereotypen
und Vorurteile zwischen uns erlebt habe. Wir haben
über Themen geredet, die ich sonst im Alltag eher
selten mit anderen Menschen diskutiere, und dabei
viel Spaß gehabt. Ich habe mich super dabei gefühlt
und werde die Begegnung und die Menschen, mit
denen ich zu tun hatte, nie vergessen. Sie fehlen mir
schon jetzt ein bisschen und ich hoffe, dass wir uns
eines Tages noch einmal treffen. Paula
Forum Dialog nauczyło mnie bardzo wiele.
Najbardziej podobało mi się, że to właśnie pośród tej
inności nie spotykałam się z jakimiś stereotypami,
uprzedzeniami czy pozorami. Rozmawialiśmy na
tematy, których nie porusza się w codziennym życiu,
wspaniale się bawiliśmy. Czułam się zdecydowanie
wolna. Nigdy nie zapomnę tego wyjazdu, ani ludzi
z którymi miałam do czynienia. Tęsknie za tym i
mam nadzieję, że jeszcze kiedyś się spotkamy!
Paula
Ich hätte nicht erwartet, dass die Kommunitkation
zwischen den Polen und uns so gut laufen würde.
Ich fand es gut, dass wir uns mit den Polen gut auf
Englisch bzw. auf Deutsch unterhalten konnten
und uns immer wieder verstanden haben. Von
den Polen konnte ich auch viel über die Religion
lernen, z.B. wie viele strenggläubige Meschen in
Polen leben.
Senem
„Die Eindrücke waren für mich spannend, anders,
interessant, abwechslungsreich und manchmal nicht
einfach für mich. So allgemein war alles schön.“
Laila
Nie sądziłam, że komunikacja między Polakami
i nami może przebiegać tak dobrze. Podobało mi się,
że mogliśmy dobrze porozumiewać się z Polakami
po angielsku czy niemiecku i że się rozumieliśmy.
Od Polaków mogłam się także dużo dowiedzieć na
temat religii jak na przykład to, ile ortodoksyjnie
wierzących ludzi żyje w Polsce.
Senem
„Projekt ten był bardzo ciekawy, wszytko było
bardzo interesujące i różnorodne, jednak czasami
nie tak łatwe dla mnie. Ogólnie wszystko było
w porządku.”
Laila
Was hat mir gefallen und was hätte besser sein können?
Co mi się podobało a co mogło być lepiej zrobione?
Forum Dialog | 09
45
„Die Polenfahrt hat mir sehr viel Spaß gemacht.
Wir haben neue Religionen und eine neue Kultur
kennen gelernt. Durch die unterschiedlichen
Sprachen haben wir gelernt, uns auch mit Hand
und Fuß auszudrücken, dass allein brachte mir
persönlich sehr viel Spaß.“
Tamaya
“Podróż do Polski bardzo mi się podobała.
Poznaliśmy nowa kulturę i nowe religie. Ze
względu na różne języki nauczyliśmy się wyrażać
siebie poprzez ręce i nogi, i to samo już w sobie mi
osobiście sprawiało wiele przyjemności”.
Tamaya
„Durch die Polenfahrt habe ich eine neue Kultur
kennen gelernt. Obwohl wir nicht dieselbe
Sprache gesprochen haben, konnten wir uns gut
verständigen. Die Fahrt hat mich und meinen
Klassenkameraden, die ich vorher nicht so gut
kannte, näher zusammen gebracht. Im Endeffekt
hat mir die Polenfahrt sehr gut gefallen.“
Dudu
“Dzięki podróży do Polski poznałem nową kulturę.
Chociaż nie mówimy tym samym językiem bardzo
dobrze się rozumieliśmy. Podróż zbliżyła mnie
i moich kolegów. W efekcie podróż do Polskich
bardzo mi się podobała”.
Dudu
Sie sind eher sympathisch, die Jungs sind bisschen…
na ja, ich glaube, dass sind die Hormone, über
Mädchen kann ich nicht viel sagen, ich hatte wenig
Kontakt zu ihnen.
One są raczej sympatyczne, chłopcy są trochę...,
no tak, myślę, że to hormony, na temat dziewcząt
nie potrafię wiele powiedzieć, nie miałem z nimi za
wiele kontaktu.
Ein Höhepunkt war das gemeinsame Kochen und
der interkultureller Abend, gefolgt vom Ausflug
nach Breslau.
Kulminację stanowiło wspólne gotowanie i wieczór
międzykulturowy, poprzedzony wyjazdem do
Wrocławia.
Die Teilnehmenden bei einem kleinem Gruppenfoto.
Uczestnicy podczas zdjęcia grupowego.
46
Forum Dialog | 09
Die private Treffen in unseren Zimmern in der
Freizeit waren super.
Prywatne spotkania w czasie wolnym w naszych
pokojach były super.
Gut im Programm war, dass alles übersetzt wurde,
auch das Treffen zum Thema Religion und im
Islamischen Kulturzentrum.
W programie dobre było to, że wszystko było
tłumaczone, również spotkanie na temat religii i
w centrum kultury islamu.
Der beste Programmpunkt war, als wir Briefe im
Berghaus gemeinsam gelesen haben.
Najlepszym punktem programu była chwila, kiedy
wspólnie w Domu na Wzgórzu czytaliśmy list.
Mir gefällt dieser Platz, das Schloss und besonders
das Berghaus.
Podoba mi się to miejsce, pałac a szczególnie Dom
na Wzgórzu.
Großartige
Atmosphäre
Zusammenarbeit.
unserer
W trakcie naszej współpracy panowała wspaniała
atmosfera.
Das Wetter mit dem viel Regen und das viel zu frühe
Aufstehen haben mir nicht gefallen.
Nie podobały mi się deszczowa pogoda i wczesne
wstawanie.
Religion ist etwas wichtiges, momentan brauche
ich keine geistliche Unterstützung eines Gottes, ich
kann ohne Religion leben, solche Unterstützung bei
schwierigen Entscheidungen finde ich bei Freunden
und meiner Familie. Bis jetzt habe ich keine Religion
gekannt, an die ich glauben könnte.
Religia jest czymś ważnym, ale w tej chwili nie
potrzebuję żadnego duchowego wsparcia
Boga, mogę żyć bez religii; wsparcie w trudnych
chwilach znajduję u przyjaciół i w rodzinie. Do tej
pory nie poznałem żadnej religii, którą chciałbym
wyznawać.
Kultur ist eine Sammlung von Regeln und
Verhaltensweisen, nach der die Menschen handeln.
Kultura jest zbiorem reguł i sposobów zachowania,
których ludzie przestrzegają w swoim życiu
i zachowaniu.
während
Kultur ist ein mehrdeutiger Begriff, der mit dem
Leben, dem Verhalten und der Tradition verbunden
ist.
Kultura jest pojęciem wielopiętrowym, które odnosi
się do życia, zachowania człowieka i tradycji.
Welche neuen Erfahrungen ich gemacht habe? Das
ich nicht nach den Stereotypen richten sollte und
die Menschen nicht beurteilen darf, bevor ich sie
kennen lernt habe.
Co stąd wyniosłem, czego doświadczyłem? Że nie
powinienem kierować się stereotypami ani oceniać
ludzi, zanim ich dobrze nie poznam.
Ich habe mich überzeugt, dass ich sehr vorsichtig
sein sollte bei Beurteilung eines Menschen, den
man nicht kennt, den man nur von außen sieht.
Przekonałam się, że powinnam bardzo ostrożnie
oceniać człowieka, którego nie znam, a jedynie
widzę z zewnątrz.
Ich habe gelernt, dass alle Menschen, egal aus
welcher Kultur, gleich sind.
Nauczyłem się, że wszyscy ludzie, obojętnie, z jakiej
wywodzą się kultury, są równi.
Ich habe nicht gedacht, dass solche Workshops
interessant sein können.
Nie sądziłam, że tego rodzaju warsztaty mogą być
tak ciekawe.
Forum Dialog | 09
47
Organizatorzy Organizator
48
Forum Dialog | 09
nstalter Die Veranstalter Die Veranstalter
ory Organizatory Organizatory Organizat
Das Projekt „Forum Dialog“ wurde von
verschiedenen Partnern geplant und umgesetzt.
Projekt Forum Dialog został zaplanowany i
zrealizowany przez różnych partnerów.
Kreisau-Initiative Berlin
Die Kreisau-Initiative Berlin e.V. fördert als
regierungsunabhängige gemeinnützige Organisation in Deutschland die Stiftung Kreisau für
Europäische Verständigung ideell und materiell.
Über ihr seit 2002 bestehendes Verbindungsbüro
zur Stiftung Kreisau arbeitet sie im Rahmen
von Veranstaltungen und Projekten in Kreisau
eng mit den Mitarbeiter/innen der Stiftung
Kreisau zusammen und leistet in Deutschland
Öffentlichkeits- und Netzwerkarbeit.
www.kreisau.de
Kreisau-Initiative Berlin
Kreisau-Initiative Berlin e.V., jako pozarządowa,
służąca
dobru
publicznemu
organizacja
w Niemczech, wspiera ideowo i finansowo
Fundację Krzyżowa. Poprzez swoje istniejące od
2002 roku biuro łączące z Fundacją Krzyżowa
ściśle współpracuje w ramach imprez i projektów
w Krzyżowej ze współpracownikami Fundacji
i wykonuje pracę na rzecz promocji i tworzenia
sieci kontaktów.
www.kreisau.de
Stiftung Kreisau für Europäische
Verständigung
In der Begegnungsstätte Kreisau/Krzyżowa
kommen jährlich 10.000 Menschen zusammen,
die sich im Rahmen ganz unterschiedlicher
Programme mit vielen verschiedenen Themen
auseinandersetzen. Die Stiftung Kreisau für
Europäische Verständigung (Fundacja Krzyżowa
dla Porozumienia Europejskiego) ist heute
Eigentümerin des ehemaligen Gutshofes und
betreibt dort die Internationale Begegnungsstätte,
eine Gedenkstätte, die Europäische Akademie
sowie ein Internationales Konferenzzentrum.
www.krzyzowa.org.pl
Fundacja Krzyżowa dla Porozumienia
Europejskiego
W miejscu spotkań Krzyżowa / Kreisau spotyka
się każdego roku 10.000 ludzi, którzy poświęcają
się wielu różnym programom o wielu tytułach. Do
Fundacji Krzyżowa dla Porozumienia Europejskiego)
należy dzisiaj dawny dwór. Fundacja prowadzi tam
Międzynarodowe Miejsce Spotkań, Akademię
Europejską jak również Międzynarodowe Centrum
Konferencyjne.
www.krzyzowa.org.pl
Forum Dialog | 09
49
Liebig-Schule und
Schulsozialarbeit/Südstadt e.V.
Die Liebig-Schule ist eine verbundene Hauptund Realschule, die im kommenden Schuljahr zur
Sekundarschule umgewandelt wird. Die Schule
liegt in der Gropiusstadt (Berlin-Neukölln) und ist
entsprechend der Bevölkerungsstruktur ein Ort, an
dem sich Schülerinnen und Schüler verschiedener
Kulturen und Religionen begegnen. Die Bereiche
Berufsorientierung, Wirtschaft und Sprache sowie
sportliche, künstlerische und sportliche Angebote
sind einige Schwerpunkte der Liebig-Schule.
Die Schulsozialarbeit / Südstadt e.V. ist seit
September 2006 an der Liebig-Schule tätig
(seit September 2009 auch an der Walt-DisneyGrundschule). Schwerpunkt der Schulsozialarbeit
ist die Beratung für SchülerInnen, die Unterstützung
inner- und außerhalb der Schule benötigen.
Südstadt e.V. ist als Träger der freien Jugendhilfe
mit einer starken Stadtteilorientierung seit den 90er
Jahren mit Angeboten für Kinder und Jugendlichen
in Berlin- Neukölln aktiv.
Szkoła Liebig i
Szkoła pracy społecznej
Szkoła Liebig (Liebig-Schule) łączy dwie szkoły, które
w nadchodzącym roku szkolnym przekształca się
w jedną. Szkoła znajduje się w Gropiusstadt (Berlin
Neukölln) i odpowiada strukturze ludności tego
miejsca, gdyż uczniowie pochodzą z różnych kultur
i różnych religii. W ofercie szkoły nacisk położony
jest na takie dziedziny kształcenia jak: gospodarka,
języki, jak i sport i sztuka.
Szkoła pracy społecznej (Die Schulsozialarbeit/
Südstadt e.V) od września 2009 działa również
w Szkole Liebig (od września 2009 również w szkole
podstawowej Walt Disney). Główny punktem jest
konsultacja dla uczniów, którzy potrzebują wsparcia
w życiu szkolnym jak i pozaszkolnym. Südstadt
e.V. jest instytucją aktywnie działającą od lat 90.
w dzielnicy Berlin- Neukölln, i zajmuje się pomocą
dla dzieci i młodzieży.
Förderer
Gefördert wurde das Projekt „Forum Dialog“ vom
Bundesministerium für Familie, Senioren, Frauen,
Jugend und dem Deutsch-Polnischen Jugendwerk.
Das Projekt ist darüber hinaus nominiert für den
Förderwettbewerb „Schulen im Trialog“ (2009/10)
der Herbert Quandt-Stiftung. Der Wettbewerb hat
das Ziel, das Verständigungspotenzial zwischen
Kulturen auszubauen und die Fähigkeit des
Einzelnen weiterzuentwickeln, mit religiösen und
kulturellen „Unterschieden“ umzugehen.
Sponsorzy
Projekt „Forum Dialog“ został sfinansowany przez
Federalne Ministerstwo ds. Rodziny, Seniorów,
Kobiet i Młodzieży oraz Polsko-Niemiecką
Współpracę Młodzieży. Ponadto projekt został
nominowany do konkursu o sponsoring „Szkoły
w trialogu“ (2009/10) Fundacji Herberta Quandta.
Celem konkursu jest rozbudowywanie potencjału
porozumienia pomiędzy kulturami i rozwijanie
umiejętności odnoszenia się do „różnic“ religijnych
i kulturowych.
50
Forum Dialog | 09
„Ich habe gelernt,
„Przekonałam się,
dass ich sehr vorsichtig
że powinnam
in der Beurteilung
bardzo ostrożnie
eines Menschen sein oceniać człowieka,
sollte, den man nicht którego nie znam,
kennt und nur von
a jedynie widzę
außen sieht.“
z zewnątrz.”
Alkiona,
Teilnehmerin des Forum Dialogs, Uczestniczka Projektu Forum Dialog
www.kreisau.de www.krzyzowa.org.pl

forum dialog - Die Kreisau

Transkrypt

Podobne dokumenty

Die offizielle deutsche Schülerzeitung