Leki układu oddechowego

II rok Dietetyki
Leki układu
oddechowego
-wykrztuśne, przeciwkaszlowe,
stosowane w terapii astmy
dr med. Przemysław Niewiński
1
Choroby płuc:
przewlekłe zapalenie oskrzeli
• Gęsty śluz zwęża drogi
oddechowe
• Przewlekły stan zapalny
upośledza działanie
rzęsek
• Podrażnienie powoduje
skurcz oskrzeli
2
Choroby płuc: rozedma
• Powiększenie i uszkodzenie pęcherzyków płucnych
3
Leki stosowane w chorobach
dróg oddechowych
1. Leki wykrztuśne
2. Leki przeciwkaszlowe
3. Leki przeciwastmatyczne/stosowane w POChP
4
Leki wykrztuśne
• ułatwiają usunięcie śluzu i wydzieliny zapalnej z
dróg oddechowych
• stosowane w stanach zapalnych dróg
oddechowych, którym towarzyszy kaszel suchy
lub kaszel z lepką gęstą wydzieliną błony
śluzowej oskrzeli
5
Leki wykrztuśne
– Leki działające ośrodkowo –pobudzające ośrodki:
oddechowy i kaszlu (kofeina, doksapram, lobelina –
analeptyki ośrodków autonomicznych)
- najczęściej z lekami dział. obwodowo
– Leki działające obwodowo – środki zwiększające
wydzielanie śluzu w oskrzelach lub powodujące jego
rozpuszczenie i upłynnienie, wydzielina pobudza
punkty kaszlowe i daje sygnał do ośrodka kaszlu
6
Leki wykrztuśne cd.
• Z punktu widzenia mechanizmu działania leki te
dzieli się na dwie podstawowe grupy:
– Leki sekretolityczne (stosuje się w stanach z suchym
kaszlem z niewielką ilością śluzu lub podczas kaszlu z
gęstą plwociną)
– Leki mukolityczne (stosuje się w zapaleniu oskrzeli z
gęstą wydzieliną, rozstrzeniu oskrzeli, mukowiscydozie,
w zapaleniu krtani, zapaleniu ucha zewnętrznego i
środkowego, przed operacją)
7
Leki wykrztuśne cd.
• Leki sekretolityczne (secretolytica) – zwiększają wydzielanie śluzu w
oskrzelach i powodują jego upłynnienie
– Leki wydalane przez płuca – solne leki wykrztuśne (jodek
potasowy, wodorowęglan sodowy, chlorek amonowy)
– Leki wydalane przez płuca i drażniące błonę śluzową oskrzeli od
strony ich światła – gwajakol i olejki eteryczne (sosnowy,
terpentynowy)
– Leki drażniące błonę śluzową żołądka - wzmagają na drodze
odruchowej wydzielanie wodnistego śluzu w oskrzelach –
emetyna, saponiny, kwas benzoesowy
8
Leki wykrztuśne c.d.
• Leki mukolityczne (mucolytica) – leki
upłynniające śluz oskrzelowy i zmniejszające
jego lepkość
– Związki sulfhydrylowe – mesna, acetylocysteina,
karbocysteina
– Tenzydy (detergenty) – tyloksapol, etosulfat sodowy
– Bromheksyna i ambroksol
– Dornaza α (deoksyrybonukleaza)
9
Kaszel
Oczyszczanie dróg oddechowych przez
gwałtowny i nagły wypływ powietrza pod
ciśnieniem wywołanym zamknięciem głośni
10
Kaszel c.d.
• Kaszel ostry – uraz inhalacyjny, aspiracja ciała
obcego, ostre schorzenia infekcyjne, odma opłucnowa,
obrzęk płuc
• Kaszel przewlekły – przewlekłe zapalenie oskrzeli,
rozstrzenie oskrzeli, choroby rozrostowe, przyjmowanie
inhibitorów ACE
11
Leki przeciwkaszlowe - zastosowanie
• kaszel pozaoskrzelowy, wywołany złamaniem żebra,
• zapalenie opłucnej lub bezpośrednie podrażnienie
ośrodka kaszlu;
• kaszel suchy wywołanym podrażnieniem górnych dróg
oddechowych, w celu łagodzenia nadmiernych
odruchów kaszlowych;
• nie można stosować tych leków w kaszlu z obfitą
płynną lub ropną wydzieliną, w rozstrzeniach oskrzeli,
w astmie oskrzelowej!
12
Leki przeciwkaszlowe - podział
– Leki działające obwodowo
(hamujące punkty kaszlowe),
– Leki działające ośrodkowo
(hamujące ośrodek kaszlu),
13
Leki przeciwkaszlowe działające obwodowo
- Leki znieczulające zakończenia czuciowe w drzewie
oskrzelowym- benzonatat
- leki działające przeciwzapalnie na błonę śluzową dróg
oddechowych – śluzy roślinne
- poliol tiksotropowy – hamuje kaszel gdyż przykleja się do
błony śluzowej gardła, izolując punkty kaszlowe gardła
od bodźców drażniących
14
Leki przeciwkaszlowe działające obwodowo c.d.
• Śluzy roślinne- działają osłaniająco na błonę śluzową
żołądka, hamują odczyn zapalny w błonie śluzowej
tchawicy i oskrzeli, zmniejszają wydzielanie śluzudziałają przeciwkaszlowo, łagodzą stany zapalne gardła
(10-20% napary)
• Preparaty: Malva, Althaea, Semen Lini, Farfara,
15
Leki przeciwkaszlowe działające ośrodkowo
• Opioidowe leki przeciwkaszlowe
 Wykazujące działanie euforyzujące – morfina, oksykodon
 Nie wykazujące działania euforyzującego – kodeina,
dekstrometorfan, folkodyna, dihydrokodeina
• Nienarkotyczne leki przeciwkaszlowe (okseladyna,
pentoksyweryna, eprazinon, butamirat)
16
Leki przeciwkaszlowe działające ośrodkowo
-narkotyczne
• Dekstrometorfan –działa silnie przeciwkaszlowo, nie
działa przeciwbólowo ani depresyjnie na ośrodek
oddechowy, nie powoduje przyzwyczajenia ani
uzależnienia
• Działania niepożądane- senność, zaparcia lub biegunka,
zawroty głowy
• Przeciwwskazania – astma oskrzelowa, zapalenia oskrzeli
• Preparaty- Acodin, Wick Formula 44S Syrop
przeciwkaszlowy, Gripex
17
Bezwzględny zakaz picia alkoholu
Kiedy? Podczas stosowania kodeiny,
dihydrokodeiny, hydrokodonu
Dlaczego? Nasilenie działania uspokajającego,
zawroty głowy, wymioty, duszność
18
Preparaty o działaniu wykrztuśnym
i przeciwkaszlowym
• Stosuje się je w kaszlu suchym o dużym nasileniu; to
zwiększają wydzielania płynnego śluzu w oskrzelach i
równocześnie łagodzą odruchy kaszlowe
• Thiocodin – kodeina + sulfogwajakol
• Azarina- kodeina + sproszkowane rośliny o działaniu
wykrztuśnym
19
Astma
20
Astma oskrzelowa – def.:
Astma oskrzelowa jest przewlekłym procesem zapalnym dróg
oddechowych, w którym bierze udział wiele komórek i mediatorów.
Proces zapalny prowadzi do nadreaktywności dróg oddechowych,
czego wynikiem są nawracające epizody świszczącego oddechu,
duszności, ucisku w klatce piersiowej i kaszlu, występujące
zwłaszcza w nocy lub we wczesnych godzinach rannych.
Objawom tym towarzyszy uogólnione, ale zmienne ograniczenie
przepływu powietrza przez drogi oddechowe, które zwykle jest
odwracalne spontanicznie lub pod wpływem leczenia.
GINA - Global Initiative for Asthma
21
REMODELING
przebudowa dróg oddechowych – skutek przewlekłego zapalenia;
Wykładniki morfologiczne:
pogrubienie mięśniówki gładkiej
proliferacja naczyń
zwłóknienie podnabłonkowe
metaplazja gruczołowa
22
Klasyfikacja astmy
Podział wg etiologii
• Astma alergiczna
(zewnątrzpochodna)
• Astma niealergiczna
(wewnątrzpochodna)
Stopnie ciężkości
• Astma sporadyczna
• Astma przewlekła
– Łagodna
– Umiarkowana
– Ciężka
Podział wg stopni kontroli
• Kontrolowana
• Częściowo kontrolowana
• Niekontrolowana
23
23
Astma
(GINA 2006)
24
Kontrola astmy - sprawdź swój wynik
Test kontroli astmy
(ACT™)
Pytanie 1
Niniejszy test może pomóc chorym na astmę ocenić stopień
kontroli choroby (test jest przeznaczony dla osób w wieku 12 lat i
starszych).
Proszę zaznaczyć odpowiednią liczbę punktów dla każdego
pytania. Na całość składa się PIĘĆ pytań.
Jak często w ciągu ostatnich 4 tygodni Pana(i) astma powstrzymywała Pana(nią) od wykonywania zwykłych czynności w pracy,
w szkole/na uczelni lub w domu?
Zawsze
Pytanie 2
Pytanie 3
Pytanie 5
2
Czasami
3
Rzadko
4
Wcale
5
1
Raz dziennie
2
3 do 6 razy w
tygodniu
3
Raz lub dwa
w tygodniu
4
Wcale
5
1
2 do 3 nocy
w tygodniu
2
Raz w
tygodniu
3
Raz lub dwa
4
Wcale
5
Wcale
5
Jak często w ciągu ostatnich 4 tygodni używał(a) Pan(i) doraźnie szybko działającego leku wziewnego?
3 razy
dziennie lub
częściej
1
1 lub 2 razy
dziennie
2
2 lub 3 razy
w tygodniu
3
Raz w
tygodniu lub
rzadziej
4
Jak ocenił(a)by Pan(i) swoją kontrolę nad astmą w ciągu ostatnich 4 tygodni?
W ogóle nie
kontrolowana
Kontrola astmy - sprawdź swój wynik
Bardzo
często
Jak często w ciągu ostatnich 4 tygodni budził(a) się Pan(i) w nocy lub rano, wcześniej niż zwykle, z powodu objawów związanych z
astmą (np. świszczący oddech, kaszel, duszności, ucisk lub ból w klatce piersiowej)?
4 noce w
tygodniu lub
częściej
Pytanie 4
1
WYNIK
Jak często w ciągu ostatnich 4 tygodni miał(a) Pan(i) duszności?
Częściej niż
raz dziennie
Wynik testu może Pan(i) wyliczyć, sumując punkty
odpowiadające wszystkim odpowiedziom. Proszę nie
zapomnieć omówić uzyskanego wyniku z lekarzem.
Proszę spojrzeć na drugą stronę kartki , żeby dowiedzieć
się, co oznacza Pana(i) wynik.
Krok 1: Proszę zaznaczyć odpowiedź na każde z
pytań i wpisać uzyskaną liczbę punktów w kratce po
prawej stronie. Proszę odpowiedzieć tak szczerze,
jak to możliwe. Pomoże to zarówno Panu(i), jak i
Pana(i) lekarzowi omówić skuteczność kontroli astmy.
1
Słabo
kontrolowana
2
Umiarkowanie
kontrolowana
3
Dobrze
kontrolowana
4
W pełni
kontrolowana
Krok 2: Proszę zsumować swoje wyniki.
Krok 3: Proszę spojrzeć na drugą stronę kartki, żeby dowiedzieć się, co oznacza
Pana(i) wynik.
5
SUMA
25
25
Kontrola astmy - sprawdź swój wynik
Test kontroli
astmy (ACT™)
Liczba punktów: 25 – Gratulacje!
W ciągu ostatnich 4 tygodni choroba u Pana(i) była
w PEŁNI KONTROLOWANA.
Nie wystąpiły żadne objawy astmy, ani też żadne utrudnienia
w życiu codziennym spowodowane chorobą. Jeśli ten stan się
zmieni, proszę skontaktować się z lekarzem.
Liczba punktów: 20 − 24 – Wynik zadowalający
W ciągu ostatnich 4 tygodni astma u Pana(i) była DOBRZE
KONTROLOWANA, jednak nie była to PEŁNA KONTROLA .
Pana(i) lekarz może pomóc osiągnąć cel, jakim jest PEŁNA
KONTROLA astmy.
Liczba punktów: poniżej 20 – Wynik niezadowalający
Kontrola astmy sprawdź swój wynik
W ciągu ostatnich 4 tygodni Pana(i) astma mogła BYĆ
NIEWŁAŚCIWIE KONTROLOWANA.
Pana(i) lekarz może zalecić odpowiednie postępowanie, aby
uzyskać lepszą kontrolę astmy.
Poland / Polish
©2002, by QualityMetric Incorporated.
Asthma Control Test™ is a trademark of QualityMetric Incorporated.
[Insert link to local website]
www.astma.edu.pl
26
26
Badanie Asthma Insights and Reality in Europe (AIRE)
Tylko u 5% chorych na astmę dobra kontrola choroby!
27
Rabe i wsp.: Eur Respir J 2000
27
Leki stosowane w leczeniu astmy oskrzelowej
• Ze względu na mechanizm działania leki
przeciwastmatyczne dzieli się na nast. grupy:
• 1. Leki hamujące reakcje alergiczne w oskrzelach
– Glikokortykosteroidy
– Leki hamujące uwalnianie mediatorów zapalenia
(kromoglikan disodowy, nedokromil sodowy, ketotifen)
– Leki immunosupresyjne
28
Leki stosowane w leczeniu astmy oskrzelowej
• 2. Leki rozszerzające oskrzela
β2-adrenergiczne
– Metyloksantyny
– Parasympatykolityki
– Miolityki
• 3. Leki pomocnicze
• 4. Immunoterapia swoista i immunomodulacja
29
Leki stosowane w leczeniu astmy oskrzelowej
• 5. Leki o odmiennym mechaniźmie działania:
–
–
–
–
–
–
–
–
antagonistów mediatorów zapalenia alergicznego
inhibitory interleukin,
inhibitory pięciolipoksygenazy takie jak Zileuton
antagonistów receptorów leukotrienowych takich jak Accolate,
Singular
antagonistów receptorów TXA
antagonistów leukotrienów
antagonistów PAF
cytoprotekcyjne, takie jak Rozaproxon.
30
Terapia wziewna stosowana w astmie oskrzelowej
Optymalnym sposobem postępowania w
astmie jest wziewna droga podawania
leków. Dzięki tej metodzie:
• lek jest dostarczany bezpośrednio do dróg
oddechowych,
• działa szybciej,
• niektóre preparaty występują tylko w formie
wziewnej, w innej postaci nie wchłaniają się
bowiem z przewodu pokarmowego.
31
Glikokortykosteroidy stosowane w leczeniu
astmy oskrzelowej
• Są najsilniejszymi lekami przeciwzapalnymi;
działają przeciwalergicznie i
przeciwastmatycznie; w astmie oskrzelowej
mogą być podawane drogą doustną,
pozajelitową lub wziewną (najbezpieczniej)
Preparaty wziewne- Beclocort,Budesonid
32
Leki hamujące uwalnianie mediatorów
zapalenia
• Są stosowane w profilaktyce astmy oskrzelowej;
są to leki stabilizujące błonę komórkową
mastocytów, neutrofilów, bazofilów i innych
komórek uwalniających mediatory zapalenia
• Ich mechanizm działania polega na ograniczeniu
napływu jonów wapniowych do wnętrza komórek,
następuje hamowanie uwalniania mediatorów
zapalenia z ziarnistości tych komórek (histamina,
leukotrieny, prostaglandyny)
• Zastosowanie- profilaktyka astmy oskrzelowej
33
Leki hamujące uwalnianie mediatorów
zapalenia
• Kromoglikan disodowy – syntetyczny związek
stabilizujący błonę komórkową mastocytów, bazofilów,
eozynofilów i innych komórek immunologicznych błon
śluzowych; zabezpiecza je przed degranulacją i
uwolnieniem mediatorów reakcji alergicznej; hamuje
wczesną i późną fazę reakcji alergicznej; nie wpływa
na pracę aparatu rzęskowego błon śluzowych, ale
zapobiega upośledzeniu transportu śluzu przez
nabłonek;
Preparaty- Cromosol, Ditec, Cusicrom
34
Leki hamujące uwalnianie mediatorów zapal.
c.d.
• Nedokromil sodowy – lek przeciwalergiczny i
przeciwhistaminowy; stabilizuje błonę komórkową
mastocytów i bazofilów zapobiegając ich degranulacji;
hamuje uwalnianie z leukocytów czynników
chemotaktycznych i powodujących skurcz mięśni
gładkich; zmniejsza nadreaktywność oskrzeli, kaszel i
duszność; poprawia wskaźniki czynnościowych prób
układu oddechowego; działa szybciej od kromoglikanu
disodowego
Preparaty- Tilade, Tilavist
35
Leki hamujące uwalnianie mediatorów
zapal.c.d.
• Ketotifen- działa przeciwuczuleniowo,
przeciwhistaminowo; jest antagonistą receptorów H1,
ale równocześnie hamuje uwalnianie histaminy z
mastocytów, neutrofilów i bazofilów; hamuje skurcz
oskrzeli oraz nadreaktywność oskrzeli, hamuje
produkcję mediatorów zapalenia; dobrze wchłania
się z przewodu pokarmowego, pełne działanie po
kilku tygodniach, nie przerywa napadu astmy
oskrzelowej
Preparaty- Ketotifen (Pozitan, Zaditen, Ketof)
36
LEKI PRZECIWLEUKOTRIENOWE
• Droga podania-doustna
• Mechanizm działania-blokują receptory
leukotrienowe CysLT1 w mięśniach gładkich
oskrzeli i innych komórkach
• Przeciwzapalne
37
Leki przeciwleuktrienowe-preparaty
• Montelukast
Preparaty- Singulair
• Zafirlukast
Preparaty- Accolate
38
Przeciwciało IgE
• Uniemożliwia związanie się IgE z receptorami
na powierzchni mastocytów i bazofilów, i tym
samym zapobiega uwalnianiu histaminy i
wytwarzaniu różnych mediatorów i cytokin o
działaniu prozapalnym
39
Przeciwciała IgE -preparaty
• Omalizumab
Lek ten stosuje się we wstrzyknięciach
podskórnych u chorych na ciężką astmę
przewlekłą ze składową alergiczną.
Wykazano ,że pozwala zmniejszyć dawkę GKS,
poprawia kontrolę astmy, częstości zaostrzeń i
zapotrzebowanie na leki stosowane doraźnie.
Preparat- XOLAIR
40
Leki rozszerzające oskrzela
• Leki β2-adrenergiczne
• metyloksantyny
• parasympatykolityki
41
Leki rozszerzające oskrzela
• Leki β2-adrenergiczne- są bardzo skuteczne w
leczeniu astmy oskrzelowej; mogą być stosowane
doustnie, parenteralnie i wziewnie (najczęściej
wziewnie); są stosowane tylko w zaostrzeniu
choroby albo regularnie pojedynczo lub w
skojarzeniu z innymi lekami (glikokortykosteroidami i
metyloksantynami); długotrwałe stosowanie
powoduje tachyfilaksję
Preparaty- Berotec, Salbutamol, Serevent, Bambec,
Bricanyl Terbuhalter
42
Leki rozszerzające oskrzela
c.d.
• Metyloksantyny – teofilina; hamują fosfodiesterazę, co
prowadzi do zwiększenia cAMP we wnętrzu komórki; wpływają
na przemieszczenie jonów wapnia w komórce oraz działają
antagonistycznie w stosunku do adenozyny i prostaglandyn;
powodują rozszerzenie oskrzeli (wykorzystywane w leczeniu
napadów astmy oskrzelowej); pobudzają ośrodek oddechowy i
zmniejszają nadciśnienie płucne
Preparaty- Theophyllinum, Aminophyllinum, Diprophyllinum
43
Leki rozszerzające oskrzela
c.d.
• Parasympatykolityki- pochodna atropiny –ipratropium,
pozbawiona działania ogólnego, działa dłużej od betaadrenergików (6-8h), ale słabiej, dlatego stosuje się je
łącznie z beta-adrenergikami
Ostrożnie kierowcy
Preparaty- Atrovent, Berodual (ipratropium + fenoterol)
44
Leki pomocnicze
• Mukolityki, leki wykrztuśne,
chemioterapeutyki, leki uspokajające,
przeciwhistaminowe
• Immunoterapia swoista i
immunomodulacja- szczepionki
odczulające z alergenem, na który pacjent
jest uczulony (pyłkowica)
• TFX, lewamizol, cyklosporyny
45
Immunoterapia swoista (ITS)
Należy rozważyć u chorego na astmę atopową
dopiero wówczas, gdy pomimo ścisłego
unikania czynników środowiskowych i
odpowiedniego leczenia nie udało się uzyskać
kontroli astmy.
Do ITS używa się szczepionki zawierającej
pojedynczy alergen odpowiedzialny za
występowanie objawów u chorego.
46
Środki immunomodulujące
• Hormony grasicze- TFX-Thymus factor X – ma zdolność
pobudzania limfo-, granulo- i erytropoezy, reguluje (moduluje)
produkcję przeciwciał, podwyższa wskaźniki miejscowej i
ogólnoustrojowej odporności, osłabia nasilenie procesów
autoimmunizacyjnych
• Lewamizol- syntetyczny związek tiazolowy – ma właściwości
immunomodulujące (w małych dawkach) i
immunosupresyjne (w dużych dawkach), normalizuje liczbę
limfocytów T, zwiększa stosunek Th do Ts;
47
Leczenie stanu astmatycznego
• Jest to ciężki napad astmy trwający ponad 24 h, który
zagraża życiu chorego z powodu niewydolności
oddechowej lub wyczerpania chorego
• Stosuje się: β2-adrenergiki wziewnie i dożylnie oraz
metyloksantyny i glikokortykosteroidy dożylnie; należy
pamiętać o nawodnieniu chorego (zmniejszenie
lepkości wydzieliny w drzewie oskrzelowym) oraz o
uspokojeniu chorego (leki uspokajające)
• W przypadku braku poprawy-stosuje się sztuczną
wentylację
48
Edukacja chorego i jego rodziny
Edukacja ma na celu dostarczenie pacjentowi informacji lub
uzupełnienie wiedzy na temat choroby, jej przewlekłego
charakteru, czynników wyzwalających zaostrzenia, sposobów
ich unikania i rodzajów terapii. Należy uświadomić choremu
potrzebę aktywnego uczestniczenia w procesie leczenia. Istotną
rolę odgrywają Szkoły dla Chorych na Astmę. Lekarz powinien
skontaktować pacjenta z najbliższą szkołą na danym terenie
49
Edukacja chorego i jego rodziny
PEF (ang.: peak expiratory flow) to szczytowy
przepływ wydechowy.
Każdy chory na astmę powinien posiadać własny pefometr
(peakflowmeter), i co najmniej dwa razy w ciągu doby
wykonywać pomiary.
50
Program szkolenia obejmuje nauczanie:
•
kontroli przebiegu choroby na podstawie interpretacji wyników
samodzielnie dokonywanych pomiarów PEF:
- chorych na astmę przewlekłą umiarkowaną lub ciężką należy nauczyć
samodzielnego monitorowania PEF; pacjenci powinni mieć w domu miernik
przepływu szczytowego (peakflowmeter),
- monitorowanie PEF należy prowadzić w czasie zaostrzeń astmy
przewlekłej umiarkowanej lub ciężkiej; na podstawie uzyskanych wartości
PEF podejmuje się decyzje terapeutyczne,
- w celu ułatwienia kontroli choroby wskazane jest codzienne
monitorowanie PEF u chorych na astmę przewlekłą umiarkowaną lub
ciężką,
- jeśli nie monitoruje się PEF przewlekle, wskazane jest monitorowanie
okresowe, krótkoterminowe (przez 2-3 tygodnie), np. w celu oceny
odpowiedzi na zmianę leczenia przewlekłego lub w przypadku narażenia na
czynnik środowiskowy,
51
Program szkolenia obejmuje nauczanie:
• sposobów przyjmowania leków wziewnych;
• rozpoznawania i leczenia zaostrzeń choroby;
• unikania i kontroli czynników środowiskowych
wyzwalających zaostrzenia.
52
Należy przekonywać kobiety ciężarne, że
większe zagrożenie dla ich dzieci niesie
nieodpowiednia kontrola astmy niż jej leczenie
podkreślać bezpieczeństwo nowoczesnych
leków przeciwastmatycznych, szczególności
wziewnych glikokortykosteroidów
53
53
Przewlekła obturacyjna choroba
płuc (POChP)
54
Przewlekła obturacyjna choroba
płuc (POChP)
(ang. COPD Chronic Obstructive Pulmonary
Disease, łac. Morbus obturativus pulmonum
chronicum) - zespół chorobowy
charakteryzujący się zwykle postępującym i
niecałkowicie odwracalnym ograniczeniem
przepływu powietrza przez drogi oddechowe.
55
POCHP
przewlekła obturacyjna choroba płuc
• objawy: początkowy przebieg bezobjawowy szybko się zmienia, narastają
trudności w oddychaniu, które stopniowo prowadzą do ciężkiej
niewydolności oddechowej, niewydolności krążenia
• istota choroby – upośledzenie prawidłowego przepływu powietrza,
zaburzenie klirensu śluzowo-rzęskowego, kolonizacja bakteryjna drzewa
oskrzelowego
• przewlekła choroba zapalna
• w patogenezie istotną rolę odgrywa dysfunkcja śródbłonka, prowadząca do
zaburzenia syntezy i uwalniania mediatorów zapalnych
56
POCHP
przewlekła obturacyjna choroba płuc
•
jedna z najczęściej obserwowanych chorób układu oddechowego
•
zajmuje czwarte miejsce wśród przyczyn zgonów, tuż po chorobach
serca, nowotworach i urazach (3 mln chorych umiera co roku)
•
>270 mln osób choruje
•
u 80 mln występuje postać umiarkowana lub ciężka
•
poważny światowy problem zdrowotny, społeczny i ekonomiczny
Medycyna po Dyplomie, 2009, 18, 2, 17-18
57
POChP w Polsce
• Szacuje się, że w Polsce na POChP choruje
około 2 mln ludzi.
• Grupę dużego ryzyka zachorowania na
POChP osoby, które ukończyły 40 rż. i palą
lub paliły papierosy przez co najmniej 10 lat.
• Około 5 mln ludzi spośród 16 mln
mieszkańców Polski po 40 rż. pali papierosy
przynajmniej od 10 lat.
58
Przewlekła obturacyjna choroba
płuc (POChP) - czynniki ryzyka,
przyczyny choroby
• Najważniejszym, udowodnionym bezsprzecznie czynnikiem
ryzyka POChP jest palenie papierosów. Palenie tytoniu stanowi
przyczynę ponad 90% przypadków POCHP.
• Innymi czynnikami ryzyka są: narażenie na dymy i pyły
przemysłowe, zanieczyszczenie środowiska, mała masa
urodzeniowa, częste zakażenia układu oddechowego w
dzieciństwie. Część przypadków ma podłoże genetyczne i
związana jest z niedoborem α1-antytrypsyny.
• Zapadnięciu na POChP sprzyja starzenie się, płeć męska,
alergia oraz generalne osłabienie sprawności oddechowej.
59
Przewlekła obturacyjna choroba
płuc (POChP) - objawy
•
•
•
•
•
nieustanny kaszel z nadprodukcją flegmy (czasem krwistej),
duszność (dyspnea) - na początku choroby tylko podczas wysiłku,
rzężenie wysiłkowe
przyspieszona częstotliwość oddechu (tachypnea)
świszczenie stwierdzone przy pomocy stetoskopu,
Ponadto, w zaawansowanym stanie:
• obecność rozedmy podskórnej, która może być wykryta dzięki
obecności trzeszczących dźwięków podczas palpacji,
• Cyanosis – zsinienie palców i warg z powodu niedotlenienia
60
Powiedz pacjentowi!
• kaszel – pierwszy niepokojący sygnał wystąpienia
POCHP
• duszność podczas wysiłku, w trakcie wykonywania
codziennych czynności, trudności w oddychaniu nawet
podczas snu – zaawansowane stadium choroby
• częstość występowania POChP rośnie z liczbą
wypalanych papierosów
61
RÓŻNICOWANIE
• POChP
• ASTMA
•
•
•
•
•
• wczesny początek
• objawy zmieniają się z dnia na
dzień, w nocy lub wcześnie rano
• alergia, nieżyt nosa, wyprysk
• astma w rodzinie
• w większości odwracalne
ograniczenie przepływu powietrza
przez drogi oddechowe
początek w średnim wieku
objawy narastają powoli,
duszność wysiłkowa
wieloletnie palenie tytoniu
nieodwracalne ograniczenie
przepływu powietrza przez
drogi oddechowe
62
LECZENIE POChP
• STADIUM I- krótkodziałający lek rozszerzający
oskrzela w razie potrzeby
• STADIUM II- długodziałający lek rozszerzający
oskrzela;podawany regularnie, rehabilitacja
• STADIUM III- steryd wziewny jeżeli nawracają
zaostrzenia
• STADIUM IV- przewlekła tlenoterapia- jeżeli
występuje niewydolność oddechowa, rozważyć
leczenie operacyjne
63
Podstawy tlenoterapii
• Podstawowy lek w hipoksemii
• Cel: zmniejszenie hipoksji tkankowej
64
Niebezpieczeństwa tlenoterapii
• Toksyczność tlenu:
Toksyczność dla OUN przy bardzo wysokich
stężeniach: uszkodzenie śróbłonka, przeciek,
zwłóknienie płuc
• Znaczący wzrost PaCO2: nasilenie kwasicy
oddechowej, zaburzenia przytomności, śpiączka
(narkoza CO2)
• Zwiększenie przestrzeni martwej
• Osłabienie reakcji układu oddechowego na hipoksję
65
Edukacja w POChP
• dostarczanie pacjentowi podstawowych wiadomości na temat
POCHP, patofizjologii, metod terapii
• szczepionki przeciw grypie – leczenie uzupełniające dla osób
zagrożonych POCHP
• włączenie się chorego w proces leczenia
• przedstawienie metod szukania pomocy, radzenia sobie –
w przypadku zaostrzenia choroby
• pomoc opiekunom osób chorych, zwłaszcza w schyłkowym
okresie choroby
• zaprzestanie palenia tytoniu
66