pobierz

Maria WOŹNIAK
Szkoła Języków Obcych, Uniwersytet Warszawski, Warszawa
WYKORZYSTANIE TEKSTÓW LITERACKICH NA
PÓŁ-INTERNETOWYCH KURSACH JĘZYKA ANGIELSKIEGO
Streszczenie. Praca niniejsza omawia zasadność wykorzystania tekstów literackich na półinternetowych kursach języka angielskiego na poziomie zaawansowanym.. W rozdziale pierwszym
autorka omawia organizację pracy na takich kursach, koncentrując się na podziale kształconych
sprawności językowych. W kolejnym rozdziale omówione są techniki i strategie czytania na
platformie e-learningowej, z uwzględnieniem umiejętności czytania tekstu wirtualnego (tzw.Web
literacy). W rozdziale ostatnim autorka uzasadnia wykorzystanie tekstów literackich na kursach
prowadzonych metodą blended learning i przedstawia kryteria optymalnego wyboru takich
tekstów.
1.ORGANIZACJA PRACY NA PÓŁ- INTERNETOWYCH KURSACH JĘZYKÓW
OBCYCH
1.1.ZałoŜenia metody blended learning w nauczaniu języków obcych
Kursy pół-internetowe są formą realizacji metody uczenia się/ nauczania nazywanej
blended learning, dlatego teŜ w niniejszej pracy terminy te są uŜywane wymiennie.
Głównym załoŜeniem metody blended learning jest wykorzystanie nowych technologii
informacyjnych i komunikacyjnych i efektywne ich zintegrowanie z tradycyjnym stylem
nauczania, określanym często jako zajęcia " w sali" albo zajęcia "realne". Ten ostatni termin
nie jest najszczęśliwszy z punktu widzenia językowej poprawności i podstawowych skojarzeń
jakie wywołuje, jednak dla uczestników zajęć prowadzonych tą metodą jest w pełni
zrozumiały, zakłada bowiem bezpośredni, osobisty kontakt między prowadzącym kurs
nauczycielem i słuchaczami, bez pośrednictwa mediów elektronicznych.
W praktyce zajęcia prowadzone metodą blended learning oznaczają korzystanie
z edukacyjnych plarform e-learningowych i dostęp do ogromnych moŜliwości, jakie w tym
zakresie stwarza internet. MoŜliwości te w procesie nauczania realizowane są przez dwie
podstawowe funkcje internetu: informacyjną i komunikacyjną.
W dziedzinie glottodydaktyki obie funkcje mają pewien wymiar specyficzny. Przez
funkcję informacyjną rozumieć naleŜy dostęp do ogromnej ilości materiałów obcojęzycznych,
zarówno autentycznych jak i przetworzonych na uŜytek dydaktyki. Przez funkcję
komunikacyjną moŜliwość porozumiewania się z innymi uczestnikami procesu nauczania
w języku obcym . W ramach funkcji komunikacyjnej sytuuje się kontakt na linii nauczycieluczeń, umoŜliwiając nauczycielowi istnienie w przypisywanych mu przez metodykę
nauczania rolach: organizatora, oceniającego, uczestnika, obserwatora, źródła wiedzy
i informacji. (Hamer, 2001: 56-62)
Pewna liczba kursów językowych prowadzona jest wyłacznie metodą on-line. Mają one
zwolenników, jednak duŜej liczbie nauczycieli i przewaŜającej liczbie studentów kursy
w pełni internetowe wydają się kontrowersyjne z uwagi na brak czegoś co moŜna określić
jako czynnik ludzki: trudno jest porozumiewać się on-line z osobą, której nigdy się nie
widziało. W większości słuchacze cenią sobie bardzo osobiste spotkania z nauczycielem,
twierdząc, Ŝe kontakt wirtualny nie jest ich w stanie zastąpić.
Kursy prowadzone metodą blended learning wydają się więc optymalnym rozwiązaniem
dla osób, które pragną wykorzystać moŜliwości jakie stwarza nowoczesna technologia
i jednocześnie zachować zalety tradycyjnego kontaktu uczeń- nauczyciel. Kursy takie
„Języki obce w kontekście współczesnych wyzwań i perspektyw”
organizowane są na zasadzie "pół na pół" , co w przypadku większości kursów lektoratowych
oznacza, Ŝe student uczęszcza na dwugodzinne zajęcia w sali raz w tygodniu, pozostałe zaś
dwie godziny ( a w praktyce więcej!) przeznacza na pracę na platformie e-learningowej. Na
Uniwersytecie Warszawskim platforma MOODLE Szkoły Języków Obcych prowadzi kursy
od roku akademickiego 2005/2006.
1.2. Organizacja pracy na kursie pół-internetowym
Prowadzący kursy metodą blended learning nauczyciel na samym początku staje przed
pytaniem, jak zorganizować pracę: jak podzielić materiał kursu na część internetową
i "realną", tak aby całość była spójna i odpowiadała załoŜonemu programowi nauczania.
W przygotowaniu więc kursów pół-internetowych szczególnie istotny jest sylabus, który
dokładnie "rozpisuje" przewidzianą do wykonania pracę na poszczególne tygodnie (taka jest
bowiem organizacja większości kursów pół- i całkowicie internetowych), a następnie,
w ramach poszczególnych tygodni, na część e-learningową i część realizowaną w sali. Oś
takiego sylabusa moŜe, choć nie musi, stanowić podręcznik wykorzystywany w realnej części
zajęć.
Oczywistą zaletą podręcznika jest fakt, Ŝe w zasadniczym stopniu porządkuje on
materiał pod katem zawartości tematycznej, problemów gramatycznych i ćwiczonych
sprawności. Nierealnym jednak wydaje sie wykorzystanie w pełni moŜliwości jakie daje
podręcznik przy równoczesnym pełnym obciąŜeniu platformy e-learningowej materiałami
przygotowanymi przez nauczyciela. Z kolei, decydując się na pracę bez dobrodziejstwa
podręcznika, nauczyciel skazuje się na konieczność przygotowania wszystkich materiałów do
części e-learningowej i "realnej" samodzielnie: tekstów, nagrań, ćwiczeń językowych,
materiałów słuŜacych do stymulacji dyskusji. Z doświadczenia wynika, Ŝe jest to bardzo
pracochłonne zadanie, odpowiadające w zasadzie tworzeniu własnego podręcznika. Nie brak
zapewne nauczycieli, którzy chcieliby podjąć takie wyzwanie, tym niemniej osoby
podejmujące się prowadzenia kursów pół-internetowych wyłacznie w oparciu o materiały
samodzielnie przygotowane i /lub opracowane, powinny mieć świadomość wysiłku, jaki je
czeka. W kursach prowadzonych metodą on-line, choćby nawet w niewielkiej części, nie ma
bowiem nic gorszego niŜ chaos. Specyfika takiego kursu wymaga i tak większej dyscypliny,
zarówno od uczestników jak i od prowadzącego kurs nauczyciela, niŜ w przypadku kursów
tradycyjnych. Nie moŜna więc sobie pozwolić na ryzyko najmniejszego nawet bałaganu na
platformie e-learningowej, zwłaszcza w dziedzinie podziału zadań, jakie przewidziane są do
wykonania w części internetowej i "realnej". Wyniknie z tego miepowetowana strata czasu.
Z tego teŜ względu, w opinii autorki niniejszej pracy, optymalnym rozwiązaniem wydaje
się korzystanie z podręcznika zapewniającego ramy tematyczne i koncentrującego się na
pewnych sprawnościach (optymalnie będzie to mówienie i słuchanie), podczas gdy na
platformie internetowej nacisk połoŜony zostanie na pozostałe sprawności.
Wybór takiego podręcznika na poziomie zaawansowanym nie powinien stanowić duŜego
problemu, a stanowi ogromne ułatwienie pracy na platformie e-learningowej.
1.3. Rola platformy e-learningowej w kształceniu sprawności językowych
Platforma e-learningowa stwarza moŜliwości
ćwiczenia wszystkich sprawności
językowych, zarówno receptywnych (czytanie i słuchanie) jak i twórczych (mówienie
i pisanie). W zakresie doskonalenia sprawności receptywnych istnieje nieograniczony wręcz
dostęp, za pośrednictwem linków, do tekstów wirtualnych, zwanych inaczej hypertekstami,
materiałów dźwiękowych i wizualnych. W zakresie sprawności twórczych moŜliwości są teŜ
261
V Międzynarodowa Konferencja Edukacyjna
bardzo duŜe i stają się coraz doskonalsze: fora i czaty słuŜą komunikacji pomiędzy
uczestnikami kursu, programy typu SKYPE umoŜliwiają nawet bezpośrednią dyskusję online, choć jest to w praktyce dość trudne ze względu na konieczność zgromadzenia się
uczestników kursu w jednym czasie przed ekranami komputerów oraz fakt, Ŝe nie wszyscy
posiadają jeszcze dostęp do szybkiego, szerokopasmowego internetu. Platforma posiada teŜ
wiele narzędzi do ćwiczenia sprawności pisania i o wiele sprawniejsze niŜ w systemie
"realnym" narzędzia słuŜące ocenianiu tej sprawności i przekazywaniu słuchaczom informacji
zwrotnej.
W sprawie podziału sprawności na te ćwiczone głównie na sali i te, których doskonalenie
odbywa się na platformie e-learningowej, wśród większości nauczycieli panuje jednak
zgodność: platforma słuŜy najlepiej kształtowaniu sprawności pisania i czytania.
W języku angielskim sprawności te noszą wspólną nazwę "literacy", co oznacza po prostu
umiejętność czytania i pisania, natomiast człowiek określany przymiotnikiem "literate" to
ten, który czytać i pisać potrafi. Spotykane niekiedy tłumaczenie tego terminu na język polski
jako "sprawności literackie" nie wydaje sie jednak adekwatne, sugerowałoby ono bowiem, Ŝe
człowiek je posiadający ma takŜe talent do tworzenia literatury, co niestety w większości
przypadków nie ma miejsca. Pozwolę sobie tutaj na uŜycie terminu "sprawności tekstowe",
jako Ŝe percepcja bądź tworzenie tekstu są ich przedmiotem.
Tak więc dlaczego czytanie, nawet czytanie intensywne, w ramach kursu półinternetowego powinno odbywać się na platformie?
Pierwszy powód jest czysto praktyczny: typowy kurs pół- internetowy zakłada, Ŝe
studenci pracują dwie godziny tygodniowo w sali, natomiast około trzech do czterech godzin
na Platformie. Praca na Platformie bowiem to odpowiednik czasowy pracy w sali plus praca
domowa. Logiczne więc wydaje się, Ŝe takie sprawności "komunikacyjne" jak mówienie
i słuchanie winny być ćwiczone w sali, gdzie następuje bezpośredni kontakt i interakcja
pomiędzy uczestnikami kursu, natomiast sprawności których ćwiczenie wymaga większego
skupienia się, ciszy, a zwłaszcza większej ilości czasu, który pozwala na indywidualne tempo
pracy, mogą i powinny być ćwiczone na platformie.
Jest to tym bardziej uzasadnione, ze role, które metodyka przypisuje nauczycielowi
w procesie intensywnego czytania (Hamer: 213), moŜe on z powodzeniem spełniać na
platformie e-learningowej. Przypomnę pokrótce, Ŝe są to role następujące:
Organiser (organizator), dostarczający tekst i informujący o celu czytania;
Observer (obserwator), zapewniający "przestrzeń" do czytania i powstrzymujący się od
przerywania lektury ( na platformie jest to nawet niemoŜliwe!) ;
Feedback organiser (organizator informacji zwrotnej) , zapewniający ćwiczenia mające
sprawdzić, czy tekst został zrozumiany;
Prompter (prompter, sufler) , zwracający uwagę na występujące w tekście nowe lub
istotne zjawiska językowe .
2.CZYTANIE ZE ZROZUMIENIEM NA PLATFORMIE E-LEARNINGOWEJ
2.1. Tradycyjne techniki i strategie czytania na platformie e-learningowej
Na platformie e-learningowej moŜna znakomicie ćwiczyć i oceniać wszystkie tradycyjne
podsprawności , niekiedy określane jako techniki czytania ze zrozumieniem, takie jak;
skimming (czytanie dla ogólnego sensu), scanning (przeszukiwanie tekstu w poszukiwaniu
konkretnych wiadomości, czy teŜ czytanie szczegółowe. SłuŜą temu zadania takie, jakie
wykorzystuje się w metodzie tradycyjnej, a więc pytania wielokrotnego wyboru, pytania
ogólne na zrozumienie tekstu, pytania typu prawda/ fałsz. NaleŜy podkreślić, Ŝe
262
„Języki obce w kontekście współczesnych wyzwań i perspektyw”
najwartościowsze, choć równieŜ najbardziej pracochłonne dla nauczyciela są pytania ogólne,
wymagające samodzielnych wypowiedzi pisemnych. Na platformie e-learnigowej kaŜde
ćwiczenie musi być sprawdzone i ocenione, tego wymaga system punktowania uczestników.
Ćwiczenia typu prawda/ fałsz oraz ćwiczenia wielokrotnego wyboru system sprawdza sam,
informując uczestnika po kaŜdej próbie, ile punktów uzyskał. Skutkuje to tym, Ŝe studenci
mniej zainteresowani podnoszeniem swych umiejętności a bardziej uzyskaniem wysokiego
wyniku, wybierają odpowiedzi na ślepo, nieraz nawet bez czytania tekstu lub po lekturze
bardzo pobieŜnej. PoniewaŜ sami się niekiedy do tego przyznają, nauczyciel moŜe dojść do
wniosku, Ŝe choć sprawdzanie dłuŜszych wypowiedzi jest pracochłonne i nieraz nuŜące, jest
bezsprzecznie bardziej motywujące do uwaŜnej pracy nad tekstem niŜ przygotowywanie
quizów, z których korzyść dla słuchaczy moŜe być niewielka.
2.2. Web literacy, czyli specyfika czytania on-line
Czytanie na platformie e-learningowej róŜni się jednak znacznie od czytania tradycyjnego,
drukowanego na papierze tekstu. Umiejętność percepcji i zrozumienia tekstu widzianego na
ekranie komputerowym
jest traktowana jako odrębna umiejętność, określana jako
cyberliteracy, web literacy, digital literacy i wymaga modyfikacji tradycyjnych technik
czytania ze zrozumieniem. Dobrą charakterystykę tego zjawiska podaje Wendy SutherlandSmith (2002) w swoim artykule Web-text: Perceptions of digital reading skills in the ESL
classroom: The Web invites a nonlinear, nonsequential, interactive medium for students, and
reading skills must incorporate strategies to deal with multimedia and visual elements.
(Sieć stanowi nielinearne, niesekwencyjne i interaktywne medium , w którym umiejętność
czytania musi wzbogacić się o strategie związane z multimediami i percepcją bodźców
wizualnych - tłum. M.W.)
Tak więc, do wymienionych powyŜej tradycyjnych sprawności składających się na
umiejętność czytania ze zrozumieniem, dochodzą kolejne dwie(Sutherland-Smith, 2002: 5):
- umiejętność poruszania się w sieci, zapisywania bądź teŜ przeformatowywania tekstu
(tzw. processing procedures),
-umiejętność ewaluacji elementów wizualnych i tekstowych.
Umiejętności wymienione w punkcie pierwszym to umiejętności typowo techniczne
i edytorskie, które studenci posiadają na ogół w stopniu wystarczającym. Wynika to z faktu,
Ŝe obecne pokolenie uczniów wyrastało juŜ w ścisłym kontakcie z internetem i porusza się w
nim jednokrotnie duŜo swobodniej niŜ ci nauczyciele, których kształtował jeszcze tekst
drukowany. Bardzo lapidarnie ujął to jeden z uczestników debaty przeprowadzonej na łamach
The New York Times'a pod hasłem: Online, RU Really Reading? , Carol Jago: ''Kids are
smart. If there is something really useful to be learnt, school does not need to get involved".
(Jago, 2008: The New York Times)
Konieczność posiadania umiejętności wymienionych w punkcie drugim, najlepiej
zilustrować przykładem .Na stronie internetowej, na której znajduje się tekst wiersza
W.H.Audena, As I Walked Out One Evening, będący przedmiotem zajęć, znajduje się ponad
30 najróŜnorodniejszych linków, z których przynajmniej niektóre wiąŜą się z omawianym
tekstem na zasadzie róŜnorodnych skojarzeń tematycznych i formalnych. PoniewaŜ wiersz
Audena jest filozoficznym rozwaŜaniem na temat miłości, idąc śladem jednego z linków,
zatytułowanego Romantic Love, znajdziemy sie na stronie agencji towarzyskiej , która
oferuje z kolei ( w następnym linku) odpowiedź na pytanie Who really loves you? albo teŜ "
dla osób zainteresowanych tematem: Getting married in the US.
Wendy-Sutherland -Smith (2002) słusznie zauwaŜa, Ŝe czytanie hypertekstu (tekstu
elektronicznego) odbywa się techniką strumienia świadomości, właśnie ze względu na
263
V Międzynarodowa Konferencja Edukacyjna
róŜnorodność otaczających właściwy tekst elementów wizualnych i tekstowych, które
znalazły się tam na zasadzie skojarzeń. Niektórzy uczestnicy wspomnianej debaty na łamach
The New York Times'a twierdzą nawet, Ŝe nowy, digitalny sposób czytania wpływa na pracę
naszego mózgu, który musi z czasem zaadaptować się do nie-linearnej, "skokowej" percepcji
tekstu. Za wcześnie jest jeszcze, aby ocenić, czy wpływ ten będzie pozytywny czy nie, na
razie jednak przewaŜają opinie sceptyczne: "What we are losing in this country and
presumably around the world is the sustained, focused, linear attention developed by
reading". (Gioia, 2008: The New York Times) (To, co tracimy w naszym kraju
i prawdopodobnie na całym świecie, to to zdolność do wydłuŜonego, linearnego skupienia
uwagi, rozwijaną dotychczas przez czytanie- tłum. M.W.) Co do jednego jednakŜe wszyscy
pozostają zgodni: czytanie w sieci z całą pewnością stanowi juŜ teraz powaŜną alternatywę
dla czytania tradycyjnego i z czasem liczba ludzi stosujących tę formę czytania będzie
radykalnie wzrastać .
Z punktu widzenia obecnych rozwaŜań stanowi to jeszcze jeden argument za ćwiczeniem
sprawności czytania na platformie e-learningowej. Skoro jesteśmy skazani , jakkolwiek
naleŜałoby to rozumieć, na czerpanie coraz większej porcji naszej wiedzy i umiejętności
z elektronicznych mediów, naleŜy udoskonalać słuŜące temu narzędzia. Tym bardziej cenna
wydaje się w tym kontekście umiejętność ewaluacji materiału wirtualnego, która
w omawianym przypadku sprowadza się do szybkiego rozróŜniania dystraktorów od
elementów wartościowych i eliminacji tych pierwszych. Tym bardziej, Ŝe jak słusznie
zauwaŜa cytowana juŜ Wendy Sutherland -Smith (2002: 7), "The Web is a vast, open and
uncatalogued library, and one in which reference librarians are nowhere to be found." ( Sieć
jest wielką, otwartą i nieskatalogowaną biblioteką, gdzie próŜno by szukać pomocnego
bibliotekarza.- tłum. M.W)
Jednak wszechobecność odniesień i bogactwo tzw.
background information dostępnej podczas czytania wirtualnego tekstu ma teŜ zdecydowane
zalety, pozwalając osobom zainteresowanym na pogłębienie tematu i zdobycie dodatkowej
wiedzy. TakŜe niektóre pliki graficzne i dźwiękowe towarzyszące chociaŜby tekstom
literackim wzmacniają efekt samego tekstu, co moŜna skutecznie wykorzystać planując kurs
na platformie e-learningowej. Wniosek z takich obserwacji będzie jednak taki sam, jak w
przypadku negatywnych aspektów czytania on-line: percepcja tekstu wirtualnego odbywa się
w kilku wymiarach: angaŜuje zmysł wzroku w sposób odmienny niŜ tradycyjne czytanie na
papierze, niejednokrotnie angaŜuje teŜ zmysł słuchu, a być moŜe w przyszłości będzie teŜ
anagaŜować pozostałe zmysły. Wymaga orientacji przestrzennej i umiejętności szybkiej
oceny wielu elemntów towarzyszących, wymaga teŜ swoistej dyscypliny umysłowej,
pozwalającej na skupienie się mimo obecności dystrakcji.
Do podanych wyŜej umiejętności, specyficznych dla czytania on-line, dodać naleŜy
jeszcze umiejętność skupienia się na dłuŜszym tekście widocznym na ekranie bez odczuwania
fizycznego dyskomfortu. Jak wspomniano wyŜej, obecne pokolenie młodzieŜy jest
przyzwyczajone do spędzania nawet długiego czasu przed ekranem komputera, tym niemniej
długotrwałe czytanie z ekranu jest męczące dla oczu i kręgosłupa. Z wiedzy autorki niniejszej
pracy wynika, Ŝe osoby czytające on-line, przyjmują najróŜniejsze pozycje, wśród których
tradycyjne siedzenie przy biurku nie jest bynajmniej najbardziej popularne.
264
„Języki obce w kontekście współczesnych wyzwań i perspektyw”
3. TEKSTY LITERACKIE NA PLATFORMIE E-LEARNINGOWEJ
3.1. Dlaczego teksty literackie?
Jak juŜ wspomniano wyŜej, wybór tekstów dostępnych w sieci jest ogromny: teksty
prasowe, reklamowe, blogi, artyluły popularno-naukowe, jednym słowem: wszystko.
Dlaczego więc literatura piękna? Oczywiście taki wybór zawsze w duŜej mierze wynika
z osobistych zainteresowań nauczyciela, istnieją jednak przesłanki ogólniejsze. Według
jednego z uczestników wspomnianej juŜ debaty w The New York Times ,"digital reading is
the intellectual equivalent of empty calories", (Gioia, 2008: The New York Times), co
wskazywałoby na to, Ŝe czytanie on-line ma w większości przypadków płytki, przypadkowy
charakter, nie słuŜąc intelektualnemu wzbogaceniu czytelnika. Wybór tekstów z literatury
pięknej moŜe temu skutecznie przeciwdziałać. Poza tym sieć zapewnia dostęp do ogromnej
liczby tekstów literackich, które studenci mogą czytać nie wybierająć się na poszukiwania do
tradycyjnej biblioteki.
Istnieje wiele digitalnych bibliotek, z których wymienię tylko kilka najpopularniejszych:
http://www.bibliomania.com/
http://www.online-literature.com/
http://www.literature.org/
http://www.bookbrowse.com/
O wykorzystaniu tekstów literackich w kursach pół-internetowych decydować mogą
ponadto te same względy, które skłaniają nauczycieli do korzystania z tekstów literackich na
kursach prowadzonych metodami tradycyjnymi. Nie ma tu miejsca na skrótowe nawet
omówienie roli literatury pięknej w nauczaniu języków obcych, wspomnieć tylko moŜna, Ŝe
literatura przeŜywała w metodyce nauczania swoje wzloty i upadki, aby obecnie uplasować
się na pozycji nie wodącej moŜe, ale w kaŜdym razie istotnej.
Warto przytoczyć tu zdanie zawarte w klasycznej juz pozycji z tej dziedziny,Literature
and Language Teaching , autorstwa Gillian Lazar : "Literature provides meaningful and
memorable contexts for processing and interpreting new language."(1993:17) (Literatura
zapewnia nasycony znaczeniem i ławy do zapamiętania kontekst dla analizy i interpretacji
nowego języka- tłum. M.W.) KaŜdy nauczyciel, który korzysta w jakiejkolwiek formie
z tekstu literackiego, zgodzi się, Ŝe odpowiednio dobrany tekst, jako materiał autentyczny
najwyŜszej próby, ma ogromny potencjał inspirujący , stymulując wszystkie sprawności
językowe i znakomicie poszerzając zasób słownictwa słuchaczy.
Tekst literacki jest szczególnie przydatny do tworzenia ćwiczeń na czytanie ze
zrozumieniem na poziomie zaawansowanym nie tylko ze względu na bogate słownictwo, ale
takŜe swój często alegoryczny charakter i brak dosłowności, które zmuszają do uwaŜnego
czytania zarówno "for gist" (dla zrozumienia sedna sprawy), jak i "for detail" (dla
wychwycenia szczególów). Poza funkcją doskonalenia języka, tekst literacki stanowi istotny
element kształcenia ogólnego i uświadamiania studentom dziedzictwa kulturowego, którego
są spadkobiercami. W tej więc roli stanowi znakomitą alternatywę dla wspomnanych wyŜej
"pustych kalorii", którymi tak szczodrze obdarowują nas media, nie tylko zresztą
elektroniczne.
Gillian Lazar wyróŜnia trzy główne spojrzenia na rolę literatury w procesie
glottodydaktyki:
- koncepcję lingwistyczną ( a language - based approach), w której tekst literacki
traktowany jest w zasadzie instrumentalnie, jako materiał autentyczny ilustrujący pewne
cechy języka;
- koncepcję literaturoznawczą ( Literature as content) , w której literatura per se jest
przedniotem kursu prowadzonego w języku obcym;
265
V Międzynarodowa Konferencja Edukacyjna
- i wreszcie koncepcję literatury, która doskonaląc biegłość językową, słuŜy rozwojowi
intelektualnemu studenta (Literaure for personal enrichment) .
Lazar przyznaje, Ŝe w większości kursów prowadzonych z wykorzystaniem literatury
pięknej te cele i koncepcje łączą się ze sobą . Tak jest takŜe z pewnością w przypadku
kursów pół- internetowych.
3.2. Kryteria wyboru tekstów literackich
Skoro została podjęta juŜ decyzja o wykorzystaniu tekstów literackich na zajęciach
językowych (kursie pół-internetowym), naleŜy przyjrzeć się kryteriom wyboru tekstów, nad
którymi będą pracować studenci. Jak je dobierać, aby zapewnić oferowanemu kursowi
spójność, przekładającą sie na skuteczniejszą internalizację przekazywanego słuchaczom
materiału?
Przypomnijmy, Ŝe w pierwszej części pracy podniesiona została konieczność
opracowania dla kursu pół-internetowego dokładnego sylabusa, najlepiej w oparciu
o wykorzystywany w "realnej " części zajęć podręcznik. Jedną z moŜliwości wynikającą
z pracy z podręcznikiem jest taki dobór tekstów, aby temat dyskutowany w sali, był
równieŜ tematem tekstu literackiego. Oczywiście, równieŜ przy takim zawęŜeniu wybór jest
nadal ogromny i stanowi dla nauczyciela wyzwanie, jednak nadaje pewne logiczne ramy
poszukiwaniom tekstu, które samo w sobie jest zajęciem niezwykle ciekawym, ale
pracochłonnym.
Wydaje się, Ŝe celowym jest przyjęcie następujących kryteriów wyboru tekstów:
- zgodność z tematem przewodnim danego tygodnia (najczęściej praca na Platformie
podzielona jest na tygodnie!),
-dostępność tekstu w sieci ,
-adekwatność do poziomu słuchaczy,
-uŜyteczność językowa (jak ćwiczy i stymuluje sprawności),
-przewidywalny oddźwięk (reakcja) ze strony słuchaczy.
JeŜeli chodzi o zgodność z tematem przwodnim, wybór moŜe być przeprowadzony w
oparciu o mniej lub bardziej typowe skojarzenia. Jako przykład niech posłuŜy materiał
jednego tygodnia kursu pół- internetowego, prowadzonego przez autorkę ze studentami
Uniwersytetu Warszawskiego. Inspirację dla tego tygodnia stanowiła dyskusja na zajęciach,
dotycząca mechanizmów działania reklamy, a konkretnie reklamowania kosmetyków i tzw.
beauty products, czyli środków pielęgnujących urodę dla męŜczyzn.
16 March 22 March
A Man Who Was Too Beautiful
During our last class we discussed the growing popularity of beauty
products for men. Below you have a link to a book, presenting the
disastrous effects of too much beauty in a man...
Rys.1. Fragment 4-tego tygodnia kursu pół-internetowego na poziomie C1
266
„Języki obce w kontekście współczesnych wyzwań i perspektyw”
Kryterium drugie, dostępność w sieci, i kryterium czwarte, uŜyteczność językowa
tekstów, często łączą się ze sobą. Pragmatyka nauczania wskazywałaby na preferowanie
literatury współczesnej, zawierającej słownictwo i frazeologię charakterystyczną dla obecnie
uŜywanego języka. Literatura współczesna dostępna jest w sieci internetowej w stopniu
ograniczonym. Prawa autorskie ograniczają "legalny " dostęp do wersji elektronicznej
tekstów młodszych nniŜ 70 lat, choć oczywiście zdarzają się wyjątki. Często natomiast
dostępne są fragmenty utworów całkiem niedawno wydanych, zanieszczane przez niektóre
strony (głównie księgarnie internetowe) w celach reklamowych. Niestety, nie zawsze są one
reprezentatywne dla danej pozycji lub tez problemu, który ma ona ilustrować. Jest to
najsłabszy punkt kursów internetowych opartych o teksty literackie.
Nauczyciel nie ma więc wyboru i musi wybierać to, co najlepsze, z tego, co jest dostępne,
czyli uŜywająć angielskiego sformułowania, make virtue of necessity.
LITERATURA
1. Hamer J. The Practice of English Language Teaching. Longman 2001
2. Lazar G. Literature and Language Teaching. Cambridge University Press 1993.
3. Sutherland-Smith W. Web- text: Perceptions of digital reading skills in the ESL
classroom.Prospect, vol.17 2002, ss.5-11.
4. Sourapure M., Inglesby P., Yatchisin G. Web literacy: challenges and opportunities for
research in a new medium. Computers and Composition, vol.15 1998, ss.409-424.
5. Online, RU Really Reading? http://www.nytimes.com/2008/07/27/books/27reading.html
THE USE OF LITERARY TEXTS IN BLENDED LEARNING/TEACHING
OF ENGLISH
Summary. The paper gives reasons in favour of using literary texts in blended
learning/teaching of English at the advanced level. In the first chapter the
division of work is discussed into a virtual and a real part. The second chaper
focuses on practising reading skills on the e-learning platform with the emphasis
put on Web literacy and its relevance for virtual text perception. The last chapter
presents the reasons for assigning literary texts to the e-learning platform and
enumerates the criteria used for the selection of appropriate texts.
267