ABC bezrobotnego

ABC bezrobotnego
Zielona Linia - ABC bezrobotnego
Jesteś osobą bezrobotną?
Chcesz wiedzieć, jakie prawa i świadczenia przysługują
Ci po ustaniu stosunku pracy?
Przeczytaj nasz poradnik!
str. 1
Zielona Linia - ABC bezrobotnego
Status bezrobotnego
Możesz uzyskać status osoby bezrobotnej, tylko jeśli spełniasz poniższe warunki:
ukończyłeś 18 lat,
nie osiągnąłeś wieku emerytalnego, o którym mowa w art. 24 ust. 1a i 1b oraz w art. 27
ust. 2 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, z późn. zm. 17),
nie nabyłeś prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej,
renty socjalnej, renty rodzinnej w wysokości przekraczającej połowę minimalnego
wynagrodzenia za pracę albo po ustaniu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, zaprzestaniu
prowadzenia pozarolniczej działalności nie pobierasz zasiłku przedemerytalnego, świadczenia
przedemerytalnego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku chorobowego, zasiłku
macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego,
nie nabyłeś prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, przyznanej przez
zagraniczny organ emerytalny lub rentowy, w wysokości co najmniej najniższej emerytury
albo renty z tytułu niezdolności do pracy,
nie jesteś właścicielem lub posiadaczem samoistnym lub zależnym nieruchomości rolnej,
w rozumieniu przepisów Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (DzU nr 16, poz.
93, z późn. zm.), o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe lub nie
podlegasz ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu z tytułu stałej pracy jako
współmałżonek lub domownik w gospodarstwie rolnym o powierzchni użytków rolnych
przekraczającej 2 ha przeliczeniowe,
nie uzyskujesz przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym z działów
specjalnych produkcji rolnej, chyba że dochód z działów specjalnych produkcji rolnej,
obliczony dla ustalenia podatku dochodowego od osób fizycznych, nie przekracza wysokości
przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 2 ha
przeliczeniowych ustalonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie
przepisów o podatku rolnym, lub nie podlegasz ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu
z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w takim gospodarstwie,
nie złożyłeś wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej albo po złożeniu wniosku
o wpis:
o zgłosiłeś do ewidencji działalności gospodarczej wniosek o zawieszenie wykonywania
działalności gospodarczej i okres zawieszenia jeszcze nie upłynął, albo
o nie upłynął jeszcze okres do, określonego przez Ciebie we wniosku o wpis do
ewidencji działalności gospodarczej, dnia podjęcia działalności gospodarczej,
nie pobierasz na podstawie przepisów o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów
zasiłku dla opiekuna;
nie jest osobą tymczasowo aresztowaną lub nie odbywasz kary pozbawienia wolności,
z wyjątkiem kary pozbawienia wolności odbywanej poza zakładem karnym w systemie
dozoru elektronicznego,
nie uzyskujesz miesięcznie przychodu w wysokości przekraczającej połowę minimalnego
wynagrodzenia za pracę, z wyłączeniem przychodów uzyskanych z tytułu odsetek lub innych
przychodów od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych,
nie pobierasz na podstawie przepisów o pomocy społecznej zasiłku stałego,
nie pobierasz, na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, świadczenia
pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub dodatku do zasiłku rodzinnego z
tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na
skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania,
str. 2
Zielona Linia - ABC bezrobotnego
nie pobierasz po ustaniu zatrudnienia świadczenia szkoleniowego,
nie podlegasz, na podstawie odrębnych przepisów, obowiązkowi ubezpieczenia społecznego,
z wyjątkiem ubezpieczenia społecznego rolników.
Jeżeli:
nie jesteś zatrudniony i nie wykonujesz innej pracy zarobkowej,
jesteś zdolny i gotowy do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy
obowiązującym w danym zawodzie lub służbie albo innej pracy zarobkowej,
jesteś osobą niepełnosprawną, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia co najmniej
w połowie wymiaru czasu pracy obowiązującego w danym zawodzie,
nie uczysz się w szkole, z wyjątkiem szkół dla dorosłych lub przystępujesz do egzaminu
eksternistycznego z zakresu tej szkoły,
uczysz się w szkole wyższej, gdzie studiujesz w formie studiów niestacjonarnych,
poszukujesz zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej,
możesz zarejestrować się jako bezrobotny we właściwym dla miejsca zameldowania stałego lub
czasowego powiatowym urzędzie pracy.
PAMIĘTAJ!
Nie zostaniesz uznany za osobę bezrobotną, jeżeli nie spełniasz powyższych warunków!
str. 3
Zielona Linia - ABC bezrobotnego
Od czego zacząć?
W celu dokonania rejestracji jako bezrobotny zgłoś się do powiatowego urzędu pracy właściwego
ze względu na stałe lub czasowe miejsce zameldowania, a jeżeli nie jesteś zameldowany - do
powiatowego urzędu pracy, na którego obszarze działania przebywasz.
Rejestracja następuje w dniu, w którym osoba zgłosi się do urzędu i poświadczy własnoręcznym
podpisem przekazane przez nią dane i złoży, w obecności pracownika powiatowego urzędu pracy i
pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, oświadczenia o
prawidłowości przekazanych danych oraz o zapoznaniu się z warunkami zachowania statusu w
brzmieniu: „Świadomy odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, oświadczam, iż
wszystkie podane przeze mnie w trakcie rejestracji dane są zgodne ze stanem faktycznym oraz
zostałem pouczony o warunkach zachowania statusu bezrobotnego”.
Zarejestrować się można w dowolnym momencie, gdyż ustawa nie narzuca określonego terminu.
Musisz przedłożyć do wglądu pracownikowi powiatowego urzędu pracy dokonującemu rejestracji
następujące dokumenty:
dowód osobisty lub inny dokument tożsamości z potwierdzeniem zameldowania i numerem
PESEL,
oryginał świadectwa ukończenia szkoły lub dyplom w przypadku ukończenia studiów
wyższych,
zaświadczenia o odbytych kursach, szkoleniach potwierdzające kwalifikacje i uprawnienia
zawodowe,
oryginały świadectw pracy z całego okresu zatrudnienia oraz inne dokumenty niezbędne do
ustalenia ewentualnych uprawnień,
dokument o przeciwwskazaniach do wykonywania określonej pracy, jeżeli taki dokument
posiadasz,
jeśli jesteś niepełnosprawny, oprócz ww. dokumentów, przedkładasz dokument
potwierdzający stopień niepełnosprawności,
jeżeli jesteś domownikiem lub współmałżonkiem właściciela nieruchomości rolnej
o powierzchni przekraczającej 2 ha przeliczeniowe, masz obowiązek przedstawić decyzję
z KRUS-u o niepodleganiu ubezpieczeniu społecznemu rolników w gospodarstwie,
jeśli posiadasz gospodarstwo rolne, przedkładasz aktualny nakaz podatkowy lub
zaświadczenie z gminy o wielkości gospodarstwa,
jeśli prowadziłeś działalność gospodarczą, musisz przedstawić:
o decyzję o wykreśleniu z ewidencji działalności gospodarczej,
o zaświadczenie z ZUS-u o okresie podlegania składkom i ich opłacania oraz o
wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy w
rozbiciu na poszczególne miesiące,
jeśli zawiesiłeś prowadzenie działalności gospodarczej, musisz przedstawić zaświadczenie
o zwieszeniu działalności gospodarczej wydane przez odpowiedni urząd gminy lub urząd
miasta,
jeśli we wniosku o wpis do ewidencji prowadzenia działalności gospodarczej wskazałeś
późniejszy termin rozpoczęcia działalności, musisz przedstawić decyzję o uzyskaniu tego
wpisu, w której wskazany jest termin rozpoczęcia działalności,
jeśli byłeś zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, musisz przedstawić zaświadczenie
o wynagrodzeniu brutto z wyszczególnieniem każdego miesiąca oraz informację, czy były
odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy,
str. 4
Zielona Linia - ABC bezrobotnego
jeśli byłeś zatrudniony na umowę-zlecenie, musisz przedstawić:
o zaświadczenie o okresie pracy na umowę-zlecenie wraz z wyszczególnieniem
wynagrodzenia brutto za każdy miesiąc oraz
o informację, czy były odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne i Fundusz
Pracy,
jeśli pobierałeś świadczenie z ZUS-u poza okresem zatrudnienia (rentę, świadczenie
rehabilitacyjne, zasiłek chorobowy i inne), musisz przedstawić zaświadczenie z ZUS-u
potwierdzające okres pobierania świadczenia oraz podstawę jego wymiaru,
po utracie renty lub innych świadczeń wypłaconych przez ZUS/KRUS przedkładasz:
o decyzję potwierdzającą datę nabycia i wstrzymania pobieranego świadczenia,
o zaświadczenie potwierdzające rodzaj i okres pobieranego świadczenia,
jeśli pobierasz rentę rodzinną, przedstawiasz aktualną decyzję o wysokości renty,
jeśli zgłaszasz do ubezpieczenia zdrowotnego członków rodziny, musisz podać ich numery
PESEL oraz skrócone akty urodzenia dzieci,
jeśli przebywałeś w zakładzie karnym, powinieneś dostarczyć świadectwo zwolnienia
z zakładu karnego oraz zaświadczenie o wykonywaniu w nim pracy,
książeczkę wojskową lub zaświadczenie z WKU. Wyżej wymienione dokumenty obowiązują
wszystkie osoby rejestrujące się w urzędzie jako bezrobotne, bez względu na cel rejestracji.
Warto zachowywać dokumenty z urzędu, np. decyzję o zarejestrowaniu, gdyż mogą się okazać
przydatne przy późniejszej weryfikacji informacji.
Brakuje Ci świadectwa pracy, a firma pracodawcy już nie istnieje? Na stronach internetowych
www.zus.pl oraz archiwa.gov.pl są wyszukiwarki, za pomocą których można ustalić miejsce
przechowywania dokumentacji osobowej i płacowej upadłego pracodawcy.
PAMIĘTAJ!
Osoba zarejestrowana zobowiązana jest do niezwłocznego informowania powiatowego urzędu pracy
w terminie siedmiu dni o wszelkich zmianach danych przekazanych w trakcie rejestracji oraz w
złożonych oświadczeniach.
Internetowa rezerwacja terminu rejestracji w powiatowym urzędzie pracy
Obecnie masz możliwość uprzedniego przekazania do właściwego urzędu pracy wymaganych danych,
za pośrednictwem elektronicznego systemu rejestracji, który dostępny jest na stronie
www.praca.gov.pl. Wówczas urząd pracy wyznaczy Ci termin stawiennictwa, nie dłuższy niż 7 dni
roboczych od dnia przekazania danych, w celu dostarczenia wszystkich wymaganych na potrzeby
rejestracji dokumentów i dokonania rejestracji. W sytuacji gdy nie stawisz się w wyznaczonym przez
urząd terminie, dane przez Ciebie przekazane zostają usunięte z systemu teleinformatycznego
publicznych służb zatrudnienia.
Internetowa rejestracja w powiatowym urzędzie pracy
Wraz z wejściem w życie wybranych przepisów Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z
dnia 12 listopada w sprawie rejestracji bezrobotnych i poszukujących pracy, które nastąpiło 27 maja
2013 roku, pojawiła się również możliwość rejestracji jako osoba bezrobotna za pośrednictwem
elektronicznego systemu rejestracji, który dostępny jest na stronie www.praca.gov.pl.
str. 5
Zielona Linia - ABC bezrobotnego
Z rejestracji w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna, za pośrednictwem Internetu, będziesz
mógł skorzystać jeśli dysponujesz:
• bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego
certyfikatu, z zachowaniem zasad przewidzianych w przepisach o podpisie elektronicznym, albo
• potwierdzonym profilem zaufanym elektronicznej platformy usług administracji publicznej.
W celu dokonania rejestracji jako bezrobotny możesz wypełnić wniosek o dokonanie rejestracji za
pośrednictwem elektronicznego systemu rejestracji, który dostępny jest na stronie
www.praca.gov.pl. W takim przypadku wymagane do rejestracji dokumenty jesteś
zobowiązany zeskanować, a wniosek opatrzyć jednym z powyżej opisanych bezpiecznych podpisów.
PAMIĘTAJ!
Status osoby bezrobotnej nabędziesz wówczas z dniem złożenia wniosku za pośrednictwem
elektronicznego systemu rejestracji, po opatrzeniu go i załączonych do wniosku zeskanowanych
dokumentów oraz oświadczenia o prawdziwości przekazanych danych oraz o zapoznaniu się z
warunkami zachowania statusu – jednym z dwóch aktualnie akceptowanych bezpiecznych podpisów.
Uzyskanie statusu osoby bezrobotnej uniemożliwia rejestrację w tym samym urzędzie pracy jako
poszukujący pracy przez okres posiadania statusu bezrobotnego.
Profilowanie pomocy
Podczas rejestracji zostanie wyznaczony termin spotkania z Twoim doradcą w urzędzie, na którym
zostanie określony profil pomocy odpowiedni do Twojej sytuacji. Na kolejnym spotkaniu (nie później
jednak niż 60 dni od ustalenia profilu Pomocy) doradca klienta w urzędzie ustali razem z Tobą
indywidualny plan działania.
Indywidualny plan działania będzie zawierał:
działania możliwe do zastosowania przez urząd pracy w ramach pomocy określonej w
ustawie;
działania planowane do samodzielnej realizacji przez bezrobotnego lub poszukującego pracy
w celu poszukiwania pracy;
planowane terminy realizacji poszczególnych działań;
formy, planowaną liczbę i terminy kontaktów z pośrednikiem pracy, doradcą zawodowym lub
innym pracownikiem urzędu pracy;
termin i warunki zakończenia realizacji indywidualnego planu działania.
str. 6
Zielona Linia - ABC bezrobotnego
Prawa bezrobotnego
Jeżeli jesteś bezrobotny, masz prawo do:
otrzymania pomocy w uzyskaniu odpowiedniego zatrudnienia,
korzystania z pośrednictwa pracy,
korzystania z poradnictwa zawodowego i uczestniczenia w zajęciach klubu pracy,
przesunięcia terminu wizyty maksymalnie o 10 dni kalendarzowych w ciągu roku w ramach
tzw. braku gotowości (za ten okres zasiłek nie przysługuje);
ubiegania się o skierowanie na szkolenia organizowane przez powiatowy urząd pracy,
ubiegania się o indywidualne skierowanie na szkolenie związane z podnoszeniem lub
uzyskaniem kwalifikacji zawodowych,
ubiegania się o skierowanie na staż celem nabycia umiejętności praktycznych do
wykonywania pracy,
ubieganie się o bony,
ubiegania się o skierowanie na przygotowanie zawodowe dorosłych w miejscu pracy
w przypadku braku kwalifikacji dostosowanych do potrzeb rynku pracy,
otrzymywania stypendium w okresie szkolenia, odbywania stażu lub przygotowania
zawodowego dorosłych,
ubiegania się o przyznanie pożyczki szkoleniowej lub dofinansowania kosztów studiów
podyplomowych,
ubiegania się o przyznanie dotacji na podjęcie działalności gospodarczej,
ubiegania się o skierowanie do pracy w ramach prac interwencyjnych,
otrzymania zasiłku dla bezrobotnych w przypadku spełnienia warunków zawartych w art. 71
Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy,
otrzymania dodatku aktywizacyjnego w przypadku podjęcia pracy w okresie pobierania
zasiłku,
ubiegania się o przyznanie stypendium w przypadku podjęcia dalszej nauki w szkole
ponadgimnazjalnej dla dorosłych albo w szkole wyższej w systemie studiów niestacjonarnych
w okresie 12 miesięcy od dnia zarejestrowania,
ubiegania się o zwrot kosztów przejazdu, zakwaterowania i opieki nad dzieckiem do
lat siedmiu lub osobą zależną w przypadkach określonych w ustawie,
bezpłatnej opieki zdrowotnej, pod warunkiem że nie istnieje inny tytuł do ubezpieczenia
zdrowotnego,
korzystania z usług EURES.
PAMIĘTAJ!
O przysługujących Ci prawach dowiesz się we właściwym powiatowym urzędzie pracy!
Przyznanie form wsparcia jest uzależnione od profilu pomocy, który zostanie ustalony w wyniku
analizy Twojej sytuacji i Twoich szans na rynku pracy oraz indywidualnego planu działania ustalonego
z Twoim doradcą w urzędzie.
str. 7
Zielona Linia - ABC bezrobotnego
Obowiązki bezrobotnego
Jeżeli jesteś bezrobotny, masz obowiązek:
zgłaszać się do powiatowego urzędu pracy w wyznaczonym terminie w celu potwierdzenia
gotowości do podjęcia pracy (w przypadku dłużników alimentacyjnych wyznaczony termin
nie może być dłuższy niż 90 dni),
powiadomić powiatowy urząd pracy w okresie do siedmiu dni o uzasadnionej przyczynie
niestawiennictwa, usprawiedliwieniem nieobecności może być np. zwolnienie lekarskie,
zaświadczenie od pracodawcy o rozmowie kwalifikacyjnej,
przyjąć propozycję odpowiedniej pracy lub innej formy pomocy proponowanej przez urząd
(np. staż, szkolenie),
uczestniczyć w stażu, szkoleniu, przygotowaniu zawodowym dorosłych lub innej formie
pomocy określonej w ustawie, przystąpić do egzaminu kwalifikacyjnego, czeladniczego lub
sprawdzającego,
powiadomić powiatowy urząd pracy o udziale w szkoleniu bez skierowania starosty,
finansowanym z publicznych środków wspólnotowych i krajowych, w terminie do siedmiu dni
przed dniem rozpoczęcia szkolenia,
zawiadomić w ciągu siedmiu dni powiatowy urząd pracy o podjęciu zatrudnienia, innej pracy
zarobkowej (umowa-zlecenie, umowa o dzieło) bez względu na wysokość wynagrodzenia,
lub o złożeniu wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej oraz o zaistnieniu
innych okoliczności powodujących utratę statusu bezrobotnego (niezgłoszenie tego faktu
podlega karze grzywny),
składać lub przesyłać powiatowemu urzędowi pracy pisemne oświadczenia o przychodach
oraz inne dokumenty niezbędne do ustalenia uprawnień do świadczeń przewidzianych
w ustawie, w terminie siedmiu dni od uzyskania przychodów,
zwrócić, w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji, nienależnie pobrane świadczenia
(zasiłek, stypendium),
bezzwłocznie zwrócić pożyczkę wraz z odsetkami ustawowymi, jeżeli wykorzystano ją na inne
cele niż określone w umowie,
zgłosić się do odpowiedniego urzędu pracy za granicą w ciągu siedmiu dni w przypadku
poszukiwania pracy za granicą i transferu zasiłku,
przedstawić zaświadczenie o niezdolności do pracy wskutek choroby na druku określonym
w odrębnych przepisach,
zwrócić kwotę dofinansowania studiów podyplomowych, jeżeli doszło do przerwania studiów
z winy bezrobotnego,
powiadomić powiatowy urząd pracy, w którym jesteś zarejestrowany, o zmianie miejsca
zamieszkania w terminie siedmiu dni oraz stawić się w powiatowym urzędzie pracy
właściwym dla nowego miejsca zamieszkania w terminie 14 dni od dnia zmiany miejsca
zameldowania,
zawiadomić powiatowy urząd pracy o pobycie za granicą lub innej sytuacji powodującej brak
gotowości do podjęcia zatrudnienia (łącznie nie więcej niż 10 dni w jednym roku
kalendarzowym).
PAMIĘTAJ!
Musisz pamiętać o swoich obowiązkach, aby zachować status osoby bezrobotnej i związane z tym
uprawnienia!
str. 8
Zielona Linia - ABC bezrobotnego
Utrata statusu osoby bezrobotnej
Stracisz status bezrobotnego, jeżeli:
nie spełniasz ustawowych warunków do uznania za osobę bezrobotną,
nie wyrazisz zgody na określenie profilu pomocy,
otrzymałeś pożyczkę z PFRON-u lub instytucji z udziałem środków publicznych na podjęcie
działalności pozarolniczej lub rolniczej albo otrzymałeś jednorazowo środki na podjęcie
działalności gospodarczej lub rolniczej,
otrzymałeś jednorazowe środki z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób
Niepełnosprawnych lub instytucji z udziałem środków publicznych na podjęcie działalności
gospodarczej, rolniczej lub wniesienia wkładu do spółdzielni socjalnej (pozbawienie statusu
bezrobotnego następuje od następnego dnia po dniu otrzymania środków na podjęcie
działalności lub na wniesienie wkładu),
rozpocząłeś realizację indywidualnego programu zatrudnienia socjalnego w rozumieniu
przepisów o zatrudnieniu socjalnym lub podpisałeś kontrakt socjalny,
nie stawiłeś się w powiatowym urzędzie pracy w wyznaczonym terminie i nie powiadomiłeś
w ciągu siedmiu dni o uzasadnionej przyczynie tego niestawiennictwa; utrata statusu
następuje odpowiednio na okres:
o 120 dni w przypadku pierwszego niestawiennictwa,
o 180 dni w przypadku drugiego niestawiennictwa,
o 270 dni w przypadku trzeciego i każdego kolejnego niestawiennictwa,
nie wyraziłeś zgody na określenie profilu pomocy, odmówiłeś bez uzasadnionej przyczyny
przyjęcia propozycji odpowiedniej pracy, udziału w działaniach w ramach Programu
Aktywizacja i Integracja, innej formy pomocy określonej w ustawie bądź poddania się
badaniom lekarskim lub psychologicznym, mającym na celu ustalenie zdolności do pracy, lub
udziału w innej formie pomocy określonej w ustawie; pozbawienie statusu bezrobotnego
następuje na okres:
o 120 dni w przypadku pierwszej odmowy,
o 180 dni w przypadku drugiej odmowy,
o 270 dni w przypadku trzeciej i każdej kolejnej odmowy,
z własnej winy przerwałeś szkolenie, staż, wykonywanie prac społecznie użytecznych, udział
w działaniach w ramach Programu Aktywizacja i Integracja lub inną formę pomocy określoną
w ustawie; pozbawienie statusu następuje od dnia przerwania na okres wskazany wyżej (tzn.
120, 180 lub 270 dni),
po skierowaniu nie podjąłeś szkolenia, przygotowania zawodowego dorosłych, stażu,
wykonywania prac społecznie użytecznych lub innej formy pomocy określonej w ustawie;
utrata statusu bezrobotnego następuje od dnia po dniu wydania skierowania na okres
wskazany wyżej (tzn. 120, 180 lub 270 dni),
nie stawiłeś się w powiatowym urzędzie pracy właściwym dla nowego miejsca zamieszkania
w terminie 14 dni od dnia zmiany miejsca zamieszkania,
złożyłeś wniosek o pozbawienie statusu bezrobotnego,
pozostajesz niezdolny do pracy wskutek choroby lub przebywania w zakładzie lecznictwa
odwykowego przez nieprzerwany okres 90 dni, przy czym za okres nieprzerwany uważa się
również okres niezdolności do pracy wskutek choroby oraz przebywania w zakładzie
lecznictwa odwykowego w sytuacji, gdy każda kolejna przerwa między okresami niezdolności
do pracy wynosi mniej niż 30 dni kalendarzowych; pozbawienie statusu bezrobotnego
następuje z upływem ostatniego dnia wskazanego okresu 90-dniowego; starosta nie może
str. 9
Zielona Linia - ABC bezrobotnego
jednak pozbawić statusu bezrobotnego kobiety w ciąży z powodu związanej z ciążą
niezdolności do pracy trwającej przez nieprzerwany okres 90 dni, chyba że sama bezrobotna
złoży wniosek o rezygnację z rejestracji,
nie przedstawiłeś zaświadczenia o niezdolności do pracy wskutek choroby na druku
określonym odrębnymi przepisami,
z własnej winy przerwałeś program przygotowania zawodowego dorosłych lub nie
przystąpiłeś do egzaminu kwalifikacyjnego, czeladniczego lub sprawdzającego; utrata statusu
następuje na okres 6 miesięcy.
Starosta nie może pozbawić statusu osoby bezrobotnej:
kobiety po urodzeniu dziecka,
bezrobotnego po przyjęciu dziecka na wychowanie
z uwagi na brak zdolności i gotowości do podjęcia zatrudnienia spowodowany opieką nad tym
dzieckiem przez okres, przez który przysługiwałby zasiłek macierzyński w okresie urlopu
macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu
macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu
rodzicielskiego, z wyłączeniem przypadku złożenia wniosku o pozbawienie tego statusu przez
samego bezrobotnego.
PAMIĘTAJ!
Stracisz status osoby bezrobotnej i wszystkie związane z tym uprawnienia, jeżeli któryś z powyższych
punktów będzie Cię dotyczył!
Dla ustalenia okresu, na który następuje pozbawienie statusu bezrobotnego, uwzględniane są łącznie
wszystkie odmowy, niepodjęcia oraz przerwania form aktywizacji.
str. 10
Zielona Linia - ABC bezrobotnego
Prawo do zasiłku
Nabywasz prawo do zasiłku za każdy dzień kalendarzowy po zarejestrowaniu się jako bezrobotny
we właściwym powiatowym urzędzie pracy, jeżeli:
nie ma dla Ciebie propozycji odpowiedniej pracy, propozycji stażu, przygotowania
zawodowego dorosłych, prac interwencyjnych lub robót publicznych oraz
w okresie 18 miesięcy bezpośrednio poprzedzających dzień zarejestrowania się w
powiatowym urzędzie pracy łącznie przez okres co najmniej 365 dni:
o byłeś zatrudniony i osiągałeś wynagrodzenie w kwocie co najmniej minimalnego
wynagrodzenia za pracę, od którego istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz
Pracy; w okresie tym nie uwzględnia się okresów urlopów bezpłatnych trwających
łącznie dłużej niż 30 dni.
Pamiętaj!
Wymiar etatu oraz rodzaj umowy nie mają znaczenia. Ważne jest, aby osiągać w wymaganym okresie
co najmniej minimalne wynagrodzenie, od którego powinny być odprowadzane składki na
ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy.
Należy jednak pamiętać, że są wyjątki, w których musi zostać zachowany wyżej wymieniony czas
pracy (czyli przepracowane co najmniej 365 dni w okresie ostatnich 18 miesięcy od dnia rejestracji)
oraz podstawa wynagrodzenia (co najmniej minimalne), ale nie ma obowiązku opłacania składki na
Fundusz Pracy za ten okres. Pomimo tego zasiłek dla osób bezrobotnych będzie przysługiwał. Dotyczy
to sytuacji, gdy:
a) pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne są zwolnieni z obowiązku opłacania składki na
Fundusz Pracy za zatrudnionych pracowników powracających z urlopu macierzyńskiego, urlopu na
warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na
warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub urlopu wychowawczego w okresie 36
miesięcy, licząc od pierwszego miesiąca po powrocie z urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach
urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach
urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego lub urlopu wychowawczego;
b) pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne są zwolnieni z obowiązku opłacania składki na
Fundusz Pracy przez okres 12 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy
o pracę, za osoby zatrudnione, które ukończyły 50. rok życia i w okresie 30 dni przed zatrudnieniem
były zarejestrowane jako osoby bezrobotne w powiatowym urzędzie pracy;
c) pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne są zwolnieni z obowiązku opłacania składki na
Fundusz Pracy za zatrudnione osoby, które mają co najmniej 55 lat (kobiety) oraz 60 lat (mężczyźni);
d) pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne są zwolnieni z obowiązku opłacania składki na
Fundusz Pracy przez okres 12 miesięcy, poczowszy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o
pracę, za skierowanych zatrudnionych bezrobotnych, którzy nie ukończyli 30. roku życia;
e) jednostki organizacyjne nie opłacają składek na Fundusz Pracy za osoby pobierające, na podstawie
przepisów o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, zasiłek dla opiekunów;
str. 11
Zielona Linia - ABC bezrobotnego
f) przedsiębiorcy Polskiego Związku Głuchych i Polskiego Związku Niewidomych oraz Związku
Ociemniałych Żołnierzy Rzeczypospolitej Polskiej, Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi, Zakład
Opieki dla Niewidomych w Laskach oraz zakład aktywności zawodowej nie opłacają składek na
Fundusz Pracy za zatrudnionych pracowników o znacznym lub umiarkowanym stopniu
niepełnosprawności.
wykonywałeś pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą i osiągałeś z tego tytułu dochód
w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę,
wykonywałeś pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy-zlecenia albo innej umowy
o świadczenie usług albo współpracowałeś przy wykonywaniu tych umów, przy czym
podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota co
najmniej minimalnego wynagrodzenia w przeliczeniu na okres pełnego miesiąca,
z zastrzeżeniem sytuacji, gdy pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne byli zwolnieni
z obowiązku opłacania za Ciebie składki na Fundusz Pracy, ponieważ miałeś ukończone co
najmniej 55 lat (kobiety) lub 60 lat (mężczyźni),
opłacałeś składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności
lub współpracy przy prowadzeniu tej działalności, przy czym podstawę wymiaru składek na
ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota wynosząca co najmniej minimalne
wynagrodzenie za pracę, należy jednak pamiętać, że jeśli zdecydowałeś się odprowadzać
preferencyjne składki na ZUS – okres ten nie będzie brany pod uwagę przy ustalaniu prawa
do zasiłku – ponieważ nie były wówczas odprowadzane składki na Fundusz Pracy,
wykonywałeś pracę w okresie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia
wolności, jeżeli podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy
stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę,
wykonywałeś pracę w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub w spółdzielni kółek rolniczych,
będąc członkiem tej spółdzielni, jeżeli podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne
i Fundusz Pracy stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę,
opłacałeś składkę na Fundusz Pracy w związku z zatrudnieniem za granicą u pracodawcy
zagranicznego w państwie nienależącym do Unii Europejskiej w wysokości 9,75%
przeciętnego wynagrodzenia za każdy miesiąc zatrudnienia,
byłeś zatrudniony za granicą i przybyłeś do Rzeczpospolitej Polskiej jako repatriant,
byłeś zatrudniony, pełniłeś służbę lub wykonywałeś inną pracę zarobkową i osiągałeś
wynagrodzenie lub dochód, od którego istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz
Pracy.
do 365 dni uprawniających do otrzymania zasiłku dla osób bezrobotnych zalicza się również okresy:
zasadniczej służby wojskowej, nadterminowej zasadniczej służby wojskowej, przeszkolenia
wojskowego absolwentów szkół wyższych, służby wojskowej pełnionej w charakterze
kandydata na żołnierza zawodowego, ćwiczeń wojskowych, okresowej służby wojskowej oraz
zasadniczej służby w obronie cywilnej i służby zastępczej, a także służby w charakterze
funkcjonariusza,
urlopu wychowawczego udzielonego na podstawie odrębnych przepisów,
pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy lub służby, o której mowa wyżej, renty
szkoleniowej oraz przypadające po ustaniu zatrudnienia, wykonywania innej pracy
zarobkowej albo zaprzestaniu prowadzenia pozarolniczej działalności okresy pobierania
zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego lub
świadczenia rehabilitacyjnego, jeżeli podstawę wymiaru tych zasiłków i świadczenia,
z uwzględnieniem kwoty składek na ubezpieczenia społeczne, stanowiła kwota wynosząca co
najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę,
str. 12
Zielona Linia - ABC bezrobotnego
niewymienione wyżej, za które były opłacane składki na ubezpieczenia społeczne i Fundusz
Pracy, jeżeli podstawę wymiaru składek stanowiła kwota wynosząca co najmniej minimalne
wynagrodzenie za pracę,
za które przyznano odszkodowanie z tytułu niezgodnego z przepisami rozwiązania przez
pracodawcę stosunku pracy lub stosunku służbowego oraz okres, za który wypłacono
pracownikowi odszkodowanie z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
świadczenia usług na podstawie umowy uaktywniającej,
pobierania renty rodzinnej w przypadku, gdy nastąpił zbieg prawa do tej renty z prawem do
renty z tytułu niezdolności do pracy i wybrano pobieranie renty rodzinnej,
sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem przez osoby, o których mowa w art. 6a ust. 1
ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych,
prawo do zasiłku przysługuje bezrobotnym zwolnionym z zakładów karnych i aresztów
śledczych, zarejestrowanym w okresie 30 dni od dnia zwolnienia, jeżeli suma okresów
zatrudnienia, przypadających w okresie 18 miesięcy przed ostatnim pozbawieniem wolności
oraz wykonywania pracy w okresie pozbawienia wolności, wynosiła co najmniej 365 dni, przy
czym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła
kwota w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę przed pozbawieniem
wolności oraz co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę w okresie pozbawienia
wolności. W przypadku pozbawienia wolności w okresie pobierania zasiłku po zwolnieniu z
zakładu karnego lub aresztu śledczego i w trakcie przerw w odbywaniu kary przysługuje
prawo do zasiłku na okres skrócony o okres pobierania zasiłku przed pozbawieniem wolności,
prawo do zasiłku przysługuje bezrobotnym zwolnionym po odbyciu zasadniczej służby
wojskowej, jeżeli okres jej odbywania wynosił co najmniej 240 dni i przypadał w okresie 18
miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy.
PAMIĘTAJ!
Jeżeli rejestrujesz się w powiatowym urzędzie pracy, sprawdź, czy przysługuje Ci zasiłek!
str. 13
Zielona Linia - ABC bezrobotnego
Okresy pobierania zasiłku
Jeżeli przyznano Ci prawo do zasiłku, możesz go otrzymywać przez:
180 dni, jeśli mieszkasz w okresie pobierania zasiłku na obszarze powiatu, w którym stopa
bezrobocia w dniu 30 czerwca roku poprzedzającego dzień nabycia prawa do zasiłku nie
przekraczała 150% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju,
365 dni, jeśli:
o mieszkasz w okresie pobierania zasiłku na obszarze powiatu, w którym stopa
bezrobocia w dniu 30 czerwca roku poprzedzającego dzień nabycia prawa do zasiłku
przekraczała 150% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju lub
o masz powyżej 50 lat oraz posiadasz jednocześnie co najmniej 20-letni okres
uprawniający do zasiłku lub
o masz na utrzymaniu co najmniej jedno dziecko w wieku do 15 lat, a Twój małżonek
jest także bezrobotny i utracił prawo do zasiłku z powodu upływu okresu jego
pobierania po dniu nabycia przez Ciebie prawa do zasiłku lub
o samotnie wychowujesz co najmniej jedno dziecko w wieku do 15 lat.
Okres pobierania zasiłku nie ulega zmianie, jeżeli w okresie jego pobierania zmienisz miejsce
zamieszkania lub miejscowość, w której mieszkasz, zostanie objęta obszarem działania innego
powiatu.
PAMIĘTAJ!
Okres pobierania zasiłku zależy m.in. od miejsca zamieszkania oraz stażu pracy!
str. 14
Zielona Linia - ABC bezrobotnego
Wysokość zasiłku
Jeżeli przyznano Ci prawo do zasiłku, jego wysokość zależy od długości Twego okresu uprawniającego
do zasiłku i wynosi:
w okresie pierwszych trzech miesięcy posiadania prawa do zasiłku:
658,90 zł brutto (80% kwoty zasiłku) przysługuje, jeżeli okres uprawniający do zasiłku wynosi
mniej niż 5 lat,
823,60 zł brutto (zasiłek podstawowy),
988,40 zł brutto (120% kwoty zasiłku) przysługuje, jeżeli okres uprawniający do zasiłku
wynosi co najmniej 20 lat.
w okresie kolejnych miesięcy posiadania prawa do zasiłku:
517,40 zł brutto (80% kwoty zasiłku) przysługuje, jeżeli okres uprawniający do zasiłku wynosi
mniej niż 5 lat,
646,70 zł brutto (zasiłek podstawowy),
776,10 zł brutto (120% kwoty zasiłku) przysługuje, jeżeli okres uprawniający do zasiłku
wynosi co najmniej 20 lat.
PAMIĘTAJ!
Po zsumowaniu wszystkich okresów uprawniających do zasiłku, będziesz wiedział, w jakiej wysokości
i na jaki okres zasiłek Ci przysługuje!
Warto wiedzieć…
Zasiłki urząd wypłaca w okresach miesięcznych z dołu. Świadczenie za niepełny miesiąc ustala się,
dzieląc kwotę przysługującego zasiłku przez 30 i mnożąc przez liczbę dni kalendarzowych
przypadających w okresie, za który zasiłek przysługuje.
Roszczenia do należnych a niepobranych kwot zasiłków ulegają przedawnieniu z upływem 6 miesięcy
od dnia postawienia ich do dyspozycji.
Za okres pobierania zasiłku urząd wystawia osobom bezrobotnym PIT 11.
str. 15
Zielona Linia - ABC bezrobotnego
Coś więcej?
Poniżej przedstawiamy źródło, z którego korzystaliśmy i do którego możesz się w każdej chwili
odwołać:
Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z późn. zm.
Ustawa z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych oraz niektórych innych ustaw
POWODZENIA!
str. 16
Poradnik
ABC bezrobotnego
Opracowanie
Zespół redakcyjny Zielonej Linii
Publikacja udostępniana nieodpłatnie