Czy jestem podmiotem powiązanym?

Czy jestem podmiotem
powiązanym?
Działem opiekuje się:
eversheds.pl
Badanie transakcji zawieranych
przez podmioty powiązane
to w ostatnich kilku latach
ulubiony temat inspektorów
podatkowych, przeprowadzających
kontrole u podatników.
Władze skarbowe skrupulatnie badają, czy nie następuje przerzucanie dochodów podatkowych między podatnikami, poprzez nierynkowe określanie ceny w transakcjach, tak, aby przykładowo podmiot
ponoszący stratę podatkową realizował na transakcji z podmiotem
powiązanym znaczący zysk, który i tak nie zostanie opodatkowany,
bo przecież jest strata podatkowa „chroniąca go” przed podatkiem.
Tymczasem ten drugi podmiot konsekwentnie realizuje zysk w stopniu minimalnym (lub wcale), tak, aby zmniejszyć jego podstawę do
opodatkowania, a tym samym i podatek.
Kiedy jeszcze może się opłacać „przerzucanie” dochodu do opodatkowania między podmiotami powiązanymi? Na przykład wtedy,
gdy każdy z nich stosuje inną stawkę podatkową. W naturalny sposób
podatnik będzie chciał przerzucać dochody do tego podmiotu, który
ma ją niższą, a minimalizować u tego, który ma ją wyższą. Kluczowym
w tym kontekście staje się pytanie o to, kto jest podmiotem powiązanym do podatnika i jak to ustalić. Warto zadać sobie pytanie czy
właściciele spółki i spółka to już podmioty powiązane, czy transakcja
między spółką a małżonkiem właściciela już podlega ograniczeniom
dotyczącym rynkowego określania ceny, czy może jeszcze nie.
W przypadku start-upów i kształtujących się dopiero organizacji, szczególnego znaczenia nabierają powiązania o charakterze rodzinnym oraz osobiste związki właścicieli ze spółką. I tu niestety zła
44 |
Know-How - Czy jestem podmiotem powiązanym?
wiadomość. Zgodnie z Ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych, o powiązaniach ze spółką kapitałową możemy mówić również
w kontekście powiązań o charakterze rodzinnym lub wynikającym ze
stosunku pracy albo stosunku majątkowego pomiędzy krajową spółką
a podmiotem pełniącym w nim funkcje kontrolne oraz nadzorcze, oraz
jeżeli którakolwiek osoba łączy funkcje zarządcze lub kontrolne albo
nadzorcze w tych podmiotach. W rozumieniu Ustawodawcy, związek
pomiędzy podmiotami krajowymi to takie powiązanie między nimi,
które w pierwszej kolejności oznacza relacje pomiędzy jednostką dominującą a jednostką podporządkowaną o charakterze zarządczym
lub kontrolnym. W drugiej kolejności jest to sytuacja, kiedy określone
uprawnienia kontrolne czy nadzorcze wobec podmiotów krajowych
zostały skumulowane w rękach tych samych osób lub podmiotów.
I żeby nie było za łatwo – o kontroli można zawsze mówić nie tylko na
poziomie bezpośrednim, ale i pośrednim.
Co to w praktyce oznacza? Sprowadzając to do prostego przykładu
można powiedzieć, że wszelkie transakcje, jakie mają miejsce pomiędzy spółką a członkami zarządu czy właścicielami spółki kapitałowej
lub też pomiędzy spółką a innym podmiotem krajowym, nad którymi
nadzór lub kontrolę sprawują te same osoby, powinny być zawierane
na zasadzie rynkowej, tzw. „arm’s legth”. Cena rynkowa powinna być
więc określana zarówno w zakresie wynagrodzenia, jakie otrzymują
właściciele spółki za jej zarządzanie, ale i w zakresie ich wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę. Ceny rynkowe należy stosować również
w innych transakcjach z członkami zarządu czy właścicielami, np.
umowy pożyczki, umowy świadczenia usług informatycznych, umowy doradcze czy konsultingowe. Podobnie, ceny rynkowe powinny
być zastosowane pomiędzy spółkami, które mają wspólnych właścicieli lub te same osoby są członkami ich zarządu i mają realny wpływ
na ich zarządzanie, np. jedna spółka świadczy usługi badawczo-rozwojowe na rzecz drugiej spółki (usługowej czy produkcyjnej), a obie mają
tego samego właściciela. Zastosowanie do tej transakcji ceny innej niż
rynkowa jak najbardziej może być podważone przez władze skarbowe,
Know-How - Czy jestem podmiotem powiązanym?
Karolina Stawowska
Karolina Stawowska jest licencjonowanym doradcą podatkowym,
absolwentką Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego
w Katedrze Prawa Finansowego, International Business and Trade Law
Program organizowanego przez
Columbia School of Law oraz Podyplomowego Studium Finanse i Opodatkowanie Przedsiębiorstw organizowanego przez Szkołę Główną
Handlową w Warszawie. W kancelarii Wierzbowski Eversheds kieruje
zespołem prawa podatkowego.
| 45
Można się
spodziewać,
że start-upy
nie posiadające
jeszcze dużego
„doświadczenia
podatkowego”
mogą być dla
władz skarbowych
stosunkowo
łatwym celem.
a pamiętajmy o tym, że ciężar udowodnienia „rynkowości” zastosowanej w transakcji ceny każdorazowo spoczywa na podatniku.
A co z powiązaniami o charakterze rodzinnym? Te także są brane pod uwagę przy określaniu podmiotów powiązanych. Ustawodawca określił, że w takim przypadku ma na myśli małżeństwo oraz
pokrewieństwo lub powinowactwo do drugiego stopnia. Transakcje
pomiędzy spółką, a małżonkiem właściciela, będą więc wymagały zastosowania ceny rynkowej. Cenę będzie trzeba również respektować
w przypadku transakcji zawieranych między spółkami tychże osób.
I ostatnie słowo o tym, co grozi w przypadku, gdy władze skarbowe dojdą do wniosku, że przyjęta przez podmioty powiązane cena
transferowa odbiega od ceny rynkowej, jaką ustaliłyby między sobą
podmioty niepowiązane. Otóż władze skarbowe mogą w takim przypadku same określić cenę na poziomie rynkowym i dokonać oszacowania podstawy opodatkowania z jej uwzględnieniem. Może się to
skończyć wyliczeniem zaległości podatkowej i odsetek karnych lub
nawet, w przypadkach, gdy podatnik nie będzie w stanie przedstawić
wymaganej przepisami dokumentacji cen transferowych dla transakcji między podmiotami powiązanymi, zastosowaniem sanacyjnej 50%
stawki podatkowej.
Wystrzegaj się więc, podatniku, stosowania cen rażąco odbiegających od cen rynkowych w transakcjach z podmiotami powiązanymi. Bądź gotów do wyjaśnienia przyczyn każdego odchylenia od tej
ceny, np. z powodów ekonomicznych, wartości i rodzaju transakcji,
charakteru towaru, warunków na danym rynku, etc. Tam, gdzie to konieczne, przygotuj stosowną dokumentację cen transferowych na poparcie i uzasadnienie przyjętej ceny transferowej. Można się spodziewać, że władze skarbowe nie „odpuszczą” szybko tego tematu, a młode
start-upy nie posiadające jeszcze dużego „doświadczenia podatkowego”, mogą być dla nich stosunkowo łatwym celem.
46 |
Know-How - Czy jestem podmiotem powiązanym?