Pobierz PDF - Dental and Medical Problems

Pobierz PDF - Dental and Medical Problems

prace oryginalne
Dent. Med. Probl. 2010, 47, 2, 193–198
ISSN 1644-387X
© Copyright by Wroclaw Medical University
and Polish Dental Society
Urszula Kaczmarek1, Anna Smulczyńska2, Iwona Grzesiak-Gasek1
Style uczenia się studentów stomatologii
Learning Styles of Dentistry Students
Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej i Dziecięcej Akademii Medycznej we Wrocławiu
Staż podyplomowy w Centrum Transferu Technologii Akademickiej Polikliniki Stomatologicznej
we Wrocławiu
1
2
Streszczenie
Wprowadzenie. Styl uczenia się lub preferencja uczenia się jest złożonym sposobem, dzięki któremu uczniowie najbardziej efektywnie nabywają informacje, przetwarzają, zapamiętują i przypominają sobie wiedzę, której
się nauczyli. Opracowano wiele kwestionariuszy oceniających style uczenia się, a spośród nich często stosuje się
VARK.
Cel pracy. Określenie stylu uczenia się studentów stomatologii.
Materiał i metody. Badaniem objęto 78 studentów stomatologii. Studenci anonimowo wypełnili wersję polską kwestionariusza VARK i zawarte w nim dane ewaluowano za pomocą dostępnego on-line kwestionariusza VARK.
Wyniki. Mniej niż połowa badanych wykazała jednomodalny styl uczenia się (36/78; 46,2%), a pozostali multimodalny, przy czym najczęściej stwierdzono trójmodalny (17/78; 21,8%), a następnie czteromodalny (14/78; 17,9%)
i dwumodalny (11/78; 14,1%). Wśród jednomodalnych sposobów uczenia się najczęściej występował kinestetyczny
(14/78; 18,0%), a najrzadziej oparty na czytaniu/pisaniu (1/78; 1,3%). Nie stwierdzono statystycznie istotnych różnic między częstością występowania stylów jednosensorycznych i wielosensorycznych oraz między poszczególnymi
typami stylów multimodalnych.
Wniosek. Ocena stylu uczenia się za pomocą kwestionariusza VARK jest przydatnym narzędziem do analizowaniu
sposobów przyswajania wiedzy przez studentów i uzyskane dane mogą być wykorzystane w procesie nauczania
przez nauczycieli akademickich (Dent. Med. Probl. 2010, 47, 2, 193–198).
Słowa kluczowe: styl uczenia się, kwestionariusz VARK, studenci stomatologii.
Abstract
Background. A learning style or learning preference is the complex manner in which learners most efficiently gain
the knowledge, process and store and recall what they learn. Many questionnaires estimating the learning styles
have been worked out, and among them VARK questionnaire is often applied.
Objectives. The aim of the study was to evaluate the learning styles of dental students.
Material and Methods. 78 dental students were involved in the study. All students filled in the Polish version of
VARK questionnaire anonymously and the data were evaluated with use of available on-line the VARK questionnaire.
Results. Less than half of the subjects showed the unimodal learning style (36/78, 46.2%) and the remaining ones
pointed at multimodal, out of which the most often tri-modal (17/78, 21.8%) and next quad-modal (14/78, 17.9%
and bi-modal (11/78, 14.1%). Among the unimodal learning styles the most often (14/78, 18.0%) and the most
seldom was the read/write (1/78, 1.3%) type. There were not statistically significant differences between frequency
of unimodal and multimodal learning styles, kinesthetic way as well as between the particular types of multimodal
ones.
Conclusion. Evaluation of learning styles with use of the VARK questionnaire is the useful tool for the analysis of
knowledge gathered by the students and the obtained data can be used by academic teacher in education process
(Dent. Med. Probl. 2010, 47, 2, 193–198).
Key words: learning style, VARK questionnaire, dental students.
194
Styl uczenia się lub preferencja uczenia się
jest złożonym sposobem, dzięki któremu uczniowie najbardziej efektywnie nabywają informacje,
przetwarzają, zapamiętują i przypominają sobie
wiedzę, której się nauczyli [1]. Definiuje sposoby
pozyskiwania wiedzy w kategoriach modalności
sensorycznej preferującej jej nabycie. Każda osoba wybiera najlepszą dla siebie metodę nabywania wiedzy. Zdarza się, iż w ciągu życia zmienia
się sposób uczenia się w zależności od sytuacji.
Studenci, podobnie jak inni ludzie, różnią się między sobą sposobem uczenia się, a zatem istotne są
formy przekazywania wiedzy dostosowane do ich
preferencji. Na podstawie koncepcji postulującej,
że większość ludzi preferuje określoną metodę pobierania i przetwarzania informacji oraz interakcji
z nią, pod koniec XX wieku rozpoczęto badania
nad indywidualnymi stylami uczenia się.
Opracowano wiele modeli stylu uczenia się,
a spośród nich sześć jest wykorzystywanych najczęściej. Należą do nich: model stylu uczenia się/
nauczania – Gregorc Style Delineator wyróżniający
cztery style – konkretny/sekwencyjny, abstrakcyjny/sekwencyjny, abstrakcyjny/przypadkowy i konkretny/przypadkowy [2], inwentarz stylu uczenia
się Kolbego – Learning Style Inventory – LSI oparty na czterech sposobach uczenia się, które rozpoczynają się od konkretnego doświadczenia, przez
refleksyjną obserwację i abstrakcyjną konceptualizację i kończą się aktywną eksperymentacją [3],
wskaźnik stylów uczenia – Felder-Silverman Index
of learning Styles – ILS klasyfikujący preferencje
uczenia się w czterech dychotomicznych kategoriach: racjonalny vs. intuicyjny, wzrokowy vs. werbalny, aktywny vs. refeksyjny i sekwencyjny vs.
globalny [4, 5], model stylu uczenia się – Dunn and
Dunn Learning Style Model oparty na aspektach
środowiskowych, emocjonalnych, rozwojowych,
socjalnych i socjologicznych [6], zrewidowane podejścia do modelu inwentarza studiowania – Revised Approaches to Studying Inventory – RASI
mierzące trzy postawy – głębokość, powierzchnię
i strategię [7] oraz kwestionariusz VARK [8].
Kwestionariusz VARK został opracowany
przez Fleminga w 1987 r. [cyt. wg 9] i opiera się
na czterech sensorycznych modalnościach uczenia
się; uczący się może wykorzystać wszystkie sposoby uczenia się lub preferować jeden z nich. Jego nazwa jest akronimem słów Visual – wzrokowy, Aural
– słuchowy, Read/write – pisany/czytany i Kinesthetic – kinestetyczny. Kwestionariusz jest zwięzły,
szybko gromadzi dane o preferencji uczenia się na
podstawie 13 pytań z wyborem jednej odpowiedzi
spośród 3 lub 4 możliwych. Po wypełnieniu kwestionariusza uzyskuje się informację o modalności
sensorycznej wykorzystywanej w procesie uczenia się badanego. Uczący się w sposób wzrokowy
U. Kaczmarek, A. Smulczyńska, I. Grzesiak-Gasek
przyswaja wiedzę przekazywaną w formie graficznej i symboli, np. jako wykresy, mapy, schematy,
tabele, przeźrocza, plakaty, symbole oraz kolorowe podkreślenia. Nie wykorzystuje jednak filmów
i ponieważ są one multimodalne. Osoba preferująca uczenie się za pośrednictwem słuchu najchętniej
uczy się poprzez wykłady i dyskusje, omawianie
tematu na głos z samym sobą bądź z inną osobą,
odgrywanie sytuacji egzaminacyjnej, czyli dialogu między egzaminatorem a osobą zdającą, wymianę informacji bezpośrednio w rozmowie lub za
pośrednictwem mediów, takich jak czaty i e-mail.
Pomocne może być nagrywanie wykładów i odtwarzanie ich dowolnie często aż do zapamiętania
wiedzy. Ten styl uczenia się nie wyklucza wykonywania notatek zawierających pomocne pytania
i odpowiedzi. Uczący się przez czytanie/pisanie
także pozyskuje wiedzę za pośrednictwem wzroku, gdy jest ona prezentowana w formie pisemnej
jako wydruk lub w postaci elektronicznej, np. podręczniki, czasopisma, słowniki, encyklopedie oraz
sporządza notatki, eseje, diagramy, pytania i odpowiedzi wielokrotnego wyboru. Osoba ucząca się
w sposób kinestetyczny preferuje uczenie się przez
doświadczenie, praktykę, działanie i przykłady,
które można odnieść do nowej informacji. Szybciej nabywa wiedzę przez zajęcia praktyczne wykorzystując jednocześnie wszystkie zmysły, m.in.:
słuch, wzrok, dotyk, węch. W odbiorze informacji
są przydatne realne przykłady zastosowania uzyskanej informacji na zasadzie prób i błędów oraz
wykonanie czynności manualnych w celu zrozumienia problemu. Oglądanie wystaw, fotografii
oraz słuchanie i studiowanie konkretnych przykładów jest dla niej kluczem do nabycia wiedzy.
Multimodalny sposób nabycia wiedzy jest połączeniem wszystkich czterech wymienionych preferencji – wizualnej, słuchowej, czytania/pisania
i kinestetycznej. Osoby multimodalne mogą zmienić sposób przyswajania informacji, dostosowując
go do sposobu nauczania [8, 10].
Celem pracy było określenie stylu uczenia się
studentów stomatologii za pomocą kwestionariusza VARK.
Materiał i metody
Badaniem objęto 91 studentów V roku stomatologii, których poproszono o anonimowe wypełnienie kwestionariusza VARK. Trzynaście z nich
nie udzieliło odpowiedzi na cztery ostatnie pytania
i dlatego analizie poddano 78. Zastosowany w pracy kwestionariusz VARK i jego ewaluacja są dostępne w języku polskim pod adresem http://www.
vark-learn.com/Polish/page.asp?p=questionnaire.
Odpowiedzi badanych zaznaczone na wydruko-
195
Style uczenia się studentów stomatologii
wanym kwestionariuszu VARK wprowadzano do
kwestionariusza dostępnego on-line i uzyskiwano
wynik określający styl uczenia się poszczególnej
osoby. Uzyskane dane analizowano z wykorzystaniem statystyki opisowej i testu χ2 za istotny przyjmując poziom p < 0,05.
Wyniki
Mniej niż połowa badanych wykazała jednomodalny styl uczenia się (36/78, 46,2%), a pozostali
multimodalny, przy czym najczęściej stwierdzono
trójmodalny (17/78, 21,8%), a następnie czteromo-
dalny (14/78, 17,9% i dwumodalny (11/78, 14,1%)
(ryc. 1–5). Wśród jednomodalnych sposobów uczenia się najczęściej występował kinestetyczny (14/78,
18,0%), a najrzadziej oparty na czytaniu/pisaniu
(1/78, 1,3%). Nie stwierdzono statystycznie istotnych
różnic między częstością występowania stylów jednosensorycznych i wielosensorycznych oraz między
poszczególnymi typami stylów multimodalnych.
Sumując udział poszczególnych sposobów uczenia
się występujących w stylach jednomodalnych i multimodalnych zauważono, że najczęściej stosowano
słuchową metodę uczenia się (98,7%), a w następnej
kolejności metodę kinestetyczną (77,0%), czytanie/
pisanie (62,9%) i wzrokową (41,0%).
Ryc.1. Modalność stylów
uczenia się
25
21,8%
20
46,2%
(36/78)
53,8%
(42/78)
15
17,9%
14,1%
Fig.1. Modality of learning
styles
10
5
0
dwumodalny trójmodalny czteromodalny
bi-modal
tri-modal
quad-modal
mulmodalny
mulmodal
jednomodalny
unimodal
30
25
18,0
20
wzrokowy – V (visual)
15
słuchowy – A (aural)
Fig. 2. Prevalence of unimodal
learning styles preferences
pisany/czytany – R/W (read/write)
10
5
Ryc. 2. Częstość występowania
jednomodalnych preferencji
sposobów uczenia się
24,3
kinestetyczny – K (kinesthec)
2,6
1,3
0
V
A
6
R
K
5,1
5
3,8
4
2,6
3
2
1,3
18,0
wzrokowy i słuchowy
– VA (visual and aural)
Ryc. 3. Częstość występowania
dwumodalnych preferencji
uczenia się
wzrokowy i kinestetyczny
– VK (visual and kinesthec)
Fig. 3. Prevalence of bi-modal
learning styles preferences
słuchowy i kinestetyczny
– AK (aural and kinesthec)
1
słuchowy i czytany/pisany
– AR (aural and read/write)
0
czytany/pisany i kinestetyczny
– RK (read/write and kinesthec)
VA
VK
AK
AR
RK
196
U. Kaczmarek, A. Smulczyńska, I. Grzesiak-Gasek
12
10,3
10
8
18,0
6
4
3,8
1,3
2
0
VAR
20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
VAK
VRK
ARK
wzrokowy,słuchowy
i czytany/pisany
– VAR (visual, aural
and read/write)
wzrokowy, słuchowy
i kinestetyczny
– VAK (visual, aural and
kinesthec)
wzrokowy, czytany/pisany
i kinestetyczny – VRK
(visual, read/write and
kinesthec)
słuchowy, czytany/pisany
i kinestetyczny – ARK
(aural, read/write and
kinesthec)
Ryc. 4. Częstość występowania
trójmodalnych preferencji
uczenia się
Fig. 4. Prevalence of tri-modal
learning styles preferences
Ryc. 5. Częstość występowania
czteromodalnych preferencji
uczenia się
17,9
wzrokowy, słuchowy,
czytany/pisany
i kinestetyczny
– VARK (visual,
aural, read/write
and kinesthec)
Fig. 5. Prevalence of quadmodal learning styles preference
VARK
Omówienie
Znajomość sposobu przyswajania wiedzy
przez studentów jest dla nauczycieli akademickich
cennym narzędziem w procesie nauczania. Pozwala na zaplanowanie strategii w przekazywaniu
wiedzy dostosowanej do preferencji odbiorców.
Kwestionariusz VARK zastosowano do oceny stylów uczenia się studentów na różnych kierunkach
studiów. Murphy et al. [9] zbadali styl uczenia się
studentów stomatologii. Wykazali podobnie jak
w badaniu własnym, niewielką przewagę multimodalnego uczenia się nad jednomodalnym (odpowiednio 56% i 44%). Odmienna była jednak
częstość występowania poszczególnych jednomodalnych sposobów uczenia się, gdyż badani preferowali metody oparte na czytaniu/pisaniu (20,1%)
i wzroku (14,5%) w porównaniu z wykorzystującymi słuch (9,2%) i kinestetykę (0,4%). Dane własne
natomiast wskazały na przewagę metody słuchowej (24,3% i kinestetycznej (18,0%) nad pozostałymi – wizualną (2,6%) i opartą na czytaniu/pisaniu
(1,3%). Badania egipskich absolwentów stomatologii odbywających studia doktoranckie lub kursy
podyplomowe wykazały znaczną przewagę multimodalnego stylu uczenia się nad jednomodalnym
(73,7% vs. 26,3%). Wśród jednomodalnych sposobów uczenia się najczęściej stwierdzono z jednakową preferencją kinestetyczny i słuchowy –
10,5%, a wśród wielosensorycznych sposobów najczęściej oparty na czterech modalnościach – 31,6%
[11]. Badania Lujan i DiCarlo [1] przeprowadzone
wśród amerykańskich studentów pierwszego roku
wydziału lekarskiego ujawniły również przewagę multimedialnego stylu uczenia się nad jednomodalnym (64% vs. 46%), a ponadto dominację
metody czteromodalnej (VARK – 43,4%). Podobne wyniki uzyskali Baykan i Nacar [12] badając
studentów medycyny z pierwszego roku studiów.
Jednosensoryczny sposób uczenia się występował
u 36,1%, a wielosensoryczny u 63,9% badanych.
Wśród jednomodalnych sposobów uczenia się
dominował kinestetyczny (23,3%), a najrzadziej
występował oparty na czytaniu/pisaniu (1,9%).
Breckler et al. [13] oceną objęli studentów drugiego roku różnych kierunków medycznych uczestniczących w kursie z zakresu fizjologii. Stwierdzili
preferencję jednosensorycznego sposobu uczenia
się u 40% badanych z dominacją sposobu kinestetycznego i opartego na czytaniu/pisaniu (odpowiednio 16% i 15%). Spośród multimodalnych
metod najczęściej występowała czterosensoryczna
Style uczenia się studentów stomatologii
(31%). Zbadano również styl uczenia się studentów
wydziału lekarskiego i pielęgniarskiego w Iranie
i wykazano przewagę stylu wielosensorycznego
nad jednosensorycznym (odpowiednio 62% i 38%)
[14]. Wśród jednomodalnych sposobów przeważały metody kinestetyczne i oparte na czytaniu/pisaniu (odpowiednio 14% i 13%), a wśród multimodalnych metody czteromodalne (34%).
Kwestionariusz VARK zastosowano również
do oceny stylów uczenia się studentów biznesu [15, 16]. Bernandes i Hanna [15] wykazali, że
studenci studiujący administrację biznesu w USA
preferowali styl multimodalny (63,9) w porównaniu z unimodalnym (36,1%). Wśród sposobów unimodalnych najczęściej występował kinestetyczny
(13,5%), a najrzadziej wzrokowy (2,4%), a wśród
multimodalnych czterosensoryczny (32,2%). Ramayah et al. [16] wykazali natomiast, że studenci
biznesu w Malezji preferowali wzrokowe i słuchowe style uczenia się. Stensmo [10] zbadał studentów szwedzkich studiujących rękodzielnictwo
tekstylne, sport i zdrowie oraz ekonomię. U ogółu
zbadanych stwierdził przewagę (75,7%) multimodalnych stylów uczenia się nad unimodalnymi
(24,3%). Wśród sposobów multimodalnych dominował czterosensoryczny (31,4%), a wśród unimodalnych słuchowy (11,4%). Multimodalny styl
uczenia cechował niemal wszystkich studentów
rękodzielnictwa tekstylnego (95,5%), a nieco mniej
studentów ekonomii (80,0%) i sportu i zdrowia
(57,1%).
Rozpatrywano także style uczenia się w zależności od płci studentów, uzyskując niejednoznacz-
197
ne wyniki. Beckler et al. [13] i Slater et al. [17]
wykazali tylko nieznaczne różnice, a Wehrwein
et al. [18] zaobserwowali częściej u mężczyzn
(87,5%) niż kobiet (45,8%) wielosensoryczny styl
uczenia się. Podobna zależność wynikała z badań Bernandes i Hanna [15], mężczyźni istotnie
(p < 0,01) częściej ujawniali multimodalny sposób uczenia się (63,5%) w porównaniu z kobietami (36,5%). Ramayah et al. [16] stwierdzili, iż płeć
wpływa tylko na wzrokowe i słuchowe style uczenia się studentów biznesu, gdyż studentki w przeciwieństwie do studentów preferowały te dwa sposoby uczenia się.
Przytoczone wyżej wyniki badań sugerują, że
studenci tych samych lub pokrewnych kierunków
charakteryzują się podobnymi stylami uczenia się,
a pewne zróżnicowanie może wynikać z różnic
w systemach edukacji i kulturowych między poszczególnymi krajami. Na podkreślenie zasługuje
znaczenie multimodalnego sposobu przekazywania wiedzy, gdyż student zapamięta tylko 20%
przeczytanej informacji, 30% usłyszanej, 40% widzianej, 50% powiedzianej i 60% wykonanej. Ilość
nabytej wiedzy wzrasta natomiast do 90%, gdy informacja jest jednoczenie powiedziana, słyszana,
widziana i wykonana [14].
W podsumowaniu można stwierdzić, że ocena stylu uczenia się za pomocą kwestionariusza
VARK jest przydatnym narzędziem do analizowaniu sposobów przyswajania wiedzy przez studentów i uzyskane dane mogą być wykorzystane
w procesie nauczania przez nauczycieli akademickich.
Piśmiennictwo
[1] Lujan H.L., Dicarlo S.E.: First-year medical students prefer multiple learning styles. Adv. Physiol. Educ. 2006, 30,
13–16.
[2] Gregorc A. F. Learning/teaching styles: Their nature and effects. W: Keefe Student learning styles: Diagnosing and
prescribing programs. Ed. J.W. Reston VA,: National Association of Secondary School Principal, 1979, 19–26.
[3] Kolb D.A.: Experimental learning: Experience as the source of learning and development. Englewood Cliffs, New
Jersey, Prentice-Hall, Inc. 1984, 26.
[4] Felder R.M., Silverman L.K.: Learning and teaching styles in engineering education. Engr. Educ. 1988, 78, 674–
–681.
[5] Felder R.M., Spurlini R.: Applications, reliability and validity of the Index of Learning Styles. Int. J. Engng. Eds.
2005, 21, 103–112.
[6] Dunn R.: Learning styles: Theory, research, and practice. National Forum Appl. Educ. Res. J. 2000, 13, 3–22.
[7] Duff A.: The Revised Approaches to Studying Inventory (RASI) and its use in management education. Active
Learning in Higher Education 2004, 5, 1, 56–72.
[8] Fleming N.: VARK categories. A guide to learning styles. http://www.vark-learn.com/english/page.asp?p=categories.
[9] Murphy R.J., Gray S.A., Straja S.R., Bogert M.C.: Student learning preferences an teaching implications.
J. Dent. Educ. 2004, 859–866.
[10] Stensmo C.: Perceptual preferences in learning among teacher education students in practical-aestethical subjects.
http://www.did.uu.se/christerstensmo/pdf/vark.pdf.
[11] El Tantawi M.M.A.: Factors affecting postgraduate dental students` performance in a biostatics and research
design course. J. Dent. Educ. 2009, 73, 614–623.
[12] Baykan Z., Nacar M.: Learning styles of first-year medical students attending Erciyes University in Kayseri,
Turkey. Adv. Physiol. Educ. 2007, 31, 158–160.
198
U. Kaczmarek, A. Smulczyńska, I. Grzesiak-Gasek
[13] Breckler J., Joun D., Ngo F.: Learning styles of physiology students interested in the health professions. Adv.
Physiol. Educ. 2006, 30, 13–16.
[14] Zeraati A., Hajian H., Shojaian R.: Learning styles of medical and midwifery students in Mashhad University
of Medical Sciences. J. Med. Educ. 2008, 12, 17–22.
[15] Bernardes E., Hanna M.: How do management students prefer to learn? Why should we care. Int. J. Schol. Tech.
Learn. 2009, 3, 1–13.
[16] Ramayah M., Sivanandam P., Nasrijal N.H., Letchumanan T., Leong L.C.: Preferred learning style: Gender
influence on preferred style among business students. J. US-China Public. Adm. 2009, 6, 65–71.
[17] Slater J.A., Lujan H.L., Dicarlo S.E.: Does gender influence learning style preferences of first-year medical
students? Adv. Physiol. Educ. 2007, 31, 336–342.
[18] Wehrwein E.A., Lujan H.L., Dicarlo S.E.: Gender differences in learning style preferences among undergraduate physiology students. Adv. Physiol. Educ. 2007, 31, 153–157.
Adres do korespondencji:
Urszula Kaczmarek
Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej i Dziecięcej AM
ul. Krakowska 26
50-425 Wrocław
e-mail: [email protected]
tel./faks: +48 71 78 40 362
Praca wpłynęła do Redakcji: 17.06.2010 r.
Po recenzji: 29.06.2010 r.
Zaakceptowano do druku: 29.06.2010 r.
Received: 17.06.2010
Revised: 29.06.2010
Accepted: 29.06.2010