Wykaz habilitacji i doktoratów literaturoznawczych w roku

Wykaz habilitacji i doktoratów literaturoznawczych w roku

Wykaz habilitacji i doktoratów
literaturoznawczych w roku
akademickim 2006
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica 11, 449-454
2008
ACTA
U N IV E R SIT A T IS
L O D Z IEN SIS
FO LIA LIT TERA R IA PO L O N IC A И , 2008
WYKAZ HABILITACJI
I DOKTORATÓW LITERATUROZNAWCZYCH
W ROKU AKADEMICKIM 2006/2007
Habilitacje
B O C H E Ń S K I T o m a sz
Czarny humor w twórczości Witkacego, Gombrowicza, Schulza. Lata trzydzieste
C elem pracy je st analiza estetycznych, filozoficznych i m oralnych aspektów czarnego humoru
w tw órczości W itkacego, G om brow icza i Schulza. Rozpraw a opisuje różnice i podobieństw a
w literackich form ach śm iechu ze śm ierci: W itkacow ski sarkazm w ykluczonego, Schulzow ską ironię
i em patię o raz G om brow iczow ski śm iech z nicości. W ażnym elem entem pracy je st przedstaw ienie
zależności m iędzy czarnym hum orem a totalitaryzującą się rzeczyw istością lat trzydziestych.
English version:
T he w ork focuses on the analisis o f the esthetic, philosophical and m oral aspects o f the black
hum our in the art o f W itkacy, G om brow icz and Schulz. It describes the differences and the
sim ilarities am ong literary form o f laugh in the face o f death: W itk acy ’s sarcasm o f som eone who
is being ostracized, S ch u lz’s irony and em pathy, G om brow icz’s laugh at nothingness. The crucial
elem ent o f the dissertation is that it reveals the relation betw een the phenom enon o f black humour
and totalitarian experience o f the thirties.
Doktoraty
(1 października 2006 - 30 w rześnia 2007)
B A U E R M a rc in
Struktura relacji w wybranych polskich pamiętnikach wojennych z X V // w.
P raca pośw ięcona je s t strukturze relacji w w ybranych polskich pam iętnikach z w ojen XVII w.
A nalizie poddano dziesięć tekstów: Jana P iotra Sapiehy, S tanisław a Żółkiew skiego, Sam uela Maskiew icza, W ojciecha D em bołęckiego, K azim ierza B ogusław a M askiew icza, Jakuba Łosia, Jana
W ładysław a P oczobuta O dlanickiego, M ikołaja Jem iołow skiego, Jana Floriana D robysza Tuszyńskiego
i M ikołaja D yakow skiego, które stanow ią przegląd relacji z kam panii w ojennych prow adzonych
przez R zeczpospolitą O bojga N arodów w XVII stuleciu, od w ojny z M oskw ą w latach 1609-1618)
do w ypraw y w iedeńskiej Jana III Sobieskiego w 1683 r. G łów nym problem em badaw czym są
literackie aspekty pam iętnikarskich relacji, m.in. charakterystyka autora-bohatera, obecność roz­
[449]
450
W ykaz habilitacji i doktoratów literaturoznaw czych (2006/2007)
w iniętych technik narracyjnych i ew olucja gatunku w kierunku form bliskich literaturze właściwej. Praca
referuje rów nież biografie autorów pam iętników oraz szczegółow y stan badań nad poszczególnym i
utw oram i.
English version:
The dissertation is concerned with the structure o f relation in selected Polish m emoirs from the 17th
century w ars. Ten texts have been analysed: by Jan Piotr Sapieha, S tanisław Żółkiew ski, Samuel
M askiew icz, W ojciech D em bołęcki, K azim ierz Bogusław M askiew icz, Jakub Łoś, Jan W ładysław
Poczobut Odlanicki, M ikołaj Jemiołowski, Jan Florian Drobysz Tuszyński and M ikołaj Dyakowski. They
are the review of relations from w ar campaigns waged by the Polish-Lithuanian C om m onw ealth during
the 17th century, since the w ar against G rand D uchy o f M oscow (1 6 0 9 -1 6 1 8 ) till king John III
S obieski’s R elief o f V ienna in 1683. M ain research issue is constituted by the literary aspects of
mem oirs, am ong other things characteristics o f author-hero, presence o f advanced narrative techniques
and evolution o f m em oirs tow ards the form s w hich are close to the exact literature. T he dissertation
also presents the biographies o f m em oirs’ authors and detailed state of research on the respective works.
F L IS Z E W S K A Olga
M etafizyka śm ierci, czasu i m iłości w tw órczości O lgi Tokarczuk
Praca pośw ięcona je s t analizie i interpretacji kategorii śm ierci, czasu i m iłości w tw órczości
prozatorskiej O lgi Tokarczuk. Badania prowadzone są w ujęciu antropologicznym. Podstaw owym celem
pracy je st uchw ycenie najistotniejszych pytań egzystencjalnych, dających się w yodrębnić w prozie
Tokarczuk. P raca składa się ze wstępu, trzech zasadniczych rozdziałów , zakończenia i bibliografii.
English version:
This work deals with the analysis and interpretation o f categories o f death, tim e and love in the
w orks o f prose by O lga Tokarczuk. T he study is conducted in an anthropological grasp. T he prim ary
aim o f this w ork is to seize the m ost essential queries o f hum an existence w hich are depicted in the
prose by Tokarczuk. T he w ork consists o f introduction, three chapters, conclusions and bibliography.
G A JA K -T O C Z E K M ałgorzata
F ranciszek P róchn icki - dydaktyk i teoretyk literatury
Praca pośw ięcona je s t działalności Franciszka Próchnickiego - w ybitnego nauczyciela galicyj­
skiego drugiej połow y X IX w ., autora pierw szego program u do nauczania ję zy k a polskiego, wielu
podręczników dla m łodzieży, ja k też artykułów pośw ięconych spraw om polskiej szkoły. Celem
pracy było przybliżenie osiągnięć tw órcy m etodyki języ k a polskiego - w obec braku opracow ań na
ten tem at - ja k też w ykazanie kontynuacji jego m yśli we w spółczesności. P raca składa się ze
w stępu, jedenastu zasadniczych rozdziałów , zakończenia i bibliografii.
English version:
T he dissertation is concerned w ith the activity o f Franciszek P róchnicki - the outstanding
P olish secondary-school-teacher in the second h alf o f X IX century in Polish G alicia, the author
o f the first introduction o f Polish language teaching, a lot o f books for pupils and many influential
articles devoted to the m atters o f Polish education. T he m ain aim o f this w ork is to bring the
activity o f this creative teacher nearer - in the fact o f the lack o f scientific descriptions on this
subject - and to p ro o f the continuation o f his thoughts in the education o f the XXI century. The
work consists o f an introduction, eleven main chapters, conclusion and bibliography.
W ykaz habilitacji i doktoratów literaturoznaw czych (2006/2007)
451
J A N O W S K A M a g d a le n a
P o sia ć - człow iek - charakter. M odernistyczna personologia w tw órczości Z ofii N ałkow skiej
Praca dotyczy filozofii człow ieka stw orzonej przez Zofię N ałkow ską w pow ieściach, dzienniku,
opow iadaniach i tekstach publicystycznych. G łów nym celem je st w skazanie literackich sposobów
opisyw ania człow ieka przez polską pisarkę m odernistyczną. Praca obejm uje analizę słow nika
personologicznego pisarki, aforyzm ów , m otyw ów anim alnych oraz porów nanie koncepcji człow ieka
Zofii N ałkow skiej i A lexisa Carrela. K ońcow a część dotyczy zestaw ienia personologii z interakcjonizm em W itolda G om brow icza oraz charakterologią K arola Irzykow skiego, a także literackiego auto­
portretu pisarki. Praca je st podzielona na część w stępną, osiem rozdziałów zasadniczych, część
podsum ow ującą i bibliografię.
English version:
T he dissertation is concerned with the philosophy o f a m an in Z ofia N alkow ska’s stories,
diary and journalistic w ritings. T h e m ain aim o f this w ork is to indicate literary m ethods o f
describing the m an by Polish m odernist w riter. T he w ork consists o f personology diary analysis,
aphorism s, anim al m otifs and the com parison o f Zofia N alkow ska’s and A lexis C arrel’s conceptions
o f hum an philosophy. T h e final part o f the dissertation deals w ith the ju xtap o sitio n o f N alkow ska’s
personology, W itold G om brow icz’s interactionism and Karol Irzykow ski’s literary conceptions o f
the m an and N alko w ska’s literary self-portrait. T he w ork consists o f an introduction, eight main
chapters, sum m ary and bibliography.
K A C Z O R O W S K A M onika
P rzekład ja k o kontynuacja tw órczości własnej (na przykładzie w ybranych translacji Stanisław a
B arańczaka z ję zy k a angielskiego)
Przedm iotem badań je s t przekład jako kontynuacja tw órczości w łasnej, a w ięc taki, w którym
dom inuje funkcja artystyczna i którego celem nie je st odtw orzenie oryginału, poinform ow anie
czytelnika literatury docelow ej o zam yśle autora tekstu źródłow ego, ale napisanie w łasnego utworu
poetyckiego. E gzem plifikacją tego zjaw iska są przekłady Stanisław a B arańczaka z poezji anglo­
języcznej. M etodologia: praca czerpie z ustaleń tzw. system ow ych teorii przekładu (S zkoły M ani­
pulacyjnej i Szkoły Polisystem ow ej); przekłady poetyckie Stanisław a B arańczaka z języ k a angiel­
skiego są opisyw ane ja k o oczyw iste transform acje tekstów źródłow ych, przy jednoczesnym w ska­
zyw aniu na historyczne, polityczne, społeczne i artystyczne uw arunkow ania tych tłum aczeń. Cel:
prezentacja translatorskiego dorobku poety ja k o integralnej części je g o dorobku w raz z konsek­
w encjam i tego faktu dla poetyki przekładów .
English version:
T he dissertation is concerned with translation as a continuation o f poetic activity o f a trans­
lator. In poetic translation a translator does not aspire to inform a reader o f a translation
(T arg et T ex t) ab o u t an intention o f an author o f an original literary w ork (S ource Text),
but to create his ow n poetic w ork. S tan isław B arańczak tran slatio ns from E n glish-language
poetry are exam ples o f the activity. M ethodology: propositions o f M anipulation School and
Polisystem School; the poetic translations o f B arańczak arc described as the obvious trans­
form ations o f the source texts; at the sam e tim e the historical, political, social and artistic
co n tex t is show ed. T h e m ain aim o f this w ork is to p resen t the tra n slatio n s o f the poet
as an integral part o f his w ork and to p resent the consequences o f the fact for the poetics
o f his translations.
452
W ykaz habilitacji i doktoratów literaturoznaw czych (2006/2007)
K A Ź M IE R C Z A K M onika
„Pod okiem p a m ię c i'. M iejsce Słow ackiego w w ybranych program ach i podręcznikach szkoły
p o lskiej X X w.
D ysertacja służy identyfikacji m iejsca Juliusza Słow ackiego w polskiej szkole X X w. Pod­
staw ow ym celem pracy je st analiza obecności rom antyka w w ybranych program ach i podręcznikach
szkoły średniej, ukazana na tle ogólnej sytuacji rodzim ego szkolnictw a w odniesieniu do różnych
ścierających się koncepcji dydaktycznych czy kierunków interpretacji, pow iązanych z aktualnym i
ideałam i w ładz oraz rozw ojem cyw ilizacyjnym państw a. N a głów ne rozw ażania składają się dwie
części, prezentujące odpow iednio: program y i podręczniki od czasów galicyjskich po schyłek XX w.,
podzielone na sześć analogicznych rozdziałów oraz podrozdziały; pracę otw iera w prowadzenie,
w ieńczą zaś uw agi końcow e, bibliografia oraz indeks osobow y.
English version:
T h e dissertation is concerned w ith identification o f place o f Juliu sz S łow acki in Polish school
in X X century. T h e m ain aim o f this work is to analyze the status o f rom antic p oet in chosen
program s and schoolbooks o f secondary school. T his analysis is show n against a background of
general situation in native education w ith respect to different didactic conceptions or directions of
interpretation, connected w ith current ideals o f authorities as w ell as civilization developm ent of
country. M ain deliberations consist o f tw o parts concerning w ith: program s and schoolbooks since
G alician tim es till the end o f XX century, divided into six parallel chapters and sub-sections. The
w ork starts w ith an introduction and ends w ith final conclusions, bibliography as w ell as personal
index.
M IE S Z E K M ałgorzata
Staropolskie interm edia (w teatrach szkolnych)
Praca pośw ięcona je st analizie staropolskich interm ediów szkolnych. R ozpraw a przedstaw ia
specyfikę m iędzyaktów z poszczególnych scen, próbuje odpow iedzieć na pytanie, czy i w jaki
sposób charakter placów ki, je j zadania i środki edukacyjne, w płynęły na kształt intermediów.
Jednocześnie w pracy w skazane zostały elem enty w spólne, podobnie ukształtow ane i pow tarzające
się w intersceniach ze w szystkich szkół. Przedm iotem opisu są także w zajem ne stosunki (podobień­
stwa, różnice, kierunki inspiracji) teatru szkolnego, dw orskiego i popularnego w zakresie intersceniów.
W rozpraw ie o m ów iono rów nież w ybrane struktury św iata przedstaw ionego oraz problem komizmu
w m iędzyaktach szkolnych. Podjęta została rów nież próba odtw orzenia kształtu scenicznego międzyaklów . Z e w zględu na różnorodny charakter podejm ow anych zagadnień w pracy w ykorzystano
cztery m etody: analityczną, porów naw czą, strukturalną oraz sem iologiczną.
English version:
T he dissertation’s concern is the analysis o f old Polish interludes in school theatres. The aim of
this w ork is to p resent the specificity o f interludes from p articular environm ents and, o n the other
hand, to show com m on and recurrent elem ents that appear in all these schools. T he dissertation set
school interludes against interludes form courts theatres and the so-called “ p o pular” theatre to show
sim ilarities and differences betw een them , as w ell as w ays o f inspiring one another. T he work
presents as w ell how selected elem ents like the p lay s’ plot and protagonists w ere constructed. It
m oreover discusses the question o f com edy in school interludes. T here was also m ade an attem pt to
reconstruct stage presentation o f interludes. Four m ethods w ere used to address the variety of
problem s that are discussed in the work: analytical, com parative, structural and sem iological.
W ykaz habilitacji i doktoratów literaturoznaw czych (2006/2007)
453
M IK O SZ Joanna
G atunkow e fo r m y dziennikarskie w dodatkach kulturalnych do g a zet w o kresie m iędzyw ojennym
R ozpraw a doktorska G atunkow e fo r m y dziennikarskie w dodatkach kulturalnych w okresie
m iędzyw ojennym podejm uje próbę charakterystyki w ybranych dodatków m iędzyw ojnia. Praca składa
się ze w stępu, siedm iu rozdziałów , z których ostatni pełni funkcję zakończenia. C ałość dysertacji
zam yka „A n ek s” zaw ierający w ykaz dodatków dw udziestolecia, a także fotografie stron tytułow ych
w ybranych suplem entów prasy codziennej.
English version:
T he doctoral dissertation Journalistic generes in the culture supplem ent to the da ily newspapers
in the interw ar p e rio d w as w ritten at the U niversity o f Ł ódź in 2006. T he thesis supervisor was
Prof. d r B arbara B ogołębska. T he dissertation consists o f eight chapters. It presents the features
o f the daily new spapers supplem ents edited after 1918. T he author discusses appendixes which
w ere published for exam ple in W arsaw , C racow , Ł ódź and Vilna. Joanna M ikosz describes different
kinds o f the culture supplem ents (literary, theater, cinem a, TV and radio appendixes). She focuses
her attention on the content and the graphic side and also points out the functions o f the supplem ents.
T he author d is tin g u is h e s for intance inform ative, esthetic, com m unicative, cultural, cognitive and
educational duties o f the appendixes.
T he phenom enon o f supplem ents to the daily new spapers cann o t be treated as a occasional
one, but was the huge publication undertaking the scale o f w hich w as im pressive.
T he doctoral dissertation was published in the 2007. The book has been titled The culture
supplem ents to the daily new spapers in the interw ar period.
PO R A D E C K I M ateusz
O braz w ładzy w p o lskiej literaturze fa n ta sy na p rzełom ie X X i X X I w.
Praca pośw ięcona je s t analizie obrazu w ładzy w św iatach przedstaw ionych w polskich utw orach
fantasy pow stałych na przełom ie XX i XXI w. Składa się z pięciu rozdziałów pośw ięconych
ustrojom i system om w ładzy, percepcji w ładzy w św iadom ości bohaterów i postaci dalszoplanow ych,
obrazom w ładców i politycznej grze o władzę. C elem pracy było zbadanie w pływ u w spółczesnego
św iata na kreację św iatów przedstaw ionych.
English version:
T he dissertation is concerned with the analysis o f the im age o f the pow er in Polish fantasy
literature at the turn o f the 20‘h and 21s1 century. It consists o f five chapters concerning forms o f
governm ent, political system s, perception o f pow er am ong heroes, the im age o f the rulers, political
gam es. T h e purpose o f the dissertation was to analyze the influence o f contem porary w orld on
the w orlds created by the writers.
R O D E D agm ara
Tradycja i w spółczesno ść w film o w e j tw órczości D ereka Jarm ana. Próba m onografii
Praca je s t m onografią tw órczości film ow ej D ereka Jarm ana. S kłada się z w stępu, pięciu
rozdziałów , zakończenia; uzupełnia j ą bibliografia oraz film ografia prac artysty. A utorka rozpoczyna
od analizy dzieła Jarm ana w kontekście dokonań aw angardy film ow ej. N astępnie opisuje w ykorzys­
tanie elem entów przestrzeni autobiograficznej, ew oluujące od postaw y św iadka do postaw y wyzwania;
o brazy A nglii, pow stające z odczytania przeszłości przez pryzm at w spółczesnych tw órcy problem ów ;
zagadnienia obcości i represyjnego system u społecznego oraz św iadectw a kryzysu A IDS.
454
W ykaz habilitacji i doktoratów literaturoznaw czych (2006/2007)
English version:
T he thesis is a m onograph on the film works o f D erek Jarm an. It consists o f an introduction,
five chapters and an ending; it is supplem ented with a bibliography and film ography o f the artist’s
w orks. T h e author begins w ith an analysis o f Jarm an ’s oeuvre in the con tex t o f the achievem ents
o f the film avant-garde. S he then investigates how the elem ents o f the autobiographical space are
used, tracing the evolution o f the director’s stance from w itness to dissenter; the pictures o f
England that em erge from reading the past through the prism o f the current problem s, raising the
issues o f otherness, a repressive social system and a testim ony o f the A ID S-crisis.
SA R Z A Ł A P a w eł
Tw órczość K o nstancji B enisław skiej na tle p oezji religijnej polskiego ośw iecenia
P raca pośw ięcona je s t życiu i tw órczości ośw ieceniow ej poetki - K onstancji z R yków Benislaw skiej. C hociaż autorka P ieśni sobie śpiew anych żyła w epoce polskiego ośw iecenia, je j liryki
odbiegają zarów no pod w zględem form y, ja k i treści od kanonu obow iązującej w ów czas poetyki
i dlatego uw aża się je za fenom en. Przedm iotem badań stał się dorobek literacki inflanckiej poetki
przedstaw iony na tle poezji religijnej polskiego ośw iecenia. P raca uw zględnia rów nież szeroki
kontekst kulturow y i społeczno-polityczny przem ian cyw ilizacyjnych przełom u X V II/X V III w.
R ozpraw a składa się ze w stępu, z części pośw ięconej krótkiej charakterystyce epoki oświecenia
w Europie i w P olsce, z dyskursu m erytorycznego, który obejm uje m .in. analizę Pieśni sobie
śpiew anych, w alory literackie dzieła, zainteresow ania i uzdolnienia autorki liryków religijnych, ze
szczególnym uw zględnieniem w pływ u m istyki hiszpańskiej i europejskiej tradycji literackiej na
sposób kształtow ania w ypow iedzi poetyckiej; z rozdziału w iodącego zatytułow anego Twórczość
K onstancji B enisław skiej na tle p o ezji religijnej polskiego ośw iecenia. C ałość zam yka zakończenie,
aneks, bibliografia oraz streszczenie w języku angielskim .
English version:
T he d issertation is concerned w ith the life and artistic w orks o f the Enlightenm ent poet
- K onstancja z Ryków B enisław ska. A lthough the author o f P ieśni sobie śpiew ane lived in the
epoch o f the Polish E nlightenm ent, her lyrics stray from the canon o f the poetics existing at that
tim e as far as their form and contents are concerned and, therefore, they rem ain an unusual
phenom enon. T he subject o f the research becam e the literary ou tpu t o f the p o et from Inflanty
presented against a background o f religious poetry o f the Polish E nlightenm ent. T he w ork also
includes a w ide cultural and socio-political context o f the changes o f civilization w hich took place
on the turn o f the seventeenth century. T he dissertation consists o f an introduction, a part devoted
to a sho rt characteristic o f the Enlightenm ent in Europe and in Poland, and a content-related
discourse w hich, am ong other things, takes into consideration an analysis o f P ieśn i sobie śpiewane
- S ongs sung f o r m y s e lf literary virtues o f her w ork, the interests and talents o f the poet
- K onstancja von d er R ück B enisław ska, w ith particular attention paid to the influence o f Spanish
m ysticism and European literary tradition on the way o f creating poetical speech, and o f the main
chapter entitled L iterary outpu t o f K onstancja Benisław ska at the ba ckground o f religious poetry
o f the P olish Enlightenm ent. T he w hole is closed by a conclusion, annex, bibliography and
a sum m ary in English.