RME Fireface 800

TEST
RME Fireface 800
RME Fireface 800
interfejs audio/MIDI
Tomasz Wróblewski
Dane techniczne
Wejœcia analogowe: 8×TRS 1/4”,
4×XLR Mic, 4×TRS 1/4”, 1×TS 1/4”.
Wyjœcia analogowe: 8×TRS 1/4”,
1×TSR 1/4” (s³uchawkowe).
Wejœcia cyfrowe: 2×ADAT lub S/PDIF
TosLink, S/PDIF wspó³osiowe (kompatybilne z AES/EBU).
Wyjœcia cyfrowe: 2×ADAT lub S/PDIF
TosLink, S/PDIF wspó³osiowe (kompatybilne z AES/EBU).
MIDI: wejœcie/wyjœcie MIDI.
Przetwarzanie A/C: zakres dynamiki
112dBA, THD+N <-104dB (<0,00063%).
Przetwarzanie C/A: zakres dynamiki
119dBA, THD+N <-100dB (<0,001%).
Próbkowanie wewnêtrzne: 32, 44.1,
48, 64, 88.2, 96, 128, 176.4, 192kHz.
Próbkowanie zewnêtrzne:
28kHz-200kHz.
Pasmo przenoszenia: <5Hz-70kHz
(ze spadkiem 1dB, próbkowanie 192kHz).
Cena
5.490 z³ (cena promocyjna)
Ju¿ od jakiegoœ czasu by³o wia domo, ¿e przysz³oœci¹ zewnêtrz nych interfejsów audio bêdzie
pod³¹czanie ich przez FireWire.
W poni¿szym tekœcie przedstawiê
okrêt flagowy jednego z czo³o wych producentów tego typu
sprzêtu – firmy RME.
Punktem wyjścia do powstania Fireface 800 był Hammerfall DSP Multiface.
Fireface 800 ma najlepsze cechy protoplasty, ale został skonstruowany tak, by
spełnić wszystkie wymagania współczesnego odbiorcy. W tych słowach nie ma
zbyt wielkiej przesady, o czym – mam
nadzieję – przekonacie się z dalszej lektury tego tekstu.
Dostarczy³
800 i 400
Audiostacja, Warszawa,
tel. (022) 616-13-86,
www.audiostacja.pl
Fireface 800 jest pierwszym interfejsem audio wykorzystującym do współpracy z komputerem magistralę FireWire 800 (1394b), choć bez kłopotów
może również współpracować z popularną FireWire 400 (1394a). Różnice
między tymi dwoma rodzajami magistrali polegają głównie na szerokości
pasma transmisji, więc nie można jednoznacznie powiedzieć, że przez zastosowanie FW 800 Fireface 800 będzie
dział sprawniej czy szybciej niż inne
tego typu produkty. Ponadto przyszłość
Dodatki\RME
24
magistrali FireWire 800 jest dość niejasna, a producenci kontrolerów jakoś nie
palą się, by rozwijać tę gałąź produktów
(na ten moment jedynym producentem
kontrolerów FW 800 jest Texas Instruments). Po co więc RME z premedytacją
wkroczyło na ścieżkę oznaczoną liczbą
800? Sprawa nie ma znaczenia jeśli pracujemy tylko z jednym interfejsem podłączonym do komputera. W takiej sytuacji każdy komputer mający port
FireWire 400 bez problemu i bez najmniejszego zająknięcia będzie mógł
współpracować z Fireface 800. Kiedy
jednak zapragniemy mieć tych interfejsów więcej (ale nie więcej niż trzy...),
wówczas niezbędna będzie magistrala
800 właśnie z uwagi na większą przepustowość (do 800Mb/s). I nie wierzcie
w opiewane w niektórych specyfikacjach
zapewnienia o tym, że FireWire potrafi
obsłużyć do 64 urządzeń. W praktyce
kończy się na czterech i nie ma mowy, by
było więcej.
Żeby nie było niejasności – nie
wszystkie komputery/kontrolery FW
800 potrafią poprawnie współpracować
z Fireface 800 i nie jest to winą RME,
ale wadliwej implementacji niektórych
funkcji przez producentów sprzętu czy
wręcz pomyłek konstruktorskich (szczegóły na stronie www.rme-audio.com/
english/techinfo/fw800alert.htm).
Z czego to wynika? Rynek zbytu na
urządzenia FW 800 jest niewielki (w ty-
powych zastosowaniach audio/wideo
z zapasem wystarcza FW 400), więc
produkcją uczciwie działających interfejsów tego typu zajmują się albo pasjonaci, albo firmy, w których reputację
nikt nie wątpi. Z całą pewnością nie ma
problemów we współpracy z komputerami z serii Apple G5 (obsługę FireWire
mają one zaimplementowaną już w procesorach i, w przeciwieństwie do pecetów, nie wymagają dedykowanej karty
pracującej na magistrali PCI) oraz kartami FW 800 firm LaCie, IceCube, Alternate itd.
Jakby kłopotów z FW 800 dla Windows było mało, niedawno doszedł jeszcze jeden. Wiadomo, że Windows XP SP1
nie obsługiwał bezpośrednio protokołu
FW 800. Naprawiono to w SP2, ale podłączenie do portu FW urządzenia FW 800
powodowało automatyczne przestawienie transferu na S100 (100Mb/s), co
według Microsoftu miało zapewnić bezpieczeństwo i kompatybilność... W nowszych wersjach firmware’u do Fireface
800 (od 1.38 wzwyż) i sterowników (od
1.1 wzwyż) firma RME wprowadziła
więc poprawkę, która pozwala na pełny
transfer przy magistrali FW 800 i systemie Windows XP SP1 (800Mb/s) oraz
zapobiega przełączaniu transmisji na
100Mb/s przy SP2. W przypadku magistrali FW400 i obu wersji service packa
dla systemu Windows XP nie ma tutaj
żadnych ograniczeń.
Estrada i Studio • luty 2005
RME Fireface 800
Wejœcia i wyjœcia
Liczba wejść analogowych dostępnych
w opisywanym interfejsie nie od razu jest
oczywista. Na przedniej płycie figuruje
wejście oznaczone numerem 1 (instrumentalno/liniowe) oraz cztery wejścia
7-10 (mikrofonowo/liniowe). Z tyłu znajdziemy kolejne osiem, oznaczone numerami 1-8. Do rozwiązania zagadki
brzmiącej „o co w tym wszystkim chodzi?” potrzebna nam jest informacja, że
Fireface 800 w sumie oferuje 10 analogowych kanałów wejściowych. Wyjaśnienie
przychodzi po uruchomieniu okna konfiguracji Fireface Settings, gdzie znajdziemy moduł INPUTS, pozwalający
– niezależnie dla każdego z torów 1, 7 i 8
– definiować port wejściowy (czy tylko
wejście mikrofonowe, czy tylko liniowe,
czy wreszcie oba naraz – bo taką możliwość też przewidziano). Wart podkreślenia jest fakt, że dla wejścia 1 można
aktywować realizowany na drodze sprzętowej efekt Drive (przesterowania) oraz
symulację brzmienia gitarowych zestawów głośnikowych (podcięcie wysokich
tonów, nieznaczne wyeksponowanie
niskiego środka). Do tego dochodzi niezależny od obu efektów układ „miękkiego” limitera, który ładnie zaokrągla
szczyty sygnału. Głębokość przesterowania (lub nasycenia brzmienia w przypadku wyłączonych efektów) regulujemy potencjometrem GAIN. Wszystko to
sprawia, że podłączając do wejścia 1
gitarę elektryczną lub bas możemy uzyskać atrakcyjną symulację różnego typu
brzmień, od lekko wysterowanego
crunch, aż po mocny distortion.
Przedwzmacniacze mikrofonowe dla
wejść 7-10 to rozwiązania znane już
z preampów Quadmic i Octamic. Napięcie zasilania dla każdego z nich możemy
włączyć z poziomu okna Fireface Settings. Regulacji czułości w zakresie od
+10 do +60 dokonujemy potencjometrami GAIN. Wszystkie wejścia liniowe
Fireface mają wspólnie przełączaną czułość. Może to być -10dBV, +4dBu
i LoGain (+19dBu). W podobny sposób
możemy przełączać nominalny poziom
sygnału na wyjściach, a opcja HiGain
(czyli +19dBu) umożliwia uzyskanie
wyjątkowo mocnego, dynamicznego
sygnału, zdolnego wysterować nawet
najbardziej anemiczne wejście w mikserze czy rejestratorze.
Estrada i Studio • luty 2005
TEST
RME jest jedyn¹ firm¹ w bran¿y, która zrobi³a w³asny kontroler FireWire. Dziêki temu wszystkich zmian mo¿na dokonywaæ przez prosty update firmware’u.
W przypadku wyjść analogowych
również możemy mówić o dziesięciu
torach, z których osiem wyprowadzono
na tylnym panelu, a kolejne dwa, pod
postacią wyjścia MONITOR 9/10, na
przednim panelu. Wyjście to przeznaczone jest do podłączenia słuchawek
i przystosowane do wysokich poziomów
napięcia i małych impedancji obciążenia. Trochę szkoda, że zapomniano
o dodatkowym wyjściu do podłączenia
alternatywnego toru odsłuchu.
W domenie cyfrowej mamy dwie pary
wejść i wyjść ADAT, które przy próbkowaniu 44,1 oraz 48kHz pozwalają na
transfer 16 kanałów do interfejsu i 16
kanałów z interfejsu. Przy próbkowaniu
88,2 oraz 96kHz liczba
kanałów spada do 8 wejść
i 8 wyjść (tzw. tryb Double
Speed), przy czym wejście
ADAT 1 realizuje transfer
kanałów 1-4, a wejście
ADAT 2 – transfer kana-
W tym miejscu warto podsumować
wszystkie informacje na temat wejść
i wyjść. Przy częstotliwości próbkowania 44,1 oraz 48kHz Fireface 800
oddaje nam do dyspozycji 28 jednocześnie działających kanałów wejściowych,
w tym 10 analogowych i 18 cyfrowych
(16 via ADAT i 2 via S/PDIF), do których sygnał trafia z 35 wejść fizycznych. Przy częstotliwości próbkowania
96kHz musimy się liczyć z dwukrotnym zmniejszeniem liczby wejść ADAT,
a przy 192kHz nie bierzemy ich w ogóle
pod uwagę. Liczba wyjść przy próbkowaniu 44,1 oraz 48kHz wynosi 28 (8 na
tylnym panelu, 2 na przednim jako
wyjście słuchawkowe, 16 przez ADAT
Na kanale wejœciowym numer
1 mo¿na aktywowaæ uk³ad
zwiêkszaj¹cy czu³oœæ wejœcia
o 25dB, co w po³¹czeniu
uk³adem miêkkiego obcinania szczytów sygna³u pozwala
uzyskaæ ³adne, przesterowane brzmienie. G³êbokoœæ
owego przesterowania regulujemy potencjometrem
G A I N . Dla tego samego wejœcia mo¿na tak¿e w³¹czyæ
prosty, ale skuteczny symulator g³oœnikowy.
Cztery wejœcia mikrofonowe
w Fireface 800 pochodz¹
z urz¹dzeñ Quadmic i Octamic.
Wszystkich ustawieñ konfiguracyjnych urz¹dzenia dokonuje siê z poziomu programu
Fireface Settings. O statusie
ustawieñ informuj¹ kontrolki
w sekcji Analog/Digital State.
Œwiecenie siê diody HOST
mówi nam, ¿e interfejs nie jest
pod³¹czony do komputera.
łów 5-8 (analogicznie w przypadku
wyjść). Przy próbkowaniu 192kHz wejścia i wyjścia ADAT są nieaktywne.
Oprócz portów ADAT Fireface 800
wyposażony jest w wejście i wyjście
elektryczne S/PDIF (kompatybilne z trybem AES/EBU). Jeśli jednak chcesz skorzystać z wejścia optycznego S/PDIF, to
nic straconego – może je obsłużyć wejście ADAT 2. Na wyjściu elektrycznym
S/PDIF stale jest obecny sygnał cyfrowy,
ale można sprawić, że będzie on także
dostępny (już w postaci optycznej) na
wyjściu ADAT 2. Złącza S/PDIF są w stanie obsłużyć częstotliwość próbkowania
do 192kHz. Wyjście S/PDIF wspiera
transfer sygnału ośmiokanałowego,
więc nie ma problemu z odtwarzaniem
przez nie formatu DVD audio.
i 2 przez S/PDIF). Tu też w miarę zwiększania częstotliwości próbkowania obowiązują te same ograniczenia dla portów ADAT co w przypadku wejść.
Mo¿liwoœci konfiguracji
Do zarządzania interfejsem służy
wspomniana już wyżej aplikacja Fireface Settings, instalująca się razem ze
sterownikami. Jedną z najważniejszych
rzeczy w procesie konfiguracji jest ustawienie wielkości bufora, czyli w praktyce opóźnienia w przetwarzaniu sygnału
wprowadzanego przez interfejs. Wielkość bufora ustawiamy w samplach,
wybierając wielkość od 48 do 1024 próbek. Należy jednak mieć świadomość,
że oprócz tego bufora interfejs sam wprowadza opóźnienie wynoszące 64 sample
Na tylnym panelu znajdziemy
miêdzy innymi miejsce na instalacjê opcjonalnego modu³u Time Code, który pozwoli na synchronizacjê urz¹dzenia ze sprzêtem wideo za
pomoc¹ wejœcia i wyjœcia LTC
oraz wejœcia VITC.
25
TEST
RME Fireface 800
Fireface 800 jest nie tylko zaawansowanym interfejsem wejœcia/wyjscia, ale i rozbudowanym mikserem sprzêtowym.
Program, który zarz¹dza tym mikserem, nosi nazwê Total
Mix i instaluje siê razem ze sterownikami interfejsu.
po stronie odtwarzania, które dodaje się
do już wybranej wielkości. Ów „bufor
bezpieczeństwa” jest niezbędny w przypadku transmisji audio z niskim poziomem latencji i mają go wszystkie aktualnie produkowane interfejsy FireWire,
choć nie wszyscy wytwórcy się do tego
przyznają.
sób, by skonfigurować urządzenie do
pracy samodzielnej. W tym trybie Fireface 800 może działać na przykład jako
8-kanałowy przetwornik A/C i C/A, czterokanałowy przedwzmacniacz mikrofonowy, symulator brzmienia zestawu
głośnikowego czy wreszcie jako programowany mikser w stacjonarnych systemach nagłośnieniowych.
Wszystkie zmiany dokonywane
w oknie Settings są aplikowane natychmiast, w czasie rzeczywistym, i nie ma
potrzeby ich zatwierdzania przyciskiem
OK. Producent zaleca jednak, by nie
dokonywać zmian podczas odtwarzania
i nagrywania.
Tik-tak, tik-tak...
Okna konfiguracji Fireface
800. Z boku widzimy zak³adkê DDC (Direct Digital
Synthesizer), w której mo¿emy ustawiæ czêstotliwoœæ
taktowania zegara interfejsu
z dok³adnoœci¹ do 1Hz.
W oknie konfiguracji
znajdziemy też okno
o nazwie Limit Bandwidth. Możemy w nim
wskazać kanały, z których korzystamy, a tym
samym wyłączyć te
kanały, których nie
potrzebujemy. Funkcja
ta przydaje się zwłaszcza przy pracy z FireWire 400, pozwalając
zwolnić pasmo zajmowane przez nieaktywne
wejścia i wyjścia.
Przyciskiem STORE
IN FLASH MEMORY zapisujemy
wszystkie ustawienia konfiguracji oraz
miksera (programu Total Mix, patrz
niżej) w nieulotnej pamięci interfejsu.
Sam interfejs nie ma żadnych możliwości konfiguracji z poziomu płyty czołowej lub tylnej, więc jest to jedyny spoFireface 800 mo¿e pracowaæ
nie tylko z komputerem, ale
równie¿ jako samodzielne
urz¹dzenie, którego konfiguracjê zmieniamy np. pod³¹czaj¹c laptopa i zapisuj¹c
ustawienia w pamiêci interfejsu.
26
Sporo uwagi konstruktorzy Fireface
800 poświęcili kwestii synchronizacji.
Zacząć trzeba od tego, że wewnętrzny
zegar interfejsu nie został zbudowany
na bazie często stosowanego oscylatora
kwarcowego, ale na bazie syntezy cyfrowej DDS (Direct Digital Synthesizer).
Dzięki temu częstotliwość pracy zegara
nie jest determinowana podziałami
wynikającymi z częstotliwości podstawowej oscylatora, ale może być dowolnie (i do tego płynnie) zmieniana w bardzo szerokim zakresie. Służą do tego
kontrolki w ustawieniach interfejsu
(w sekcji DDS). Oprócz dziewięciu typowych ustawień (uwzględniających między innymi odchyłki zegara o 0,1% i 4%)
znajdują się tam dwa suwaki, z pomocą
których możemy dokładnie dopasować
próbkowanie z jakim będzie pracował
zegar interfejsu.
Inną funkcją synchronizacji jest
Steady Clock, która pozwala na poprawienie jakości sygnału zegarowego.
Technologia ta została opracowana
przez RME niejako przy okazji prac
nad systemem wielokanałowej transmisji sygnału MADI, a jej zadaniem
była redukcja poziomu jittera.
Okazało się, że Steady Clock świet-
FPGA
Od czasu wyprodukowania swojej pierwszej
karty firma RME wykorzystuje uk³ady FPGA
(Field Programmable Gate Arrays – programowalne uk³ady logiczne). W przeciwieñstwie do
zamkniêtych struktur chipów (takich jak np.
multimedialne kodeki), które oferuj¹ funkcje
zaimplementowane przez ich producentów,
uk³ady FPGA mog¹ byæ dowolnie programowane, a ich konfiguracja/rekonfiguracja mo¿e
byæ dokonywana na drodze programowej.
Wspó³czeœnie produkowane uk³ady FPGA pozwalaj¹ tak¿e na wykonywanie obliczeñ, co
sprawia, ¿e mog¹ one byæ wykorzystywane
w charakterze DSP (Digital Signal Processing
– cyfrowa obróbka sygna³u). W wyspecjalizowanych zadaniach DSP realizowane przez odpowiednio zaprogramowane FPGA mo¿e siê
okazaæ znacznie bardziej wydajne ni¿ w przypadku firmowych uk³adów DSP. Dla przyk³adu
– FPGA u¿yty w kartach/interfejsach RME potrafi obs³u¿yæ 1456 wewnêtrznych kana³ów
z czêstotliwoœci¹ 100MHz i kontaktowaæ siê z
pamiêci¹ z szybkoœci¹ 500MB/s. Potrafi te¿ wyliczyæ wartoœæ szczytow¹ i RMS dla 52 kana³ów
jednoczeœnie, a tak¿e obs³u¿yæ 3 odbiorniki
i 3 nadajniki ADAT oraz wysy³kê i odbiór sygna³ów cyfrowych S/PDIF.
nie zdaje egzamin jako technologia
redukcji jittera także dla innych sygnałów cyfrowych. Ponieważ każdy przychodzący do Fireface 800 sygnał zegara
cyfrowego jest automatycznie poddawany „zabiegom oczyszczającym”, dlatego urządzenie to znakomicie nadaje
się jako centralny punkt synchronizacji
całego systemu audio/wideo.
Ciekawą funkcją jest Autosync
(przeciwność trybu Master, w którym
Fireface sam pracuje jako systemowy
generator zegara). Jeśli w trybie Autosync nie wskażemy wejścia, z którego
będzie pochodzić sygnał synchronizacji, Fireface sam zsynchronizuje się do
najbardziej stabilnego źródła zewnętrznego sygnału cyfrowego, a jeśli go nie
znajdzie, to zrobi to do własnego
zegara.
TEST
RME Fireface 800
Interfejs mo¿e byæ zasilany
napiêciem od 100 do 240
woltów. Bêdzie wiêc dzia³a³
poprawnie w ka¿dym kraju
na œwiecie, w którym jest
elektrycznoœæ. To szczególnie wa¿ne dla u¿ytkowników
pracuj¹cych w trasie.
Na rynku znajdziemy kilka rozwi¹zañ wielokana³owych interfejsów audio FireWire, ale tylko Fireface 800 jest w stanie wspó³pracowaæ z magistral¹ FW 800 i umo¿liwia bezproblemowe,
kaskadowe ³¹czenie kilku interfejsów na tej samej szynie.
Total Mix
Fireface 800 jest nie tylko zaawansowanym interfejsem wejścia/wyjścia,
ale i rozbudowanym mikserem sprzętowym (tak, tak – sprzętowym, ponieważ wszystkie funkcje miksowania
realizowane są przez DSP interfejsu
z 42-bitową rozdzielczością). Program,
który zarządza tym mikserem, nosi
nazwę Total Mix i instaluje się razem
ze sterownikami interfejsu. Total Mix
służy do regulacji głośności i panoramy sygnałów, wskazywania ich
poziomów oraz do konfigurowania
połączeń. Użytkownik ma dostęp do
regulacji poziomu wszystkich fizycznych wejść interfejsu, kanałów odtwarzanych przez program DAW (wieloślad,
edytor, sekwencer, sampler) oraz wyjść
fizycznych. Pomiędzy tymi punktami
można dokonywać wzajemnych połączeń, tworzyć oddzielne miksy do odsłuchu, miksy do nagrywania sygnału
i jego odtwarzania. Ponieważ miksowanie dzieje się na drodze sprzętowej,
monitoring sygnału odbywa się bez
opóźnień. Total Mix obsługuje 28 torów
wejściowych i 28 kanałów odtwarza-
nych z aplikacji DAW, z których sygnały
kieruje do 28 wyjść.
Kanały można ze sobą grupować
i nadawać im własne nazwy, przenosić
ustawienia, kasować i wyłączać. Jest
opcja wyciszenia monitora o ustawiony
wcześniej poziom (np. telefon w czasie
sesji...), zapisywania i przywoływania
ustawień oraz szybkiego przywracania
podstawowych ustawień. Aby ułatwić
konfigurację tak złożonego miksera
w najnowszej wersji Total Mix dodano
okno Matrix, w którym nie tylko wybieramy drogę jaką ma przebiegać sygnał,
ale w którym możemy ustawiać poziom,
z jakim ma on grać (robimy to klikając
na punkcie połączenia z wciśniętym
klawiszem Ctrl i przesuwając myszą
w górę lub w dół).
Generalnie Total Mix należy uznać za
bardzo funkcjonalny, przejrzysty i łatwy
w obsłudze program, z powodzeniem
realizujący funkcję podstawowej aplikacji do zarządzania poziomami i rutowania sygnału w całym systemie audio,
którego elementem centralnym jest Fireface 800.
Sterowniki
Total Mix – program zarz¹dzaj¹cy mikserem Fireface
800. W najnowszej wersji tej
aplikacji dodano modu³ wirtualnej krosownicy.
28
RME słynie ze znakomicie napisanych, stabilnych i funkcjonalnych sterowników, a Fireface nie jest pod tym
względem żadnym wyjątkiem. Mamy
więc do dyspozycji sterowniki ASIO 2.0,
MME i GSIF. Ze wszystkich można
korzystać jednocześnie; wszystkie też
mogą pracować w trybie multi-client
(kilka aplikacji korzysta wówczas z tego
samego sterownika – np. sekwencer
i syntezator), pod warunkiem wszak, że
mają tę samą częstotliwość próbkowania i nie wysyłają sygnału do tych
samych kanałów. To ostanie wymaganie nie jest w przypadku Fireface 800
żadnym problemem, a to z uwagi na
zaawansowane możliwości konfiguracji
dostępne w Total Mix.
Warto zwrócić uwagę na fakt, że Fireface udostępnia sterowniki GSIF gotowe
do współpracy z samplerem GigaStudio 3,
i jest bodajże pierwszą firmą, która
Estrada i Studio • luty 2005
RME Fireface 800
takie sterowniki oferuje. Co więcej, sterowniki GSIF pracują na poziomie jądra
systemu, co pozwala na uzyskanie wyjątkowo małej latencji. To sprawia, że RME
na ten moment oferuje najlepszy sprzęt
dla użytkowników programu TASCAM
GigaStudio.
Co jest szczególnego w Fireface
Jest kilka rzeczy, na które warto zwrócić uwagę przed podjęciem decyzji o zakupie interfejsu FireWire. Pierwsza dotyczy kontrolera FW zastosowanego
w interfejsie. Na rynku znajdują się dwa
firmowe chipy obsługujące tę technologię. Ich producentami są BridgeCo (znajdziemy je w produktach M-Audio, Terratec, ESI, Mackie, Edirol, Presonus,
Apogee) oraz Philips Video (używane
przez MotU). Rozpoczęcie produkcji
planują Texas Instruments (jest on
współtworzony lub wspierany przez
Echo/Mackie) oraz Dice II, czyli produkt
TC Electronic. RME jest jedyną firmą
w branży, która zrobiła własny kontroler FireWire na bazie wspólnej dla
całego systemu Fireface kości FPGA
(patrz ramka na stronie 26). Dzięki
temu zmiany, rozszerzenia i udoskonalania wszystkich funkcji interfejsu
można realizować przez prosty update
firmware’u. Nawet jeśli podczas owego
update’u coś pójdzie nie tak (choć jego
procedura jest wyjątkowo prosta), to
system interfejsu zabezpieczony jest
przed niespodziankami funkcją Secure
BIOS, która automatycznie przywraca
poprzedni firmware w przypadku niepowodzenia jego aktualizacji.
I wreszcie ostatnia sprawa, o której
warto wspomnieć przy okazji tego tekstu. Nie tak dawno miałem możliwość
spotkania się z twórcą firmy RME
(Matthias Carstens – patrz ramka) na
stopie zupełnie niesłużbowej i stwierdzam, że jest to człowiek z gatunku
tych, którzy tworzą historię technologii
TEST
Historia RME
Za³o¿ycielem firmy RME jest obecnie 45-letni Matthias Carstens, który
ju¿ od najm³odszych lat przejawia³ zainteresowanie elektronik¹ i muzyk¹ (pierwsze uk³ady elektroniczne zacz¹³ budowaæ maj¹c lat 10,
a trzy lata póŸniej zacz¹³ graæ na perkusji...). W latach dziewiêædziesi¹tych pracowa³ jako konstruktor dla pewnej bardzo znanej firmy niemieckiej, która zrewolucjonizowa³a pojêcie ceny produktu pro-audio
(Matthias nie chcia³, aby wspominaæ jej nazwê, wiêc czynimy zadoœæ
jego proœbie). Opracowa³ dla niej szereg urz¹dzeñ (w³¹cznie z napisaniem kompletnych instrukcji obs³ugi), a niektóre z nich s¹ produkowane do dziœ. W tym samym czasie rozpocz¹³ karierê dziennikarsk¹, pisz¹c artyku³y dla najpopularniejszego niemieckiego magazynu
dla elektroników – Elrad. Spod jego pióra w ci¹gu siedmiu lat wysz³o ponad 70 artyku³ów na temat
edytorów s³u¿¹cych do projektowania, opisów nowoœci w elektronice oraz projektów audio. W tym
samym czasie zacz¹³ pisaæ dla jednego z najbardziej znanych niemieckich pism komputerowych i tu
te¿ jego dorobek zamyka siê liczb¹ ponad 100 artyku³ów. W 1996 roku napisa³ popularn¹ w Niemczech ksi¹¿kê dla muzycznych elektroników. W tym samym czasie, wraz z Ralfem Männelem, który po
upadku muru berliñskiego przyby³ do zachodniej czêœci Niemiec, opracowa³ opisany w jednym z numerów Elrada projekt interfejsu DAM-1 (S/PDIF i AES/EBU), który – jak pokaza³a historia – by³ pierwszym produktem firmy RME. Jednoczeœnie Matthias nawi¹za³ wspó³pracê z dwoma innymi konstruktorami, którzy chcieli opublikowaæ na ³amach Elrada projekt karty dŸwiêkowej PCI (maj¹c ju¿ zbudowany prototyp dzia³aj¹cy na szynie ISA). Carstens pomóg³ im w tym, udoskonali³ projekt i wci¹gn¹³
do wspó³pracy. Produkcjê DAM-1 oraz pierwszej karty PCI firmy RME rozpoczêto w zak³adach Ingenieurbüro Müller, w miejscowoœci Mittweida (www.imm-gruppe.de). Wy³¹czn¹ dystrybucj¹ produktów
RME zajê³a siê firma Synthax (www.synthax.de), inwestuj¹c pieni¹dze w ca³y ten biznes i nie maj¹c
¿adnych gwarancji, ¿e coœ z tego wyjdzie...
DAM-1 okaza³a siê ca³kowit¹ pora¿k¹, ale karta PCI – Digi32 – zaczê³a siê sprzedawaæ i zyska³a
dobr¹ reputacjê wœród odbiorców. W tamtych czasach na rynku mo¿na by³o znaleŸæ niewiele podobnej klasy kart (Sonorus, Frontier i Zefiro Acoustics), wiêc kiedy w 1998 roku do Digi32 dodano analogowe wyjœcie monitorowe i udoskonalono ca³¹ konstrukcjê okaza³o siê, ¿e jest to pierwsza na œwiecie karta tej klasy oferuj¹ca próbkowanie 96kHz. Rok wczeœniej do zespo³u do³¹czy³ Stephan Flock
– konstruktor, elektronik i znany realizator dŸwiêku. Zacz¹³ on pracê nad programowaniem koœci
FPGA pod k¹tem obs³ugi 8-kana³owych interfejsów A/D i D/A. I tak to siê toczy do dzisiaj...
dla potrzeb muzyki. Wszechstronnie
wykształcony pasjonat, muzyk, kilka
godzin dziennie poświęca na śledzenie
list dyskusyjnych w internecie i aktywne
w nich uczestnictwo. RME i technika
cyfrowa audio to całe jego życie, a jego
wiedza w tym zakresie jest imponująca.
W firmie otoczył się ludźmi podobnymi
do niego i dosłownie w kilka osób,
podobnie jak on aktywnie kontaktujących się z całym światem muzycznym,
tworzą produkty ściśle dopasowane do
oczekiwań odbiorców. Produkcja wszystkich kart i interfejsów RME odbywa się
w niewielkich zakładach na terenie
byłego NRD.
Podsumowanie
Na rynku znajdziemy kilka rozwiązań wielokanałowych interfejsów
audio podłączanych do komputera
przez złącze FireWire. Na dzień dzisiejszy tylko Fireface 800 jest w stanie
współpracować z magistralą FW 800
i umożliwia bezproblemowe, kaskadowe łączenie kilku interfejsów na tej
samej szynie. Wszystkie inne rozwiązania konkurencyjne obsługują tylko
i wyłącznie FW 400, który to standard
ma ograniczenia jeśli chodzi o pracę
kilku urządzeń na jednej magistrali.
Na polu FW 400 konkurencją dla Fireface 800 jest MotU 828 Mk II oraz
896HD. Dla użytkowników komputerów
Macintosh atrakcyjną, choć droższą
alternatywą, może okazać się Matric
Halo 2882 i ULN2. I o ile w przypadku
współpracy z komputerami Macintosh
można się spierać, który z interfejsów
jest najlepszy, o tyle po stronie pecetowej liderem jest bez wątpienia Fireface
800. Stąd znak Nasz Typ. E i S
Wnioski z testów
+ obs³uga magistrali FW
800
+ mo¿liwoœæ jednoczesnej
pracy kilku interfejsów
(na szynie FW 800)
+ przetworniki pracuj¹ce
z próbkowaniem do
192kHz
+ zaawansowane opcje
synchronizacji
+ Steady Clock
+ potê¿ne mo¿liwoœci Total
Mix
– brak dedykowanego wyjœcia monitorowego
– brak jakichkolwiek regulatorów w interfejsie