siedlisk przyrodniczych

Transkrypt

PLAN OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 BIESZCZADY
OPERAT OCHRONY
SIEDLISK PRZYRODNICZYCH
KRAKÓW 2014
spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Wykonał zespół w składzie:
prof. dr hab. Stefan Michalik – nadzór merytoryczny
dr Marcin Bielecki – konsultacje merytoryczne, inwentaryzacja terenowa
mgr inż. Tadeusz Szmalec – nadzór prac, inwentaryzacja terenowa
mgr inż. Joanna Lomber – inwentaryzacja terenowa
mgr inż. Tomasz Kanclerski – inwentaryzacja terenowa
mgr inż. Grzegorz Szewczyk – inwentaryzacja terenowa
mgr Katarzyna Mitka – inwentaryzacja terenowa
Opracowanie techniczne:
mgr inż. Marcin Czerny – opracowanie wzoru operatu
mgr inż. Tadeusz Szmalec – opracowanie merytoryczne
dr Marcin Bielecki – konsultacje merytoryczne,
mgr inż. Karol Mordka – opracowanie GIS
mgr inż. Aleksandra Wilczyńska – opracowanie GIS
Wszelkie prawa autorskie do niniejszego wzoru są zastrzeżone na podstawie i w trybie Ustawy z dnia
4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 1994 r. Nr 24, poz. 83 z późn. zm.)
Spis treści
Spis treści
A. WSTĘP......................................................................................................................................................... 7
1. Podstawa prawna sporządzenia operatu................................................................................................. 7
2. Historia poznania siedlisk przyrodniczych obszaru Natura 2000 Bieszczady..........................................8
B. CHARAKTERYSTYKA SIEDLISK PRZYRODNICZYCH NATURA 2000......................................................9
1. Dotychczasowe rozpoznanie................................................................................................................... 9
1.1. Analiza dostępnych materiałów i ocena ich przydatności................................................................9
2. Lista siedlisk przyrodniczych obszaru Natura 2000 Bieszczady............................................................13
2.1. Zakres uzupełniających prac inwentaryzacyjnych.........................................................................14
3. Inwentaryzacja....................................................................................................................................... 15
3.1. Metodyka inwentaryzacji siedlisk przyrodniczych Natura 2000......................................................15
3.2. Zakres i przebieg prac wykonanych w roku 2014 .........................................................................18
3.3. Wyniki inwentaryzacji..................................................................................................................... 20
3.3.1. Wyniki inwentaryzacji siedlisk przyrodniczych Natura 2000...................................................20
3.3.2. Wyniki inwentaryzacji zagrożeń dla siedlisk przyrodniczych Natura 2000.............................21
4. Zbiorcza charakterystyka oraz ocena siedlisk przyrodniczych Natura 2000..........................................22
4.1. Charakterystyka siedlisk przyrodniczych Natura 2000...................................................................22
4.1.1. Zdjęcia fitosocjologiczne........................................................................................................ 35
4.1.2. Charakterystyka procesów i zmian zachodzących w siedliskach przyrodniczych Natura 2000
......................................................................................................................................................... 37
4.1.3. Charakterystyka zagrożeń dla siedlisk przyrodniczych Natura 2000.....................................39
4.2. Waloryzacja siedlisk przyrodniczych Natura 2000.........................................................................43
4.2.1. Ocena znaczenia obszaru dla siedlisk przyrodniczych Natura 2000 wymienionych w
załączniku I Dyrektywy siedliskowej................................................................................................43
4.2.2. Ocena stanu ochrony siedlisk przyrodniczych, będących przedmiotami ochrony obszaru
Natura 2000..................................................................................................................................... 44
4.2.3. Ocena procesów i zmian zachodzących w siedliskach przyrodniczych.................................47
4.2.4. Ocena zagrożeń dla siedlisk przyrodniczych.........................................................................47
C. OCHRONA SIEDLISK PRZYRODNICZYCH.............................................................................................. 48
1. Koncepcja ochrony................................................................................................................................ 48
1.1. Dotychczasowa ochrona................................................................................................................ 48
1.2. Zaprojektowana ochrona (przedmioty, cele, priorytety, strefy i sposoby ochrony).........................49
1.3. Monitoring...................................................................................................................................... 52
2. Zadania ochronne.................................................................................................................................. 55
D. ZAŁĄCZNIKI.............................................................................................................................................. 59
1. Zestawienie formularzy do leśnych siedlisk przyrodniczych..................................................................59
2. Zestawienie formularzy do nieleśnych siedlisk przyrodniczych..............................................................73
3. Mapy.................................................................................................................................................... 102
4. Warstwy geometryczne........................................................................................................................ 102
Spis tabel
Tabela nr 1. Zestawienie i ocena przydatności dostępnych materiałów............................................................9
Tabela nr 2. Wykaz siedlisk przyrodniczych w obszarze Natura 2000 „Bieszczady”.......................................13
Tabela nr 3. Zestawienie zbiorcze nieleśnych siedlisk przyrodniczych Natura 2000.......................................20
Tabela nr 4. Wykaz siedlisk przyrodniczych w obszarze Natura 2000 „Bieszczady”.......................................20
Tabela nr 5. Zestawienia zbiorcze zdjęć fitosocjologicznych zespołu Asplenio viridis-Cystopteridetum.........35
Tabela nr 6. Zestawienie zbiorcze procesów i zmian zachodzących w siedliskach przyrodniczych natura 2000
........................................................................................................................................................................ 37
Tabela nr 7. Zbiorcze zestawienie zagrożeń dla siedlisk przyrodniczych Natura 2000...................................41
Tabela nr 8. Zestawienie zbiorcze oceny znaczenia obszaru Natura 2000 Bieszczady dla
poszczególnychtypów siedlisk przyrodniczych...............................................................................................43
Tabela nr 9. Zestawienie zbiorcze oceny siedlisk przyrodniczych Natura 2000, będących przedmiotami
ochrony obszaru Natura 2000......................................................................................................................... 44
Tabela nr 10. Zestawienie dotychczasowych sposobów ochrony i ich ocena.................................................48
Tabela nr 11. Zestawienie przedmiotów, celów, priorytetów, stref i sposobów ochrony...................................49
Tabela nr 12. Warunki utrzymania lub odtworzenia właściwego stanu ochrony przedmiotów ochrony obszaru
Natura 2000.................................................................................................................................................... 49
Tabela nr 13. Wskaźniki właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych, będących przedmiotami ochrony
3/103
Spis treści
obszaru Natura 2000...................................................................................................................................... 51
Tabela nr 14. Zestawienie zasad monitoringu................................................................................................. 52
Tabela nr 15. Zestawienie zadań ochronnych................................................................................................. 56
Tabela nr 16. Zestawienie oceny siedlisk przyrodniczych NATURA 2000.....................................................102
Spis map
4/103
Wprowadzenie
Wprowadzenie
Plan Ochrony obszaru Natura 2000 PLC 180001 Bieszczady jest dokumentem technicznym,
w którym określone zostały zasady postępowania ochronnego w stosunku do jego wartości
przyrodniczych na okres 20-tu lat. W najprostszym ujęciu plan odpowiada na pytania: co?, gdzie?,
kiedy? i jak? wykonywać, aby osiągnąć założone cele.
Zanim jednak plan ochrony obszaru powstanie, należy dokonać analizy wszystkich jego
cennych elementów (siedlisk przyrodniczych i gatunków będących przedmiotami jego ochrony)
opracowując operaty tematyczne. Konstrukcja każdego z operatów tematycznych jest logicznym
wywodem dostosowanym do wymogów obowiązującego prawa, który w sposób wyczerpujący
uzasadnia jego końcowe wnioski. Odzwierciedla również przebieg prac inwentaryzacyjnych,
studialnych i projektowych.
Ogólny układ operatów
1. Charakterystyka:
a) Dotychczasowe rozpoznanie:
- zestawienie, analiza i ocena przydatności istniejących materiałów,
- określenie zakresu uzupełniających prac inwentaryzacyjnych.
b) Inwentaryzacja:
- metodyka inwentaryzacji przedmiotów ochrony,
- wyniki inwentaryzacji przedmiotów ochrony,
c) Zbiorcza charakterystyka:
- charakterystyka (przedmiotów ochrony, procesów i zagrożeń),
- ocena (przedmiotów ochrony, procesów i zagrożeń).
2. Ochrona:
a) Koncepcja ochrony:
- dotychczasowa ochrona (zestawienie, analiza i ocena dotychczasowych sposobów
ochrony),
- zaprojektowana ochrona (przedmioty ochrony, cele ochrony, priorytety ochrony, strefy
ochrony, sposoby ochrony),
- monitoring.
b) Zadania ochronne (rodzaje zadań ochronnych, lokalizacja zadań ochronnych, czas i
intensywność wykonania zadań ochronnych, sposoby wykonania zadań ochronnych).
Marcin Czerny
KRAMEKO sp. z o.o.
5/103
Wprowadzenie
6/103
A. WSTĘP
A. WSTĘP
1. Podstawa prawna sporządzenia operatu
Plan ochrony jest częścią systemu zarządzania siecią ekologiczną Natura
2000 w Polsce. Tworzy on podstawę do prowadzenia właściwych działań
ochronnych na obszarze Natura 2000 i jest konsekwencją wywiązywania się Polski z
dyrektyw unijnych. Plan ochrony jest narzędziem, które ma pomóc sprawującemu
nadzór nad obszarem, zrealizować cele ochrony, którymi są uniknięcie pogorszenia
stanu ochrony przedmiotów ochrony oraz zachowanie i odtwarzanie właściwego ich
stanu.
Podstawą prawną dla tworzenia Planu Ochrony jest USTAWA z dnia 16
kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jednolity: Dz. U. 2013 r. poz. 627) oraz
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie
sporządzania projektu planu ochronny dla obszaru Natura 2000 (Dz.U. 2010 nr 64
poz. 401 z późn. zm.)
Celem projektu jest:
1. zidentyfikowanie istniejących i potencjalnych zagrożeń mających wpływ na
stan zachowania przedmiotów ochrony;
2. podsumowanie dostępnej wiedzy o obszarze i jego przedmiotach ochrony;
3. ustalenie systemu monitoringu, zarówno skutków realizacji działań
ochronnych, jak i stanu zachowania siedlisk przyrodniczych i gatunków
będących przedmiotami ochrony;
4. podniesienie jakości stosowania procedur w ramach prowadzonych ocen
oddziaływania na środowisko, związanych z oddziaływaniem planowanych
przedsięwzięć na obszar Natura 2000;
5. wskazanie koniecznych do wprowadzenia zmian w dokumentach
planistycznych (m.in. studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego, miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego,
etc.), w celu eliminacji lub ograniczenia zagrożeń dla utrzymania bądź
odtworzenia właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz
gatunków roślin i zwierząt będących przedmiotami ochrony;
6. ułatwienie wdrażania programów rolnośrodowiskowych oraz uregulowanie
zagadnień związanych z zalesieniami na obszarze Natura 2000, jak również
kontrolowanie stosowania tzw. zasady wzajemnej zgodności (crosscompliance), oznaczającej powiązanie wysokości uzyskiwanych przez
rolników płatności bezpośrednich ze spełnianiem przez nich określonych
wymogów, dotyczących utrzymania gruntów wchodzących w skład
gospodarstwa w Dobrej Kulturze Rolnej.
Plan ochrony przyniesie następujące korzyści dla systemu zarządzania:
1. określenie szacunkowych kosztów i harmonogramu działań ochronnych,
2. określenie sugerowanych źródeł finansowania niezbędnych prac,
3. podsumowanie wiedzy o obszarze i jego przedmiotach ochrony, aby było
możliwe monitorowanie zmian,
4. ustalenie systemu monitoringu, który będzie ostrzegał przed
niebezpieczeństwami i umożliwiał ocenę prowadzonych działań,
7/103
A. WSTĘP
5. ułatwienie kwalifikowania przedsięwzięć pod kątem wywierania
negatywnego wpływu na obszar,
6. stworzenie "punktu odniesienia" dla oceny oddziaływania przedsięwzięć na
obszar oraz do przeprowadzania strategicznych ocen oddziaływania na
środowisko,
7. uzyskanie informacji o tym, czy realizacja zapisów istniejących studiów i
planów, może napotkać na problemy w procedurze oceny tychże
dokumentów z punktu widzenia ochrony obszaru,
8. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska będzie mógł nakazać wstrzymanie
działań, które zostały podjęte niezgodnie z ustaleniami planu ochrony i
nakazać podjęcie w wyznaczonym terminie niezbędnych czynności w celu
przywrócenia poprzedniego stanu obszaru,
9. możliwe będzie wykorzystanie funduszy krajowych i europejskich
przewidzianych na gospodarowanie obszarem,
10. możliwe będzie stosowanie sankcji w zakresie płatności bezpośrednich
wobec rolników, którzy podjęli działania w gospodarce rolnej, niezgodne z
ustaleniami planu,
11. opisanie nowo znalezionych gatunków lub siedlisk, które powinny być
przedmiotami ochrony w tym obszarze,
12. wskazana zostanie potrzeba ewentualnych zmian w SDF.
2. Historia poznania siedlisk przyrodniczych obszaru Natura 2000
Bieszczady
Rozdział będzie opracowany w późniejszym terminie.
8/103
B. CHARAKTERYSTYKA SIEDLISK PRZYRODNICZYCH NATURA 2000
B. CHARAKTERYSTYKA SIEDLISK PRZYRODNICZYCH
NATURA 2000
1. Dotychczasowe rozpoznanie
1.1. Analiza dostępnych materiałów i ocena ich przydatności
Do opracowania Operatu ochrony siedlisk przyrodniczych oprócz wykonania
prac inwentaryzacyjnych polegających na skartowaniu aktualnego rozmieszczenia
zbiorowisk roślinnych i siedlisk przyrodniczych Natura 2000 oraz dokonania oceny
ich stanu zachowania wykorzystano również dostępne materiały i opracowania
zarówno publikowane jak i niepublikowane. W większości posłużyły one do
określenia przyczyn, trendów i tempa przemian roślinności. Użyto także
opublikowanych wyników badań i efektów monitoringu nad zachowaniem
zbiorowisk półnaturalnych na obszarze innych parków narodowych oraz rezerwatów
przyrody.
Tabela nr 1. Zestawienie i ocena przydatności dostępnych materiałów
Rok
publikacji
Tytuł
Wydawnictwo
Analiza i ocena przydatności
do sporządzenia opracowania
1
Andrzejewski R.,
Wiśniewski K.
(red.)
1995
Problemy różnorodności
biologicznej. Materiały
konferencji „Nauka na
rzecz różnorodności
biologicznej”
Wyd. Inst. Ekologii PAN,
Warszawa
Publikacja zawiera
informacje pomocne przy
opracowaniu ogólnej
strategii ochrony
2
Andrzejewski R.
1995
Ekologiczna interpretacja
ścisłej i częściowej
ochrony ekosystemów
Chrońmy Przyr. Ojcz. 51,
6: 5-15
Publikacja zawiera
strategii ochrony
3
Andrzejewski R
1996
Ekologiczne problemy
ochrony różnorodności
biologicznej
Zeszyty Naukowe.
Komitetu „Człowiek i
Środowisko” 15: 71-86
Publikacja zawiera
strategii ochrony
1995
Zróżnicowana aktywna
ochrona różnorodności
biologicznej zbiorowisk
łąkowych w słowackiej
części
Międzynarodowego
Rezerwatu Biosfery
„Karpaty Wschodnie
Roczniki Bieszcz. 4:
45-51
Publikacja zawiera
informacje dotyczące metod
wykaszania chronionych łąk
różnych typów
2010
Monitoring gatunków
roślin i zwierząt oraz
w latach 2006–2009.
[w:] Biuletyn
Monitoringu Przyrody 7
(2010/1).
Główny Inspektorat
Ochrony Środowiska,
Warszawa 2010.
Publikacja zawiera wyniki
monitoringu siedlisk
przyrodniczych Natura 2000
z lat 2006-2009.
2012
Monitoring gatunków
roślin i zwierząt oraz
w latach 2010-2011. [w:]
Biuletyn Monitoringu
Przyrody 10 (2012/2).
Główny Inspektorat
Warszawa 2012.
Publikacja zawiera wyniki
monitoringu siedlisk
z lat 2010-2011.
Lp.
Autor
4
Bural M.
5
Cierlik G.,
MakomaskaJuchiewicz M.,
Mróz W.,
Perzanowska J.,
Król W.
6
Cierlik G.,
MakomaskaJuchiewicz M.,
Mróz W.,
Perzanowska J.,
Król W.,
Baran P.,
Zięcik A.
9/103
Lp.
Autor
7
Denisiuk Z.
Rok
publikacji
Tytuł
Wydawnictwo
2003
Udział zbiorowisk
górskich i niżowych w
szacie roślinnej
bieszczadzkiej krainy
dolin
53-72
Publikacja zawiera uwagi o
endemicznych zespołach
BdPN. Materiał
wykorzystano do waloryzacji
zespołów roślinnych
1993
Różnorodność
nieleśnych zespołów
roślinnych kompleksu
Wetlina w
Bieszczadzkim Parku
Narodowym
63-79
Publikacja przydatna przy
waloryzacji zbiorowisk
Plan Ochrony BdPN.rkp.
Publikacja przydatna do
charakterystyki i waloryzacji
zbiorowisk oraz zasad
ochrony
8
Denisiuk Z.,
Korzeniak J.
9
Denisiuk Z.,
Korzeniak J.
1995
Zbiorowiska nieleśne
Bieszczadzkiego Parku
Narodowego
10
Denisiuk Z.,
Korzeniak J.
1999
Zbiorowiska nieleśne
krainy dolin
Narodowego
Monografie Bieszcz. 5:
1-162
Publikacja przydatna do
charakterystyki i waloryzacji
zbiorowisk oraz zasad
ochrony
2004
Ściany, piargi,
rumowiska skalne i
jaskinie. Poradniki
ochrony siedlisk i
gatunków Natura 2000–
podręcznik metodyczny.
T. 4.
Ministerstwo Środowiska,
Warszawa.
Publikacja zawiera
charakterystykę siedlisk
przyrodniczych Natura 2000.
2004
Murawy, łąki, ziołorośla,
wrzosowiska, zarośla.
Poradniki ochrony
siedlisk i gatunków
Natura 2000– podręcznik
metodyczny. T. 3.
Warszawa.
Publikacja zawiera
2004
Wody słodkie i
torfowiska. Poradniki
ochrony siedlisk i
gatunków Natura 2000 –
podręcznik metodyczny.
T. 2.
Warszawa.
Publikacja zawiera
2004
Stan aktualny torfowisk
Publikacja zawiera
wysokich nad górnym
informacje o zbiorowiskach
Roczniki Bieszczadzkie 12:
Sanem, ze szczególnym
torfowiskowych na obszarze
189-198.
uwzględnieniem
Natura 2000 Bieszczady
roślinności naczyniowej.
(PLC180001).
1997
Historyczne i
współczesne przemiany
łąk reglowych w
Bieszczadzkim Parku
Narodowym.
6: 17-27
Publikacja zawiera
ocenie sukcesji zbiorowisk
łąkowych.
1997.
Koncepcja monitoringu
przemian zbiorowisk
łąkowych w krainie dolin
Narodowego
Roczniki Bieszcz. 6: 263267
Publikacja zawiera
opracowaniu programu
monitoringu
2005
Wpływ zaburzeń
antropogenicznych na
zróżnicowanie
roślinności łąk doliny
Wołosatki w
Bieszczadzkim Parku
Narodowym
Publikacja zawiera
informacje przydatne przy
opracowaniu koncepcji
ochrony zbiorowisk
łąkowych
11
12
Herbich J. (red.).
Herbich J. (red.).
13
Herbich J. (red.).
14
Kalemba A.,
Korzeniak J.,
Szary A.
15
16
17
10/103
Korzeniak J.
Korzeniak J.
Korzeniak J.
Lp.
18
19
20
21
22
23
Autor
Korzeniak J.
Korzeniak J.,
Kalemba A.
Kostuch R
Kucharzyk S.
Kucharzyk S.
Kucharzyk S.,
Prędki R.
24
Kornaś J.
25
Marek S.,
Pałczyński A.
26
Medwecka-Kornaś
A.
Kornaś J.
Pawłowski B.
Zarzycki K.
27
Michalik S.
Rok
publikacji
2009
Tytuł
Wydawnictwo
Murawy bliźniczkowe w
Bieszczadzkim Parku
Narodowym – ocena
Roczniki Bieszcz. 17: 217stanu zachowania
242
siedliska i zmian składu
gatunkowego zbiorowisk
Publikacja zawiera
opracowaniu koncepcji
ochrony i oceny zagrożenia
muraw.
2001.
Potrzeba łagodzenia
ubocznych skutków
hodowli konia
huculskiego w
Bieszczadzkim Parku
Narodowym
3: 116-121.
Publikacja zawiera
opracowaniu oceny zagrożeń
zbiorowisk łąkowych i
pastwiskowych w wyniku
przenawożenia
1974
Gospodarka łąkowa i
pasterska w
Bieszczadach
Zachodnich
Probl. Zagosp. Ziem
Górskich 13: 5-46
Publikacja zawiera
opracowaniu ogólnej strategi
ochrony zbiorowisk
łąkowych w krainie dolin
2004
Zmiany przebiegu górnej
granicy lasu w paśmie
Szerokiego Wierchu w
Bieszczadzkim Parku
Narodowym
Publikacja zawiera
opracowaniu oceny procesu
sukcesji w strefie górnej
granicy lasu na połoninach
2005
Wpływ ekspozycji i
wysokości n.p.m. na
dynamikę drzewostanów
w strefie górnej granicy
lasu w Bieszczadzkim
Parku Narodowym
Publikacja zawiera
opracowaniu oceny procesu
sukcesji w strefie górnej
granicy lasu na połoninach
1997
Wielkopowierzchniowy
monitoring wybranych
elementów środowiska
przyrodniczego w
Bieszczadzkim Parku
Narodowym
Publikacja zawiera
opracowaniu programu
monitoringu
1990
Jak i dlaczego giną nasze
zespoły roślinne.
Wiad. Bot. 34 (2): 7 -16.
Praca zawiera informację o
stopniu zagrożenia i
przyczynach ustępowania
niektórych zespołów
roślinnych.
1961
Torfowiska wysokie w
Bieszczadach
Zachodnich.
Zesz. Nauk Roln. 34: 255299.
Publikacja zawiera
torfowiskowych na obszarze
(PLC180001).
1972
Przegląd ważniejszych
zespołów roślinnych
Polski. [w:] Szafer W.,
Zarzycki K. (red.). Szata
roślinna Polski. Tom I.
Państwowe Wydawnictwo
Naukowe. Warszawa.
Publikacja zawiera
charakterystykę zespołów
roślinnych oraz systematykę
fitosocjologiczną.
1986
Problemy ochrony
biocenoz polan
reglowych w parkach
narodowych
polskich Karpat.
Chrońmy Przyr. Ojcz.
42(5): 16-27.
Publikacja zawiera
łąkowych na obszarze Natura
2000 Bieszczady
(PLC180001).
11/103
Lp.
Autor
28
Michalik S.
29
Michalik S.
30
Michalik S.
Rok
publikacji
Tytuł
Wydawnictwo
1996
Zagadnienia ochrony
procesów ekologicznych
i różnorodności szaty
roślinnej w polskiej
części
Międzynarodowego
Rezerwatu Biosfery
Karpaty Wschodnie
53-66
Publikacja zawiera
informacje przydatne ogólnej
koncepcji ochrony
2000
Ekologiczne i
fitogeograficzne
uwarunkowania ochrony
zbiorowisk roślinnych
Narodowego
25-35
Publikacja zawiera
koncepcji ochrony.
2000
Ochrona różnorodności
biologicznej w
krajobrazie kulturowym
krainy dolin
Narodowego
141-159
Publikacja zawiera
informacje przydatne do
opracowania programu
ochrony różnorodności
biologicznej szaty roślinnej i
krajobrazu kulturowego
doliny Wołosate
1996
Plan Ochrony
Narodowego. 6.Operat
ochrony zbiorowisk
roślinnych. Cz. III
Syntetyczna
charakterystyka i
waloryzacja zbiorowisk
roślinnych oraz
generalne zasady i
szczegółowe metody ich
ochrony
Rękopis, archiwum BdPN
Publikacja zawiera
opracowania waloryzacji,
zasad ochrony i
szczegółowego Planu
Ochrony zbiorowisk
roślinnych
2008
Mapa zbiorowisk
roślinnych obwodu
ochronnego Tarnawa w
BdPN
Skala 1:10000
Publikacja zawiera
opracowania charakterystyki
zbiorowisk i programu
ochrony
31
Michalik S.,
Denisiuk Z.,
Kalemba A.,
Korzeniak J.,
Winnicki T.
32
Michalik S.,
Kucharzyk S.,
Szary A.
33
Michalik S.,
Szary A.,
Kucharzyk S.
2009
Charakterystyka
roślinności na terenie
obwodu ochronnego
Tarnawa w
Bieszczadzkim Parku
Narodowym
34
Mróz W. (red.).
2012
Monitoring siedlisk
przyrodniczych.
Przewodnik metodyczny.
Część III.
GIOŚ, Warszawa.
Publikacja zawiera
GIOŚ, Warszawa.
Publikacja zawiera
Publikacja zawiera
Roczniki Bieszcz. 17: 189- opracowania charakterystyki
216
i waloryzacji zbiorowisk oraz
koncepcji i zasad ich
ochrony
35
Mróz W. (red.).
2012
Monitoring siedlisk
przyrodniczych.
Część II.
36
Mróz W. (red.).
2010
Monitoring siedlisk
przyrodniczych.
Część I.
GIOŚ, Warszawa.
Publikacja zawiera
1962
Łąki i pastwiska w
Bieszczadach
zachodnich.
Roczn. Nauk Roln. Ser. D.
99: 5-128.
Publikacja zawiera
charakterystykę łąk i
pastwisk na obszarze Natura
2000 Bieszczady
(PLC180001).
37
12/103
Pałczyński A.
Lp.
38
Autor
Pawłowski B.
39
Plan
40
Rogała D.,
Marcela A.
41
Winnicki T.
42
Winnicki T
43
Zarzycki J.,
Korzeniak J.
Rok
publikacji
Tytuł
Wydawnictwo
1972
Szata roślinna gór
polskich. [w:] Szafer W.,
Zarzycki K. (red.). Szata
roślinna Polski. Tom II.
Państwowe Wydawnictwo
Naukowe. Warszawa.
Publikacja zawiera
syntetyczną charakterystykę
roślinności Bieszczad.
1996
Plan Ochrony
Narodowego
Opracowanie zawiera
informacje niezbędne do
opracowania charakterystyki,
waloryzacji, oceny zmian,
zagrożeń i programu ochrony
roślinności w obszarze
(PLC180001).
2012
Obszary Natura 2000 na
Podkarpaciu
Regionalna Dyrekcja
Rzeszów, s. 26-39.
Publikacja zawiera wykaz
oraz charakterystykę siedlisk
naturowych na obszarze
(PLC180001).
1993
Przegląd zbiorowisk
roślinnych
bieszczadzkich połonin –
klucz do prac
kartograficznych
wykonywanych w
ramach Planu Ochrony
BdPN.
81-94
Publikacja zawiera materiały
niezbędne do opracowania
charakterystyki waloryzacji i
zasad ochrony zbiorowisk
połoninowych
1999
Zbiorowiska roślinne
połonin Bieszczadzkiego
Parku Narodowego
1-215
Publikacja zawiera materiały
niezbędne charakterystyki,
waloryzacji i zasad ochrony
zbiorowisk połoninowych
2013
Łąki w polskich
Karpatach – stan
aktualny, zmiany i
możliwości ich
zachowania.
Publikacja zawiera
Roczniki Bieszczadzkie 21:
łąkowych na obszarze Natura
18-34.
2000 Bieszczady
(PLC180001).
2. Lista siedlisk przyrodniczych obszaru Natura 2000 Bieszczady
Według Standardowego Formularza Danych dla obszaru Natura 2000
„Bieszczady” (aktualizacja na 10.2013 r.) w rzeczonym obszarze występuje 23
siedliska przyrodnicze mające znaczenie dla Wspólnoty Europejskiej. Poniżej w
formie tabelarycznej zestawiono te siedliska.
Tabela nr 2. Wykaz siedlisk przyrodniczych w obszarze Natura 2000 „Bieszczady”
Lp
Kod
siedliska
1
3220
Pionierska roślinność na kamieńcach górskich potoków
2
4060
Wysokogórskie borówczyska bażynowe (Empetro-Vaccinietum)
3
4080
Subalpejskie zarośla wierzbowe wierzby lapooskiej lub śląskiej (Salicetum
lapponum, Salicetum silesiacae)
Nazwa
13/103
Lp
Kod
siedliska
4
6150
Wysokogórskie murawy acidofilne (Juncion trifidi) i bezwapienne wyleżyska
śnieżne (Salicion herbaceae)
5
6230*
Górskie i niżowe murawy bliźniczkowe (Nardion - płaty bogate florystycznie)
6
6430
Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne
(Convolvuletalia sepium)
7
6510
Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion
elatioris)
8
6520
Górskie łąki konietlicowe użytkowane ekstensywnie (Polygono-Trisetion)
9
7110
Torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe)
10
7120
Torfowiska wysokie zdegradowane, lecz zdolne do naturalnej i stymulowanej
regeneracji
11
7140
Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z
Scheuchzerio-Caricetea)
12
7230
Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i
mechowisk
13
8110
Piargi i gołoborza krzemianowe
14
8150
Środkowoeuropejskie wyżynne piargi i gołoborza krzemianowe
15
8220
Ściany skalne i urwiska krzemianowe ze zbiorowiskami z Androsacion vandelii
16
9110
Kwaśne buczyny (Luzulo-Fagenion)
17
9130
Żyzne buczyny (Dentario glandulosae-Fagenion, Galio odorati-Fagenion)
18
9140
Górskie jaworzyny ziołoroślowe (Aceri-Fagetum)
19
9170
Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, TilioCarpinetum)
20
9180*
Jaworzyny i lasy klonowo-lipowe na stokach i zboczach (Tilio plathyphyllisAcerion pseudoplatani)
21
91E0*
Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis,
Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe)
22
91D0
Bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis, Vaccinio
uliginosi-Pinetum, Pino mugo-Sphagnetum, Sphagno girgensohnii-Piceetum i
brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne)
Nazwa
23
9410
Górskie bory świerkowe (Piceion abietis część - zbiorowiska górskie)
* - siedlisko przyrodnicze o znaczeniu priorytetowym
2.1. Zakres uzupełniających prac inwentaryzacyjnych
Pomimo istnienia dość bogatej literatury dotyczącej roślinności
Bieszczadzkiego Parku Narodowego, można stwierdzić stosunkowo słabe
rozpoznanie fitosocjologiczne i siedliskowe w pozostałej części Bieszczad objętej
ochroną Natura 2000.
Głównym materiałem źródłowym pomocnym przy opracowaniu siedlisk
przyrodniczych Natura 2000 w analizowanym obszarze są dane inwentaryzacyjne
14/103
zebrane i opracowane w ramach inwentaryzacji siedlisk przyrodniczych z załącznika
I dyrektywy Rady nr 92/43/EWG na gruntach Skarbu Państwa w zarządzie
Nadleśnictw: Baligród, Cisna, Komańcza, Lutowiska, Stuposiany wg stanu na rok
2007.
W roku 2007 została również przygotowana przez BUL i GL O/Przemyśl
inwentaryzacja siedlisk przyrodniczych i gatunków z załącznika I i II Dyrektywy
rady nr 92/43/EWG poza gruntami Skarbu Państwa w zarządzie Lasów
Państwowych na powierzchni około 10,5 tyś ha.
Wszystkie te dane są danymi niepełnymi i nie mogą w tym kształcie jaki są
dostępne posłużyć do opracowania oceny stanu zachowania i koncepcji ochrony
poszczególnych przedmiotów ochrony.
W ostatnich kilku latach, na analizowanym obszarze zaszły dość duże zmiany
w obrębie nieleśnych siedlisk przyrodniczych spowodowane zmianami społecznogospodarczymi. W obrębie wielu miejscowości nastąpił znaczy rozwój osadnictwa i
zabudowy, głównie letniskowej. W tym celu zajęto wiele terenów nieleśnych, łąk i
pastwisk, które w przeszłości stanowiły potencjalne siedliska przyrodnicze. Część
terenów opisywanych w przeszłości jako siedliska przyrodnicze utraciło swe walory
przyrodnicze w wyniku zaprzestania prowadzenia gospodarki łąkowo-pastwiskowej,
warunkującej istnienie kilku siedlisk przyrodniczych. Wszystkie te argumenty
przeemawiały za koniecznością ponownego dokładnego skartowania całości
nieleśnych siedlisk przyrodniczych.
W obrębie leśnych siedlisk przyrodniczych, założono, że siedliska żyznej
buczyny karpackiej wykazane w roku 2007 nie będą podlegały szczegółowej
weryfikacji terenowej. Pozostałe leśne siedliska przyrodnicze wykazane w roku 2007
były szczegółowo weryfikowane. Kontroli terenowej i weryfikacji poddawano
również wszystkie te obszary, gdzie zachodziło „podejrzenie” występowania innego
siedliska niż wykazywana dotychczas żyzna buczyna karpacka (informacje od
Służby Leśnej, obserwacje własne, doniesienia literaturowe i inne).
Na konieczność szczegółowej weryfikacji terenowej praktycznie wszystkich
siedlisk przyrodniczych poza żyzną buczyną karpacką (9130) wpływa szerg różnych
czynników, począwszy od trudności związanych z rozległością i niedostępnością
wielu obszarów Parku, a skończywszy na ogromnej różnorodności nieleśnych
zbiorowisk roślinnych. Siedliska te występują nierzadko do bardzo małych
powierzchniach, są słabo wyodrębnione z otoczenia i zgrupowane w kompleksy
przestrzenne z innymi zbiorowiskami. Poszczególne istniejące opracowania,
przygotowane były w różnych okresach na przestrzeni ponad 85 lat i w oparciu o
różną metodykę, dlatego nie mogą być ze sobą zestawione i porównywane.
Brakowało również kompleksowych danych o rozmieszczeniu typów siedlisk Natura
2000. Z tego powodu niezbędne było kompleksowe, szczegółowe skartowanie
rozmieszczenia zbiorowisk roślinnych i typów siedlisk przyrodniczych Natura 2000.
3. Inwentaryzacja
3.1. Metodyka inwentaryzacji siedlisk przyrodniczych Natura 2000
W zakres niniejszego opracowania weszły prace przygotowawcze,
szczegółowe prace terenowe oraz kameralne opracowanie pozyskanych danych.
15/103
Prace te zostały wykonane przez zespół pracowników „KRAMEKO” Sp. z o.o. z
Krakowa. Zamieszczone w niniejszym opracowaniu ilustracje fotograficzne
pochodzą ze zbioru zdjęć, który został utworzony w czasie wykonywania prac
fitosocjologicznych.
Przy wykonywaniu prac uwzględniono wszystkie warunki techniczne, jakie
zostały ustalone podczas podpisywania umowy pomiędzy jednostką zlecającą, a
jednostką przyjmującą zlecenie do realizacji.
Całość prac podzielono na następujące etapy główne:
a) Prace przygotowawcze
W ramach prac przygotowawczych do opracowania elaboratu ochrony
siedlisk przyrodniczych Natura 2000, przeprowadzono analizę dostępnych publikacji
z zakresu siedliskoznawstwa i fitosocjologii dotyczących opracowywanego terenu.
Oprócz prac naukowych wykorzystano również wyniki powszechnej inwentaryzacji
przyrodniczo-leśnej siedlisk Natura 2000 wykonanej w roku 2007 w nadleśnictwach
znajdujących się w zasięgu opisywanego obszaru Natura 2000.
Do prac terenowych zostały przygotowane arkusze ortofotomapy z
nałożonymi granicami oddziałów i wydzieleń leśnych, skróconymi opisami
taksacyjnymi
i granicami wyróżnionych w ramach INVENTU siedlisk
przyrodniczych.
b) Prace terenowe
Kartowanie siedlisk przyrodniczych.
Zgodnie z warunkami określonymi w Specyfikacji Istotnych Warunków
Zamówienia, szczegółowa inwentaryzacja siedlisk przyrodniczych objęła całość
terenu położonego poza gruntami Skarbu Państwa będącego w zarządzie
Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe (PGL LP). W obrębie
gruntów Lasów Państwowych znajdujących się w granicach analizowanego obszaru
Natura 2000 szczegółową inwentaryzacją objęto grunty nieleśne, leśne niezalesione
oraz te miejsca, w których stwierdzono, że występują lub mogą występować inne
siedliska niż żyzna buczyna karpacka.
W ramach inwentaryzacji dokładnie skartowano siedliska przyrodnicze z
załącznika I Dyrektywy Siedliskowej oraz inne cenne siedliska nie ujęte w
Dyrektywie (łąki wilgotne ze związku Calthion, zbiorowiska z klasy Alnetea
glutinosae) – wraz z podaniem ocen, zagrożeń i działań ochronnych dla każdego
płatu siedliska. W przypadku pozostałej powierzchni – objętej inwentaryzacją –
wykonano zgrubny opis charakteru terenu (obszar zabudowany, zapusty sosnowe na
dawnej łące, zarośla leszczyny, wierzby, brzozy na siedlisku grądu, przedplon
brzozowy na gruncie porolnym itp.). Celem tego opisu było uzupełnienie informacji
o szacie roślinnej obszaru i formach jego zagospodarowania, służące identyfikacji
zagrożeń i wypracowaniu zasad jego ochrony.
Grunty znajdujące się w zarządzie PGL Lasy Państwowe nie poddawano w
całości szczegółowej inwentaryzacji. Zgodnie z SIWZ szczegółową inwentaryzację
przeprowadzono w obrębie dotychczas rozpoznanych siedlisk przyrodniczych (za
wyjątkiem żyznej buczyny karpackiej) oraz w obrębie gruntów nieleśnych, leśnych
niezalesionych i innych potencjalnych siedlisk przyrodniczych (np. po analizie
opisów taksacyjnych, informacji uzyskanych od lokalnej Administracji Lasów
16/103
Państwowych).
Na potrzeby niniejszego opracowania został przyjęty podział na siedliska
mało
powierzchniowe
i
wielkopowierzchniowe.
Do
siedlisk
wielkopowierzchniowych zaliczono żyzną buczynę karpacką (9130), pozostałe
siedliska do siedlisk mało powierzchniowych.
Zgodnie z warunkami SIWZ przyjęto dla siedlisk leśnych minimalną
powierzchnię kartowanego siedliska przyrodniczego na poziomie 0,25 ha, natomiast
dla siedlisk nieleśnych – 0,1 ha. Granice siedlisk przyrodniczych zostały wkreślone
zgodnie z przebiegiem w terenie, bez „dociągania” do istniejących granic wydzieleń
drzewostanowych. Do określenia rzeczywistego zasięgu występowania siedliska
przyrodniczego wykorzystano ortofotomapy oraz domiary przy użyciu GPS-u.
W ramach prac została przyjęta definicja płatu siedliska przyrodniczego. Jako
płat siedliska Natura 2000 należy rozumieć naturalny lub półnaturalny jednolity
obszar wyodrębniony w oparciu o cechy fitosocjologiczne.
Ocena stanu zachowania siedlisk przyrodniczych.
W celu oceny stanu ochrony wyróżnionych w trakcie prac
inwentaryzacyjnych siedlisk przyrodniczych zostało wykonanych 150 transektów,
obejmujących 450 zdjęć fitosocjologicznych. Wykonane w roku 2014 transekty
obejmowały zarówno leśne siedliska przyrodnicze – mało powierzchniowe i
wielkopowierzchniowe (żyzna buczyna karpacka) jak i nieleśne siedliska
przyrodnicze. Każdy z transektów obejmował pas o szerokości 20 m i długości
200m. Na początku, w środku i na końcu tego pasa wykonywane było zdjęcie
fitosocjologiczne. Rozmieszczenie transektów dla siedlisk wielkopowierzchniowych
(żyznej buczyny karpackiej) zostało zaplanowane w oparciu o losowo wybrane
powierzchnie „zaczepione” o węzły siatki kwadratów ATPOL zagęszczone do siatki
o wymiarach 2 x 2 km. W ten sposób zaplanowano rozmieszczenie 102 powierzchni
próbnych (transektów). Każdy transekt będzie miał swój początek w węźle siatki,
który jednocześnie jest środkiem powierzchni próbnej do oceny martwego drewna i
będzie prowadzony w kierunku północnym na długości 200m i szerokości 20m.
Dla pozostałych siedlisk leśnych nie planowano systematycznego
rozmieszczenia transektów. Powierzchnie próbne ze zdjęciami fitosocjologicznymi
(transekty) lokalizowano „z wyboru” tak, aby mogły jak najpełniej dokumentować
obecność różnych siedlisk przyrodniczych, ich zmienność, stan zachowania i zasięg
w obszarze. Wszystkie powierzchnie próbne na siedliskach leśnych zostały
oznakowane poprzez pomalowanie litery „F” na drzewie najbliższym środka
pierwszego (początkowego) zdjęcia fitosocjologicznego
Do oceny stanu zachowania leśnych siedlisk przyrodniczych na transektach
jak i poza nimi (dla wyróżnionych płatów) zostały opracowane odpowiednie
formularze. Z uwagi na brak aktualnie obowiązujących metodyk oceny dla siedlisk o
kodach 9110, 9130 i 9170 zaproponowano formularze przystosowane do zebrania
odpowiednich danych przydatnych do oceny tych siedlisk. Prace nad przyjęciem
(opublikowaniem) odpowiednich wskaźników prowadzone przez GIOŚ są bardzo
zaawansowane i przyjęto, że w najbliższej przyszłości będą one dostępne. W
związku z tym, w roku 2014 skupiono się na zbieraniu odpowiedniego spectrum
danych terenowych, które powinny umożliwić dokonania oceny w oparciu o
zatwierdzone wskaźniki. Zebrane dane terenowe na transektach oraz pojedyncze
oceny poszczególnych płatów siedlisk pozwolą na sumaryczną ocenę stanu
17/103
zachowania poszczególnych siedlisk przyrodniczych zinwentaryzowanych w roku
2014.
Wzory przyjętych formularzy do zbierania danych terenowych służących do
oceny stanu zachowania leśnych siedlisk przyrodniczych przedstawiono w
Załączniku nr 1 do niniejszego opracowania.
Do oceny stanu zachowania wyróżnionych płatów nieleśnych siedlisk
przyrodniczych zostały przygotowane stosowne formularze umożliwiające zbieranie
odpowiednich danych terenowych. Formularze te zostały opracowane zgodnie z
wytycznymi zawartymi w odpowiednich metodykach Głównego Inspektoratu
Ochrony Środowiska oraz w zgodzie z obowiązującą Instrukcją Wypełniania
Standardowego Formularza Danych. Wzory tych formularzy stanowią Załącznik nr
2 do niniejszego opracowania.
Zdjęcia fitosocjologiczne
W ramach prac terenowych w roku 2014 wykonano 450 zdjęć
fitosocjologicznych. Dla zbiorowisk leśnych przyjęto wielkość zdjęcia
fitosocjologicznego na poziomie 400 m² (20x20m), a dla zbiorowisk nieleśnych
100m² (10x10m), przy czym zazwyczaj zdjęcie miało kształt koła. Na powierzchni
wykonywano następujące czynności:
• ustalano za pomocą GPS współrzędnych geograficznych środek powierzchni
zdjęcia (układ 1992);
• na siedliskach leśnych zaznaczano drzewo rosnące najbliżej środka zdjęcia
przy pomocy farby koloru pomarańczowego, na siedliskach nieleśnych nie
znakowano w terenie środka powierzchni a jedynie ustalano lokalizacje przy
pomocy odbiorniak GPS;
• wypełniano dane adresowe znajdujących się w główce zdjęcia;
• określano średnie pokrycia wyróżnianych warstw;
• sporządzano pełny spis wszystkich gatunków roślin naczyniowych
znajdujących się w granicach zdjęcia;
• określano stopień pokrycia każdego gatunku w zdjęciu (ilościowość), w
rozdzieleniu na warstwy, wg przyjętej skali Braun-Blanqueta;
• wykonywano wstępną klasyfikację poprzez określenie zespołu (podzespołu)
zbiorowiska rzeczywistego;
Spis roślin wykonywano zaczynając od warstwy drzewostanu A (ewentualnie
z podziałem na warstwy A1, A2, A3) następnie warstwy podszytu (B) oraz runa (C) i
warstwy mszystej i porostowej (D). W ramach warstwy B spisywane były wszystkie
gatunki drzewiaste i krzewiaste, nie wchodzące do piętra drzewostanu i mające
ponad 50 cm wysokości. Naloty drzew i krzewów poniżej 50 cm wysokości
zaliczane były do warstwy C.
Każde z wykonanych zdjęć fitosocjologicznych posiada dokumentację
fotograficzną obrazującą strukturę płatu roślinności runa.
3.2. Zakres i przebieg prac wykonanych w roku 2014
W pierwszym etapie prac nad sporządzeniem Operatu ochrony siedlisk
przyrodniczych Natura 2000 dokonano uszczegółowienia metodyk inwentaryzacji
18/103
poszczególnych siedlisk przyrodniczych objętych ochroną. Opracowano również
odpowiednie wzory formularzy do zbierania danych terenowych umożliwiających
dokonanie oceny stanu zachowania poszczególnych siedlisk (patrz Załącznik nr 1 i
2).
W kolejnym etapie przygotowano podkłady map do prac terenowych oparte
na aktualnych danych geometrycznych pozyskanych z właściwych Nadleśnictw i
ortofotomapie. Na tak przygotowany podkład mapowy naniesiono zasięg
występowania poszczególnych siedlisk przyrodniczych wykazanych m.in. na
podstawie INVENT-u z roku 2007. Dodatkowo dokonano analizy dostępnych opisów
taksacyjnych i wytypowano potencjalne miejsca występowania innych siedlisk
przyrodniczych niż żyzna buczyna karpacka wymagających szczegółowej kontroli
terenowej. W lipcu 2014 roku dokonano wstępnego rozpoznania terenowego,
skupiając się głównie na siedliskach nieleśnych. Od sierpnia do października 2014
roku wykonywano prace terenowe.
W sezonie wegetacyjnym 2014 roku pracami terenowymi objęte zostały
tereny objęte ochroną Natura 2000 znajdujące się w zasięgu administracyjnym
Nadleśnictwa Komańcza, Cisna i Baligród.
Ponadto weryfikacji terenowej poddano również tereny poza zarządem
Nadleśnictw znajdujące się w granicach gmin: Komańcza, Zagórz, Baligród, Solina i
Cisna i w granicach analizowanego obszaru Natura 2000.
Zgodnie z ustaleniami podjętymi na spotkaniu w Cisnej w dniu 27 sierpnia
2014 roku pracami terenowymi w pierwszej kolejności objęto tereny znajdujące się
w terytorialnym zasięgu Nadleśnictw Cisna i Komańcza. Wstępne wyniki tych prac
wraz z przedstawieniem sposobów i zakresu inwentaryzacji zostały omówione na
spotkaniu roboczym z udziałem Wykonawcy i Zamawiającego przy współudziale
przedstawicieli RDLP Rzeszów i właściwych Nadleśnictw (Cisna, Komańcza,
Baligród, Lutowiska) w dniu 7 października 2014 w siedzibie RDLP Rzeszów.
Prace terenowe kontynuowane były do końca października, zgodnie z
przyjętymi ustaleniami podjętymi przez Wykonawcę i Zamawiającego zawartymi w
piśmie RDOŚ Rzeszów z dnia 22 września 2014 (WPN.262.1.1.2014.GR-8).
W roku 2014 pracami terenowymi objęto około 90% powierzchni
Nadleśnictw Cisna, Komańcza i Baligród. Pozostałe 10% stanowią powierzchnie
trudne do weryfikacji w okresie późnoletnim i jesiennym, wymagające kontroli
wiosennej pod kątem występowania charakterystycznych geofitów.
W obrębie nieleśnych siedlisk przyrodniczych zweryfikowano zasięg
występowania i stan zachowania około 90% płatów siedlisk w granicach
terytorialnego zasięgu wspomnianych trzech Nadleśnictw. Były to płaty zarówno
wykazywane dotychczas jako siedliska przyrodnicze jak również inwentaryzowane
na nowo.
19/103
3.3. Wyniki inwentaryzacji
3.3.1. Wyniki inwentaryzacji siedlisk przyrodniczych Natura 2000
W wyniku prac inwentaryzacyjnych sporządzono dwie warstwy
geometryczne przedstawiające zasięgi zweryfikowanych siedlisk przyrodniczych
Natura 2000. Pierwsza z warstw (N2000_BIESZCZADY_ZWERYFIKOWANE) to
warstwa obejmująca wszystkie siedliska podlegające szczegółowej weryfikacji –
wszystkie siedliska które „pierwotnie” (przed pracami) nie były klasyfikowane jako
siedliska przyrodnicze żyznej buczyny karpackiej (9130).
W trakcie prac przeprowadzonych w roku 2014 wyróżniono 12 nieleśnych
typów siedlisk przyrodniczych na łącznej powierzchni 3022,13 ha. Poniżej znajduje
się zbiorcze zestawienie zinwentaryzowanych nieleśnych siedlisk przyrodniczych.
Tabela nr 3. Zestawienie zbiorcze nieleśnych siedlisk przyrodniczych Natura 2000
Kod siedliska
Lp. przyrodniczeg
o natura 2000
Powierzchnia
(ha)
Siedlisko przyrodnicze Natura 2000
1
3130
Brzegi lub osuszane dna zbiorników wodnych ze zbiorowiskami z
Littorelletea, Isoëto-Nanojuncetea
0,41
2
3150
Starorzecza i naturlne eutroficzne
zbiorowiskami z Nympheion, Potamion
1,52
3
3220
4
6230
Górskie i niżowe murawy bliźniczkowe (Nardion – płaty bogate
florystycznie)
5
6410
Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion).
6
6510
Ekstensywnie użytkowane niżowe łąki świeże (Arrhenatherion)
2174,96
7
6520
Górskie łąki konietlicowe użytkowane ekstensywnie (PolygonoTrisetion)*
782,42
8
7120
Torfowiska wysokie zdegradowane, zdolne do naturalnej i
stymulowanej regeneracji
3,23
9
7140
2,58
10
7220
Źródliska wapienne ze zbiorowiskami Cratoneurion commutati
0,11
11
7230
Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak,
turzycowisk i mechowisk
3,99
12
8150
Środkowoeuropejskie wyżynne piargi i gołoborza krzemianowe
zbiorniki
wodne
ze
19,55
3,14
16,38
Razem:
13,84
3022,13
W trakcie prac przeprowadzonych w roku 2014 szczegółowo skartowano
również 8 leśnych typów siedlisk przyrodniczych na łącznej powierzchni 6270,24 ha.
Poniżej znajduje się zbiorcze zestawienie zinwentaryzowanych leśnych siedlisk
przyrodniczych.
Tabela nr 4. Wykaz siedlisk przyrodniczych w obszarze Natura 2000 „Bieszczady”
20/103
Lp
Kod
siedliska
Powierzchnia
(ha)
1
9110
Kwaśne buczyny (Luzulo-Fagenion)
1904,16
2
9130
Żyzne buczyny (Dentario glandulosae-Fagenion, Galio
odorati-Fagenion)
3134,1*
3
9140
Górskie jaworzyny ziołoroślowe (Aceri-Fagetum)
28,13
4
9170
Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (GalioCarpinetum, Tilio-Carpinetum)
703,5
5
9180*
Jaworzyny i lasy klonowo-lipowe na stokach i zboczach (Tilio
25,08
plathyphyllis-Acerion pseudoplatani)
6
91E0*
Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum
albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae,
olsy źródliskowe)
444,85
7
91D0
Bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi-Betuletum
pubescentis, Vaccinio uliginosi-Pinetum, Pino mugoSphagnetum, Sphagno girgensohnii-Piceetum i brzozowososnowe bagienne lasy borealne)
3,03
8
9410
Górskie bory świerkowe (Piceion abietis część - zbiorowiska
górskie)
27,39
Nazwa
28759,91**
RAZEM 6270,24
* - żyzna buczyna karpacka 9130 skartowana szczegółowo
** - żyzna buczyna karpacka 9130 potwierdzona terenowo na dotychczasowych siedliskach
Powyższe zestawienie obejmuje zweryfikowane w terenie siedliska żyznej
buczyny karpackiej wyróżnionej w trakcie szczegółowego kartowania, tj takie
siedliska, które dotychczas nie były określane jako siedliska przyrodnicze żyznej
buczyny.
W wyniku przeglądu terenowego siedlisk żyznej buczyny karpackiej
potwierdzono jej występowanie na powierzchni 28759,91 ha. Wykaz potwierdzonych
siedlisk żyznej buczyny karpackiej na dotychczasowych jej siedliskach znajduje się
w warstwie elektronicznej BIESZCZADY_9130_ZWERYFIKOWANE.shp
3.3.2. Wyniki inwentaryzacji zagrożeń dla siedlisk przyrodniczych Natura 2000
Rozdział w przygotowaniu
21/103
4. Zbiorcza charakterystyka oraz ocena siedlisk przyrodniczych Natura
2000
4.1. Charakterystyka siedlisk przyrodniczych Natura 2000
3130 Brzegi lub osuszane dna zbiorników wodnych ze zbiorowiskami z
Littorelletea, Isoëto-Nanojuncetea.
W badanym terenie siedlisko przyrodnicze w typie 3130 zostało stwierdzone
tylko w jednym miejscu. Występuje ono na dnie dawnego, obecne osuszonego, stawu
w miejscowości Kalnica. Jesienią, w roku 2014 zajmowało powierzchnię około 0,4
ha, Płat jest dość zwarty i otacza półksiężycem od strony południowej zagłębienie,
w którym utrzymuje się woda. Charakterystyczne jest tu okresowe zalewanie i
odsłanianie siedliska w zależności od wahań poziomu wody wypełniającej
wspomniane zagłębienie. Omawiane siedlisko zajęte jest przez kadłubowe
zbiorowisko roślinne ze związku Elatini-Eleocharition ovatae należące do klasy
Isoeto-Nanojuncetea. Jest ono dość ubogie gatunkowo. Dominuje tu niewysoki sit
członowaty Juncus articulatus. Towarzyszą mu ponikło igiełkowate Eleocharis
acicularis – gatunek charakterystyczny dla związku Elatini-Eleocharition ovatae
oraz rzepicha błotna Rorippa palustris, gatunek charakterystyczny dla namulisk z
klasy Bidentetea tripartiti. Rośliny te nadają omawianemu siedlisku
charakterystyczną fizjonomię niskiej, luźnej murawy. Siedlisko nie wydaje się być
obecnie zagrożone. Potencjalnym zagrożeniem może tu być celowe zniszczenie
namuliska (bądź zagłębienia z wodą) przez człowieka (zasypanie gruzem i ziemią,
śmieciami).
3150 Starorzecza i naturlne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z
Nympheion, Potamion.
Naturalne eutroficzne zbiorniki wodne, reprezentujące typ siedliska 3150
zostały stwierdzone jedynie w Nadleśnictwie Komańcza. Występują tam dwa jeziora
osuwiskowe zwane Jeziorami Duszatyńskimi. Powstały one w 1907 roku w wyniku
oderwania zachodniego zbocza Chryszczatej co spowodowało zatamowanie odpływu
potoku Olchowatego. Większe z jezior ma powierzchnię 1,44 ha i jest położone
nieco wyżej (701 m n.p.m.). Stąd zostało nazwane Jeziorem Górnym. Drugie z jezior
o powierzchni 0,45 ha znajduje się na wysokości 683 m n.p.m i jest nazywane
Jeziorem Dolnym.
Oba jeziora charakteryzują się ubóstwem gatunkowym
makrofitów wodnych. W toni wodnej Jeziora Górnego występują jedynie
jednogatunkowe fitocenozy zespołu Potametum natantis budowane przez rdestnicę
pływającą Potamogeton natans. Gatunek ten występuje tu dość licznie, szczególnie
w zachodniej części zbiornika. Na brzegach jeziora rozwinęły się zbiorowiska
szuwarowe, które tworzą płaty zespołu Equisetetum fluviatilis budowane przez
skrzyp bagienny Equisetum fluviatile. W miejscach wpadania i wypływu strumyków
z jeziora występują fragmentaryczne fitocenozy łęgu bagiennego Caltho-Alnetum. W
toni drugiego jeziora – Jeziora Dolnego nie odnotowano
występowania
jakichkolwiek makrofitów wodnych. Jezioro to, podobnie jak Jezioro Górne,
otoczone jest przez fitocenozy zespołu szuwarowego Equisetum fluviatile. Występują
22/103
tu także fragmentaryczne bagienne olszyny górskie Caltho-Alnetum. Wśród
gatunków rzadkich jakie w przeszłości były stąd podawane wymienić można skrzyp
gałęzisty Equisetum ramosissimum. Obecnie gatunek ten nie został potwierdzony.
Oba jeziora położone są w kompleksie buczyny karpackiej, na terenie objętym
ochroną w formie rezerwatu przyrody „Zwiezło”. Głównym zagrożeniem dla tego
siedliska jest naturalny proces wypłycania jezior w wyniku akumulacji namułów
niesionych przez wody spływające. Wśród zagrożeń antropogenicznych można tu
wymienić dość duży w tym miejscu, ruch turystyczny oraz kłusownictwo.
3220 Pionierska roślinność na kamieńcach górskich potoków
Siedlisko to związane jest z dużymi rzekami takim jak Osława, Wetlina.
Kamieńce występują tu po obu stronach rzeki, często przemiennie, obecne są tu
także wyspy kamieńców. Szerokość kamieńców osiąga nawet 10 m, średnio waha
się ona jednak w granicach 5-8 m. Pokrycie kamieńców przez roślinność zielną jest
niewielkie, zwykle wynosi od 1- 25%. Występuje tu natomiast duża różnorodność
gatunkowa. W zdjęciach płatów o powierzchni 10-20 m kw. notuje się zwykle około
30-40 rożnych gatunków (najwięcej odnotowano 57). Nierzadko występują obok
siebie gatunki z różnych grup siedliskowych będące charakterystycznymi dla
różnych klas roślinności. Występują tu gatunki leśne (Festuca gigantea, Stachys
sylvatica), szuwarowe (Phalaris arundinacea), ziołoroślowe (Petasites hybridus),
namuliskowe (Polygonum hydropiper, Bidens cernuua), łąkowe (Trifolium repens,
Achillea millefolium, Taraxacum officinale) oraz synantropijne (Plantago major, Poa
annua, Polygonum aviculare). Zauważalny jest również znaczny udział siewek
wierzb, głównie wierzby kruchej Salix fragilis i wierzby purpurowej Salix purpurea.
Omawiane siedlisko występuje prawie zawsze w kompleksach z łęgami (Alnetum
incane) .
*6230 Bogate florystycznie górskie i niżowe murawy bliźniczkowe (Nardetalia –
płaty bogate florystycznie).
Psiary należą do rzadko spotykanych w omawianym terenie siedlisk
przyrodniczych. Zostały one stwierdzone w obrębie dwóch nadleśnictw: Cisna i
Baligród. W Nadleśnictwie Cisna zinwentaryzowano 1 płat siedliska o powierzchni
0,48 ha. Mieści się on w pobliżu miejscowości Smerek, gdzie wykształcił się w
obrębie nieużytkowanej łąk górskiej (6520). W Nadleśnictwie Baligród również
zinwentaryzowano 1 płat omawianego siedliska (w pobliżu wsi Kiełczawa). Zajmuje
on tam większą część śródleśnej łąki. Płat ma powierzchnię 2,66 ha i graniczy z
siedliskiem łąki świeżej 6510. Omawiane siedlisko wyróżnia się dość znacznym
udziałem bliźniczki psiej trawki Nardus stricta która nadaje mu charakterystyczną
kępkową fizjonomię. Oprócz bliźniczki występuje tu charakterystyczna dla tego
siedliska izgrzyca przyziemna Danthonia decumbens, wrzos pospolity Calluna
vulgaris, pięciornik kurze ziele Potentilla erecta. Zagrożeniem rzeczywistym dla
omawianego siedliska jest w przypadku płatu w Nadleśnictwie Cisna brak
użytkowania łąki w obrębie której psiara się znajduje. Brak koszenia czy wypasu,
który początkowo mógł mieć pozytywny wpływ na omawiane siedlisko, w dłuższej
23/103
perspektywie czasu może doprowadzić do zaniku tego siedliska (sukcesja w
kierunku traworośli i zarośli).
6410 Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion).
Łąki zmiennowilgotne zostały zinwentaryzowane na terenie dwóch
Nadleśnictw: Komańcza i Baligród. Na terenie Nadleśnictwa Komańcza opisano w
sumie 6 płatów łąk zmiennowilgotnych, natomiast na terenie Nadleśnictw Baligród 1
płat o powierzchni 1,8 ha. Cechą charakterystyczną łąk zmiennowilgotnych
występujących na omawianym terenie jest brak w ich składzie florystycznym
trzęślicy modrej (Molinia caerulea) – gatunku który zwykle występuje w tym typie
siedliska. Może to budzić pewne obawy co do poprawności wyznaczania tego typu
siedliska na badanym obszarze. Jednak występowanie (często obfite) innych
gatunków charakterystycznych dla łąk zmiennowilgotnych (Molinion) takich jak
kosaciec syberyjski Iris sibirica, czarcikęs łąkowy Succisa pratensis czy bukwica
zwyczajna Betonica officinalis oraz udział gatunków przechodzących z torfowisk
niskich takich jak mietlica psia Agrostis canina czy turzyca pospolita Carex nigra,
przemawia za wyznaczeniem tego typu siedliska. Zagrożeniem rzeczywistym dla
omawianego typu siedliska jest brak jego wykaszania. Powoduje to ekspansję
gatunków krzewiastych i drzew, głównie wierzby szarej Salix cinerea. Dużym
zagrożeniem rzeczywistym dla płatu siedliska w Nadleśnictwie Baligród (okolice wsi
Kalnica) jest jego sztuczne zadrzewienie olszą czarną Alnus glutinosa, a także
istnienie rowów odwodniających.
6510 Ekstensywnie użytkowane niżowe łąki świeże (Arrhenatherion)
Niżowe łąki 6510 należą do najczęstszych siedlisk nieleśnych w badanym
terenie. Zajmują łączną powierzchnię ... co stanowi % powierzchni zajętych przez
siedliska nieleśne. Stanowią siedliska zastępcze dla zbiorowisk grądowych i buczyn
karpackich w ich niższych położeniach. Swym zasięgiem pionowym sięgają do
wysokości około 550-600 m n.p.m. Występują głównie na terenie Nadleśnictwa
Komańcza, a także na terenie Nadleśnictwa Baligród i Cisna. Siedlisko to zostało
wyróżnione na podstawie występowania charakterystycznej kombinacji gatunków
dla zespołu Arrhenatheretum elatioris który jest identyfikatorem fitosocjologicznym
tego siedliska. Wśród gatunków charakterystycznych wspomnianego zespołu
występują tu: rajgras wyniosły Arrhenatherum elatius oraz bodziszek łąkowy
Geranium pratense. Towarzyszą im gatunki charakterystyczne dla łąk grądowych
Arrhenatherion elatioris takie jak dzwonek rozpierzchły Campanula patula, pępawa
dwuletnia Crepis biennis, przytulia pospolita Galium mollugo, świerzbnica polna
Knautia arvensis, kozibród łąkowy Tragopogon pratensis. Z dużą stałością
występuje tu gatunki charakterystyczne dla łąk świeżych Arrhenatheretalia elatioris
takie jak: barszcz zwyczajny Heracleum sphondulium, kupkówka pospolita Dactylis
glomerata, krwawnik pospolity Achillea millefolium. Płaty łąk dobrze zachowanych
odznaczają się dużym bogactwem gatunkowym oraz brakiem wyraźnego dominanta.
Takie łąki zachowały się głównie w mniejszych miejscowości gdzie mieszkańcy
utrzymują się głównie z rolnictwa (np. Smolnik, Kiełczawa). Łąki tam są zazwyczaj
wypasane i wykaszane. Zazwyczaj stosuje się tu niskie koszenie, a siano jest
24/103
starannie zbierane, co zapobiega odkładnia się grubej warstwy wojłoku utrudniającej
rozwój roślinom dwuliściennym. W nieco gorszym stanie znajdują się łąki na
których nie prowadzi się wypasu, a koszenie przeprowadza się tylko raz w roku
zwykle późnym latem i jesienią. Łąki takie są często silnie zdominowane przez jeden
lub dwa gatunki traw, głównie mietlicę pospolitą Agrostis vulgaris i kostrzewę
czerwoną Festuca rubra. Charakteryzują się także większym udziałem
ekspansywnych ziołorośli. Wiele z tych łąk to tzw. „łąki derkaczowe” czyli miejsca
występowania derkacza zwyczajnego Crex crex. Negatywny wpływ na stan
zachowania łąki może mieć również zbyt intensywny wypas. Prowadzi to z kolei do
nadmiernego rozwoju roślin pastwiskowych takich jak koniczyna biała Trifolium
repens i grzebienica pospolita Cynosurus cristatusa a także do zwiększonej
ekspansji ziołorośli nitrofilnych np. ostrożnia polnego Cirsium arvense i pokrzywy
zwyczajnej Urtica dioica. Łąki takie spotyka się szczególnie często w bezpośrednim
sąsiedztwie gospodarstw. W najgorszym stanie znajdują się łąki na których nie
prowadzi się gospodarki łąkarskiej lub żadnych zabiegów ochronnych. Łąki takie
często są zdominowane przez wysokie ziołorośla. Wśród nich do najbardziej
ekspansywnych można zaliczyć: świerząbka korzennego Chaerophyllum
aromaticum, trzcinnika piaskowego Calamagrostis epigejos, wrotycz pospolity
Tanacetum vulgare, trybulę leśną Anthriscus sylvestris, ostrożnia polnego Cirsium
arvense. Na opuszczone łąki wkraczają także drzewa i krzewy, takie jak śliwa tarnina
Prunus spinosa, róża dzika Rosa canina i jałowiec pospolity Juniperus communis. W
obrębie opisywanego siedliska nie notowano natomiast udziału inwazyjnych
gatunków obcych.
6520 Górskie łąki konietlicowe i mietlicowe użytkowane ekstensywnie.
(Polygono -Trisetion i Arrhenatherion).
Górskie łąki konietlicowe i mietlicowe obok łąk niżowych (6510) stanowią
najczęściej spotykany w badanym terenie typ siedliska nieleśnego. Stanowią one
siedlisko zastępcze dla żyznych buczyn. W porównaniu z łąkami niżowymi
występują w wyższych położeniach, to jest powyżej 600 m n.p.m. Występują
głównie na terenie Nadleśnictwa Cisna, a także w Nadleśnictwie Baligród.
Identyfikatorami fitosocjologicznym dla tego siedliska są zbiorowiska ze związku
Polygono-Trisetion a także górskie zespoły ze związku Arrhenatherion elatioris
(Gladiolo-Agrostietum capillaris, Campanulo serratae-Agrostietum capillaris,
Anthyllidi-Trifolietum montani). W badanym terenie zbiorowisk ze związku
Polygono-Trisetion nie notowano. Nie stwierdzono tam również zespołów górskich
wymienionych w obrębie związku Arrhenatherion elatioris. Jako typ siedliska 6520
klasyfikowano natomiast łąki świeże, posiadające charakterystyczną kombinację
gatunków dla związku Arrhenatherion elatioris i rzędu Arrhenatheretalia elatioris
przy jednoczesnym braku lub znikomym udziale gatunków charakterystycznych dla
zespołu Arrhenatheretum elatioris. Ważnym wyznacznikiem była tu również
obecność gatunków górskich np. goryczki trojeściowatej Gentiana asclepiadea.
Zbiorowiska takie opisywano zwykle jako bezrangowe zbiorowisko z Agrostis
capillaris w obrębie związku Arrhenatherion elatioris. Gatunki charakterystyczne
dla tego typu siedliska przyjęto zaś za przewodnikiem „Monitorig siedlisk
przyrodniczych”. Spośród nich na łąkach górskich w badanym terenie występowały:
25/103
barszcz zwyczajny Heracleum sphondylium (często), biedrzeniec wielki Pimpinella
major (często), przywrotniki Alchemilla sp. (często), konietlica łąkowa Trisetum
flavescens (dość często), kminek zwyczajny Carum carvi (dość rzadko), jarzmianka
większa Astrantia major (rzadko), tomka wonna Anthoxanthum odoratum (rzadko).
Dodać tu należy również grupę gatunków charakterystycznych dla związku
Arrhenatherion elatioris (z wyłączeniem gatunków niżowych) które cytowany
przewodnik podaje również za typowe. Spośród nich występowały: dzwonek
rozpierzchły Campanula patula (często), świerzbownica polna Knautia arvensis
(często), przytulia pospolita Galium mollugo (często), pępawa dwuletnia Crepis
biennis (dość często). Stan zachowania łąk górskich zależy, podobnie jak w
przypadku łąk niżowych, od sposobu ich użytkowania. Łąki wypasane i wykaszane
charakteryzują się większym bogactwem gatunkowym oraz mniejszym udziałem
ekspansywnych ziołorośli. Na łąkach gdzie nie prowadzi się koszenia ani wypasu
często dominują wysokie ziołorośla takie jak świerząbek korzenny Chaerophyllum
aromaticum i trzcinnik piaskowy Calamagrostis epigejos. Pojawiają się również
zarośla jeżyn Rubus sp, a także wkraczają krzewy i drzew (śliwa tarnina Prunus
spinosa, jałowiec Juniperus communis)
7120 Torfowiska wysokie zdegradowane, zdolne do naturalnej i stymulowanej
regeneracji
Torfowiska wysokie w badanym terenie występują jedynie w postaci
zdegradowanej. Zaliczyć je należy w do siedliska przyrodniczego 7120. Położone są
na terenie Nadleśnictwa Cisna, w pobliżu miejscowości Kalnica. W sumie
zinwentaryzowano tam 3 płaty siedliska o powierzchni odpowiednio: 1,64 ha, 1,43
ha i 0,19 ha. Wszystkie one są silnie porośnięte przez trzęślicę modrą (Molinia
caerulea) która osiąga tu pokrycie w granicach 80-90%. Jej masowy udział świadczy
o zaburzonych stosunkach wodnych torfowiska. Charakterystyczne gatunki
wysokotorfowiskowe roślin naczyniowych występują tu nielicznie. Uboga jest
również warstwa mszysta, budowana głównie przez torfowce. Osiąga ona niewielkie
pokrycie, które się waha od 10-25%. Spośród zinwentaryzowanych płatów najlepiej
zachowany jest tu średni płat (1,43 ha) gdzie rośnie najwięcej gatunków
charakterystycznych dla klasy Oxycocco-Sphagnetea. Występuje tu m.in wełnianka
pochwowata Eriophorum vaginatum i modrzewnica zwyczajna Andromeda polifolia
(oba gatunki jednak dość nielicznie) oraz mszaki wysokotorfowiskowe: torfowiec
ostrolistny Sphagnum capillifolium, torfowiec kończysty Sphagnum fallax, torfowiec
magellański Sphagnum magellanicum, próchniczek błotny Aulacomnium palustre,
płonnik cienki Polytrichum strictum. Płat największy 1,64 ha, otoczony jest przez
dość dobrze zachowany okrajek. Odznacza się on jednak jeszcze większym
ubóstwem w gatunki wysokotorfowiskowe. Z roślin naczyniowych
charakterystycznych dla torfowisk wysokich występuje tu pojedynczo jedynie
wełnianka pochwowata Eriophorum vaginatum. Warstwa mszysta jest nieco lepiej
rozwinięta, choć nie osiąga dużego pokrycia (10%). Rosną tu torfowiec konczysty
Sphagnum fallax, torfowiec błotny Sphagnum palustre, próchniczek błotny
Aulacomium palustre, płonnik pospolity Polytrichum commune. Najmniejsze płat
opisywanego siedliska położony jest w obrębie zbiorowiska łąkowego. Z gatunków
wysokotorfowiskowych występuje tam jedynie torfowiec ostrolistny Sphagnum
capillifolium (jego pokrycie osiąga około 10%).
26/103
7140 Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z
Scheuchzerio-Caricetea nigrae).
W badanym terenie torfowiska przejściowe zostały stwierdzone w
Nadleśnictwie Komańcza, w Nadleśnictwie Cisna oraz Nadleśnictwie Baligród. W
Nadleśnictwie Komańcza zinwentaryzowano tylko jeden płat siedliska o powierzchni
0,86 ha, we wsi Maniów, Jest on położony w obrębie zbiorowiska nieleśnego z
Agrostis canina, nawiązującego nieco swym składem florystycznym do łąki
zmiennowilgotnej. Opisywany płat ma fizjonomię łąki kośnej, z dość bogato
wykształconą warstwą mszystą, w której dominują torfowce. W warstwie zielnej
największy udział ma mietlica psia Agrostis canina, sit rozpierzchły Juncus effusus,
pięciornik kurze ziele Potentilla erecta i czarcikęs łąkowy Succisa pratensis. W
warstwie mszystej która osiąga pokrycie około 60% oprócz dominujących
torfowców występuje: płonnik pospolity Politrichum commune oraz
wysokotorfowiskowy próchniaczek błotny Aulacomium palustre. Odmiennie
wyglądają płaty omawianego siedliska na obszarze Nadleśnictwa Cisna. Dwa z nich
występują na terenie dawnego stawu w miejscowości Kalnica. Płaty te są częściowo
porośnięte przez niskie drzewa i krzewy głównie przez wierzbę szarą Salix cinerea i
brzozę brodawkowatą Betula pendula. Ich pokrycie osiąga około 20-30%. W
warstwie zielnej rośnie torfowiskowa turzyca gwiazdkowata Carex echinata,
towarzyszą jej turzyca dzióbkowata Carex rostrata i bliźniczka psia trawka Nardus
stricta. Warstwa mszysta jest dobrze rozwinięta, rosną tu torfowiec kończysty
Sphagnum fallax, płonnik pospolity Politrichum commune, próchniaczek błotny
Aulacomium palustre. Trzeci płat omawianego siedliska położony jest w tej samej
miejscowości. Występuje on w formie okrajka otaczającego zdegradowane
torfowisko wysokie. Torfowisko przejściowe w Nadleśnictwie Baligród wykształciło
się w sąsiedztwie półantropogenicznego zbiornika wodnego zwanego Jeziorem
Bobrowym. Poprzez znaczny udział wysokich turzyc nawiązuje ono do zbiorowisk
szuwarowych Magnocaricion. W warstwie mszystej sporadycznie występują
torfowce. Wśród nich rośnie głównie torfowiec nastroszony Sphagnum squarrosum
(gatunek charakterystyczny dla olsów), rzadziej występuje torfowiec błotny
Sphagnum palustre oraz torfowiec frędzlowaty Sphagnum fimbriatuim.
7220 Źródliska wapienne ze zbiorowiskami Cratoneurion commutati
Są to siedliska o niewielkiej powierzchni, występujące w miejscach wypływu
wód bogatych w węglan wapnia. Zostały stwierdzone na terenie Nadleśnictwa
Baligród, w okolicach miejscowości Bystre. Cechą charakterystyczną tych siedlisk
jest wytrącanie się martwicy wapiennej – trawertynu, który osiąga tu wielkość kilku
centymetrów. Flora mszaków jest dość bogata i zróżnicowana, występuje tu m.in
charakterystyczny dla tego siedliska źródliskowiec zmienny Palustriella commutata.
7230 Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i
mechowisk.
Młaki alkaliczne zostały stwierdzone na obszarze Nadleśnictw Komańcza,
Baligród i Cisna. Reprezentowana są one przez fitocenozy ze związku Caricion
davallianae. Zajmują zwykle powierzchnię od kilkunasty do kilkudziesięciu arów,
27/103
rzadko ich powierzchnia przekracza 1 ha. Warunkiem ich występowania jest
obecność dobrze nawadniających i zawierających jony wapnia ruchliwych wód
wysiękowych lub źródliskowych. Największa i zarazem najlepiej wykształcona
młaka alkaliczna o najpełniejszym składzie gatunków charakterystycznych
występuje w Nadleśnictwie Baligród przy granicy z Nadleśnictwem Komańcza (na
północ od Jezior Duszatyńskich). Mo ona strukturę trójwarstwową. Warstwę
krzewów o znikomym pokryciu (około 5%) budują głównie wierzba szara Salix
cinerea i brzoza brodawkowata Betula pendula. W warstwie zielnej osiągającej
pokrycie około 70% występują liczne gatunki charakterystyczne dla siedliska, takie
jak: turzyca żółta Carex flava, wełnianka szerokolistna Eriophorum latifolium,
kruszczyk błotny Epipactis palustris, kozłek całolistny Valeriana simplicifolia.
Warstwa mszysta osiąga pokrycie około 80% i jest budowana przez gatunki
charakterystyczne dla siedliska takie jak: torfowiec Warnstorfa Sphagnum
warnstorfii, złocieniec gwiazdkowaty Campylium stellatum, limprichtia pośrednia
Limprichtia cossoni.
prątnik nabrzmiały Bryum pseudotriquetrum, błyszcze
włoskowate Tomentypnum nitens, bagniak Philonotis sp. Inne młaki stwierdzone w
badanym terenie odznaczają
się mniejszym udziałem gatunków
charakterystycznych. Najczęściej spośród nich notowane były: kozłek całolistny
Valeriana simplicifolia, wełnianka szerokolistna Eriophorum latifolium, kruszczyk
błotny Epipactis palustris. Na niektórych młakach spotykano także dziewięciornika
błotnego Parnassia palustris i świbkę błotną Triglochin palustris.
8150 Środkowoeuropejskie wyżynne piargi i gołoborza krzemianowe
Gołoborza zostały odnotowane jedynie na obszarze Nadleśnictwa Baligród.
Występują one na Górze Kamiennej oraz w Rezerwacie Gołoborze (i jego pobliżu),
na obszarze tzw. "łuski Bystrego". Położone są w otoczeniu boru jodłowoświerkowego (9410). Część gołoborzy jest odsłonięta (zabiegi wycięcia drzew i
krzewów przeprowadzano w ostatnich latach), część natomiast, głównie mniejszych,
zarasta lasem. Na odsłoniętych gołoborzach licznie występują gatunki porostów,
mszaków i wątrobowców. Na litych, niestabilnych okruchach skalnych panują
porosty skorupiaste. W szczelinach pomiędzy okruchami skalnymi i na nieco
bardziej utrwalonych fragmentach występują porosty krzaczkowate z rodzaju
chrobotek (m.in. chrobotek leśny Cladonia arbuscula), mchy (takie jak gajowiec
lśniący Hylocomium splendens, bielistka sina Leucobryum glaucum, torfowiec
ostrolistny Sphagnum capillifolium, torfowiec Girgensohna Sphagnum girgensohnii)
oraz wątrobowce (np. biczyca trójwrębna Bazaania trilobata). Z roślin
naczyniowych spotyka się tu głównie borówkę czarną Vaccinium myrtillus, natomiast
z krzewów: kruszynę pospolitą Frangula alnus i jarząb pospolity Sorbus aucuparia.
Na gołoborzach rosną również drzewa m.in. jodła pospolita Abies alba i świerk
pospolity Picea abies. Dużą ciekawostką przyrodniczą jest okaz limby Pinus cembra
który rośnie na jednym z gołoborzy na Kamiennej Górze. Na gołoborzach bardziej
ocienionych, gdzie procent odkrytego rumoszu jest znacznie mniejszy (m.in w
wyniku obfitego rozwoju warstwy mszystej), udział porostów naskalnych jest
znikomy. Dominują tam często paprocie takie jak: nerecznica szerokolistna
Dryopteris dilatata i nerecznica krótkoostna Dryopteris carthusiana. Towarzyszy im
zwykle malina właściwa Rubus idaeus i paprotka zwyczajna Polypodium vulgare.
Cechą wyróżniającą gołoborza w badanym terenie jest niewielki udział gatunków
28/103
typowych podawanych w przewodniku „Monitoring siedlisk przyrodniczych”.
Spośród nich występuje tu tylko paprotka zwyczajna Polypodium vulgare i jarząb
pospolity Sorbus aucuparia.
91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe
W badanym terenie w obrębie zbiorowisk łęgowych wyróżniono 3 podtypy:
nadrzeczną olszynkę karpacką Alnetum incanae 91E0-6, bagienną olszynę górską
Caltho laetae-Alnetum 91E0-7 oraz podgórski łęg jesionowy Carici remotaeFraxinetum 91E0-5.
Łęg Alnetum incanae wykształca się na terenach zalewowych potoków
górskich. W warstwie drzew dominuje zwykle olsza szara Alnus incana, towarzyszy
jej często wierzba krucha Salix fragilis, rzadziej jesion wyniosły Fraxinus excelsior.
Warstwa krzewów jest bogata, rosną w niej kruszyna pospolita Frangula alnus,
wiciokrzew Lonicera sp., bez czarny Sambucus nigra, leszczyna Corylus avellana, a
także podrosty drzew: olszy szarej Alnus incanae oraz wierzby kruchej Salix fragilis
i wierzby trójpręcikowej Salix triandra. Warstwa zielna ma charakter ziołoroślowy,
zwykle dominuje w niej wyróżniający zespół Alnetum incanae lepiężnik różowy
Petasites hybridus. Towarzyszy mu charakterystyczny dla zespołu bodziszek żałobny
Geranium phaeum, oraz inne gatunki wyróżniające: oset łopianowaty Carduus
personata, świerząbek orzęsiony Chaerophyllum hirsutum, lepiężnik wyłysiały
Petasites kablikianus, podbiał pospolity Tussilago farfara, wilczomlecz
migdałolistny Euphorbia amygdaloides. Duży udział mają tu
gatunki
charakterystyczne dla wilgotnych łąk takie jak ostrożeń warzywny Cirsium
oleraceum, wiązówka błotna Filipendula ulmaria, oraz gatunki z lasów liściastych:
kłosownica leśna Brachypodium sylvaticum, gajowiec żółty Galeobdolon luteum,
czyściec leśny Stachys sylvatica. Znaczna część łęgów w przeszłości została wycięta,
a ich miejsce zajęły łąki wilgotne. W wielu miejscowościach pozostały po nich tylko
wąskie (szerokości kilku metrów) paski nadrzecznych zadrzewień. Obecnie, część z
tych łąk, w wyniku coraz częstszego zarzucania gospodarki łąkarskiej, weszła na
drogę przemian sukcesyjnych w kierunku
odtworzenia łęgów. Niekorzystnym
zjawiskiem zagrażającym łęgom jest ich dość duża fragmentacja przez sieć dróg i
zabudowę. Dotyczy to głównie fragmentów łęgów położonych w
samych
miejscowościach.
Łęg Caltho laetae-Alnetum 91E0-7 wykształca się w miejscach wysięku i
powolnego przepływu wód, powodującego umiarkowane zabagnienie. Największe i
najlepiej zachowane płaty siedliska, znajdują się w miejscowościach Smerek i
Kalnica. W miejscowości Smerek płat ma powierzchnię 19,25 ha Drzewostan
buduje tu olsza szara Alnus incana i olsza czarna Alnus glutinosa, z domieszką
świerku Picea abies. Runo ma charakter ziołoroślowy, występuje tu dość licznie
knieć błotna górska Caltha palustris ssp. laeta, rzeżucha gorzka Cardamine amara,
ostrożeń warzywny Cirsium oleraceum oraz świerząbek orzęsiony Chaerophyllum
hirsutum. W warstwie mszystej występuje m.in. biczyca trójwrębna Bazzania
trilobata. Płat w miejscowości Kalnica ma powierzchnię 15,68 ha i jest w części
chroniony w obrębie rezerwatu „Olszyna Łęgowa”. W warstwie drzew dominuje
olsza szara Alnus incana. W runie występuję knieć błotna górska Caltha palustris
ssp. laeta, kozłek całolistny Valeriana simplicifolia, rzeżucha gorzka Cardamine
amara, karbieniec pospolity Lycopus europaeus. Z gatunków chronionych rośnie tu
29/103
m.in. tojad wschodniokarpacki Aconitum lasiocarpum, ciemierzyca zielona Veratrum
lobelianum, widłak wroniec Huperzia selago.
Ostatni podtyp łęgu reprezentuje podgórski łęg jesionowy Carici-Fraxinetum
91E0-5. W badanym terenie stwierdzono 2 jego płaty: w miejscowości Łopianka
(Nadleśnictwo Cisna) oraz w okolicach Duszatyna (Nadleśnictwo Komańcza) (2,92
ha). Rozwinął się on tam na wysokości 500-600m n.p.m. Zbiorowisko to pozostaje w
kontakcie przestrzennym ze zbiorowiskami olszynki karpackiej, która zajmuje nieco
niższe położenia. Drzewostan łęgu jesionowego jest jednowarstwowy i
jednogatunkowy, zdominowany przez jesion pospolity Fraxinus excelsior. Towarzysz
mu olsza szara Alnus incana, klon jawor Acer pseudoplatanus, oraz wierzby Salix sp.
W dobrze wykształconej warstwie krzewów rośnie bez czarny Sambucus nigra,
leszczyna Corylus avellana oraz podrosty drzew: jesionu Fraxinus excelsior i jaworu
Acer pseudoplatanus. Warstwa zielna zdominowana jest przez ziołorośla i jeżyny.
Rosną tu m.in. pokrzywa Urtica dioica, czyściec leśny Stachys palustris,
śledziennica skrętolistna Chrysosplenium alternifolium oraz charakterystyczna dla
zespołu turzyca odległokłosa Carex remota. Drzewostan jesionowy jest osłabiony,
jesion wykazuje oznaki choroby takie jak przebarwienia kory na pniach i gałęziach,
atrofie liści i zamieranie koron.
9110 Kwaśne buczyny (Luzulo-Fagenion)
Kwaśne buczyny Luzulo-Fagenion stanowią drugi, po żyznych buczynach
karpackich Dentario glandulosae-Fagetum, typ siedliska, który zajmuje największą
przestrzeń w badanym terenie. Wykształcają się one głównie na południowych
zboczach oraz na grzbietach. W badanym terenie w obrębie opisywanego typu
wyróżniono dwa podtypy: kwaśną buczynę górską (9110-2) oraz mezotroficzną
jedlinę (9110-3). Drzewostan kwaśnej buczyny górskiej jest najczęściej
jednowarstwowy i jednogatunkowy. Dominuje w niej buk zwyczajny Fagus
sylvatica, towarzyszy mu jodła pospolita, rzadko jesion Fraxinus excelsior i klon
jawor Acer pseudoplatanu. Warstwa krzewów jest zazwyczaj uboga. Budują ją
głównie odnawiające się gatunki drzewa wchodzące w skład drzewostanu: buk i
jodła. W warstwie zielnej dominują gatunki acydofilne oraz nalot drzew budujących
drzewostan. Rośnie tu borówka czarna Vaccinium myrtillus, turzyca pigułkowata
Carex pilulifera, trzcinnik leśny Calamagrostis arundinacea, kosmatka gajowa
Luzula luzuloides, a w niższych położeniach kosmatka owłosiona Luzula pilosa.
Duży udział w runie mają zwykle jeżyny, zwłaszcza należące do grupy jeżyny
gruczołowatej Rubus hirtus agg. W warstwie mszystej rosną żurawiec falisty
Atrichum undulatum, rokiet cyprysowaty Hypnum cupressiforme, złotowłos strojny
Polytrichastrum formosum. Drugi podtyp w obrębie omawianego siedliska obejmuje
mezotroficzne jedliny. Drzewostan buduje tu głównie jodła, towarzyszy jej buk,
rzadko świerk Picea abies. W warstwie zielnej rośnie tu borówka czarna Vaccinium
myrtillus, trzcinnik leśny Calamagrostis arundinacea, szczawik zajęczy Oxalis
acetosella, a w płatach żyźniejszych dodatkowo gajowiec żółty Galeobdolon
luteum, dąbrówka rozłogowa Ajuga reptans, nerecznica samcza Dryopteris filixmas. Często duży jest udział nalotu jodły. Warstwa mszysta jest różnie rozwinięta,
może mieć znikome pokrycie lub osiągać nawet 50% pokrycia. Dominują w niej
często złotowłos strojny Polytrichastrum formosum, żurawiec falisty Atrichum
undulatum, tujowiec tamaryszkowaty Thuidium tamariscinum.
30/103
9130 - Żyzne buczyny
Głównym zbiorowiskiem leśnym, zajmującym największą przestrzeń w
badanym terenie jest żyzna buczyna (9130). Reprezentuje ona tu podtyp siedliska
obejmującego żyzne buczyny górskie (9130-3). Identyfikatorem fitosocjologicznym
jest tu zespół buczyny karpackiej Dentario glandulosae-Fagetum. Żyzna buczyna
karpacka rozwija się głównie na stokach północnych oraz w kotlinach. Nierzadko
można ją jednak stwierdzić również na stokach południowych oraz na grzbietach.
Drzewostan jest najczęściej jedno lub dwupiętrowy, bukowy lub bukowo-jodłowy,
rzadziej jodłowy. Postać z dominującą jodłą pod względem fizjonomii przypomina
mezotroficzne jedliny w typie kwaśnej buczyny (9110). Pod względem składu
gatunkowego różni jednak od niej brakiem gatunków acydofilnych oraz udziałem
gatunków z żyznych lasów. W żyznych buczynach warstwa krzewów jest zazwyczaj
bogatsza w gatunki niż w przypadku kwaśnej buczyny. Tworzą ją głównie gatunki
wchodzące do drzewostanu tj. buk i jodła, oraz leszczyna Corylus avellana, grab
Carpinus betulus, klon jawor Acer pseudoplatanus. W warstwie zielnej rosną gatunki
z lasów eutroficznych takie jak: żywiec gruczołowaty Dentaria glandulosa,
nerecznica samcza Dryopteris filix-mas, szałwia lepka Salvia glutinosa, przytulia
wonna Galium odoratum, turzyca owłosiona Carex pilosa. Nierzadko dominują w
niej jeżyny, głównie z kompleksu jeżyny gruczołowatej Rubus hirtus agg.. Częsta
jest też postać z dominującą w runie kostrzewą górską Festuca drymeia, która jest
charakterystyczna dla związku Fagion. Warstwa mszysta zwykle jest słabiej
rozwinięta niż w przypadku kwaśnych buczyn i nierzadko osiąga pokrycie zaledwie
kilku procent. Dominuje w niej często żurawiec falisty Atrichum undulatum.
9170 - Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny
W badanym terenie występowanie grądów związane jest głównie z piętrem
pogórza i niższymi położeniami reglowymi (do około 620m n.p.m.). Często
występują w sąsiedztwie dolin rzecznych, gdzie stanowią strefę przejściową
pomiędzy łęgami zajmującymi dno doliny a żyznymi buczynami karpackimi
rozwijającymi się na stokach wzniesień. Drzewostan w grądach jest zwykle dwu i
wielopiętrowy. Buduje go głównie buk Fagus sylvatica i grab Carpinus betulus, a
także jawor Acer pseudoplatanus, jesion Fraxinus excelsior oraz jodła Abies alba.
Warstwa krzewów jest zazwyczaj dobrze rozwinięta i osiąga pokrycie około 20-30%.
Oprócz podrostu drzew wchodzących w skład drzewostanu, występuje tu dość
obficie leszczyna Corylus avellana. W warstwie zielnej występuje charakterystyczna
dla związku Carpinion turzyca owłosiona Carex pilosa, towarzyszą jej gajowiec
żółty Galeobdolon luteum, szałwia lepka Salvia glutinosa, kopytnik pospolity
Asarum europaeum, kłosownica leśna Brachypodium sylvaticum, przytulia wonna
Galium odoratum. Nierzadko warstwa zielna opanowana jest przez jeżyny, głównie
jeżynę gruczołowatą Rubus hirtus. W grądach wyraźny jest też udział gatunków
przenikających z łęgów z którymi nierzadko one sąsiadują. Spotyka się tu kostrzewę
olbrzymią Festuca gigantea, pokrzywę zwyczajną Urtica dioica czartawę pospolitą
Circaea lutetiana. Runo grądowe pod względem florystycznym silnie przypomina
runo żyznych buczyn. Wynika to często z bezpośredniego sąsiedztwa tych siedlisk a
także z podobnych warunków siedliskowych jakie w nich panują. Warstwa mszysta
jest zwykle dość słabo rozwinięta, dominują tu żurawiec falisty Atrichum undulatum
31/103
oraz rokiet cyprysowaty Hypnum cupresiforme.
9180 Jaworzyny i lasy klonowo-lipowe na stromych stokach i zboczach Tilio
platyphyllis-Acerion pseudoplatani
W badanym terenie jaworzyny związane są przede wszystkim ze stokami,
zwykle o wystawie północnej. Grupują się one w obrębie dwóch podtypów:
jaworzyny z języcznikiem zwyczajnym Phyllitido-Aceretum pseudoplatani 9180-2
oraz karpackiej jaworzyny miesiącznicowej Lunario-Aceretum 9180-3.
Jaworzyny z języcznikiem należą do rzadkich siedlisk. Wykształcają się
zwykle na stromych stokach (do 60 stopni), na glebach szkieletowych. Drzewostan
jest tu jaworowo-bukowy, chociaż udział jaworu może być znikomy (np. płaty koło
Łopianki i Terki w nadleśnictwie Baligród). Warstwa krzewów jest słabo rozwinięta,
buduje ją głównie buk. W warstwie zielnej występuje wyróżniający to siedlisko
języcznik zwyczajny Phyllitis scolopendrium. Towarzyszą mu m.in. parzydło leśne
Aruncus sylvestris. paprotka zwyczajna Polypodium vulgare, miesiącznica trwała
Lunaria rediviva, czerniec gronkowy Actaea spicata, szałwia lepka Salvia glutinosa.
W szczelinach skalnych rośnie zaś zanokcica zielona Asplenium viride.
Drugi podtyp omawianego siedliska – jaworzyna miesiącznicowata,
charakteryzuje się występowaniem drzewostanu jaworowego lub jaworowobukowego oraz miesiącznicy trwałej w runie (Lunaria rediviva). W warstwie drzew
spotyka się oprócz wspomnianych, buka i jawora, także jesion wyniosły Fraxinus
excelsior . W warstwie krzewów która osiąga pokrycie zwykle około 20% występuje
leszczyna Corylus avellana, bez czarny Sambucus nigra, buk Fagus sylvatica, jodła
Abies alba. Niewielki jest natomiast udział jaworu. W warstwie zielnej oprócz
miesiącznicy trwałej spotkać można: szałwię lepką Salvia glutinosa, starca gajowego
Senecio nemorensis, lepiężnik biały Petasites albus, turzycę orzęsioną Carex pilosa,
przytulię wonną Galium odoratum. W warstwie mszystej notowano m.in. żurawca
falistego Atrichum undulatum i płaskomerzyka falistego Plagiomnium undulatum
9410 Górskie bory świerkowe
Siedlisko to występuje w badanym terenie w bardzo niewielu miejscach,
jedynie na terenie Nadleśnictwa Baligród w okolicach Bystrego. Dolnoreglowy bór
jodłowo-świerkowy, bo w takim podtypie tu występuje (9410-3), porasta Kamienną
Górę a także występuje w rezerwacie Gołoborze oraz jego okolicy. Siedlisko to jest
ściśle związane z występującymi w badanym terenie gołoborzami, które zwykle leżą
w jego otoczeniu. W drzewostanie omawianego boru dominuje zwykle jodła Abies
alba, natomiast udział świerka Picea abies jest raczej skromny i wynosi średnio
około 10-20%. W warstwie krzewów, która jest słabo rozwinięta, występują oba
gatunki z drzewostanu. Warstwa zielna jest bardzo uboga. Dominuje w niej borówka
czarna Vaccinium myrtillus. Jej pokrycie wynosi około 30-40%. Udział innych
gatunków zielnych jest znikomy. Spośród nich można wymienić borówkę brusznicę
Vaccinium vitis-idaea oraz trzcinnika leśnego Calamagrostis arundinace. Bardzo
dobrze rozwinięta jest natomiast warstwa mszysta. Osiąga ona pokrycie nawet 90%.
Występują tu głównie gatunki charakterystyczne dla borów i borów mieszanych takie
jak bielistka siwa Leucobryum glaucum, rokietnik pospolity Pleurozium schreberi,
gajnik lśniący Hylocomium splendens, tujowiec tamaryszkowaty Thuidium
tamariscinum, a w miejscach wilgotniejszych torfowiec Girgensohna Sphagnum
32/103
girgensohnii.
91D0 Bory i Lasy bagienne
Siedlisko to reprezentowane jest w badanym terenie przez podmokłą i
torfowiskową świerczynę górską (91D0-4). Występuje ona jedynie w Nadleśnictwie
Baligród na północno-zachodnim stoku Góry Kamiennej koło miejscowości Bystre.
Wykształciła się tu ona w miejscu wysięku i powolnego spływu wód, powodujących
podbagnienie. Drzewostan buduje głównie świerk (Picea abies) i jodła (Abies alba).
W warstwie krzewów występują gatunki z drzewostanu oraz wierzba szara (Salix
cinerea). W warstwie zielnej swój udział mają gatunki acydofilne, głównie borównka
czarna Vaccinium myrtillus. Warstwa mszysta jest dobrze rozwinięta, budują ją
głównie torfowce Sphagnum sp. Opisywana podmokła i torfowiskową świerczyna
górska, związana jest przestrzennie z borami dolnoreglowymi i gołoborzami, a także
z buczynami.
9140 Środkowoeuropejskie, subalpejskie i górskie lasy bukowe z jaworem oraz
szczawiem górskim (górskie jaworzyny ziołoroślowe).
W badanym terenie zinwentaryzowno tylko jeden płat jaworzyny
ziołoroślowej Aceri-Fagetum reprezentującej typ siedliska 9140. Znajduje się on w
części przyszczytowej Dziurkowca, przy granicy polsko-słowackiej w nadleśnictwie
Cisna. Drzewostan jest niewysoki (10-15 m), nieco poskręcany. Budują go głównie
jawory z domieszką buków. W warstwie krzewów dominuje podrost bukowy. W
warstwie zielnej występuje niewielki nalot jaworu. Dominują tu ziołorośla takie jak
wietlica alpejska Athyrium distentifolium, szczaw górski Rumex alpestris, starzec
Fuchsa Senecio fuchsii, lepiężnik biały Petasites albus, świerząbek orzęsiony
Chaerophyllum hirsutum oraz jeżyny z grypy jeżyny gruczołowatej Rubus hirtus
agg.. Omawiany płat jaworzyny ziołoroślowej położony jest w otoczeniu żyznych
buczyn, a od strony szczytu graniczy z polanami.
Łąki wilgotne ze związku Calthion
Łąki wilgotne nie są siedliskami przyrodniczymi które podlegają ochronie w
obszarach Natura 2000. Jednak ze względu na ich duże walory przyrodnicze zostały
również zinwentaryzowane, a także oceniono stan zachowania ich płatów.
Łąki wilgotne występują głównie w dolinach, w bliskim sąsiedztwie potoków,
gdzie stanowią siedlisko zastępcze dla lasów łęgowych. Mniejsze ich płaty mogą
występować w miejscach wysięków wód. Są to siedliska dość pospolite i były
notowane na obszarze wszystkich nadleśnictw. Odznaczają się one udziałem
gatunków charakterystycznych dla związku Calthion (takich jak: ostrożeń łąkowy
Cirsium rivularis, niezapominajka błotna Myosotis palustris, sit rozpierzchły Juncus
effusus, sitowie leśne Scirpus sylvaticus) oraz dla rzędu Molinietalia (takich jak:
skrzyp błotny Equisetum palustre, dzięgiel leśny Angelica sylvestris, śmiałek
darniowy Deschampsia caespitosa).
Stan zachowania łąk wilgotnych ze związku Calthion w dużej mierze zależy
od sposobu ich użytkowania. Łąki często wykaszane, nawożone i wypasane
charakteryzują się większym bogactwem gatunkowym oraz mniejszym udziałem
wilgociolubnych ziołorośli Dominują w nich gatunki charakterystyczne dla związku
Calthion, głównie ostrożeń łąkowy Cirsium rivularis i sit rozpierzchły Juncus
33/103
effusus. Łąki rzadko koszone lub te na których koszenia zaprzestano często
charakteryzują się zwiększonym udziałem (a niekiedy dominacją) wilgociolubnych
ziołorośli takich jak mięta długolistna Mentha longifolia czy wiązówka błotna
Filipendula ulmaria. Na opuszczonych łąkach rozwijają się ziołorośla ze związku
Filipendulion oraz krzewy, głównie wierzby szare Salix cinerea.
34/103
4.1.1. Zdjęcia fitosocjologiczne
W trakcie przeprowadzonych w roku 2014 prac terenowych wykonano 450 zdjęć fitosocjologicznych charakteryzujących zbiorowiska i
siedliska leśne oraz nieleśne. Dokumentacja tych zdjęć, zgodnie z ustaleniami z dnia 11 grudnia 2014 roku pomiędzy przedstawicielami Wykonawcy i
Zamawiającego została przekazana w postaci kopii materiałów terenowych i w formie elektronicznej (skany raptularzy terenowych).
Lokalizację wykonanych zdjęć fitosocjologicznych przedstawia załączona warstwa geometryczna „zd_fito_pft.shp”.
Docelowo wszystkie zdjęcia fitosocjologiczne zostaną wprowadzone do odpowiedniej bazy danych i zestawione w postaci tabel
fitosocjologicznych dla każdego zespołu/zbiorowiska oddzielnie. Na tej podstawie
zostanie również dokonana pełna charakterystyka
zinwentaryzowanych zespołów i zbiorowisk roślinnych.
Poniżej znajduje się przykład docelowej tabeli fitosocjologicznej.
Tabela nr 5. Zestawienia zbiorcze zdjęć fitosocjologicznych zespołu Asplenio viridis-Cystopteridetum
Frekwencja %
Stałość
Przeciętne
(średnie)
pokrycie
4
1
1
40
30
30
II
II
II
3,75
1,33
2,33
Podzespół
Numer kolejny
Numer zdjęcia
Dzień
Miesiąc
Rok
Pow. zdjęcia [m2]
Pokrycie A1
Pokrycie A2
Pokrycie A3
Pokrycie B
Pokrycie C
Pokrycie D
Wystawa
Nachylenie
Fagus sylvatica
Abies alba
Picea abies
1
226
25
07
2013
25
40
0
0
10
30
60
SEE
80
a1
a1
a1
2
264
24
07
2013
10
65
0
0
0
40
70
SE
85
3
265
19
07
2013
10
15
0
0
0
35
15
NE
60
4
330
09
05
2013
10
60
0
0
0
20
40
SW
85
3
2
2
Cystopteris fragilis
c
+
Asplenium viride
Moehringia muscosa
c
c
2
1
2
2
5
331
15
07
2013
10
80
0
0
0
25
15
SE
70
DRZEWOSTAN
4
1
6
332
13
06
2013
10
0
0
0
0
10
5
E
85
7
333
13
06
2013
10
0
0
0
0
30
80
N
85
8
335
01
07
2013
15
80
0
0
0
25
35
N
75
9
336
08
07
2013
10
0
0
0
0
30
55
SE
50
4
4
RUNO
Ch. Ass. Asplenio viridis-Cystopteridetum
1
1
Ch. All. Cystopteridion
1
2
1
1
Ch. Cl. ASPLENIETEA RUPESTRIA
35/103
10
337
24
07
2013
25
85
0
0
0
35
50
NW
75
2
1
+
+
90
V
1,06
+
2
+
2
1
+
90
30
V
II
1,50
0,67
Valeriana tripteris
Asplenium trichomanes
c
c
+
+
+
+
+
+
2
2
60
20
III
I
0,50
2,00
30
II
1,17
20
I
0,50
20
20
I
I
0,50
0,50
Towarzyszące
Ch. Cl. ERICO-PINETEA
Calamagrostis varia
c
+
1
2
Ch. Cl. MOLINIO-ARRHENATHERETEA
Cardaminopsis halleri
Dentaria glandulosa
Prenanthes purpurea
c
c
c
+
+
+
+
Ch. Cl. QUERCO-FAGETEA
+
+
Towarzyszące inne
Oxalis acetosella
c
1
+
1
1
+
+
1
70
IV
0,79
Hieracium murorum
c
+
+
+
+
+
+
60
III
0,50
Mycelis muralis
c
+
1
+
+
1
50
III
0,70
Dryopteris dilatata
c
+
1
20
I
0,75
Saxifraga paniculata
c
+
+
20
I
0,50
a Picea abies 226.3; b1 Abies alba 226.1; b1 Lonicera nigra 226.1; c Calamagrostis villosa 265.1; c Campanula cochleariifolia 336.+; c Campanula polymorpha 226.+; c Dryopteris filix-mas 264.+; c Galeobdolon luteum 337.+; c Geranium robertianum 226.+;
c Malaxis monophyllos 336.r; c Orthilia secunda 226.+; c Phyteuma spicatum 226.+; c Polypodium vulgare 330.2; c Primula auricula 265.+; c Vaccinium myrtillus 226.+; c Viola biflora 336.+;
36/103
4.1.2. Charakterystyka procesów i zmian zachodzących w siedliskach
Po zakończeniu prac inwentaryzacyjnych możliwa będzie analiza zebranych
danych terenowych pod kątem procesów i zmian zachodzących w poszczególnych
wyróżnionych siedliskach przyrodniczych. Opracowanie i analiza tych zmian
możliwa będzie m.in. w oparciu o porównanie aktualnych danych powierzchniowych
z danymi archiwalnymi, zebraniem i analizą stwierdzonych zagrożeń.
Poniżej zamieszczono przykładowe zestawienie zbiorcze procesów i zmian
zachodzących w siedliskach przyrodniczych.
Tabela nr 6. Zestawienie zbiorcze procesów i zmian zachodzących w siedliskach przyrodniczych
natura 2000
Lp.
1
2
Proces, zmiana
Zbiorowisko,
grupa zbiorowisk,
siedlisko
przyrodnicze
Intensywność
Natura 2000, grupa
procesu,
siedlisk
zmiany
przyrodniczych
Natura 2000,
których zmiana,
proces dotyczy
Zarośla jałowca na
murawach
Nawapienne
murawy
Zmniejszanie się
wysokogórskie
areału, ubożenie
Łąki reglowe
składu gatunkowego
Murawy
zbiorowisk w
bliźniczkowe
wyniku leśnej
Torfowiska
sukcesji wtórnej
wysokie
(Siedliska
NATURA 2000:
5130, 6170, 6520,
6230, 7110)
Bażynowiska
Nawapienne i
acydofilne murawy
Zmniejszanie się
wysokogórskie i
areału, ubożenie
wyleżyska śnieżne
składu gatunkowego
Murawy
zbiorowisk w
bliźniczkowe
wyniku
Łąki reglowe
antropopresji
(Siedlisko
NATURA 2000:
4060, 6150, 6170,
6230, 6520)
powolny
powolny
Charakter
procesu,
zmiany
naturalny
Czas
trwania
procesu,
zmiany
Opis procesu, zmiany
Siedliska o charakterze
półnaturalnym, nie będące w
danych warunkach
zbiorowiskami klimaksowymi,
przy braku tradycyjnego
długotrwał
użytkowania podlegają
y, ciągły
przemianom w kierunku
zbiorowisk zaroślowych i
leśnych. Proces ten dotyczy
większości zbiorowisk nieleśnych
położonych w piętrach regla
dolnego, górnego i subalpejskim.
Zmniejszanie areału
występowania oraz ubożenie
składu gatunkowego niektórych
zbiorowisk związane jest z
mechanicznym niszczeniem
płatów roślinności
spowodowanym
antropogeni długotrwał
nieregulaminowym ruchem
czny
y, ciągły
turystycznym, poza
wyznaczonymi szlakami.
Nadmierna i ciągła penetracja
powoduje eliminację gatunków
nieodpornych na wydeptywanie
co przyczynia się do rozluźniania
pokrywy roślinnej a w dalszej
konsekwencji jej ustąpienie.
37/103
Lp.
Proces, zmiana
3
Pojawianie i
rozprzestrzenianie
się nieleśnych
zbiorowisk o
synantropijnym
charakterze
4
5
Rozprzestrzenianie
się ekspansywnych
gatunków (Agrostis
rupestris,
Deschampsia
flexuosa) w
murawach
wysokogórskich
Ekspansja
zbiorowisk
gatunków
nitrofilnych (Urtica
dioica, gatunków z
klasy Epilobietea
takich jak Rubus
idaeus, Epilobium
angustifolium)
6
38/103
Wypłycanie
zbiorników
Zbiorowisko,
grupa zbiorowisk,
siedlisko
przyrodnicze
Intensywność
Natura 2000, grupa
procesu,
siedlisk
zmiany
przyrodniczych
Natura 2000,
których zmiana,
proces dotyczy
Łąki reglowe
(Siedlisko
NATURA 2000:
6520)
Acydofilne
murawy
wysokogórskie
(Siedlisko
NATURA 2000:
6150)
Murawy
bliźniczkowe
Łąki reglowe
(Siedlisko
NATURA 2000:
6230, 6520)
Naturalne,dystrofic
zne zbiorniki
wodne
(Siedlisko
NATURA 2000:
3160)
powolny
Charakter
procesu,
zmiany
Czas
trwania
procesu,
zmiany
antropogeni długotrwał
czny
y, ciągły
Położone w sąsiedztwie szlaków
turystycznych tereny otwarte o
zaburzonej strukturze gleby stają
się dogodnym siedliskiem dla
rozwoju gatunków
synantropijnych, zawlekanych z
terenów niżej położonych.
długotrwał
y, ciągły
W położonych w sąsiedztwie
szlaków turystycznych płatach
acydofilnych muraw
wysokogórskich wskutek
nadmiernego wydeptywania
dochodzi do zmian w składzie
gatunkowym, co przejawia się
bardzo wysokim udziałem
ekspansywnych gatunków traw:
Agrostis rupestris oraz
Deschampsia flexuosa.
powolny
półnaturalny
powolny
Na polanach w piętrach
reglowych, wskutek braku
użytkowania zachodzą przemiany
sukcesyjne. Jednym z
początkowych stadiów sukcesji
jest wkraczanie gatunków
nitrofilnych, związane z
długotrwał
kumulacją związków azotu,
półnaturalny
y, ciągły
czego przyczyną jest brak
usuwania uschłej biomasy.
Wkraczanie gatunków
nitrofilnych powoduje znaczne
przekształcenie roślinności,
zmianę panujących zbiorowisk
oraz przyśpieszenie procesu
zarastania polan.
powolny
Naturalny bilans wody w
jeziorach wytopiskowych jest w
obecnych warunkach
klimatycznych ujemny, przeważa
parowanie nad opadami i
długotrwał
przesiąkiem. Prowadzi to do
y, ciągły
zmian właściwości fizykochemicznych wód zbiorników,
kurczenia powierzchni lustra
wody, wkraczania nowych
gatunków i nowych zbiorowisk.
naturalny
Lp.
7
Proces, zmiana
Zmniejszanie się
powierzchni
zbiorowisk
łąkowych na
korzyść zbiorowisk
pastwiskowych w
wyniku
wprowadzania
wypasu w miejsce
koszenia
Zbiorowisko,
grupa zbiorowisk,
siedlisko
przyrodnicze
Intensywność
Natura 2000, grupa
procesu,
siedlisk
zmiany
przyrodniczych
Natura 2000,
których zmiana,
proces dotyczy
Łąki reglowe
(Siedlisko 6520)
powolny
Charakter
procesu,
zmiany
Czas
trwania
procesu,
zmiany
Na regularnie koszonych
polanach w piętrach reglowych
wykształcają się zbiorowiska o
charakterze łąkowym, o
względnie stałym składzie
gatunkowym. Wprowadzenie
wypasu w miejsce koszenia
długotrwał powoduje przemiany zbiorowisk
półnaturalny
y, ciągły
roślinnych wskutek zmiany
warunków troficznych oraz w
wyniku zgryzania. W miejsce
zbiorowisk łąkowych wkraczają
zbiorowiska pastwiskowe,
budowane przez gatunki bardziej
odporne na zgryzanie,
wydeptywanie oraz nawożenie.
4.1.3. Charakterystyka zagrożeń dla siedlisk przyrodniczych Natura 2000
Głównym zagrożeniem dla nieleśnych siedlisk przyrodniczych są procesy
sukcesyjne. Sukcesja wtórna to długotrwałe i powolne przemiany roślinności
antropogenicznej i półnaturalnej zmierzające do odtworzenia zbiorowiska
klimaksowego. Zbiorowiska podlegające procesom sukcesji tracą stopniowo swoje
cechy charakterystyczne (ustępują gatunki charakterystyczne, zmienia się
fizjonomia), aż w końcu ulegają całkowitemu przekształceniu. Pierwotną przyczyną
sukcesji wtórnej jest zaniechanie tradycyjnej, ekstensywnej gospodarki kośnopasterskiej.
Sukcesja wtórna przebiega w określonych fazach stąd poszczególne
fragmenty siedlisk znajdują się w różnych stadiach sukcesji. Przebieg sukcesji zależy
w dużej mierze od typu siedliska. Na siedliskach ubogich takich jak psiary (Nardion)
pierwsze pojawiają się głównie takie gatunki jak dziurawiec czteroboczny
(Hypericum maculatum) oraz borówka czernica (Vaccinium myrtillus). Dość szybko
mogą wkroczyć również gatunki drzewiaste np. świerk (Picea abies). Na siedliskach
żyznych, zajmowanych przez siedliska 6510 i 6520 pierwsze pojawiają się
zazwyczaj wysokie byliny siedlisk eutroficznych, często łęgowych, w tym niektóre
gatunki ziołoroślowe oraz zrębowe z klasy Epilobietea. Drzewa mają tu znacznie
utrudniony rozwój ze względu na zagłuszenie siewek poprzez wysokie byliny. Nieco
późniejsze stadium na obu tych typach siedlisk stanowią często zbiorowiska malin
(Rubus idaeus).
Omawiane procesy sukcesyjne przybrały na sile pod koniec XX wieku, kiedy
to została znacząco ograniczona liczba owiec i bydła wypasanych na łąkach i
pastwiskach Bieszczad z powodów ekonomicznych. Zmiany ustrojowe w Polsce, w
tym likwidacja spółdzielni produkcyjnych i PGR-ów w połączeniu z załamaniem
gospodarki rolnej spowodowały w wielu miejscach zaniechanie użytkowania
39/103
łąkowo-kośnego warunkującego utrzymanie siedlisk pochodzenia antropogenicznego
i półnaturalnego.
Od około 10 lat obserwuje się wzrost zainteresowania gospodarką łąkowokośną na omawianym obszarze. Nie bez znaczenia było utworzenie obszaru Natura
2000 i wprowadzenie specjalnych programów rolno-środowiskowych.
Przeprowadzone prace terenowe pokazują silne lokalne zróżnicowanie – są obszary
dość intensywnie użytkowane kośno-pastersko (np. okolice Smolnika, Kiełczawy),
jak również płaty siedlisk opuszczone, nieużytkowane (np. w okolicy Wetliny,
Cisnej, Smereka).
Podczas prac na niektórych płatach siedlisk łąkowych (6510, 6520)
stwierdzano zubożenie składu gatunkowego spowodowane zbyt intensywnym
wypasem. W tych płatach obserwuje się nadmierny rozwój roślin pastwiskowych
takich jak koniczyna biała Trifolium repens i grzebienica pospolita Cynosurus
cristatusa a także zwiększoną ekspansję ziołorośli nitrofilnych np. ostrożnia polnego
Cirsium arvense i pokrzywy zwyczajnej Urtica dioica. Łąki takie spotyka się
szczególnie często w bezpośrednim sąsiedztwie gospodarstw.
Kolejnym istotnym zagrożeniem jest lokalna silna presja zabudowy
siedliskowej i letniskowej prowadząca do rozdrobnienia i fragmentacji płatów
siedlisk. W trakcie prac terenowych niejednokrotnie stwierdzano istniejącą nową
zabudowę lub tereny przygotowane pod zabudowę na obszarach wykazywanych w
poprzednich inwentaryzacjach (np. z roku 2007) jako siedliska przyrodnicze.
Zjawisko to szczególnie widoczne było w okolicy Wetliny, Smereka, Kalnicy,
Bukowca, Lisznej, Roztok Górnych, Wołkowyi.
Do rangi pewnego rodzaju zagrożenia na omawianym terenie można podnieść
kwestię ochrony łąkowych siedlisk przyrodniczych w kontekście ochrony siedlisk
chronionego gatunku ptaka – derkacza Crex crex. Problem polega na różnicy w
sposobie postępowania na łąkach w zależności od priorytetów ochrony. Działania
ochronne dla siedlisk łąkowych stanowiących miejsca bytowania i rozrodu derkacza
sprowadzają się w głównej mierze na ekstensywnym użytkowaniu kośnym z
jednorazowym koszeniem łąk po okresie lęgowym, tj. po 15 sierpnia. Siedliska
przyrodnicze świeżych łąk ekstensywnie użytkowanych wymagają dwukrotnego
koszenia lub koszenia letniego i późniejszego wypasu. Jednorazowe późnoletnie
koszenie może powodować zubożenie składu gatunkowego, zmniejszenie udziału
gatunków charakterystycznych i zaburzenie struktury zbiorowisk tworzących to
siedlisko przyrodnicze. Łąki takie są często silnie zdominowane przez jeden lub dwa
gatunki traw, głównie mietlicę pospolitą Agrostis vulgaris i kostrzewę czerwoną
Festuca rubra. Charakteryzują się także większym udziałem ekspansywnych
ziołorośli.
Rzadko spotykanym ale istniejącym zagrożeniem jest zalesianie świeżych i
wilgotnych łąk powodujące fragmentację siedlisk nieleśnych.
40/103
Tabela nr 7. Zbiorcze zestawienie zagrożeń dla siedlisk przyrodniczych Natura 2000
Przykład zestawienia zagrożeń dla siedlisk przyrodniczych
Lp.
Zagrożenie
1
Niekorzystne zmiany w
ekosystemach łąk i pastwisk
spowodowane brakiem ich
użytkowania
2
3
Leśna sukcesja wtórna w
półnaturalnych ekosystemach
nieleśnych (w tym w siedliskach
przyrodniczych: 6230, 6520, 7110,
5130, 6170)
Przebywanie osób poza terenami
udostępnionymi (turystów,
taterników, narciarzy, zbieraczy,
przewodników)
Zagrożone zbiorowisko,
grupa zbiorowisk,
siedlisko przyrodnicze
Natura 2000, grupa
Natura 2000
Zbiorowiska półnaturalne
łąk i pastwisk, murawy w
piętrze regli i
subalpejskim oraz
zbiorowiska mokradłowe
(torfowiska)
(w tym w siedliska
przyrodnicze: 6230, 6520)
Wszystkie zbiorowiska
nieleśne
Źródło
zagrożenia
Wewnętrzne
Wewnętrzne
Występowanie
zagrożenia
Istniejące
Istniejące
Miejsce
występowania
zagrożenia
Skutki zagrożenia
Opis zagrożenia
Polany, murawy,
torfowiska
przeznaczone do
ochrony aktywnej
Zmniejszenie
powierzchni i
składu
gatunkowego
nieleśnych
zbiorowisk
roślinnych
Zbiorowiska półnaturalne powstają i trwają w wyniku tradycyjnej
gospodarki człowieka. W przypadku zaniechania użytkowania zachodzi
naturalny proces sukcesji wtórnej, prowadzący w kierunku zbiorowisk
klimaksowych (w piętrach reglowych są to lasy, w piętrze subalpejskim
zarośla kosodrzewiny). Efektem są stopniowe, postępujące coraz głębiej
zmiany w składzie gatunkowym zbiorowisk, początkowo przejawiające
się wzrostem udziału gatunków nitrofilnych, a następnie wkraczaniem
krzewów i/lub drzew. Konsekwencją jest ustąpienie zbiorowisk
nieleśnych.
Zmniejszenie
powierzchni
nieleśnych
zbiorowisk
roślinnych
W wyniku ruchu turystycznego o dużym natężeniu, który przekracza
pojemność szlaków, a także niezgodnego z regulaminem udostępnienia
Parku ruchu turystycznego poza szlakami, płaty sąsiadujących
nieleśnych zbiorowisk roślinnych są nadmiernie wydeptywane.
Prowadzi to do eliminacji wrażliwych gatunków, a w dłuższej
perspektywie czasowej do zupełnego odsłonięcia pokrywy glebowej,
która zaczyna podlegać erozji. Szczególnie narażone na opisywane
zagrożenie są płaty położone w sąsiedztwie, szczytów, przełęczy,
punktów widokowych, schronisk i miejsc postojowych.
Taternictwo oraz nielegalne wspinaczki skałkowe stanowią zagrożenie
dla stosunkowo niewielkiej grupy zbiorowisk obejmującej głównie
murawy naskalne oraz roślinność szczelinową. Na szczególnie stromych
ścianach roślinność ta ma charakter luźno rozrzuconych płatów o
inicjalnym charakterze. Taternictwo i wspinaczka powoduje
mechaniczne niszczenie roślinności oraz niewielkich płatów gleby,
zbierającej się w zagłębieniach i szczelinach skalnych.
Cały obszar Parku
41/103
Lp.
4
5
Zagrożenie
Niszczenie runi łąkowej poprzez
składowanie drewna na polanach
Występowanie obcych, inwazyjnych
gatunków roślin
Zagrożone zbiorowisko,
grupa zbiorowisk,
siedlisko przyrodnicze
Natura 2000, grupa
Natura 2000
Zbiorowiska półnaturalne
łąk i pastwisk
Wszystkie zbiorowiska
nieleśne, szczególnie w
sąsiedztwie szlaków i
schronisk turystycznych
Źródło
zagrożenia
Wewnętrzne
Wewnętrzne
Występowanie
zagrożenia
Miejsce
występowania
zagrożenia
Skutki zagrożenia
Opis zagrożenia
Istniejące
Polany: Wyżnia
Jarząbcza,
Dudówka,
Starorobociańska
Zmniejszenie
powierzchni i
składu
gatunkowego
nieleśnych
zbiorowisk
roślinnych
Składowanie drewna powoduje bezpośrednio niszczenie zbiorowisk
roślinnych.
Szlaki turystyczne i
ich bezpośrednie
sąsiedztwo
Zmiana składu
gatunkowego
nieleśnych
zbiorowisk
roślinnych
Szlaki turystyczne, otoczenia schronisk, miejsca odpoczynku, punkty
widokowe i inne miejsca gdzie dochodzi do kumulacji ruchu
turystycznego cechuje zaburzona w wyniku wydeptywania struktura
glebowa oraz zmieniony skład florystyczny. Są w związku z tym
szczególnie podatne na wkraczanie gatunków o charakterze
synantropijnym, które mogą, szczególnie w cechujących się
łagodniejszym klimatem piętrach reglowych, tworzyć zbiorowiska o
ekspansywnym charakterze.
Istniejące
42/103
4.2. Waloryzacja siedlisk przyrodniczych Natura 2000
4.2.1. Ocena znaczenia obszaru dla siedlisk przyrodniczych Natura 2000
wymienionych w załączniku I Dyrektywy siedliskowej
Tabela nr 8. Zestawienie zbiorcze oceny znaczenia obszaru Natura 2000 Bieszczady dla
poszczególnychtypów siedlisk przyrodniczych
Przykładowe wypełnienie tabeli – w przygotowaniu
Kod siedliska
przyrodnicze
Lp.
go natura
2000
Siedlisko przyrodnicze
Natura 2000
%
Stopień
pokrycia reprezentatywności
Stan
Względna
zachowani
powierzchnia
a
Ocena
ogólna
1
3160
Naturalne, dystroficzne
zbiorniki wodne
0,007
A
C
A
B
2
3220
Pionierska roślinność na
kamieńcach górskich
potoków
0,007
A
B
A
A
3
3240
Zarośla wierzby siwej na
kamieńcach i
żwirowiskach górskich
potoków (SaliciMyricarietum część – z
przewagą wierzby)
0,002
B
B
B
B
4
4060
Wysokogórskie
borówczyska bażynowe
(Empetro-Vaccinietum)
0,487
A
A
A
A
5130
Formacje z jałowcem
pospolitym (Juniperus
communis) na
wrzosowiskach lub
nawapiennych murawach
0,004
A
B
A
A
6
6150
Wysokogórskie murawy
acidofilne (Juncion trifidi)
i bezwapienne wyleżyska
śnieżne (Salicion
herbacea)
3,396
A
A
A
A
7
6170
Nawapienne murawy
wysokogórskie (Seslerion
tatrae) i wyleżyska śnieżne
(Arabidion coeruleae)
1,810
A
A
A
A
8
6230
Górskie i niżowe murawy
bliźniczkowe (Nardionpłaty bogate florystycznie)
0,996
A
C
B
B
9
6430
Ziołorośla górskie
(Adenostylion alliariae) i
ziołorośla nadrzeczne
0,316
A
B
A
A
10
6520
Górskie łąki konietlicowe
użytkowane ekstensywnie
(Polygono-Trisetion)*
1,010
A
C
A
A
11
7110
Torfowiska wysokie z
roślinnością torfotwórczą
(żywe)
0,008
A
C
A
B
7140
Torfowiska przejściowe i
trzęsawiska (przeważnie z
roślinnością z
Scheuchzerio-Caricetea
nigrae)
0,020
A
C
A
B
5
12
43/103
Kod siedliska
przyrodnicze
Lp.
go natura
2000
Natura 2000
%
Stopień
pokrycia reprezentatywności
Stan
Względna
zachowani
powierzchnia
a
Ocena
ogólna
7220
Źródliska wapienne ze
zbiorowiskami
Cratoneurion commutati
0,001
B
C
B
B
14
7230
Górskie i nizinne
torfowiska zasadowe o
charakterze młak,
0,008
A
C
A
B
15
8110
Piargi i gołoborza
krzemianowe
0,450
A
A
A
A
16
8120
Piargi i gołoborza
wapienne ze
zbiorowiskami Papaverion
tatrici lub Arabidion
alpinae
0,123
A
A
A
A
17
8160
Podgórskie i wyżynne
rumowiska wapienne ze
zbiorowiskami ze Stipion
calamagrostis
0,002
A
A
A
A
18
8210
Wapienne ściany skalne ze
zbiorowiskami
Potentilletalia caulescentis
0,009
A
A
A
A
19
8220
Ściany skalne i urwiska
krzemianowe ze
zbiorowiskami z
Androsacion vandelii
0,001
D
-
-
-
13
4.2.2. Ocena stanu ochrony siedlisk przyrodniczych, będących przedmiotami
ochrony obszaru Natura 2000
Rozdział w przygotowaniu, poniższa tabela stanowi przykład!
Tabela nr 9. Zestawienie zbiorcze oceny siedlisk przyrodniczych Natura 2000, będących
przedmiotami ochrony obszaru Natura 2000
Kod siedliska
Lp. przyrodniczeg
o natura 2000
Natura 2000
Przeważająca Przeważająca
ocena w
ocena w
Powierzchnia
płatach
płatach
(ha)
parametru
parametru
„Powierzchni „Struktura i
a siedliska”
funkcja”
Przeważająca
ocena w
płatach
Przeważająca
parametru
łączna ocena
„Szanse
w płatach
zachowania
siedliska”
1
3160
Naturalne, dystroficzne
zbiorniki wodne
1,3983
FV
FV
FV
FV
2
3220
Pionierska roślinność na
kamieńcach górskich
potoków
1,3970
FV
FV
FV
FV
3
3240
Zarośla wierzby siwej na
kamieńcach i
żwirowiskach górskich
potoków (SaliciMyricarietum część – z
przewagą wierzby)
0,4115
FV
FV
FV
FV
4
4060
Wysokogórskie
borówczyska bażynowe
(Empetro-Vaccinietum)
102,4423
FV
FV
FV
FV
44/103
Kod siedliska
Lp. przyrodniczeg
o natura 2000
Natura 2000
5130
Formacje z jałowcem
pospolitym (Juniperus
communis) na
wrzosowiskach lub
nawapiennych murawach
6
5
ocena w
ocena w
Powierzchnia
płatach
płatach
(ha)
parametru
parametru
a siedliska”
funkcja”
Przeważająca
ocena w
płatach
Przeważająca
parametru
łączna ocena
„Szanse
w płatach
zachowania
siedliska”
0,9105
FV
FV
FV
FV
6150
Wysokogórskie murawy
acidofilne (Juncion trifidi)
i bezwapienne wyleżyska
śnieżne (Salicion
herbacea)
713,8264
FV
FV
FV
FV
7
6170
Nawapienne murawy
wysokogórskie (Seslerion
tatrae) i wyleżyska śnieżne
(Arabidion coeruleae)
380,4721
FV
FV
FV
FV
8
6230
Górskie i niżowe murawy
bliźniczkowe (Nardionpłaty bogate florystycznie)
209,3165
FV
FV
FV
FV
9
6430
Ziołorośla górskie
(Adenostylion alliariae) i
ziołorośla nadrzeczne
66,4459
FV
FV
FV
FV
10
6520
Górskie łąki konietlicowe
użytkowane ekstensywnie
212,2222
FV
FV
FV
FV
11
7110
Torfowiska wysokie z
roślinnością torfotwórczą
(żywe)
1,6280
FV
FV
FV
FV
12
7140
Torfowiska przejściowe i
trzęsawiska (przeważnie z
roślinnością z
Scheuchzerio-Caricetea
nigrae)
4,1321
FV
FV
FV
FV
13
7220
Źródliska wapienne ze
zbiorowiskami
Cratoneurion commutati
0,0198
FV
FV
FV
FV
14
7230
Górskie i nizinne
torfowiska zasadowe o
charakterze młak,
1,8666
FV
FV
FV
FV
15
8110
Piargi i gołoborza
krzemianowe
94,6145
FV
FV
FV
FV
16
8120
Piargi i gołoborza
wapienne ze
zbiorowiskami Papaverion
tatrici lub Arabidion
alpinae
25,9675
FV
FV
FV
FV
17
8160
Podgórskie i wyżynne
rumowiska wapienne ze
zbiorowiskami ze Stipion
calamagrostis
0,4524
FV
FV
FV
FV
18
8210
Wapienne ściany skalne ze
zbiorowiskami
Potentilletalia caulescentis
2,0195
FV
FV
FV
FV
45/103
Kod siedliska
Lp. przyrodniczeg
o natura 2000
19
46/103
8220
Natura 2000
Ściany skalne i urwiska
krzemianowe ze
zbiorowiskami z
ocena w
ocena w
Powierzchnia
płatach
płatach
(ha)
parametru
parametru
a siedliska”
funkcja”
0,0774
FV
U1
Przeważająca
ocena w
płatach
Przeważająca
parametru
łączna ocena
„Szanse
w płatach
zachowania
siedliska”
FV
U1
4.2.3. Ocena procesów i zmian zachodzących w siedliskach przyrodniczych
4.2.4. Ocena zagrożeń dla siedlisk przyrodniczych
47/103
C. OCHRONA SIEDLISK PRZYRODNICZYCH
1. Koncepcja ochrony
1.1. Dotychczasowa ochrona
Poniżej przykład docelowego, syntetycznego zestawienia dotychczasowych
sposobów ochrony i ich ocen
Tabela nr 10. Zestawienie dotychczasowych sposobów ochrony i ich ocena
Lp.
Przedmiot ochrony
Sposób ochrony
Ocena sposobu
ochrony
Uzasadnienie oceny sposobu ochrony
Prawidłowy
Duże powierzchnie ochrony ścisłej dają możliwość
zabezpieczenia zbiorowisk roślinnych na większości
powierzchni Parku. Nie dotyczy to jednak płatów
bezpośrednio przylegających do przebiegających szlaków
turystycznych, które podlegają ciągłemu wydeptywaniu.
1
Nieleśne zbiorowiska
roślinne powyżej górnej
granicy lasu
(bażynowiska, murawy
Brak ingerencji
i wyleżyska, murawy
bliźniczkowe,
torfowiska, roślinność
naskalna i szczelinowa)
2
Nawapienne murawy na
Brak ingerencji Nieprawidłowy
skałach reglowych
3
granicy lasu
(borówczyska
bażynowe, murawy i
wyleżyska, murawy
bliźniczkowe,
torfowiska, roślinność
naskalna i szczelinowa)
4
roślinne polan
reglowych (łąki,
pastwiska, murawy
bliźniczkowe)
48/103
Kanalizacja
ruchu
turystycznego
Prowadzenie
tradycyjnego
ekstensywnego
użytkowania
kośnego i
pasterskiego
Brak ingerencji umożliwia spontaniczną sukcesję leśną i
wypieranie cennych zbiorowisk.
Prawidłowy
Sposób polega na: zabezpieczeniu barierkami lub siatkami
płatów położonych koło punktów widokowych, miejsc
wypoczynkowych i przy szlakach, regeneracji płatów na
wydeptywanych powierzchniach, kontrolowaniu ruchu
turystycznego przez Służby Parku.
Zastosowane metody ochrony wyraźnie ograniczyły
zniszczenia roślinności ale nie wyeliminowały szkód.
Prawidłowy
Zbiorowiska polan reglowych podlegają zabiegom
ochrony czynnej, realizowanym w ramach programu
kulturowego wypasu owiec. Program prowadzony jest od
1981 roku. Składają się na niego tradycyjne formy
ekstensywnego użytkowania: wypas, wykaszanie oraz
usuwanie krzewów i drzew. Pomimo to porównanie
składu gatunkowego na wybranych powierzchniach
przeprowadzone przez Wesołowską (2009), wskazuje na
zachodzące niekorzystne przemiany w zbiorowiskach
(ubytek gatunków charakterystycznych i zmniejszenie ich
ilościowości, wzrost udziału gatunków przypadkowych i
nitrofilnych), co może wskazywać na niedostosowanie
prowadzonych zabiegów do istniejących potrzeb.
W ramach ochrony czynnej stwierdzono
nieprawidłowości:
– zbyt mała lub zbyt duża liczba wypasanych owiec
(obsada owiec),
– niewłaściwa częstotliwość koszenia oraz
przeprowadzanie koszenia na nieodpowiedniej
wysokości,
– pozostawianie skoszonej biomasy,
– podsiewanie łąk mieszankami traw lub roślin
motylkowych,
– Dechasmpsia caespitosa jest omijana przez pasące się
zwierzęta. Można ją eliminować albo poprzez 1) koszenie
albo 2) wzrost żyzności siedliska które powoduje rozwój
runi łąkowej i ograniczenie rozwoju Dechasmpsia
caespitosa (Wesołowska 2009).
1.2. Zaprojektowana ochrona (przedmioty, cele, priorytety, strefy i sposoby
ochrony)
Poniżej przykład docelowego, syntetycznego zestawienia przedmiotów,
celów, priorytetów, stref i sposobów oochrony
Tabela nr 11. Zestawienie przedmiotów, celów, priorytetów, stref i sposobów ochrony
Lp.
Przedmiot ochrony
Cel ochrony
granicy lasu
(bażynowiska, murawy i
wyleżyska, murawy
bliźniczkowe, torfowiska,
roślinność naskalna i
szczelinowa)
Zachowanie nieleśnych
powyżej górnej granicy lasu
(bażynowisk, muraw i
wyleżysk, murawy
bliźniczkowych, torfowisk,
roślinności naskalnej i
szczelinowej)
2
Nawapienne murawy na
skałach reglowych
Zachowanie nawapiennych
muraw na skałach reglowych
3
granicy lasu
(bażynowiska, murawy i
wyleżyska, murawy
bliźniczkowe, torfowiska,
roślinność naskalna i
szczelinowa)
powyżej górnej granicy lasu
(bażynowisk, muraw i
wyleżysk, murawy
bliźniczkowych, torfowisk,
roślinności naskalnej i
szczelinowej)
1
Priorytet
ochrony
Sposób ochrony
Wysoki
Brak ingerencji
Wysoki
Rewitalizacja zalesionych muraw poprzez
usuwanie drzew i krzewów
Dostosowanie infrastruktury szlaków
turystycznych do ilości korzystających z nich
turystów
Wysoki
Zwiększenie nadzoru służb Parku nad
przestrzeganiem zasad udostępnienia Parku
poprzez intensyfikację prowadzenia kontroli
Prowadzenie działań o charakterze
tradycyjnego zrównoważonego użytkowania
kośnego i pasterskiego poprzez okresowe
wykaszanie łąk oraz wypas owiec i krów
4
roślinne polan reglowych
(łąki, pastwiska, murawy
bliźniczkowe)
zbiorowisk roślinnych polan
reglowych (łąk, pastwisk,
muraw bliźniczkowych)
Wysoki
Ograniczanie leśnej sukcesji wtórnej, poprzez
usuwanie niepożądanych drzew i krzewów
Określenie zasad składowania drewna na
polanach ograniczających niszczenie runi
łąkowej
Pozyskanie gruntów na cele ochrony
przyrody
Brak ingerencji
Prowadzenie działań o charakterze
tradycyjnego zrównoważonego użytkowania
kośnego i pasterskiego poprzez okresowe
wykaszanie łąk oraz wypas owiec i krów
5
Nieleśne siedliska
przyrodnicze NATURA
2000, będące przedmiotami
ochrony obszaru
Utrzymanie właściwego stanu
nieleśnych siedlisk
przyrodniczych NATURA
2000
Wysoki
Ograniczanie sukcesji roślinności
torfowiskowej na Toporowym Stawie
Wyżnim
Ograniczanie leśnej sukcesji wtórnej
Ograniczanie leśnej sukcesji wtórnej na:
Toporowym Stawie Wyżnim, Wielkiej
Pańszczyckiej Młace, Wyżniej Pańszczyckiej
Młace, Waksmundzka Polana, Rówień
Waksmundzka
Tabela nr 12. Warunki utrzymania lub odtworzenia właściwego stanu ochrony przedmiotów
49/103
ochrony obszaru Natura 2000
Lp.
Kod siedliska
przyrodniczeg
o
Warunki utrzymania lub
odtworzenia właściwego stanu
ochrony siedlisk przyrodniczych
1
Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albae,
Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe)
91E0
Brak ingerencji
2
Naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne
3160
Ograniczanie sukcesji roślinności
torfowiskowej na Toporowym
Stawie Wyżnim, brak ingerencji
w pozostałych zbiornikach
3
3220
Brak ingerencji
4
Wysokogórskie borówczyska bażynowe (Empetro-Vaccinietum)
4060
Brak ingerencji
5
Zarośla kosodrzewiny (Pinetum mugo)
4070
Brak ingerencji
6
Subalpejskie zarośla wierzby lapońskiej lub śląskiej (Salicetum
4080
Brak ingerencji
7
Formacje z jałowcem pospolitym (Juniperus communis) na
wrzosowiskach lub nawapiennych murawach
5130
Ograniczanie leśnej sukcesji
wtórnej
8
Wysokogórskie murawy acydofilne (Juncion trifidi) i
bezwapienne wyleżyska śnieżne (Salicion herbaceae)
6150
Brak ingerencji
9
Nawapienne murawy wysokogórskie (Seslerion tatrae) i
wyleżyska śnieżne (Arabidion coeruleae)
6170
wtórnej w strefie regli, brak
ingerencji powyżej górnej granicy
lasu
10
Górskie i niżowe murawy bliźniczkowe (Nardion – płaty bogate
florystycznie)
6230
Prowadzenie działań o
charakterze tradycyjnego
zrównoważonego użytkowania
kośnego i pasterskiego na
polanach reglowych, brak
ingerencji powyżej górnej granicy
lasu
11
Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne
6430
Brak ingerencji
6520
Prowadzenie działań o
charakterze tradycyjnego
zrównoważonego użytkowania
kośnego i pasterskiego na
polanach reglowych
12
Górskie łąki konietlicowe użytkowane ekstensywnie (PolygonoTrisetion)*
13
7110
wtórnej na: Toporowym Stawie
Wyżnim, Wielkiej Pańszczyckiej
Młace, Wyżniej Pańszczyckiej
Młace, Waksmundzka Polana,
Rówień Waksmundzka; brak
ingerencji na pozostałych
torfowiskach
14
7140
Brak ingerencji
15
7220
Brak ingerencji
16
7230
wtórnej
17
8110
Brak ingerencji
18
Piargi i gołoborza wapienne ze zbiorowiskami Papaverion tatrici
lub Arabidion alpinae
8120
Brak ingerencji
19
Podgórskie i wyżynne rumowiska wapienne ze zbiorowiskami ze
Stipion calamagrostis
8160
Brak ingerencji
50/103
Lp.
Kod siedliska
przyrodniczeg
o
20
Wapienne ściany skalne ze zbiorowiskami Potentilletalia
caulescentis
8210
21
Ściany skalne i urwiska krzemianowe ze zbiorowiskami z
8220
Warunki utrzymania lub
odtworzenia właściwego stanu
ochrony siedlisk przyrodniczych
Brak ingerencji
Brak ingerencji
Tabela nr 13. Wskaźniki właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych, będących
przedmiotami ochrony obszaru Natura 2000
Lp.
Kod
siedliska
Wskaźnik właściwego stanu ochrony
siedliska
1
Naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne
3160
Istnienie płatów siedliska o łącznej
powierzchni co najmniej 1,30 ha
2
3220
3
Wysokogórskie borówczyska bażynowe (EmpetroVaccinietum)
4060
powierzchni co najmniej 100 ha
4
Zarośla kosodrzewiny (Pinetum mugo)
4070
5
Subalpejskie zarośla wierzby lapońskiej lub śląskiej (Salicetum
4080
6
Formacje z jałowcem pospolitym (Juniperus communis) na
wrzosowiskach lub nawapiennych murawach
5130
7
Wysokogórskie murawy acydofilne (Juncion trifidi) i
bezwapienne wyleżyska śnieżne (Salicion herbaceae)
6150
8
Nawapienne murawy wysokogórskie (Seslerion tatrae) i
wyleżyska śnieżne (Arabidion coeruleae)
6170
9
Górskie i niżowe murawy bliźniczkowe (Nardion – płaty
bogate florystycznie)
6230
10
Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla
nadrzeczne (Convolvuletalia sepium)
6430
11
Górskie łąki konietlicowe użytkowane ekstensywnie
6520
12
7110
13
Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z
roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea)
7140
14
7220
15
7230
16
8110
17
Piargi i gołoborza wapienne ze zbiorowiskami Papaverion
tatrici lub Arabidion alpinae
8120
18
Podgórskie i wyżynne rumowiska wapienne ze zbiorowiskami
ze Stipion calamagrostis
8160
19
Wapienne ściany skalne ze zbiorowiskami Potentilletalia
caulescentis
8210
20
Ściany skalne i urwiska krzemianowe ze zbiorowiskami z
8220
51/103
1.3. Monitoring
Poniżej przykład docelowego zestawienia zasad monitoringu
Tabela nr 14. Zestawienie zasad monitoringu
Przedmiot
monitoringu
Lp.
Miejsce
monitoringu
Wielkie Koryciska,
Pańszczykowa Niżnia Palenica,
Przednia Kopa Sołtysia,
Wielki Kopieniec,
Niżnia Polana Kominiarska,
Wawrzeczkowa Cyrhla,
Rusinowa Polana,
Waksmundzka Polana,
Chochołowska Polana,
Przysłop Miętusi,
Tomanowa Polana,
Wyżnia Kira Miętusia,
Niżnia Kiczora,
Wyżnia Kiczora,
Wyżnia Pisana Polana,
Polana Jaworzynka,
Królowe Rówienki,
otoczenie Wielkiego Stawu,
górna część Doliny
Chochołowskiej,
otoczenie Ciemniaka.
1
Zbiorowiska
roślinne
2
3220 Pionierska
roślinność na
kamieńcach
górskich potoków
3
3240 Zarośla
wierzby siwej na
kamieńcach i
żwirowiskach
górskich potoków
(SaliciMyricarietum część
– z przewagą
wierzby)
Filipczański Potok
4
4060
Wysokogórskie
borówczyska
bażynowe
(EmpetroVaccinietum)
Dolina Pięciu Stawów Polskich
Kozi Wierch
Ornak
Pośredni Wierch Goryczkowy
Siwa Przełęcz
Suche Czuby
5
5130 Formacje z
jałowcem
pospolitym
(Juniperus
communis) na
wrzosowiskach lub
nawapiennych
murawach
52/103
Waksmundzki Potok
Wielki Kopieniec
Czas
monitoringu
Opis zasad
monitoringu (liczba płatów)
Co 5 lat
1. Kartowanie zbiorowisk roślinnych w
terenie wraz z oceną ich stanu (na
podkładzie map w skali 1:5000). W
przypadku uzasadnionej konieczności
wydzielenie płatów wielozbiorowiskowych
(zawierających jednak nie więcej niż 5
różnych zbiorowisk roślinnych) i określenie
udziału % poszczególnych zbiorowisk w
płacie. Przyjęcie kolejności kartowania: od
terenów niżej położonych do terenów wyżej
położonych.
2. Wykorzystanie przy określaniu kształtu
poszczególnych płatów zbiorowisk:
pomiarów prowadzonych za pomocą
odbiornika GPS, domiarów busolowych i
fotointerpretacji ortofotomapy.
3. Wykonanie zdjęć fitosocjologicznych w
punktach rozmieszczonych równomiernie
wg zmodyfikowanej metody BraunBlanqueta w liczbie około 10 szt. na 1
zbiorowisko sklasyfikowane do rangi
zespołu. Odstępstwo od tej liczby dotyczy
tylko zbiorowisk rzadkich.
4. Wykonanie dokumentacji multimedialnej
dla każdego zbiorowiska.
Co 6 lat
Zgodnie z metodyką Państwowego
Monitoringu Środowiska (zasady określone
w publikacji „Monitoring siedlisk
przyrodniczych. Przewodnik metodyczny.
Część 2" GIOŚ, Warszawa, 2012.
Co 6 lat
Co 6 lat
Co 6 lat
Przedmiot
monitoringu
Miejsce
monitoringu
6150
Wysokogórskie
murawy acidofilne
(Juncion trifidi) i
bezwapienne
(Salicion
herbaceae)
Czerwony Grzbiet
Dolina Litworowa
Dolina Mułowa
Kasprowy Wierch
Kasprowy Wierch 2
Kopa Kondracka
Kozi Wierch
Kozia Dolinka 1
Kozia Dolinka 2
Kozia Dolinka 3
Ornak 1
Ornak 2
7
6170 Nawapienne
murawy
wysokogórskie
(Seslerion tatrae) i
(Arabidion
coeruleae)
Giewont 1
Giewont 2
Jamborowa Czuba
Bobrowiec
Kominiarski Wierch 1
Kominiarski Wierch 2
Kopieniec
Rzędy Tomanowe
Stoły nad doliną Tomanową
Upłaziańska Kopa 1
Wąwóz Kraków
Żleb pod Czerwienicą
8
6230 Górskie i
niżowe murawy
bliźniczkowe
(Nardion-płaty
bogate
florystycznie)
Opalone
Ornak
Polana Kalatówki
Waksmundzka Polana
9
6430 Ziołorośla
górskie
(Adenostylion
alliariae) i
ziołorośla
nadrzeczne
(Convolvuletalia
sepium)
Dolina Kościeliska
Dolina Małej Łąki
Dolina Pięciu Stawów
Dolina Strążyska
Giewont
Kondratowa
Roztoka
10
6520 Górskie łąki
konietlicowe
użytkowane
ekstensywnie
(PolygonoTrisetion)
Polana Chochołowska
Polana Olczyska
Polana Huciska
Polana Mały Kopieniec
Polana Pańszczykowska Niżna
Polana Pańszczykowska Wyżna
11
7110 Torfowiska
wysokie z
roślinnością
torfotwórczą (żywe)
Toporowy Staw Wyżni
12
7140 Torfowiska
przejściowe i
trzęsawiska
(przeważnie z
roślinnością z
ScheuchzerioCaricetea nigrae)
Pańszczykowska Niżnia
Toporowy Staw Wyżni
Wielka Pańszczycka Młaka
Wyżnia Pańszczycka Młaka
13
7220 Źródliska
wapienne ze
zbiorowiskami
Cratoneurion
commutati
Lp.
6
Dolina Lejowa
Dolina Kościeliska
Czas
monitoringu
Opis zasad
Co 6 lat
Co 6 lat
Co 6 lat
Co 6 lat
3-5
Co 3 lata
Co 6 lat
Co 6 lat
53/103
Lp.
Przedmiot
monitoringu
14
7230 Górskie i
nizinne torfowiska
zasadowe o
charakterze młak,
turzycowisk i
mechowisk
Lichajówki
8110 Piargi i
gołoborza
krzemianowe
Wielki Piarg nad Morskim
Okiem
Dolina Pięciu Stawów Polskich
Buczynowa Dolinka
Świnica
Wołowiec
16
8120 Piargi i
gołoborza wapienne
ze zbiorowiskami
Papaverion tatrici
lub Arabidion
alpinae
Dolina Kondratowa
Dolina Litworowa
Dolina Małego Szerokiego
Dolina Małej Łąki 1
Dolina Małej Łąki 2
Dolina Mułowa
Kobylarzowy Żleb
Niżna Świstówka 1
17
*8160 Podgórskie i
wyżynne rumowiska
wapienne ze
zbiorowiskami ze
Stipion
calamagrostis
Koński Żleb
Piarg pod Kobylarzowym
Żlebem
Wielka Świstówka
18
8210 Wapienne
ściany skalne ze
zbiorowiskami
Potentilletalia
caulescentis
Gęsia Szyja
Filipczański Wierch
Wielkie Koryciska
19
8220 Ściany skalne i
urwiska
krzemianowe ze
zbiorowiskami z
Androsacion
vandelii
3160 Naturalne,
dystroficzne
zbiorniki wodne
15
20
54/103
Miejsce
monitoringu
Czas
monitoringu
Opis zasad
Co 4 lata
Co 6 lat
Co 6 lat
Co 6 lat
Co 6 lat
Dolina Roztoki
Co 6 lat
Toporowy Staw Wyżni,
Toporowy Staw Niżni, Staw
Jedynak, Samotniak, Troiśniak,
Kotlinowy Stawek, Smreczyński
Staw, Żabie Oko, Małe Żabie
Oko
Co 5 lat
Określenie parametrów fizyko-chemicznych
i biologicznych zbiorników
2. Zadania ochronne
Poniżej przykład docelowego zestawienia zadań ochronnych
55/103
Tabela nr 15. Zestawienie zadań ochronnych
Lp.
Rodzaj zadania ochronnego
Lokalizacja zadania ochronnego
1
8 m, 12 i, 14 k, 15 d, 16 h, 24 w, 25 b, h, 26 gx, k, t, ix, 29 j, 37 s, 79 n, o,
Utrzymanie łąk poprzez
91 f-h, 92 b, d, 121 i, 122 b, 148 f, 155 g, 158 gx, 159 i, 160 n, 162 l, 163
koszenie z usunięciem biomasy
a, 170 d-g, 175 g-m, r, t, w, 178 c, f, g, k, m-p, s-y, 179 a, 180 g, 181 o-s,
(dotyczy również siedlisk
w-y, bx-dx, 200 k, 211 k, 214 g, i, 216 a, 224 i, j, n, 226 h, 227 a, c, 228 l,
p, 230 a, g, i, 237 i, 238 a, d, 240 f, 242 d, 249 b, d, g, h, 251 f, j, 254 a,
kod: 6230, 6520 i siedlisk
256 i, j, 258 j, 259 h, i, 264 g, 274 k, p, 275 h, l, 277 m, 280 g, 290 c, d, k,
gatunku Natura 2000 kod: 4070)
291 c, k, 295 b, 304 b, 340 f, 353 p, 391 f
2
koszenie z usunięciem biomasy
(dotyczy również siedlisk
24 f, l, 32 x, 42 l, 119 c, 121 c, d, 123 h, i, 160 i, k, 172 f-h, l, 188 f, 189 f,
196 r, 198 i, 263 f, 264 g, 282 f, 293 i, 355 h, i, 361 a, 396 d
kod: 6230, 6520, 7230 i siedlisk
3
koszenie z pozostawieniem
biomasy (dotyczy również
siedlisk przyrodniczych Natura
2000 kod: 6230, 6520)
4
33 g, 37 s, 42 l, 91 f-h, 92 d, 121 i, 122 b, 145 c, 161 j, l, 170 d, f, 175 gUtrzymanie łąk poprzez
m, r, w, 178 c, f, g, k, m-p, s-y, 179 a, 188 f, 189 f, 192 n, p, t, z, 193 a,
koszenie z pozostawieniem
194 d-k, n, 195 k-o, 196 c, 228 l, p, x, cx, 229 tx, 234 b, d, 235 n, 236 f,
biomasy (dotyczy również
237 i, 238 a, d, 240 f, 242 d, 251 f, j, 254 a, 256 i, j, 258 j, 259 h, i, 263 f,
272 d, 273 c, 275 l, 277 m, 280 g, 282 f, 290 k, 291 c, k, l, 293 i, 294 f, i,
2000 kod: 6230, 6520 i siedlisk
k, m, t, x, z, bx, fx, 295 b, 303 b-g, i, k, m, o, p, s-w, bx-dx, hx, 304 b, 340
f, 353 p, 355 h, i, 360 b, 361 a, 375 h, 391 f, 396 d
8 m, 24 w, 25 b, 26 k, t, gx, ix, 79 n, o, 89 h, 118 m, 158 gx, 170 d, f, 290
c, d, 304 h, n
56/103
Zakres zadania
ochronnego –
rozmiar zadania
ochronnego (ha
powierzchni
manipulacyjnej)
Zakres zadania
ochronnego –
częstotliwość
wykonania zadania
ochronnego
Zakres zadania ochronnego – sposób wykonania zadania
ochronnego
Co 1-3 lat
Koszenie kosa ręczną lub kosiarkami mechanicznymi. Termin
koszenia w danym roku należy każdorazowo dostosować do
fenologii, tak aby umożliwić wysiew nasion maksymalnej ilości
gatunków oraz tak aby uwzględnić biologię gatunków ptaków
dla których łąki są siedliskami. Koszenie należy prowadzić
możliwie blisko gruntu. Biomasę należy usuwać poza teren
Parku, w miejscach gdzie jest to utrudnione biomasę należy
składować na obrzeżach polan.
182,22
Co 3-5 lat
Koszenie kosa ręczną lub kosiarkami mechanicznymi. Termin
koszenia w danym roku należy każdorazowo dostosować do
fenologii, tak aby umożliwić wysiew nasion maksymalnej ilości
gatunków oraz tak aby uwzględnić biologię gatunków ptaków
dla których łąki są siedliskami. Koszenie należy prowadzić
możliwie blisko gruntu. Biomasę należy usuwać poza teren
Parku, w miejscach gdzie jest to utrudnione biomasę należy
składować na obrzeżach polan.
41,24
Co 1-3 lat
Koszenie z pozostawieniem biomasy przy użyciu kosiarek
mechanicznych rozdrabniających pokos. Termin koszenia w
danym roku należy każdorazowo dostosować do fenologii, tak
aby umożliwić wysiew nasion maksymalnej ilości gatunków
oraz tak aby uwzględnić biologię gatunków ptaków dla których
łąki są siedliskami. Koszenie należy prowadzić możliwie blisko
gruntu.
42,12
Co 3-5 lat
Koszenie z pozostawieniem biomasy przy użyciu kosiarek
mechanicznych rozdrabniających pokos. Termin koszenia w
danym roku należy każdorazowo dostosować do fenologii, tak
aby umożliwić wysiew nasion maksymalnej ilości gatunków
oraz tak aby uwzględnić biologię gatunków ptaków dla których
łąki są siedliskami. Koszenie należy prowadzić możliwie blisko
gruntu.
218,52
Lp.
Zakres zadania
ochronnego –
rozmiar zadania
ochronnego (ha
powierzchni
manipulacyjnej)
Zakres zadania
ochronnego –
częstotliwość
wykonania zadania
ochronnego
ochronnego
341,14
5
Utrzymanie łąk i pastwisk
poprzez usuwanie drzew i
krzewów (dotyczy również
2000 kod: 6230, 6520, 7230)
8 m, 12 i, 14 k, 15 d, 16 h, 24 f, l, w, 25 b, h, 29 j, 32 x, 33 g, 37 s, 42 l,
79 n, o, 89 h, 91 f-h, 92 b, d, 118 m, 119 c, 121 c, d, i, 122 b, 123 h, i, 145
c, 155 g, 159 i, 160 i, k, n, 161 j, l, 162 l, 163 a, 170 d-g, 172 f-h, l, 175 gm, r, w, 178 c, f, g, m-p, s-y, 179 a, 180 g, 181 o-s, w-y, bx-dx, 188 f, 192
n, p, t, z 193 a, 194 d-k, n, 195 k-o, 196 c, r, 198 i, 200 k, 211 k, 214 g, i,
216 a, 224 i, j, n, 226 h, 227 a, c, 228 l, p, x, cx, 229 tx, 230 a, g, 234 b, d,
235 n, 236 f, 237 i, 238 a, d, 240 f, 242 d, 249 b, d, g, h, 251 f, j, 254 a,
256 i, j, 258 j, 259 h, i, 263 f, 264 g, 272 d, 273 c, 274 k, p, 275 h, l, 277
m, 280 g, 282 f, 290 c, d, k, 291 c, k, l, 292 h, i, 293 i, 294 f, i, k, m, t, x,
z, bx, fx, 295 b, 303 b-g, i, k, m, o, p, s, t, w, bx-dx, hx, 304 b, h, n, 340 f,
353 p, 355 h, i, 360 b, 361 a, 375 h, 391 f, 396 d,
Co 3-5 lat
Drzewa i krzewy należy usuwać piłą, siekierą lub sekatorem
przy samym gruncie, lub je wyrywać, w pierwszej kolejności na
obrzeżu polany, tak aby nie dopuścić do zmniejszenia się jej
powierzchni. Docelowo na samej polanie należy pozostawić
niewielkie biogrupy drzew i pojedyncze drzewa.
6
poprzez nawożenie
(koszarowanie, obornik)
8 m, 29 j, 33 g, 37 s, 79 n, o, 89 h, 118 m, 145 c, 161 j, l, 192 n, p, t, z 193
a, 194 d-k, n, 195 k-o, 196 c, 228 x, cx, 229 tx, 234 b, d, 235 n, 236 f, 272
d, 273 c, 290 k, 291 c, l, 292 h, i, 294 f, i, k, m, t, x, z, bx, fx, 295 b, 303
b-g, i, k, m, o, p, s-w, bx-dx, hx, 340 f, 360 b
Corocznie w innych
częściach
Prowadzenie koszarowania w sposób tradycyjny z
zachowaniem 4-letniego interwału w powrocie na to samo
miejsce.
145,56
7
poprzez wypas (dotyczy
8 m, 29 j, 33 g, 37 s, 79 n, o, 89 h, 118 m, 145 c, 161 j, l, 192 n, p, t, z 193
również siedlisk przyrodniczych a, 194 d-k, n, 195 k-o, 196 c, 228 x, cx, 229 tx, 234 b, d, 235 n, 236 f, 272
Natura 2000 kod: 6230, 6520 i
d, 273 c, 290 k, 291 c, l, 292 h, i, 294 f, i, k, m, t, x, z, bx, fx, 295 b, 303
siedlisk gatunków Natura 2000
b-g, i, k, m, o, p, s-w, bx,-dx, hx, 340 f, 360 b
kod: A215, 4014)
Corocznie
Prowadzenie wypasu owiec i krów z pozostawieniem 5-10%
powierzchni niewypasanej na każdej z polan, corocznie w innej
części polany. Obsada: 6 owiec przeliczeniowych na 1ha
(minimum 80% owiec) (maksymalne obciążenie pastwiska 100
owiec przeliczeniowych). Rozpoczęcie z wypasem przy
odroście przekraczającym 8 cm.
145,56
8
poprzez wypas (dotyczy
również siedlisk przyrodniczych
Natura 2000 kod: 6230, 6520 i
siedlisk gatunku Natura 2000
kod: A215)
Co 3-5 lat
Prowadzenie wypasu owiec i krów. Obsada: 6 owiec
przeliczeniowych na 1ha (minimum 80% owiec) (maksymalne
obciążenie pastwiska - 100 owiec przeliczeniowych).
Rozpoczęcie z wypasem przy odroście przekraczającym 8 cm.
10,91
9
Utrzymanie muraw poprzez
punktowe usuwanie drzew i
2000 kod: 5130, 6170 i siedlisk
gatunków Natura 2000 kod:
1902, 2094, 4109)
przy samym gruncie, lub wyrywać. na samej murawie należy
pozostawić różnej wielkości biogrupy drzew i krzewów.
79,6
159 i, 160 i, k, n, 162 l, 163 a, 200 k, 228 l, p, 230 a, g,
90 b, g, 107 m, 110 l, 113 a, 161 h, 162 c, h, 163 d, g, 166 f, g, l, 173 a, b,
Cały okres
d, 175 p, 176 a, b, m, 181 t, 195 b, 201 l, 204 n, 205 d, 211 o, 274 r, 293 c obowiązywania Planu
57/103
Zakres zadania
ochronnego –
rozmiar zadania
ochronnego (ha
powierzchni
manipulacyjnej)
Lp.
Zakres zadania
ochronnego –
częstotliwość
wykonania zadania
ochronnego
10
Utrzymanie torfowisk wysokich
siedliska przyrodniczego Natura
2000 kod: 7110)
91d, 130 d, 140 c, 147 m
Cały okres
obowiązywania Planu
11
Utrzymanie torfowisk wysokich
siedliska przyrodniczego Natura
2000 kod: 7110)
48 m, o
12
Intensyfikacja prowadzenia
kontroli przestrzegania
regulaminu udostępnienia Parku
Obszar ochrony czynnej
Cały okres
Regularne patrolowanie Parku, zwłaszcza: szlaków
turystycznych i ich sąsiedztwa, obszarów wykorzystywanych
dla uprawiania taternictwa, narciarstwa i zbieractwa.
Według
aktualnych
potrzeb
13
Określenie zasad składowania
drewna na polanach
Polany w obszarze ochrony czynnej
Cały okres
Określenie terminów składowania drewna (w okresie zalegania
pokrywy śnieżnej) i ilości składowanego drewna na polanach,
wyznaczenie okresowych składów drewna.
-
Cały okres
Utrzymanie otwartego lustra wody na 10% zbiornika. W razie
potrzeby należy stopniowo usuwać pło (nie od razu na całym
obwodzie) w miarę możliwości w miejscach, gdzie nie
występują cenne gatunki flory. W przypadku konieczności
usunięcia pła z miejsca występowania cennych gatunków flory
należy dokonać ich przeniesienia na nowo powstałą granicę
styku (pło-lustro wody).
14
Ograniczenie sukcesji
roślinności torfowiskowej
poprzez usuwanie nadmiaru pła
147 m
ochronnego
Usuwanie drzew i kosodrzewiny z 90% powierzchni wydzieleń.
przy samym gruncie, lub je wyrywać ręcznie.
3,27
Usuwanie drzew i kosodrzewiny z 30% powierzchni wydzieleń.
Cały okres
Drzewa należy usuwać piłą, siekierą lub sekatorem przy samym
gruncie, lub je wyrywać ręcznie.
3,04
58/103
0,7
D. ZAŁĄCZNIKI
D. ZAŁĄCZNIKI
1. Zestawienie formularzy do leśnych siedlisk przyrodniczych
NATURA 2000 BIESZCZADY PLC 180001
9110 KWAŚNE BUCZYNY (LUZULO-FAGION)
Nazwa stanowiska
Zbiorowisko roślinne
Opis siedliska na stanowisku
Powierzchnia płatów siedliska
Współrzędne geograficzne lub pkt z GPS początku i końca
transektu
Wymiary i nr transektu
Wysokość n.p.m.
TRANSEKT
Parametry/wskaźniki i ich opisy
Wartość parametru/wskaźnika
Ocena
Powierzchnia siedliska
Specyficzna struktura i funkcje
Charakterystyczna kombinacja florystyczna fitocenoz
Inwazyjne gatunki obce w podszycie i runie
Ekspansywne gatunki rodzime (apofity) w runie
Struktura pionowa i przestrzenna
roślinności
Wiek drzewostanu (udział starodrzewu)
Naturalne odnowienie drzewostanu
Gatunki obce geograficznie w drzewostanie
Udział gatunków pionierskich (wczesnosukcesyjnych) w
drzewostanie
Martwe drewno (łączne zasoby)
Martwe drewno leżące lub stojące >3 m długości i >50 cm
grubości
Zniszczenia runa i gleby związane
z pozyskaniem drewna
Inne zniekształcenia antropogeniczne
Perspektywy ochrony
Ocena ogólna
Powierzchnia siedliska o różnym stanie
zachowania na stanowisku
FV
U1
U2
59/103
D. ZAŁĄCZNIKI
Działalność człowieka
Kod
Nazwa działalności
Intensywność
Wpływ
Opis
Zdjęcia fitosocjologiczne należy wykonać na powierzchni 400 m 2 (20x20m)
Data:
Formularz wypełnił:
Informacje dodatkowe:
- fotografie: dokumentacja fotograficzna powinna dokumentować ogólny wygląd wydzielonego płatu siedliska przyrodniczego/stanowiska lub siedliska gatunku (co najmniej jedno zdjęcie) i skład
gatunkowy runa/istotny element siedliska lub stanowiska gatunku lub cechy pozwalającej na jego identyfikację (co najmniej jedno zdjęcie, w przypadku siedlisk przyrodniczych jeśli płat przekracza
1ha co najmniej dwa zdjęcia). Należy również udokumentować każde miejsce wykonania zdjęcia fitisocjologicznego (co najmniej dwa zdjęcia: jedno – fragment płatu, gdzie wykonano zdjęcie, drugie
– typowy obraz runa). Ostateczna liczba miejsc należy do u znania eksperta. Numery i opisy wykonywanych zdjęć powinny być przywiązane do warstwy punktowej wskazującej dokładne miejsce ich
wykonania (1 pkt = 1 fotografia), punkty mogą być położone bardzo blisko siebie.
Pkt. GPS
60/103
Opis fotografii
Nr fotografii
D. ZAŁĄCZNIKI
9130 ŻYZNE BUCZYNY (DENTARIO GLANDULOSAE-FAGENION, GALIO ODORATI-FAGENION)
Nazwa stanowiska
transektu
Wysokość n.p.m.
TRANSEKT
Ocena
Charakterystyczna kombinacja florystyczna runa
Gatunki dominujące w poszczególnych warstwach
fitocenozy
Udział w drzewostanie gatunków buczynowych
Gatunki obce ekologicznie w drzewostanie
Gatunki obce geograficznie w drzewostanie i podroście
Martwe drewno (łączne zasoby)
grubości*
Próg grubości może być obniżany do 30 cm gdy z przyczyn
naturalnych drzewa nie dorastają do 50 cm grubości
Wiek drzewostanu (obecność starodrzewu)
Struktura pionowa i przestrzenna roślinności
Ekspansywne gatunki rodzime (apofity) w runie; w tym
gatunki porębowe, w tym trzcinnik piaskowy, jeżyny
Zniszczenia runa i gleby związane z pozyskaniem drewna
Inne zniekształcenia (rozjeżdżenie, wydeptanie,
zaśmiecenie)
Stan kluczowych dla różnorodności biologicznej gatunków
lokalnie typowych dla siedliska (wskaźnik fakultatywny,
stosować tylko, gdy są odpowiednie dane)
Perspektywy ochrony
Ocena ogólna
FV
U1
U2
61/103
D. ZAŁĄCZNIKI
Kod
Intensywność
Wpływ
Opis
Data:
– typowy obraz runa). Ostateczna liczba zdjęć należy do u znania eksperta. Numery i opisy wykonywanych zdjęć powinny być przywiązane do warstwy punktowej wskazującej dokładne miejsce ich
Pkt. GPS
62/103
Opis fotografii
Nr fotografii
D. ZAŁĄCZNIKI
9170 GRĄD ŚRODKOWOEUROPEJSKI I SUBKONTYNENTALNY (GALIO-CARPINETUM I TILIO-CARPINETUM)
Nazwa stanowiska
transektu
Wysokość n.p.m.
TRANSEKT
Ocena
Powierzchnia zajęta przez siedlisko na transekcie
Charakterystyczna kombinacja florystyczna fitocenoz
Ekspansywne gatunki rodzime w runie
Struktura pionowa i przestrzenna roślinności
Wiek drzewostanu (udział starodrzewu)
Gatunki obce geograficznie w drzewostanie
grubości
Zniszczenia runa i gleby związane
z pozyskaniem drewna
Inne zniekształcenia antropogeniczne
Perspektywy ochrony
Ocena ogólna
FV
U1
U2
Kod
Intensywność
Wpływ
Opis
63/103
D. ZAŁĄCZNIKI
Data:
Pkt. GPS
64/103
Opis fotografii
Nr fotografii
D. ZAŁĄCZNIKI
9180 JAWORZYNY I LASY KLONOWO-LIPOWE NA STROMYCH STOKACH I ZBOCZACH (TILIO PLATHYPHYLLIS-ACERION PSEUDOPLATANI)
Nazwa stanowiska
transektu
Wysokość n.p.m.
TRANSEKT
Ocena
Powierzchnia siedliska na stanowisku
Gatunki
charakterystyczne
Gatunki dominujące
Obce gatunki inwazyjne
Rodzime gatunki ekspansywne
roślin zielnych
Gatunki ziołoroślowe
i nitrofilne
Struktura drzewostanu
Pionowa struktura
roślinności
Gatunki obce w drzewostanie
Naturalne odnowienie
drzewostanu
Przekształcenia
związane
z użytkowaniem
Perspektywy ochrony
65/103
D. ZAŁĄCZNIKI
Ocena ogólna
FV
U1
U2
Kod
Intensywność
Wpływ
Opis
Data:
Pkt. GPS
66/103
Opis fotografii
Nr fotografii
D. ZAŁĄCZNIKI
91D0 BORY I LASY BAGIENNE
Nazwa stanowiska
Współrzędne geograficzne lub pkt z GPS początku i końca transektu
Wysokość n.p.m.
TRANSEKT
Ocena
parametru/wskaźnika
Gatunki
charakterystyczne
Gatunki dominujące
Obce gatunki
inwazyjne w runie
Rodzime gatunki
ekspansywne roślin zielnych
Uwodnienie
Wiek drzewostanu
Gatunki obce w geograficznie
w drzewostanie
Gatunki obce ekologicznie
w drzewostanie
grubości
Próg grubości obniżany do 30 cm gdy z przyczyn naturalnych
drzewa nie dorastają do
50 cm grubości
drzewostanu
Występowanie mchów
torfowców
Występowanie
charakterystycznych
krzewinek
Pionowa struktura
roślinności
Zniszczenia runa i gleby
związane z pozyskaniem
drewna
Inne zniekształcenia
Stan kluczowych
dla różnorodności
biologicznej gatunków
lokalnie typowych
dla siedliska
Perspektywy ochrony Oceniając perspektywy ochrony siedliska w przyszłości, należy zwrócić uwagę, jaka gospodarka jest w nim prowadzona oraz jakie zapisy w planie
urządzenia lasu zostały zaproponowane w poszczególnych płatach siedliska.
Szczególne znaczenie ma podejście zarządcy terenu do warunków wodnych
(praktyka odwadniania i oczyszczania rowów odwadniających, czy te przeciwnie
. dążenie do zatrzymania wody w lesie i blokowania rowów w borach
bagiennych). Na terenach gdzie wykonano inwentaryzację przyrodniczą
(w tym Lasy Państwowe) należy sprawdzić prawidłowo identyfikację siedliska
. może to mieć duże znaczenie dla jego ochrony w przyszłości.
Ocena ogólna
FV
U1
U2
Parametr/Wskaźnik
na stanowisku
Gatunki
charakterystyczne
Gatunki dominujące
Właściwy
FV
Nie zmniejsza się,
nie jest antropogenicznie
pofragmentowana
Niezadowalający
U1
Wykazuje powolny trend
spadkowy (nie uwzględnia
spadku w wyniku
celowego odtwarzania
bezleśnych torfowisk!)
lub jest antropogenicznie
pofragmentowana
Obecnych >60% listy
Obecnych 30-60% listy
gatunków charakterystycznych
We wszystkich
We wszystkich warstwach
warstwach dominują
dominują te gatunki,
gatunki, które dominują
które dominują w
w .naturalnym.
.naturalnym. zbiorowisku
zbiorowisku roślinnym,
roślinnym, ale
a stosunki ilościowe ich
zachwiane stosunki
dominacji są naturalne
ilościowe
Zły
U2
Wykazuje szybki trend
spadku w wyniku
lub jest silnie antropogenicznie
pofragmentowana
Obecnych <30% listy
W jednej lub więcej
warstw dominuje gatunek
inny, niż zwykle
w naturalnym zbiorowisku
roślinnym
67/103
D. ZAŁĄCZNIKI
Obce gatunki
inwazyjne w runie
Brak
Obecny najwyżej 1
gatunek, nieliczny - sporadyczny
Rodzime gatunki
Brak
Uwodnienie
Właściwe,”bagienne”
uwodnienie
>20% udział objętość.
drzew starszych niż
100 lat
Obecne lecz najwyżej
1 gatunek, nie bardzo
silnie ekspansywny
Nieco przesuszone
Więcej niż1 gatunek,
lub nawet 1 gatunek
liczny
Więcej niż1 gatunek,
albo 1 gatunek bardzo
silnie ekspansywny
Silnie przesuszone
<1% i nie
odnawiające się
<20% udział drzew
starszych niż100 lat,
ale >50% udział drzew
starszych niż 50 lat
<10% i nie
odnawiające się
<20% udział drzew
starszych niż100 lat
i < 50% udział drzew
starszych niż50 lat
>10%
lub odnawiające się
> 3 szt. / ha
1-3 szt. / ha
< 1 szt. /ha
<10%
<30%
>30%
Wiek drzewostanu
Gatunki obce w geograficznie
w drzewostanie
Gatunki obce ekologicznie
w drzewostanie
Martwe drewno leżące lub stojące >3 m
długości i >50 cm grubości
Próg grubości obniżany do 30 cm gdy z przyczyn
naturalnych drzewa nie dorastają do
50 cm grubości
drzewostanu
Występowanie mchów
torfowców
Występowanie
charakterystycznych
krzewinek
Pionowa struktura
roślinności
Zniszczenia runa i gleby
związane z pozyskaniem
drewna
Dominują w runie, normalne
zróżnicowanie
gatunkowe
Występują z .normalną.
Obfitością (uwzględnić
lokalną specyfikę !)
Naturalna, zróżnicowana
Brak
Brak
Stan kluczowych dla różnorodności biologicznej Stan wszystkich gatunków właściwy (FV)
gatunków lokalnie typowych dla siedliska
(wskaźnik fakultatywny, stosować tylko, gdy są
odpowiednie dane)
Ogólnie struktura
Wszystkie wskaźniki kardynalne oceniono na
i funkcje
FV, pozostałe wskaźniki w większości
przynajmniej na U1
Obniżone pokrycie albo
różnorodność gatunkowa
Brak lub bardzo niskie
pokrycie
Występują skąpo
Zupełnie brak
Antropogenicznie zmieniona,
lecz zróżnicowana
Nieliczne ślady, naruszony
<1% powierzchni
terenu, liczby drzew
Występują, lecz mało
znaczące
Stan niektórych gatunków niezadowalający (U1)
Antropogenicznie ujednolicona
Stan niektórych gatunków zły (U2)
Wszystkie wskaźniki kardynalne oceniono
przynajmniej na U1
Jeden lub więcej wskaźników kardynalnych
oceniono na U2
Znaczące, obejmujące
>1% powierzchni terenu,
liczby drzew itp.
Silne
Wskaźniki kardynalne
Gatunki charakterystyczne
Inwazyjne gatunki obce w runie
Uwodnienie
Występowanie mchów torfowców (tylko w sosnowych borach bagiennych)
Kod
Intensywność
Wpływ
Opis
Data:
Pkt. GPS
68/103
Opis fotografii
Nr fotografii
D. ZAŁĄCZNIKI
91E0 ŁĘGI WIERZBOWE, TOPOLOWE, OLSZOWE I JESIONOWE (SALICETUM ALBAE, POPULETUM ALBAE. ALNENION GLUTINOSO-INCANAE, OLSY ŹRÓDLISKOWE)
Nazwa stanowiska
transektu
Wysokość n.p.m.
TRANSEKT
Ocena
Gatunki
charakterystyczne
Gatunki dominujące
Gatunki obce
geograficznie w drzewostanie
Ekspansywne gatunki rodzime
(apofity) w runie
Martwe drewno
Martwe drewno wielkowymiarowe (leżące lub stojące > 3 m
długości
i >50 cm średnicy)
Naturalność koryta rzecznego
(stosować tylko,jeżeli występowanie łęgu jest związane z
ciekiem)
Reżim wodny w tym
rytm zalewów, jeżeli występują)
Wiek drzewostanu
Pionowa struktura roślinności
drzewostanu
Zniszczenia runa i gleby związane z pozyskaniem
drewna
Stan kluczowych
dla różnorodności
biologicznej gatunków
lokalnie typowych
dla siedliska
Perspektywy ochrony Oceniając perspektywy ochrony siedliska w przyszłości , należy zwrócić uwagę czy płaty siedliska są formalnie lasem , czy też zadrzewieniem i w
czyim
znajdują się zarządzie? Czy nie ma zagrożenia wycięciem łęgów, np. w ramach ochrony przeciwpowodziowej? Jeżeli łęg z formalnego punktu widzenia jest lasem , to jaka
gospodarka jest w nim prowadzona oraz jakie zapisy w planie urządzenia lasu zostały
zaproponowane w poszczególnych płatach siedliska na terenach gdzie wykonano inwentaryzację przyrodniczą (w tym Lasy Państwowe) należy sprawdzić prawidłowość
identyfikacji siedliska może to mieć duże znaczenie dla jego ochrony w przyszłości.
Dla oceny perspektyw zachowania siedliska w przyszłości duże znaczenie mają także plany ewentualnych inwestycji hydrotechnicznych.
Ocena ogólna
FV
U1
U2
Parametr/Wskaźnik
na stanowisku
Gatunki
charakterystyczne
Gatunki dominujące
Gatunki obce
geograficznie w drzewostanie
Właściwy
FV
Nie zmniejsza się,
pofragmentowana
Niezadowalający
U1
spadku w wyniku
lub jest antropogenicznie
pofragmentowana
Kombinacja florystyczna
typowa dla łęgu
zubożona, lecz oparta
na gatunkach typowych
dla łęgu
We wszystkich warstwach dominuj
We wszystkich warstwach
gatunki typowe dla
dominują gatunki
siedliska, przy czym
typowe dla siedliska, przy
są naturalne stosunki
czym są zaburzone relacje ilościowe
ilościowe (nie ma
(dominacja facjalna)
dominacji facjalnej
<1% i nie odnawiające się
<10% i nie odnawiające
się
Obecny najwyżej 1
gatunek, nieliczny sporadyczny
Więcej niż 1 gatunek, lub
nawet 1
gatunek jeżeli liczny
Zły
U2
spadku w wyniku
pofragmentowana
zdominowana przez
gatunki niełęgowe, a łąkowe lub ruderalne
W jednej lub więcej
warstw dominuje gatunek
obcy dla naturalnego
zbiorowiska
roślinnego
>10% lub spontanicznie
odnawiające się niezależnie od udziału
Facjalna dominacja
gatunku obcego
69/103
D. ZAŁĄCZNIKI
Ekspansywne gatunki rodzime
(apofity) w runie
Nie bardzo silnie
ekspansywne
Silnie ekspansywne, lecz
nie ograniczające różnorodności runa
Martwe drewno
Martwe drewno wielkowymiarowe (leżące lub stojące
> 3 m długości
i >50 cm średnicy)
Próg grubości obniżany do 30 cm gdy z
przyczyn naturalnych drzewa nie dorastają do
50 cm grubości
Naturalność koryta rzecznego
(stosować tylko,jeżeli występowanie łęgu jest
związane z ciekiem)
>20m3/ha
> 5 szt. / ha
10-20 m3/ha
3-5 szt. / ha
Brak regulacji lub ciek
zupełnie zrenaturalizowany
po dawniejszej regulacji
Regulacja wykonana
metodami miękkimi ,
z zachowaniem cech
hydromorfologicznych
cieku naturalnego
Dynamika zalewów
i przewodnienie podłoża
obniżone w stosunku do
normalnego
Regulacja zmieniająca
rytm zalewów lub regulacja
zupełnie zmieniająca linię cieku. Istnienie
urządzeń piętrzących
zmieniających reżim cieku
Zupełny brak zalewów
lub zupełnie przesuszone
podłoże
<20% udział drzew
starszych niż 100 lat,
ale >50% udział drzew
Antropogenicznie zmieniona,
lecz zróżnicowana
Tak, lecz pojedyncze
<20% udział drzew
i < 50% udział drzew
Antropogenicznie
ujednolicona
Brak
Reżim wodny w tym
rytm zalewów, jeżeli występują)
Wiek drzewostanu
Pionowa struktura roślinności
drzewostanu
Zniszczenia runa i gleby związane z pozyskaniem
drewna
Dynamika zalewów
i przewodnienie
podłoża normalne
z punktu widzenia
odpowiedniego ekosystemu
/ zbiorowiska roślinnego
>20% udział objętość.
drzew starszych niż
100 lat
Naturalna,
zróżnicowana
Tak, obfite
Facjalnie dominujące
w sposób ograniczający
różnorodność runa
<10m3/ha
< 3 szt. /ha
Brak
Nieliczne ślady, naruszone
Znaczące, obejmujące
<1% powierzchni
>1% powierzchni terenu,
terenu, liczby drzew
liczby drzew itp.
Brak
Silne
znaczące
Stan kluczowych dla różnorodności biologicznej Stan wszystkich gatunków właściwy (FV) Stan niektórych gatunków niezadowalający
Stan niektórych gatunków zły (U2)
gatunków lokalnie typowych dla siedliska (wskaźnik
(U1)
fakultatywny, stosować tylko, gdy są odpowiednie
dane)
Ogólnie struktura
Wszystkie wskaźniki kardynalne
Wszystkie wskaźniki kardynalne oceniono Jeden lub więcej wskaźników kardynalnych oceniono
i funkcje
oceniono na FV, pozostałe wskaźniki w
przynajmniej na U1
na U2
większości przynajmniej na U1
Gatunki dominujące
Martwe drewno
Reżim wodny
Kod
Intensywność
Wpływ
Opis
Data:
Pkt. GPS
70/103
Opis fotografii
Nr fotografii
D. ZAŁĄCZNIKI
9410 GÓRSKIE BORY ŚWIERKOWE (PICEION ABIETIS – ZBIOROWISKA GÓRSKIE)
Nazwa stanowiska
transektu
Wysokość n.p.m.
TRANSEKT
Ocena
Charakterystyczne kombinacje
florystyczne
Ekspansja krzewów
i podrostu drzew
Ekspansywne gatunki
obce w podszycie i runie
Ekspansywne gatunki
rodzime (apofity) w runie
(rozjeżdżanie, wydeptanie,
zaśmiecanie)
Martwe drewno
Martwe drewno leżące
lub stojące >3 m długości
i >50 cm grubość
drzewostanu
Obecność kornika. posusz
czynny
Perspektywy ochrony
Ocena ogólna
FV
U1
U2
Parametr/Wskaźnik
Właściwy
FV
Niezadowalający
U1
Zły
U2
na stanowisku
Nie zmniejsza się,
pofragmentowana
spadkowy
spadkowy
pofragmentowana
Charakterystyczne kombinacje
florystyczne
Wśród gatunków o
ilościowości 2 i więcej
występują tylko gatunki
typowe dla tego siedliska
przyrodniczego
Wśród gatunków o ilościowości
2 i więcej występuje
jeden gatunek, który nie
jest typowy dla tego siedliska
przyrodniczego.
Wśród gatunków o ilościowości
2 i więcej występuje
więcej niż jeden
gatunek, który nie jest
typowy dla tego siedliska
przyrodniczego.
Ekspansywne gatunki
obce w podszycie i runie
Brak gatunków obcych
Występują gatunki obce,
ale sporadycznie, ich
pokrycie nie przekracza 10 % badanej
powierzchni.
Ekspansywne gatunki
obce występują na
powierzchni większej niż
10 %.
Ekspansywne gatunki
rodzime (apofity) w runie
Co najwyżej pojedynczo.
Udział podwyższony, lecz
nie bardzo ekspansywne
Silnie ekspansywne
Brak gatunków obcych
Występują gatunki obce,
ale sporadycznie i nie
wpływają na funkcje
ekosystemu.
Występuje inwazyjny
gatunek obcy, a jego
rozprzestrzenianie się
wpływa na funkcje ekologiczne
siedliska.
(rozjeżdżanie, wydeptanie,
zaśmiecanie)
Brak.
znaczące.
Silne.
Martwe drewno
>20m3/ha
10-20 m3/ha
<10m3/ha
Martwe drewno leżące
lub stojące >3 m długości
i >50 cm grubość
Próg grubości obniżany
do 30 cm gdy z przyczyn
naturalnych drzewa nie dorastają
do 50 cm grubości
>5 szt./ha
3-5 szt./ha
<3 szt./ha
drzewostanu
Tak, obfite, reagujące
na luki i prześwietlenia
Tak, ale pokrycie odnowienia niewielkie.
Brak
Obecność kornika. posusz
Brak
Pojedyncze drzewa w
Znaczący udział posuszu
71/103
D. ZAŁĄCZNIKI
czynny
Ogólnie struktura
i funkcje
przynajmniej na U1
transekcie i jego okolicy.
w drzewostanie
przynajmniej na U1
oceniono na U2
Gatunki typowe
Kod
Intensywność
Wpływ
Opis
Data:
Pkt. GPS
72/103
Opis fotografii
Nr fotografii
D. ZAŁĄCZNIKI
2. Zestawienie formularzy do nieleśnych siedlisk przyrodniczych
3220 PIONIERSKA ROŚLINNOŚĆ NA KAMIEŃCACH GÓRSKICH POTOKÓW
Nazwa stanowiska
transektu
Wysokość n.p.m.
TRANSEKT
Ocena
Szerokość kamieńców
Pokrycie kamieńców
przez roślinność zielną
Wysokość warstwy zielnej
Gatunki ekspansywnych
roślin zielnych
Gatunki krzewów
Zwarcie krzewów na transekcie
Udział gatunków drzewiastych
w płacie siedliska (powyżej 1,5-2 m wys.)
Obecność kompleksu
siedlisk nadrzecznych: 3220, 3230, 3240, 91E0
Perspektywy ochrony Ocenie podlegają możliwości ochrony siedliska i utrzymania go w stanie nie pogorszonym, przy analizie możliwych do wyobrażenia czynników
realnie oddziałujących na siedlisko w najbliższej przyszłości. Pod uwagę brany jest aktualny stan ochrony (obecność na obszarze chronionym i reżim ochronny),
realizowany sposób ochrony przeciwpowodziowej lub ew. użytkowania gospodarczego oraz istniejące plany regulacji rzek.
Ocena ogólna
zachowania
na stanowisku
FV
U1
U2
Parametr/Wskaźnik
Właściwy
FV
Niezadowalający
U1
Zły
U2
Powierzchnia
kamieńców na transekcie
Nie podlega zmianom
lub zwiększa się, na ogół
ok. >5 a (>25% powierzchni transektu)
Inne kombinacje,
powierzchnia zwykle
w zakresie -.5 a (10.25%
powierzchni transektu)
Wyraźny spadek
powierzchni siedliska
w porównaniu z wcześniejszymi
badaniami lub
podawanymi wliteraturze,
ok. <2 a (mniej niż 10%
powierzchni transektu)
Szerokość kamieńców
>7-8 m
2-7 m
Brak lokalnie, lub <2 m
Pokrycie
kamieńców przez roślinność zielną
<30%
30-60%
>60%
Wysokość warstwy zielnej
<25-30 cm
30-50 cm
>50 cm
Gatunki
ekspansywnych
roślin zielnych
Brak lub pojedyncze
osobniki
Kępy niewielkie lub
rozproszone osobniki na
całym transekcie
Masowe występowanie
Brak
Pojedyncze lub w niewielkich kępach, jeden
gatunek;
Łanowe występowanie jednego gatunku lub
kilku
Gatunki krzewów
Gatunki wierzb rodzimych,
charakterystycznych dla
Salici-Myricarietum; olsza szara
Gatunki związane z Salici
purpureae, łęgami lub
grądami i in. siedliskami
leśnym
Gatunki z nasadzeń i/lub
obce
Zwarcie krzewów
na transekcie
Brak, tylko młode lub
pojedyncze osobniki
Kępy lub rozproszone
pojedyncze osobniki na
Masowe występowanie,
zwłaszcza w dużych kępach
73/103
D. ZAŁĄCZNIKI
całej przestrzeni
Udział gatunków
drzewiastych
(powyżej 1,5 m wys.)
Brak lub pojedyncze
osobniki
Pojedyncze kępy lub
rozproszone pojedynczo
osobniki na całej przestrzeni
Masowe występowanie,
zwłaszcza osobników rozrośniętych
Obecność
kompleksu siedlisk
nadrzecznych: 3220,
3230, 3240, 91E0
Minimum trzy typy siedlisk;
dobrze wykształcone
Przynajmniej dwa typy
siedlisk, przynajmniej
jedno z nich dobrze wykształcone
Brak lub jedno z siedlisk
Ogólnie struktura
i funkcje
Wszystkie wskaźniki
kardynalne oceniono na
FV, pozostałe wskaźniki
przynajmniej na U1.
oceniono przynajmniej na
U1, z pozostałych maksymalnie dwa na U2.
Jeden lub więcej wskaźnik
ów kardynalnych
oceniono na U2.
. Zwarcie krzewów na transekcie
. Gatunki ekspansywnych roślin zielnych
. Obce gatunki inwazyjne
. Obecność kompleksu siedlisk nadrzecznych: 3220, 3230, 3240, 91E0
Kod
Intensywność
Wpływ
Opis
Data:
– typowy obraz runa). Ostateczna liczba zdjęć należy do uznania eksperta. Numery i opisy wykonywanych zdjęć powinny być przywiązane do warstwy punktowej wskazującej dokładne miejsce ich
Pkt. GPS
74/103
Opis fotografii
Nr fotografii
D. ZAŁĄCZNIKI
4060 WYSOKOGÓRSKIE BORÓWCZYSKA BAŻYNOWE (EMPETRO-VACCINIETUM)
Nazwa stanowiska
transektu
Wysokość n.p.m.
TRANSEKT
Ocena
Gatunki dominujące w tym ekspansja borówki czarnej
Vaccinium myrtillus
Ekspansja kosodrzewiny
Pinus mugo
Zniszczenia mechaniczne
Perspektywy ochrony W ocenie perspektyw ochrony należy brać pod uwagę dłuższą perspektywę czasową oraz szereg czynników, których negatywne oddziaływanie na
siedlisko może się kumulować. Do najpoważniejszych zagrożeń krótkofalowych należy bezpośrednie oddziaływanie człowieka poprzez wydeptywanie poszczególnych
płatów. Zagrożenie takie stwierdzono w większości monitorowanych stanowisk i lokalnie może ono stwarzać istotny problem prowadzący do znaczącego pogorszenia
stanu siedliska.
Do istotnych zagrożeń długofalowych należy zaliczyć czynniki oddziałujące w skali
ponadlokalnej, takie jak zanieczyszczenie powietrza tlenkami azotu powodujące eutrofizację
płatów siedliska oraz fluktuacje klimatyczne. Zmiany zachodzące pod wpływem
tych czynników będą jednak dostrzegalne dopiero w dłuższych okresach czasowych.
Ocena ogólna
zachowania
na stanowisku
FV
U1
U2
Parametr/Wskaźnik
Właściwy
FV
Niezadowalający
U1
Zły
U2
na stanowisku
Nie podlega zmianom
lub zwiększa się.
Spadek powierzchni zajmowanej
przez siedlisko
nie większy niż 5%.
Spadek powierzchni siedliska o więcej niż 5%
w porównaniu z wcześniejszymi badaniami lub
podawanymi w literaturze.
Występowanie gatunków typowych dla
siedliska >5% pokrycia
Występowanie gatunków
typowych dla siedliska
2-5% pokrycia.
Występowanie gatunków
typowych dla siedliska <2% pokrycia
Gatunki dominujące w tym ekspansja
borówki czarnej
Vaccinium myrtillus
Poniżej 50%
50-70%
Powyżej 70%
Pinus mugo
Przyjęto, że udział nie
większy niż 30% nie zaburza struktury i
funkcji siedliska
Udział 30% - 50%
Udział >50%
Brak śladów
antropopresji
Pojedyncze ślady pobytu
człowieka
Intensywna antropopresja
Ogólnie struktura
i funkcje
przynajmniej na U1.
ów kardynalnych
oceniono na U2.
. Gatunki charakterystyczne
. Gatunki dominujące, w tym ekspansja borówki czarnej Vaccinium myrtillus
. Zniszczenia mechaniczne
Kod
Intensywność
Wpływ
Opis
Zdjęcia fitosocjologiczne należy wykonać na powierzchni 100 m2 (10x10m)
Data:
75/103
D. ZAŁĄCZNIKI
Pkt. GPS
76/103
Opis fotografii
Nr fotografii
D. ZAŁĄCZNIKI
4080 SUBALPEJSKIE ZAROŚLA WIERZBY LAPOŃSKIEJ LUB WIERZBY ŚLĄSKIEJ (SALICETUM LAPPONUM, SALICETUM SILESIACEAE)
Nazwa stanowiska
transektu
Wysokość n.p.m.
TRANSEKT
Ocena
Występowanie
w warstwie krzewów
wierzby lapońskiej
lub wierzby śląskiej
wierzby lapońskiej lub śląskiej
Charakterystyczna
kombinacja gatunków
Gatunki dominujące
w tym ekspansja borówki czarnej i śmiałka darniowego
Perspektywy ochrony W ocenie perspektyw ochrony należy brać pod uwagę dłuższą perspektywę czasową oraz szereg czynników, których negatywne oddziaływanie na
siedlisko może się kumulować. Do najpoważniejszych zagrożeń krótkofalowych może należeć bezpośrednie oddziaływanie człowieka poprzez wydeptywanie
poszczególnych płatów lub też prowadzenie w ich sąsiedztwie zjazdowych tras narciarskich, a także nadmierne zagęszczenia zwierzyny płowej. Do istotnych zagrożeń
długofalowych należy zaliczyć czynniki oddziałujące w skali ponadlokalnej, takie jak zanieczyszczenie powietrza
tlenkami azotu powodujące eutrofizację płatów siedliska oraz fluktuacje klimatyczne.
Zmiany zachodzące pod wpływem tych czynników będą jednak dostrzegalne dopiero
w dłuższych okresach czasowych.
Ocena ogólna
zachowania
na stanowisku
FV
U1
U2
Parametr/Wskaźnik
Właściwy
FV
Niezadowalający
U1
Zły
U2
na stanowisku
Nie podlega zmianom
lub zwiększa się.
Spadek powierzchni zajmowanej
przez siedlisko
nie większy niż 5%.
Spadek powierzchni siedliska o więcej niż 5%
w porównaniu z wcześniejszymi badaniami lub
Występowanie
w warstwie krzewów
wierzby lapońskiej
lub wierzby śląskiej
Występowanie wierzb typowych
dla siedliska >30%
w warstwie krzewów.
Występowanie wierzb
typowych dla siedliska
10-30% w warstwie
krzewów.
Występowanie wierzb
typowych dla siedliska <10% pokrycia.
wierzby lapońskiej lub śląskiej
Występuje . Powyżej 0,5% udziału w runie.
Występuje tylko sporadycznie.
Nie występuje.
Udział ziołoroślowych lub
typowych dla siedliska gatunków warstwy
zielnej mniejszy niż 10%.
Charakterystyczna
kombinacja gatunków
Zgodna z opisem podtypów
i form geograficznych
Udział ziołoroślowych
lub typowych dla siedliska gatunków warstwy
zielnej mniejszy niż 50%.
Gatunki dominujące
w tym ekspansja borówki czarnej i śmiałka
darniowego
Udział gatunku dominującego
w runie poniżej 50%.
w runie 50-70%.
w runie powyżej 70%.
Przyjęto, że udział nie większy niż 30% nie
zaburza struktury i funkcji siedliska.
Udział 30% - 50%.
Udział >50%.
Brak śladów antropopresji
i zniszczeń mechanicznych.
Pojedyncze ślady zniszczeń
mechanicznych lub
pobytu człowieka.
Intensywna antropopresja
lub zniszczenia powodowane
przez zwierzynę płową.
Ogólnie struktura
i funkcje
przynajmniej na U1.
ów kardynalnych
oceniono na U2.
. Występowanie w warstwie krzewów wierzby lapońskiej lub wierzby śląskiej
77/103
D. ZAŁĄCZNIKI
. Naturalne odnowienie wierzby lapońskiej lub śląskiej
. Charakterystyczna kombinacja gatunków
Kod
Intensywność
Wpływ
Opis
Data:
Pkt. GPS
78/103
Opis fotografii
Nr fotografii
D. ZAŁĄCZNIKI
6150 WYSOKOGÓRSKIE MURAWY ACYDOFILNE (JUNCION TRIFIDI) I BEZWAPIENNE WYLEŻYSKA ŚNIEŻNE (SALICION HERBACEAE)
Nazwa stanowiska
transektu
Wysokość n.p.m.
TRANSEKT
Ocena
Ekspansja borówki czarnej
Vaccinium myrtillus
Ekspansja krzewów
i podrostu drzew
Gatunki ekspansywne
Procent powierzchni zajęty przez siedlisko na
transekcie
Występowanie śmiałka
pogiętego
Deschampsia flexuosa
Zniszczenia
mechaniczne
Perspektywy ochrony Ocena realnych możliwości utrzymania siedliska we właściwej kondycji, uwzględniająca Jego obecny stan zachowania oraz czynniki mogące na
nie oddziaływać w najbliższej przyszłości.
Ocena ogólna
FV
U1
U2
Parametr/Wskaźnik
Właściwy
FV
Niezadowalający
U1
Zły
U2
na stanowisku
Nie podlega zmianom lub zwiększa się
Niewielki spadek powierzchni siedliska
Wyraźny spadek powierzchni siedliska w
porównaniu z wcześniejszymi badaniami lub
danymi w literaturze
Ekspansja borówki czarnej
Vaccinium myrtillus
<10%
10-50%
>50%
Ekspansja krzewów
i podrostu drzew
<10%
10-5%
>25%
>5
3-5
<3
Gatunki ekspansywne
Brak lub nieliczne,
o pokryciu <10%.
Łączne pokrycie 10-50%.
Łączne pokrycie >50%.
Zupełny brak.
Pojedyncze osobniki tylko
jednego gatunku o pokryciu <10%.
Kilka gatunków lub tylko
jeden gatunek, jeśli jego pokrycie w transekcie
wynosi >10%.
Procent powierzchni zajęty przez siedlisko na
transekcie
>75
50-75
<50
Występowanie śmiałka
pogiętego
Deschampsia flexuosa
<10%
10-25%
>25%
Zniszczenia
mechaniczne
Brak zniszczeń (nie
uwzględnia się zniszczeń
związanych z procesami
geomorfologicznymi).
Pojedyncze ślady antropopresji
na niewielkiej
powierzchni, np. w postaci jednej lub najwyżej
kilku mało uczęszczanych ścieżek.
Zniszczenia dotyczą ponad
25% powierzchni transektu
Ogólnie struktura
i funkcje
przynajmniej na U1
przynajmniej na U1
oceniono na U2
79/103
D. ZAŁĄCZNIKI
. Gatunki ekspansywne
. Ekspansja krzewów i podrostu drzew
Kod
Intensywność
Wpływ
Opis
Data:
Pkt. GPS
80/103
Opis fotografii
Nr fotografii
D. ZAŁĄCZNIKI
6230 GÓRSKIE I NIŻOWE MURAWY BLIŹNICZKOWE (NARDETALIA)
Nazwa stanowiska
transektu
Wysokość n.p.m.
TRANSEKT
Ocena
Gatunki
charakterystyczne
Gatunki dominujące
Bogactwo gatunkowe
Rodzime gatunki ekspansywne roślin zielnych
Ekspansja krzewówi podrostu drzew
Eutrofizacja
Struktura przestrzenna
płatów siedliska
Perspektywy ochrony Ocenie powinny podlega realne możliwości zachowania właściwego stanu siedliska oraz poprawy stanu niewłaściwego. W opisie należy umieścić
informację
na temat potencjalnych zabiegów ochronnych dla zachowania bądź poprawy stanu siedliska. Z reguły murawy bliźniczkowe nie są przedmiotem specjalnych działań
ochrony
czynnej, nawet jeśli leżą na obszarach chronionych. Rzadko też istnieją realne szanse na ich użytkowanie pasterskie. Dlatego oceniając możliwości ochrony tego siedliska i
utrzymania go w stanie niepogorszonym w najbliższej przyszłości, oprócz aktualnego stanu ochrony (obecność na obszarze chronionym, znane zapisy w planach i
operatach ochrony), oddziaływania czynników biotycznych i antropogenicznych, należy uwzględnić również stan zachowania siedliska. Wysokie oceny dla parametrów:
.”Powierzchnia siedliska.”oraz „Specyficzna struktura i funkcje”. powinny rzutować na wyższą ocenę.”Perspektyw ochrony.”.
Ocena ogólna
FV
U1
U2
Parametr/Wskaźnik
Właściwy
FV
Niezadowalający
U1
Zły
U2
na stanowisku
Nie podlega zmianom
lub zwiększa się
Inne kombinacje
Wyraźny spadek
badaniami lub podawanymi w literaturze
Gatunki
charakterystyczne
Proponowane orientacyjne zakresy:
>6 gatunków charakterystycznych
i wyróżniających
4-6 gat. charakterystycznych
i wyróżniających
<4 gat. charakterystycznych
i wyróżniających
Gatunki dominujące
Do wykalibrowania
w przyszłości, wstępnie
proponowane zakresy:
% pokrycia bliźniczki
psiej trawki Nardus stricta w transekcie >50%
Procent pokrycia
bliźniczki psiej
trawki Nardus stricta
w transekcie 30.50%;
obecne 1-2 gatunki
o pokryciu >25%
Procent pokrycia
bliźniczki psiej trawki
Nardus stricta w transekcie
<30%; więcej
ni 2 gatunki osiągają
pokrycie >25%
Bogactwo gatunkowe
Do wyskalowania wskaźnika niezbędne
pełniejsze
dane; proponowane zakresy są jedynie
orientacyjne:
w piętrze subalpejskim >20gat./25 m2, w
pozostałych >25 gat./25 m2
Stan pośredni
<10 gat./25 m2
Brak
Pokrycie gat. inwazyjnego do 10%
Pokrycie gat. inwazyjnego
>10% siedliska
Z uwagi na regionalną
i siedliskową zmienność
psiar do ustalenia na
podstawie większej ilości
danych. Wstępnie proponowane
zakresy: łączne pokrycie gat. ekspansywnych
<20%
Obecne gatunki ekspansywne o pokryciu
20-30%
Obecne gatunki ekspansywne
o pokryciu >30%
Ekspansja krzewów i podrostu drzew
Pokrycie warstwy B w transekcie <10-25%
(w zależności od tego,
jakie to gatunki)
(10)25-(40)50%
>(40)50%
Eutrofizacja
Brak oznak, ew. przyczyn wzrostu żyzności
siedliska
jest wyłącznie naturalna
sukcesja a pokrycie
gatunków nitrofilnych
nieznaczne
Obecne gatunki
nitrofilne, lecz ich
pokrycie <10%
Silna/długotrwa a eutrofizacja
płatów siedliska
Płaty siedliska zwarte
i rozległe, albo siedlisko
z natury drobnopowierzchniowe,
Stan pośredni
Skrajnie małe
(poniżej 1 a)
i izolowane płaty
81/103
D. ZAŁĄCZNIKI
lecz wtedy wielkość
płatów stabilna
Ogólnie struktura
i funkcje
przynajmniej na U1.
ów kardynalnych
oceniono na U2.
Struktura przestrzenna płatów siedliska
.
Kod
Intensywność
Wpływ
Opis
Data:
Pkt. GPS
82/103
Opis fotografii
Nr fotografii
D. ZAŁĄCZNIKI
6430 ZIOŁOROŚLA GÓRSKIE (ADENOSTYLION ALLIARIAE) I ZIOŁOROŚLA NADRZECZNE (CONVOLVULETALIA SEPIUM)
Nazwa stanowiska
transektu
Wysokość n.p.m.
TRANSEKT
Ocena
Gatunki charakterystyczne (lista gatunków charakterystycznych
dla związku Adenostylion alliariae oraz ich udział procentowy)
Gatunki ekspansywne roślin (lista gatunków)
Bogactwo gatunkowe (liczba gatunków w zdjęciach
fitosocjologicznych)
Obce gatunki inwazyjne (lista gatunków i stopień pokrycia w
procentach)
Naturalność koryta rzecznego (regulacja koryta rzecznego lub
jej brak)
Naturalny kompleks siedlisk (lista zbiorowisk naturalnych,
półnaturalnych lub synantropijnych) w otoczeniu
monitorowanego siedliska)
Perspektywy ochrony (ocena realnych możliwości utrzymania siedliska we właściwej kondycji, uwzględniająca obecny stan zachowania oraz czynniki mogące na nie
oddziaływać w najbliższej przyszłości)
Ocena ogólna
Należy podać udział procentowy powierzchni
siedliska o różnym stanie zachowania
na całym stanowisku (w stosunku do
całkowitej
powierzchni siedliska na stanowisku).
FV
U1
U2
Parametr/Wskaźnik
Właściwy
FV
Niezadowalający
U1
Zły
U2
Gatunki
charakterystyczne
4 gatunki
charakterystyczne i więcej.
2 lub 3 gatunki
charakterystyczne.
Brak lub jeden gatunek
charakterystyczny.
Gatunki ekspansywne
roślin zielnych
Gatunki ekspansywne nie
występują lub występują
na powierzchni mniejszej
niż 10%.
Gatunki ekspansywne pokrywają
10-25% badanej
powierzchni.
Gatunki ekspansywne
pokrywają ponad 25%
badanej powierzchni.
Bogactwo gatunkowe
Powyżej 20 gatunków
w zdjęciu.
10 do 20 gatunków.
Poniżej 10 gatunków
w zdjęciu.
Obce gatunki
inwazyjne
Brak
Poniżej 1% pokrycia.
pokrywają ponad 1%.
badanej powierzchni.
Naturalność koryta
rzecznego
(brak regulacji)
Brak
Ślady dawnej regulacji.
Ciek uregulowany.
Naturalny kompleks
siedlisk
W otoczeniu badanego
stanowiska znajdują się
zbiorowiska naturalne.
W otoczeniu zbiorowiska
półnaturalne.
W otoczeniu zbiorowiska
synantropijne.
Kod
Intensywność
Wpływ
Opis
Data:
83/103
D. ZAŁĄCZNIKI
Pkt. GPS
84/103
Opis fotografii
Nr fotografii
D. ZAŁĄCZNIKI
6510 EKSTENSYWNIE UŻYTKOWANE NIŻOWE ŁĄKI ŚWIEŻE (ARRHENATHERION)
Nazwa stanowiska
transektu
Wysokość n.p.m.
TRANSEKT
Ocena
Procent powierzchni zajęty przez siedlisko
na transekcie (Procentowy udział siedliska na transekcie
szacowany w dziesiątkach procentów w trakcie oceny
eksperckiej.)
Struktura przestrzenna płatów siedliska (Określenie stopnia
fragmentacji siedliska
w skali porządkowej (duży, średni, mały stopień fragmentacji)
oraz ocena wielkości płatów łąk.))
Gatunki charakterystyczne (Lista gatunków
charakterystycznych dla związku Arrhenatherion i zespołu
Arrhenatheretum elatioris wraz z przybliżonym
procentem pokrycia transektu przez dany gatunek.)
Gatunki dominujące (Lista kilku gatunków, które osiągają
największe pokrycie na transekcie, wraz z przybliżonym
Obce gatunki inwazyjne (Lista gatunków obcych geograficznie
i ekologicznie dla siedliska wraz
z szacunkowym procentem pokrycia transektu przez gatunek.)
Gatunki ekspansywne roślin zielnych (Lista gatunków roślin
zielnych rozprzestrzeniających się w siedlisku i mogących
stanowić dla niego zagrożenie (nie są to gatunki typowe dla
ekstensywnie użytkowanych łąk świeżych) wraz z szacunkowym
Ekspansja krzewów
i podrostu drzew (Sumaryczne pokrycie krzewów i podrostu
drzew na transekcie; dla uszczegółowienia podawać także listę
gatunków drzew i krzewów zaobserwowanych na transekcie oraz
procent ich pokrycia.)
Udział dobrze zachowanych płatów
siedliska (Powierzchnia płatów typowo wykształconych w
stosunku do przejściowych, nietypowych, zdegenerowanych, z
gatunkami ekspansywnymi, itp.(określany jest % udziału płatów
dobrze zachowanych na transekcie)).
Wojłok (martwa materia organiczna) (Pomiar grubości
warstwy nierozłożonej materii organicznej odkładającej się
ponad poziomem próchnicznym. Wartość
wskaźnika to średnia z 20 pomiarów w cm wykonanych w płacie
siedliska (dobór miejsc wykonania pomiarów
uwzględniać powinien maks. i min.) oraz min. i maks.)
Perspektywy ochrony (ocena realnych możliwości utrzymania siedliska we właściwej kondycji, uwzględniająca jego obecny stan zachowania oraz czynniki, mogące na
nie oddziaływać w najbliższej przyszłości. Istotne jest zwłaszcza określenie możliwości ekstensywnego użytkowania kośnego lub kośno-pasterskiego)
Ocena ogólna
siedliska o różnym stanie zachowania na całym
stanowisku (w stosunku do całkowitej
FV
U1
U2
Parametr/Wskaźnik
Właściwy
FV
Niezadowalający
U1
Zły
U2
Nie podlega zmianom lub
zwiększa się
Wyraźny spadek powierzchni
siedliska w porównaniu
z wcześniejszymi badaniami
lub danymi w literaturze.
płatów siedliska
Brak fragmentacji lub fragmentacja
nieznaczna
Średni stopień fragmentacji
Duży stopień fragmentacji
(płaty po kilka arów).
Gatunki
charakterystyczne
W przypadku Arrhenatheretum
elatioris więcej niż 4
gatunki charakterystyczne
dla siedliska; dla zb. Poa
pratensis-Festuca rubra
3-4 gatunki.
W przypadku Arrhenatheretum
elatioris 3-4 gatunki
charakterystyczne dla siedliska,
dla zb. Poa pratensisFestuca rubra 2 gatunki.
Gatunków charakterystycznych
dla siedliska 2 lub mniej.
Gatunki dominujące
Brak gatunków panujących
lub status dominanta
osiągają gatunki charakterystyczne
dla siedliska.
Silna dominacja (>50%)
gatunków typowych dla łąk
świeżych.
Wśród dominantów obecne
gatunki ekspansywne
lub ekologicznie obce dla
siedliska.
Obce gatunki
inwazyjne
Brak lub pojedyncze osobniki
gatunków o niskim
Gatunki o niskim stopniu inwazyjności
w pokryciu <5%
Obecne gatunki silnie inwazyjne
lub >5% transektu zajęte
85/103
D. ZAŁĄCZNIKI
stopniu inwazyjności, tj.
nie zagrażające różnorodności
biologicznej.
transektu lub pojedyncze
osobniki gatunków wysoce
inwazyjnych.
przez gatunki o niskim
stopniu inwazyjności
Gatunki ekspansywne
roślin zielnych
Brak gatunków silnie
ekspansywnych i łączne
pokrycie gatunków ekspansywnych
<20%.
Pokrycie żadnego z gatunków silnie
ekspansywnych
nie przekracza 10% i łączne
pokrycie gatunków ekspansywnych
<50%.
Łączne pokrycie gatunków
ekspansywnych >50%
Ekspansja krzewów
i podrostu drzew
Łączne pokrycie na transekcie
<1%.
1-5%.
>5%.
Udział dobrze
zachowanych
płatów siedliska
Płaty dobrze zachowane
stanowią nie mniej niż
80% powierzchni transektu.
Płaty dobrze zachowane stanowią
50-79% powierzchni
transektu lub generalnie
płaty na transekcie mało
typowe, średnio bogate
w gatunki.
Płaty dobrze zachowane
stanowią mniej niż 50%
powierzchni transektu
lub generalnie płaty na
transekcie źle zachowane,
ubogie w gatunki
Wojłok (martwa
materia organiczna)
<2 cm
2-5 cm
>5 cm
Ogólnie struktura
i funkcje
w większości przynajmniej
na U1.
oceniono przynajmniej
na U1
ów kardynalnych oceniono
na U2.
. Gatunki ekspansywne roślin zielnych
Kod
Intensywność
Wpływ
Opis
Data:
Pkt. GPS
86/103
Opis fotografii
Nr fotografii
D. ZAŁĄCZNIKI
6520 GÓRSKIE ŁĄKI KONIETLICOWE I MIETLICOWE UŻYTKOWANE EKSTENSYWNIE (POLYGONO-TRISETION I ARRHENATHERION)
Nazwa stanowiska
transektu
Wysokość n.p.m.
TRANSEKT
Ocena
Procent powierzchni zajęty przez siedlisko
na transekcie (Procentowy udział siedliska na transekcie
szacowany w dziesiątkach procentów w trakcie oceny
eksperckiej.)
Struktura przestrzenna płatów siedliska (Określenie stopnia
fragmentacji siedliska
w skali porządkowej (duży, średni, mały stopień fragmentacji)
oraz ocena wielkości płatów łąk.))
charakterystycznych wraz z przybliżonym
Gatunki dominujące (Lista kilku gatunków, które osiągają
największe pokrycie na transekcie, wraz z przybliżonym
Obce gatunki inwazyjne (Lista gatunków obcych geograficznie
i ekologicznie dla siedliska wraz
z szacunkowym procentem pokrycia transektu przez gatunek.)
Gatunki ekspansywne roślin zielnych (Lista gatunków roślin
zielnych rozprzestrzeniających się w siedlisku i mogących
stanowić dla niego zagrożenie wraz z szacunkowym procentem
pokrycia transektu przez dany gatunek.)
Ekspansja krzewów
i podrostu drzew (Sumaryczne pokrycie krzewów i podrostu
drzew na transekcie; dla uszczegółowienia podać także listę
gatunków drzew i krzewów zaobserwowanych na transekcie oraz
procent ich pokrycia.)
Zachowanie strefy ekotonowej
Wojłok (martwa materia organiczna) (Pomiar grubości
warstwy nierozłożonej materii organicznej odkładającej się
ponad poziomem próchnicznym. Wartość
wskaźnika to średnia z 20 pomiarów w cm wykonanych w płacie
siedliska (dobór miejsc wykonania pomiarów
uwzględniać powinien maks. i min.) oraz min. i maks.)
Perspektywy ochrony (ocena realnych możliwości utrzymania siedliska we właściwej kondycji, uwzględniająca jego obecny stan zachowania oraz czynniki, mogące na
nie oddziaływać w najbliższej przyszłości. Istotne jest zwłaszcza określenie możliwości ekstensywnego użytkowania kośnego lub kośno-pasterskiego)
Ocena ogólna
Parametr/Wskaźnik
Właściwy
FV
80-100%
FV
U1
U2
Niezadowalający
U1
Zły
U2
60-70%
50% i mniej
płatów siedliska
Brak fragmentacji lub fragmentacja
nieznaczna
Średni stopień fragmentacji (płaty po
kilkanaście arów)
Duży stopień fragmentacji
(płaty po kilka arów).
Gatunki
charakterystyczne
Gatunki charakterystyczne dla zw. PolygonoTrisetion i Arrhenatherion
liczne (>5) i w znacznym pokryciu, liczne
gatunki typowe dla łąk górskich
dla zw. Polygono-Trisetion
i Arrhenatherion średnioliczne
(3-5) i obecne inne gatunki
typowe dla łąk górskich
Gatunki charakterystyczne dla zw. PolygonoTrisetion i Arrhenatherion
nieliczne (dwa i mniej), nieliczne gatunki
łąkowe.
Gatunki dominujące
Współpanują gatunki typowo łąkowe i płaty
siedliska bogate gatunkowo
Stan pośredni
Wśród dominantów obecne gatunki
ekspansywne lub ekologicznie obce dla siedliska
i siedlisko skrajnie
ubogie w gatunki
Obce gatunki
inwazyjne
Brak lub pojedyncze osobniki gatunków o
niskim
Gatunki o niskim stopniu inwazyjności w
pokryciu <5%
transektu lub pojedyncze osobniki gatunków
wysoce inwazyjnych.
Obecne gatunki silnie inwazyjne
lub >5% transektu zajęte
przez gatunki o niskim
Gatunki ekspansywne
roślin zielnych
Brak lub gatunki w niewielkim
pokryciu
Gatunki ekspansywne średnioliczne i/lub
pokrycie poszczególnych
gatunków silnie ekspansywnych
<10%
Gatunki ekpansywne
liczne i o znacznym pokryciu
i/lub obecne gatunki
o dużej ekspansywności
osiągające >10% pokrycia
87/103
D. ZAŁĄCZNIKI
Ekspansja krzewów
i podrostu drzew
<1%.
1-5%.
>5%.
Zachowanie strefy
ekotonowej
Brak ekotonu lub brak w ekotonie gatunków
ekspansywnych
Umiarkowany stopień rozprzestrzeniania się
gatunków mogących stanowić zagrożenie dla
łąk
W ekotonie zaznacza się ekspansja gatunków
stanowiących potencjalne
zagrożenie dla łąk
Wojłok (martwa
materia organiczna)
<2 cm
2-5 cm
>5 cm
zwiększa się
Inne kombinacje
Ogólnie struktura
i funkcje
w większości przynajmniej
na U1.
oceniono przynajmniej
na U1
ów kardynalnych oceniono
na U2.
.Gatunki ekspansywne roślin zielnych
.Ekspansja krzewów i podrostu drzew
.Struktura przestrzenna płatów siedliska
Kod
Intensywność
Wpływ
Opis
Data:
Pkt. GPS
88/103
Opis fotografii
Nr fotografii
D. ZAŁĄCZNIKI
7120 TORFOWISKA WYSOKIE, ZDEGRADOWANE, LECZ ZDOLNE DO NATURALNEJ I STYMULOWANEJ REGENERACJI
Nazwa stanowiska
transektu
Wysokość n.p.m.
TRANSEKT
Ocena
Gatunki charakterystyczne torfowisk wysokich
Gatunki dominujące
Pokrycie i struktura gatunkowa mchów
Gatunki ekspansywne roślin zielnych
Obecność krzewów i podrostu drzew
Udział dobrze wykształconych płatów siedliska
Stopień uwodnienia
Pozyskanie torfu
Melioracje odwadniające
Perspektywy ochrony Perspektywy utrzymania się siedliska na stanowisku w obliczu istniejących i potencjalnych zagrożeń, a także innych informacji, np. własnych
wcześniejszych danych i prowadzonych działań ochronnych
Ocena ogólna
FV
U1
U2
Parametr/Wskaźnik
Właściwy
FV
Niezadowalający
U1
Zły
U2
na stanowisku
Zmniejsza się na korzyść żywych torfowisk
wysokich
Nie podlega zmianom
Wyraźny spadek powierzchni siedliska (na
korzyść siedlisk nietorfowych) w porównaniu z
wcześniejszymi badaniami lub danymi w
literaturze
Gatunki charakterystyczne torfowisk
wysokich
Występują co najmniej dwa gatunki torfowców Występuje co najmniej jeden gatunek torfowca Brak gatunków torfowców charakterystycznych
spośród charakterystycznych dla jednostek z
spośród charakterystycznych dla jednostek z
dla jednostek z klasy Oxycocco-Sphagnetea,
klasy Oxycocco-Sphagnetea i co najmniej dwa klasy Oxycocco-Sphagnetea i co najmniej jeden
występuje najwyżej jeden gatunek spośród
gatunki spośród charakterystycznych roślin
gatunek spośród charakterystycznych roślin
charakterystycznych roślin naczyniowych
naczyniowych
naczyniowych
Gatunki dominujące
Dominują gatunki charakterystyczne dla
Dominują gatunki ekologicznie obce, lecz udział Dominują gatunki ekologicznie obce, udział
torfowisk wysokich, lub udział gatunków
gatunków wysokotorfowiskowych co najmniej gatunków wysokotorfowiskowych poniżej 20%
charakterystycznych dla torfowisk wysokich i
20%
innych mniej więcej równy
Całkowite pokrycie mchów - ponad 50% i
torfowce typowe dla kępek zajmują łącznie,
ponad 25% całkowitej powierzchni
zajmowanej przez wszystkie gatunki mchów
Całkowite pokrycie mchów w przedziale 2050% lub torfowce typowe dla kępek zajmują
powierzchnię od 1 do 25% całkowitej
powierzchni zajmowanej przez wszystkie
gatunki mchów
Całkowite pokrycie mchów - poniżej 20% lub
torfowce kępkowe nie występują
Zajmują powyżej 20% powierzchni
Brak lub pojedyncze
Zajmują do 20% powierzchni
Zajmują do 25% powierzchni
Zajmują 26-75 % powierzchni
Zajmują powyżej 75% powierzchni
Obecność krzewów i podrostu drzew
Łączne pokrycie do 10%
Łączne pokrycie 10-30%
Łączne pokrycie 30-60% (Płaty o zwarciu drzew
powyżej 50% należy traktować jako bor
bagienny)
Udział dobrze wykształconych płatów siedliska
Udział dobrze wykształconych płatów z
roślinnością typową dla torfowisk wysokich co
najmniej 25%
Udział dobrze wykształconych płatów z
roślinnością typową dla torfowisk wysokich 125%
Brak dobrze wykształconych płatów z
roślinnością typową dla torfowisk wysokich
Stopień uwodnienia
Pozyskanie torfu
Ogólnie struktura
i funkcje
Poziom wody mierzony w piezometrze równo Poziom wody mierzony w piezometrze – 20-40 Poziom wody mierzony w piezometrze – więcej
lub do 20 cm poniżej powierzchni torfowiska
cm poniżej powierzchni torfowiska
niż 40 cm poniżej powierzchni torfowiska
(w praktyce, w trakcie chodzenia po torfowisku
woda widoczna przynajmniej do wysokości
podeszwy)
Brak pozyskania torfu tub eksploatacja
prowadzona ponad 30 lat temu
Eksploatacja prowadzona 10-20 lat temu
Brak sieci rowów i kanałów melioracyjnych
Sieć rowów melioracyjnych oraz innych
oraz innych elementów infrastruktury
elementów infrastruktury w niewielkim stopniu
melioracyjnej odwadniających torfowisko bądź
oddziałuje na warunki wodne torfowiska z
infrastruktura melioracyjna w wystarczającym
uwagi na brak konserwacji, częściowe
stopniu „zneutralizowana” na skutek podjętych uszkodzenie oraz naturalne zarastanie rowów
działań ochronnych (zasypywanie rowów,
bądź też podejmowane działania ochronne np.
budowa zastawek itp.)
budowę zastawek, zasypywanie rowów itp.
przynajmniej na U1
przynajmniej na U1
Eksploatacja prowadzona w ostatnich latach
Istniejąca infrastruktura melioracyjna wyraźnie
pogarsza warunki wodne torfowiska
oceniono na U2
89/103
D. ZAŁĄCZNIKI
•
Gatunki charakterystyczne torfowisk wysokich
•
•
.
Kod
Intensywność
Wpływ
Opis
Data:
Pkt. GPS
90/103
Opis fotografii
Nr fotografii
D. ZAŁĄCZNIKI
7140 TORFOWISKA PRZEJŚCIOWE I TRZĘSAWISKA (PRZEWAŻNIE Z ROŚLINNOŚCIĄ Z SCHEUZERIO-CARICETEA NIGRAE)
Nazwa stanowiska
transektu
Wysokość n.p.m.
TRANSEKT
Ocena
Gatunki charakterystyczne (lista gatunków oraz ich udział
procentowy)
Gatunki
dominujące (lista gatunków oraz
procentowy udział.)
Pokrycie i struktura
gatunkowa mchów (Procentowy udział powierzchni transektu
zajęty przez mszaki w tym
torfowce, mchy brunatne)
Obce gatunki
inwazyjne (lista gatunków oraz procentowy udział.)
Gatunki ekspansywne
roślin zielnych (lista gatunków oraz procentowy udział.
Obecność krzewów
i podrostu drzew (lista gatunków oraz procentowy udział)
Stopień
uwodnienia (Głębokość zalegania wód gruntowych
ewentualnie powierzchniowych.)
Pozyskanie torfu (Sposób pozyskiwania
torfu: przemysłowy/ręczny; skala pozyskiwania:
szacunkowo roczne wydobycie w m3, procentowy
udział zniszczonej powierzchni torfowiska.)
Melioracje
odwadniające (Istniejąca struktura melioracyjna oraz wpływ na
stosunki wodne torfowiska. Rowy melioracyjne:
głębokość, poziom wody w rowach oraz czy woda w nich
stagnuje czy odpływa.)
Perspektywy ochrony (Ocenie powinny podlegać realne możliwości zachowania właściwego stanu siedliska oraz poprawy stanu niewłaściwego. W opisie należy
umieścić informację na temat wykonywanych i potencjalnych zabiegów ochronnych dla zachowania bądź poprawy stanu siedliska. Oceniając możliwości ochrony tego
siedliska i utrzymania go w stanie niepogorszonym w najbliższej przyszłości, oprócz aktualnego stanu ochrony (obecność na obszarze chronionym, znane zapisy w
planach i operatach ochrony), oddziaływania czynników biotycznych i antropogenicznych, należy uwzględnić również stan zachowania siedliska. Wysoka ocena
parametru „specyficzna struktura i funkcja. powinna
rzutować na wyższą ocenę .perspektyw ochrony”)
Ocena ogólna
siedliska o różnym stanie zachowania na
całym stanowisku (w stosunku do całkowitej
FV
U1
U2
Parametr/Wskaźnik
Właściwy
FV
Niezadowalający
U1
Zły
U2
na stanowisku
zwiększa się
Inne kombinacje
Wyraźny spadek
badaniami lub podawanymi w literaturze.
Procent powierzchni
zajęty przez siedlisko na transekcie
80-100%
50-80%
Poniżej 50%
Gatunki
charakterystyczne
Powyżej 6 gatunków charakterystycznych
lub mniej, lecz pokrycie gatunków
charakterystycznych na
transekcie powyżej 50%.
4.6 gatunków charakterystycznych
lub mniej, lecz pokrycie
na transekcie 20-50%.
0-3 gatunki charakterystyczne
i pokrycie na
transekcie poniżej 20%.
Gatunki
dominujące
Dominują gatunki charakterystyczne
dla siedliska
lub brak dominanta, lecz
przeważają gatunki charakterystyczne.
Brak wyraźnych dominantów,
udział gatunków charakterystycznych
dla siedliska 7140
i innych mniej więcej równy.
Dominują gatunki nie
zaliczane do charakterystycznych
dla siedliska.
Całkowite pokrycie mchów ponad 50% i mchy
Całkowite pokrycie mchów w przedziale 20-
Całkowite pokrycie
91/103
D. ZAŁĄCZNIKI
gatunkowa mchów
torfowce zajmują łącznie ponad
50% całkowitej powierzchni porośniętej przez
wszystkie gatunki mchów.
50% lub całkowite pokrycie mchów ponad
50%, ale mchy torfowce zajmują poniżej 50%
całkowitej powierzchni
porośniętej przez wszystkie gatunki mchów.
mchów - poniżej 20%.
Obce gatunki
inwazyjne
Brak
Zajmują do 5% powierzchni.
Zajmują powyżej 5%
powierzchni.
Gatunki
ekspansywne
roślin zielnych
Brak lub pojedyncze.
powierzchni.
Obecność krzewów
i podrostu drzew
Brak lub pojedyncze
Udział mniejszy niż 15%.
Udział większy niż 15%.
Stopień uwodnienia
Poziom wody mierzony w piezometrze .
Powyżej, równo lub do 10 cm poniżej
powierzchni torfowiska (w praktyce, w trakcie
chodzenia po torfowisku, woda zawsze
widoczna przynajmniej do wysokości
podeszwy).
Poziom wody mierzony w piezometrze
. 10-20 cm poniżej powierzchni torfowiska.
Poziom wody mierzony
w piezometrze – więcej niż 20 cm poniżej
powierzchni torfowiska.
Pozyskanie torfu
Brak pozyskania torfu, jeżeli był pozyskiwany
w przeszłości (powyżej 30 lat), to na niewielką
skalę (do 5% torfowiska), słabo zauważalne w
terenie ślady pozyskiwania w przeszłości.
Torf pozyskiwany w przeszłości na znacznie
większą skalę (powyżej 5% powierzchni
torfowiska), wyraźnie
widoczne ślady eksploatacji, obecnie brak
pozyskiwania lub sporadyczne i na bardzo
małą skalę.
Pozyskiwanie torfu na dużą skalę przez
miejscową ludność lub eksploatacja
przemysłowa.
Brak sieci rowów i kanałów
melioracyjnych oraz innych elementów
infrastruktury melioracyjnej odwadniających
torfowisko bądź
stopniu zneutralizowana. na skutek podjętych
budowa zastawek
itp.).
Sieć rowów melioracyjnych
oraz innych elementów infrastruktury w
niewielkim stopniu oddziałuje na warunki
wodne torfowiska z uwagi na brak konserwacji,
częściowe uszkodzenie oraz naturalne
zarastanie rowów bądź też podejmowane
działania ochronne,
np. budowę zastawek, zasypywanie rowów itp.
Istniejąca infrastruktura melioracyjna wyraźnie
pogarsza warunki wodne
torfowiska.
Ogólnie struktura
i funkcje
przynajmniej na U1.
przynajmniej na U1, z pozostałych
maksymalnie dwa na U2.
ów kardynalnych oceniono na U2.
.Gatunki charakterystyczne
. Pokrycie i struktura gatunkowa mchów
. Obce gatunki inwazyjne
. Stopień uwodnienia
Kod
Intensywność
Wpływ
Opis
Data:
Pkt. GPS
92/103
Opis fotografii
Nr fotografii
D. ZAŁĄCZNIKI
93/103
D. ZAŁĄCZNIKI
7220 ŹRÓDLISKA WAPIENNE ZE ZBIOROWISKAMI CRATONEURION COMMUTATI
Nazwa stanowiska
transektu
Wysokość n.p.m.
TRANSEKT
Ocena
Gatunki
charakterystyczne
Gatunki dominujące
Rodzime gatunki
Gatunki wskazujące
na eutrofizację siedliska
Obecność i pokrycie wątrobowców
Proces wytrącania
się martwicy wapiennej i występowanie martwicy wapiennej
Stopień uwodnienia
Erozja wsteczna
Erozja zboczowa
Erozja denna koryta cieków
Erozja chemiczna
Perspektywy ochrony Ocena tego parametru powinna by sformułowana w oparciu o analizę stanu zachowania siedliska i czynników oddziaływujących obecnie i w
przyszłości
na siedlisko, aktualnego użytkowania siedliska i możliwości utrzymania go
we właściwym stanie oraz istniejących i możliwych do wdrożenia programów
czynnej ochrony siedliska.
Ocena ogólna
FV
U1
U2
Parametr/Wskaźnik
Właściwy
FV
Niezadowalający
U1
Zły
U2
na stanowisku
Nie podlega zmianom
lub zwiększa się
Inne kombinacje
Wyraźny spadek
badaniami lub podawanymi w literaturze
Gatunki
charakterystyczne
Liczba gatunków: >=3
pokrycie: >=25%
Liczba gatunków: 1-2
pokrycie: <25%
Brak
Gatunki dominujące
Liczba gatunków:
brak lub 1 pokrycie: <25%
Liczba gatunków: 2.pokrycie: 25-50%
Liczba gatunków: >3
pokrycie: >50%
Rodzime gatunki
Liczba gatunków:
pokrycie: 10-50%
pokrycie: >50%
Brak
Liczba gatunków: 1
pokrycie: <5%
Gatunki wskazujące
na eutrofizację siedliska
Liczba gatunków:
Obecność i pokrycie wątrobowców
pokrycie: >10%
pokrycie: 10-50%
pokrycie:>= 5%
pokrycie: >50%
Liczba gatunków:
>=1
pokrycie:=< 10%
Brak
Proces wytrącania
się martwicy wapiennej i występowanie
martwicy wapiennej
Martwica wapienna
wytrąca się (intensywnie)
Martwica wapienna
wytrąca się śladowo
Martwica wapienna nie
wytrąca się
Stopień uwodnienia
Właściwy
(stały i równomierny
wypływ wód podziemnych, o minimalnej
głębokości
0,5 cm)
Słaby
(minimalny wypływ
wód podziemnych na
powierzchni gruntu, powodujący jego stałe lub
okresowe zawilgocenie)
Niewłaściwy
(stały brak wypływu lub
nadmierny wypływ wód
podziemnych)
Erozja wsteczna
Erozja nie przekracza
5% powierzchni
siedliska
20% powierzchni siedliska
Erozja przekracza 20%
Erozja zboczowa
5% powierzchni
siedliska
Erozja denna koryta cieków
5% powierzchni
siedliska
94/103
D. ZAŁĄCZNIKI
Erozja chemiczna
5% powierzchni
siedliska
Ogólnie struktura
i funkcje
przynajmniej na U1.
ów kardynalnych
oceniono na U2.
Stan uwodnienia
Erozja (wsteczna, zboczowa, denna, chemiczna)
Proces wytr cania si martwicy wapiennej
Wyst powanie martwicy wapiennej
.
Kod
Intensywność
Wpływ
Opis
Data:
Pkt. GPS
Opis fotografii
Nr fotografii
95/103
D. ZAŁĄCZNIKI
7230 GÓRSKIE I NIZINNE TORFOWISKA ZASADOWE O CHARAKTERZE MŁAK, TURZYCOWISK I MECHOWISK
Nazwa stanowiska
transektu
Wysokość n.p.m.
TRANSEKT
Ocena
Procent powierzchni zajęty przez siedlisko na transekcie
charakterystycznych w poszczególnych warstwach
(a,b,c,d) oraz podać dla każdego
gatunku przybliżony procent pokrycia transektu (w dziesiątkach
procentów).
Gatunki
dominujące (Lista gatunków dominujących w siedlisku w
poszczególnych warstwach (a,b,c,d) oraz podać
dla każdego gatunku przybliżony procent pokrycia transektu (w
dziesiątkach procentów).
gatunkowa mchów (% powierzchni transektu zajętej
przez wszystkie gatunki mchów oraz procentowy udział pokrycia
przez mchy brunatne w stosunku
do ilościowości torfowców.)
Obce gatunki
inwazyjne (Lista gatunków obcych geograficznie
i ekologicznie dla siedliska, oraz podać dla każdego gatunku
przybliżony procent pokrycia
transektu (w dziesiątkach procentów)).
Gatunki ekspansywne
roślin zielnych (Lista gatunków , oraz podać dla każdego
gatunku przybliżony procent pokrycia transektu (w dziesiątkach
procentów).
pH (Pomiar przy pomocy pH-metru polowego lub metodą
Heliga, pomiar powierzchniowej warstwy
torfu.)
Ekspansja krzewów i podrostu
drzew (lista gatunków , oraz podać przybliżony procent pokrycia
transektu dla każdego gatunku oraz sumaryczne pokrycie (w
dziesiątkach procentów).
Stopień uwodnienia (określić głębokość zalegania wody
gruntowej, ewentualnie powierzchniowej)
Pozyskanie torfu (1. Sposób pozyskiwania torfu;
2. Skala pozyskania torfu; 3.
Przedział czasowy, w którym wydobywano torf.)
Melioracje
odwadniające (1. Istniejąca infrastruktura melioracyjna
i jej wpływ na warunki wodne torfowiska.
2. Występowanie rowów melioracyjnych, ich głębokość,
poziom wody w rowach, a także czy w rowach woda odpływa
czy też stagnuje.)
Perspektywy ochrony (Ocenie powinny podlegać realne możliwości zachowania właściwego stanu siedliska oraz poprawy stanu niewłaściwego. W opisie należy
umieścić informację na temat wykonywanych i potencjalnych zabiegów ochronnych dla zachowania bądź poprawy stanu siedliska. Typowymi działaniami ochrony
czynnej na zaburzonych torfowiskach alkalicznych są: neutralizacja rowów odwadniających, odkrzewianie, koszenie, a w niektórych przypadkach kontrolowane
wypalanie. Oceniając możliwości ochrony tego siedliska i utrzymania go w stanie niepogorszonym w najbliższej przyszłości, oprócz aktualnego stanu ochrony (obecność
na obszarze chronionym, znane zapisy w planach i operatach ochrony), oddziaływania czynników
biotycznych i antropogenicznych, należy uwzględnić również stan zachowania siedliska. Wysoka ocena parametru „specyficzna struktura i funkcja” powinna rzutować na
wyższą ocenę .”perspektyw ochrony”)
Ocena ogólna
FV
U1
U2
Parametr/Wskaźnik
Właściwy
FV
Niezadowalający
U1
Zły
U2
na stanowisku
zwiększa się
Inne kombinacje
Wyraźny spadek
badaniami lub
Procent powierzchni
zajęty przez siedlisko
na transekcie
80-100%
50-80%
Poniżej 50%
Gatunki
charakterystyczne
Powyżej ośmiu gatunków charakterystycznych,
lub pokrycie gatunków charakterystycznych na
4-8 gatunków charakterystycznych,
lub pokrycie na
1.- 3 gatunki charakterystyczne,
pokrycie na transekcie
96/103
D. ZAŁĄCZNIKI
Gatunki
dominujące
gatunkowa mchów
transekcie powyżej 50%.
transekcie 20-50%.
poniżej 20%.
Dominują gatunki charakterystyczne
dla siedliska
lub brak dominanta, lecz
przeważają gatunki charakterystyczne.
Brak wyraźnych dominantów,
udział gatunków charakterystycznych
dla siedliska 7230
i innych mniej więcej równy.
Dominują gatunki nie
zaliczane do charakterystycznych
dla siedliska.
Całkowite pokrycie mchów ponad 50%, mchy
Całkowite pokrycie mchów w przedziale 20Całkowite pokrycie mchów poniżej 20%, mchy
brunatne zajmują łącznie
50%, mchy brunatne zajmują powierzchnię od brunatne nie występują lub zajmują co najwyżej
ponad 70% całkowitej powierzchni zajmowanej 20 do 70% całkowitej powierzchni zajmowanej
łączną powierzchnię do 20% całkowitej
przez wszystkie gatunki
przez wszystkie gatunki mchów.
powierzchni wszystkich gatunków mchów,
mchów.
zdecydowanie dominują torfowce.
Obce gatunki
inwazyjne
Brak
powierzchni.
Brak lub pojedyncze.
Zajmują powyżej 5% powierzchni.
Zakres pH
Powyżej 7
6-7
Poniżej 6
Ekspansja krzewów
i podrostu drzew
Brak lub pojedyncze
Udział mniejszy niż 15%.
Udział większy niż 15%.
Stopień uwodnienia
Poziom wody mierzony w piezometrze - do 2
cm powyżej, równo lub do 10
cm poniżej powierzchni torfowiska (w praktyce,
w trakcie chodzenia po
torfowisku woda zawsze widoczna,
przynajmniej do wysokości podeszwy)
w piezometrze - 2-10
cm powyżej lub 10-20
cm poniżej powierzchni
torfowiska.
w piezometrze . ponad 10
cm powyżej lub więcej niż
20 cm poniżej powierzchni
torfowiska.
Pozyskanie torfu
Brak pozyskania torfu, jeżeli był pozyskiwany w
przeszłości (powyżej 30 lat), to na niewielką
skalę (do 5% torfowiska), słabo zauważalne w
terenie ślady pozyskiwania w przeszłości.
Torf pozyskiwany w przeszłości na znacznie
większą skalę (powyżej 5% powierzchni
torfowiska), wyraźnie
widoczne ślady eksploatacji, obecnie brak
pozyskiwania lub sporadyczne i na bardzo małą
skalę.
Pozyskiwanie torfu na
dużą skalę przez miejscową
ludność lub eksploatacja
przemysłowa.
Brak sieci rowów i kanałów
melioracyjnych oraz innych elementów
infrastruktury melioracyjnej odwadniających
torfowisko bądź
stopniu zneutralizowana. na skutek podjętych
budowa zastawek
itp.).
Sieć rowów melioracyjnych oraz innych
elementów infrastruktury w niewielkim
stopniu oddziałuje na warunki wodne torfowiska
z uwagi na brak konserwacji, częściowe
uszkodzenie oraz naturalne
zarastanie rowów bądź też podejmowane
działania ochronne, np. budowę zastawek,
zasypywanie rowów itp.
Istniejąca infrastruktura
melioracyjna wyraźnie
pogarsza warunki wodne
torfowiska.
Ogólnie struktura
i funkcje
przynajmniej na U1.
oceniono przynajmniej na U1, z pozostałych
maksymalnie dwa na U2.
ów kardynalnych
oceniono na U2.
. Pokrycie i struktura gatunkowa mchów
. Zakres pH
. Stopień uwodnienia
Kod
Intensywność
Wpływ
Opis
Data:
Pkt. GPS
Opis fotografii
Nr fotografii
97/103
D. ZAŁĄCZNIKI
98/103
D. ZAŁĄCZNIKI
8110 PIARGI I GOŁOBORZA KRZEMIANOWE
Nazwa stanowiska
transektu
Wysokość n.p.m.
TRANSEKT
Ocena
Powierzchnia zajęta przez siedlisko na transekcie
Gatunki charakterystyczne dla podłoża bezwapiennego
Gatunki synantropijne
Pokrycie przez krzewy
Pokrycie roślin zielnych
Stopień utrwalenia piargu
Perspektywy ochrony Ocena realnych możliwości utrzymania siedliska we właściwej kondycji, uwzględniająca jego obecny stan zachowania oraz czynniki, mogące na
nie oddziaływać w najbliższej przyszłości.
Ocena ogólna
FV
U1
U2
Parametr/Wskaźnik
Właściwy
FV
Niezadowalający
U1
na stanowisku
Powierzchnia zajęta przez siedlisko na
transekcie
Nie podlega istotnym zmianom lub zwiększa
się
Niewielkie zmiany powierzchni siedliska
> 8 gatunków charakterystycznych
4-8 gatunków charakterystycznych
<4 gatunki charakterystyczne
Gatunki charakterystyczne dla podłoża
bezwapiennego
Brak lub nieliczne
Ok. 50% gatunków
Większość gatunków
Gatunki synantropijne
Brak
1 gatunek
>1 gatunek
Pokrycie przez krzewy
Brak lub do 5 %
5-20%
>20%
niskim stopniu inwazyjności, tj. nie zagrażające
różnorodności biologicznej
pokryciu <5% transektu lub pojedyncze
osobniki gatunków wysoce inwazyjnych
Obecne gatunki silnie inwazyjne lub >5%
transektu zajęte przez gatunki o niskim stopniu
inwazyjności
Łączne pokrycie gatunków <20%
Łączne pokrycie gatunków
20-50%
Łączne pokrycie gatunków >50%
Zły
U2
Duży spadek powierzchni siedliska
Stopień utrwalenia piargu
Ruchomy
Średni stopień utrwalenia
Ustabilizowany
Ogólnie struktura
i funkcje
przynajmniej na U1
przynajmniej na U1
oceniono na U2
•
•
•
Zwarcie krzewów
.
Kod
Intensywność
Wpływ
Opis
Data:
99/103
D. ZAŁĄCZNIKI
Pkt. GPS
100/103
Opis fotografii
Nr fotografii
D. ZAŁĄCZNIKI
EUTROFICZNE ŁĄKI WILGOTNE (ZW. CALTHION)
Nazwa stanowiska
transektu
Wysokość n.p.m.
TRANSEKT
Ocena
Gatunki dominujące
Udział dobrze zachowanych płatów siedliska
Wojłok (martwa materia organiczna)
Perspektywy ochrony Ocena realnych możliwości utrzymania siedliska we właściwej kondycji lub też poprawy stanu niewłaściwego. W ocenie należy uwzględnić stan
obecny oraz czynniki, mogące oddziaływać na siedlisko w najbliższej przyszłości. Istotne są zwłaszcza informacje na temat reżimu wodnego, form i intensywności
użytkowania, realizowanych i planowanych zabiegów ochrony czynnej i ich skuteczności z punktu widzenia stanu zachowania siedliska.
Ocena ogólna
FV
U1
U2
Parametr/Wskaźnik
Właściwy
FV
Niezadowalający
U1
Zły
U2
na stanowisku
Brak fragmentacji lub fragmentacja nieznaczna
Średni stopień fragmentacji
Duży stopień fragmentacji (płaty po kilka
arów?)
Co najmniej 5 gatunków charakterystycznych
dla siedliska
3-4 gatunki charakterystyczne dla siedliska
Gatunków charakterystycznych dla siedliska 2
lub mniej
Gatunki dominujące
Brak gatunków o pokryciu >50%, współpanują
Obecne gatunki o pokryciu >50%, dominują
gatunki łąkowe charakterystyczne dla klasy gatunki łąkowe z klasy Molinio-Arrhenatheretea
Molinio-Arrhenatheretea, w tym typowe dla
lub typowe dla młak eutroficznych z klasy
siedliska
Scheuchzerio-Caricetea fuscae
Wśród dominantów (pokrycie powyżej 50%)
obecne gatunki ekspansywne lub ekologicznie
obce dla siedliska
niskim stopniu inwazyjności, tj. nie zagrażające
różnorodności biologicznej
pokryciu <5% transektu lub pojedyncze
osobniki gatunków wysoce inwazyjnych
Obecne gatunki silnie inwazyjne lub >5%
transektu zajęte przez gatunki o niskim stopniu
inwazyjności
Brak gatunków silnie ekspansywnych i łączne
pokrycie gatunków ekspansywnych <20%
Pokrycie żadnego z gatunków silnie
ekspansywnych nie przekracza 10% i łączne
pokrycie gatunków ekspansywnych <50%
Łączne pokrycie gatunków ekspansywnych
>50%
Łączne pokrycie na transekcie <1%
Łączne pokrycie na transekcie 1-5%
Łączne pokrycie na transekcie >5%
Udział dobrze zachowanych płatów siedliska
Płaty dobrze zachowane stanowią nie mniej niż
80% powierzchni transektu
Płaty dobrze zachowane stanowią 50-79%
powierzchni transektu lub generalnie płaty na
transekcie mało typowe, średnio bogate w
gatunki
Płaty dobrze zachowane stanowią mniej niż 50%
powierzchni transektu lub generalnie płaty na
transekcie źle zachowane, ubogie w gatunki
<2cm
2-5 cm
>5cm
Brak kanałów i rowów odwadniających
teren, bądź
infrastruktura melioracyjna
w wystarczającym stopniu
zneutralizowana na
skutek podjętych działań
ochronnych (zasypywanie
rowów, budowa zastawek itp.),
Infrastruktura melioracyjna
w niewielkim
stopniu oddziałuje na warunki wodne siedliska.
Infrastruktura melioracyjna
wyraźnie pogarsza
warunki wodne siedliska
Ogólnie struktura
i funkcje
przynajmniej na U1
przynajmniej na U1
oceniono na U2
•
•
•
.
Kod
Intensywność
Wpływ
Opis
101/103
D. ZAŁĄCZNIKI
Data:
Pkt. GPS
Opis fotografii
Nr fotografii
Tabela nr 16. Zestawienie oceny siedlisk przyrodniczych NATURA 2000
3. Mapy
Mapa nr 1. Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk
Mapa nr 2. Górskie i niżowe murawy bliźniczkowe (Nardion-płaty bogate florystycznie)
Mapa nr 3. Górskie łąki konietlicowe i mietlicowe użytkowane ekstensywnie (Polygono-Trisetion i
Arrhenatherion)
Mapa nr 4. Naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne
Mapa nr 5. Nawapienne murawy wysokogórskie (Seslerion tatrae) i wyleżyska śnieżne (Arabidion coeruleae)
Mapa nr 6. Piargi i gołoborza krzemianowe
Mapa nr 7. Piargi i gołoborza wapienne ze zbiorowiskami Papaverion tatrici lub Arabidion alpinae
Mapa nr 8. Pionierska roślinność na kamieńcach górskich potoków
Mapa nr 9. Podgórskie i wyżynne rumowiska wapienne ze zbiorowiskami ze Stipion calamagrostis
Mapa nr 10. Ściany skalne i urwiska krzemianowe ze zbiorowiskami z Androsacetalia vandellii
Mapa nr 11. Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea nigrae)
Mapa nr 12. Torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe)
Mapa nr 13. Wapienne ściany skalne ze zbiorowiskami Potentilletalia caulescentis
Mapa nr 14. Wysokogórskie bażynowiska (Empetro-Vaccinietum)
Mapa nr 15. Wysokogórskie murawy acidofilne (Juncion trifidi) i bezwapienne wyleżyska śnieżne (Salicion
herbacea)
Mapa nr 16. Zarośla jałowca na murawach kserotermicznych i wrzosowiskach
Mapa nr 17. Zarośla wierzby siwej na kamieńcach i żwirowiskach górskich potoków (Salici-Myricarietum część –
z przewagą wierzby)
Mapa nr 18. Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołoroœla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium)
Mapa nr 19. Źródliska wapienne ze zbiorowiskami Cratoneurion commutati
4. Warstwy geometryczne
Warstwa nr 1. Warstwa - Inwentaryzacja nieleśnych zbiorowisk roślinnych (ZB_ROS_NIEL_INW_AFT)
Warstwa nr 2. Warstwa - Inwentaryzacja nieleśnych siedlisk przyrodniczych NATURA 2000
102/103
D. ZAŁĄCZNIKI
(NATURA_2000_NIEL_INW_AFT)
Warstwa nr 3. Warstwa - Lokalizacja nieleśnych zdjęć fitosocjologicznych (ZD_FITO_NIEL_PFT)
Warstwa nr 4. Warstwa - Zagrożenia dla nieleśnych zbiorowisk roślinnych (ZB_ROS_NIEL_ZAGR_AFT)
Warstwa nr 5. Warstwa - Ocena nieleśnych zbiorowisk roślinnych (ZB_ROS_NIEL_OCENA_AFT)
Warstwa nr 6. Warstwa - Ocena zagrożeń dla nieleśnych zbiorowisk roślinnych
(ZB_ROS_NIEL_ZAGR_OCENA_AFT)
Warstwa nr 7. Warstwa - Monitoring nieleśnych zbiorowisk roślinnych (NATURA 2000
ZB_ROS_NIEL_MONIT_AFT)
Warstwa nr 8. Warstwa - Zadania ochronne (ZB_ROS_NIEL_ZAD_OCHR_AFT)
103/103

siedlisk przyrodniczych

Transkrypt

Podobne dokumenty

ulotka Wydział Ochrony Przyrody i Obszarów Natura 2000

Zgłoszenie - Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach

zobacz Piotrawin

Szczegółowe prace nad planem ochrony

5.3 Ochrona różnorodności biologicznej

Beskid Mały - Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w